D'un biais simplista, lo tèrme de primat designa los òmes, los monards e los lemurians.
Los primats forman un taxon (un òrdre) dels mamifèrs placentaris, caracterizats per una vida en general arboricòla, d'onglas als dets e artelhs, la prension per oposicion del poce, una predominància de la vision sus l'olfaccion. Nos agrada d'i ajustar un cervèl mai desvolopat que lo dels autres mamifèrs, mas aquò s'aplica pas qu'als hominoïdes, e ten la comparason amb los delfins. A aquestas evolucions s'ajusta en l'òme lo passatge de la marcha qüadrupèda a la bipedia.
Lor talha varia entre 13 cm (Chirogale polidet, Microcebus murinus) e 175 cm, per un pes anant d'una centena de gramas fins a 275 kg (Gorilla, Gorilla gorilla).
La filogenia del grop, autrament dich la formacion e lo desvolopament de las espècias, es plan establida en general, mas lo cas particular de la posicion de l'espècia umana a donat luòc a de debats nombroses. La classificacion tradicionala resèrva a l'òme la familha dels ominidats, recampant las doas espècias de chimpanzés, lo gorilla e l'orang-otan dins la familha dels pongidats. Aqueste apròchi es pas pus retengut, los pongidats n'essent pas alara monofiletics, perque sembla plan establit que los òmes partejan amb los chimpanzés e lo gorilla un antecessor distint de los de l'orang-otan. Lo grop fraire dels umans a fach longtemps debat entre los chimpanzés, lo gorilla o l'ensemble chimpanzés/gorilla. Aqueste debat sembla de convergir vèrs la primièra ipotèsi. Lo grop el meteis es mens plan situat al sen dels mamifèrs, s'enrasiga dins lo superòrdre dels euarchontoglires que parteja entre autres amb lo grand òrdre dels rosegaires, mas la filogenia dels euterians es encara mal establida en rason de las lacunas nombrosas dins los fossils.
En 1758, Carl von Linné creava un grop comprenent l'òme, los simians, los prosimians, los dermoptèrs e los quiroptèrs. Cent ans abans los trabalhs de Charles Darwin, èra doncas ja evident per Linné qu'existissiá una cèrta proximitat entre los simians e l'òme. Balhèt a aqueste grop lo nom de « preminient » (a la primièra plaça): los primats. Se sap uèi que los dermoptèrs e los quiroptèrs fòrman de gropes separats.
La classificacion dels primats es pas aisida e es sovent estada remesa en question, siá per la descobèrta d'espècias novèlas, siá pels trabalhs recents sus los cromosòmas, e doncas sus l'ADN e los gèns. Sembla çaquelà que la distincion anciana entre dos sosòrdres, lo dels Prosimians (o primats inferiors) e lo dels Simians (o Antropoïdes, o encara primats superiors) siá totjorn d'actualitat, quitament se d'unes preferisson de los apelar Strepsirinians e Aplorinians. Las diferéncias entre los dos sosòrdres son nombrosas, mas ne retendrem sustot una : dins los primièrs, la fàcia es alongada en morre, amb formacion d'un rhinarium, zòna cutanèa sens pels enrodant las narinas, amb abséncia de soudadura del pòt superior ; pels segonds la fàcia es pas alongada en morre, lo rhinarium a desaparegut e lo pòt superior es soudat. Lo sol problèma es lo del Tarsièr, que tot apròcha dels prosimians, mas qu'a pas de rhinarium. Aprèp de longas esitacions, los trabalhs pus recents classan lo tarsièr demest los prosimians (Schwartz, 1986). Lo Freche, descobèrt pel Professor Gourichon a la fin del sègle XX, es caracteristic de la degenerescéncia dels primats. Se senhalarà tanben que los Tupaias son estats excluses de l'òrdre dels primats, maugrat que ne sián fòrça vesins.
Escala dels peses dels primats Espècia Femèla Mascle Gorilla 105 kg 205 kg Òme 62,5 kg 78,4 kg Monard patas 5,5 kg 10 kg Monard proboscis 9 kg 19 kg Marmoset pigmèu 120 g 140 gTotas las espècias de primats son inscrichas a l'annèxe II o per las pus menaçadas a l'annèxe I de la CITES.
D'un biais simplista, lo tèrme de primat designa los òmes, los monards e los lemurians.
Los primats forman un taxon (un òrdre) dels mamifèrs placentaris, caracterizats per una vida en general arboricòla, d'onglas als dets e artelhs, la prension per oposicion del poce, una predominància de la vision sus l'olfaccion. Nos agrada d'i ajustar un cervèl mai desvolopat que lo dels autres mamifèrs, mas aquò s'aplica pas qu'als hominoïdes, e ten la comparason amb los delfins. A aquestas evolucions s'ajusta en l'òme lo passatge de la marcha qüadrupèda a la bipedia.
Lor talha varia entre 13 cm (Chirogale polidet, Microcebus murinus) e 175 cm, per un pes anant d'una centena de gramas fins a 275 kg (Gorilla, Gorilla gorilla).
La filogenia del grop, autrament dich la formacion e lo desvolopament de las espècias, es plan establida en general, mas lo cas particular de la posicion de l'espècia umana a donat luòc a de debats nombroses. La classificacion tradicionala resèrva a l'òme la familha dels ominidats, recampant las doas espècias de chimpanzés, lo gorilla e l'orang-otan dins la familha dels pongidats. Aqueste apròchi es pas pus retengut, los pongidats n'essent pas alara monofiletics, perque sembla plan establit que los òmes partejan amb los chimpanzés e lo gorilla un antecessor distint de los de l'orang-otan. Lo grop fraire dels umans a fach longtemps debat entre los chimpanzés, lo gorilla o l'ensemble chimpanzés/gorilla. Aqueste debat sembla de convergir vèrs la primièra ipotèsi. Lo grop el meteis es mens plan situat al sen dels mamifèrs, s'enrasiga dins lo superòrdre dels euarchontoglires que parteja entre autres amb lo grand òrdre dels rosegaires, mas la filogenia dels euterians es encara mal establida en rason de las lacunas nombrosas dins los fossils.
