Taraxacum officinale, la achicoria amargoso, tamién conocida como diente de lleón, hadubellmout y meacamas,[4] ye una especie de planta con flor de la familia de les asteracees.
Considerada xeneralmente como una "meruxa", les sos fueyes peracabar n'ensalada y atribuyéronse-y numberoses propiedaes medicina-yos.
Esta planta perenne con raigañu primariu llarga y roseta basal, suel algamar 40 cm d'altor.[5] Tien hoja alternes llanceolaes con una nervadura central, ensin peciolu estremáu, pinnatipartidas con lóbulos en forma triangular de marxes dentaos y agudos, dacuando presenta microvellosidaes. El tarmu permanez siempres nun estáu desaxeradamente encurtiáu, ye por esto que se denominen plantes acaules. Amás son capaces de producir un entrenudo allargáu con una inflorescencia denomináu escapo. Pedúnculos de la inflorescencia buecos, que al rompese emana un zusmiu llechiento amargosu. Flores hermafrodites d'un color mariellu doráu que la faen fácilmente identificable. Corola en lígules terminada en cinco pequeños dientes, floria en primavera a hasta fines de branu. El frutu ye un aqueniu con llargu picu y miriguanu.
Hai nicios serios sobre una procedencia europea.[6] Na actualidá estendióse práuticamente por tolos continentes. Alcuéntrase fácilmente nos caminos, pacionales, praos, llantadera direuta, y sobremanera en xardinos, tantu que ye considerada meruxa o "maleza", polos xardineros.
Ye una planta depurativa, indicada pa purificar l'organismu d'elementos tóxicos. Puede actuar nel fégadu, reñón y la vesícula, y col so efeutu diuréticu evita l'apaición de piedres nel reñón. Tamién ye un tónicu dixestivu contra'l estriñimientu y la matinada d'alcohol. Pa usu tópicu ye eficaz pa llimpiar la impureces de la piel, acné, urticaria. Estes propiedaes son pol so conteníu d'inulina, acedos fenólicos, sales minerales, ente otres sustances qu'apurren beneficios na piel.[7] En dellos periodos d'escasez, el raigañu secu utilizóse como sustitutu de l'achicoria, que de la mesma yera sustitutu del café. Les sos fueyes monteses o cultivaes son comestibles, prefiérense les que son nueves y tienres pa ensalaes ente que les madures al ser más amargoses peracábense cocíes anque ta ensin confirmase la esistencia de cultivos pa esti fin.
Sicasí, Font Quer nel so Dioscórides anováu comenta de la esistencia de cultivos en Llión pol látex del raigañu, ricu en cauchu (ensin especificar la especie de Taraxacum de que se tratara).
Ye una de les principales especies de flora d'interés apícola nes praderíes, les abeyes visiten les sos flores indefectiblemente, apurriendo bien bona cantidá de néctar y polen. Pola so distribución práuticamente cosmopolita ye conocíu en tol mundu polos apicultores.
Llegar a falar d'una taraxoterapia en cuanto al usu melecinal d'esta planta; en medicina popular ye usáu pa diverses recetes y composiciones con otros fitoremedios, principalmente como:
En fitoterapia (yerbolera) úsase tamién los principios activos puros por aciu infusión o decoctos, principalmente pa inapetencia, indixestión y disturbios hepáticos.
Les sos fueyes contienen gran cantidá de vitamina A, C, fierro, llevando más fierro y calciu que les espinaques o otres hortolices.[8]
Nes artes culinaries de países del Mediterraneu ye apreciada la ensalada primaveral depurativa fecha yá sía namái cola fueyes de taraxacum o entemecida con otres verdures.
Tamién los pétalos de les flores pueden contribuyir a dar sabor y color a ensalaes mistes. Los botones de les flores son apreciaos si preparar con aceite d'oliva. Les flores tamién pueden preparar en pastel ya inclusive frites (rehogadas). Los tienros biltos basales pueden consumise al natural o con aceite d'oliva extravirgen o salteaos nun sartén con ayu (o entá meyor con ayu ursino).
En munches rexones d'Europa preparaba una mermelada d'estes flores.
Ferver en cazu abiertu mientres aprosimao 20 minutos; penerar y caltener el líquidu; añedir 1 kg d'azucre; ferver en cazu abiertu hasta llograr la densidá deseyada; vertir (hirviente) el líquidu llográu, trupu, en vasos bien llimpios (esterilizaos) y cerralos herméticamente.
Tamién se preparar un vinu de diente de lleón.
Les fueyes d'esta planta son unu de los ingredientes del preboggion, amiestu de yerbes típica de la cocina de Liguria.
Taraxacum officinale describióse por L.) Weber ex F.H.Wigg. y espublizóse en Primitiae Florae Holsaticae 56. 1780.[9]
Númberu de cromosomes de Taraxacum officinale (Fam. Compositae) y taxones infraespecíficos: 2n=24, 26.[10]
Tolos demás seríen meros sinónimos de la especie o d'otres especies del xéneru.[12]
América del Sur: Diente de lleón, amargón, radicha, radicheta, panaderu, peeta. América Central: Achicoria, amargón, botón d'oru, lechuguilla, pelusilla, peeta. España: Peeta, taraxacón, achicoria amargoso, bulanico, amargón, almirón.[13] Tamién pelosilla, corona de flaire, achicoria mariello, achicoria montés, bufes de llobu, chinita de campu, flor de machu, frango, lechiriega, taraxaco y tatusia.[14]
.
Esta páxina forma parte del wikiproyeutu Botánica, un esfuerciu collaborativu col fin d'ameyorar y organizar tolos conteníos rellacionaos con esti tema. Visita la páxina d'alderique del proyeutu pa collaborar y facer entrugues o suxerencies. Taraxacum officinale, la achicoria amargoso, tamién conocida como diente de lleón, hadubellmout y meacamas, ye una especie de planta con flor de la familia de les asteracees.
Considerada xeneralmente como una "meruxa", les sos fueyes peracabar n'ensalada y atribuyéronse-y numberoses propiedaes medicina-yos.
