Abstract:
Alphonso is the most delicious variety of mango (Mangifera indica L.) known for its excellent texture, taste, and richness with vitamins and minerals. The present study was attempted to evaluate the impact of Mr. Trivedi’s biofield energy treatment on morphological characteristics, quality, yield and molecular assessment of mango. A plot of 16 acres lands used for this study with already grown mango trees. This plot was divided into two parts. One part was considered as control, while another part was subjected to Mr. Trivedi’s biofield energy treatment without physically touching and referred as treated. The treated mango trees showed new straight leaves, without any distortion and infection, whereas the control trees showed very few, distorted, infected, and curly leaves. Moreover, the flowering pattern of control trees did not alter; it was on average 8 to 10 inches with more male flowers. However, the flowering pattern of treated trees was completely transformed into compact one being 4 to 5 inches in length and having more female flowers. Additionally, the weight of matured ripened mango was found on an average 275 gm, medium sized with 50% lesser pulp in the control fruits, while the fruits of biofield energy treated trees showed on average weight of 400 gm, large sized and having 75% higher pulp as compared to the control. Apart from morphology, the quality and nutritional components of mango fruits such as acidity content was increased by 65.63% in the treated sample. Vitamin C content in the treated Alphonso mango pulp was 43.75% higher than the pulp obtained from the control mango farm. The spongy tissue content in pulp of the matured ripened mangoes was decreased by 100% for two consecutive years as compared to the control. Moreover, the yield of flowers and fruits in the treated trees were increased about 95.45 and 47.37%, respectively as compared to the control. Besides, the DNA fingerprinting data using RAPD revealed that the treated sample did not show any true polymorphism as compared to the control. The overall results envisaged that the biofield energy treatment on the mango trees showed a significant improvement in the morphology, quality and overall productivity along with 100% reduction in the spongy tissue disorder. In conclusion, the biofield energy treatment could be used as an alternative way to increase the production of quality mangoes.
Weaver ants (Oecophylla) can be used to control a variety of mango pests. Drops of formic acid from the ants can leave black marks on the mango fruit skin, but this aesthetic problem can be reduced if ant colonies are isolated from each other, thereby minimizing aggression. (Peng and Christian 2009; VanMele et al. 2009)
Mangifera indica is among the most economically and culturally important tropical fruits, especially in Asia. It was originally found in the foothills of the Himalayas in northeastern India, Burma, and Bangladesh and domesticated thousands of years ago (possibly independently in Southeast Asia). It is now grown in most tropical countries and some subtropical ones (it is grown as far north as 35° to 37° N in southern Spain). Many cultivars in India have been vegetatively propagated for hundreds of years. Early on, hundreds of years ago, mango was brought to Malaysia and other East Asian countries, then to East and West Africa, and finally to the New World. The Portugese introduced the mango to Brazil from their colonies in Mozambique and Angola and mangos were introduced to Mexico and Panama via the Philippines. Mangos were introduced to the West Indies in the mid-to late 1700s, probably via Brazil. In the tropics, mangos grow at elevations up to 1200 m. The trees may reach 40 m or more in height and live for several hundred years. They bear rosettes of evergreen leaves (red or yellow at first) and dense panicles up to 30 cm long of small (5 to 10 mm) reddish or yellowish flowers. The fruits, which range from 2.5 cm to more than 30 cm in length, depending on the cultivar, vary in shape (from round to oval, egg-shaped, or kidney-shaped) and color (green, yellow, red, purple) with a dotted skin. (Vaughan and Geissler 1997; Bompard 2009 and references therein; Mukherjee and Litz 2009 and references therein) A single mature mango tree can produce 2000 to 2500 ripe fruits (Jiron and Headström 1985).
India has long been a major mango producer, but as of 2009 China had risen to become the world's second largest mango producer, with India's production representing less than half the world total. Fresh mangos are now available in stores year-round in North America, Europe, and Japan. (Litz 2009) According to Evans and Mendoza (2009), the majority of the mangos imported by North America come from Mexico, Brazil, Peru, Ecuador, and Haiti. India and Pakistan are the main suppliers of western Asia. Southeast Asia is supplied mainly by the Philippines and Thailand. Europe imports mangos mainly from South America and Asia. India and Mexico each account for roughly a fifth to a quarter of world mango exports. World mango imports more than doubled between 1996 and 2005, with the United States accounting for a third of all mango imports.
The peel of the fruit and other parts of the mango can cause contact dermatitis in some people, as is the case for many species in the plant family Anacardiaceae.
The many contributors to Litz (2009) provide a comprehensive overview of mango biology and cultivation.
The flowers of Mangifera indica are rather strongly scented, producing a sweetish odor that is easily detected by a human from several meters away. Many insects appear to be attracted by the scent, especially cyclorrhaphan flies. The flowers produce nectar from sepal glands located on the outer margin of the disc, between the petals and the disc proper. The nectar is consumed by flies, beetles, and lepidopterans. A single 10 to 60 cm flower panicle can contain 1000 to 6000 flowers. However, 65 to 85% of the flowers remain unpollinated and, based on pollinator-exclusion trials, mango flowers are apparently not capable of autogamy (self-fertilization). Of observed diurnal flower visitors, Jiron and Headström (1985) reported that 51.6% were flies (especially syrphids, calliphorids, and sciarids), 33% were lepidopterans (especially nymphalids and lycaenids), 11.6% were beetles, and 3.6% were hymenopterans. Syrphid flies acounted for 20.9% of all flower visitors. Nocturnal visitors included Culex mosquitos and unidentified noctuid moths. Insects observed resting on flowers at night included rhynchosciarid sciarids, tipulid flies, Strigoderma rutelina (Scarabaeidae), and Chauliognathus (Coleoptera: Cantharidae). Although detailed pollination studies were not carried out, all observed visitors carried pollen except the lepidopterans, tipulids, and the hymenopteran Synoeca septentrionalis. The syrphids and calliphorids carried the most pollen on their bodies. (Jiron and Headström 1985)
Malerbo-Souza and Halak (2009) also found that flies were the most frequent visitors to mango flowers (other consistent visitors were Tetragonisca angustula bees and Diabrotica speciosa beetles). Fruit set was higher from flowers visited by insects.
Mangifera indica produces only hermaphrodite and staminate (male) flowers. Jiron and Headström (1985) found that in nearly all mango flowers, of the five stamens around the outer edge of the disc of observed hermaphrodite flowers, nearly all had just a single well developed stamen, which produced pollen; just a few percent had two fertile stamens. Singh (1954) found that mango varieties with a high proportion of staminate flowers produced few fruits.
Microsatellite markers for investigating genetic variation and distinguishing mango cultivars have been developed by Duval et al. (2005), Honsho et al. (2005), Schnell et al. (2005), and Viruel et al. (2005).
Although mango fruits are economically and culturally important across much of the world, like many other members of the Anacardiaceae, they contain toxic phenols that can cause serious contact dermatitis and other (occasionally very serious) allergic reactions in some people (Aguilar-Ortigoza et al. 2003). Prior exposure to poison ivy (Toxicodendron, also in the Anacardiaceae) appears to make an allergic reaction to mango more likely (Hershko et al. 2005).
Eiadthong et al. (1999) used PCR-RFLP to investigate relationships among 13 Mangifera species in Thailand, but low genetic variation permitted little phylogenetic resolution. Yonemori et al. (2002) used ITS sequences of nuclear ribosomal DNA to investigate phylogenetic relationships among 14 of the 15 Mangifera species (including M. indica) known from Thailand. Nishiyama et al. (2006) used genomic in situ hybridization to examine phylogenetic relationships among Mangifera indica and eight wild Mangifera species.
Mango fruits are an excellent source of vitamin C and carotenoids and Oliveira et al. (2010) found that the nutrient content of mangos was quite stable during fruit processing in a commercial restaurant.
Inflorescencia en panícula terminal, de 15 a 50 cm de largo. Flores de blanco amarillento a crema. Frutos tipo drupas de oblongos a subreniformes, de amarillos a rojizos cuando maduros, con pulpa comestible.
DIAGNÁSTICO: Fácil de reconocer por sus conocidos frutos, muy populares y comestibles, variables en forma, tamaño y sabor.Sus frutos tienen un alto valor económico y se utilizan en conservas, jugos, etc. En algunas áreas silvestres han quedado árboles remanentes producto de su antiguos moradores, los cuales representan un importante recurso alimenticio para la fauna silvestre.
Die Veselperske (Mangifera indica) is 'n subtropiese boom wat peervormige vrugte met veselagtige vleis dra. Die vrugte staan as veselperskes of mango's bekend. Ryp veselperskes is soet in smaak, maar hulle is bitter-suur as hulle nog groen is.
Veselperskes is naas piesangs die belangrikste tropiese vrug vir kommersiële verbouing. Dit kom bykans dwarsoor die wêreld voor, maar daar word geglo dat hulle vanaf die suidelike en suidoostelike dele van Asië afkomstig is, insluitende Indië, Pakistan, Mianmar, Sri Lanka en Bangladesj. Pakistan en Indië is die grootste uitvoermarkte. Die vrug is ook die lande se nasionale vrug.
Indië 15,188,000 
China 4,350,000 
Thailand 2,600,000 
Indonesië 2,131,000 
Pakistan 1,888,500 
Meksiko 1,827,300 
Brasilië 1,190,000 
Bangladesj 889,176 
Nigerië 850,000 
Filippyne 800,551 Res van die Wêreld 7,238,639 Wêreldtotaal 38,953,166 (Data getoon vir 2011) Bron: FAOSTAT[1]
Groen veselperskes aan 'n boom.
Die ryp vrugte.
Veselperskes.
Ryp "Alphonso" veselperskes verpak vir verkoop.
Wikimedia Commons het meer media in die kategorie Veselperske.
Wikiwoordeboek het 'n inskrywing vir veselperske.
Wikispecies het meer inligting verwant aan: Veselperske
Die Veselperske (Mangifera indica) is 'n subtropiese boom wat peervormige vrugte met veselagtige vleis dra. Die vrugte staan as veselperskes of mango's bekend. Ryp veselperskes is soet in smaak, maar hulle is bitter-suur as hulle nog groen is.
Veselperskes is naas piesangs die belangrikste tropiese vrug vir kommersiële verbouing. Dit kom bykans dwarsoor die wêreld voor, maar daar word geglo dat hulle vanaf die suidelike en suidoostelike dele van Asië afkomstig is, insluitende Indië, Pakistan, Mianmar, Sri Lanka en Bangladesj. Pakistan en Indië is die grootste uitvoermarkte. Die vrug is ook die lande se nasionale vrug.
Mangifera indica, llamáu comúnmente mangu o piescu de los trópicos, ye una especie arbórea perteneciente a la familia de les anacardiacees.
Suel ser un árbol maderizu, qu'algama un gran tamañu y altor puede superar los 30 m d'altor, Ye orixinariu de la India y cultívase en países de clima templáu amás de dalgunos de climes templáu.
En Cuba utilízase enforma pa ellaborar refrescos y caltenelos. Ye'l llugar con más variedaes de mangos, como'l filipín, toledo, papelina, señora, bizcochuelo, hilacha, mangu mamey, mango güevu de toru, mangu machu, ente otres variedaes. Una de les zones del mundu más conocíes pelos sos mangos ta na zona oriental del país, Santiago de Cuba, El Caney.
Na zona intertropical ye una planta por demás noble: nun riquir de riego y aguanta les quemes; un plantíu de mangos difícilmente podría quemar mientres la dómina de seca, yá que ye'l periodu de máxima crecedera de biomasa pa estos árboles y de mayor actividá de la fotosíntesis pola menor nubosidad. Ye un árbol agresivu con otres especies pa ocupar un espaciu determináu.
El mangu ye una fruta de la Zona Intertropical de magaya carnosa y duce. Destaca ente los sos principales carauterístiques el so bon sabor.
Dicha magaya puede ser o non fibrosa, siendo la variedá llamada mangu de hilacha la que mayor cantidá de fibra contién. Ye una fruta de normal de color verde nun principiu, y mariellu, naranxa ya inclusive colloráu-granate cuando ta madura, de sabor medianamente acedo cuando nun maureció dafechu. D'orixe asiáticu India y Myanmar, entiende numberoses variedaes, munches d'elles llograes por inxertu. El mangu ye la fruta nacional de dellos países como India, Paquistán y Filipines. El mangu que crez bonalmente na zona intertropical americana (introducíu a mediaos del sieglu XIX nel Brasil polos portugueses), ye de color mariellu, más pequeñu que les variedaes d'inxertu, de sabor esquisito y bien duce, tantu'l mangu bocao como'l de hilacha. La so dómina de collecha presenta un picu o máximu nel mes de mayu nes llatitúes subecuatoriales del hemisferiu norte, lo cual resulta paradóxicu, yá que nesti mes ye cuando s'empecipien les agües nestes llatitúes, polo que tola maduración de los frutos producir nos meses de mayor seca, tal como s'indica nel artículu sobre'l índiz xerotérmico de Gaussen. Tamién el sabor ye bien distintu ente una variedá y otra. Por casu, una variedá de mangu de gran tamañu tien un sabor y golor similar al del piescu en almíbar, anque con una testura menos hidratada (mangu piescu).
Casi toes estes variedaes de mangos ensiertos derivar d'una variedá llograda por evolución natural que munches persones denominen mangues en Venezuela, Canaries y na mariña atlántica de Colombia y que nun ye sinón l'adaptación de la planta mientres dellos sieglos a un clima muncho más favorable qu'el que teníen na zona de procedencia d'esta planta.
Pola so riqueza n'ácidos (málico, palmítico, p-cumárico y mirístico), vitamina C y, especialmente, pol so altu conteníu en vitamina A, el mangu constitúi una bona fruta antiosidante, capaz de neutralizar los radicales llibres y dotar al organismu d'un poder defensivo en contra de la degradación de les célules. Los mangos exercen una función anticancerígena bien efectiva dada tantu por estes vitamines como pola so riqueza en flavonoides, ente los que destaca la quercetina y el poder anti-inflamatorio que tien.
El mangu, conocíu esencialmente pol so frutu, ye tamién maderable cuando acaba la so fase granible de frutos. La madera puede trate afeutada por fungu ya inseutos, a pesar d'esta desventaxa utilizar pa la fabricación de preseos como ukeleles, laminaos y muebles baratos. Per otru llau la madera contién sustances fenólicas que pueden producir dermatitis per contautu.
En Colombia la comunidá indíxena Siona del Putumayo prepara un fervinchu de les fueyes y la corteza como desinfestante de feríes. Ente que la comunidá Tikuna del Amazones toma la decocción de les fueyes como anticonceutivu mientres los díes socesivos a la menstruación, tamién como albortivu tomando la decocción mientres 3 díes siguíos.
En delles rexones de Colombia preséntense usos tan diversos como: la decocción de los raigaños tómase como diuréticu y pal tratamientu d'enfermedaes gastrointestinales, esta decocción tamién la usen pa preparar tinturas pa tratar el carate (vitíligo). El mazcar les fueyes fortalez los dientes y contra angüeñes bucales pa esto tamién s'usa l'aplicación direuta de la resina del árbol. El fervinchu de la corteza utilizar nel tratamientu del paludismu y los enxagües nel pelo de con esta decocción ayuden a escurecer el pelo y evitar la so cayida. L'usu del frutu como alimentu ye llargamente distribuyíu per parte de la fauna montesa rexístrense especies como'l chácharo o Pecarí de collar, la llámpara y el picure o Dasyprocta ente los que más la peracaben. El mangu ye conocíu amás por ser una especie melífera.
En Perú, na ciudá de Chulucanas, utilicen les sos fueyes pa da-y un color negativu y la brillantez a la so famosa cerámica (quemen les fueyes cuando cuecen los cerámicos).
En El Salvador, ye una tradición que na dómina de celebración de la Selmana Santa usar na gastronomía preparar con duce de panela o con azucrees, conózse-y como "Mangu en Miel". Tamién ye bien popular comelo cuando inda ta verde; cortar en metaes y cúbrese con un amiestu de chile, sal y polvu de grana d'ayote (Alguashte).
En Nicaragua, ye bien tradicional que na celebración de la Selmana Santa úsese como ingrediente principal del Almíbar preparar con duce de panela, (Atáu de Dulce) o con azucre morico (azucre morico) y otros ingredientes tales como Papaya, Cocu, Jocote y Bruxeles (sabor duce amargosu). Tamién ye bien popular comelo cuando inda ta verde (celeque); cortar en metaes y cúbrese con un amiestu de sal y vinagre, (bien popular ente les muyeres embarazaes) polos antoxos.
Mangifera indica describióse por Carlos Linneo y espublizóse en Flora Brasiliensis 12(2): 394. 1876.[1]
.
Esta páxina forma parte del wikiproyeutu Botánica, un esfuerciu collaborativu col fin d'ameyorar y organizar tolos conteníos rellacionaos con esti tema. Visita la páxina d'alderique del proyeutu pa collaborar y facer entrugues o suxerencies. Mangifera indica, llamáu comúnmente mangu o piescu de los trópicos, ye una especie arbórea perteneciente a la familia de les anacardiacees.
Hindistan mangiferası (lat. Mangifera indica) - sumaqkimilər fəsiləsinin mangifera cinsinə aid bitki növü.
Mangifera austro-yunnanensis (lat. Mangifera austro-yunnanensis) - sumaqkimilər fəsiləsinin mangifera cinsinə aid bitki növü.
Mangifera austro-yunnanensis (lat. Mangifera austro-yunnanensis) - sumaqkimilər fəsiləsinin mangifera cinsinə aid bitki növü.
Mangifera siamensis (lat. Mangifera siamensis) - sumaqkimilər fəsiləsinin mangifera cinsinə aid bitki növü.
El mango comú, Mangifera indica, és una espècie de mango i la més cultivada. A l'Índia es troba en estat silvestre i se'n cultiven varietats des de l'antiguitat que s'han introduït en altres regions, lliures de glaçades, del món. Es tracta de l'arbre fruiter més gros del món, ja que arriba a fer 30 metres d'alt.[1]
Sembla que aquesta espècie es va domesticar des de fa uns 4.000 anys. Es va portar des de l'Índia cap a l'est d'Àsia al voltant de 400-500 aC; posteriorment, al segle XV va passar a ser cultivat a les Filipines; i al segle XVI a l'Àfrica i al Brasil per part dels portuguesos.[2] Linnaeus la va descriure científicament el 1753.[3]
El mango és el fruit nacional de lÍndia, les Filipines i Paquistan. Ja es menciona al segle IV pel poeta en sànscrit Kalidasa i abans es creu que Alexandre el Gran ja l'havia tastat. L'emperador Akbar va plantar 100.00 arbres de mango comú a Darbhanga, Bihar en un lloc conegut com a Lakhi Bagh.[4]
Actualment es cultiva a tots els països tropicals del món i en alguns de subtropicals, per exemple a parts d'Israel i d'Andalusia (Motril Almuñécar)
La mangiferina és un flavonoide farmacològicament actiu extret de les fulles i escorça del mango comú.[5]
Els arbres dels mangos (dits mangueiras al Brasil) poden arribar a fer de 35 a 40 metres d'alt, amb un diàmetre de capçada proper als 10 metres. És de fulles persistents de 15 a 30 cm de llargada i de 6 a 16 cm d'amplada. Les flors són diminutes i estan disposades en inflorescències paniculades a les extremitats de les branques, són molt perfumades.
Les llavors germinen fàcilment i per això pot esdevenir una planta invasora en llocs on s'ha introduït com el Brasil.
La paraula «mango» prové de l'idioma tàmil: māṅgai o mankay[6][7][8][9] o del malailam māṅṅa[10][11] des d'una arrel lingüísitca dravidiana a través de l'idioma portuguès (també manga).[10][11] Aquesta paraula està testimoniada a Europa des del 1510 per l'italià Ludovico di Varthema com a manga; l'origen de la terminació actual en o no està clar.[12]
El fruit del mango té la polpa carnosa i dolça la qual pot ser fibrosa o no ser-ho. Al principi és de color verd i de color groc o taronja quan arriba a la maduresa. Triga de tres a sis mesos a madurar. Els mangos Thompson són les varietats cultivades més esteses.
Les llavors fan de 4 a 17 mm de llargada.
A la cuina índia el mango és una de les fruites més importants. Es menja tant crua com cuinada, com és el cas de la salsa chutney[13] i el batut lassi.[14]
Els mangos es fan servir molt a la cuina en chutneys, athanu, adobats en vinagre o bé menjats crus amb sal, bitxo (chili) o salsa de soia. Una beguda feta amb mango que és molt popular a Àsia es fa mesclant mangos madurs o polpa de mango mantega i sucre. També se'n fan curris Del mango se'n fan sucs, gelats i altres preparacions.
Per 100 grams té 40,3 kcal, 0,41 g de proteïnes, 8,4 g hidrats de carboni, 0,3 g de lípids, 1,1 g de fibra, 0,26 mg de ferro, 112 mg de potassi, 7,9 mg de calci, 11,9 mg de magnesi, 0,03 mg de vitamina B1, 0,44 mg de vitamina B3 i 24,4 mg de vitamina C.[13]
Té molts productes fitoquímics[15] i nutrients. La polpa del fruit és alta en fibra dietètica i vitamina C prebiòtica, diversos polifenols i carotenoides provitamina A.[16] És ric en sucres i betacarotè.[14] També té triptòfans.[17]
El fruit del mango és ric en (àcid màlic, palmític, p-cumàric i mirístic), vitamina C i, especialment, pel seu alt contingut en vitamina A, el fruit del mango constitueix una bona fruita antioxidant. Entre els seus flavonoides es troben la quercetina i el camferol.
El mango comú, Mangifera indica, és una espècie de mango i la més cultivada. A l'Índia es troba en estat silvestre i se'n cultiven varietats des de l'antiguitat que s'han introduït en altres regions, lliures de glaçades, del món. Es tracta de l'arbre fruiter més gros del món, ja que arriba a fer 30 metres d'alt.
Sembla que aquesta espècie es va domesticar des de fa uns 4.000 anys. Es va portar des de l'Índia cap a l'est d'Àsia al voltant de 400-500 aC; posteriorment, al segle XV va passar a ser cultivat a les Filipines; i al segle XVI a l'Àfrica i al Brasil per part dels portuguesos. Linnaeus la va descriure científicament el 1753.
El mango és el fruit nacional de lÍndia, les Filipines i Paquistan. Ja es menciona al segle IV pel poeta en sànscrit Kalidasa i abans es creu que Alexandre el Gran ja l'havia tastat. L'emperador Akbar va plantar 100.00 arbres de mango comú a Darbhanga, Bihar en un lloc conegut com a Lakhi Bagh.
Actualment es cultiva a tots els països tropicals del món i en alguns de subtropicals, per exemple a parts d'Israel i d'Andalusia (Motril Almuñécar)
Mangovník indický (Mangifera indica) je stálezelený, dlouhověký strom rostoucí ve vlhkých, monzunových tropických a hodně teplých subtropických oblastech. Je jedním z asi 70 druhů indomalajského rodu mangovník. Pro své chutné plody, manga, se pěstoval již dlouho před naším letopočtem, jsou o něm zmínky v hinduistické literatuře z před čtyř tisíciletí. Pro buddhisty je zase posvátným stromem, je symbolem lásky, plodnosti a přátelství a věří, že v jeho stínu meditoval sám Budha.[2][3][4]
Tento druh, nejznámější a nejrozšířenější z rozsáhlého rodu mangovník, pochází z jižní Číny, Tchaj-wanu a zemí indického subkontinentu a jihovýchodní Asie (Bangladéše, Indie, Kambodže, Laosu, Malajsie, Myanmaru, Nepálu, Singapuru, Srí Lanky, Thajska a Vietnamu).
S rozvojem obchodu spojeného s cestováním se pro lahodné plody dostal do tropických oblastí po celém světě. Ještě před počátkem letopočtu byl rozšířen po jihovýchodní Asii, před tisíci léty se dostal do Afriky a na počátku 16. století byl Portugalci dovezen do Brazílie, odkud se dostal do Západní Indie a postupně do celé tropické Ameriky. Byl zavezen také do Austrálie, na Havaj a další ostrovy v Tichomoří.[2][3][4][5]
Pro zdárný růst a tvorbu plodů potřebuje dostatek tepla a vlhkosti, na kvalitu půdy není náročný, dobře roste i v písku a štěrku; v hodně výživné půdě bujně roste a méně kvete a plodí. Vyskytuje se v nadmořských výškách od mořské hladiny po 1200 m, ve vlhkých údolích, podél břehů vodních toků, v pobřežních lesích i na vlhkých pastvinách. Samovolně se rozšiřuje do opuštěných zahrad a plantáží. Rozkvétá obvykle v období dešťů, dožívá se i 300 let.[3][6]
Stálezelený strom, 10 až 30 m vysoký, s kmenem tlustým 60 až 120 cm a s hustou korunou oválného nebo kulovitého tvaru, která může být široká i 30 m. Široce rozložený kořenový systém má několik kotevních kořenů sestupujících do hloubky až 6 m. Jeho kůra je šedá nebo šedavě hnědá, větvičky jsou zbarveny hnědě a jsou porostlé kožovitými, ve spirále vyrůstajícími jednoduchými listy s řapíkem i 6 cm dlouhým. Mladé listy jsou žluté až bronzově červené, později tmavě zelené a oboustranně lesklé. Jejich čepele jsou podlouhle kopinaté či eliptické, 10 až 30 cm dlouhé a 3 až 10 cm široké, u báze klínovité, po obvodě celistvé a zvlněné, na koncích špičaté neb tupé a mívají 12 až 25 párů postranních, oboustranně vystouplých nažloutlých žilek. Listy vytrvávají na stromech po několik let.
Drobné květy, asi 6 mm velké, vyrůstají ve vzpřímených pyramidálních latách 20 až 50 cm dlouhých. Květenství bývají hustá a obsahují několik tisíc zelenožlutých nebo narůžovělých květů, některé jsou samčí a jiné oboupohlavné. Pětičetné květy s drobnými listeny a kratičkými stopkami mají kalich s vejčitě kopinatými lístky dlouhými 3 mm a korunu s podlouhle vejčitými lístky dlouhými 4 mm. V květu bývá jedna plodná tyčinka a čtyři patyčinky. Semeník je kulovitý a má excentricky umístěnou čnělku s jednoduchou bliznou, v samčích květech chybí. Ploidie druhu je n = 20.[2][3][4][6][7]
Mladé stromy začínají kvést v 10 až 15 létech, některé ještě plodí i ve věku blížícím se třem stoletím. Mnozí jedinci kvetou každoročně, jiní ob jeden rok a někteří zcela nepravidelně, někdy rozkvete jen část stromu; předpokládá se podstatný vliv počasí. Za optimálních podmínek naopak vykvetou i dvakrát ročně.
Z celého květenství se v plod vyvine jeden, nejvýše pět květů. Za nejúčinnější opylovače jsou považovány včely, květy také navštěvuje další létající hmyz, mravenci i netopýři nacházející v květech nektar. Květy se mohou s úspěchem opylit vlastním pylem, přesto bývá až 85 % oboupohlavných květů neopyleno a jen 0,1 % z opylených květů dozraje v plod. Protože stromy kvetou v období dešťů je předpoklad, že pyl bývá poškozen vlhkem.[4][6]
Plod je peckovice nestejného tvaru, bývá podlouhlá, vejcovitá, kulovitá nebo ledvinovitá, více či méně nesymetrické, až 25 × 10 cm velká a visí na dlouhé stopce. Zralosti dosáhne za čtyři až pět měsíců po opylení. Zpočátku má pevnou slupku (exokarp) modravě zelenou, která později žloutne a stává se načervenalou nebo nafialovělou. Masitá dužina (mezokarp) je zářivě žlutá a obaluje jedno velké, ploché semeno v dřevnaté pecce (endokarpu), která představuje 20 až 25 % hmotnosti plodu.[3][4][6]
Nové rostliny snadno vyrostou ze semen, která nejlépe klíčí z plodů plně vyzrálých a po vyjmutí a očištění ihned zasazených. Pecka se opatrně otevře, semeno se ošetří fungicidním roztokem a do vlhkého písku se zasadí na plocho tak, aby mírně čnělo z půdy, vyklíčí za dva až tři týdny. Sadí se do nádoby s pevným dnem, jinak semenáč bude mít svislý kořínek dvou až třínásobně delší než nadzemní část a špatně se přesazuje.
Pro zachování vyšlechtěných vlastností se musí semenáče roubovat. Je důležité, aby požadovaná odrůda byla naroubována na tu správnou, speciálně pro ní pěstovanou podnož. Používá se také řízkování, kde je úspěšnost zakořenění nižší než 40 %.
Ve volné krajině jsou semena roznášena jak ptactvem, tak i létajícími či čtyřnohými savci konzumujícími jeho plody. Protože ve vlhkých, tropických oblastech spolehlivě klíčí, stává se mangovník indický v některý zemích nekontrolovaně se šířící invazní rostlinou, např. v Singapuru, Jihoafrické republice, Brazílii, Kostarice, Austrálii, na Galapágách, Portoriku, Havaji a dalších pacifických ostrovech.[4][6]
Plody mangovníku indického jsou citlivé na otlak, po kterém černají a zahnívají, sklízejí se proto ručně. Jedí se po vyjmutí pecky buď jako předkrm nebo dezert, bývají součásti ovocných salátů nebo přísadou ovocných krémů či zmrzlin. Oloupané plody se konzervují v sirupu nebo se mrazí, vyrábějí se z nich marmelády, pyré a různé nápoje. Některé plody mají vláknitou strukturu a jejich dužina je velice tuhá, u těch se v plné zralosti uřízne spodní část a vymačkává se šťáva. Větrem posrážené nezralé plody se používají pro výrobu želé nebo se nakrájené suší na slunci pro pozdější použití v kuchyni.. Výběr vhodných odrůd je zásadním faktorem při zpracování manga pro různé účely.
Pro ochranu před ptactvem a kaloni se plody sklízejí ještě zelené a nechávají se asi týden až dva dozrávat na slámě, po utržení se na ochranu před houbovitými chorobami a pro smytí toxických látek máčejí ve vodě teplé 50 °C. Pro vybarvení povrchu bývají plody vystaveny nejméně den působení etylénu. Dozrálé plody lze skladovat dva až tři týdny při teplotě okolo 20 °C, teploty pod 13 °C jej poškozují.
Existuje přes 1000 odrůd, přitom jen v Indii okolo 550, jejich plody se liší velikosti, tvarem, barvou, chuti a dobou zrání, stejně jako velikosti stromu a náročnosti na vláhu a teplo. Výtěžnost závisí na prostředí, odrůdě i stáří stromu, ve věku 20 let je u kvalitních odrůd průměrný roční výnos 250 plodů, starší stromy dávající až 1500 plodů. Na Portoriku se na plantážích sklidí z jednoho hektaru, v závislosti na odrůdě, asi 28 až 67 tun, průměrný výnos na Floridě bývá 30 t/ha.
Dřevo stromů, šedě nebo zeleno-hnědě zbarvené, má hrubou strukturu, je středně pevné, tvrdé a odolává vodě. Používá se pro stavební trámy, lodě, zemědělské nářadí, překližky, dělají se z něj různé bedny i kvalitní dřevěné uhlí. Kůra obsahuje až 20 % tříslovin a používá se na žluté nebo zářivě růžové barvivo.
Plody jsou velkým zdrojem karotenů, vitamínu C, vitamínu K, draslíku a řady antioxydantů i vlákniny. V lidovém léčitelství se již po dlouhá období používají sušené květy k ukončení průjmu, k léčení úplavice a nemocí močového měchýře. Kůra má svíravé účinky a působí proti revmatismu. Pryskyřice se aplikuje na trhliny v kůži, proti svrabu i syfilisu.[2][3][4][6]
Dřevina mangovník indický je pro citlivé lidi toxická. Ze slupky a stonku nezralého plodu vytéká světlá pryskyřice obsahující kyseliny i saponiny a stejně jako míza stromu způsobuje otoky kůže a vyvolává poškození sliznic. Citliví lidé nemají mango trhat ani ho loupat, dužina ale žádné škodliviny neobsahuje. Listy obsahují nevhodné glykosidy a jejich kontinuální konzumace zvířaty má fatální následky. V období kvetení způsobují silice vypařující se z květů, u dlouhodobě se v blízkosti zdržujících osob, svědění očí, otoky obličeje a dýchací potíže. Dřevo stromů se nepoužívá v krbech nebo při vaření, jeho kouř je velmi dráždivý.[4][6]
Květenství
Nezralé plody
Zralé plody
Pecka
Obrázky, zvuky či videa k tématu mangovník indický ve Wikimedia Commons
Mangovník indický (Mangifera indica) je stálezelený, dlouhověký strom rostoucí ve vlhkých, monzunových tropických a hodně teplých subtropických oblastech. Je jedním z asi 70 druhů indomalajského rodu mangovník. Pro své chutné plody, manga, se pěstoval již dlouho před naším letopočtem, jsou o něm zmínky v hinduistické literatuře z před čtyř tisíciletí. Pro buddhisty je zase posvátným stromem, je symbolem lásky, plodnosti a přátelství a věří, že v jeho stínu meditoval sám Budha.
Die Mango (Mangifera indica) ist eine tropische Pflanze und ihre Frucht. Der Mangobaum ist eine Pflanzenart aus der Gattung Mangos (Mangifera) innerhalb der Familie Sumachgewächse (Anacardiaceae). Der Mangobaum wird häufig kultiviert, liefert Obst sowie Öl und wird als Heilpflanze verwendet.
Andere Mangifera-Arten wie die Wohlriechende Mango oder die Stinkende Mango und Mangifera caesia werden in Asien ebenfalls kultiviert, außerhalb Asiens sind sie aber wenig bekannt.
Der immergrüne und schnellwüchsige Mangobaum kann (in Einzelfällen) Wuchshöhen über 35 Meter und einer entsprechenden, ausladenden und rundlichen Baumkrone im Durchmesser von 30 Metern erreichen. Der Stammdurchmesser erreicht über 1 Meter. Er bildet tiefe Pfahlwurzeln aus. Die Rinde ist anfangs hellgrün, bei älteren Bäumen bildet sich aber eine dicke, graubraune Borke, die Längsrisse aufweist und später in rechteckigen Schuppen abfällt. Oft erscheinen in den Rissen Spuren eines weißen, gummiartigen Saftes.
Der Mangobaum ist recht langlebig und kann mehr als 300 Jahre Früchte tragen.[1]
Die einfachen, etwas steifen und wachsigen, glänzenden, ledrigen, kahlen und spitz bis zugespitzten, teils geschwänzten, gestielten Laubblätter sind länglich, lanzettlich bis eiförmig, -lanzettlich mit ganzem, teils gewelltem Rand. Die spiralig oder wirtelig angeordneten Blätter werden bis 30 cm lang und 7 cm breit. Die Nervatur ist gefiedert mit einer hellgrünen Mittelrippe. Der hellgrüne Blattstiel ist basal verdickt (Pulvinus) und etwa 2–8 cm lang. Die Nebenblätter fehlen.
Auffallend ist hier die Lauberneuerung, die als „Laubausschüttung“ bezeichnet wird. Zwischen dem alten dunkelgrünen Laub fallen einzelne Zweige mit frischem, hellem Laub (Schüttellaub) auf, die neuen Blätter hängen zunächst schlaff herab und sind anfangs rötlich, lachsfarben, werden aber bald oberseits dunkelgrün und unterseits heller.
Der Mangobaum ist andromonözisch, es werden also männliche und zwittrige Blüten in gemischten Verhältnissen auf den Exemplaren bzw. in den Blütenständen ausgebildet. In end- oder achselständigen, großen, etwa 20–35 cm oder mehr, langen und reich verzweigten, rötlichen, rispigen, pyramidalen Blütenständen stehen sehr viele (bis 6000)[2] kurz gestielte Blüten zusammen. Die Blütenstandsstiele sind grünlich bis rötlich. Die relativ kleinen, weiß-gelblichen bis rosa oder rötlichen, fünfzähligen Blüten mit doppelter Blütenhülle duften, wenn sie sich öffnen, nach Lilien. Die kleinen, spitzigen bis rundspitzigen, mehr oder weniger behaarten Kelchblätter sind grünlich und eiförmig. Die kleinen, innen fransig gefleckten (Drüsen, Saftmale) und ausladenden Kronblätter sind bis 4 Millimeter lang. Die Blüten besitzen einen großen, grün-weißlichen, fleischigen und gelappten Diskus und es sind neben den ein bis zwei fertilen Staubblättern auch kürzere Staminodien vorhanden. Der oberständige und einkammerige, kahle Fruchtknoten der zwittrigen Blüten ist kugelig mit einem kurzen, etwas versetzten Griffel, bei den männlichen ist er verkümmert. Nachdem die Blüten verwelkt sind, dauert es noch drei bis sechs Monate, bis die Früchte reif sind.
Die Bestäubung erfolgt durch den Wind oder durch Insekten (Fliegen, Bienen, Fransenflügler u. a.).[2]
Die reife, bis über 20 cm lange und 6–8 cm breite, ungleichmäßig eiförmige bis birnenförmige, manchmal schnabelspitzige Mangofrucht hängt an einem langen Stiel am Baum und wiegt bis zu 2 Kilogramm. Die Früchte können einzeln oder zu mehreren erscheinen. Die Steinfrucht besitzt eine dünne, glatte, wachsig-ledrige Schale, darunter ein je nach Reifegrad weiches bis manchmal faseriges, gelb-orangenes Fruchtfleisch, das einen großen, abgeflachten und weißlichen, holzig-faserigen und haarigen Steinkern umschließt, in dem sich der etwas kleinere, flache und bräunliche Samen befindet. Der Steinkern haftet gut am Fruchtfleisch und ist nur schwer herauszulösen. Die Färbung der Frucht reicht von grün über gelb bis rot, häufig findet sich auch eine Kombination aller drei Farben. Die geschälte Frucht hat einen stark aromatisch-süßlichen Duft und Geschmack. Die Samen haben eine dünne, papierige Samenschale und ein Tegmen. Die Samen sind mono- oder polyembryonal und sie sind nicht austrocknungsresistent („recalcitrant“; unorthodox), sie können daher nicht lange gelagert werden.[2][3]
Die Chromosomenzahl beträgt 2n = 40 oder 24.[4]
Mangifera indica stammt aus dem Gebiet zwischen dem indischen Assam und Myanmar („indische Mango“) oder aus Borneo (heute philippinische Mango) und ist im tropischen Regenwald zuhause. Sie kommt heute als Kulturpflanze in weiten Teilen der Welt vor, darunter in den USA, Mexiko und weiteren Ländern Mittel- und Südamerikas, in der Karibik, im tropischen Gürtel Afrikas (etwa in Kenia und an der Elfenbeinküste), in weiten Teilen Asiens (etwa in Thailand, auf den Philippinen und in Pakistan, dem drittgrößten Exporteur auf der Welt) und auch in Australien. Indien gilt mit einer Produktion von 10 bis 15 Millionen Tonnen im Jahr immer noch als Hauptproduzent von Mangofrüchten. In Europa werden die Bäume hauptsächlich in Spanien kultiviert, hier vor allem an der Costa del Sol und auf den kanarischen Inseln.
Die Anzucht ist schwierig, wird aber unter Hobbygärtnern immer beliebter. Als Zimmer- oder Terrassenpflanzen in kühleren Klimazonen tragen Mangobäume für gewöhnlich keine Früchte, da die meisten Arten hierfür konstant hohe Temperaturen und Luftfeuchtigkeit benötigen, welche bei einem normalen Raumklima in Wohnungen nicht erreicht werden.[5]
Der indische Mangobaum liefert größere Früchte, ist aber empfindlich gegenüber großen Wassermengen. Die philippinische Mango ist an Wasserüberschuss gewöhnt, braucht aber erhebliche Lichtmengen.[6]
2019 wurden laut der Ernährungs- und Landwirtschaftsorganisation FAO weltweit 55.853.058 t Mangos, Mangostan und Guaven geerntet.
Folgende Tabelle gibt eine Übersicht über die zehn größten Produzenten von Mangos, Mangostan und Guaven weltweit, die insgesamt 79,9 % der Erntemenge produzierten.
Im Mai 2014 trat ein temporäres (bis März 2015) Importverbot in der Europäischen Union für Mangofrüchte aus Indien in Kraft. Der Hintergrund hierfür war der Umstand, dass bei früheren Mangolieferungen wiederholt nicht-europäische Kirschessigfliegen gefunden wurden. Von Seiten der zuständigen europäischen Behörden werden diese Insekten als biologische Gefahr gesehen, da befürchtet wird, dass sie sich auch in Europa ausbreiten könnten.[8]
Der Milchsaft in der Rinde und den Blättern ist hautreizend und kann die „Mango-Dermatitis“, Nesselsucht oder Cheilitis verursachen. Die Reizungen ähneln der „Lackkrankheit“, welche durch den Chinalack hervorgerufen wird, der aus dem Wundsaft des Lackbaumes, eines anderen Sumachgewächses, hergestellt wird. Auch andere Sumachgewächse wie der Kletternder Gift-Sumach u. a. enthalten in ihrem Milchsaft ähnliche Urushiole, welche für die starke Reizung verantwortlich sind. Diese Ähnlichkeit mit den Allergenen der Toxicodendron-Arten macht die Häufigkeit von Kreuzallergien verständlich. Die Fruchtschale unreifer Früchte enthält ebenfalls in kleineren Mengen Urushiole.
Häufig tritt eine Exposition beim Umgang während des Pflückens der Mangos auf, wenn Saft, der von den Abrissstellen, Stielenden tropft oder spritzt, diese verunreinigt. Eine besondere Gefährdung liegt vor, wenn die verunreinigten Mangos dann ungeschält ausgelutscht werden.[9] So kommt es in den Ländern, in denen frische Früchte geerntet werden, oft massenweise zu einer perioral (um den Mund herum) ausgeprägten Reizung (in Australien auch „Mango-Rash“ genannt[10]). Die allergenen Verbindungen in der Fruchtschale können eine Sensibilisierung verursachen oder bei bereits Sensibilisierten eine Reaktion auslösen. Geschälte Früchte sind aber frei von diesen Stoffen und können daher auch unbedenklich von Toxicodendron-Allergikern gegessen werden.[9]
Auch bei der Bearbeitung des Holzes (Holzsaft, Sägemehl), durch Kontakt mit verletzten, gebrochenen Zweigen, wenn z. B. auf die Bäume geklettert wird, oder durch Rauch von brennenden Pflanzen können Reizungen entstehen.[11]
Mangofrüchte werden zum Obst gezählt. Es gibt inzwischen über 1000 Mangosorten, die sich in Form, Größe und Geschmack unterscheiden. Die Früchte werden zu Saft, Kompott, Marmelade und Eiscreme verarbeitet und finden außerdem in Chutneys und Pickle Verwendung. In Europa werden Mangos seit einigen Jahren regelmäßig angeboten, obwohl sie druckempfindlich sind und daher für den Handel ein schwierig zu handhabendes Obst darstellen. Die Reife einer Frucht kann man daran erkennen, dass sie duftet und auf Druck leicht nachgibt. Mangos sind vollreif, wenn auf der Frucht ein bis vier Millimeter große schwarze Punkte zu erkennen sind.
Es werden unter anderem entzündungshemmende, antidiabetische und antivirale Eigenschaften der Mango diskutiert. Zudem sollen sie den Darm beruhigen, weil sie gut verdaulich und säurearm sind. In Indien schreibt man ihnen die Fähigkeit zu, Blutungen zu stoppen und das Herz zu stärken.[12] Durch den hohen Gehalt an Vitamin C[13][14] können Mangos vorbeugend gegen Infektionen und Erkältungskrankheiten eingesetzt werden.[15]
Aus den Samen der Mangofrüchte wird ein Pflanzenfett gewonnen, welches in seinen Eigenschaften der Kakaobutter ähnlich ist. Es wird zur Herstellung von Schokolade und Margarine, aber auch zur Produktion von Hautcremes, Shampoo und anderen Kosmetika verwendet.
Auf Timor werden mit den Blättern der Mango die traditionellen Webstoffe (Tais) gefärbt, wobei Grüntöne entstehen.[16]
Das mittelschwere, -harte, gröbere aber nicht beständige Holz wird für verschiedene Anwendungen genutzt.[17][18]
Eine Erwähnung als „Götterspeise“ findet sich in den hinduistischen Veden, die etwa 1200 v. Chr. geschrieben wurden. Auch heute noch wird sie den Göttern zum Zeichen des Reichtums und der göttlichen Süße dargeboten.
Das Wort Mango ist dravidischen Ursprungs (vgl. Tamil māṅkāy, Malayalam māṅṅa, „unreife Mango“). Nach Europa gelangte die Frucht mit den portugiesischen Indienfahrern des 16. Jahrhunderts. Die erste Erwähnung in einer europäischen Sprache datiert auf das Jahr 1510 und findet sich (in der Form manga) im Reisebericht Itinerario de Ludovico de Varthema Bolognese des Italieners Ludovico de Varthema.[20]
In China kam es unter der Diktatur Mao Zedongs zu einem einzigartigen "Mangokult". Hervorgerufen wurde dies von Pakistans Außenminister Mian Arshad Hussain (1910–1987), der 1968 eine Kiste Mangos als Gastgeschenk mitbrachte. Diese wiederum ließ Mao an loyale Arbeitsgruppen verteilen, die die Frucht nicht kannten und die beim Ansehen der Frucht angeblich begeistert geschrien und voll wilder Leidenschaft gesungen haben sollen, weil es ein Geschenk des großen Führers war (Personenkult). In Folge dessen kam es zu einer Reihe bizarrer Auswüchse des "Mangokults": So sollen die ursprünglichen Mangos in Formaldehyd konserviert worden sein, um sie für die Nachwelt zu erhalten. Es entstanden eine Vielzahl an Propagandaartikeln (Emaille-Geschirr und Waschschüsseln mit Mango-Aufdruck, Broschen mit Mango-Reliefs, Mango-Schminktische, Seife mit Mangoduft, Mangozigaretten und Bettwäsche mit Mangobildern). Ein Arzt, der eine Mango mit einer Süßkartoffel verglichen hatte, soll für diesen verunglimpfenden Vergleich exekutiert worden sein.[21]
Die Mango wird von der Weltnaturschutzunion „IUCN“ nicht mehr in der Roten Liste gefährdeter Arten geführt. Nachdem sie 1997 als „Vulnerable“ = „gefährdet“ gelistet war, wird sie seit 1998 als Art gelistet, für die ungenügend Daten („Data Deficient“) zu einer Gefährdungsklassifikation vorhanden sind.[22]
Die Mango (Mangifera indica) ist eine tropische Pflanze und ihre Frucht. Der Mangobaum ist eine Pflanzenart aus der Gattung Mangos (Mangifera) innerhalb der Familie Sumachgewächse (Anacardiaceae). Der Mangobaum wird häufig kultiviert, liefert Obst sowie Öl und wird als Heilpflanze verwendet.
Andere Mangifera-Arten wie die Wohlriechende Mango oder die Stinkende Mango und Mangifera caesia werden in Asien ebenfalls kultiviert, außerhalb Asiens sind sie aber wenig bekannt.
Ang Mangifera indica, na karaniwang kilala bilang mangga, ay isang uri ng pamumulaklak ng halaman sa sumac at lason galamay ng pamilya Anacardiaceae. Ito ay natagpuan sa ligaw sa Bangladesh, India, Pakistan at Pilipinas kung saan ito ay katutubo at nilinang varieties ay ipinakilala sa iba pang mga mainit-init na rehiyon ng mundo.
Ang lathalaing ito ay isang usbong. Makatutulong ka sa Wikipedia sa nito.
Mangifera indica, commonly kent as mango, is a species o flouerin plant in the sumac an poison ivy faimily Anacardiaceae.
Mangifera indica, commonly kent as mango, is a species o flouerin plant in the sumac an poison ivy faimily Anacardiaceae.
Ko e mango ko ha fuʻu ʻakau lahi ia, manakoa koeʻuhi ʻene fakamalumaluʻi mo ʻene ʻū foʻi fua ifo ʻi he faʻahitaʻu mafana. ʻOku ngāueʻaki ʻi he ʻotai.
mo e hā fua
.jpg)
Ko e kuinisi (mei he quince ʻi he lea fakapilitānia) ko e faʻahinga mango ia, ko e Mangifera odorata. Kae mahalo pē ʻoku hala, koeʻuhi ko e quince moʻoni ko e Cydonia oblonga ia.
Ko e mango ko ha fuʻu ʻakau lahi ia, manakoa koeʻuhi ʻene fakamalumaluʻi mo ʻene ʻū foʻi fua ifo ʻi he faʻahitaʻu mafana. ʻOku ngāueʻaki ʻi he ʻotai.
Mangocuahuitl īxōchicual ca in mango.
Kwa maana tofauti ya jina hili angalia hapa Mwembe (maana)
Mwembe (Mangifera indica) ni mti unaozaa maembe.
Maua ya mwembe
Embe
Makala hii kuhusu mmea fulani bado ni mbegu. Kwa maana tofauti ya jina hili angalia hapa Mwembe (maana)
Mwembe (Mangifera indica) ni mti unaozaa maembe.
Анба (форсӣ: انبه), манго (лот. Mangifera indica) — як навъ дарахти ҳамешасабзи кишварҳои гарми Осиё, ки меваи ширину хушбӯ дорад[1].
Муҳимтарин рустании ҳосилдеҳи кишварҳои тропикист. Анба дарахти сершоху барг буда, то 45 м қад мекашад. Баргаш тасмашакл ё эллипсӣ, бӯи зифтро дорад; гулаш ҷорӯбак, мевааш донакдор, сершира, хушбӯй, нордон ё ширин (вазнаш 200 – 900 г).
Анба ҳазорҳо навъ дорад. Баъзе навъҳои он соле 3–4, навъҳои дигар як маротиба гул мекунанд.
Анбаро дар Ҳиндустон, Мянма, Малайзия, Покистон ва дигар кишварҳо мепарваранд. Дар Ҳиндустон тақрибан 600 ҳазор га анбазор мавҷуд аст. Дар Африкаи Шимолӣ низ майдони анбазорҳо беш аз пеш зиёд шуда истодааст. Дар Америкаи Ҷанубӣ низ онро парвариш мекунанд. Ниҳоли анбаро аз рӯи тартиби 12×12 ё 14×14 м шинонда мешавад. Ниҳолҳои пайвандии анба соли 4–6-уми баъди шинондан ҳосил медиҳанд (ниҳоли аз тухм рӯидааш баъди 7–12 сол самар меорад). Аз ҳар га анбазор 7–15 т ҳосил гирифтан мумкин.
Аз меваи анба шарбат, компот, мармелад, пюре ва хӯришҳои гуногун таҳия месозанд.
Анба (форсӣ: انبه), манго (лот. Mangifera indica) — як навъ дарахти ҳамешасабзи кишварҳои гарми Осиё, ки меваи ширину хушбӯ дорад.
आम अत्यंत उपयोगी, दीर्घजीवी, सघन तथा विशाल वृक्ष है, जो भारत में दक्षिण में कन्याकुमारी से उत्तर में हिमालय की तराई तक (3,000 फुट की ऊँचाई तक) तथा पश्चिम में पंजाब से पूर्व में आसाम तक, अधिकता से होता है। अनुकूल जलवायु मिलने पर इसका वृक्ष 50-60 फुट की ऊँचाई तक पहुँच जाता है। वनस्पति वैज्ञानिक वर्गीकरण के अनुसार आम ऐनाकार्डियेसी कुल का वृक्ष है। आम के कुछ वृक्ष बहुत ही बड़े होते हैं।
आम का वृक्ष एक फूलदार, बड़ा स्थलीय वृक्ष है। इसमें दो बीजपत्र होते हैं। इसके फूल छोटे-छोटे एवं समूह में रहते हैं। इसे मंजरी कहते हैं। इसकी पत्ती सरल, लम्बी एवं भाले के समान होती है। इसका तना लम्बा एवं मजबूत होता है। इसका फल एक गुठलीवाला सरस और गूदेदार होता है। आम का फल विश्वप्रसिद्ध स्वादिष्ट फल है। इसे फलों का राजा कहा गया हैं।
आम का वृक्ष बड़ा और खड़ा अथवा फैला हुआ होता है; ऊँचाई 30 से 90 फुट तक होती है। छाल खुरदरी तथा मटमैली या काली, लकड़ी कठीली और ठस होती है। इसकी पत्तियाँ सादी, एकांतरित, लंबी, प्रासाकार (भाले की तरह) अथवा दीर्घवृत्ताकार, नुकीली, पाँच से 16 इंच तक लंबी, एक से तीन इंच तक चौड़ी, चिकनी और गहरे हरे रंग की होती हैं; पत्तियों के किनारे कभी-कभी लहरदार होते हैं। वृंत (एँठल) एक से चार इंच तक लंबे, जोड़ के पास फूले हुए होते हैं। पुष्पक्रम संयुत एकवर्ध्यक्ष (पैनिकिल), प्रशाखित और लोमश होता है। फूल छोटे, हलके बसंती रंग के या ललछौंह, भीनी गंधमय और प्राय: एँठलरहित होते हैं; नर और उभयलिंगी दोनों प्रकार के फूल एक ही बार (पैनिकिल) पर होते हैं। बाह्मदल (सेपल) लंबे अंडे के रूप के, अवतल (कॉनकेव); पंखुडियाँ बाह्मदल की अपेक्षा दुगुनी बड़ी, अंडाकार, तीन से पाँच तक उभड़ी हुई नारंगी रंग की धारियों सहित; बिंब (डिस्क) मांसल, पाँच भागशील (लोब्ड); एक परागयुक्त (फ़र्टाइल) पुंकेसर, चार छोटे और विविध लंबाइयों के बंध्य पुंकेसर (स्टैमिंनोड); परागकोश कुछ कुछ बैंगनी और अंडाशय चिकना होता है। फल सरस, मांसल, अष्ठिल, तरह तरह की बनावट एवं आकारवाला, चार से 25 सेंटीमीटर तक लंबा तथा एक से 10 सेंटीमीटर तक घेरेवाला होता है। पकने पर इसका रंग हरा, पीला, जोगिया, सिंदुरिया अथवा लाल होता है। फल गूदेदार, फल का गूदा पीला और नारंगी रंग का तथा स्वाद में अत्यंत रुचिकर होता है। इसके फल का छिलका मोटा या कागजी तथा इसकी गुठली एकल, कठली एवं प्राय: रेशेदार तथा एकबीजक होती है। बीज बड़ा, दीर्घवत्, अंडाकार होता है।
आम लक्ष्मीपतियों के भोजन की शोभा तथा गरीबों की उदरपूर्ति का अति उत्तम साधन है। पके फल को तरह तरह से सुरक्षित करके भी रखते हैं। रस का थाली, चकले, कपड़े इत्यादि पर पसार, धूप में सुखा "अमावट" बनाकर रख लेते हैं। यह बड़ी स्वादिष्ट होती है और इसे लोग बड़े प्रेम से खाते हैं। कहीं कहीं फल के रस को अंडे की सफेदी के साथ मिलाकर अतिसार और आँवे के रोग में देते हैं। पेट के कुछ रोगों में छिलका तथा बीज हितकर होता है। कच्चे फल को भूनकर पना बना, नमक, जीरा, हींग, पोदीना इत्यादि मिलाकर पीते हैं, जिससे तरावट आती है और लू लगने का भय कम रहता है। आम के बीज में मैलिक अम्ल अधिक होता है और यह खूनी बवासीर और प्रदर में उपयोगी है। आम की लकड़ी गृहनिर्माण तथा घरेलू सामग्री बनाने के काम आती है। यह ईधन के रूप में भी अधिक बरती जाती है। आम की उपज के लिए कुछ कुछ बालूवाली भूमि, जिसमें आवश्यक खाद हो और पानी का निकास ठीक हो, उत्तम होती है। आम की उत्तम जातियों के नए पौधे प्राय: भेंटकलम द्वारा तैयार किए जाते हैं। कलमों और मुकुलन (बर्डिग) द्वारा भी ऐसी किस्में तैयार की जाती हैं। बीजू आमों की भी अनेक बढ़िया जातियाँ हैं, परतु इनमें विशेष असुविधा यह है कि इस प्रकार उत्पन्न आमों में वांछित पैतृक गुण कभी आते हैं, कभी नहीं ; इसलिए इच्छानुसार उत्तम जातियाँ इस रीति से नहीं मिल सकतीं। आम की विशेष उत्तम जातियों में वाराणसी का लँगड़ा, बंबई का अलफांजो तथा मलीहाबाद और लखनऊ के दशहरी तथा सफेदा उल्लेखनीय हैं।
आम का इतिहास अत्यंत प्राचीन है। डी कैडल (सन् 1844) के अनुसार आम्र प्रजाति (मैंजीफ़ेरा जीनस) संभवत: बर्मा, स्याम तथा मलाया में उत्पन्न हुई; परंतु भारत का आम, मैंजीफ़ेरा इंडिका, जो यहाँ, बर्मा और पाकिस्तान में जगह जगह स्वयं (जंगली अवस्था में) होता है, बर्मा-आसाम अथवा आसाम में ही पहले पहल उत्पन्न हुआ होगा। भारत के बाहर लोगों का ध्यान आम की ओर सर्वप्रथम संभवत: बुद्धकालीन प्रसिद्ध यात्री, हुयेनत्सांग (632-45,) ने आकर्षित किया।
फ़्रायर (सन् 1673) ने आम को आडू और खूबानी से भी रुचिकर कहा है और हैमिल्टन (सन् 1727) ने गोवा के आमों को बड़े, स्वादिष्ट तथा संसार के फलों में सबसे उत्तम और उपयोगी बताया है। भारत के निवासियों में अति प्राचीन काल से आम के उपवन लगाने का प्रेम है। यहाँ की उद्यानी कृषि में काम आनेवाली भूमि का 70 प्रतिशत भाग आम के उपवन लगाने के काम आता है। स्पष्ट है कि भारतवासियों के जीवन और अर्थव्यवस्था का आम से घनिष्ठ संबंध है। इसके अनेक नाम जैसे सौरभ, रसाल, चुवत, टपका, सहकार, आम, पिकवल्लभ आदि भी इसकी लोकप्रियता के प्रमाण हैं। इसे "कल्पवृक्ष" अर्थात् मनोवाछिंत फल देनेवाला भी कहते हैं शतपथ ब्राह्मण में आम की चर्चा इसकी वैदिक कालीन तथा अमरकोश में इसकी प्रशंसा इसकी बुद्धकालीन महत्ता के प्रमाण हैं। मुगल सम्राट् अकबर ने "लालबाग" नामक एक लाख पेड़ोंवाला उद्यान दरभंगा के समीप लगवाया था, जिससे आम की उस समय की लोकप्रियता स्पष्ट हैं। भारतवर्ष में आम से संबंधित अनेक लोकगीत, आख्यायिकाएँ आदि प्रचलित हैं और हमारी रीति, व्यवहार, हवन, यज्ञ, पूजा, कथा, त्योहार तथा सभी मंगलकायाँ में आम की लकड़ी, पत्ती, फूल अथवा एक न एक भाग प्राय: काम आता है। आम के बौर की उपमा वसंतद्तसे तथा मंजरी की मन्मथतीर से कवियों ने दी है। उपयोगिता की दृष्टि से आम भारत का ही नहीं वरन् समस्त उष्ण कटिबंध के फलों का राजा है और बहुत तरह से उपयोग होता है। कच्चे फल से चटनी, खटाई, अचार, मुरब्बा आदि बनाते हैं। पके फल अत्यंत स्वादिष्ट होते हैं और इन्हें लोग बड़े चाव से खाते हैं। ये पाचक, रेचक और बलप्रद होते हैं।
कालिदास ने इसका गुणगान किया है, सिकंदर ने इसे सराहा और मुग़ल सम्राट अकबर ने दरभंगा में इसके एक लाख पौधे लगाए। उस बाग़ को आज भी लाखी बाग़ के नाम से जाना जाता है। वेदों में आम को विलास का प्रतीक कहा गया है। कविताओं में इसका ज़िक्र हुआ और कलाकारों ने इसे अपने कैनवास पर उतारा। भारत में गर्मियों के आरंभ से ही आम पकने का इंतज़ार होने लगता है। आँकड़ों के मुताबिक इस समय भारत में प्रतिवर्ष एक करोड़ टन आम पैदा होता है जो दुनिया के कुल उत्पादन का ५२ प्रतिशत है। आम भारत का राष्ट्रीय फल भी है।[1] अन्तर्राष्ट्रीय आम महोत्सव, दिल्ली में इसकी अनेक प्रजातियों को देखा जा सकता है।[2] भारतीय प्रायद्वीप में आम की कृषि हजारों वर्षों से हो रही है।[3] यह ४-५ ईसा पूर्व पूर्वी एशिया में पहुँचा। १० वीं शताब्दी तक यह पूर्वी अफ्रीका पहुँच चुका था।[3] उसके बाद आम ब्राजील, वेस्ट इंडीज और मैक्सिको पहुँचा क्योंकि वहाँ की जलवायु में यह अच्छी तरह उग सकता था।[3] १४वीं शताब्दी में मुस्लिम यात्री इब्नबतूता ने इसकी सोमालिया में मिलने की पुष्टि की है।[4] तमिलनाडु के कृष्णगिरि के आम बहुत ही स्वादिष्ट होते हैं और दुनिया भर में प्रसिद्ध हैं।
मुख्य लेख:आम की किस्में
उद्यान में लगाए जानेवाले आम की लगभग 1,400 जातियों से हम परिचित हैं। इनके अतिरिक्त कितनी ही जंगली और बीजू किस्में भी हैं। गंगोली आदि (सन् 1955) ने 210 बढ़िया कलमी जातियों का सचित्र विवरण दिया है। विभिन्न प्रकार के आमों के आकार और स्वाद में बड़ा अंतर होता है। कुछ बेर से भी छोटे तथा कुछ, जैसे सहारनपुर का हाथीझूल, भार में दो ढाई सेर तक होते हैं। कुछ अत्यंत खट्टे अथवा स्वादहीन या चेप से भरे होते हैं, परंतु कुछ अत्यंत स्वादिष्ट और मधुर होते हैं।
भारत में उगायी जाने वाली आम की किस्मों में दशहरी, लंगड़ा, चौसा, फज़ली, बम्बई ग्रीन, बम्बई, अलफ़ॉन्ज़ो, बैंगन पल्ली, हिम सागर, केशर, किशन भोग, मलगोवा, नीलम, सुर्वन रेखा, वनराज, जरदालू हैं। नई किस्मों में, मल्लिका, आम्रपाली, रत्ना, अर्का अरुण, अर्मा पुनीत, अर्का अनमोल तथा दशहरी-५१ प्रमुख प्रजातियाँ हैं। उत्तर भारत में मुख्यत: गौरजीत, बाम्बेग्रीन, दशहरी, लंगड़ा, चौसा एवं लखनऊ सफेदा प्रजातियाँ उगायी जाती हैं।[5]
आर्युर्वैदिक मतानुसार आम के पंचांग (पाँच अंग) काम आते हैं। इस वृक्ष की अंतर्छाल का क्वाथ प्रदर, खूनी बवासीर तथा फेफड़ों या आँत से रक्तस्राव होने पर दिया जाता है। छाल, जड़ तथा पत्ते कसैले, मलरोधक, वात, पित्त तथा कफ का नाश करनेवाले होते हैं। पत्ते बिच्छू के काटने में तथा इनका धुआँ गले की कुछ व्याधियों तथा हिचकी में लाभदायक है। फूलों का चूर्ण या क्वाथ आतिसार तथा संग्रहणी में उपयोगी कहा गया है। आम का बौर शीतल, वातकारक, मलरोधक, अग्निदीपक, रुचिवर्धक तथा कफ, पित्त, प्रमेह, प्रदर और अतिसार को नष्ट करनेवाला है। कच्चा फल कसैला, खट्टा, वात पित्त को उत्पन्न करनेवाला, आँतों को सिकोड़नेवाला, गले की व्याधियों को दूर करनेवाला तथा अतिसार, मूत्रव्याधि और योनिरोग में लाभदायक बताया गया है। पका फल मधुर, स्निग्ध, वीर्यवर्धक, वातनाशक, शीतल, प्रमेहनाशक तथा व्रण श्लेष्म और रुधिर के रोगों को दूर करनेवाला होता है। यह श्वास, अम्लपित्त, यकृतवृद्धि तथा क्षय में भी लाभदायक है।
आधुनिक अनुसंधानों के अनुसार आम के फल में विटामिन ए और सी पाए जाते हैं। अनेक वैद्यों ने केवल आम के रस और दूध पर रोगी को रखकर क्षय, संग्रहणी, श्वास, रक्तविकार, दुर्बलता इत्यादि रोगों में सफलता प्राप्त की है। फल का छिलका गर्भाशय के रक्तस्राव, रक्तमय काले दस्तों में तथा मुँह से बलगम के साथ रक्त जाने में उपयोगी है। गुठली की गरी का चूर्ण (मात्रा 2 माश) श्वास, अतिसार तथा प्रदर में लाभदायक होने के सिवाय कृमिनाशक भी है।
पका आम बहुत स्वास्थ्यवर्धक, पोषक, शक्तिवर्धक और चरबी बढ़ाने वाला होता है। आम का मुख्य घटक शर्करा है, जो विभिन्न फलों में ११ से २० प्रतिशत तक विद्यमान रहती है। शर्करा में मुख्यतया इक्षु शर्करा होती है, जो कि आम के खाने योग्य हिस्से का ६.७८ से १६.९९ प्रतिशत है। ग्लूकोज़ व अन्य शर्करा १.५३ से ६.१४ प्रतिशत तक रहती है। अम्लों में टार्टरिक अम्ल व मेलिक अम्ल पाया जाता है, इसके साथ ही साथ साइट्रिक अम्ल भी अल्प मात्रा में पाया जाता है। इन अम्लों का शरीर द्वारा उपयोग किया जाता है और ये शरीर में क्षारीय संचय बनाए रखने में सहायक होते हैं। आम के अन्य घटक इस प्रकार हैं- प्रोटीन ९.६, वसा ०.१, खनिज पदार्थ ०.३ रेशा, १.१ फॉसफोरस ०.०२ और लौह पदार्थ ०.३ प्रतिशत। नमी की मात्रा ८६ प्रतिशत है। आम का औसत ऊर्जा मूल्य प्रति १०० ग्राम में लगभग ५० कैलोरी है। मुंबई की एक किस्म का औसत ऊर्जा मूल्य प्रति १०० ग्राम ९० कैलोरी है। यह विटामिन ‘सी’ के महत्त्वपूर्ण स्रोतों में से एक है और इसमें विटामिन ‘ए’ भी प्रचुर मात्रा में है।[6]
आम के अनेक शत्रु हैं। इनमें ऐनथ्रै कनोस, जो कवकजनित रोग है और आर्द्रताप्रधान प्रदेशों में अधिक होता है, पाउडरी मिल्डिउ, जो एक अन्य कवक से उत्पन्न होनेवाला रोग है तथा ब्लैक टिप, जो बहुधा ईट चूने के भट्ठों के धुएँ के संसर्ग से होता है, प्रधान हैं। अनेक कीड़े मकोड़े भी इसके शत्रु हैं। इनमें मैंगोहॉपर, मैंगो बोरर, फ्रूट फ़्लाई और दीमक मुख्य हैं। जल-चूना-गंधक-मिश्रण, सुर्ती का पानी तथा संखिया का पानी इन रोगों में लाभकारी होता है।
ᱠᱮᱨᱚᱲ ᱨᱮᱟᱜ ᱩᱞ ᱫᱟᱨᱮ ᱵᱟᱦᱟ ᱾
ᱩᱞ ᱵᱟᱦᱟ
ᱢᱚᱦᱟᱨᱟᱥᱴᱨᱚ ᱨᱮᱟᱜ ᱩᱞ ᱫᱟᱨᱮ ᱨᱮ ᱵᱟᱦᱟᱟᱠᱟᱱ ᱵᱟᱦᱟ ᱾
ᱢᱟᱤᱠᱞ ᱵᱚᱭᱢ ᱨᱮᱟᱜ ᱵᱚᱦᱤ(flora sinensis) ᱨᱮ ᱪᱤᱛᱟᱨ ᱟᱠᱟᱱ ᱩᱞ ᱾
ᱱᱟᱣᱟ ᱵᱤᱞᱤᱟᱠᱟᱱ ᱩᱞ ᱤᱥᱨᱟᱮᱞ ᱨᱮ ᱾
ᱨᱟᱡᱚᱥᱛᱷᱟᱱᱤ ᱩᱞ ᱾
ᱜᱩᱱᱛᱩᱨ, ᱟᱱᱫᱨᱟ ᱯᱨᱚᱫᱤᱥ ᱨᱮᱟᱜ ᱩᱞ ᱵᱟᱜᱚᱱᱯᱟᱞᱤ(Banganpalli) ᱩᱞ ᱦᱚ ᱠᱚ ᱢᱮᱛᱟᱜᱽᱟ ᱾
ᱯᱦᱨᱟᱱᱥ, ᱯᱮᱨᱤᱥ ᱨᱮᱟᱜ ᱩᱞ ᱾
.jpg)
.jpg)
.jpg)
|access-date= में तिथि प्राचल का मान जाँचें (मदद) |access-date= में तिथि प्राचल का मान जाँचें (मदद) |access-date= में तिथि प्राचल का मान जाँचें (मदद) |access-date= में तिथि प्राचल का मान जाँचें (मदद) 
आम अत्यंत उपयोगी, दीर्घजीवी, सघन तथा विशाल वृक्ष है, जो भारत में दक्षिण में कन्याकुमारी से उत्तर में हिमालय की तराई तक (3,000 फुट की ऊँचाई तक) तथा पश्चिम में पंजाब से पूर्व में आसाम तक, अधिकता से होता है। अनुकूल जलवायु मिलने पर इसका वृक्ष 50-60 फुट की ऊँचाई तक पहुँच जाता है। वनस्पति वैज्ञानिक वर्गीकरण के अनुसार आम ऐनाकार्डियेसी कुल का वृक्ष है। आम के कुछ वृक्ष बहुत ही बड़े होते हैं।
કેરી ભારત દેશનું રાષ્ટ્રીય ફળ છે. આ ફળ ભારતના દરેક રાજ્યોમાં જોવા મળે છે. આ ફળ આંબાના ઝાડ પર થાય છે. આ ફળ કાચું હોય ત્યારે સ્વાદમાં ખાટું લાગે છે, જ્યારે બરાબર પાકી જાય ત્યારે મધુર લાગે છે. આ ફળ ચૂસીને, કાપીને અથવા તેનો રસ કાઢીને ખાઈ શકાય છે.
દુનિયામાં વિવિધ જાતિની કેરી થાય છે.
બોમ્બે પ્રેસીડેંસી દ્વારા ૧૮૮૪ના એપ્રીલ મહિનામાં પ્રગટ કરવામાં આવેલ ગેઝેટીઅર ઓફ બોમ્બે પ્રેસીડેંસીના ગ્રંથ ક્રમાંક ૮માં પ્રકરણ ૨ માં પાના નંબર ૯૪ અને ૯૫ પર ગુજરાતમાં કેરીઓના વાવેતરની માહિતિ આપતા જણવ્યું છે કે "કેરીની ઉત્તમ જાત ભાવનગરના મહુવામાં બોમ્બે કલમ વડે ઉગાડવામાં આવે છે. જે જાણકારોના અભિપ્રાય મુજબ સ્વાદ અને મજબુતાઇમાં મુળ બોમ્બે નસલ કરતા પણ ચડીયાતી હોય છે." ઉપરાંત "કેટલીક ઉત્તમ સ્વાદ વાળી કેરી સોનગઢ, વરતેજ, કરદેજ અને કોળીયાકમાં પાકે છે. આ ઉપરાંત માળીયા, વંથળી અને જુનાગઢની કેરી સારી ગુણવત્તાની હોય છે. કાઠિયાવાડના ઉત્તર ભાગ માં કેરી બહુ ઓછી પાકે છે અને ઝાલાવાડતો તો આંબાથી લગભગ અજાણ છે." એવો પણ ઉલ્લેખ છે.
ભારતમાં હાલમાં આંબાનું સૌથી વધુ વાવેતર ઉત્તર પ્રદેશમાં (સવા લાખ એકર પ્રદેશમાં) થાય છે. તે પછી તમિલનાડુ, બિહાર, પશ્ચિમ બંગાળ, ઓરિસ્સા, મધ્ય પ્રદેશ, મહારાષ્ટ્ર અને આસામનો નંબર આવે છે. મહારાષ્ટ્ર આલફાન્ઝો અને પાયરી જેવી વેપારી દ્રષ્ટીએ ઉત્તમ કેરીઓ થાય છે. ગુજરાતમાં મુખ્યત્વે વલસાડ, સુરત, ભરૂચ તેમજ ઓછાવત્તા પ્રમાણમાં દરેક જિલ્લામાં કેરીઓ થાય છે. સૌરાષ્ટ્રના જુનાગઢ, ભાવનગર, જામનગર અને મોરબી જિલ્લામાં પણ થોડી ઘણી કેરીઓ થાય છે.
કેરીના રસમાં જો મીઠું અને સૂંઠ પાઉડર ઉમેરીને ખાવામાં આવે તો તે પાચ્ય બની જાય છે.કેરીના રસના સૂકવેલા પાપડ તરસ- ઉલટી મટાડનાર, વાતહરનાર, પિત્તહર, રોચક અને હલકાં છે.વધુ પડતી કેરી ખવાય તો કેરીની ગરમી મોંઢા ઉપર ફૂટે છે.કેરી ચૂસીને ખાવાથી તે રૂચિકર લાગે જ છે અને સાથે સાથે તે બળવર્ધક છે અને વીર્ય વધારનાર છે.
કેરીનાં ગોટલાનાં ગર્ભ કાઢીને એટલે કે ગોટલી કાઢીને તેની ચીરીઓ કરી તેમાં મીઠું અને લીંબુનો રસ લગાડી સૂકવી તેને મુખવાસ તરીકે ઊપયોગ કરવામાં આવે છે. આ ગોટલી તુરી હોય છે. ઊલટી અને અતિસાર મટાડે છે. હૃદયમાં થતી બળતરા દૂર કરે છે. આ ગોટલીનાં પાઉડરમાં આમળાનો ભૂક્કો, કાંટાળા માયુનો ભૂક્કો તથા વાટેલા લવિંગ નાખવાથી ઉત્તમ પ્રકારનું દંતમંજન થશે. કાચી કેરીને સૂકવીને આંબોળિયા અને સૂકવેલાં આંબોળિયામાંથી આમચૂર પાઉડર બનાવવામાં આવે છે જેનો ઊપયોગ ખટાશ માટે થાય છે.
કેરીમાં કેલેરી અને કાર્બોહાઈડ્રેટનું પ્રમાણ ખૂબ હોવાથી વજન વધવાનો ભય ખરો પણ જેને વજન વધારવું હોય તે પાકી કેરીનું સેવન કરે. કેરીમાં આયર્નનું પ્રમાણ વધારે હોવાથી એનેમિક વ્યક્તિ કેરીનું સેવન જરૂરથી કરે. કહેવાય છે કે તેને વિટામિન ઈનું પ્રમાણ હોવાથી હૉર્મન સીસ્ટમને અસરકારક બનાવે છે. બેક્ટેરિયલ ઈંફેક્શન, કબજિયાત, ડાયરિયા, આંખોની સમસ્યા, વાળ ખરવા, હૃદય રોગનો હુમલો, લીવરની સમસ્યા, મેંસ્ચુઅલ ડિસઑર્ડર, મૉર્નિંગ સિકનેસ, પાઈલ્સ, અળાઈ વગેરેમાં પાકી કેરી રાહત આપે છે.[૧]
(૨૦૦૭ મુજબ) [૨]:
ભારત દુનિયાનાં કુલ ઉત્પાદનનાં ૪૦% થી વધુ ઉત્પાદન કરે છે. ત્યાર બાદ ચીન અંદાજે ૧૧% અને પાકિસ્તાન અંદાજે ૭% ઉત્પાદન કરે છે.
આ લેખ હવે પબ્લિક ડોમેનમાં રહેલા પ્રકાશન Gazetteer of the Bombay Presidency: Kathiawar. ૮. Government Central Press. ૧૮૮૪. Check date values in: |year= (મદદ)માંથી માહિતી ધરાવે છે.
કેરી ભારત દેશનું રાષ્ટ્રીય ફળ છે. આ ફળ ભારતના દરેક રાજ્યોમાં જોવા મળે છે. આ ફળ આંબાના ઝાડ પર થાય છે. આ ફળ કાચું હોય ત્યારે સ્વાદમાં ખાટું લાગે છે, જ્યારે બરાબર પાકી જાય ત્યારે મધુર લાગે છે. આ ફળ ચૂસીને, કાપીને અથવા તેનો રસ કાઢીને ખાઈ શકાય છે.
દુનિયામાં વિવિધ જાતિની કેરી થાય છે.
ଆମ୍ବ ହେଉଛି ଭାରତର ଜାତୀୟ ଫଳ ।[୧]ଭାରତୀୟ ସଂସ୍କୃତି ସହ ଓତୋପ୍ରୋତ ଭାବରେ ଜଡ଼ିତ ଆମ୍ବ ପ୍ରାୟ ସମସ୍ତଙ୍କର ପ୍ରିୟ ଫଳ । ହିନ୍ଦୁ ପରମ୍ପରାର ପ୍ରତିଟି ଶୁଭକାର୍ଯ୍ୟରେ ଆମ୍ଭ ପତ୍ରକୁ ଖୋଜା ପଡ଼ିଥାଏ, କଳସ ବସିବା ଠାରୁ ତୋରଣ ବାନ୍ଧିବା ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ । କଞ୍ଚା ଓ ପାଚିଲା ଆମ୍ବ ଖାଦ୍ୟ ରୂପେ ବ୍ୟବହୃତ ହୁଏ । ଭାରତୀୟ ଚିତ୍ରକଳାରେ ଆମ୍ବକଷି ଡିଜାଇନ ବହୁଳ ଭାବରେ ଆଦୃତ । କାଶ୍ମୀର ଓ ପାରସ୍ୟ ଚିତ୍ରକଳାରେ ମଧ୍ୟ ଆମ୍ବକଷିର ମହତ୍ତ୍ୱ ରହିଛି । ଆମ୍ବର ମଧୁର ସ୍ୱାଦର ଆକର୍ଷଣରୁ ସାଧାରଣ ମଣିଷ ସମତେ ବହୁ ମନୀଷୀ ଯଥା ପ୍ରାଚୀନ କବି କାଳିଦାସ, ଗ୍ରୀକ ବୀର ଆଲେକଜାଣ୍ଡାର ଏବଂ ମହାନ ବୌଦ୍ଧ ସନ୍ନ୍ୟାସୀ ହୁଏନ ସାଂ କେହିବି ବାଦ ପଡ଼ିନାହାନ୍ତି । ଏହା ଭାରତର ପ୍ରତ୍ୟେକ ରାଜ୍ୟରେ ଦେଖିବାକୁ ମିଳେ। ଆମ୍ବ କଞ୍ଚା ଥିଲେ ଖାଇବାକୁ ଖଟା ଲାଗେ ଓ ପାଚିଲା ପରେ ସୁଆଦିଆ ଲାଗେ ।
ଇଂରାଜୀରେ ଆମ୍ବର ନାମ "ମ୍ୟାଙ୍ଗେ।" (Mango) । ଏହି ନାମ ପର୍ତ୍ତୁଗୀଜ "ମାଙ୍ଗ।' ଶବ୍ଦରୁ ଆସିଛି । ଏହାର ମୂଳ ନାମ ମାଲୟାଲାମ ଭାଷାରୁ ଉତ୍ପନ୍ନ । ପର୍ତ୍ତୁଗୀଜମାନେ ଆମ୍ବକୁ "ମାଙ୍ଗ।' ନାମରେ ଭାରତରୁ ନେଇ ୟୁରୋପରେ ପରିଚିତ କରାଇଥିଲେ । "ମାଙ୍ଗ।" ଭାରତର ମୂଳଶବ୍ଦରୁ ଗଠିତ ହୋଇଥିବା ପ୍ରଥମ ବିଦେଶୀ ଶବ୍ଦ ବୋଲି ବିଶ୍ୱାସ କରାଯାଏ, କାରଣ ପ୍ରାୟ ପଞ୍ଚଦଶ ଶତାବ୍ଦୀ ବେଳରୁ ଫ୍ର।ନସର ଶବ୍ଦକୋଷରେ ଏହି ଶବ୍ଦ ଦେଖିବାକୁ ମିଳୁଛି ।
ପୃଥିବୀରେ ପ୍ରାୟ ଶହେରୁ ଊର୍ଦ୍ଧ୍ୱ ପ୍ରକାରର ଆମ୍ବ ଦେଖିବାକୁ ମିଳେ । ସେମାନଙ୍କର ଆକାର, ଆକୃତି, ରଙ୍ଗ , ମହକ ଓ ସ୍ୱାଦ ମଧ୍ୟ ଭିନ୍ନ ଭିନ୍ନ ହୋଇଥାଏ । ଜନପ୍ରିୟ ଓ ବହୁଆଦୃତ କିସମ ଭିତରେ ପ୍ରମୁଖ ହେଉଛି ଆଲଫେ।ନସୋ ( Alphonso ), ବାଇଗଣପଲି, ତୋଟାପଲି, ଆମ୍ରପଲି, ଆଖୁରସ, ନୀଲମ, ଦଶାରୀ, ଲେଙ୍ଗଡ଼ା ଓ ସିନ୍ଦୁରମୁଣ୍ଡୀ ଆଦି । ତନ୍ମଧ୍ୟରୁ ଆଲଫେ।ନସୋ କିସମ ଆମ୍ବକୁ ଆମ୍ବ ଭିତରେ ଶେ୍ରଷ୍ଠ ବୋଲି କୁହାଯାଏ । ଆମ୍ବର ମଧୁର ବାସ୍ନା, ଉତ୍ତମ ସ୍ୱାଦ, ରସାଳ ପଣ ଭଳି ଦିବ୍ୟଗୁଣ ହେତୁ, ଏହାକୁ ଦେବତାମାନଙ୍କର ପ୍ରିୟ ଫ ଳ ବୋଲି ମଧ୍ୟ ଅଭିହିତ କରାଯାଇଅଛି ।
ଆମ୍ବର ବଂଶାବଳୀ ଏହିପରି -
ପାହାଡ଼ିଆ, ସମତଳ ଆଦି ସବୁ ସ୍ଥାନରେ ଆମ୍ବଗଛ ବଢ଼ିପାରେ । ବହୁବର୍ଷଯାଏ ବଞ୍ଚୁଥିବା ଆମ୍ବଗଛର ଉଚ୍ଚତା ପ୍ରାୟ ୩୫-୪୦ ମିଟର । ଗୋଟିଏ ଗୋଟିଏ ଆମ୍ବଗଛ ୩୦୦ ବର୍ଷଯାଏ ବଞ୍ଚିଥିବାର ମଧ୍ୟ ଜଣାଯାଇଛି। ଏହି ଗଛର ଚେର ମାଟି ଭିତରକୁ ପ୍ରାୟ ୬ ମିଟର ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ଯାଇ ମାଟିକୁ ଜାବୁଡ଼ି ଧରିଥାଏ । ପ୍ରଧାନ ଚେର ଓ ପ୍ରଧାନ କାଣ୍ଡରୁ ଅନେକ ଶାଖା ପ୍ରଶାଖା ମଲେିଥାଏ । ପତ୍ରଗୁଡ଼ିକ କଅଁଳ ଅବସ୍ଥାରେ ଗୋଲାପୀ, ଲାଲ, ଈଷତ ହଳଦିଆ ହୋଇ ଶେଷରେ ଗାଢ଼ ସବୁଜ ବର୍ଣ୍ଣଧାରଣ କରିଥାଏ । ପତ୍ରସବୁ ଏକାନ୍ତର ଭାବେ ଡେଂଫରେ ସଜାଇହୋଇ ରହିଥାନ୍ତି ।
ଆମ୍ବଗଛର ଫୁଲକୁ ବଉଳ କୁହାଯାଏ । ପତ୍ର ଉଠିଥିବା ଡାଳର ଅଗ୍ରଭାଗରେ ଈଷତ ହଳଦିଆ ଧଳାମିଶା ରଙ୍ଗର ବଉଳ ଦେଖାଯାଏ । ପେନ୍ଥା ପେନ୍ଥା ହୋଇ ଆମ୍ବ ବଉଳର ଆକାର ତଳୁ ଉପର ଆଡ଼କୁ ବୃଦ୍ଧିପାଏ । ବଉଳିବା ସମୟରେ ଏହାର ସୁଗନ୍ଧରେ ଚତୁର୍ଦ୍ଦିଗ ମହକି ଉଠେ । ପ୍ରତ୍ୟେକ ଫୁଲର ପାଞ୍ଚଟି ଲେଖାଏଁ ପାଖୁଡ଼ା ଥାଏ । ବଉଳ ବୃଦ୍ଧିପ୍ରାପ୍ତ ହୋଇ ପରାଗଣ ହେଲେ ଆମ୍ବ କଷି ଧରେ । ସବୁ ବଉଳରୁ ଆମ୍ବ କଷି ଧରିପାରେ ନାହିଁ । ବିଭିନ୍ନ କାରଣରୁ ଅଧିକାଂଶ ବଉଳ ଗଛରୁ ଝରିପଡେ଼ । ପ୍ରାୟ ପେବୃୟାରୀ ଶେଷ, ମାର୍ଚ୍ଚମାସ ଆରମ୍ଭ ବେଳକୁ ଆମ୍ବ କଷି ଧରେ ଓ ବଢ଼ିବାକୁ ଲାଗେ । କଷି ବଡ଼ ହୋଇ ପାକଳ ହେବାକୁ ଦୁଇ ତିନିମାସ ସମୟ ଲାଗିଥାଏ । ଆମ୍ବ ଫ ଳ ଏପ୍ରିଲ ମାସରୁ ବଜାରରେ ମିଳିଥାଏ । ଆଜିକାଲି ଜୈବପ୍ରଯୁକ୍ତି ବିଦ୍ୟାର ପ୍ରଭାବରେ ଆମ୍ବର ବୃଦ୍ଧି, ପାଚିବା ଓ ପ୍ରାପ୍ତହେବାର ସମୟରେ ଢେର ପରିବର୍ତ୍ତନ ଆସିଲାଣି ।
କଞ୍ଚାବେଳେ ପ୍ରାୟ ସବୁ ଆମ୍ବର ରଙ୍ଗ ସବୁଜ ଥିଲାବେଳେ, ସିନ୍ଦୁରମୁଣ୍ଡୀ ଭଳି ଆମ୍ବ ଡେଂଫ ପାଖରେ ଲାଲବର୍ଣ୍ଣ ହୋଇଥାନ୍ତି ।ପାଚିଲା ଅବସ୍ଥାରେ ଆମ୍ବ ଗାଢ଼ ହଳଦିଆ, ଫିକା ହଳଦିଆ, କମଳାରଙ୍ଗ , ଲାଲମିଶା ହଳଦିଆ ରଙ୍ଗର ହୋଇଥାନ୍ତି । ନୀଲମ ଆମ୍ବ ପାଚିଗଲା ପରେ ମଧ୍ୟ ସବୁଜ ରଙ୍ଗର ହିଁ ଥାଏ । କଞ୍ଚା ଅବସ୍ଥାରେ ଅଧିକ କେ୍ଲାରୋପ୍ଲାଷ୍ଟ ଚୋପାରେ ରହିଥିବା ବେଳେ ତାହା କ୍ରମଶଃ କ୍ରୋମୋପ୍ଲାଷ୍ଟରେ ରୂପାନ୍ତରିତ ହେବା ଫଳରେ ଆମ୍ବ ଚୋପା ବିଭିନ୍ନ ରଙ୍ଗ ଧାରଣ କରିଥାଏ । ଆମ୍ବର ବାସ୍ନାରୁ ତାର ଉପସ୍ଥିତି ସହଜରେ ଜାଣିହୁଏ।
ଆମ୍ବର ପ୍ରଧାନତଃ ତିନୋଟି ଅଂଶ ରହିଛି : ବାହାର ଚୋପା, ମଧ୍ୟବର୍ତ୍ତୀ ରସାଳ ଅଂଶ ଏବଂ ଭିତରର କଠିନ ଟାକୁଆ । ସାଧାରଣତଃ ରସାଳ ଅଂଶଟିକୁ ଖିଆଯାଇଥାଏ । ଆମ୍ବର ସ୍ୱାଦ ଏବଂ ଗନ୍ଧ ମଧ୍ୟ ଏହି ମଝିର ରସାଳ ଅଂଶରୁ ହିଁ ଜଣାପଡ଼ିଥାଏ । ଏହି ରସାଳ ଅଂଶରେ ସୂତାଭଳି ତନ୍ତୁଗୁଡ଼ିକ ଥାଏ, ଯାହା ଟାକୁଆ ସହ ଲାଗିରହି ଥାଏା ସେଗୁଡ଼ିକର ମଝିରେ ମିଠାରସ ଭର୍ତ୍ତି ହୋଇଥାଏ । ଟାକୁଆ ଭିତରେ ନରମ କୋଇଲି ଥାଏ - ଏହା ହିଁ ଆମ୍ବଗଛର ପ୍ରଜନନ ଅଂଶ । ପାକଳ ଆମ୍ବର ଶୁଖିଲା ଟାକୁଆକୁ ପୋତିଦେଲେ ଏଥିରୁ ଗଜାବାହାରି ନୂତନ ଉଦ୍ଭିଦ ସୃଷ୍ଟି ହୋଇଥାଏ । ବିଭିନ୍ନ ଆମ୍ବର ଆକାର ମଧ୍ୟ ଭିନ୍ନ ଭିନ୍ନ । ଏହା ୭-୧୨ ସେଣ୍ଟିମିଟର ଓସାର ଓ ୦୫-୧୫ ସେଣ୍ଟିମିଟର ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ଲମ୍ବା ହୋଇଥିବା ବେଳେ ଓଜନ ପଚାଶ ଗ୍ରାମରୁ ଆରମ୍ଭ କରି ଅଢେ଼ଇ କିଲୋଗ୍ରା ମ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ହୋଇ ପାରେ । ଦେଶୀ କିସମର ଆମ୍ବ ଅପେକ୍ଷାକୃତ ଛୋଟ ଆକାରର।
ଆମ୍ବକୁ ଉଭୟ କଞ୍ଚା ଓ ପାଚିଲା ଅବସ୍ଥାରେ ଖିଆ ହୋଇଥାଏ । କଞ୍ଚା ଆମ୍ବ ଓ ଡେମ୍ଫରେ "ଉରୁଷିଓଲ' (urushiol) ନାମକ ଏକ ରାସାୟନିକ ପଦାର୍ଥ ଥାଏ ଯାହାକୁ ଲସା କୁହାଯାଏ । ଏହାର ସଂସ୍ପର୍ଶରେ ଆସିଲେ ଓଠ, ଚର୍ମ ଓ ଜିଭ କ୍ଷତିଗ୍ରସ୍ତ ହୋଇ ବେଳେବେଳେ ଘା' ହୋଇଯାଏ । ଅଧିକାଂଶ ଆମ୍ବ କଞ୍ଚା ଅବସ୍ଥାରେ ଖଟାସ୍ୱାଦଯୁକ୍ତ ହୋଇଥାନ୍ତି।
ଆମ୍ବରେ ପ୍ରଚୁର ପରିମାଣରେ ଖାଦ୍ୟସାର ଓ ଜୀବନିକା ରହିଛି । ଭିଟାମିନ A, C ଓ E ଛଡ଼ା ଭିଟାମିନ B6 ତଥା B ଉପାଦାନ ଓ ଭିଟାମିନ K ମଧ୍ୟ ରହିଛି । ଏହାଛଡ଼ା ଆମ୍ବରସରେ ପଲିଫେନଲ, ପଟାସିଅମ, ତମ୍ବା, କ୍ୟାରୋଟିନଏଡସ, ଓମଗୋ-୩ ସ୍ନେହାମ୍ଳ ଏବଂ ପ୍ରାୟ ସତର ପ୍ରକାରର ଜୈବରାସାୟନିକ ପଦାର୍ଥ ରହିଛି । ସେଗୁଡ଼ିକ ମଧ୍ୟରେ ରହିଛି ବିଟା କ୍ୟାରୋଟିନ, ଲୁଟିନ, ଆଲଫ। କ୍ୟାରୋଟିନ ଇତ୍ୟାଦି ଏବଂ କାମଫେ ରୋଲ, ଗାଲିକ ଏସିଡ, କାଫିକ ଏସିଡ, କ୍ୟୁରେଟିନ, ଟାନିନ ଆଦି ପଲିଫେନଲ । ସବୁଠାରୁ ଗୁରୁତ୍ୱପୂର୍ଣ୍ଣ ହେଲା, "ମଗେଢଆିଫେରନ' ନାମକ ଏକ ସ୍ୱତନ୍ତ୍ର କଣିକା, ଯାହା ଆମ୍ବକୁ ସୁଗନ୍ଧିତ କରିବା ସହିତ ଏହାକୁ ଏକ ସ୍ୱତନ୍ତ୍ରତା ପ୍ରଦାନ କରିଥାଏ । କ୍ୟାରୋଟିନଏଡ କଣିକାମାନଙ୍କର ଉପସ୍ଥିତିର ପରିମାଣ ଉପରେ ଆମ୍ବର ହଳଦିଆ ରଙ୍ଗ ନିର୍ଭର କରିଥାଏ ।
ପାଚିଲା ଆମ୍ବରେ ଥିବା ବିଭିନ୍ନ ଖାଦ୍ୟସାର ଓ ଭିଟାମିନର ହାରାହାରି ପରିମାଣ (୧୦୦ ଗ୍ରାମ ରସରେ) ହେଉଛି :-
ଏକ ସର୍ଭେରୁ ଜଣାଯାଇଛି ଯେ ସମସ୍ତ ଫଳ ମଧ୍ୟରେ ଆମ୍ବହିଁ ବହୁଳ ଭାବରେ ଭାରତରେ ଉତ୍ପାଦିତ ହୋଇଥାଏ । ଆମ୍ବ ଚାଷ କରୁଥିବା ପୃଥିବୀର ଦଶଟି ପ୍ରମୁଖ ଦେଶ ମଧ୍ୟରୁ ହିଁ ପ୍ରାୟ ଅଶୀ ପ୍ରତିଶତ ଆମ୍ବ ଉତ୍ପାଦିତ ହୋଇଥାଏ । ଆମ୍ବ ଉତ୍ପାଦନ କରୁଥିବା ପାଞ୍ଚୋଟି ପ୍ରମୁଖ ରାଷ୍ଟ୍ରର ହାରାହାରି ଉତ୍ପାଦନ (୨୦୦୭ ମସିହା ସର୍ଭେ ଅନୁଯାୟୀ) ନିମ୍ନରେ ଦିଆଗଲା ।
ଏହା ସାଧାରଣତଃ ଖରାଦିନେ ପାଚେ । ଆମ୍ବର ସ୍ୱତନ୍ତ୍ର ସ୍ୱାଦ, ଗନ୍ଧ ଓ ବହୁଳମାତ୍ରାରେ ଉତ୍ପାଦନ ପାଇଁ ଏହାକୁ ଫଳମାନଙ୍କ ଭିତରେ ରାଜା ବୋଲି କୁହାଯାଏ । ଆମ୍ବ ସ୍ଥୂଳତଃ ଭାରତୀୟ ଫଳ ଓ ଭାରତରୁ ଏହାର ଆରମ୍ଭ ହୋଇଥିଲେ ମଧ୍ୟ, ବର୍ତ୍ତମାନ ପୃଥିବୀର ବିଭିନ୍ନ ସ୍ଥାନରେ ଆମ୍ବଚାଷ କରାଯାଉଛି । ଖ୍ରୀଷ୍ଟପୂର୍ବ ୪-୫ ଶତାବ୍ଦୀରୁ ଏହା ଭାରତୀୟ ଉପମହାଦେଶରେ ରହିଥିବା ଜଣାଯାଇଅଛି । ଭାରତ ବ୍ୟତୀତ ପୂର୍ବ ଏସିଆ, ପୂର୍ବ ଆଫ୍ରି କା, ବ୍ରାଜିଲ, ବେ଼ଷ୍ଟଇଣ୍ଡିଜ, ମକ୍ସେିକୋ, ମାଗାଡିସୁରେ ମଧ୍ୟ ପ୍ରାଚୀନ ଆମ୍ବଗଛ ଦେଖିବାକୁ ମିଳେ । କୁହୁଡ଼ିବିହୀନ, ଅପେକ୍ଷାକୃତ ଉଷ୍ଣ ଜଳବାୟୁରେ ଏହା ଭଲ ଭାବରେ ବଢ଼ିପାରେ । ଏତଦବ୍ୟତୀତ ଚୀନ, ଆମରେିକା, ଅଷ୍ଟ୍ରେଲିଆ, ବାଙ୍ଗଲାଦେଶ, ଫିଲିପାଇନସ ଓ ପାକିସ୍ତାନରେ ମଧ୍ୟ ଆମ୍ବଚାଷର ପ୍ରସାର ଘଟିଛି ।
ସାଧାରଣତଃ ଟାକୁଆରୁ ଗଜାସୃଷ୍ଟି ହୋଇ ନୂତନ ଆମ୍ବ ଉଦ୍ଭିଦ ସୃଷ୍ଟି ହେଉଥିବା ବେଳେ, କଲମୀକରଣ ପଦ୍ଧତିରେ ମଧ୍ୟ ବିଭିନ୍ନ ନୂତନ କିସମର ଆମ୍ବଚାରା ଉତ୍ପାଦନ କରି ଚାଷୀମାନେ ଆମ୍ବଚାଷ କରିବା ସହିତ ଲାଭବାନ ହୋଇଥାନ୍ତି । ଭାରତରୁ ପ୍ରଚୁର ଆମ୍ବ ବିଦେଶକୁ ରପ୍ତାନୀ ହୋଇ ଥାଏ । ଆଲଫୋନସୋ ଆମ୍ବ ଭାରତୀୟ ବନ୍ଧୁତାର ପ୍ରତୀକରୂପେ ପ୍ରତିବର୍ଷ ପାକିସ୍ତାନକୁ ପଠାଯାଇଥାଏ । ଓଡ଼ିଶାର କାଶୀପୁର ଅଞ୍ଚଳରେ ବହୁଳ ଭାବରେ ଆମ୍ରପାଲି ଆମ୍ବ ଚାଷ କରାଯାଉଛି।
ଆମରେିକାର ଫ୍ଲୋରିଡ଼ାଠାରେ ଉତ୍ପାଦିତ ହେଉଥିବା "ଟମି ଆଟକିନସ" କିସମ ଓ ଅଷ୍ଟ୍ରେଲିଆରେ ଉତ୍ପାଦିତ ହେଉଥିବା R2E2 କିସମର ଆମ୍ବ ମଧ୍ୟ ଧୀରେ ଧୀରେ ବିଶ୍ୱବଜାରକୁ ପ୍ରଭାବିତ କରିବାରେ ଲାଗିଛି । ଫ୍ଲୋରିଡ଼ାରେ ଉତ୍ପାଦିତ "କଣ୍ଡୋ" ନାମକ ଅନ୍ୟ ଏକ ବାମନ ଜାତିର ଆମ୍ବ ମଧ୍ୟ ଜନପ୍ରିୟତା ହାସଲ କରିଛି।
ଥାଇଲାଣ୍ଡ , ବାଙ୍ଗଲାଦେଶ, ପାକିସ୍ତାନ ଓ ଭାରତର କେତେକାଂଶରେ "ଚୋକ ଆନାନ" ନାମକ ଏକ ରସାଳ ଓ ସ୍ୱାଦଯୁକ୍ତ ଆମ୍ବଚାଷ କରାଯାଇଥାଏ । ଏହାର ଉତ୍କର୍ଷ ହେତୁ ଏହାକୁ ମହୁଆ ଆମ୍ବ ବୋଲି ମଧ୍ୟ କହିଥାନ୍ତି । ଏହି ଆମ୍ବ ବର୍ଷକୁ ଦୁଇଥର ଯଥା ଗ୍ରୀଷ୍ମ ଓ ଶୀତଋତୁରେ ଫ ଳ ଧରୁଥିବାରୁ ଏହାକୁ ବାରମାସୀ ଆମ୍ବ ବୋଲି ମଧ୍ୟ କୁହାଯାଏ।
ଆମ୍ବ ବଉଳର ପ୍ରଧାନ ଶତ୍ରୁ ହେଉଛି କୁହୁଡ଼ି । ଅତିମାତ୍ରାରେ କୁହୁଡ଼ି ହେଲେ ଆମ୍ବଚାଷ କ୍ଷତିଗ୍ରସ୍ତ ହୋଇଥାଏ। ଏହା ଛଡ଼ା ଆମ୍ବଗଛରେ ବହୁପ୍ରକାରର ରୋଗ ସଂକ୍ରମିତ ହୋଇଥାଏ ।
ଆମ୍ବଚୋପା ତଥା ରସରେ ବହୁ ଔଷଧୀୟ ଗୁଣଯୁକ୍ତ ଉପାଦାନ ରହିଛି।
இந்திய மா (Mangifera indica) என்பது பொதுவாக மாம்பழம் என அழைக்கப்படும் சுமாக் மற்றும் நஞ்சுப் படர்க்கொடி குடும்பமான அனகார்டியாசியாவிலைச் சேர்ந்த ஒரு பூக்கும் தாவரம் ஆகும். இது இந்தியத் துணைக்கண்டத்தை பூர்வீகமாக கொண்டது. உலகின் பிற வெப்பதான பகுதிகளுக்கு நூற்றுக்கணக்கான சாகுபடி வகைகளாக அறிமுகப்படுத்தப்பட்டுள்ளன. இது ஒரு பெரிய பழமரமாகும். இது சுமார் 30 மீட்டர் (100 அடி) உயரம் மற்றும் கிளைகளோடு சுமார் 30 மீட்டர் (100 அடி) அகலத்துக்கு விரியக்கூடியது, மேலும் இதன் அடிமரத்தின் சுற்றலவானது 3.7 மீட்டர் (12 அடி) க்கும் அதிகமாக வளரும் திறன் கொண்டது.[3]
இது இந்தி துணைக்கண்டத்தில் சுமார் கி.மு 2000 ஆம் ஆண்டுக்கு முன்பிருந்து பயிரிடப்படுகிறது.[4] மாம்பழமானது கிமு 400-500 காலக்கட்டத்தில் கிழக்காசியாவிற்கு கொண்டு செல்லப்பட்டது. 15 ஆம் நூற்றாண்டில் பிலிப்பைன்சுக்கும், 16 ஆம் நூற்றாண்டில் ஆப்பிரிக்கா மற்றும் பிரேசிலுக்குமு போர்த்துகீசிய ஆய்வாளர்களால் கொண்டு வரப்பட்டது.[5] இந்த இனங்களானது 1753 ஆம் ஆண்டில் கரோலஸ் லின்னேயசால் தாவரவியலில் ஆய்வு செய்யப்பட்டு முதலில் பெயரிடப்பட்டது.[6] மாம்பழமானது இந்தியாவின் தேசிய பழம் மேலும் பாக்கித்தான், பிலிப்பீன்சின் தேசிய மரமாகும்.[7]
இம்மரம் தமிழ் நாட்டில் பலவிடங்களில் பயிரிடப்படுகிறது. பல்வேறு வகைகள் ஒட்டு முறையால் வளர்க்கப்படுகின்றன. ஏறக்குறைய 4000 அடி உயரமுள்ள மலைப்பாங்கிலும் இம்மரம் வளரும். தேமா மரம் அனகார்டியேசி என்ற தாவரக் குடும்பத்தின் பாற்படும். இதில் 73 பேரினங்களும், ஏறக்குறைய 600 இனங்களும் உள்ளன. தேமா மரத்தை உள்ளிட்ட மாஞ்சிபேரா (Mangiferச) பேரினங்களில் 30 சிற்றினங்கள் இந்தியாவிலும் மலேசியாவிலும் வளர்கின்றன.
மங்கிஃபெரின் (மருந்தியல் ரீதியாக செயலில் உள்ள ஹைட்ராக்சிலேட்டட் சாந்தோன் சி-கிளைகோசைடு) என்னும் வேதிப்பொருள் மாமரத்தின் கொழுந்து இலைகள் (172 கிராம் / கிலோ), மரப்பட்டை (107 கிராம் / கிலோ) மற்றும் முதிர்ந்த இலைகளிலிருந்து (94 கிராம் / கிலோ) அதிக செறிவுகளில் பிரித்தெடுக்கப்படுகிறது.[8] இதன் பழத் தோலில் ஒவ்வாமை உள்ள யூருஷியோல்கள் உள்ளன. இது ஒவ்வாமை உள்ள சிலருக்கு தோல் அழற்சிக்கு தூண்டுதலாக இருக்கும். இந்த ஒவ்வாமையானது பொதுவாக அமெரிக்காவில் நஞ்சுப் படர்க்கொடி மற்றும் நச்சு ஐவி போன்ற அனகார்டியாசி குடும்பத்தைச் சேர்ந்த பிற தாவரங்களின் மூலமாகவும் ஏற்பட வாய்ப்புள்ளது.[9]
இது ஆயுர்வேதத்தில், ஒரு ராசயன சூத்திரத்தில் சில நேரங்களில் சாத்தாவாரி (அஸ்பாரகஸ் ரேஸ்மோசஸ்) மற்றும் சீந்தில் (டினோஸ்போரா கார்டிபோலியா) ஆகியவற்றுடன் பயன்படுத்தப்படுகிறது. பாரம்பரிய மருத்துவத்தில், மா மரத்தின் பல்வேறு பகுதிகளுக்கு மாறுபட்ட மருத்துவ பண்புகள் கூறப்படுகின்றன.[2]
இந்த மரத்தின் மரக்கட்டைகளைவிட இவற்றின் பழங்களே பிரபலமானது. இருப்பினும், மா மரங்களானது அவற்றின் ஆயுட்காலம் முடிந்தவற்றையோ, சரியான பழக்காய்ப்பு இல்லாதவற்றையோ மரக்கட்டைகளாக ஆக்கப்படுகின்றன. இந்த மரங்களானது பூஞ்சை மற்றும் பூச்சியிலிருந்து சேதமடைய வாய்ப்புள்ளது.[10] இதன் மரங்களானது உக்குலேல்ஸ்[10] போன்ற இசைக்கருவிகள், ஒட்டுபலகை குறைந்த விலை மரச்சாமான்கள் செய்ய பயன்படுத்தப்படுகிறது.[11] தொடர்பு தோல் அழற்சியை ஏற்படுத்தக்கூடிய பினோலிக் பொருட்களை உற்பத்தி செய்வதற்கும் இந்த மரம் அறியப்படுகிறது.[12]
சங்கத் தமிழிலக்கியத்தில் தலை சிறந்ததெனக் கருதப்படும் குறிஞ்சிப் பாட்டில் கபிலர் தேமா, கலிமா என்று இரு மா மலர்களைக் கூறுகின்றார்.
"செங்கொடுவேரி தேமா மணிச்சிகை" -குறிஞ். 64
"கரந்தை குளவி கடிகமழ் கலிமா" -குறிஞ் 76
இவ்வடிகளிலுள்ள 'மா' விற்கு நச்சினார்க்கினியர் முறையே 'தேமாம்பூ' என்றும், விரைகமழத் தழைத்த மாம்பூ என்றும் உரைகண்டார். இவையிரண்டும் தேமாம்பூவினையே குறிக்கும் எனல் பொருந்தாது. என்னை? கபிலர் கூறியது கூறார் ஆகலின் என்க. ஆகவே, தேமா' என்பது இனிய மாவினையும், கலிமா என்பது புளிமாவினையும் குறித்தல் கூடும். எனினும் இது சிந்திக்கற்பாலது. சங்கத் தமிழில் தேமாவைப்போல, புளிமாவைப் பற்றிய குறிப்புகள் காணுதற்கில்லை.
தேமாவும் புளிமாவும் வெவ்வேறு தாவரக் குடும்பங்களைச் சார்ந்த மரங்களாகும். தேமாவை மாஞ்சியெரா இன்டிகா (Mangifera indica, Linn.) என்றும், புளிமாவை அவெர்கோயா பிலிம்பி (Averrhoa bilimbia, Linn.) என்றும் கூறுப. தேமா மரம் அனகார்டியேசீ (Amacardiaceae) என்ற தாவரக் குடும்பத்தையும், புளிமா மரம் ஆக்சாலிடேசீ' (Oxalidaceae) என்ற தாவரக் குடும்பத்தையும் சார்ந்தவை.
மாம்பூ கொத்துக் கொத்தாகக் கணுக்குருத்தாகவும் நுனிக் குருத்தாகவும் அரும்பிப் பூக்கும். மிகச்சிறிய இப்பூவில் நான்கு அல்லது ஐந்து புறவிதழ்களும். நான்கு அல்லது ஐந்து அகவிதழ்களும் உள்ளன. ஒன்று முதல் ஐந்து தாதிழைகள் உண்டெனினும் ஒன்று அல்லது இரண்டில் மட்டும் தாது விளைந்து நிற்கும். தாதுப்பையை ஒட்டி நான்கு அல்லது ஐந்து தேன் சுரப்பிகள் இருத்தலின் மலர்களில் வண்டினம் சூழ்ந்து முரலும். இதனை,
'காமர் மாஅத்துத் தாதலர் பூவின் வண்டு வீழ்பு அயருங் கானல் ' -குறுந் 306 : 4-5
என்று கூறுவர். பூவின் கரு ஒர் குலறையினது. பெரிதும் பிற மகரந்தச் சேர்க்கையினால்தான் கருமுதிர்ந்து காயாகும். மரத்தில் ஒருவகையான பால் (Latex) உண்டாகும். மாவடுவில் இப்பால் மிகுதியாகப் பிலிற்றும். இரும்பினாலாய அரிவாள் கொண்டு மாவடுவை நேராகப் பிளந்து சிறிது நேரங்கழித்துப் பார்த்தால், மாவடுவின் விதைப் பகுதி முழுவதும் கறுத்தும், சதைப்பகுதி வெண்ணிறமாகவும். கண் விழியை ஒத்து மிக அழகாகவும் காணப்படும். இகனை வண்ணமும் வடிவுங்கருதி மகளிர் கண்ணுக்கு உவமிப்பர்.
இளமாங்காய்ப் போழ்ந்தன்ன கண்ணினால் என்னெஞ்சம்
களமாக் கொண்டு ஆண்டாய் ஓர் கள்வியை அல்லையோ
என வருவன காண்க. இரும்புக் கருவிகளைக் கொண்டு மாவடுவை அரியும்போது வடுவில் உள்ள பாலில் காணப்படும் காலிக் அமிலம் ( Gallic acid). ஸ்டீரிக் அமிலம் (Stearic acid) என்ற அமிலங்கள் இரும்பில் பட்டவுடன் ஒருவகை "மைப் பொருளாகிவிடும். இதனைப் பிரான்சு நாட்டு வேதி நூலறிஞர் கண்டு, பல சோதனைகளைச் செய்துள்ளார். மாவடுவின் தோலிலும் இதே பால் இருத்தலின் அப்பகுதியும் கறுப்பாகி. கண்ணுக்கு எழுதிய அஞ்சனம் போலத் தோன்றும்.[13]
இந்திய மா (Mangifera indica) என்பது பொதுவாக மாம்பழம் என அழைக்கப்படும் சுமாக் மற்றும் நஞ்சுப் படர்க்கொடி குடும்பமான அனகார்டியாசியாவிலைச் சேர்ந்த ஒரு பூக்கும் தாவரம் ஆகும். இது இந்தியத் துணைக்கண்டத்தை பூர்வீகமாக கொண்டது. உலகின் பிற வெப்பதான பகுதிகளுக்கு நூற்றுக்கணக்கான சாகுபடி வகைகளாக அறிமுகப்படுத்தப்பட்டுள்ளன. இது ஒரு பெரிய பழமரமாகும். இது சுமார் 30 மீட்டர் (100 அடி) உயரம் மற்றும் கிளைகளோடு சுமார் 30 மீட்டர் (100 அடி) அகலத்துக்கு விரியக்கூடியது, மேலும் இதன் அடிமரத்தின் சுற்றலவானது 3.7 மீட்டர் (12 அடி) க்கும் அதிகமாக வளரும் திறன் கொண்டது.
இது இந்தி துணைக்கண்டத்தில் சுமார் கி.மு 2000 ஆம் ஆண்டுக்கு முன்பிருந்து பயிரிடப்படுகிறது. மாம்பழமானது கிமு 400-500 காலக்கட்டத்தில் கிழக்காசியாவிற்கு கொண்டு செல்லப்பட்டது. 15 ஆம் நூற்றாண்டில் பிலிப்பைன்சுக்கும், 16 ஆம் நூற்றாண்டில் ஆப்பிரிக்கா மற்றும் பிரேசிலுக்குமு போர்த்துகீசிய ஆய்வாளர்களால் கொண்டு வரப்பட்டது. இந்த இனங்களானது 1753 ஆம் ஆண்டில் கரோலஸ் லின்னேயசால் தாவரவியலில் ஆய்வு செய்யப்பட்டு முதலில் பெயரிடப்பட்டது. மாம்பழமானது இந்தியாவின் தேசிய பழம் மேலும் பாக்கித்தான், பிலிப்பீன்சின் தேசிய மரமாகும்.
இம்மரம் தமிழ் நாட்டில் பலவிடங்களில் பயிரிடப்படுகிறது. பல்வேறு வகைகள் ஒட்டு முறையால் வளர்க்கப்படுகின்றன. ஏறக்குறைய 4000 அடி உயரமுள்ள மலைப்பாங்கிலும் இம்மரம் வளரும். தேமா மரம் அனகார்டியேசி என்ற தாவரக் குடும்பத்தின் பாற்படும். இதில் 73 பேரினங்களும், ஏறக்குறைய 600 இனங்களும் உள்ளன. தேமா மரத்தை உள்ளிட்ட மாஞ்சிபேரா (Mangiferச) பேரினங்களில் 30 சிற்றினங்கள் இந்தியாவிலும் மலேசியாவிலும் வளர்கின்றன.
భారతీయ మామిడి యొక్క వృక్ష శాస్త్రీయ నామం మ్యాంగిఫీరా ఇండికా. అనాకార్డియాసియా కుటుంబానికి చెందిన మామిడి జాతి రకాలలో ఇది ఒకటి. భారతదేశం అడవులలోను, సాగు ప్రాంతాలలో కనిపించే ఈ రకాలు ప్రపంచంలోని ఇతర ఉష్ణ ప్రాంతాలకు పరిచయం చేయబడింది. ప్రపంచంలోని అతిపెద్ద పండ్ల వృక్షం ఇది. ఈ చెట్టు వంద అడుగుల ఎత్తు పెరిగే సామర్థ్యం కలిగి ఉంది. ఛాతి ఎత్తు వద్ద దీని చుట్టుకొలత సగటున పన్నెండు అడుగుల నుంచి పద్నాలుగు అడుగులు ఉంటుంది. కొన్నిసార్లు దీని చుట్టుకొలత ఇరవై అడుగులకు చేరుకుంటుంది. ఈ మామిడి జాతులను నాలుగువేల సంవత్సరముల క్రితం నుంచే పెంచుతున్నట్లుగా తెలుస్తుంది. భారతదేశం నుండి తూర్పు ఆసియాకు క్రీ.పూ 400 నుంచి 500 సంవత్సరముల మధ్య ఈ జాతులు తీసుకురావడం జరిగింది. తరువాత 15వ శతాబ్దంలో ఫిలిప్పీన్స్ కు ఆ తరువాత 16వ శతాబ్దంలో పోర్చుగీస్ వారి ద్వారా ఆఫ్రికా, బ్రెజిల్ కు తీసుకురావడం జరిగింది. 1753లో లిన్నేయస్ చేత సైన్స్ కోసం ఈ జాతులు వర్ణించబడ్డాయి. మామిడి భారతదేశం, ఫిలిప్పీన్స్, పాకిస్తాన్ యొక్క జాతీయ పండు. క్రీస్తుశకం 4వ శతాబ్దంలో సంస్కృత కవి కాళిదాసు తను రచించిన పాటలలో ఈ మామిడిని గురించి వివరించాడు. దీని కంటే ముందు క్రీస్తుపూర్వం 3వ శతాబ్దంలో అలెగ్జాండర్ ఈ పండును రుచి చూసినట్లుగా భావిస్తున్నారు. తరువాత చైనా తీర్థయాత్రికుడు హ్యూయన్ త్సాంగ్ క్రీస్తుశకం 7వ శతాబ్దంలో ఈ మామిడి పండును రుచి చూసినట్లుగా భావిస్తున్నారు. తరువాత 16 వ శతాబ్దంలో మొఘల్ చక్రవర్తి అక్బర్ బీహార్ లోని దర్భాంగాలో లక్ష మామిడి చెట్లను నాటించాడు. ప్రస్తుతం ఈ ప్రదేశాన్ని లాఖీ బాగ్ గా పిలుస్తారు.
Mangiferin (a pharmacologically active flavonoid, a natural xanthone C-glycoside) is extracted from Mango at high concentrations from the young leaves (172 g/kg), bark (107 g/kg), and from old leaves (94 g/kg). n shows an exceptionally strong antioxidant capacity. It has a number of pharmacological actions and possible health benefits. These include antidiabetic, antioxidant, antifungal, antimicrobal, antiinflamatory, antiviral, hepatoprotective, hypoglycemic, anti-allergic and anticancer activity.. Along with Salacia it is being investigated for its possible anti-obesity action. In ayurveda, one of its uses is clearing digestion and acidity due to pitta (heat), sometimes with other mild sours and shatavari (Asparagus racemosus) and guduchi (Tinospora cordifolia).
ထူးကဲသောအနံ့အရသာနှင့် ပြည့်စုံသည့် အသီးကိုအကြောင်းပြု၍ သရက်ပင်သည်ကမ္ဘာ့အပူပိုင်း ဒေသ၌ ထင်ရှားကျော်ကြားသော သီးစားသစ်ပင် တစ်မျိုးဖြစ်ပေသည်။ စားကောင်းသောက်ဖွယ်များ၏ထူးခြားကောင်း မွန်သောအရသာနှင့်စပ်လျဉ်း၍ အသီးတွင်သရက်၊ အသားတွင်ဝက်၊ အရွက်တွင် လက်ဖက်ဟုစံပြုသောဆိုရိုးလည်း ရှိခဲ့လေသည်။
သရက်ပင်၏မူလဘူတသည်အလွန်ပင်ရှေးကျလှပေသည်။ မည်သည့်ခေတ်အခါကစတင်ပေါ်ပေါက်ခဲ့သည်ကို အတိအကျ ဆိုနိုင်ရန်ခဲယဉ်းလှသည်။ ဗုဒ္ဓအယူဝါဒ ကျမ်းကြီးကျမ်းခိုင်များနှင့် ဇာတ်နိပါတ်တော်များတွင်လည်းကောင်း၊ အိန္ဒိယနှင့်မြန်မာ ဒဏ္ဍာရီပုံပြင်များတွင်လည်းကောင်း၊ သရက်ပင်သရက်သီးတို့နှင့် စပ်လျဉ်းသော အဖြစ်အပျက်အ ကြောင်းထုပ္ပတ်များ အမြောက်အမြားရှိလေသည်။ သာဝတ္ထိပြည် ကဏ္ဍမ္ဗ သရက်ဖြူပင်ရင်း၌ ဂေါတမမြတ်စွာဘုရားသခင် ၏ယမက ပြာဋိဟာ ပြတော်မူခဲ့ပုံသည် ဂေါတမဗုဒ္ဓဝင်၌ထင်ရှားသော အကြောင်းတစ်ရပ် ဖြစ်ပေသည်။ ရှေးခေတ်အိန္ဒိယ၌ သရက်သီးသည် လူတို့၏အရေးပါသော အစားအစာ တစ်ရပ် ဖြစ်ကြောင်းမှာ သရက်သီးကို သင်္သကရိုက်ဘာသာဖြင့် ရေးသားသုံးနှုန်းထားသည့် စကာလုံးအားဖြင့် သိရသည်။ သရက်သီးကို အိန္ဒိယနိုင်ငံ၏အပ ကမ္ဘာ၌ လူသိများပြားကျော်ကြားအောင် ဂုဏ်သတင်း ပျံ့လွင့်စေခဲ့သူသည် ခရစ်နှစ် ၆၆၂−၆၄၅ ခုနှစ်များတွင် အိန္ဒိယနိုင်ငံ ဟိန္ဒူစတန်လွင်ပြင်သို့ ရောက်ရှိခဲ့သူ တရုတ်ခရီးသည်ကြီး ဟူအင်ဆန် ဖြစ်သည်။ မဂိုဘုရင်အက္ကဗာ (ခရစ် ၁၅၅၆−၁၆ဝ၅)သည် ဒေလီမြို့တော်အနီးတွင် အပင်တစ်သိန်းမကသော သရက်သီး ဥယျာဉ်တော်ကြီးကို ပြုစုစိုက်ပျိုးစေခဲ့သည်ဟု သိရှိရပေရာ ထိုခေတ်ထိုအခါက ထိုမျှလောက်များပြားသော အပင်အရေအတွက်ရှိသည့် သစ်သီးဥယျာဉ်များ အလွန်နည်းပါးသေးသဖြင့် တန်ခိုးအာဏာကြီးမားသော ထိုဘုရင်ကြီးက ထိုမျှလောက် အရေးထား စိုက်ပျိုးခြင်းကို ထောက်ရှု၍ သရက်သီး၏ ဂုဏ်သတ္တိသည် နှယ်နှယ်ရရ မဟုတ်ကြောင်း ထင်ရှားလှပေသည်။
သရက်ပင်၏ မူလပေါက်ရောက်ရာဇာတိဒေသသည် အိန္ဒိယနိုင်ငံအရှေ့ပိုင်းဒေသများ၊ အာသံပြည်နယ်နှင့် မြန်မာနိုင်ငံတို့ ဖြစ်သည်ဟု ဆိုကြသည်။ နောင်အခါအခြား အပူပိုင်းဒေသများသို့လည်း မျိုးပျံ့နှံ့သွားသည် ဟူယူဆကြလေသည်။ သရက်ပင်သည် အိန္ဒိယနိုင်ငံမှတစ်ဆင့် အနောက်တိုင်းနိုင်ငံများသို့လည်း မျိုးပျံ့ခဲ့လေသည်။ ပေါ်တူဂီတို့သည် အိန္ဒိယသို့ ရောက်လာကြသောအခါ သရက်သီး၏ထူးခြားသော အရသာကို မြည်းစမ်းကြရသည်။ ထို့ကြောင့် မိမိတို့နိုင်ငံရင်းသို့ မျိုးယူ စိုက်ပျိုးခဲ့သော်လည်း မအောင်မြင်ခဲ့သေးပေ။ ပေါ်တူဂီတို့သည် သရက်သီးကို 'မန်းကေး၊'သို့မဟုတ်' မန်း ဂေး'ဟု ခေါ်ဝေါ်ကြရာမှ အင်္ဂလိပ်ဘာသာဖြင့်' မန်းဂိုး'ဟူသောအခေါ်အဝေါ်သို့ ရွေ့လျောလာခဲ့လေသည်။
သရက်ပင်ကို အနောက်နိုင်ငံများတွင် ၁၇ ရာစုနှစ်ခန့်တွင်မှ စိုက်ပျိုးအောင်မြင်ကြောင်းတွေ့ရသည်။ ပထမ ဆုံးစိုက်ပျိုးဖြစ်ထွန်းသော ဒေသသည် ဘရာဇီးနိုင်ငံဖြစ်သည်။ ထိုမှတစ်ဆင့် အနောက်အိန္ဒိယကျွန်းစုများသို့ မျိုးပျံ့သွား၍ ယခုအခါ အမေရိကတိုက် အပူပိုင်းဒေသများတွင် တောသရက်ပင်များ အလေ့ကျပေါက်ရောက်နေသည်ကိုပင် တွေ့ကြရလေသည်။ သရက်ပင်သည် ပင်လယ်ရေပြင်မှ အမြင့်ပေ ၃ဝဝဝ အထိရှိသော အရပ်ဒေသများတိုင်အောင် ပေါက်ရောက် နိုင်လေသည်။ ထိုအပင်သည် ပူအိုက်သော ရာသီဥတုကို နှစ်သက်ပြီးလျှင် စမ်းမဆွဲ၊ ရေမဝပ်သော အရပ်ဒေသများ၌ ဖြစ်ထွန်းသည်။ မြန်မာနိုင်ငံတွင် အထက်ပိုင်း၌ နုံးမြေဆန်သော မြစ်ငယ်နှင့် ကျောက်ဆည်နယ်တို့တွင်၎င်း၊ အောက်ပိုင်းတွင် ဂဝံ ကျောက်မြေဆံသော အရပ်ဒေသများ၌၎င်း ပေါက်ရောက် ဖြစ်ထွန်းလေသည်။
သရက်ပင်သည် အန်နကားဒီယေးစီအီး မျိုးရင်းတွင် ပါဝင်၍ ရုက္ခဗေဒအမည်အားဖြင့် မန်ဂျီဖီးယားအင်ဒီကား (Mangifera indica) ဟု ခေါ်သည်။ ရွက်မပြတ်သော အပင်မျိုး ဖြစ်ပြီးလျှင် တစ်ခါတစ်ရံ ပေ ၅ဝ မှ ပေ ၆ဝ အထိမြင့်လေသည်။ သို့သော် အချို့သရက်ပင်မျိုးတို့သည် အပင်အလတ်စားများ ဖြစ်ကြသည်။ သရက်ပင်တို့သည် အပင်သက် ရှည်ကြာကြ၍ အကိုင်းအခက် ဝေဖြာစွာ ထွက်ပြီးလျှင် အရိပ်ကောင်းသော အပင်များအဖြစ် အပူပိုင်းဒေသများ၌ ထင်ရှားလေသည်။
သရက်ရွက်များသည် အကိုင်းဖျားအခက်ဖျားတို့၌ စုရုံးထွက်ကြသည်။ ရွက်လွှဲ ထွက်ကြ၍ ရွက်ညှာတို့သည် အရင်းတုတ်သည်။ အရွက်တို့၏ ပုံသဏ္ဌာန်သည် လှံစွပ်ပုံ ရှိပြီးလျှင် အလျားခြောက်လက်မမှ ၁၆ လက်မအထိ ရှည်လျားသည်။ ဗြက်အကျယ်သည် နှစ်လက်မခန့်မှ သုံးလက်မခန့်အထိ အမျိုးမျိုးဖြစ်သည်။ အရွက်တို့၌ အကြောများ ပေါ်လွင်နေသည်။ အရွက်ရောင်သည် နုစဉ်အခါ၌ အနီရောင်၊ အညိုနုရောင်များဖြစ်သော်လည်း ရင့်လာလျှင် အစိမ်းပုပ်ရောင် ဖြစ် လာသည်။ အရွက်တို့သည် အနားညီလေသည်။
ဒီဇင်္ဘာလအလယ်မှ ဖေဖော်ဝါရီလကုန်အထိ သရက်ဖူးများ ပွင့်ကြသည်။ သရက်အဖူးအပွင့်တို့သည် ထိပ်ဖျား တွင်ရှိသော ပန်းခိုင်မျိုးဖြင့် ဖူးပွင့်ကြ၍ အပွင့်ကလေးများသည် သေးငယ်ပြီးလျှင် ပန်းရောင်ဖျော့ဖျော့ဖြစ်လေသည်။ အဖူး အပွင့်တို့တွင် သင်းပျံ့ပျံ့ရနံ့ရှိသည်။ အချို့အပွင့်တို့တွင် ဝတ်ဆံအဖိုအမနှစ်မျိုး ပါ၍ အချို့အပွင့်တို့တွင် ဝတ်ဆံဖိုသာ ပါလေသည်။ သရက် အဖူးအပွင့်တို့ကို မြန်မာနိုင်ငံတွင် တို့စရာအဖြစ် စားသုံးကြလေသည်။ မတ်လလောက်တွင် တို့စားနိုင်သော အရွယ်သရက်သီး အကင်းများရရှိသည်။ ဧပြီလကုန် မေလဆန်းမှစ၍ သရက်သီးများ မှည့်ဝင်းလာကြသည်။ သရက်သီးမှည့်များကို ဧပြီလမှ ဇွန်လတိုင်အောင် စားကြရသည်။ အချို့သရက်မျိုးတို့ကား မိုးကျပြီးမှ အမှည့်ပေါ်သဖြင့် ဝါဆိုသရက်မျိုးဟု ခေါ်ကြသည်။ သရက်ပင်သည် အသီးစိမ်းများကိုသော် လည်းကောင်း၊ အသီးမှည့်များကို၎င်း၊ ထောင်ပုံ၊ ရာပုံဈေး၌တင်၍ ရောင်းချနိုင်လောက်အောင် အများအပြားသီးသော အပင်မျိုးဖြစ်ပေသည်။ သို့သော် နှစ်နှစ်လျှင် တစ်ကြိမ်ပို၍ အသီးလှိုင်လှိုင် သီးတတ်လေသည်။
သရက်သီးစိမ်းများကို နုစဉ်အခါတို့စရာ အဖြစ်အစိမ်း တို့စားကြသည်။ အသီးအနည်းငယ်ကြီးလာလျှင် သုပ်၍လည်း စားကြသည်။ သနပ်ပြုလုပ်ခြင်း၊ ဆားရည်စိမ်ခြင်း စသည်ဖြင့်လည်း ပြုလုပ်သုံးဆောင်ကြသည်။ သရက်သီးမှည့်များကိုမူ ထိုအတိုင်း စားသုံးကြလေသည်။
သရက်သီးတို့သည် အမျိုးအစားလိုက်၍ အရွယ်အစား ပုံသဏ္ဌာန်အမျိုးမျိုး ရှိကြလေသည်။ အငယ်ဆုံးအမျိုးအစားသည် ဆီးသီးခန့်မျှသာရှိ၍ အချို့အမျိုးအစားသည် တစ်လုံးလျှင် တစ်ပိသာကျော်ခန့်ပင် အလေးချိန်စီးအောင် ကြီးမားသည်။ အချို့အသီးများသည် ဘဲဥပုံဖြစ်၍ အချို့သည် လုံးဝန်းသည်။ အချို့သည် အရင်းကား၍ အဖျားရှူးပြီးလျှင် အချို့တို့သည် ရှည်လျားလျား ပုံသဏ္ဌာန် ဖြစ်ကြသည်။ များသောအားဖြင့် အသီး၏အဖျားပိုင်းသည် ငှက်နှုတ်သီးကဲ့သို့ ခပ်ကောက်ကောက် ရှိတတ်လေသည်။ သရက်သီးများ မှည့်လာလျှင် အသီးခွံသည် လှပစွာ ဝါဝင်းလာသည်။ အနံ့လည်း မွှေးလာသည်။ အချို့အသီးမှည့် များသည် အနီတစ်ပိုင်း အဝါတစ်ပိုင်းဖြင့် တစ်မျိုးတစ်ဖုံ လှပကြပေသည်။ အချို့သရက်မျိုးတို့ကားမှည့်နေသည်တိုင်အောင် အစိမ်းပုပ်ရောင်ပင် ရှိနေတတ်လေသည်။
အသီးမှည့်၏အတွင်းသားသည် ဝင်းဝါ၍သော်၎င်း၊ လိမ်မော်ရောင်သော်လည်းကောင်း ရှိတတ်၍ ပျော့အိနေသောထိုအတွင်းသားသည် ချိုအေးသောအရသာနှင့် တကွချိုမွှေး၍နေလေသည်။ သရက်သီးမှည့်၏အရသာကို အချို့စာဆိုကြီးများက နတ်သုဒ္ဓာနှင့်ပင် ခိုင်းနှိုင်းကြလေသည်။ မျိုးကောင်းသော သရက်သီးမှည့်၏ အရသာသည်လျှာတွင် စွဲကျန်ကာစားရသူ၌ နှစ်သိမ့်တင်းတိမ်မှုကိုဖြစ်စေသည်။ ဟယ်မီလတန်အမည်ရှိ အနောက်တိုင်းစာရေးဆရာအကျော် အမော်ကြီးတစ်ဦးကကမ္ဘာပေါ်ရှိ သစ်သီးများအနက် အပူပိုင်း ဒေသထွက် သရက်သီးမှည့်၏ အရသာသည် နှိုင်းယှဉ်၍ မရ လောက်အောင်ကောင်းလှပေသည်ဟူ၍လည်းကောင်း၊ အခြား စာရေးဆရာအကျော်အမော်များကလည်း အသီးဘုရင်ဟုပင် လည်းကောင်း တင်စားခေါ်ဝေါ်ကြလေသည်။ ဗုဒ္ဓစာပေ ကျမ်းဂန်ဇာတ်နိပါတ်တို့တွင် ဟိမဝန္တာ၌ပေါက်ရောက်သော အ¸န္တရသရက်သီး သည်အတုမရှိ၊ ထူးမြတ်လှသော အနံ့အရသာဖြင့်ပြည့်စုံသောကြောင့် ဝေဿဝဏ်နတ်မင်းတို့ သုံးဆောင်ကြကြောင်း ပါရှိသည်။ ယွန်းပဏ္ဏာသဇာတ်များ၌မူ အ¸န္တရသရက်သီးကို စားသုံးရသူသည်အိုသော်လည်းပျို၏။ အရည်လိပ်ခြင်း၊ ဆံဖြူခြင်းမရှိပြီ၊ အနာမျိုး ၉၆ ပါးမှကင်းသည်ဟုဆိုလေသည်။
မြန်မာဆေးကျမ်းများအလိုမှာ သရက်ပွင့်သည် နှုတ်ကိုမြိန်စေတတ်၏။ ဝမ်းမီးကိုတောက်စေတတ်၏။ မူးဝေသော ဝေဒနာကို၎င်း၊ လက်ခြေမသိမ်းနိုင်သောအနာကို၎င်း၊ အလွန်ပူသောသည်းခြေနာ၊ အဘိညာဉ်သန္နိပါတ်အနာ တို့ကို၎င်း ချမ်းသာစေတတ်၏ဟုဆိုသည်။
သရက်ရွက်သည် နှုတ်ကို မြိန်စေတတ်၏။ ဝမ်းမီးကို တောက်စေတတ်၏ဟုဆိုသည်။ သရက်သီး စိမ်းနုသည် ချဉ်၏၊ အဆီမရှိ၊ ခြောက်သွေ့၏။ သွေးသည်းချေကို ဖျက်စေတတ်၏။ နှုတ်ကို မြိန်စေတတ်၏။ သရက်သီးကင်းသည်လည်း ချဉ်ဖန်အရသာရှိ၏။ နှုတ်ကို မြိန်စေတတ်၏။ လေသည်းချေကို ပျက်စေတတ်၏။ သရက်သီးစိမ်းခြောက် သည်ဖန်ချဉ် အရသာရှိ၏။ လေသလိပ်ကို နိုင်၏။ ကျင်ကြီးအစုကိုဖျက်၍ ဝမ်းကို ရွှင်စေတတ်၏ ဟုဆိုလေသည်။
သရက်သီးပင်မှည့်သည်ကြေခဲ၏။ ချိုချဉ်ရသာရှိ၏။ လေကိုလွန်စွာနိုင်၏။ စဉ်းငယ်သည်းခြေကိုပျက်စေ တတ်၏ ဟူ၍ဆိုပေသည်။ ထိုပြင်သရက်သီးမှည့်ကိုနယ်၍ အဖတ်နှင့်တကွ သုံးဆောင်လျှင်လည်းကောင်း၊ သရက်သီး မှည့်ရည်နှင့် နွားနို့ကိုသုံးဆောင်လျှင်လည်းကောင်း၊ ပျားရည်နှင့်ဖြစ်စေ၊ ထောပတ်နှင့်ဖြစ်စေ ရော၍သုံးဆောင်လျှင် သော်လည်းကောင်း ရရှိနိုင်သောအကျိုးအပြစ်များကိုလည်း မြန်မာဆေးကျမ်းများ၌ အကျယ်တဝင့် ဖေါ်ပြထားပေသေးသည်။
အိန္ဒိယဆေးကျမ်းများ အလိုမှာ သရက်သီးမှည့်သည် အားကိုဖြစ်စေ၏။ စိတ်ချောက်ခြားခြင်း၊ အစာမကြေခြင်း၊ ဝမ်းချုပ်ခြင်းတို့အတွက်အသုံးပြုနိုင်သည်။ မမှည့်သေးသော အသီးကို မီးဖုတ်၍အသားကို ယူပြီးလျှင် သကြားနှင့်ဖျော်ထားသော ယမကာကို ပုလိပ်ရောဂါ၊ ဝမ်းရောဂါများဖြစ်သည့်အခါ သုံးဆောင်ရသည်။ ထိုပြင်တစ်ကိုယ်လုံးလိမ်းကျံထားလျှင် ထိုရောဂါများကိုကာကွယ်နိုင်သည်ဟုဆိုသည်။ အသီးမှသော်၎င်း၊ အခွံမှသော်လည်းကောင်း ထုတ်ယူသောအရည်သည် ဆုံစို့နာစသော ရောဂါဆိုးများတွင် ချုပ်ဆေးအဖြစ်အသုံး ပြုနိုင်သည်။အချို့အရပ်ဒေသတွင် ထိုအရည် ကို သွေးလွန်သည့်အခါ လိမ်းကျံပေးကြလေသည်။
သရက်သီးမှည့်လှိုင်လှိုင်ပေါသည့်အခါ သရက်သီးမှည့်ရည်ကို နေခြောက်လှန်း၍ သရက်ပျဉ်ပြုလုပ်ကြသည်။ ထိုသရက်ပျဉ်သည် ရေငတ်ခြင်း၊ အော့အန်ခြင်း၊ လေသည်းခြေကိုနိ်ုင်၏။ ပျံ့နှံ့လွယ်၏။ နှုတ်ကိုမြိန်စေတတ်၏။ နေရောင်ဖြင့်ကျက်သောကြောင့်ကြေလွယ်၏ဟု မြန်မာဆေးကျမ်းတို့တွင် ဆိုလေသည်။
မျိုးကောင်းသရက်သီးသည် နတ်သုဒ္ဓါနှင့် နှိုင်းယှဉ်ရလောက်အောင် အရသာထူးကဲသော်လည်းပေါ့ပျက်ပျက် ချဉ်စုတ်စုတ်နှင့် အနံ့နံသောအညံ့စား သရက်မျိုးများလည်း ရှိပေသည်။ မျိုးကောင်း သရက်သီးမှည့်သည် ဇွန်းနှင့်ကော်ခပ်၍ပင်စားနိုင်လောက်အောင် အသားပျော့အိနုညက်သော်လည်း မျိုးညံ့ သရက်သီးမှည့်များသည် အသားတွင် အမျှင်များလှသဖြင့် အစားရခက်လေသည်။
သရက်သီးမှည့်များသည် နွေရာသီစာဖြစ်သော်လည်း အစားများလွန်းလျှင်ဝမ်းလျှောတတ်သည်။ သရက်သီး မှည့်ပေါ်ချိန် ယင်ကောင်များလည်း အလွန်ပေါတတ်၍ ကာလဝမ်းရောဂါ ဖြစ်ပွားတတ်သဖြင့် သရက်သီးမှည့်ပေါ်ချိန်တွင် ကာလဝမ်းရောဂါ ဘေးကို သတိထားကြရလေသည်။
အပူပိုင်းဒေသများ၌သရက်ပင်များကို အနှံ့အပြား အမြောက်အမြားတွေ့ရသလောက် အမျိုးအစားလည်းများ ပြားလေရာ သရက်သီးမျိုးပေါင်း ၅ဝဝ ကျော်ရှိသည်ဟု ဆိုကြသည်။ အိန္ဒိယ၊ ဖိလစ်ပိုင်၊ ဗီယက်နမ်နှင့်မလ္လာယု ကျွန်းဆွယ်တို့မှလည်း သရက်မျိုးကောင်း အများအပြား ထွက်လေသည်။
မြန်မာနိုင်ငံတွင် သရက်မျိုးကောင်းများစွာရှိသည်။ အချို့သည် တစ်နိုင်ငံလုံး၌ ကျော်ကြားထင်ရှားသောအမျိုးအစားဖြစ်သော်လည်း အချို့မှာမူ ဆိုင်ရာနယ်ပယ်၌သာ ကျော်ကြားကြသည်။ တစ်ခါတစ်ရံ သရက်တစ်မျိုးတည်းပင် တစ်နယ်တွင်နာမည်တစ်မျိုးစီဖြင့် ကျော်ကြားနေသည်ကို တွေ့ကြရလေသည်။ တစ်နိုင်ငံလုံးတွင်သာမက အရှေ့အာရှတိုက်တွင်ပါ ကျော်ကြားသော မြန်မာသရက်မျိုးတို့မှာ မြန်မာနိုင်ငံ အထက်ပိုင်းမှ မန္တလေးနက်တဲ့နှင့် အောက်မြန်မာနိုင်ငံ အောက်ပိုင်းမှ ဆံစုမေ့သရက်တို့ ဖြစ်ပေသည်။ မြန်မာနိုင်ငံအထက်ပိုင်းမှ နာမည်ကျော်အခြားသရက်များမှာ ရာဇမတ်၊ အောင်ဒင်နှင့် ပလူအိုက်တို့ ဖြစ်ကြသည်။ ဝါဆိုသရက်၊ ရွှေစာရံသရက်တို့ သည်လည်း သရက်မျိုးကောင်းများတွင် ပါဝင်သည်။ အောက်ပိုင်းတွင် ဆံစုမေ့အပြင်တလဖက်၊ ဥသျှစ်၊ မချစ်စု၊ ပန်းဆွဲတို့သည်လည်း နာမည်ကျော်ကြား သောသရက်မျိုး ကောင်းများဖြစ်ကြပေသည်။ စိုင်သရက်မျိုးကား အသီးနုစဉ်ကပင် အနံ့မွှေး၍တို့စားရာ၌ ကြွပ် သောကြောင့်အသီးစိမ်းကို ပို၍ နှစ်ခြိုက်ကြလေသည်။
အခြား မြန်မာသရက်မျိုးတို့မှာ ကောက်ချိတ်၊ ချမ်းသာအိုး၊ ငှက်ပြာ၊ စိမ်းစား၊ ဆင်ပေါင်၊ တလုပ်ထော်တမောက်၊ တောစာ၊ တောင်စွန်းရင်ကွဲ၊ ထိပ်နီ၊ ထိပ်ပေါက်၊ ထိပ်လုံး၊ မနော်နွယ်၊ ပါးနီ၊ပျို့တငုံ ၊မင်းကြီး၊ မယ်တော်လက်သည်း၊ မရမ်းကြောင်၊ မိကျောင်းခေါင်း၊ မျောက်ခေါင်း၊ ရင်ကွဲ၊ ရေနံ၊ ရေဝင်၊ရွှေပေ၊ ရွှေလက်ရုံး၊ ရွှေလက်ဝါး၊ ရွှေလောက်စာ၊ ဝက်ခေါက်၊ သကြားဩဇာ၊ သရက်ညို၊ သရက်နီ၊ ငရက်ဖြူ၊ သလပ်ညို၊ သလပ်ဖြူ၊ ညိုကြီး၊ သုံးနှစ်၊ အစေ့စုတ်၊ အိုးတုတ် စသည်တို့ပင်တည်း။ အိန္ဒိယနိုင်ငံမှသရက်မျိုးတို့ကိုလည်း မျိုးယူစိုက်ပျိုးကြရာ ထိုသရက်မျိုးတို့ကို ဗင်္ဂလားဟုခေါ်ကြသည်။ ဗင်္ဂလား သရက်မျိုးပေါင်းလည်း အများအပြားရှိလေသည်။
သရက်ပင်မျိုးများကို မြန်မာနိုင်ငံ၌များသောအားဖြင့် အစေ့ကိုပျိုး၍စိုက်ပျိုးကြသည်။ သရက်သီးတွင် အစေ့ တစ်စေ့တည်းပါရှိသည်။ အစေ့ခွံအိမ်သည် ခပ်ပြားပြားပုံသဏ္ဌာန်ဖြစ်၍ အမျှင်များလည်းရှိလေသည်။ အစေ့မှအပင် များပေါက်လွယ်သောလည်း မျိုးကောင်းသည့် အစားထဲမှ အကောင်းဆုံး သရက်သီးအစေ့ကိုပျိုးနိုင်မှသာလျှင် မူလအသီး ၏အရသာ ကိုမှီနိုင်သည်။ ထိုပြင်အသားနွှင်ပြီးစအစေ့ကိုပျိုးမှသာလျှင် အညှောက် ထွက်ကောင်းလေသည်။ မြန်မာ သရက်မျိုးတို့၏ အစေ့တို့သည်များသော အားဖြင့်ပင်လောင်းများသော အစေ့မျိုး ဖြစ်ကြ၍ တစ်စေ့မှအပင်ပေါက်နှစ်ပင်မှ ခြောက်ပင်ထက်ပင်ပိုမို၍ ထွက်နိုင်လေသည်။
အိန္ဒိယနှင့်အခြားသော အပူပိုင်းဒေသနိုင်ငံများ၌ သရက်ကို ကိုင်းကူးခြင်း (ပင်စည်ကူးခြင်း) ဖြင့်စိုက်ပျိုးကြသည်။ ထိုနည်းသည် အစေ့စိုက်ခြင်းထက်ပို၍ အကျိုးကျေးဇူးများသည်။ အစေ့စိုက်သရက်ပင် သည်ရှစ်နှစ်ခန့်ကြာမှ အသီးသီး၍ ကိုင်းစိုက်ပင်သည် လေးနှစ်ဖြင့် အသီးသီးနိုင်သည်။ အစေ့စိုက်အပင်သည် ကိုင်းစိုက်ပင်နှင့် နှိုင်းစာလျှင်အသီး နည်းသည်ဟုလည်းဆိုကြသည်။ ထိုပြင် ကိုင်းစိုက်ပင်သည် အစေ့စိုက်အပင်ထက်မူလပင်မ၏ အသီးအရသာ အတိုင်း ရရှိစေနိုင်သည်ဟုလည်း ဆိုကြလေသည်။ အစေ့စိုက်ပင်များကို ပျိုးခင်းမှ ရွှေ့ပြောင်းလျှင် အနက်သုံးပေ၊ အကျယ်သုံးပေရှိသော တွင်းကိုတူး၍ မြေဩဇာ ထည့်ပြီးမှ အပင်ပေါက်ကိုပြောင်းစိုက်ရသည်။ မိုးတွင်းအခါ၌သာလျှင် အပင်ပြောင်းရွှေ့သင့်ပေသည်။ စိုက်ခင်းတွင် တစ်ပင်နှင့်တစ်ပင်ကို ၂၆ ပေမှ ပေ ၃ဝအထိကွာခြားစေရသည်။ မြေကောင်းသည့် နေရာမျိုးဖြစ်လျှင် ၃၂ ပေထက်ပင် ပို၍ အလှမ်းကွာပေးရသည်။ ကိုင်းစိုက်ပင်များကို ပေ ၃ဝ ခန့်ကွာခြား၍ စိုက်ရလေသည်။
သရက်ပင်၏အခေါက်သည် ညိုမှိုင်းမှိုင်းအရောင်ရှိ၍ အသားသည် ညိုမွဲမွဲဖြစ်လေသည်။ အသားသည် အတော်အတန်မာ၍ခိုင်ခံ့သည်။ အနည်းငယ်ကြမ်းတမ်းသဖြင့် ချောမွတ်အောင်ပြုလုပ် ရန်ခဲယဉ်းသည်။ လေသလပ်ခံ၍ အသားသေအောင်ပြုလုပ်ရန် မခဲယဉ်းသော်လည်း လျင်မြန်စွာ အခြောက်မခံပါက အရောင်ပြောင်းသွား တတ်သည်။ သရက်သားကို အိမ်အဆောက်အအုံ၊ သေတ္တာ၊ လှေ၊ လှည်းဘီး ၊လှော်တက်၊ ရေစည်စသည်တို့ပြုလုပ်ရာ၌ အသုံး ပြုနိုင်သည်။ ထို့ပြင် မီးခြစ်အိမ် ပြုလုပ်ရန်အတွက်လည်း သရက်သားကို အသုံးပြုကြသည်။ လောင်းလှေများကိုလည်း သရက်သားဖြင့်ပြုလုပ်ကြသည်။ သရက်ပင်အခေါက်မှအစေးတစ်မျိုးကို ဆိုးဆေး၌ အသုံးချနိုင်ကြောင်း သိရှိရလေသည်။
တနင်္သာရီတိုင်း သောင်းရင်းနယ်တွင် သရက်မျိုးဝင် ဖြစ်ကြသော တောင်သရက်၊ သရက်စမ်း၊ သရက်ကင်း၊ သရက်ကန်၊ သရက်လည်ဟုခေါ်သော အပင်များရှိသေးသည်။ ယင်းတို့သည်အန်နကားဒီယေးစီအီးမျိုးရင်းဝင်ဖြစ် သော်လည်း မျိုးစိတ်ကွဲပြားခြားနားသည်။ ဆင်နင်းသရက်သည်လည်း သရက်တစ်မျိုးပင်ဖြစ်၍ တောသရက်ဟုလည်း ခေါ်ဝေါ်ကြလေသည်။
ထို့ပြင် သီဟိုဠ်သရက်သည်လည်း အခြားသရက်ပင်များနှင့် မျိုးရင်းတူဖြစ်သော်လည်း မျိုးစိတ်ကွဲပြားလေသည်[၁] (Anacardium occidentale)။
ထူးကဲသောအနံ့အရသာနှင့် ပြည့်စုံသည့် အသီးကိုအကြောင်းပြု၍ သရက်ပင်သည်ကမ္ဘာ့အပူပိုင်း ဒေသ၌ ထင်ရှားကျော်ကြားသော သီးစားသစ်ပင် တစ်မျိုးဖြစ်ပေသည်။ စားကောင်းသောက်ဖွယ်များ၏ထူးခြားကောင်း မွန်သောအရသာနှင့်စပ်လျဉ်း၍ အသီးတွင်သရက်၊ အသားတွင်ဝက်၊ အရွက်တွင် လက်ဖက်ဟုစံပြုသောဆိုရိုးလည်း ရှိခဲ့လေသည်။
An indian mango iyo an apod kan sarong klaseng mangga na kapamilya kan manggang damulagon asin piko alagad ini birilogbilogon, berdeng berde sa kolor kun hilaw pa asin maragotnot sa kagat maski hinog na. An hinog bakong gayong mahamis asin mas bagay na kakanon hilaw o gibohon atsara. Burungahan na gayo kaini sa panahon na tig-init.
An indian mango iyo an apod kan sarong klaseng mangga na kapamilya kan manggang damulagon asin piko alagad ini birilogbilogon, berdeng berde sa kolor kun hilaw pa asin maragotnot sa kagat maski hinog na. An hinog bakong gayong mahamis asin mas bagay na kakanon hilaw o gibohon atsara. Burungahan na gayo kaini sa panahon na tig-init.
Màngo garab la gu cosaanoo "Asi", bokk ci njabootug Anacardiaceae, bari na lees koy jëmbat ci réew yu tàng yi ndax ay doomam.
Moom màngo ak tàndarma bokk nañu ci garab yi gën a yàgg. Araab yi ñoo ko indi Afrig ci fukk ak juróom-benneelu xarnu. Màngo nag man naa sax fu bari waaye ci xur la gëne. Ñemewul taw ci jamono yi muy jebbee.
Màngo garab gu mag lay doon guddaayam day àgg ba ci 20 ba 25i met.
Xas mi daa ratax ay doomam day mat 500 ngaraam ba ci ñaari kilo ak genn wàll. Saalu doom bi dafa sew te tàppndaar
Xobi màngo dees na ko jëfandikoo ngir wattu feebar yu tukkee ci jam-jam walla dagg-dagg.
Meññeef mi lu bari ay ferñent la, te it moom màngo lu baax ci "kãseer" la ak néew dereet. Te it màngo dana dimbalee ci yeex a màgget ngir ferñet yi mu làmboo. Bokk na ciy ngëneelam day xeex feebaru noyyi, day reesal ñam di xeex seere. Saal bi lu baax la ci saan danga koy baxal di ci naan booy lekk.
Garabug Màngo
Meññetum Màngo bu ñuragul lool
Màngo ju ñor lool
Xob yi
Dàtt bi
Tóortóor yi
Ñam wi
Màngo garab la gu cosaanoo "Asi", bokk ci njabootug Anacardiaceae, bari na lees koy jëmbat ci réew yu tàng yi ndax ay doomam.
Moom màngo ak tàndarma bokk nañu ci garab yi gën a yàgg. Araab yi ñoo ko indi Afrig ci fukk ak juróom-benneelu xarnu. Màngo nag man naa sax fu bari waaye ci xur la gëne. Ñemewul taw ci jamono yi muy jebbee.
Poh inggih punika silih tunggil woh-wohan sané kaanggén dadaaran. Dagingnyané mawarna kuning kabarak-barakan misi wiji gedé di tengahnyané. Poh sané sampun nasak rasannyané manis, dados ajeng utawi jus. Poh sané nguda rasannyané masem, mrasidayang anggén rujak. Tiosan punika, poh dahat mawiguna ring Bali pinaka sarana upacara, minakadi ring banten. Kulit pohé mawarna gadang tur dagingnyané mawarna kuning utawi putih. Wénten soroh-soroh poh, minakadi poh madu, poh arum manis, poh oleg, poh gedang, miwah sané tiosan. Yéning sampun musim poh macihna kasarengin antuk kawéntenan buyung sané akéh.
Poh inggih punika silih tunggil woh-wohan sané kaanggén dadaaran. Dagingnyané mawarna kuning kabarak-barakan misi wiji gedé di tengahnyané. Poh sané sampun nasak rasannyané manis, dados ajeng utawi jus. Poh sané nguda rasannyané masem, mrasidayang anggén rujak. Tiosan punika, poh dahat mawiguna ring Bali pinaka sarana upacara, minakadi ring banten. Kulit pohé mawarna gadang tur dagingnyané mawarna kuning utawi putih. Wénten soroh-soroh poh, minakadi poh madu, poh arum manis, poh oleg, poh gedang, miwah sané tiosan. Yéning sampun musim poh macihna kasarengin antuk kawéntenan buyung sané akéh.
Mangifera austro-yunnanensis is a species of plant in the family Anacardiaceae. It is endemic to China.
Mangifera austro-yunnanensis is a species of plant in the family Anacardiaceae. It is endemic to China.
La mangujo, mangoarbo aŭ hindia mangifero (Mangifera indica) estas tropika orientalisa fruktarbo kun lancet-formaj, malhele verdaj folioj kaj kun blankete rozaj floroj produktantaj mangojn. Ĝi estas hejma en Norda Hindio, multe kultivata en la tropikaj landoj kaj Kalifornio.[1]
La mangujo, mangoarbo aŭ hindia mangifero (Mangifera indica) estas tropika orientalisa fruktarbo kun lancet-formaj, malhele verdaj folioj kaj kun blankete rozaj floroj produktantaj mangojn. Ĝi estas hejma en Norda Hindio, multe kultivata en la tropikaj landoj kaj Kalifornio.
Mangifera indica, comúnmente mango o melocotón de los trópicos, es una especie arbórea frutal perteneciente a la familia Anacardiaceae.
Es un árbol perenne que puede alcanzar los 45 m de altura con una copa de 30 m de diámetro. Hojas alternas, simples, coriáceas, de lanceoladas a oblongas, de 15-30 cm de longitud, de color verde oscuro, inflorescencias en panículas axilares o terminales. Sus flores: Ambos tipos poseen cinco pequeños sépalos verdes y peludos con cinco pétalos separados que son rojos, amarillos, anaranjados, rosados o verdes. En la base de los pétalos se encuentra un disco segmentado en cinco partes, el cual es carnoso y lleno de néctar. La flor con estambres tiene solo un estambre funcional con uno o más estaminodios.
El fruto es una drupa que destaca entre sus principales características su buen sabor. Dicha pulpa puede ser o no fibrosa, siendo la variedad llamada mango de hilacha la que mayor cantidad de fibra contiene. Es una fruta normalmente de color verde en un principio, y amarillo, naranja e incluso rojo-granate cuando está madura, de sabor medianamente ácido cuando no ha madurado completamente.
Es originario del subcontinente indio (India) y de la Indochina;[1] introducida y cultivada en países de clima tropical además de algunos de clima templado o mediterráneo, por ejemplo en el sur de España (Provincia de Málaga).
En la zona intertropical es una planta sumamente noble: no requiere de riego y resiste los incendios; una plantación de mangos difícilmente podría quemarse durante la época de sequía, ya que es el período de máximo crecimiento de biomasa para estos árboles y de mayor actividad de la fotosíntesis por la menor nubosidad. Es un árbol agresivo con otras especies para ocupar un espacio determinado.
El mango, conocido esencialmente por su fruto, es también maderable cuando acaba su fase productiva de frutos. La madera puede verse afectada por hongos e insectos. A pesar de esta desventaja se utiliza para la fabricación de instrumentos como ukeleles, laminados y muebles baratos. Por otro lado, la madera contiene sustancias fenólicas que pueden producir dermatitis por contacto.
Mangifera indica fue descrita por Carlos Linneo y publicado en Species Plantarum, vol. 2, p. 200[1], 1753.[4]
La mangiferina importante es un compuesto que se extrae de las hojas y corteza del mango, al igual que de la piel y el fruto, con propiedades antioxidantes, antimicrobianas, antidiabéticas, antihistamínico, anticancerígeno, hipocolesterolémico e inmunomodulatorio.[5]
Mangifera indica, comúnmente mango o melocotón de los trópicos, es una especie arbórea frutal perteneciente a la familia Anacardiaceae.
India mangopuu (Mangifera indica) on anakardiliste sugukonda mangopuu perekonda kuuluv viljapuu liik.
India mangopuu (Mangifera indica) on anakardiliste sugukonda mangopuu perekonda kuuluv viljapuu liik.
Mangifera indica tropikoarteko landare bat da, mangoak sortzen dituen landareetako bat. Mamia, zuntz erakoa izan daiteke batzuetan. Hasieran, kolore berdea izaten du, eta, helduta dagoenean, berriz, hori edo laranja kolorekoa da. Bere mamia, fruitua oraindik erabat helduta ez dagoenean batipat, zertxobait garratza izan daiteke.
Asian du jatorria, Indian, batipat, eta hainbat barietate dauzka, hauetako asko, txerto bidez lortutakoak, irudian agertzen direnak bezala. Amerikako Tropikoarteko Lurraldean berez hazten dena, hori kolorekoa da, txerto bidez lortutako barietateak baino txikiagoa eta oso zapore gozokoa.
Bere uzta garaiak, maiatzean du gehiengo bat ipar hemisferioko latitude azpiekuatorialetan. Hau, berez, oso kontraesankorra da. Izan ere, ipar hemisferioan, garai hortan hasten baita euri garaia Gaussenen indize xerotermikoak dioen bezala, eta, beraz, fruituen heltzea, lehorte gehieneko hilabeteetan gertatuko litzateke. Zaporea ere, oso ezberdina da barietate bat eta beste baten artean. Adibidez, tamaina handiko mango baten usaia eta zaporea, almibarretan dagoen mertxika edo melokotoiaren oso antzekoa izango litzateke, baina testura lehorxeago batekin. Txerto bidez lorturiko mango barietate guzti hauek, garapen natural bidez lorturiko barietate baten ondorengoak izango lirateke. Venezuela eta Kolonbia aldean, pertsona askok, manga deitzen diote barietate honi. Eta hau, ez da landareak, jatorrizko tokian zuena baino klima mesedegarriagora mendetan lortu duen egokiera baino.
Beste zuhaitz batzuekin leihatu behar badu batik-bat, tamaina handia har dezakeen zuhaitza da mangoarena. 30 metroko garaierara hel daiteke. Hau guztia, klima beroa dagoen tokietan. Klima epeletan ez da hainbesteraino heltzen. Txina, Italia, Espainia eta AEBak dira zuhaitz hau landatzen den herrialdeetako batzuk, Tropikoarteko Lurraldetik kanpo.
Kaloriatan baxua da, antioxidatzaileak, C bitamina eta B5 bitamina iristen ditu gorputzera. Oso egokia da azukreen metabolizaziorako, baita, epidermis edo larruazaleko arazoetarako ere.
Mangifera indica tropikoarteko landare bat da, mangoak sortzen dituen landareetako bat. Mamia, zuntz erakoa izan daiteke batzuetan. Hasieran, kolore berdea izaten du, eta, helduta dagoenean, berriz, hori edo laranja kolorekoa da. Bere mamia, fruitua oraindik erabat helduta ez dagoenean batipat, zertxobait garratza izan daiteke.
Asian du jatorria, Indian, batipat, eta hainbat barietate dauzka, hauetako asko, txerto bidez lortutakoak, irudian agertzen direnak bezala. Amerikako Tropikoarteko Lurraldean berez hazten dena, hori kolorekoa da, txerto bidez lortutako barietateak baino txikiagoa eta oso zapore gozokoa.
Bere uzta garaiak, maiatzean du gehiengo bat ipar hemisferioko latitude azpiekuatorialetan. Hau, berez, oso kontraesankorra da. Izan ere, ipar hemisferioan, garai hortan hasten baita euri garaia Gaussenen indize xerotermikoak dioen bezala, eta, beraz, fruituen heltzea, lehorte gehieneko hilabeteetan gertatuko litzateke. Zaporea ere, oso ezberdina da barietate bat eta beste baten artean. Adibidez, tamaina handiko mango baten usaia eta zaporea, almibarretan dagoen mertxika edo melokotoiaren oso antzekoa izango litzateke, baina testura lehorxeago batekin. Txerto bidez lorturiko mango barietate guzti hauek, garapen natural bidez lorturiko barietate baten ondorengoak izango lirateke. Venezuela eta Kolonbia aldean, pertsona askok, manga deitzen diote barietate honi. Eta hau, ez da landareak, jatorrizko tokian zuena baino klima mesedegarriagora mendetan lortu duen egokiera baino.
Mango eli mangopuu[2][3] (Mangifera indica) on sumakkikasvien (Anacardiaceae) mangojen (Mangifera) sukuun kuuluva trooppinen puulaji. Mangon hedelmä on syötävä ja kasvia viljellään laajalti hedelmäpuuna tropiikissa. Useat muutkin suvun lajit tuottavat syötäviä hedelmiä, mutta mango on ainoa, jota viljellään laajamittaisesti.[4]
Mango on 10–30 metriä korkeaksi kasvava ainavihanta puu. Latvus on yleensä pyöreähkö. Puulla on suuri alaspäin kasvava pääjuuri, joka kasvaa noin 6 metrin syvyyteen.[4] Versot ovat kaljuja ja ruskeita.[5]
Lehdet ovat nahkeapintaisia, karvattomia, ehytlaitaisia ja muodoltaan suikeita tai pitkänpyöreitä. Ne ovat tylppä- tai kiilatyvisiä ja suippokärkisiä. Lehtilapa on 12–30 senttimetriä pitkä. Lehdet ovat sulkasuonisia ja suonipareja on 20–25. Lehtiruoti on 2–6 senttimetriä pitkä.[5]
Kukinnot ovat versojen kärkiin kehittyviä 20–30 senttimetriä pitkiä huiskiloita. Kukkaperät ovat 1,5–3 millimetriä pitkiä ja verholehdet suikeita, suippokärkisiä ja 2,5–3 mm pitkiä. Terälehtiä on viisi. Ne ovat pitkänpyöreitä tai pyöreän suikeita ja 3,5–4 mm pitkiä. Teriö on tavallisesti yleisväriltään keltainen ja siinä on punaisia kuvioita. Kukassa on yleensä vain yksi lisääntymiskykyinen hede ja neljä joutohedettä. Pohjuskehrä on suuri. Emin vartalo on 2,5 millimetriä pitkä.[5]
Kukinto.
Lehtiä.
Rungon kuorta.
Hedelmiä.
Hedelmä on rakenteeltaan luumarja. Se on tavallisesti muodoltaan pitkänpyöreä tai munuaismainen, 5–10 senttimetriä pitkä ja 3–4,5 cm leveä.[5] Joillakin viljelyslajikkeilla voi kuitenkin olla tätä huomattavasti suuremmat, jopa 25 senttimetriä pitkät hedelmät.[4]
Hedelmän kuori on sileän vahapintainen ja nahkamainen. Sen väri vaihtelee vihreästä keltaiseen ja punaiseen. Kuoressa on usein monenvärisiä läiskiä. Hedelmämalto on kypsänä pehmeää tai kuituista ja väriltään keltaista tai oranssia.[4] Luumarjan sisällä on suuri soikea tai munuaismainen endokarppi eli ”kivi”. Kovan endokarpin sisällä on yksi siemen.[4]
Kukinta tapahtuu tavallisimmin kuivan kauden aikana joulu-helmikuussa, ja hedelmät kypsyvät tavallisesti 4–5 kuukauden kuluttua kukinnasta. Jalostetut mangolajikkeet saattavat tuottaa hedelmää hyvinkin vaihteleviin aikoihin tai kaksikin kertaa vuodessa. Useimmat mangot kuitenkin tuottavat runsaasti hedelmiä vain joka toinen vuosi.[4]
Mango on kotoperäinen eteläisessä Aasiassa Intian itäosissa ja Andamaaneilla sekä Myanmarissa. Sitä on kuitenkin viljelty luontaisen levinneisyysalueensa ulkopuolella jo vuosisatoja.[4][5]
Mango on trooppisten alankometsien puu jota kasvaa merenpinnankorkeudelta enimmillään noin 900 metrin korkeuteen. Lajin luontaisella elinalueella vallitsee monsuuni-ilmasto, jossa neljän kuukauden sadekauden aikana sataa 750–2 500 millimetriä ja kahdeksan kuukauden kuivana kautena hyvin vähän.[4] Puu menestyykin myös viljeltynä parhaiten alueilla, joilla on selkeä sadekausi ja kuivakausi. Se kasvaa parhaiten sadekaudella mutta tavallisesti kukkii vain kuivina aikoina.[4]
Mango kasvaa monenlaisilla mailla ja viihtyy parhaiten hyvin vettä läpäisevässä maassa. Puu voi kasvaa myös hiekassa tai sorassa ja se sietää hyvin kalkkipitoista maaperää.[4]
Mangon hedelmiä käytetään ravintona, ja lukuisia lajin viljelylajikkeita kasvatetaan hedelmäpuina kaikkialla tropiikissa.[4][5] Hedelmät voidaan kypsänä syödä sellaisenaan tai valmistaa monin tavoin. Myös raakoja hedelmiä käytetään vihanneksena ja säilykkeiden tai chutneyn raaka-aineena.[4] Mango sisältää runsaasti kuitua. Siinä on myös A- ja C-vitamiinia. Sadassa grammassa mangoa on C-vitamiinia 29 milligrammaa ja 53 kilokaloria.[6][7]
Mangot säilyvät viileässä lajikkeesta riippuen 2–7 viikkoa. Mangoja ei kuitenkaan tule säilyttää liian kylmässä, koska ne saattavat paleltua ja pilaantua.[4] Hedelmään kohdistuvat iskut saavat sen pilaantumaan herkästi.[4]
Puun kukkia, lehtiä, versoja, hedelmiä, kuorta ja mahlaa on perinteisesti käytetty lääkintään. Mangon puuainesta käytetään puutavarana talojen ja veneiden rakentamiseen sekä vanerin valmistukseen. Puun kuorta on käytetty nahan parkitsemiseen. Siemenistä saatavaa rasvaa on käytetty saippuan valmistamiseen. Lisäksi useita kasvin osia on käytetty karjan rehuna.[4]
Mangoa on viljelty ja jalostettu varsinkin Intiassa tuhansia vuosia. Buddhalaisten munkkien uskotaan levittäneen kasvia varsinkin 400–300-luvuilla eaa. myös Kaakkois- ja Itä-Aasiaan. Itäiseen Afrikkaan mango on tuotu jo ennen vuotta 1000, ja 1500-luvulla se levisi portugalilaisten merenkulkijoiden mukana läntiseen Afrikkaan ja Brasiliaan. Myöhemmin 1700–1800 luvuilla mangon viljely levisi Brasiliasta edelleen muualle trooppiseen Amerikkaan.[4]
Nykyisten viljelymangojen hedelmät ovat yleensä huomattavasti suurempia kuin alkuperäisten luonnonvaraisten puiden hedelmät. Nykyään mangosta on olemassa satoja hedelmätuotantoon tarkoitettuja viljelylajikkeita, jotka eroavat toisistaan lähinnä hedelmän koon, muodon, kypsymisajankohdan ja hedelmämallon rakenteen perusteella.[4] Mangot poimitaan usein raakoina pilaantumisen ja lintujen aiheuttamien vahinkojen välttämiseksi. Hedelmä kypsyy vielä poimimisen jälkeenkin, mutta raakana poimitut hedelmät usein käsitellään kypsymistä edistävällä eteenillä ennen myyntiä.[4]
Mangolla on myös huomattava kulttuurillinen merkitys osissa Aasiaa. Puun hedelmiä ja lehtiä käytetään useissa kulttuurillisissa ja uskonnollisissa seremonioissa. Muinaisintialainen runoilija Kālidāsa ylisti hedelmää. Nykyisin mango on Intian kansallishedelmä.[8]
Tämä artikkeli kertoo kasvista. Sanan muita merkityksiä on lueteltu täsmennyssivulla.
Mango eli mangopuu (Mangifera indica) on sumakkikasvien (Anacardiaceae) mangojen (Mangifera) sukuun kuuluva trooppinen puulaji. Mangon hedelmä on syötävä ja kasvia viljellään laajalti hedelmäpuuna tropiikissa. Useat muutkin suvun lajit tuottavat syötäviä hedelmiä, mutta mango on ainoa, jota viljellään laajamittaisesti.
Mangifera indica
Le manguier (Mangifera indica L.) est un arbre de la famille des Anacardiaceae, originaire d'Asie méridionale, largement cultivé dans les pays tropicaux pour son fruit, la mangue. C'est probablement, avec le palmier-dattier, l'un des arbres fruitiers les plus anciennement cultivés.
Le manguier est un arbre originaire de l'Inde orientale et de Birmanie. Il fut introduit au XVIe siècle en Afrique par les Arabes et au Brésil par les Portugais.
Il est largement cultivé dans tous les pays tropicaux à partir du XVIIe siècle, notamment en Afrique, à La Réunion et à l'île Maurice, aux Seychelles, aux Antilles et au Brésil.
Le manguier s'accommode de tous les sols, mais préfère des sols profonds, limoneux et frais. Il croît en zone tropicale, dans les régions comprises entre 0 et 700 m d'altitude. Au-delà, sa fructification tend à se réduire. Il craint les pluies au moment de la floraison, qui contrarie la fécondation. Une saison sèche de deux à trois mois favorise le départ de la floraison.
Le manguier est un grand arbre qui peut atteindre 10 à 25 mètres de hauteur, avec un houppier de 20 mètres de diamètre. Son écorce est lisse, d'un gris-brun foncé à noir.
Ses feuilles alternes, entières, de forme oblongue et pointue, sont persistantes. Elles peuvent mesurer de 15 à 35 cm de long sur 6 à 16 cm de large. Lorsqu'on les froisse, elles exhalent une odeur de térébenthine. Leur couleur est d'un rose orangé au début de leur croissance puis passe par une teinte rouge foncé brillant avant de devenir vert foncé à maturité,
Le manguier est une plante monoïque portant des fleurs mâles et des fleurs hermaphrodites. Les fleurs sont pollinisables par le vent ou les abeilles mais la plante est le plus souvent auto-fertile. Les fleurs, blanc rougeâtre, sont petites et regroupées en grappes terminales de 20 à 50 cm de long. Elles comportent cinq pétales de 5 à 10 mm de long, cinq sépales et cinq étamines. L'ovaire supère contient un seul ovule. Vers le milieu du printemps, après la fin de la floraison, il faut de trois à quatre mois pour que les fruits arrivent à maturité.
Le fruit charnu est une drupe de forme oblongue attachée à un long pédoncule, de taille variable selon les variétés, de 20 à 45 cm de long sur 7 à 12 cm de diamètre, de poids variant de 0,5 à 2,5 kg. La peau lisse et mince, assez résistante, est à maturité de couleur verte, jaune ou écarlate (selon les variétés) plus ou moins tachetée de vert et de rouge, de violet ou de rose (sur la face exposée au soleil). Le noyau, plutôt gros et aplati contient une graine unique de grande taille (4 à 7 cm de long sur 3 à 4 cm de large et 1 cm d'épaisseur) adhérant à la chair. Il est recouvert de fibres plus ou moins développées dans la chair selon les variétés. Sa forme peut être ronde, ovale ou réniforme. Sa chair plus ou moins onctueuse, juteuse, sucrée et parfumée selon les variétés, est souvent douce comme celle de la pêche d’où son surnom de « pêche des tropiques ».
Le manguier est souvent propagé par semis en raison de sa forte tendance à la polyembryonie qui facilite le clonage.
Les manguiers de semis atteignent leur pleine production vers l'âge de 10 ans (contre 3 à 4 ans pour les arbres greffés) et peuvent produire de façon rentable (en moyenne une centaine par an) durant une bonne vingtaine d'années mais l'arbre peut vivre plus de 100 ans.
Le manguier est cultivé comme arbre isolé ou en vergers homogènes plus denses. En raison de son fort développement, il est rare que les densités de plantation soient supérieures à 200 pieds/ha. Seules les localisations subtropicales extrêmes autorisent 400 plants/ha.
Les variétés mono-embryonnées ne peuvent être reproduites fidèlement que par greffage. Les variétés poly-embryonnées peuvent être reproduites par semis, mais une dérive du type est toujours possible. Le plant greffé est plus vigoureux et entre en production deux à trois ans plus tôt. Aussi ce mode de multiplication est recommandé.
Il n'existe que très peu de porte-greffes sélectionnés, généralement ils sont choisis parmi les variétés locales poly-embryonnées pour obtenir des plants homogènes, si possible peu vigoureux (Sabre en Afrique du Sud, Tête de chat en Côte d'Ivoire, Maison Rouge à la Réunion, …). La graine est mise en germoir puis repiquée dans un sac plastique contenant un mélange terreux riche et drainant. Le plant est greffé en fente de côté ou à l'anglaise. Sous les tropiques, les plants sont prêts en un an. La station CIRAD-FLHOR de Vieux Habitants en Guadeloupe dispose, en zone saine, d'un important germplasme.
Les densités de plantation varient en fonction du climat et de la vigueur de l'arbre : de 100 arbres/ha pour Kensington Pride, à 400 arbres/ha pour Keitt en passant par des valeurs intermédiaires de 220 arbres/ha pour Kent, Irwin, Palmer, Nam Doc Mai.
Le futur verger est aménagé pour obtenir une bonne évacuation de eaux de ruissellement (nivellement léger, ados, fossés de drainage). Un réseau de brise-vent est implanté si nécessaire. La structure du sol est améliorée avant plantation avec des outils à dents (si possible sur 0,8 à 1 m). Une fumure et des amendements sont apportés suivant les recommandations d'une analyse de sol.
Après piquetage, les jeunes scions sont plantés, en début de saison des pluies, dans des trous individuels préalablement creusés (0,6 m de côté), en veillant à positionner le collet au sommet de la butte de plantation. Une culture intercalaire peut être envisagée les premières années. Dès l'entrée en production, les impératifs du programme de traitements phytosanitaires rendent cette option difficile.
La taille de formation a pour objet d'obtenir la structuration de l'arbre en trois à cinq branches charpentières insérées à différents niveaux du tronc et régulièrement réparties. Ceci est obtenu en rabattant l'axe principal au niveau d'une unité de croissance vigoureuse en partie décapitée.
Les premières années de plantation, une fumure est régulièrement épandue sous la frondaison en quatre ou cinq apports sous forme d'engrais équilibré NPK. Avec l'entrée en fructification, la proportion de potasse est augmentée et celle de phosphore diminuée dans des proportions (N = 1 – P2O5 = 0,5 – K2O = 1,5). La quantité de fumure augmente progressivement chaque année pour atteindre un niveau de 200 kg de N par ha à dix ans. Sur un verger adulte, elle est épandue en trois fois : après la récolte, avant la floraison, au début du grossissement du fruit (jamais en fin).
Les manguiers sont souvent cultivés en sec. L'irrigation, utilisée dans certaines zones sèches de culture plus intensive, est souvent à l'origine d'une augmentation sensible des rendements. Dans la pratique, il convient de maintenir un stress hydrique de deux à trois mois avant la floraison. Les apports d'eau ne reprennent, si nécessaire, qu'en fin de floraison et jusqu'au début de la récolte. Pour un verger adulte désherbé, les apports se font à un niveau variant entre 0,5 et 0,6 ETP. Le verger peut être enherbé ou désherbé chimiquement dans les situations les plus sèches. En Asie tropicale, l'induction florale artificielle est obtenue par des pulvérisations foliaires de nitrate de potasse (2 à 4 %) sur rameaux matures en repos végétatif.
Pour réussir un semis de manguier chez soi, il faut se munir d’un petit sac hermétique et d’eau. La germination d’un manguier est très simple, il suffit d’acheter des mangues biologiques (car les pesticides réduisent la capacité de germination). Ensuite prenez les noyaux et tentez de l’ouvrir avec un couteau avec précaution, pour ne pas abîmer la semence, ou la faire sécher pour faciliter l’ouverture. Ensuite, prenez votre sac et insérez l’eau de façon que la moitié de la graine soit trempée. Finalement refermez l’ouverture du sac et attendre. Au bout de 4-14 jours, des racines apparaîtront.
La maladie des taches noires ou bactériose du manguier (Xanthomonas campestris pv. mangiferaeindicae) est classée maladie de quarantaine. Toute introduction à partir d'une zone infestée (Asie, Océan Indien, Australie, Brésil, …) est proscrite.
La mangue est sujette à de nombreux champignons tels que l'anthracnose ou parasites tels que :
On le cultive pour son fruit, la mangue, qui à maturité a une pulpe molle et juteuse de saveur sucrée.
Dans les Mascareignes, le fruit vert entre dans une préparation épicée, le « rougail mangue ».
En Inde, et particulièrement au Bengale, il était traditionnel de fabriquer de la teinture jaune en nourrissant le bétail d'une petite quantité de feuilles de manguier, puis en récoltant l'urine de ces animaux. Cette pratique a été abandonnée.
Le bois du manguier, dont la teinte se rapproche du noyer, est utilisé en ébénisterie.
Ses feuilles sont connues, notamment au Sénégal, pour leurs propriétés antiseptiques. On en fait du thé de feuille de manguier, infusion ou décoction en ethnomédecine asiatique et africaine, pour le traitement de la fièvre, de la diarrhée, des évanouissements, des anomalies des ganglions lymphatiques et du diabète [3].
Selon Tropicos (10 septembre 2020)[5] (Attention liste brute contenant possiblement des synonymes) :
Mangifera indica
Le manguier (Mangifera indica L.) est un arbre de la famille des Anacardiaceae, originaire d'Asie méridionale, largement cultivé dans les pays tropicaux pour son fruit, la mangue. C'est probablement, avec le palmier-dattier, l'un des arbres fruitiers les plus anciennement cultivés.
A mangueira[1] (Mangifera indica) é unha árbore froiteira cuxos froitos son coñecidos como mangas. Estas árbores pertencen ao xénero Mangifera, que inclúe cerca de 35 especies de árbores da familia Anacardiaceae, nativas do sur e do sueste asiático desde o leste da India até as Filipinas, e introducidas no Brasil, en Angola, en Mozambique e noutros países tropicais. Esta especie é máis difundida de todas as existentes. O nome da froita ben da palabra malayalam manga e foi popularizada en Europa polos portugueses, que coñeceron esta froita en Kerala.
Á planta da manga adoita ser unha árbore leñosa, que alcanza un gran tamaño e a altura (pode superar os 30 m de altura, sobre todo, se ten que competir polos raios solares con árbores máis grandes, como podería ser nunha plantación de cocos), sempre e cando sexa nun clima cálido. É nas zonas de climas temperados pode cultivarse aínda que non adoita alcanzar unha grande altura, polas incidencias climáticas que lle resultan adversas. É orixinario da India e cultivase en países de clima cálido ademais de algúns climas temperado como España, China e EUA. Na zona intertropical é unha planta sumamente nobre: non require rego e resiste os incendios; unha plantación de mangas dificilmente podería queimarse durante a época de seca, xa que é o período de máximo crecemento da biomasa para estas árbores é de maior actividade da fotosíntese por estar menos anubrado.
Mangifera indica foi descrita por Carl von Linné e publicado en Flora Brasiliensis 12(2): 394. 1876.[2]
Aspecto xeral, con inflorescencias en panículas e froitos aínda inmaturos in situ.
'Mangifera indica en Walter Hood Fitch, Curtis's Botanical Magazine.]]
A mangueira (Mangifera indica) é unha árbore froiteira cuxos froitos son coñecidos como mangas. Estas árbores pertencen ao xénero Mangifera, que inclúe cerca de 35 especies de árbores da familia Anacardiaceae, nativas do sur e do sueste asiático desde o leste da India até as Filipinas, e introducidas no Brasil, en Angola, en Mozambique e noutros países tropicais. Esta especie é máis difundida de todas as existentes. O nome da froita ben da palabra malayalam manga e foi popularizada en Europa polos portugueses, que coñeceron esta froita en Kerala.
Indiski mangowc (Mangifera indica) je rostlina ze swójby sumakowych rostlinow (Anacardiaceae).
Indiski mangowc (Mangifera indica) je rostlina ze swójby sumakowych rostlinow (Anacardiaceae).
Buah mangga gedong gincu, Mangga atau mempelam adalah nama sejenis buah, demikian pula nama pohonnya. Mangga termasuk ke dalam marga Mangifera, yang terdiri dari 35-40 anggota dan suku Anacardiaceae. Pohon mangga termasuk tumbuhan tingkat tinggi yang struktur batangnya (habitus) termasuk kelompok arboreus, yaitu tumbuhan berkayu yang mempunyai tinggi batang lebih dari 5 m. Mangga bisa mencapai tinggi antara 10 hingga 40 m.
Nama "mangga" berasal dari bahasa Malayalam maanga. Kata ini dibawa ke Eropa oleh orang-orang Portugis dan diserap menjadi manga (bahasa Portugis), mango (bahasa Inggris) dan lain-lain.
Berasal dari daerah di sekitar perbatasan India dengan Burma, mangga telah menyebar ke Asia Tenggara sekurang-kurangnya semenjak 1500 tahun yang silam. Buah ini dikenal pula dalam berbagai bahasa daerah, seperti pelem atau poh (Jw.).
Pohon mangga berperawakan besar, dapat mencapai tinggi 40 m atau lebih, meski kebanyakan mangga peliharaan hanya sekitar 10 m atau kurang. Batang mangga tegak, bercabang agak kuat; dengan daun-daun lebat membentuk tajuk yang indah berbentuk kubah, oval atau memanjang, dengan diameter sampai 10 m. Kulit batangnya tebal dan kasar dengan banyak celah-celah kecil dan sisik-sisik bekas tangkai daun. Warna pepagan (kulit batang) yang sudah tua biasanya coklat keabuan, kelabu tua sampai hampir hitam.
Mangga berakar tunggang yang bercabang-cabang, sangat panjang hingga bisa mencapai 6 m. Akar cabang makin ke bawah semakin sedikit, paling banyak akar cabang pada kedalaman lebih kurang 30–60 cm.
Daun tunggal, dengan letak tersebar, tanpa daun penumpu. Panjang tangkai daun bervariasi dari 1,25-12,5 cm, bagian pangkalnya membesar dan pada sisi sebelah atas ada alurnya. Aturan letak daun pada batang biasanya 3/8, tetapi makin mendekati ujung, letaknya makin berdekatan sehingga tampaknya seperti dalam lingkaran (roset).
Helai daun bervariasi namun kebanyakan berbentuk jorong sampai lanset, 2-10 × 8–40 cm, agak liat seperti kulit, hijau tua berkilap, berpangkal melancip dengan tepi daun bergelombang dan ujung meluncip, dengan 12-30 tulang daun sekunder. Beberapa variasi bentuk daun mangga:
Daun yang masih muda biasanya bewarna kemerahan, keunguan atau kekuningan; yang di kemudian hari akan berubah pada bagian permukaan sebelah atas menjadi hijau mengkilat, sedangkan bagian permukaan bawah berwarna hijau muda. Umur daun bisa mencapai 1 tahun atau lebih.
Berumah satu (monoecious), bunga mangga merupakan bunga majemuk yang berkarang dalam malai bercabang banyak di ujung ranting. Karangan bunga biasanya berbulu, tetapi sebagian ada juga yang gundul, kuning kehijauan, sampai 40 cm panjangnya. Bunga majemuk ini terdiri dari sumbu utama yang mempunyai banyak cabang utama. Setiap cabang utama ini mempunyai banyak cabang-cabang, yakni cabang kedua. Ada kemungkinan cabang bunga kedua ini mempunyai suatu kelompok yang terdiri dari 3 bunga atau mempunyai cabang tiga. Setiap kelompok tiga bunga terdiri dari tiga kuntum bunga dan setiap kuntum bertangkai pendek dengan daun kecil. Jumlah bunga pada setiap bunga majemuk bisa mencapai 1000-6000.
Bunga-bunga dalam karangan berkelamin campuran, ada yang jantan dan ada pula yang hermafrodit (berkelamin dua). Besarnya bunga lebih kurang 6–8 mm. Bunga jantan lebih banyak daripada bunga hermafrodit, dan jumlah bunga hermafrodit inilah yang menentukan terbentuknya buah. Persentase bunga hermafrodit bermacam-macam, tergantung dari varietasnya, yaitu antara 1,25%-77,9%; sementara yang mempunyai bakal buah normal kira-kira 5-10%.
Bunga mangga biasanya bertangkai pendek, jarang sekali yang bertangkai panjang, dan berbau harum. Kelopak bunga biasanya bertaju 5; demikian juga mahkota bunga terdiri dari 5 daun bunga, tetapi kadang-kadang ada yang 4 sampai 8. Warnanya kuning pucat, sedangkan pada bagian tengah terdapat garis timbul berjumlah 3 sampai 5 yang warnanya sedikit tua. Bagian tepi daun mahkota berwarna putih. Pada waktu akan layu, warna mahkota bunga tadi menjadi kemerahan.
Benang sari berjumlah 5 buah, tetapi yang subur hanya satu atau dua buah sedangkan yang lainnya steril. Benang sari yang subur biasanya hampir sama panjang dengan putik, yakni kira-kira 2 mm, sedangkan yang steril lebih pendek. Kepala putik berwarna kemerah-merahan dan akan berubah warna menjadi ungu pada waktu kepala sari membuka untuk memberi kesempatan kepada tepung sari yang telah dewasa untuk menyerbuki kepala putik. Bentuk tepung sari biasanya bulat panjang, lebih kurang 20-35 mikron.
Bakal buahnya tidak bertangkai dan terdapat dalam suatu ruangan, serta terletak pada suatu piringan. Tangkai putik mulai dari tepi bakal buah dan ujungnya terdapat kepala putik yang bentuknya sederhana. Dalam suatu bunga kadang-kadang terdapat tiga bakal buah.
Buah mangga termasuk kelompok buah batu (drupa) yang berdaging, dengan ukuran dan bentuk yang sangat berubah-ubah bergantung pada macamnya, mulai dari bulat (misalnya mangga gedong), bulat telur (gadung, indramayu, arumanis) hingga lonjong memanjang (mangga golek). Panjang buah kira-kira 2,5–30 cm. Pada bagian ujung buah, ada bagian yang runcing yang disebut paruh. Di atas paruh ada bagian yang membengkok yang disebut sinus, yang dilanjutkan ke bagian perut.
Kulit buah agak tebal berbintik-bintik kelenjar; hijau, kekuningan atau kemerahan bila masak. Daging buah jika masak berwarna merah jingga, kuning atau krem, berserabut atau tidak, manis sampai masam dengan banyak air dan berbau kuat sampai lemah. Biji berwarna putih, gepeng memanjang tertutup endokarp yang tebal, mengayu dan berserat. Biji ini terdiri dari dua keping; ada yang monoembrional dan ada pula yang poliembrional.
Nilai Kandungan gizi Mangga per 100 g (3.5 oz, Energi 272 kJ (65 kcal), Karbohidrat 17,00 g, Gula 14,8 g, Diet serat 1,8 g, Lemak 0,27 g, Protein 0,51 g, Vitamin A equiv. 38 mg (4%), Beta-karoten 445 mg (4%), Thiamine (Vit. B1) 0.058 mg (4%), Riboflavin (Vit. B2) 0,057 mg (4%), Niacin (Vit. B3) 0,584 mg (4%), Asam pantotenat (B5) 0,160 mg (3%), Vitamin B6 0,134 mg (10%), Folat (Vit. B9) 14 mg (4%), Vitamin C 27,7 mg (46%), Kalsium 10 mg (1%), Besi 0,13 mg (1%), Magnesium 9 mg (2%), Fosfor 11 mg (2%), Kalium 156 mg (3%), Seng 0,04 mg (0%). Persentase yang relatif ke US rekomendasi untuk orang dewasa.[2]
Mangga terutama ditanam untuk buahnya. Buah yang matang umum dimakan dalam keadaan segar, sebagai buah meja atau campuran es, dalam bentuk irisan atau diblender. Buah yang muda kerapkali dirujak, atau dijajakan di tepi jalan setelah dikupas, dibelah-belah dan dilengkapi bumbu garam dengan cabai. Buah mangga juga diolah sebagai manisan, irisan buah kering, dikalengkan dan lain-lain. Di berbagai daerah di Indonesia, mangga (tua atau muda) yang masam kerap dijadikan campuran sambal atau masakan ikan dan daging.
Biji mangga dapat dijadikan pakan ternak atau unggas; di India bahkan dijadikan bahan pangan pada masa paceklik. Daun mudanya dilalap atau dijadikan sayuran. Kayu mangga cukup kuat, keras dan mudah dikerjakan; namun kurang awet untuk penggunaan di luar. Kayu ini juga dapat dijadikan arang yang baik.
Daun mangga mengandung senyawa organik tarakserol-3beta dan ekstrak etil asetat yang bersinergis dengan insulin mengaktivasi GLUT4, dan menstimulasi sintesis glikogen, sehingga dapat menurunkan gejala hiperglisemia.[3]
Mangga terutama dihasilkan oleh negara-negara India, Tiongkok, Meksiko, Thailand, Pakistan, Indonesia, Brasil, Filipina, dan Bangladesh. Total produksi dunia pada tahun ‘80an sekitar 15 juta ton, namun hanya sekitar 90.000 ton (1985) yang diperdagangkan di tingkat dunia. Artinya, sebagian besar mangga dikonsumsi secara lokal.
Sementara itu pasar utama mangga adalah Asia Tenggara, Eropa, Amerika Serikat dan Jepang. Singapura, Hong Kong dan Jepang merupakan pengimpor yang terbesar di Asia. Gambaran produksi mangga tahun 2007 dapat dilihat pada tabel di bawah.
Sepuluh Produsen Mangga Teratas tahun 2007 Negara Produksi dalam Ton CatatanSumber
Mangga memiliki nilai-nilai kultural yang tinggi, khususnya di pelbagai negara di Asia bagian selatan. Di Filipina, buah ini merupakan simbol nasional. Dalam kitab suci Weda agama Hindu, mangga dianggap sebagai “hidangan para dewa”. Daun-daun mangga kerap digunakan secara ritual dalam dekorasi upacara perkawinan atau keagamaan Hindu.
Mangga sekerabat dengan bacang (M. foetida), kemang (M. kemanga), kuweni (M. odorata), kasturi dan banyak lagi. Daftar kerabat mangga selengkapnya dapat dilihat pada uraian mengenai marga Mangifera.
Mangga atau mempelam adalah nama sejenis buah, demikian pula nama pohonnya. Mangga termasuk ke dalam marga Mangifera, yang terdiri dari 35-40 anggota dan suku Anacardiaceae. Pohon mangga termasuk tumbuhan tingkat tinggi yang struktur batangnya (habitus) termasuk kelompok arboreus, yaitu tumbuhan berkayu yang mempunyai tinggi batang lebih dari 5 m. Mangga bisa mencapai tinggi antara 10 hingga 40 m.
Nama "mangga" berasal dari bahasa Malayalam maanga. Kata ini dibawa ke Eropa oleh orang-orang Portugis dan diserap menjadi manga (bahasa Portugis), mango (bahasa Inggris) dan lain-lain.
Berasal dari daerah di sekitar perbatasan India dengan Burma, mangga telah menyebar ke Asia Tenggara sekurang-kurangnya semenjak 1500 tahun yang silam. Buah ini dikenal pula dalam berbagai bahasa daerah, seperti pelem atau poh (Jw.).
Il mango (Mangifera indica L., 1753), è un albero, angiosperma dicotiledone, appartenente alla famiglia delle Anacardiacee, originario dell'India e coltivato in tutte le zone tropicali.
La parola "mango" deriva dalla parola Tamil maangai e poi attraverso il Malayalam fino al portoghese manga[1]. La prima attestazione della parola in una lingua europea si trova nel 1510 in un testo di Ludovico de Varthema in italiano come Manga.
È di origine indiana e fin da tempi remoti ha avuto una rilevante importanza: appare in molte leggende indiane e tutt'oggi viene considerato sacro dagli Indù, e usato come ornamento per i loro templi.
Fu introdotto nel IV secolo a.C. nell'est asiatico[2] e, a partire dal X secolo d.C., diffuso nell'Africa orientale[2]. Il viaggiatore marocchino del quattordicesimo secolo Ibn Battuta lo riporta come presente a Mogadiscio[3]. Nel Seicento i portoghesi lo esportarono in America del Sud[2]. Oggi viene coltivato in quasi tutti i paesi tropicali e nei paesi subtropicali, nelle zone non soggette a gelo, come ad esempio in Spagna[4] (Andalusia, principalmente nella provincia di Malaga)[5].
Esistono delle coltivazioni di mango anche in Italia, a Caronia[4], a Fiumefreddo di Sicilia, a Balestrate - provincia di Palermo, ad Alcamo, nella valle del Niceto[6] e in Calabria[7]. La diffusione globale delle coltivazioni nell'area intertropicale fa sì che il frutto sia presente tutto l'anno sui mercati.
L'albero del mango è sempreverde, ramoso, alto fino a 35-40 metri e con una chioma anche di 10 metri di diametro. La corteccia è resinosa; il legno duro e ruvido, di color rosso. Le foglie sono alterne, semplici, lunghe 15-35 centimetri e larghe da 6 a 16 cm. Quando sono giovani sono di colore variabile, arancione/rosa, che diviene rapidamente vinaccia per cambiare finalmente al verde quando sono mature.
I fiori sono raggruppati in pannocchie terminali lunghe 10-40 centimetri. Il colore del fiore è bianco rosato, con un odore che ricorda il mughetto. La fioritura è indotta da un prolungato (4-5 mesi) riposo della gemma terminale di ogni ramo.[8] Tale riposo può avvenire indipendentemente per siccità, ridotta vigoria vegetativa o basse temperature. Se tale riposo non avviene, all'apertura la gemma presenterà uno sviluppo vegetativo e non floreale. Pochissimi dei fiori sviluppano il frutto, che presenta anche una cascola elevata.
Il frutto è una drupa ovoidale, con la polpa gialla/arancione, compatta, molto profumata e gustosa. Il nocciolo occupa buona parte del frutto, ha una forma ovoide e ha una lunghezza di 7-8 centimetri. Esso può essere ricoperto da fibre che non permettono di separarlo facilmente dal frutto.La buccia (esocarpo) può assumere diverse tonalità: verde, giallo, rosso, oppure un miscuglio di questi colori. Il peso di un frutto di mango può arrivare anche a 1 chilogrammo, ma solitamente in commercio è possibile trovarli da 300-500 grammi. In genere, quelli commerciati sono lunghi circa 10–14 cm. Se ne distinguono due tipi: la filippina-indonesiana, detta anche Camboya, con forma più allungata e colore giallo-verde, più dolce e meno fibrosa; e l'indiana, detta anche Mulgoba, con forma più grossa e compatta di colore variabile dal verde al rosso fino al viola: quest'ultima è la più presente nei mercati europei, in quanto più serbevole. I frutti di piante selvatiche, non appartenenti ad alcuna cultivar, sono di qualità inferiore e possono presentare vari difetti: dal forte odore di trementina, all'elevata fibrosità, alla mancanza di dolcezza. Nei casi in cui si lasci un frutto di mango maturare troppo, si noterà uno sbiadimento della cromatura interiore: diventerà color bianco sporco, oppure caffellatte, e non potrà vantare alcun sapore significativo.
Frutti maturi e con la buccia hanno un odore resinoso e caratteristico. Il frutto richiede da tre a sei mesi per maturare, a seconda delle cultivar.
Il mango maturo è generalmente dolce, anche se ovviamente il sapore e la consistenza variano a seconda delle cultivar. Alcune hanno una consistenza morbida e polposa, simile a quella di una prugna molto matura; altre invece hanno una consistenza più solida, come quella di un melone o di un avocado.
Per il consumo di frutti acerbi cotti la buccia del mango può essere lasciata sul frutto, anche se c'è la possibilità che causi dermatiti alle labbra, ai denti e alle gengive nei soggetti sensibili[9]. Nei frutti maturi che debbono essere consumati freschi la buccia può essere dura e amara, per cui generalmente non viene consumata, sebbene in alcune varietà ne sia possibile il consumo.
Il frutto, se acquistato acerbo, si conserva a temperatura ambiente fino a quando non diviene morbido e poi lo si consuma al naturale privandolo della buccia e tagliando due grosse fette in corrispondenza del nocciolo. Il taglio a porcospino è un altro modo in cui viene consumato.
Il gusto varia a seconda delle cultivar. In alcune inizialmente è molto dolce, ma diventa gradevolmente acidulo, aromatico, fresco ed esotico. Nella polpa vicino alla buccia, si può arrivare a percepire un aroma pungente, ma sempre delicato. In altre cultivar invece si ha un forte e caratteristico odore di trementina.
I manghi sono ampiamente usati in cucina. Il mango acerbo insieme con altri ingredienti forma il chutney, condimento molto diffuso in India per accompagnare la carne, oppure può essere mangiato crudo con sale o salsa di soia. Una bibita estiva rinfrescante chiamata panna o panha viene fatta con i manghi. Sebbene i frutti maturi vengano principalmente mangiati freschi, essi vengono usati anche in alcune ricette. L'Aamras è una bibita popolare fatta con mango e zucchero o latte, ed è bevuta accompagnata col pane. I manghi maturi vengono anche spesso tagliati in fette sottili, disidratati, ripiegati e tagliati di nuovo. Le barrette ottenute sono simili alle barrette di guava disponibili in alcuni paesi. Il frutto maturo è anche aggiunto a prodotti come il muesli. I manghi possono anche essere usati per fare succhi, nettari, e per dare sapore o essere il principale ingrediente in sorbetti e gelati. I manghi acerbi possono essere mangiati col bagoong (specialmente nelle Filippine), salsa di pesce o un pizzico di sale.
Alcune cultivar di scarsa vigoria vegetativa vengono commercializzate come piante ornamentali da vaso, pur mantenendo la capacità di produrre frutti di buone qualità organolettiche.
Il mango è ricco di nutrienti[10]. La polpa del frutto è ricca in fibre, vitamina C, polifenoli e carotenoidi[11]. Le vitamine antiossidanti A, C ed E sono presenti in una porzione da 165 grammi per il 25%, 76% e 9% della dose giornaliera consigliata. La vitamina B6, la vitamina K, le altre vitamine del gruppo B e altri nutrienti come il potassio, il rame, e 17 amminoacidi sono a un buon livello. La polpa e la buccia del mango contengono altri nutrienti, come i pigmenti antiossidanti - carotenoidi e polifenoli - e omega-3 e acidi grassi 6-polinsaturi.
La buccia del mango contiene pigmenti che possono avere proprietà antiossidanti[10][12], inclusi i carotenoidi, come la provitamina A, il beta-carotene, la luteina e l'alfa-carotene[13], polifenoli[14][15], come la quercetina, il kaempferolo, l'acido gallico, l'acido caffeico, catechine, tannini e lo xantone che si trova solo nel mango, la mangiferina[16], ognuno dei quali può contrastare l'azione dei radicali liberi in vari processi patologici, come è dimostrato dalla ricerca[17][18]. Il contenuto in nutrienti e sostanze chimiche sembra variare a seconda delle cultivar[19]. Fino a 25 diversi carotenoidi sono stati isolati dalla polpa del mango, il più presente dei quali è il beta-carotene, il quale è il responsabile della pigmentazione giallo-arancione dei frutti di molte specie di mango[20]. La buccia e le foglie hanno anch'esse un significativo contenuto in polifenoli, inclusi gli xantoni, la mangiferina e l'acido gallico[21]. Il triterpene del mango, il lupeolo[22] in laboratorio è un efficace inibitore del cancro della prostata e della pelle[23][24][25]. Un estratto di corteccia proveniente dai rami del mango, chiamato Vimang, isolato da scienziati cubani, contiene numerosi polifenoli con proprietà antiossidanti in vitro[26].
Il pigmento euxantina, noto anche come giallo indiano, è generalmente ritenuto prodotto partendo dall'urina di bovini nutriti a foglie di mango; la pratica viene descritta come proibita nel 1908 a causa della malnutrizione del bestiame e forse anche avvelenamento da urushiol[27]. Questa supposta origine dell'euxantina appare appoggiarsi su un'unica fonte, probabilmente di tipo aneddotico, e i registri legali indiani non riportano il divieto di tale pratica[28].
Il mango è il frutto nazionale dell'India[29], del Pakistan e delle Filippine[30].
Nell'induismo un frutto di mango perfettamente maturo è tenuto in mano da Ganesha come simbolo di perfezione. Le infiorescenze di mango sono anche usate nei riti della dea Saraswati.
Le foglie di mango sono anche usate per decorare le architravi e le porte durante i matrimoni e le celebrazioni come il Ganesh Chaturthi. Motivi a forma di mango sono ampiamente diffusi in diversi stili indiani di tessitura.
I manghi rappresentano circa la metà della produzione complessiva mondiale di frutta tropicale. I 10 paesi con la maggiore produzione coprono l'80% della produzione mondiale. Le cultivar Alphonso, Benishaan o Benisha (Banganapalli in Telugu e Tamil) e Kesar sono considerate tra le varietà migliori negli stati indiani del sud, mentre Dussehri e Langda sono le più popolari negli stati del nord.
Generalmente i manghi maturi hanno una buccia giallo-arancione e sono succosi al momento del consumo, mentre i frutti esportati sono spesso raccolti quando sono ancora acerbi e l'epidermide è ancora verde. Sebbene producano etilene durante la maturazione i frutti così raccolti non hanno lo stesso profumo e succosità dei frutti freschi.
Lo stesso argomento in dettaglio: Cultivar di mango. Esistono molte centinaia di varietà di mango censite (circa 400 in India). Nelle piantagioni di mango diverse varietà vengono spesso cresciute assieme per migliorare l'impollinazione reciproca.
Molte cultivar dalle caratteristiche pregevoli sono monoembrioniche e devono essere propagate per innesto, altrimenti la pianta figlia differisce dal genitore. Una cultivar monoembrionica molto diffusa è la Alphonso, un importante prodotto da esportazione.
Cultivar eccellenti in un clima possono crescere malissimo in un altro. Ad esempio alcune cultivar indiane come la Julie, una cultivar estremamente produttiva in Giamaica, in Florida richiede un trattamento annuale con il fungicida per superare l'antracnosi.
Il mercato mondiale al momento è dominato dalla cultivar Tommy Atkins, un semenzale della Haden, che fruttificò per la prima volta nella Florida del sud nel 1940. Inizialmente fu rifiutato dai ricercatori della Florida come cultivar commercialmente valida[31]. Al momento l'80% dei manghi che sono in vendita in Gran Bretagna appartengono alla cultivar Tommy Atkins. Nonostante la sua polpa sia fibrosa e il suo gusto insipido, i coltivatori di tutto il mondo hanno adottato questa cultivar per la sua eccezionale produttività e resistenza ai patogeni, conservabilità, trasportabilità e ottimo colore. Tommy Atkins è predominante anche negli Stati Uniti sebbene là siano ampiamente diffuse anche altre cultivar come la Kent, la Keitt, l'haitiana Madame Francis e la messicana Champagne.
Nelle aree urbane della Florida del sud i piccoli giardini (o la loro mancanza) hanno favorito il desiderio di possedere cultivar nane di mango. Il Giardino Botanico Tropicale Fairchild ha diffuso i cosiddetti "condo mango", come la varietà Fairchild che produce a un'altezza inferiore a 2-2,5 metri.
"Condo Mango" è un termine che è divenuto popolare in Florida del sud, dove viene utilizzato da qualche anno. La parola "condo" deriva dal termine "condominio" perché il "condo mango" essendo piccolo e potendo essere coltivato in contenitori, era adatto anche a chi non avesse terreno, come chi abitasse in un condominio. Essenzialmente "condo" significa un albero di una varietà ad accrescimento ridotto che è naturalmente nana o semi-nana, come la Ice cream, o innestato per ottenere caratteristiche nanizzanti, che possa essere mantenuta di certe dimensioni con un'attenta potatura della parte aerea o radicale, se necessario.
Esiste una varietà australiana di mango nota come R2E2, un nome basato sulla posizione nel reticolo della piantagione della pianta originale. Questa varietà produce grossi (fino a un chilogrammo) frutti giallorossi che spuntano un ottimo prezzo nel mercato australiano.
In Italia la Kensington Pride è la varietà che si è dimostrata più resistente nel clima mediterraneo[4], ed è tra le più coltivate nella frutticultura italiana del mango, assieme alla Glenn (che si sta recentemente dimostrando addirittura superiore alla Kensington Pride[4] sia per produttività sia per caratteristiche organolettiche del frutto), e, in misura minore, alla Tommy Atkins, Keitt, Maya, Van Dyke, Osteen e Kent[4].
Il mango può essere coltivato in quegli ambienti dove non vi siano gelate. In Italia può quindi essere coltivato (a bassa altitudine e in zone particolari) in Sicilia, Calabria[4] e Sardegna. Più a nord, anche in Liguria, ogni tentativo di coltivazione all'aperto è sinora fallito. La distribuzione ideale delle piogge, per il mango, sarebbe nella divisione di due stagioni, una calda e piovosa (estiva) e l'altra più fresca e asciutta, con 750-2500 millimetri di pioggia nella stagione piovosa[32]. Piogge fuori stagione incoraggiano i funghi sui fiori e soprattutto stimolano la crescita dell'albero piuttosto che la fioritura. Durante la maturazione i forti venti possono favorire la caduta del frutto[32] per questo la costa nord della Sicilia, meno esposta al vento di scirocco è più adatta alla coltivazione commerciale del mango rispetto alla costa sud, che pure è più calda.
Il mango non è esigente riguardo al tipo di suolo in cui crescere, sebbene sia fondamentale per la sopravvivenza della pianta che il terreno abbia un ottimo drenaggio. Suoli troppo ricchi, con un alto contenuto in azoto stimolano la crescita vegetativa[8] e quindi possono presentare piante in ottima salute ma poco produttive. Il mango non ama terreni con un elevato contenuto salino[32].
La crescita di piante di mango dal seme è veloce e facile, a patto che i semi siano prelevati da frutti maturi che non abbiano subito trattamenti, e i semi siano freschi (di colore bianco/crema) e non secchi o ammuffiti. Dopo aver aperto con attenzione il nocciolo dalla parte laterale opposta a quella più arcuata, utilizzando un coltello affilato e cercando di non intaccare il seme, se ne preleva l'embrione che esce con facilità.
La rimozione del nocciolo dall'embrione velocizza lo sviluppo della pianta e impedisce che le radici si attorciglino dentro al seme (ma in tal caso è più sicuro ricorrere l'uso di un fungicida per bagnare l'embrione, sebbene possa essere evitato).
Una volta preparato il seme può essere piantato nel letto di coltura adagiandolo di lato. Bisogna assicurarsi che tale letto abbia un fondo solido, perché altrimenti il fittone si sviluppa eccessivamente (40-60 centimenti). È importante ricordare che non bisogna coprire eccessivamente il seme, basta un centimetro e mezzo di terriccio, tenuto umido - ma non fradicio - e tenere il seme a una temperatura adeguata (tra i 20 e i 30 °C, in posizione luminosa).
Se il clima è adatto in un periodo variabile dagli 8 giorni alle 3 settimane si assiste alla nascita della pianta. Semenzali di questo tipo fruttificano dopo 6 anni dalla semina[32].
Tale forma di riproduzione non assicura comunque che i semenzali assomiglino alla pianta madre. I semenzali che provengono da specie monoembrioniche sono sviluppati per normale via sessuale, per cui essi sono, come è ovvio, diversi dalla pianta madre. Dato che è possibile che i frutti raccolti per la vendita siano prodotti da piante già selezionate, si può verificare che i semenzali prodotti abbiano caratteristiche regredite alla pianta "selvatica", e quindi peggiori secondo i criteri del coltivatore, anche se non è esclusa la possibilità, alquanto remota, di qualità soggettivamente migliori.
I semi di varietà poliembrioniche (principalmente varietà del sud-est asiatico[32]) hanno, dentro il nocciolo, diversi embrioni, di cui solo uno è di origine sessuale, mentre gli altri, di origine vegetativa (fino a 4)[32], rispecchiano fedelmente la pianta madre. Tali embrioni sono un buon metodo per moltiplicare varietà desiderabili.
L'innesto è praticato da migliaia di anni. Generalmente si innesta per approssimazione e a corona o a spacco (per rinnovare vecchie piante, o migliorare piante di cattiva qualità). Altre tecniche come l'innesto a scudo sono possibili, ma necessitano accorgimenti particolari[33] L'innesto su piante già innestate ha mostrato caratteristiche nanizzanti[32]. È possibile innestare diverse varietà su un'unica pianta, ma, per quanto possa essere coltivato con cura, in questo caso può, in modo facile, accadere che l'innesto della varietà più vigorosa prenda il sopravvento sugli altri innesti, che regrediscono e muoiono[32]. L'utilizzo di portainnesti selvatici ottenuti da seme porta a una grande variabilità nello sviluppo dell'innesto.
Sia la talea sia la margotta possono essere utilizzate per riprodurre piante desiderabili. Nel caso di talee tuttavia il mango radica con difficoltà e anche nelle migliori condizioni, utilizzando sostanze radicanti, si può aspettare di avere successo solo nel 40% dei casi[32]. In entrambi i casi difficilmente la pianta ottenuta in questo modo sviluppa un buon apparato radicale[32].
La potatura generalmente non viene fatta prima del quarto anno dalla messa a dimora. Nei climi "freddi" è consigliato di eliminare le pannocchie floreali dei primi anni per permettere alla pianta di acquisire vigore. Se la pianta deve essere mantenuta a una dimensione contenuta ovviamente la potatura di formazione è importante.
Fino a che la pianta non entra in produzione la fertilizzazione può essere fatta con concime ad alto contenuto di azoto; in seguito è meglio concimare con prodotti ad alto contenuto di fosforo e potassio, per evitare di favorire la crescita vegetativa.
I manghi richiedono irrigazione solo nei primi anni.
La raccolta dei frutti viene fatta, nel caso di coltivazione domestica, a maturità. In tal caso il frutto si stacca facilmente dalla pianta a una debole trazione. Dal punto di giunzione tra frutto e pianta può emergere un essudato che, macchiando il frutto, ne può provocare l'annerimento, per cui è buona pratica lavare i frutti dopo la raccolta. La raccolta viene fatta anche per evitare che i frutti sugli alberi vengano danneggiati da roditori e uccelli. In tal caso però è meglio provvedere alla raccolta del frutto ancora acerbo.
Il mango è soggetto a patologie di tipo fungino, specie in climi che non rispettano l'alternanza tra stagione secca e umida che sarebbe gradita a questa pianta. Le piante possono subire danni dall'oidio, dall'antracnosi (Colletotrichum gloeosporioides, Colletotrichum acutatum) dalla necrosi fogliare, dalla verticillosi. Trattamenti con rame e zolfo, anche preventivi, sono consigliati. Sono stati segnalati danni ai fiori anche da specie del genere Pachnoda, un cetoniino africano.[34]
La buccia del mango contiene urushiol, l'olio che si ritrova anche in altre specie come l'edera velenosa e che può causare dermatiti da contatto nei soggetti sensibili[9]. Coloro che abbiano una storia di dermatiti da contatto con l'edera velenosa sono quelli più esposti a questo genere di reazioni[35]. L'urushiol è anche presente nelle foglie e nei fusti del mango. Durante la principale stagione di maturazione del mango questa è la più comune fonte di dermatiti nelle Hawaii[36]. Nel caso di coltivazione casalinga è sconsigliato bruciare rami e foglie del mango, perché l'olio diviene volatile e può essere inalato.
Il mango (Mangifera indica L., 1753), è un albero, angiosperma dicotiledone, appartenente alla famiglia delle Anacardiacee, originario dell'India e coltivato in tutte le zone tropicali.
Mangifera indica (binomen a Carolo Linnaeo anno 1753 statutum) est species arborum in India boreo-orientali et Birmania boreali sponte crescens, sub climate tropico propter fructus deliciosos culta.
Vide "Mangifera indica" apud Vicispecies. 
Situs scientifici: Tropicos • GRIN • ITIS • Plant List • NCBI • Biodiversity • Encyclopedia of Life • Plant Name Index • IUCN Red List • Plantes d'Afrique • Flora of China • INPN France • USDA Plants Database Mangifera indica (binomen a Carolo Linnaeo anno 1753 statutum) est species arborum in India boreo-orientali et Birmania boreali sponte crescens, sub climate tropico propter fructus deliciosos culta.
Indinis mangas (Mangifera indica) – anakardinių (Anacardiaceae) šeimos visžalių augalų rūšis, komerciškai svarbiausia iš visų, priklausančių mango genčiai. Natūraliai auga Indijoje, vėliau paplito po Pietryčių Aziją, o dabar auginamas daugelyje tropinių kraštų.
Tai 35-40 m aukščio medis, kurio lajos skersmuo siekia 10 m. Lapai pražangūs, paprastieji, 15-35 cm ilgio ir 6-16 cm pločio. Jauni lapai būna oranžiškai rausvi, vėliau tamsiai vyšniniai, suaugę – žali. Žiedai kvapnūs, susitelkę 10-40 cm ilgio šluotelėse, žiedeliai balti, smulkūs, su 5 vainiklapiais, kurių ilgis 5-10 mm. Vaisius – kaulavaisis, subręstantis per 6 mėnesius. Sferiškas, netaisyklingas, dažniausiai gelsvai rausvas arba tamsiai vyšninis, nors būna žalių, geltonų, oranžinių ir kt. Viduje būna didelė, plokščia, sunkiau nuo apyvaisio atsiskirianti sėkla. Minštimas geltonas ar oranžinis, kvapnus, saldus, plaušingas (ypač prie sėklos).
Mango vaisiai valgomi švieži, dedami į desertus, šerbetus, tortus, uogienes, iš jų spaudžiamos sultys, gaivieji gėrimai. Vaisiuose yra vitaminų C, A, E, B6, K, amino rūgščių, kalio, vario. Vaisių žievelėje gausu antioksidantų. Svarbiausi mango vaisių tiekėjai pasaulyje yra Indija, Kinija, Tailandas, Indonezija, Meksika, Pakistanas, Brazilija.
Požymiai
Vaisius
Žiedynas
Medis
Indijas mango (Mangifera indica) ir indessumahu dzimtas suga. Savvaļā šī suga sastopama Indijā, Bangladešā un Pakistānā. Mūsdienās augļu (mango) dēļ kultivē tropu joslā pa visu pasauli.
Mango koki var sasniegt 35—40 m augstumu, ar vainaga rādiusu 10 m. Kokam ir ļoti ilgs mūžs. Ir daži ļoti veci mango koki, kas ir vairāk nekā 300 gadus veci un joprojām ražo augļus. Dziļi augsnē (6 metrus — 20 pēdas) stiepjas mietsakne un plaši izplešas saknes pavedieni. Lapas ir mūžzaļas, pamīšus sakārtotas, vienkāršas, 15-35 cm garas un 6-16 cm platas. Kad lapas ir mazas, augļi ir oranži, tad rozā un strauji mainās līdz tumši spīdīgi sarkani, tad tumši zaļi tie nobriest.
Mango ziedi ir kā skaras 10—40 cm garas, un katrs zieds ir mazs, balts ar piecām ziedlapiņām 5—10 mm garš, ar saldenu smaržu. Augļus novāc 3-6 mēnešu laikā, lai nenobirst. Gatavie augļi ir dažāda lieluma un dažādās krāsās. Tie var būt dzelteni, oranži, sarkani, kad gatavi, tad ir zaļi. Atkarībā kur auguši. Gataviem nemizotiem augļiem izdalās sveķaini salda smarža. Augļa centrā ir sēklas, kuras satur embriju.
Indijas mango (Mangifera indica) ir indessumahu dzimtas suga. Savvaļā šī suga sastopama Indijā, Bangladešā un Pakistānā. Mūsdienās augļu (mango) dēļ kultivē tropu joslā pa visu pasauli.
Pauh, nama saintifiknya Mangifera indica ialah spesies buah mangga dalam keluarga Anacardiaceae. Ia dijumpai tumbuh meliar di India dan varietinya diperkenalkan di kawasan panas lain di seluruh dunia.
Pauh, nama saintifiknya Mangifera indica ialah spesies buah mangga dalam keluarga Anacardiaceae. Ia dijumpai tumbuh meliar di India dan varietinya diperkenalkan di kawasan panas lain di seluruh dunia.
De mango (Mangifera indica) of manga (Surinaams-Nederlands: manja, [ˈmaɲja], soms [ˈmaɲjə]) is de commercieel belangrijkste soort uit het geslacht Mangifera[1] en is na de banaan het belangrijkste fruit uit de tropen. De groenblijvende boom kan een hoogte van 40 m bereiken. De boom heeft een dichte, brede kruin. De afwisselend geplaatste bladeren zijn leerachtig, glad, glanzend, donkergroen, gaafrandig en hebben een ovale, toegespitste vorm. Het blad is 15–30 cm lang en tot 3,5 cm breed. De bladsteel is 2–6 cm lang. De eindstandige, vertakte bloeiwijzen kunnen tot 100.000, enkele millimeters grote, gelige of rozige bloemetjes bevatten. Van deze bloemen wordt maar een klein deel bestoven en rijpt een nog kleiner deel uit tot volwassen vruchten.
De mango is een steenvrucht die in vorm varieert, afhankelijk van het ras. De vruchten zijn 5–20 cm lang, meestal asymmetrisch, ovaalvormig en vaak gekromd met aan het uiteinde een korte, brede tuit. Er bestaan echter ook rassen met bolvormige vruchten. De schil is tot 2 mm dik, glad en glanzend. Als de vrucht rijp is, kan deze groen, geel, oranje, rood of bontgekleurd zijn. Het rijpe vruchtvlees is zacht en sappig, geel van kleur en vezelig tot bijna vezelloos. De vrucht smaakt zoet-aromatisch en verspreidt een zoete geur. De smaak hangt ook af van het gehalte aan terpentijn, wat bij goede rassen laag is. Aan de hand van de geur is ook de rijpingsgraad betrouwbaar vast te stellen, want er zijn immers ook vruchten die rijp groen van kleur zijn. De steenpit is houtig en afgeplat en zit stevig aan het vruchtvlees vast. De pit wordt ook wel het 'visje' van de mango genoemd.
Rijpe vruchten worden als handfruit gegeten en onrijpe vruchten kunnen als groente worden bereid of worden ingelegd in zoetzure curry's. De bloesem van de mangoboom is ook eetbaar en levert bovendien een zoete honing. Het hout van de mangoboom kan worden gebruikt voor de fabricage van meubels.
De mango stamt waarschijnlijk uit de bossen in het noordoosten van India en Zuidoost-Azië, waar de mango in het wild voorkomt. In India zijn de vrucht en de boom heilig. De mango speelt een rol in de symboliek van het boeddhisme. Waarschijnlijk is de vrucht in de vierde en vijfde eeuw voor Chr. door Indiërs verspreid over Oost-Azië. In de 10e eeuw na Chr. hebben de Arabieren gezorgd voor verspreiding langs de Oost-Afrikaanse kust. De Portugezen namen de mango mee naar Brazilië aan het begin van de 18e eeuw. In 1742 werd de vrucht geïntroduceerd op Barbados en vervolgens op de andere eilanden in de Caraïben[2][3]. Sinds begin 19e eeuw wordt de plant wereldwijd in de (sub)tropen gekweekt, tot voor kort het meest noordelijk in Israël en Florida, maar de laatste decennia ook in Spanje en dan met name in de Costa Tropical (de kuststreek van de provincie Granada).
Mango bevat enzymen die eiwitten afbreken door de eiwitketens in stukjes te knippen. Mango is dan ook moeilijk met ijs, melk of vlees te combineren. Men blancheert mango daarom voor gebruik als mango in combinatie met zuivel of gelatine wordt verwerkt. Door dit blancheren worden de enzymen (proteasen) inactief.
Onrijpe en rijpe mango's, doorsnede
Bereiding met mango
Paul Gauguin, Tahitienne à la mangue (1892)
Mango (Mangifera indica) er eit tre i familien Anacardiaceae som vert opptil 30 meter høgt. Det stammar frå Sør-Asia, der det er ein av dei eldste kulturvekstane, men vert i dag dyrka i dei fleste områda med tropisk klima.
Det finst over 1000 ulike fruktsortar med varierande storleik, utsjånad og bruk. Frukta er generelt saftig, velsmakande og haldbar. Fasongen er rund, oval eller hjarteforma, og skalet kan vere gult, grønt eller raudt. Fruktkjøtet er gult og saftig, med ein godt festa, stor, flat stein. Frukta inneheld mykje vitamin A (meir enn 200 μg retinolekvivalentar per 100 g), og elles om lag 30 mg vitamin C, 156 mg kalium, 82 % vatn og 258 kJ tilført energi per 100 gram etande vare. Ein kan ete henne rå, kokt, sylta eller som chutney, og vert mellom anna brukt som grønsak og frukt.
Mango (Mangifera indica) er eit tre i familien Anacardiaceae som vert opptil 30 meter høgt. Det stammar frå Sør-Asia, der det er ein av dei eldste kulturvekstane, men vert i dag dyrka i dei fleste områda med tropisk klima.
Det finst over 1000 ulike fruktsortar med varierande storleik, utsjånad og bruk. Frukta er generelt saftig, velsmakande og haldbar. Fasongen er rund, oval eller hjarteforma, og skalet kan vere gult, grønt eller raudt. Fruktkjøtet er gult og saftig, med ein godt festa, stor, flat stein. Frukta inneheld mykje vitamin A (meir enn 200 μg retinolekvivalentar per 100 g), og elles om lag 30 mg vitamin C, 156 mg kalium, 82 % vatn og 258 kJ tilført energi per 100 gram etande vare. Ein kan ete henne rå, kokt, sylta eller som chutney, og vert mellom anna brukt som grønsak og frukt.
Mango (latin: Mangifera indica) er frukten fra mangotreet. Den kan være oval, rund, eller hjerteformet og har en avlang sten i midten. Det gule fruktkjøttet har en søtlig smak, og er rik på A-vitaminer, C-vitaminer og antioksidanter.[1][2][3] Den kan være grønn, gul, eller rød—som epler—avhengig av art. Mango er en av de mest spiste fruktene i hele verden.[4] Skal ikke oppbevares under 7 ºC.[4]
Mango inneholder 14% karbohydrat og lite stivelse.[trenger referanse]
Mango importeres umoden til Norge. En moden mango er myk og lager en fast lyd når man tapper på den med fingeren. Umodne mangoer lager en hul lyd når man tapper på dem.
På verdensbasis finnes det over 1000 mangosorter, og vekten varierer fra ca. 100 g til flere kilo.[5] På mangomarker blir ofte flere sorter dyrket samtidig for en bedre krysspollinering. Det er ikke alltid de sortene som smaker best som selges mest, men de som holder seg best under transport og på markedet.
Følgende er en liste over noen av de mest dyrkede sortene, oppført etter landet de blir mest dyrket i:
Navn
India, USA Alice 
USA Almaas Pakistan Alphonso 
India, Pakistan, Ecuador, Egypt, Sudan, USA "Mangoenes konge", meget søt, fruktkjøtt uten fiber, rik på A- og C-vitamin, forekommer hovedsakelig i distriktene Devgad og Ratnagiri i Maharashtra, India. Denne sorten kan plukkes fra februar til slutten av mai. Amrapali India Anderson 
USA Angie USA Anwar Ratol Multan, Punjab (Pakistan) Små frukter; fruktkjøtt uten fiber. Høysesong midten av juli til august. Ataulfo 
Ecuador, Mexico Bailey's Marvel 
USA Banganapalli 
India Dette er verdens største dyrkede mangosort. Mellomstor frukt; modne frukter har gyllengult skall og strågult til gyllengult fruktkjøtt. Meget saftig og lett syrlig smak, fruktkjøttet har få eller ingen fibre og kremet tekstur. Sorten stammer fra den tidligere fyrstestaten Banganapalle i dagens Andhra Pradesh, India. Bennet Alphonso 
USA Beverly 
USA Bombay 
India, Nepal, USA Brahm Kai Meu 
USA Brooks 
Australia, USA Carabao (Philippine Mango) 
Filippinene Den filippinske mangoen blir også kalt mangoenes dronning. Guinness' Book of World Records har kåret den til verdens søteste mangosort.[6] Sortene Ataulfo (mango) og Manilita er dyrket frem med utgangspunkt i den filippinske mangoen, som man kan følge sporene av tilbake til handelen mellom Manila og Mexico på 1600-, 1700- og 1800-tallet. Den gangen var den filippinske mangoen også kjent som Manila Super-Mango.[7] Carrie 
USA Chaunsa 
Sindh, Pakistan Chaunsa-mangoen har en utsøkt smak og en aromatisk duft. Denne varianten er rik på antioksidanter og hevdes å ha kreft-forebyggende egenskaper. Den er også rik på proteiner og vitaminer. De pakistanske byene Mirpur Khas, Sindh og Multan, som alle ligger i Punjab-regionen, er verdenskjent for dyrkingen av Chaunsa-mango. Chok anan Pakistan, Bangladesh, India, Thailand Cogshall 
USA Cushman 
USA Dasheri Pakistan, India, Nepal Dot 
USA Duncan 
USA Earlygold 
USA Edward 
USA Eldon 
USA Emerald USA Fazli (mango) Bangladesh, India Fajri Kalan Pakistan Fairchild USA Fascell 
USA Florigon 
USA Ford 
USA Gary 
USA Glenn 
Italia, USA Gold Nugget 
USA Golden Lippens USA Graham 
USA Haden Australia, Brasil, Costa Rica, Ecuador, Guatemala, Honduras, Mexico, USA Hatcher USA Himsagar 
Bangladesh, India Ice Cream USA Irwin 
Australia, Costa Rica, USA, Taiwan, Japan (Okinawa) I Japan blir denne sorten markedsført som eplemango, og den kan derfor lett forveksles med den eplemangoen som dyrkes på Filippinene. Ivory
Kina Denne sorten kalles også Jingu Ivory-mango eller Jingu-elfenbensmango eller bare Ivory-mango eller elfenbensmango. Frukten er lang og tynn, og har fått kallenavnet fordi den ligner på støttennene til en ung elefant. Frukten har tynt, glatt skall. Fruktkjøttet har lite fiber, og utgjør omlag 82 prosent av hele frukten. Denne sorten ble første gang importert til Yunnan i Kina fra Thailand i 1914. Treet som da ble plantet i Yunnan finnes stadig på stedet der det ble plantet i 1914, og har i løpet av ett år frembragt nesten 500 kilo frukt.[8] Jakarta 
USA Jean Ellen 
USA Julie Ecuador, USA Frukten har form av en potet og har et fargerikt skall. Smaken er søt og syrlig, og treet kan bli svært høyt. Denne sorten er meget populær i Karibia, blant annet i Jamaica, De britiske Jomfruøyer, De amerikanske Jomfruøyer og på Barbados. Kalepad Andhra Pradesh, India Keitt 
Australia, Costa Rica, Ecuador, Italia, USA Kensington Pride 
Australia, Italia, USA Kent 
Australia, Ecuador, Guatemala, Honduras, Israel, Italia, Mexico, USA Lakshmanbhog India Lancetilla 
Honduras, USA Langra 
Bangladesh, Pakistan (Sindh), India, Lippens 
USA Madame Francis Haiti Frukten er stor og nyreformet. Moden frukt har gyllengult skall og en pikant smak. Sorten importeres gjerne til USA på vårparten, og er et vanlig syn i fruktbodene i New York City. Mallika 
India, Nepal, USA Manilita USA Momi K[9] Hawaii, USA Frukten er dråpeformet med en spiss i den ene enden. Moden frukt har rødlig-orange skall. Fruktkjøttet har kremet konsistens. Muhammad Wala Pakistan Mulgoba 
India, USA Neelam India, Pakistan Osteen 
Italia, USA Palmer 
Australia, Brasil, United States Parvin 
USA Rosigold 
United States Ruby 
United States Saigon 
United States Saharni Pakistan Sammar Bahisht Pakistan, India Sensation 
United States Shan-e-Khuda Pakistan Sindhri 
Sindh Pakistan Denne sorten dyrkes i byen Sindhri i Mirpur Khas-distriktet i den pakistanske provinsen Sindh. Sophie Fry 
United States Southern Blush United States Spirit of '76 United States Springfels 
United States Sunset 
United States Tommy Atkins 
Brasil, Costa Rica, Ecuador, Guatemala, Honduras, Israel, Italia, Mexico, United States, Venezuela Dette er en av de vanligste sortene som er i handel rundt om i verden. Moden frukt har ekstremt lang holdbarhet. Frukten har oval fasong og et hardt skall. Torbert United States Totapuri 
India Valencia Pride 
United States Van Dyke 
Italia, United States Young United States Zill 
United States 
.jpg)
_(14484863559).jpg)
|arkiv_url= krever at |arkivdato= også er angitt (hjelp). Besøkt 21. mars 2014. 
Denne botanikkrelaterte artikkelen er foreløpig kort eller mangelfull, og du kan hjelpe Wikipedia ved å utvide den. Mango (latin: Mangifera indica) er frukten fra mangotreet. Den kan være oval, rund, eller hjerteformet og har en avlang sten i midten. Det gule fruktkjøttet har en søtlig smak, og er rik på A-vitaminer, C-vitaminer og antioksidanter. Den kan være grønn, gul, eller rød—som epler—avhengig av art. Mango er en av de mest spiste fruktene i hele verden. Skal ikke oppbevares under 7 ºC.
Mango inneholder 14% karbohydrat og lite stivelse.[trenger referanse]
Mango importeres umoden til Norge. En moden mango er myk og lager en fast lyd når man tapper på den med fingeren. Umodne mangoer lager en hul lyd når man tapper på dem.
Mango indyjskie (Mangifera indica L.), zwane też mangusodrzewem, mangowym drzewem, posmaczem indyjskim – gatunek drzew należący do rodziny nanerczowatych. Pochodzi z obszarów Indii, Malezji, Chin, Filipin. Uprawiany jest w rejonach o klimacie zbliżonym do klimatu zwrotnikowego.
Pestkowce o długości do 15–20 cm. 55% owocu stanowi miąższ, resztę stanowi nasienie – pestka (budową przypomina śliwkę). Jest ona duża, silnie spłaszczona, przytwierdzone są do niej włókna. W owocach szlachetnych odmian włókna te znajdują się tylko przy pestce, w owocach odmian prymitywnych przebiegają przez cały miąższ, co obniża jakość owocu. Owoc jest na ogół wydłużony i spłaszczony. Skórka ma początkowo barwę ciemnozieloną, przechodząca później w różne odcienie żółto-złoto-czerwone. Skórka jest cienka i gładka, lecz twarda, dlatego, pomimo iż jest jadalna, usuwa się ją przed spożyciem. Miąższ ma barwę pomarańczowożółtą, jest bardzo aromatyczny i soczysty. Owoce niektórych odmian półdzikich mają mocny posmak żywiczny. Wielkość owocu jest różna. Znane są odmiany o owocach średniej wielkości, ważących 100-200 g. Najlepsze handlowe odmiany maja owoce większe: 300-500 g. Są też odmiany o owocach ważących od 1–2 kg.
Drzewa mango są długowieczne, dożywają 300 lat i więcej. Rosną na wysokości do 1200 m n.p.m. Zarówno kwiaty, jak i kwiatostany rozwijają się stopniowo. Okres kwitnienia wynosi 20–40 dni. Kwiaty mango są wiatropylne, ale owady odgrywają ważną rolę w zapylaniu. Mango kwitnie najczęściej raz w roku, w Indiach od grudnia do marca, a w USA w styczniu i lutym.
Mango jest najważniejszym owocem Indii. Stanowi połowę produkcji owoców w Indiach, wynoszącą 7 mln ton. Sady mangowca zajmują tam powierzchnie 1 mln ha. Poza Indiami uprawia się go w wielu krajach, zwłaszcza w klimacie zwrotnikowym i podzwrotnikowym (Mjanma, Syjam, Pakistan). Hiszpanie i Portugalczycy zawieźli mango indyjskie do Ameryki Południowej, stamtąd trafiło ono do Afryki oraz Australii. Dziś mango uprawiane jest także w Ameryce Północnej.
Owoce mango u alergików mogą powodować podrażnienia skóry, polegające na puchnięciu warg i wysypce pojawiającej się na ciele[potrzebny przypis].
Wartość energetyczna najbardziej popularnej odmiany mango to 250 kJ (60 kcal) w 100 g owocu. Świeże mango zawiera wiele składników odżywczych, z których najwięcej jest witaminy C i kwasu foliowego, odpowiednio 44% i 11% dziennej zalecanej dawki[2].
Zawartość składników odżywczych i cennych związków aktywnych różnić się może w zależności od odmiany rośliny[3]. Dotychczas wyizolowano z mango ok. 25 różnych karotenoidów, przy czym największy udział należy do beta-karotenu, który decyduje o żółto-pomarańczowym zabarwieniu miąższu większości odmian[4]. Mango zapewnia również znaczną zawartość polifenoli, takich jak kwercetyna, kemferolu, kwas galusowy, kwas kofeinowy, katechiny[5].
Zarówno w skórce, jak i w miąższu mango, znaleźć można liczne związki fitochemiczne, takie jak triterpen, czy lupeol, który jest poddawany licznym badaniom podstawowym, ze względu na potencjalne działanie zdrowotne[6].
Wartość energetyczna 289 kJ (69 kcal) Białka 0,5 g szczegółowe informacje RDA 19–30 31–50 51–70 70+ K 1,1% 1,1% 1,1% 1,1% M 0,9% 0,9% 0,9% 0,9% Węglowodany 17,0 g szczegółowe informacje Cukry (jedno- i dwucukry) 13,6 g Jednocukry Glukoza 0,9 g Fruktoza 2,6 g Dwucukry Sacharoza 10,1 g Skrobia 0,3 g Błonnik 1,7 g AI 19–30 31–50 51–70 70+ K 6,8% 6,8% 8,1% 8,1% M 4,5% 4,5% 5,7% 5,7% Tłuszcze 0,3 g szczegółowe informacje Kwasy tł. nasycone 0,07 g Kwasy tł. nienasycone Jednonienasycone 0,11 g Wielonienasycone 0,06 g omega-3 0,04 g α-Linolenowy (ALA) 0,04 g AI 19–30 31–50 51–70 70+ K 3,6% 3,6% 3,6% 3,6% M 2,5% 2,5% 2,5% 2,5% omega-6 0,02 g Linolowy (LA) 0,02 g AI 19–30 31–50 51–70 70+ K 0,2% 0,2% 0,2% 0,2% M 0,1% 0,1% 0,1% 0,1% Woda 81,7 g szczegółowe informacje AI 19–30 31–50 51–70 70+ K 3,0% 3,0% 3,0% 3,0% M 2,2% 2,2% 2,2% 2,2% Witaminy Witamina C 28,00 mg RDA 19–30 31–50 51–70 70+ K 37% 37% 37% 37% M 31% 31% 31% 31% Tiamina (B1) 0,06 mg RDA 19–30 31–50 51–70 70+ K 5,5% 5,5% 5,5% 5,5% M 5,0% 5,0% 5,0% 5,0% Ryboflawina (B2) 0,06 mg RDA 19–30 31–50 51–70 70+ K 5,5% 5,5% 5,5% 5,5% M 4,6% 4,6% 4,6% 4,6% Niacyna (B3) 0,6 mg RDA 19–30 31–50 51–70 70+ K 4,3% 4,3% 4,3% 4,3% M 3,8% 3,8% 3,8% 3,8% Witamina B6 0,13 mg RDA 19–30 31–50 51–70 70+ K 10% 10% 8,7% 8,7% M 10% 10% 7,6% 7,6% Foliany 0,036 mg RDA 19–30 31–50 51–70 70+ K 9,0% 9,0% 9,0% 9,0% M 9,0% 9,0% 9,0% 9,0% Kobalamina (B12) 0,00 mg RDA 19–30 31–50 51–70 70+ K 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% M 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% Witamina A 0,392 mg RAE RDA 19–30 31–50 51–70 70+ K 56% 56% 56% 56% M 44% 44% 44% 44% Witamina D 0,00 mg RDA 19–30 31–50 51–70 70+ K 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% M 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% Witamina E 1,00 mg RDA 19–30 31–50 51–70 70+ K 6,7% 6,7% 6,7% 6,7% M 6,7% 6,7% 6,7% 6,7% Makroelementy Fosfor 14 mg RDA 19–30 31–50 51–70 70+ K 2,0% 2,0% 2,0% 2,0% M 2,0% 2,0% 2,0% 2,0% Wapń 11 mg RDA 19–30 31–50 51–70 70+ K 1,1% 1,1% 0,9% 0,9% M 1,1% 1,1% 1,1% 0,9% Magnez 19 mg RDA 19–30 31–50 51–70 70+ K 6,1% 5,9% 5,9% 5,9% M 4,8% 4,5% 4,5% 4,5% Potas 201 mg AI 19–30 31–50 51–70 70+ K 4,3% 4,3% 4,3% 4,3% M 4,3% 4,3% 4,3% 4,3% Sód 7 mg AI 19–30 31–50 51–70 70+ K 0,5% 0,5% 0,5% 0,6% M 0,5% 0,5% 0,5% 0,6% Mikroelementy Jod 0,0016 mg RDA 19–30 31–50 51–70 70+ K 1,1% 1,1% 1,1% 1,1% M 1,1% 1,1% 1,1% 1,1% Żelazo 0,5 mg RDA 19–30 31–50 51–70 70+ K 2,8% 2,8% 6,3% 6,3% M 6,3% 6,3% 6,3% 6,3% Miedź 0,13 mg RDA 19–30 31–50 51–70 70+ K 14% 14% 14% 14% M 14% 14% 14% 14% Cynk 0,12 mg RDA 19–30 31–50 51–70 70+ K 1,5% 1,5% 1,5% 1,5% M 1,1% 1,1% 1,1% 1,1% Mangan 0,17 mg AI 19–30 31–50 51–70 70+ K 9,4% 9,4% 9,4% 9,4% M 7,4% 7,4% 7,4% 7,4% Dane liczbowe na podstawie: [7]Od dawna dzięki swoim właściwościom zmiękczającym i ochronnym olejek z mango był składnikiem kremów pielęgnacyjnych. Aktywne substancje zawarte w ekstrakcie z mango czynią go doskonałym surowcem znajdującym swoje zastosowanie w produktach do pielęgnacji skóry i włosów ze względu na działanie nawilżające i kondycjonujące. Dzięki zawartości witamin C i E – wykorzystywany jest w produktach o działaniu przeciwstarzeniowym ponieważ doskonale nawilża warstwę rogową, przywraca skórze elastyczność i młodzieńczy wygląd.
Niskiej jakości drewno drzewa mangowego używane jest jako opał i surowiec na skrzynki.
Mango indyjskie (Mangifera indica L.), zwane też mangusodrzewem, mangowym drzewem, posmaczem indyjskim – gatunek drzew należący do rodziny nanerczowatych. Pochodzi z obszarów Indii, Malezji, Chin, Filipin. Uprawiany jest w rejonach o klimacie zbliżonym do klimatu zwrotnikowego.
Mangifera indica é uma espécie de planta da família Anacardiaceae, que produz o fruto conhecido como manga. Pode ser encontrada na forma nativa nas florestas do sul e sudeste da Ásia, tendo sido introduzida em várias regiões do Mundo. A espécie foi levada para Ásia em torno de 400-500 aC a partir da Índia; seguindo, no século XV para as Filipinas, sendo levada à África e ao Brasil pelos colonizadores portugueses no século XVI.[1]
As mangueiras necessitam de calor e períodos secos para poderem produzir bons frutos. É a maior árvore frutífera do mundo, capaz de uma altura de 30 metros (100 pés) e uma circunferência média de 3,7 metros (12 pés), às vezes chegando a 6 metros (20 pés).[2]
As mangueiras são grandes e frondosas árvores, podendo atingir entre 35 e 40 metros de altura, com um raio de copa próximo de 10 metros. Suas folhas botânicas são perenes, entre 15 e 35 centímetros de comprimento e entre seis e 16 centímetros de largura.Quando jovens estas folhas são verde-folha. As flores são diminutas, em inflorescências paniculadas nas extremidades dos ramos. São tantas que seu perfume é sentido a boa pertice.
As sementes, quando plantadas em solo fértil e bem irrigado, podem germinar com facilidade e originar novas árvores de crescimento rápido nos primeiros anos. Desta forma a mangueira tem se disseminado pelas formações vegetacionais nativas no Brasil, e apresentam uma ameaça à vegetação nativa quando sua cultura não tem o manejo adequado.
Pesquisadores acreditam que a manga seja originária do sudeste da Índia, Mianmar e Bangladesh após terem sido encontrados registros fósseis com cerca de 25 a 30 milhões de anos.[3] A espécie foi descrita pelo cientista Linnaeus em 1753.[4]
Durante os anos mais recentes, mangas têm sido produzidas nas áreas tropicais e sub-tropicais mundiais, onde o clima favorece seu crescimento. É então largamente cultivada em regiões de clima tropical e subtropical: sul da Ásia, América do Norte, América do Sul e América Central, no Caribe, nas porções sul e central da África e Austrália.
Antes dos anos 1900 as mangueiras eram disseminadas por sementes. Em 1900, George B. Cellon criou e usou o enxerto de gomo com sucesso. Estabeleceu então um viveiro em Miami. O Florida Mango Forum que foi organizado em 1938, tem feito muito pelos desenvolvimentos e avanços da manga na Flórida.
A presença de mangueiras no morro próximo à residência dos imperadores do Brasil, na Quinta da Boa Vista, no século XIX, originou o nome do Morro da Mangueira, hoje em dia um dos redutos mais famosos do samba no Rio de Janeiro (a Estação Primeira de Mangueira).
Árvore mangueira
Ritidoma da mangueira
Frutos verdes da mangueira em Conceição do Araguaia, Pará
Floração da mangueira
Reprodução de página da revista botânica Curtis's Botanical Magazine, vol. 76 (ser. 3 no. 6), plate 4510.
Frutos verdes da mangueira (arumanis)
Mangueira com 110 anos de idade em Gopalganj, Bangladesh
Mangifera indica é uma espécie de planta da família Anacardiaceae, que produz o fruto conhecido como manga. Pode ser encontrada na forma nativa nas florestas do sul e sudeste da Ásia, tendo sido introduzida em várias regiões do Mundo. A espécie foi levada para Ásia em torno de 400-500 aC a partir da Índia; seguindo, no século XV para as Filipinas, sendo levada à África e ao Brasil pelos colonizadores portugueses no século XVI.
As mangueiras necessitam de calor e períodos secos para poderem produzir bons frutos. É a maior árvore frutífera do mundo, capaz de uma altura de 30 metros (100 pés) e uma circunferência média de 3,7 metros (12 pés), às vezes chegando a 6 metros (20 pés).
Mango este un arbore fructifer aparținând genului Mangifera, care constă din numeroase specii aparținând familiei Anacardiaceae. Arborele se pare că provine din Asia de Est, Myanmar, Assuma.[1] , este un arbore mare stufos, veșnic verde. Mango este fruct național în India, Pakistan și Filipine și este considerat un fruct sacru. Fructul de mango este foarte dulce și aromat, când este copt coaja are o culoare portocalie - roșiatică. Principiile active ale fructului mango: bogat în fibre, antioxidanți, vitaminele A, C, E, B6, K, în Cu, are 17 aminoacizi, Omega 3 și 6, Zinc, pectine, amidon.
Se presupune că numele de „mango” provine de la Malayalam manga, terminologie împrumutată în portugheză în secolul al XVI-lea; din portugheză a trecut în limba engleză.
Mango se foloseșc crud în salate, conservate sunt adăugate în deserturi, sosuri, mâncăruri cu carne; nectar, uscate - în bucătăria asiatică se folosesc ca un condiment. Din pulpa mango se prepară: jeleuri, înghețate, gemuri.
Fructele necoapte se păstrează în pungi de hârtie la temperatura camerei, iar cele coapte la frigider, miezul de mango se păstrează bine în pungi la congelator, feliile uscate se mănâncă precum chipsurile.
Topul producătorilor de mango, 2011 Țara Producție în milioane de tone
India 
China 
Thailanda 
Indonezia 
Pakistan 
Mexic 
Brazilia 
Bangladesh 
Nigeria 
Filipine 
Mango este un arbore fructifer aparținând genului Mangifera, care constă din numeroase specii aparținând familiei Anacardiaceae. Arborele se pare că provine din Asia de Est, Myanmar, Assuma. , este un arbore mare stufos, veșnic verde. Mango este fruct național în India, Pakistan și Filipine și este considerat un fruct sacru. Fructul de mango este foarte dulce și aromat, când este copt coaja are o culoare portocalie - roșiatică. Principiile active ale fructului mango: bogat în fibre, antioxidanți, vitaminele A, C, E, B6, K, în Cu, are 17 aminoacizi, Omega 3 și 6, Zinc, pectine, amidon.
Indijski mangovec (znanstveno ime Mangifera indica) je tropsko drevo iz družine rujevk. Njegovo ime izvira iz besede mango, kakor imenujejo v Indiji plod tega drevesa ter latinskega izraza fero - nosim.
Indijski mangovec je veliko drevo, ki doseže višino do 30 metrov in ima široko razraslo krošnjo. Listi so usnjati, suličasti in temno zelene barve. V dolžino dosežejo do 35 cm in imajo valovit rob, nasajeni pa so na kratkih pecljih.
Cvetovi so združeni v kobulasta socvetja rumenkaste ali rdečkaste barve. Na istem socvetju so lahko hkrati moški in ženski cvetovi, ki lepo dišijo.
Iz oplojenih cvetov se razvijejo jajčasti koščičasti plodovi, ki so sprva zeleni, kasneje pa postanejo rumeni do rumeno rdeči. Dolgi so od 5 do 20 cm.
Vrsta se je razvila pred približno 4.000 leti, iz severovzhodne Indije pa so jo okoli leta 400 do 500 zanesli v vzhodno Azijo. V 15. stoletju so drevo prinesli tudi na Filipine, v 16. stoletju pa še v Afriko in Brazilijo[1].
Drevo danes uspeva po celem tropskem pasu, vzgajajo pa ga tudi v rastlinjakih. Drevo se razmnožuje s semeni, iz katerih dobijo drevesca, na katere kasneje cepijo drevo z želenimi lastnostmi. Plodovi drevesa, ki zraste iz semena imajo namreč neprijeten vonj, osemenje pa je zelo vlaknato in ni preveč okusno.
Osemenje ima lepo rumeno barvo in prijeten vonj. Poleg tega je sadež izjemno okusen in hranljiv. V indijski prehrani predstavlja pomemben vir prehrane.
Indijski mangovec (znanstveno ime Mangifera indica) je tropsko drevo iz družine rujevk. Njegovo ime izvira iz besede mango, kakor imenujejo v Indiji plod tega drevesa ter latinskega izraza fero - nosim.
Mango (Mangifera indica) är en växtart i familjen sumakväxter. Man hittar den vilda formen i de södra delarna av Asien. Med människans hjälp har den kultiverade formen spridit sig till de flesta av världens varma och tropiska regioner. Mangon började troligen att odlas för ungefär 4000 år sedan.
Det svenska namnet kommer av portugisiskans manga, av malayalam manga. Mangon är både Pakistans och Indiens nationalfrukt och används flitigt i drycker och matlagning, till exempel som basingrediens i chutney och i efterrätten aamras.
Frukten kan vara rund, oval, päron- eller njurformad.[1] Mangon innehåller en stor platt kärna i mitten som sitter fast i fruktköttet.[1][2] Den mogna frukten är grön, orange, röd eller skiftar i olika färger.[2] Skalet på frukten är segt och äts inte.[1] Det innehåller toxinet urushiol som kan orsaka allergi med lindriga symptom.[3] En mogen mango sänder ut en behaglig doft och ger efter för lätt tryck.[2] Smaken på den mogna frukten är kraftig och söt-syrlig med viss kryddighet.[1]
Frukten är känslig för kyla och kan få klämskador. Mango förvaras i 12-16 grader[2] och mognar i rumstemperatur[1]. Man kan påskynda mognadsprocessen genom att placera mangon i en papperspåse eller i tidningspapper[4].
Mango är rik på karoten som är bra för synen, huden och skelettet. Mango innehåller också enzymer som är bra för matsmältningen.[källa behövs]
Wikimedia Commons har media som rör Mango.
Mango (Mangifera indica) är en växtart i familjen sumakväxter. Man hittar den vilda formen i de södra delarna av Asien. Med människans hjälp har den kultiverade formen spridit sig till de flesta av världens varma och tropiska regioner. Mangon började troligen att odlas för ungefär 4000 år sedan.
Det svenska namnet kommer av portugisiskans manga, av malayalam manga. Mangon är både Pakistans och Indiens nationalfrukt och används flitigt i drycker och matlagning, till exempel som basingrediens i chutney och i efterrätten aamras.
Манґо (Mangifera indica) — рослина родини анакардієвих (Anacardiaceae) роду Манго (Mangifera). Тропічний фрукт з солодким смаком і нитчастою структурою. Колір шкірки — в червоних, жовтих і зелених тонах, колір м'якоті — жовтий.
Є одним з національних символів в Індії і Пакистані.
Раніше ця рослина росла на території між індійським штатом Ассам і державою М'янма у вологих тропічних лісах, але в наш час вирощується в багатьох інших країнах: у США, Мексиці, в країнах Південної і Центральної Америки, на Карибських островах, в тропічному поясі Африки (наприклад, у Кенії і в Кот-д'Івуар), в багатьох азійських країнах (Таїланд, Філіппіни), а також в Австралії.
Індія збирає близько 9,5 мільйонів тонн плодів манго і є, таким чином, головним виробником. У Європі манго культивується головним чином в Іспанії і на Канарських островах.
Вічнозелене мангове дерево сягає 4,5 м у висоту; крона дерева досягає 10 м в обхваті. Нове листя зростає жовтувато-рожевого кольору, проте швидко стає темно-зеленим. Невеликі (кольори від білого до рожевого) квітки після їх розкриття мають аромат, схожий з ароматом лілій. Після в'янення квіток до дозрівання плодів манго зазвичай проходить 3-6 місяців.
Зрілі фрукти висять на довгих стеблах і важать до 2-х кг. Шкірка манго тонка, гладка, зеленого, жовтого або червоного кольору залежно від ступеня зрілості (часто трапляється комбінація всіх трьох кольорів). М'якоть манго може бути м'якою або волокнистою, також залежно від зрілості плоду, вона оточує велику тверду пласку кісточку.
Плоди манго часто використовуються в домашній медицині в Індії та інших азійських країнах. Наприклад, в Індії манго застосовують для зупинки кровотеч, для зміцнення серцевого м'яза і для кращої роботи мозку.
Зелені плоди, що є недозрілими, містять у великих кількостях крохмаль, який у міру дозрівання перетворюється на вуглеводи: сахарозу, глюкозу і мальтозу. Крім того, незрілий манго — цінне джерело пектину, проте після утворення в плоді твердої кісточки його кількість істотно зменшується. Завдяки вмісту лимонної, щавлевої, яблучної і бурштинової кислот незрілий плід дуже кислий на смак. Також зелений манго багатий вітаміном С (у 15 міліграмах міститься стільки ж вітаміну С, скільки в 30 міліграмах лайму), є в нім і інші вітаміни: А, В1, В2, ніацин.
Манго нормалізують роботу кишечника, два зелені манго на день убережуть від діареї, закрепу, геморою, а також запобіжать застою жовчі і знезаразять печінку.
При вживанні зелених плодів (1-2 в день) поліпшується еластичність судин, завдяки високому вмісту заліза в плодах манго корисний при анемії. А високий вміст вітаміну С робить його відмінним засобом від авітамінозу.
Зрілий фрукт на смак дуже солодкий і має приємний солодкуватий аромат. У ньому багато вітамінів і цукрів, але мало кислот.
Вітамін А, що міститься в зрілому фрукті у великих кількостях, благотворно впливає на органи зору: допомагає при «курячій сліпоті», сухості рогівки і інших очних захворюваннях. Крім того, регулярне споживання стиглих плодів сприяє поліпшенню імунітету і оберігає від інфекцій застудного характеру, таких як ГРВІ, риніт та ін.
Зрілі плоди також використовуються для схуднення, оскільки містять багато вітамінів і вуглеводів — так звану манго-молочну дієту.
При вживанні більше ніж 2-х незрілих плодів на день можлива поява кольок, подразнення слизової оболонки шлунково-кишкового тракту і горла. Переїдання стиглими фруктами може призвести до розладу травлення, закрепів, алергічних реакцій.
Манґо (Mangifera indica) — рослина родини анакардієвих (Anacardiaceae) роду Манго (Mangifera). Тропічний фрукт з солодким смаком і нитчастою структурою. Колір шкірки — в червоних, жовтих і зелених тонах, колір м'якоті — жовтий.
Xoài (tên khoa học Mangifera indica) là một loài xoài trong họ Đào lộn hột. Nó được tìm thấy trong tự nhiên ở Ấn Độ và canh tác giống đã được đưa vào khu vực ấm áp khác trên thế giới. Đây là cây ăn quả lớn nhất thế giới, có khả năng đạt chiều cao một trăm mét và có chu vi trung bình 12–14 feet, đôi khi đạt hai mươi.[1]
Loài này dường như đã được thuần hóa khoảng 24.000 năm trước đây ở Ấn Độ.[2] Loài này đã được đưa đến khu vực Đông Á khoảng 400-500 trước Công nguyên từ Ấn Độ; tiếp theo, vào thế kỷ 15 đến Philippines, và sau đó, thế kỷ thứ 16 đến châu Phi và Brazil bởi người Bồ Đào Nha.[3] Loài này đã được mô tả cho khoa học bởi Linnaeus năm 1753.[4] Xoài là loại trái cây quốc gia của Ấn Độ, Pakistan và Philippines.
.JPG)
.jpg)
||ngày truy cập= cần |url= (trợ giúp)
Xoài (tên khoa học Mangifera indica) là một loài xoài trong họ Đào lộn hột. Nó được tìm thấy trong tự nhiên ở Ấn Độ và canh tác giống đã được đưa vào khu vực ấm áp khác trên thế giới. Đây là cây ăn quả lớn nhất thế giới, có khả năng đạt chiều cao một trăm mét và có chu vi trung bình 12–14 feet, đôi khi đạt hai mươi.
Loài này dường như đã được thuần hóa khoảng 24.000 năm trước đây ở Ấn Độ. Loài này đã được đưa đến khu vực Đông Á khoảng 400-500 trước Công nguyên từ Ấn Độ; tiếp theo, vào thế kỷ 15 đến Philippines, và sau đó, thế kỷ thứ 16 đến châu Phi và Brazil bởi người Bồ Đào Nha. Loài này đã được mô tả cho khoa học bởi Linnaeus năm 1753. Xoài là loại trái cây quốc gia của Ấn Độ, Pakistan và Philippines.
Mangifera indica L., 1753
Ма́нго инди́йское[2][3][4], или Манго обыкновенное[источник не указан 738 дней], или Мангифера индийская[источник не указан 738 дней] (лат. Mangífera índica), или просто Мангифера[5] — вечнозеленое дерево; вид рода Манго (Mangifera) семейства Сумаховые (Anacardiaceae), важная сельскохозяйственная культура. Плоды растения называются «манго» и принадлежат к числу популярнейших в тропических странах фруктов.
В диком виде растение произрастало во влажных тропических лесах на приграничной территории индийского штата Ассам и государства Мьянма. Португальскими колонистами в XVI веке было завезено в Африку и Бразилию[6], сейчас культивируется по всему свету в регионах с подходящим климатом: в США, на Кубе, в Мексике, Китае, в странах Южной и Центральной Америки, на Карибских островах, в тропическом поясе Африки, во многих азиатских странах (Таиланд, Филиппины, Вьетнам), а также в Австралии[источник не указан 738 дней].
Вечнозелёное дерево высотой 10-45 м с густой кроной, с крупными, до 40 сантиметров в длину и до 10 сантиметров в ширину, листьями[2]. Молодые листья красноватые, зрелые — тёмно-зелёные.
Мелкие желтоватые цветки собраны в длинные метёлки[2]. В метёлках может быть от нескольких сотен до нескольких тысяч цветков.
Плоды растения представляют собой желтоватые костянки с гладкой восковой кожурой. Вкус плодов — от сладкого до кислого[2][4]. Но у некоторых людей плоды могут вызывать аллергическую реакцию, так как в плодах, особенно в незрелых, а также в кожуре содержатся токсичные вещества[источник не указан 660 дней]. Раздражителем в плодах является легко испаряющееся эфирное вещество. Период созревания в зависимости от сорта наступает с июня по август, редкие сорта в декабре.
Мякоть плодов содержит ксантоны (основной из которых — мангиферин), а также сахара, органические кислоты. Плоды употребляют в пищу в свежем, переработанном и консервированном виде. Незрелые плоды используют для приготовления салатов, солений, пикули[4]. Сушёные незрелые плоды используют в качестве протравы при окраске сафлором. Из плодов также готовят желе, джемы. Из ядер косточек изготовляют муку. Листья и плоды используют и как кормовое растение. Из коры и листьев добывают жёлтую краску, кора обладает дубильными свойствами. Древесина обладает высокой прочностью и имеет широкий спектр применения, например используется в строительстве, производстве шпона, фанеры, различных поделок, спортинвентаря, а также в кораблестроении.
В индийской медицине применяют плоды, цветки, листья, семена, кору деревьев и камедь[4][7].
Манго индийское — один из национальных символов в Индии и Пакистане.
Существует около 200 сортов манго индийского. В культуре встречается с VI-V века до н.э.[4]
Один из известных сортов — Альфонсо.
Манговая роща
Семя (вскрытая косточка)
Сеянец манго индийского
Молодой побег
Цветущее дерево манго индийского
Соцветие с бутонами и распустившимися цветками
Отцветшее соцветие с завязавшимися плодами
Дерево с плодами
На плантациях собирают манго незрелыми для транспортировки в другие регионы
Птицы могут портить урожай
Манго сорта 'Tommy Atkins'
Желтоплодные манго
Незрелые плоды манго используют для салатов
Обжаренное манго
Ма́нго инди́йское, или Манго обыкновенное[источник не указан 738 дней], или Мангифера индийская[источник не указан 738 дней] (лат. Mangífera índica), или просто Мангифера — вечнозеленое дерево; вид рода Манго (Mangifera) семейства Сумаховые (Anacardiaceae), важная сельскохозяйственная культура. Плоды растения называются «манго» и принадлежат к числу популярнейших в тропических странах фруктов.
關於芒果的其他意思，請見“芒果 (消歧義)”。芒果（學名：Mangifera indica）也作檬果, 杧果，是芒果属的一种植物和果实，原产自北印度和马来半岛，在梵語中叫作āmra，音譯為“菴羅”，或叫作āmalaka，音譯為“菴摩勒”、“菴摩羅”、“阿摩落伽”[1]，佤语称blix mag mung[2]。性喜高温、潮濕的天气，营养生长期（根、茎、叶）最适合温度为24－30℃，气温降到18℃以下时生长缓慢，10℃以下停止生长，生殖生长期（花、果）需较高温度，以排水良好且含腐植质的砂质土壤最适宜，pH值5.5－7.5为佳。后引种改良，已遍及多个地方，其中世界上十大芒果生产地区，以产量排名如下：印度、墨西哥、巴基斯坦、泰国、中国大陆、印尼、菲律宾、海地、刚果、台灣。
芒果因具有速生、早产、高产，果实风味独特、营养丰富，经济效益高等各種特点，使得芒果生产不断得到发展與改進。在目前已成为继葡萄、柑橙、香蕉、苹果之后的世界第五大水果。[來源請求]
常绿大乔木，野生或粗放式植栽植株通常高达15至18米，树龄长，精緻化栽種經過嫁接修剪，樹高保持在兩公尺至三公尺間，以利人站立地上就可以完全採收與修剪整枝；树皮鳞片状脱落；叶聚生枝顶，革质，长圆形，长披针形，圆锥花序生枝顶，每一花序有数百以至数千朵以上小花，淡黄色，分两性与雌性两种花，麗蠅是其最重要的授粉昆蟲，花谢后结核果。果实大，歪卵形，微压扁，长可达20厘米。成熟果黄色，果肉嫩，香甜。
在台灣，芒果又稱(𣒱仔/檨仔，suāinn-á)，常見的芒果品種，有三大類：
除此之外還有一種「香檨」，個頭比土檨仔小、圓身（土檨仔扁身）、果皮偏黃色（土檨仔熟時果皮轉深綠），可能是真正台灣本土品種。以及「黑香」（台語發音），成熟時果皮還是綠色並不會變色。「懷特」果實較為細長且尾端更細且略有微微勾型，外形酷似香蕉及象牙，所以又稱「香蕉芒果」和「象牙芒果」，果肉Q軟、顏色較為白、湯汁較少但甜度高且有特殊的香氣。「玉文」又稱為「紅金煌」，形狀與大小和金煌相近，但果皮與愛文同為紅色，口感也接近愛文。
台南市玉井區有愛文芒果之鄉美名，鄭罕池是台灣最早種愛文的農民之一。早期，中華民國農復會引種考察團到美國佛州考察，帶回四十多種新芒果品種，經試種、馴化7年後，選出最適合台灣的愛文推廣，玉井是其中之一。被譽為「愛文芒果之父」的鄭罕池，世居玉井，早年原本栽種甘蔗等作物，1962年決定轉種果樹，成為最早嘗試種愛文芒果的先驅。因栽培技術不成熟，又遭遇寒害，鄭罕池首批栽種的百棵果樹，隔年僅4棵存活，種到第3年才有收成。鄭罕池將種愛文技術傳授給有需要的農民，漸漸地，玉井愛文芒果面積增加了，奠定「芒果故鄉」基石。
目前芒果品種有水蜜桃芒果、秋香芒果、貴妃芒果、西施芒果、金一芒果、杉林一號芒果、蘋果文芒果、福爾摩沙總統一號芒果、紅象牙芒果、黑香芒果、愛文芒果、慢愛文芒果、玉文芒果、台農一號芒果、香蕉芒果、四季蜜芒果、海頓芒果、凱特芒果、紅金剛芒果、土芒果、慢金煌芒果等芒果。
可是種植芒果的果農有段期間會經常遭到鄰近民眾的檢舉，那就是芒果開花授粉的時節。不論是哪個品種的芒果，皆須靠蒼蠅或果蠅授粉，蝴蝶和蜜蜂皆不能替其授粉，所以果農會在該時節在樹下放有臭味的東西，如食物殘渣、排泄物、果皮等有惡臭的東西好招來蒼蠅幫助。因此在這段期間芒果農最煩惱的兩件事情是芒果授粉狀況，另一個就是會被環保單位開單。而有此狀況的另一作物是火龍果，在火龍果開花前須用雞糞、鴿子糞等施肥，這樣才能在收成時有好賣相，獲得好價格。
芒果肉含有丰富的维生素A、维生素C和维生素D，亦有醣類、繕食纖維、葉酸、鈣、磷、鐵、鉀、鎂等微量元素。芒果具有可抑制腦細胞死亡的效果，食用冷凍芒果，有助於讓使用過度的大腦得到舒緩。中医学认为，芒果性涼、具生津解渴及止晕眩等功效，甚至可治胃热烦渴、呕吐不适及晕车、晕船等症，只需以芒果核煎水一大碗，入茶饮用，就有退热之效。芒果不利肾脏，患有急性或慢性肾炎的病人应忌食芒果。芒果含多酚、磷等礦物質，能避免體內自由基過多，傷害細胞，造成身體老化，適量食用，能補充許多抗氧化的營養素，延緩老化現象。此外，美國德州農工大學（TAMU）研究發現，芒果中所含有的多酚類物質，可降低罹患乳癌、大腸癌風險。研究人員將芒果多酚提取物用於大腸癌、乳癌、肺癌、血癌和前列腺癌，發現芒果對所有測試的癌症都有一定的影響，但對於乳癌和大腸癌影響最為明顯。
部分人对芒果有过敏，尤其是果皮附近0.5cm处的果肉，其汁液帶有漆酚（Urushiol，又稱漆兒茶酚）。多数是在食用芒果的时候皮肤接触到芒果的汁液，导致嘴唇红肿、干裂，耳朵、脖子等处也会出现红肿疼痛等症状。为避免或减轻过敏症状，可以将芒果切成小块，用牙签等放入口中，避免芒果汁表皮液接触。過多的維他命C也有可能和腎上腺皮質固醇產生干擾，使身體抗發炎過敏。在台灣，含有芒果成分的食品，被規定要在包裝上特別標示，提醒消費者注意。
在清康熙五十八年四月二十九日（1719年6月16日）「福建巡撫呂猶龍奏呈台灣芒果及武彞山芽茶折」中記載：
福建有番檨一種，產在台灣，每於四月中旬成熟，奴才於四月二十八日購到新鮮者，味甘微覺帶酸，其蜜浸與鹽浸者俱不及本來滋味，切條曬乾者，微存原味。奴才親加檢看，裝貯小瓶敬呈御覽。
《台灣府志》卷十八物產二：
檨子俗稱番蒜或做檨，其種云自佛國傳來，孫元衡詩云：「千章夏木布濃陰，望裏纍纍檨子林，莫當黃柑持抵鵲，來時佛國重如金」
檨種自荷蘭，切片以啖，甘如蔗漿，而清芬遠過之。沈文開雜記：食畢棄核于地，當月即生，核中有子，或一粒二粒如豆之在筴。
（在台）檨有三種：香檨、木檨、肉檨。香檨差大味香，不可多得。木檨、肉檨曬乾用糖拌蒸亦可久藏，台人多以鮮檨代蔬，用豆油或鹽同食。
《新安縣志》嘉慶版 卷之三輿地圖 物產 果：
蜜望果，樹高數丈，花開極繁，蜜蜂望之而喜，故名。其實黃，味酸甜，能止船暈。
此外，人們通常以芒草的芒字來代替本來的杧字。
芒果（學名：Mangifera indica）也作檬果, 杧果，是芒果属的一种植物和果实，原产自北印度和马来半岛，在梵語中叫作āmra，音譯為“菴羅”，或叫作āmalaka，音譯為“菴摩勒”、“菴摩羅”、“阿摩落伽”，佤语称blix mag mung。性喜高温、潮濕的天气，营养生长期（根、茎、叶）最适合温度为24－30℃，气温降到18℃以下时生长缓慢，10℃以下停止生长，生殖生长期（花、果）需较高温度，以排水良好且含腐植质的砂质土壤最适宜，pH值5.5－7.5为佳。后引种改良，已遍及多个地方，其中世界上十大芒果生产地区，以产量排名如下：印度、墨西哥、巴基斯坦、泰国、中国大陆、印尼、菲律宾、海地、刚果、台灣。
芒果因具有速生、早产、高产，果实风味独特、营养丰富，经济效益高等各種特点，使得芒果生产不断得到发展與改進。在目前已成为继葡萄、柑橙、香蕉、苹果之后的世界第五大水果。[來源請求]
マンゴー（檬果、芒果、学名: Mangifera indica）は、ウルシ科マンゴー属の果樹、またその果実。菴羅（あんら）、菴摩羅（あんまら）ともいう。マンゴーの栽培は古く、紀元前のインドで始まっており、仏教では、聖なる樹[1]とされ、ヒンドゥー教では、マンゴーは万物を支配する神「プラジャーパティ」の化身とされている。
原産地はインドからインドシナ半島周辺と推定されている。そのうち、単胚性（一つの種から一個体繁殖する）の種類はインドのアッサム地方からチッタゴン高原（ミャンマー国境付近）辺りと考えられ、多胚性（一つの種から複数の個体が繁殖する）の種類はマレー半島辺りと考えられている。インドでは4000年以上前から栽培が始まっており、仏教の経典にもその名が見られる。現在では500以上の品種が栽培されている。インド・メキシコ・フィリピン・タイ・オーストラリア・台湾が主な生産国で、日本では沖縄県・宮崎県・鹿児島県・和歌山県・熊本県で主に栽培されている。
マンゴーの木は常緑高木で、樹高は40メートル以上に達する。開花と結実時期は地域により差がある。枝の先端に萌黄色の複総状花序を多数付ける。花は総状花序と呼ばれる小さな花が房状で咲く状態になり、開花後に強烈な腐敗臭を放つ。この腐敗臭により受粉を助けるクロバエ科などのハエを引寄せている。マンゴーの原産地の熱帯地域は、ミツバチにとって気温が高すぎるため、マンゴーは受粉昆虫としてハエを選んだと考えられている（日本のハウス栽培では受粉を助ける昆虫としてミツバチをビニールハウス内に飼っている）。果実は系統によって長さ3-25センチ、幅1.5-15センチと大きさに開きがあり、その形は広卵形とも勾玉形とも評される。果皮は緑色から黄色、桃紅色などと変異に富むが、果肉は黄色から橙紅色で多汁。果皮は強靱（きょうじん）でやや厚く、熟すと皮が容易に剥けるようになる。未熟果は非常に酸味が強いが、完熟すると濃厚な甘みを帯び、松脂に喩えられる独得の芳香を放つ。
マンゴーはウルシオールに似たマンゴールという接触性皮膚炎（かぶれ）の原因となる物質が含まれており、高率にかぶれを引き起こすため注意が必要である。痒みを伴う湿疹などのかぶれ症状は食べてから数日経って発症・悪化する場合があり、ヘルペスなどと誤診されることもある。
熟した実を中心にある種に沿って切り、生のまま食用にするのが一般的だが、ジュース・ピューレ・缶詰・ドライフルーツなどにも加工される。香港では果肉またはピューレにゼラチン・砂糖・生クリームなど、ほかの材料を合わせたマンゴープリンが有名である。そのほか、ムース・ケーキ・シャーベット・スムージー・グミなどの洋生菓子も盛んに作られている。また、未熟果を塩漬け・甘酢漬け・チャツネにする。東南アジアでは未熟果に唐辛子入りの砂糖塩につけて食したり、炒め物などの料理に使用したりする。栄養面では、特にビタミンAやβ-カロテンが多い。
地域によってはパパイヤのようにマンゴーの未熟果実を野菜として、おやつとして食する文化が一般的である。タイとベトナムでは緑色の未熟果実が庶民のおやつとして食べられている。これには塩をつけて食べる。ほとんど甘みはなく、未熟な果実の鮮烈な酸味と歯ごたえを楽しむ。台湾では小ぶりのマンゴーの未熟果実を丸ごとシロップ漬けにしたおやつが食べられている。インドではマンゴーの未熟果実を乾燥させ粉末にしたものはアムチュール(en)と呼ばれ、酸味付けのスパイスとして使用される。ガラムマサラにアムチュールを加えた複合スパイスはチャットマサラ（英語版）と呼ばれ、インド料理では広く使用される。
果皮が赤色の品種の総称で代表的品種はアーウィン種。日本での栽培の96.5%がこの品種である。シャープの副社長だった佐々木正が高校時代に品種改良で作ったとする説が広まっているが、これはリンゴにマンゴーを接木する研究をしていた話が間違って伝えられたと思われる。実際にはアーウィン種はアメリカ・フロリダ州において育種選抜されたもの。
果皮が緑色の品種。アップルマンゴーより後の時期に出荷される。アップルマンゴーに比べ、一本の木に多く実がならず、熟する時期が確認しづらい上に大きくて買い手が少なく、流通量は少ない。
日本で売られるペリカンマンゴーは主にフィリピン産である。正式な品種名は「カラバオ」である。外観は黄色く、他の品種と比べると酸味がやや強い。名前は実が扁平で、ペリカンのクチバシに形が似ていることに由来する。
インドは世界最大のマンゴー生産国。年間収穫量は約160万トンで、世界各国に輸出する。4000年以上前から栽培が始まっており、現在では500以上の品種が栽培されている。マンゴーの王と呼ばれるアルフォンソ・マンゴーは、3月から5月にかけて実り始め7月頃に終わる。甘く特有の香りがある。雨期の数ヵ月前に数日間雨が降り、その雨により一気に熟する。この雨をマンゴー・レインと呼び、デカン高原では4月中旬から5月初旬に降る。雨期が始まる6月中旬で、アルフォンソ・マンゴーの季節は終わる。デーヴガル産のアルフォンソ・マンゴーが最高だと言われ、実が大きく味が濃い。2006年より条件付で日本への輸入が解禁された。現在輸入できる品種はアルフォンソ種・ケサー種・チョウサ種・バンガンパリ種・マリカ種・ラングラ種である。なおベンガル地方で古くからマンゴーの葉のみを食べさせた牛の尿から黄色顔料インディアンイエローを製造していたが、牛が飢餓状態になるため動物虐待として1908年に取引が禁止された。
日本では露地栽培により果実を実らせることが難しいため、農家ではビニールハウス栽培を採用している。ハウス栽培を行う目的は高い気温の確保ではなく、マンゴーの開花時期が日本の雨季と重なるため、水に弱いマンゴーの花粉を雨から守ることで受粉をさせ、結実させるためである[2]。
日本では植物防疫法によって、侵入を警戒する農業大害虫のミバエ類が発生している国・地域からのマンゴーの生果実の輸入は原則として禁止されている。しかし、輸出国において果実に寄生する対象ミバエ類の完全殺虫処理技術等が確立されれば、各国より申請された品種について日本側（農林水産省）が検討し、問題無いとの結論に至ったものは殺虫処理などの条件を付して日本への輸入が認可されるようになった。殺虫処理技術には飽和水蒸気による果実の加熱処理である蒸熱処理や温水に果実を漬ける温湯浸漬という工程が用いられることが多い。これら条件付き輸入解禁により、1990年代後半ごろから全国のスーパーなどの小売店でフィリピン産などのマンゴー果実が安価で売られ、また菓子などの加工物の原材料としても幅広く用いられるようになり、一気に代表的な熱帯産果物の一種として日本の社会に浸透した。
日本では写真の花切りがマンゴーの切り方として定着している。切り方は中央の平たい種をさけ、魚を3枚におろすように包丁を入れ、切った面にさいの目状に切り目を入れる。そして両手で皮を押して果肉を反り返すと花のような形になる。
マンゴーはタイ語でマムアンといい、タイでの旬は4月から7月である[3]。もち米とともに調理したカオニャオマムアンはタイの名物料理である[3]。
タイでは60種類以上の品種が栽培されているが、条件付で日本への輸入が解禁されたのが1987年で、現在日本へ輸入できるマンゴーはナムドクマイ種・ナンカンワン種・ピムセンダン種・ラッド種・マハチャノ種の計5種類のみである。外国産のマンゴーではメキシコ、フィリピンについで3番目の輸入量である。
日本人には糖度の高さと肌理細かな食感が特徴のナムドクマイ種が最も好まれ、日本に輸入されているタイ産マンゴーのほとんどを占めている。ナムドクマイとはタイ語で「花のしずく」という意味で、しずく状のマンゴーの形が名前の由来である。
台湾語で「ソァイアー」（檨仔）と呼ばれる。
ポータル 果物 アサ · アンゼリカ · イノンド · イングリッシュラベンダー（英語版） · エパソーテ · オレガノ · カレーリーフ · クルマバソウ（英語版） · コショウソウ · コリアンダー (シアントロ) · シシリー · シソ · シソクサ（英語版） · ジンブー（英語版） · スイバ · セージ · セイボリー · タイバジリコ（英語版） · タイホーリーバジル · タイム · タラゴン · チャービル · チャイブ · ドクダミ · ナギナタコウジュ · バジル · パセリ · ヒソップ · ピペルアウリツム（英語版） · ベトナムコリアンダー（英語版） · ヘンルーダ · ボリビアンコリアンダー（英語版） · ボルド（英語版） · マジョラム · ミツバ · ミント · メキシカンコリアンダー (ロングコリアンダー)（英語版） · ルリジサ · レモンバーム · レモンバーベナ · レモンマートル · ローリエ · レモングラス · ローズマリー · ラベージ
アサフェティダ · アジョワン · アナルダナ · アニス · アムチュール (マンゴーパウダー) · アリゲーターペッパー · アレッポペッパー · イノンド · ウコン · オールスパイス · カイエンペッパー · カシア · ガジュツ · カラシナ · カホクザンショウ · カルダモン · キャラウェイ · クスノキ · クミン · クラチャイ · クローブ · クロガラシ · 黒カルダモン · ケシノミ · コクム · コショウ · ゴマ · コリアンダー · サッサフラス · サフラン · サルサパリラ · 塩 · シトラスピール シナモン · シヌスモーレ · ジュニパーベリー · ショウガ · 小ガランガル · シロガラシ · スペインカンゾウ · セリムグレイン · セロリ · タスマニアペッパー · タマリンド · チャロリー · 陳皮 · 唐辛子 · トウシキミ · トンカ豆 · ナツメグ · ナンキョウソウ · ニオイクロタネソウ · ニンニク · バーベリー · ゴルパー · バニラ · パプリカ · パラダイスグレイン · バンウコン · ヒッチョウカ · ヒハツ · ヒハツモドキ · フェヌグリーク · フェンネル · ブラジリアンペッパー · ブラッククミン · ブラックライム · ホースラディッシュ · マウラブチェリー · マラバスラム · メース · ラドゥニ · リツェアクベバ · ローズ · ワサビ
アドジカ · アドヴィエ · エルブ・ド・プロヴァンス · オールドベイシーズニング · カーメリスネリ · ガーリックソルト · ガラムマサラ · カレー粉 · キャトルエピス · クラブボイル · 五香粉 · ザーター · シーズンドソルト · 七味唐辛子 · ジャークスパイス · セイボリー · タビル · タンドリーマサラ · チャートマサラ · チャウンク · チュニジアンファイブスパイス · チリパウダー · バハラット · ハリッサ · バルバレ · ハワイジ · パンチフォロン · ファインハーブ · ブーケガルニ · ブクヌ · ペルシャード · マサラ · ミックススパイス · ミトミタ · レモンペッパー · パンプキンパイスパイス · レカードロジョ
.jpg)
.jpg)
