Die Veldsuring (Rumex acetosa, Engels: sorrel), is 'n meerjarige kruie plant in die familie Polygonaceae.
Die Veldsuring (Rumex acetosa, Engels: sorrel), is 'n meerjarige kruie plant in die familie Polygonaceae.
Rumex acetosa ye una planta del xéneru Rumex, nativa d'Europa y cultivada en delles zones poles sos fueyes comestibles. Tien una gran variedá de nomes comunes, ente ellos, agrieta común, agrina, aceda y vinagrera.
Ye nativa d'Europa, anque puede apaecer en cualquier tipu de suelu, crez naquellos ricos en fierro, en terrenes húmedos de montes y en zones avesíes cercanes a cursos d'agua.
El tarmu d'esta planta ye erecto, simple y estriáu que puede llegar a crecer hasta un metro d'altor, suel tener un color acoloratáu na base. Los raigaños son perennes daqué maderices que crecen fondamente nos suelos húmedos. Les fueyes son llanceolaes, carnoses, comestibles, con sabor agrio, les inferiores tán suxetes por un delgáu peciolu que se va amenorgando nes más altes hasta sumir nes cimeres. Les flores son dioiques y apaecen na parte cimera del tarmu formando ramilletes de flores de color verde-acoloratáu que al maurecer volver de color púrpura. La cepa ye pocu tuberosa de la que salen abondosos raigaños delgaos. La planta tien dos sexos: machu y fema. Les granes madures son brilloses y de color marrón.
Criar nos praos y llugares yerbosos, nes vegues y les veres de los ríos.
Ye una planta fácil de cultivar, nos güertus suel recoyer nos meses de primavera.
El so emplegu n'ensalaes tien un sabor bien peculiar, emplégase como condimento na preparación de diversos platos. Tamién se toma cocida; la sopa d'agrieta ye un clásicu en dellos países europeos.
L'agrieta considérase aperitiva y diurética, na antigüedá atribuyóse-y la cualidá de purificar el sangre. Por cuenta del so altu conteníu en Vitamina C considérase antiescorbútica. Nes picadures d'inseutos paez aselar el dolor de les picadures d'aviespes y abeyes por aciu frotamientu de la zona afeutada con unes fueyes mayaes.
L'acidez de l'agrieta deber al bioxalato de potasa (5 a 9%) el cual ye tamién responsable de les sos virtúes melecinales. Contién amás vitamina C (80 mg/100 g], quercitrina y vitexina y derivaos antraquinónicos como la emodina y taníns.[1]
Rumex acetosa describióse por Carlos Linneo y espublizóse en Species Plantarum 1: 337-338. 1753.[2]
Rumex: nome xenéricu que remanez del llatín rŭmex, rumǐcis, yá recoyíu en Pliniu'l Vieyu pa designar el xéneru na so dómina (quod... appellant, nostri vero rumicem, alii lapathum canterinum - que nós (los llatinos) llamamos rumex, y otros lapathum canterinum) (XX, 85).
acetosa: epítetu llatín que significa "con fueyes acedes".[3]
Aceas, aceda, agrieta, agrieta comestible, agrieta común, agrieta con fueya de carbaza, agrieta de llagartu, agrieta de prau, agrieta de sapu, agrieta de secanu, agrietes, agrietes coyundas, agrieta montesa, acederilla, acedilla, acedra de picu de páxaru, acelga, ceres, acerilla, acerón, acerones, acetabla, achitabla, acicera, acidera, acitabla, adera, sedes, agriguella, guaña, guañes, guaño, almorraza, alcalamines, ancera, arcera, arcerón, atrancón, azadera, azaderas, azedera, benjaminas, calamines, carbaza, fontana, yerba salao, oreya de güe, piallo, piayo, respigo, carbaza, carbaza melecinal, tarmu, tarmos, tarja, táñaro, tárgaros, tárrago, vinagrera, vinagreres, vinagretas.[6]
.
Esta páxina forma parte del wikiproyeutu Botánica, un esfuerciu collaborativu col fin d'ameyorar y organizar tolos conteníos rellacionaos con esti tema. Visita la páxina d'alderique del proyeutu pa collaborar y facer entrugues o suxerencies. Rumex acetosa ye una planta del xéneru Rumex, nativa d'Europa y cultivada en delles zones poles sos fueyes comestibles. Tien una gran variedá de nomes comunes, ente ellos, agrieta común, agrina, aceda y vinagrera.
Adi əvəlik (lat. Rumex acetosa)[1] - əvəlik cinsinə aid bitki növü.[2]
İkiləpəlilər ilə əlaqədar bu məqalə qaralama halındadır. Məqaləni redaktə edərək Vikipediyanı zənginləşdirin. 
Aquesta és una pàgina de desambiguació.«Agrella» té aquests significats:
«Agrella» té aquests significats:
Agrella o Rumex acetosa, planta de la família de les poligonàcies i del gènere Rumex Agrella, nom vernacle per a qualsevol planta del gènere Oxalis Agrella borda (Rumex bucephalophorus), espècie de la família de les poligonàcies Agrella de fulla rodona (Rumex scutatus) és una planta amb flor de la família Polygonaceae Agrella de galàpet (Rumex patientia), planta vivaç de port herbaci Agrella de mar (Rumex maritimus), herbàcia anual que habita en zones molt humides, com bancs inundats que creix pel vessant nord de l'Europa Central i les àrees circumpolars Agrella graminera (Rumex acetosella), planta de la família de les poligonàciesŠťovík kyselý (Rumex acetosa) je hojně se vyskytující, středně vysoká vytrvalá rostlina, druh rozsáhlého rodu šťovík. V české přírodě je původním druhem, mimo dobu kvetení je rostlinou celkem nenápadnou a je považován za plevel. Někdy býval pro svou dvoudomost zařazován do dnes již neuznávaného rodu kyseláč (Acetosa).[1][2]
Vyskytuje se téměř na celém evropském kontinentu, od Britských ostrovů, Francie a Španělska na západě přes středomořské ostrovy a celé Turecko až po Ural a Kavkaz na východě. Ze severní strany je jeho evropský areál ohraničen Skandinávií a na jihu sahá až na severozápad Afriky. V Asii je rozšířen přes celou Sibiř až na Dálný východ, do Střední Asie a přes severní území Činy a Mongolska až na Korejský poloostrov a Tchaj-wan. Zasahuje též do severních oblastí Indie, Pákistánu a do Tibetu. Udává se, že se v blízkosti Himaláje vyskytuje až do nadmořské výšky 4000 m. Druhotně se dostal do Severní a Jižní Ameriky i Austrálie. V České republice je hojný na celém území, od nížin do horských poloh.[1][3]
Druh je typickou rostlinou vlhkých luk, pastvin, polí, říčních a potočních břehů, roste také v příkopech podél cest nebo někdy i na skládkách, většinou na dobře osluněném stanovišti. Nejlépe mu svědčí půdy vlhké až mokré, úživné, bohaté dusíkem, neutrální až kyselé, které jsou hluboké, hlinité nebo rašelinné. Výrazně převažuje jeho výskyt na přirozeném stanovišti, jen málo ovlivňovaném lidskou činností.
Nadzemní část tohoto hemikryptofytu na podzim odumírá, ale brzy na jaře opět vyraší. Kvete od května do července.[1][2][4]
Dvoudomá, vytrvalá bylina vysoká 30 až 100 cm vyrůstající z trvalého, kůlovitého kořene. Lodyhy jsou přímé, málo větvené, podélně rýhované, někdy ojíněné a vespod červenavě naběhlé. Listy bývají mírně dužnaté a mají velice proměnlivý tvar. Přízemní jsou kopinatě podlouhlé, na bázi mají špičaté, střelovitě odstálé laloky a bývají asi třikrát delší než širší. Horní lodyžní listy jsou kopinaté, přisedlé a objímají lodyhu bazálními laloky. Blanité botky na bázích listů jsou dlouze třásnité.
V horní části se lodyha latovitě rozvětvuje do několika větví a na nich vyrůstají na tenkých, načervenalých stopkách drobné, jednopohlavné květy sdružené po 4 až 8 do přeslenů. Květy mají šest zelených, více či méně načervenalých okvětních lístků, tři vnější jsou menší a tři vnitřní větší. V samčím květu je šest tyčinek s jemnými nitkami s prašníky a v samičím ze tří plodolistů vytvořený svrchní, jednovaječný semeník se třemi načervenalými, štětičkovými bliznami. Pyl je na blizny přenášen větrem, již slabý vánek stačí k rozechvění prašníků. Jen řídce jsou květy opylovány hmyzem, který si přilétá pro pyl.
Po opylení se ze semeníku vyvine jednosemenná tříhranná nažka a vnější okvětní lístky se ohnou nazpět. Vnitřní lístky povyrostou a těsně obalí nažku, jsou však větší a vytvoří na ní tři křidélka. Takto vzniklé útvary – krovky – bývají velké 3,5 až 5 mm, jsou narůžovělé, blanité, srdčitě okrouhlé a na bází mají malý výrůstek, zvaný mozolek. Nažky uvnitř jsou lesklé, hnědé až černé.
Rostlina se převážně rozmnožuje semeny (nažkami), která po dozrání odpadávají od stopek a jsou pomoci křidélek roznášena větrem i na větší vzdálenosti. Zakořeněná rostlina se na stanovišti rozrůstá novými lodyhami rašícími z větvené hlavy nehluboko sahajícího kořene.[1][2][4][5][6][7]
Rostlina obsahuje množství kyseliny šťavelové, antrachinony a další organické kyseliny, vitamín A, vitamín C, vitamín B1 a mnohé minerální látky (draslík, vápník, železo). Je využívána v léčitelství, v dubnu se sbírá její list, méně často kořen. Užívá se převážně zevně, například formou kašovitých obkladů při nemocech kůže nebo jako kloktadlo při aftách v ústech. Sušený kořen bývá součásti projímavě působících čajů. Z kořene lze připravit trvalé žluté a z lodyhy červené barvivo.
Pro osvěžující kyselou chuť se v teplých letních měsících listy někdy žvýkají, na jaře se z mladých lístků připravuje polévka nebo jsou součástí salátů. Pro velký obsah šťavelanů může konzumace v syrovém stavu způsobit zdravotní potíže, hlavně u nemocných dnou, kojících žen nebo osob náchylných na tvorbu ledvinových kamenů; tepelnou úpravou toto nebezpečí mizí.
Šťovík kyselý je plevelnou rostlinou bez valného ekonomického významu. Nejvíce škodí při růstu ve víceletých pícninách, kde snižuje jejich kvalitu. Je naopak důležitou rostlinou pro některé druhy motýlů, kteří na jeho listy kladou vajíčka a pak slouží jako živná rostlina jejich housenek; takto se rozmnožuje např. ohniváček celíkový (Lycaena virgaureae), ohniváček rdesnový (Lycaena helle), ohniváček modrolemý, (Lycaena hippothoe), ohniváček černokřídlý (Lycaena phlaeas). Jeho semena jsou potravou pro mnohé ptáky i drobné savce.[6][8][9]
Nákres kvetoucího šťovíku kyselého
Růžice listů
Zrající plody
Louka zaplevelená šťovíkem kyselým
Obrázky, zvuky či videa k tématu šťovík kyselý ve Wikimedia Commons
Šťovík kyselý (Rumex acetosa) je hojně se vyskytující, středně vysoká vytrvalá rostlina, druh rozsáhlého rodu šťovík. V české přírodě je původním druhem, mimo dobu kvetení je rostlinou celkem nenápadnou a je považován za plevel. Někdy býval pro svou dvoudomost zařazován do dnes již neuznávaného rodu kyseláč (Acetosa).
Almindelig syre (Rumex acetosa) er en 50-80 cm høj, tvebo urt, der vokser på enge og i vejkanter. Den har syrligt smagende blade. Almindelig syre er værtsplante for ildfugle.[1]
Alm. Syre er en vildtvoksende urt af Skræppeslægten. Bladene er æg-lancetformede med en pilformet grund, hvor fligene er nedadrettede. De rødlige blomster ses i maj-juli.
Alm. Syre er almindelig i hele Danmark langs vejkanter, i krat, på enge, skrænter og marker.
Den anvendes som lægeplante i naturmedicin, og en variant dyrkes til visse retter.
.jpg)
|website= (hjælp)
Almindelig syre (Rumex acetosa) er en 50-80 cm høj, tvebo urt, der vokser på enge og i vejkanter. Den har syrligt smagende blade. Almindelig syre er værtsplante for ildfugle.
Der Wiesen-Sauerampfer (Rumex acetosa), auch Sauerampfer, Sauerlump (Sachsen) oder Suurampfere (Schweiz) genannt, ist eine Pflanzenart, die zur Familie der Knöterichgewächse (Polygonaceae) gehört. Er wird als Wildgemüse und Heilpflanze verwendet.
Der Wiesen-Sauerampfer wächst als ausdauernde krautige Pflanze und erreicht Wuchshöhen von 30 bis 100 Zentimeter. Als Überdauerungsorgan dient ein faseriges Rhizom mit kräftigen Sprosswurzeln. Die unteren Blätter sind langgestielt und von elliptisch-länglicher Form, während die weiter oben dem Stängel entspringenden Blätter pfeilförmig sind. Seine tütenförmigen Blattscheiden (Ochrea) sind durch Verwachsung der Nebenblätter entstanden und dienen als Knospenschutz.
Die Blütezeit reicht von Mai bis August. Der Wiesen-Sauerampfer ist zweihäusig (diözisch). An blattlosen Blütenstandsschäften stehen die rispigen, thyrsenförmigen Gesamtblütenstände, die aus dichasial wickeligen Teilblütenständen bestehen. Die relativ kleinen Blüten sind rot. Die inneren drei Perigonblätter besitzen einen roten Rand und wachsen (bei den weiblichen Blüten) nach der Anthese weiter und hüllen dann als „Valven“ die kleinen Nussfrüchte ein.
Das ursprüngliche Verbreitungsgebiet des Sauerampfers umfasst Europa, Asien, Nordafrika und Australien.[1] In Nord- und Südamerika ist er ein Neophyt.[1] Er ist vom Tal- bis zum unteren Alpgebiet anzutreffen und gedeiht am besten auf mäßig trockenen bis feuchten Böden. Weitere Anforderungen an den Boden sind ein saures Bodenmilieu (pH-Wert unter 7), ein mäßiger Nährstoffgehalt und nur wenig pflanzenverfügbarer Phosphor.[2] Die Bodenbeschaffenheit ist idealerweise ein tiefgründig-lockerer Lehm-, Ton- oder Torfboden.[3] Er ist eine Charakterart der Klasse Molinio-Arrhenatheretea, hat aber seinen Schwerpunkt in Gesellschaften der Ordnung Arrhenatheretalia.[3]
In der intensiven Grünlandwirtschaft ist der Sauerampfer ein Problem, da seine Samen nicht nur mehrere Jahre im Boden überleben, sondern auch in der Gülle keimfähig bleiben. Dadurch kann er sich auf günstigen Standorten massenhaft ausbreiten und Futtergräser verdrängen. Seine Bekämpfung stellt ein großes Problem dar, da seine bis zu 1,5 m tiefen Speicherwurzeln auch noch in kleinen Teilen regenerationsfähig bleiben und neue Pflanzen bilden.
Er gilt als Zeigerpflanze für vornehmlich durch Gülle gedüngtes Grünland. Hier ist er unerwünscht, da er sich in Silage oder Heu schlecht konservieren lässt und vom Vieh gemieden wird.
Der Wiesen-Sauerampfer ist eine ausdauernde, meist wintergrüne Halbrosettenpflanze. Vegetative Vermehrung findet besonders nach Verletzung durch Wurzelsprosse statt.
Blütenökologisch ist der Wiesen-Sauerampfer windblütig und gehört dem „Langstaubfädigen Typ“ an. Die Chromosomenzahl beträgt 2n = 14 bei weiblichen, 2n = 15 bei männlichen Exemplaren.[3] Weibliche Pflanzen haben 2 X-Chromosomen, männliche 1 X- und 2 Y-Chromosomen. Es findet eine hohe Pollenproduktion statt; pro Staubblatt entstehen 30 000 Pollenkörner und 300 Millionen je Blütenstand.
Die Valven dienen zusammen mit einer lufthaltigen Schwiele und durch Flügelbildung als Ausbreitungsorgan. Ausbreitung erfolgt durch den Wind und als Wasserhafter, daneben findet Zufallsausbreitung durch Huftiere und Schwimmausbreitung statt. Fruchtreife ist von Juni bis August. Die langlebigen Samen sind Lichtkeimer.
Die Wiesen-Sauerampfer ist eine Futterpflanze für die Raupen des Ampfer-Grünwidderchens, des Alpen-Grünwidderchens, des Violetten Feuerfalters, des Braunen Feuerfalters, des Kleinen Feuerfalters und des Dukatenfalters.[4]
Die Rostpilze Puccinia phragmitis var. phragmitis, Uromyces acetosae, Puccinia acetosae und Uromyces rumicis kommen auf Blättern des Wiesen-Sauerampfers vor.[5] Auch der Pilz Peronospora rumicis parasitiert häufig auf ihm.[6]
Man kann die folgenden Unterarten unterscheiden:
Der Sauerampfer enthält sehr viel Vitamin C. Er kann als Wildgemüse gekocht oder roh gegessen werden. Allerdings kann es durch den relativ hohen Gehalt an Kaliumhydrogenoxalat, besonders bei Kindern, nach reichlichem Genuss von Blättern zu einer ausgeprägten Oxalatvergiftung kommen. Oxalsäure fördert die Entstehung von Nieren- und Blasensteinen. Ebenso sind Vergiftungen beim Weidevieh nicht selten. Schafe sind besonders empfindlich, Rinder dagegen sind widerstandsfähiger.
Bereits im Altertum verwendeten die Ägypter, Griechen und Römer Sauerampfer, um ein Übermaß fetter Speisen bei ihren Festmahlen auszugleichen. Im Mittelalter war der Sauerampfer (lateinisch als acetosa bezeichnet[7][8]) vor allem auf den britischen Inseln weit verbreitet. Man schrieb ihm eine fiebersenkende Wirkung zu. Außerdem war Sauerampfer den Seefahrern des Mittelalters bereits als Mittel gegen Skorbut bekannt.
Beim Sammeln des Sauerampfers ist darauf zu achten, dass er nicht von überdüngten Wiesen stammt. Ausgewählt werden sollten nur Exemplare mit makellosen Blättern. Ältere Exemplare mit rostbraunen Löchern im Blatt sind in größerer Menge besonders unbekömmlich.
Man kann den Sauerampfer ähnlich wie Spinat zubereiten, bzw. ihn mit diesem mischen, damit ein etwas würzigerer Geschmack entsteht. Auch als Salat oder in cremiger Ampfersuppe wird er verwendet. Besonders bekannt und beliebt ist die Ampfersuppe in Belgien und Frankreich, aber auch in Osteuropa, insbesondere Polen und Litauen. Sie schmeckt heiß und auch eisgekühlt. In Ungarn werden Sauerampferblätter (sóska) ähnlich wie bei Cremespinat passiert, aufgekocht, mit saurer Sahne und Mehl eingedickt und mit Zucker abgeschmeckt. Dazu werden Pellkartoffeln und Spiegelei gegessen. Passierter Sauerampfer ist in Ungarn auch tiefgekühlt im Handel erhältlich. Junge Blätter des Sauerampfers können in Salate geschnitten oder auch an Saucen und Omelettes gegeben werden. Sauerampfer ist eines der sieben Kräuter, die traditionell in der Frankfurter Grünen Soße Verwendung finden.
Bei Verdauungsbeschwerden kann Sauerampfer als Heilmittel genommen werden. Obwohl Sauerampfer eine große Menge Eisen enthält, sollte bei Eisenmangel eher auf den Genuss verzichtet werden, da die in hohen Konzentrationen enthaltene Oxalsäure die Eisenaufnahme hemmt.
Mittlerweile wird der Sauerampfer auch gelegentlich im Garten kultiviert. Die Aussaat erfolgt im Frühjahr (ca. Mitte März) auf feuchtem Boden in Reihen, später werden die jungen Pflanzen auf 20 cm vereinzelt. Gepflückt werden die jungen, zarten Blätter. Auch eine Spätaussaat im August ist möglich; die Ernte dieser Pflanzen beginnt im darauf folgenden Jahr.
Der Wiesen-Sauerampfer (Rumex acetosa), auch Sauerampfer, Sauerlump (Sachsen) oder Suurampfere (Schweiz) genannt, ist eine Pflanzenart, die zur Familie der Knöterichgewächse (Polygonaceae) gehört. Er wird als Wildgemüse und Heilpflanze verwendet.
Kwasné zelé (Rumex acetosa L.) - to je wielelatnô roscëna z rodzëznë dërdestowatëch. Na Kaszëbach rosce wiele ti szczawë.
Bimë barishtore shumëvjeçare në lloje të ndryshme, me gjethe vezake e gjatoshe, që rritet e egër ose mbillet në kopshte dhe përdoret si ushqim për njerëzit e për kafshët.
Lëpjeta është një bimë e hollë barishtore shumëvjeçare rreth 60 centimetra (24 in) e lartë, me rrënjë që rrjedhin thellë në tokë, si dhe gjethe me lëng dhe me rreshirë në formë të ngrënshme . Gjethet, kur konsumohen të papërpunuara, kanë një shije të thartë. Gjethet e ulëta janë 7 deri në 15 centimetra (2,8 deri në 5,9 in) në gjatësi, me gjethe bishtore të gjata dhe një okre me membranë të formuar nga bashkimi. Gjethet e siperme qendrojne ne siperfaqe, dhe shpesh bëhen të kuqërremta. Ka lule me ngjyre të kuqe-jeshile, të cilat lulëzojnë në fillim të verës, duke u bërë lelja. [1] [2]
Bimë barishtore shumëvjeçare në lloje të ndryshme, me gjethe vezake e gjatoshe, që rritet e egër ose mbillet në kopshte dhe përdoret si ushqim për njerëzit e për kafshët.
Tekst üüb Öömrang At ruad jüd (Rumex acetosa) as en plaant faan det famile Polygonaceae. Hat liket a sürstaaler, as oober grater.
Wikimedia Commons hää bilen of filmer tu: 
Wikispecies hää en artiikel tu: 
At ruad jüd (Rumex acetosa) as en plaant faan det famile Polygonaceae. Hat liket a sürstaaler, as oober grater.
Rumex acetosa, whiles cried soor dock(en), soor leek an soorock, is a perennial yerb in the faimily Polygonaceae.
Rumex acetosa, whiles cried soor dock(en), soor leek an soorock, is a perennial yerb in the faimily Polygonaceae.
Rūgštīnė aba rūgštielie (luotīnėškā: Rumex acetosa) ī tuokis augals, katros muokslėškā prigol prī rūgtėniu augalū (Polygonaceae) šeimuos.
Rūgštīnė tuokė žuolie ī, katra ožaug lėg 60 cm aukštoma. Stombris anuos statmens, stamontros. Šaknis aug kap pondā, vešlės, gėlē isišaknīj. Lapā būn 7-15 cm ėlgoma, ėšėlgi, tonkē ėšruod kap strielės. Žėidokā mažītē, tuokės žalē rauduonas pliauskalės, katras soliposės strombrė vėršou.
Aug rūštīnės pėivūs, pamedies, ganīklūs, pruogomūs, augėn anas ė daržūs.
Jauni rūgštīniu lapā ė stombrē tink jiediou, tora rūgšta smuoka, gers vėtamėns ī. Ėš rūgštīniu taisa saluotas, tuokė zopė, katra šauka rogštielīnė aba rūgštīnīnė.
Sol'hein (latin.: Rumex acetosa) om äivozne kazmuz. Mülüb Grečanvuiččed-sugukundha (Polygonaceae).
Toižed nimitused dialektoiš: tuličud, jurutk, kikilistud, muiktad, patrakod, hebonkel' i hebonmuigičud (Rumex acetosella).
Kazvab Evrazijas, Afrikan pohjoižes da Avstralijan päivlaskmas. Ei navedi muiktoid mahusid. Voib olda 1 metrhasai kortte. Lehtesed oma kožujad sömhä, kazdas 15-20 sanimetrhasai. Jur' om lühüd, pidab 27 procenthasai dubindsubstancijoid. Kävutadas südäivet heinäspäi tervehtamha cingad, revmatizmad, sibitest vaste. Voib kazvatada maižanduses. Slokosttäs — vaumitas ščid, möuvast, konserviruidas.
Sol'hein (latin.: Rumex acetosa) om äivozne kazmuz. Mülüb Grečanvuiččed-sugukundha (Polygonaceae).
Toižed nimitused dialektoiš: tuličud, jurutk, kikilistud, muiktad, patrakod, hebonkel' i hebonmuigičud (Rumex acetosella).
Kazvab Evrazijas, Afrikan pohjoižes da Avstralijan päivlaskmas. Ei navedi muiktoid mahusid. Voib olda 1 metrhasai kortte. Lehtesed oma kožujad sömhä, kazdas 15-20 sanimetrhasai. Jur' om lühüd, pidab 27 procenthasai dubindsubstancijoid. Kävutadas südäivet heinäspäi tervehtamha cingad, revmatizmad, sibitest vaste. Voib kazvatada maižanduses. Slokosttäs — vaumitas ščid, möuvast, konserviruidas.
Ju Suurke af Suurkstam (Rumex acetosa) woakst ap maast ap suure Gruunde, oafte as Jood. Wäkke Soarten hääbe oafters ietboare Bleedere do in Saloate bruukt wäide.
Do Plonte änthoolde Oxoalsuur. Deertruch konnen do bie Ferteerenge fon groote Massen Fergiftengs-Symptome äntstounde bie Neerkauere un Hoangste.
Fon Suurbleede kon me uk fainen Seloat moakje. Uus rußlounddüütske Früünde sjoode deerfon 'n fain Truchnunner-Ieten mäd Room tougjuchtemoaked. Smoaked läkker.
Tirşo (Rumex acetosa) ji famîleya tirşoyan (Polygonaceae) navê cinsekê riwekan e. Pincarek e biharê ye. Bi qasî 130 cureyên wê hene. Pirranî li nîvkada bakur bicihbûyî ye.
Li Kurdistanê gelek tê dîtin û gelek cureyên wê hene. Pincareke tirş e. Li hin deverên Kurdistanê jê re kerika berxê, tirşikê zerecan, sêxaşik, tirşoya nalik jî dibêjin. Di rastiyê de evana hemî cureyên tirşoyê ne.
Mixabin li ser giha û pincarên Kurdistanê kesê xebat nekiriye. Kîjan cure di zanistiyê de bi kîjan navê tê binavkirin, kêm tê zanîn.
Bihara Kurdistanê dixemilînin, zarok wê dikin nava nanên tenûrê, hinekê xwê (sol) pê werdikin dixwin. An bi sîrim an pincarekê din wekî simak/simaqê dixwin.
Di bijîşkiya gelêrî de bo saxkirina kunêran, pizikên mezin tê bikaranîn. Tirşoyê dikelînin didin ser birînê.
Tirşo (Rumex acetosa) ji famîleya tirşoyan (Polygonaceae) navê cinsekê riwekan e. Pincarek e biharê ye. Bi qasî 130 cureyên wê hene. Pirranî li nîvkada bakur bicihbûyî ye.
Li Kurdistanê gelek tê dîtin û gelek cureyên wê hene. Pincareke tirş e. Li hin deverên Kurdistanê jê re kerika berxê, tirşikê zerecan, sêxaşik, tirşoya nalik jî dibêjin. Di rastiyê de evana hemî cureyên tirşoyê ne.
Киселец (науч. Rumex acetosa) — повеќегодишно ливадско растение што му припаѓа на семејството на троскотите (Polygonaceae).
Достигнува височина од еден метар, со длабоко развиени корени во земјата. Листовите му се со издолжена форма, а стеблото е исправено, избраздено по целата должина и може да се јаде. Листовите се благо зашилени, со многу долги дршки и наизменично прираснати за стеблото. На врвот од растението има мали цветови во облик на црвеникаво обоени метлички. Се развиваат од мај до јули, а понекогаш после косење, по втор пат во есен.
Киселецот има потекло од Европа[1] и најчесто расте по влажни ливади, пасишта и подрачја обраснати со трева. Исто така го има и покрај потоци и шумски чистини. Често расте во тревите и тоа во големи количини, поради што ливадите пред косење често се црвени. Се одгледува и во домашни градини.
За исхрана се користат пролетните листови што поблиску до земјата, кои се темно зелени и сочни. Обично се со должина од 7 до 15 см. Најдобро е да се берат кога стеблото се уште не е целосно развиено (март-мај). Може да се берат и во есен. Лисјата имаат пријатен кисел и освежувачки вкус. Многу народи ги берат за јадење и поради тоа киселецот е едно од најпопуларните диви зеленчукови растенија.
Иако има многу пријатен вкус, во прехранбената вредност тој заостанува зад повеќето други растенија од семејството на троскотите. Неговите листови содржат оксална киселина, главно поврзани во форма на калиум нитрат. Затоа, не се препорачува честото земање киселец, особено не во големи количини, особено за лицата кои се сколни кон создавањето камења во бубрезите. Листовите содржат 40-80% mg витамин Ц, а околу 5 мг% каротин.
Листови слични на листовите на киселец има едно многу отровно растение, козлец (лат. Arum maculatum L). Листовите на козлецот, кои што се појавуваат во рана пролет, додека се уште се мали можат да ги измамат само неискусните собирачи на треви, бидејќи, иако според контурите се слични на киселецот, тие имаат сосема друга боја и конзистенција. Во случај на сомневање на оваа разлика, не треба да се испробува вкусот на листовите, бидејќи отровните листови на козлецот предизвикуваат силно печење, потекувања и воспаление на слузницата на устата.
Киселец (науч. Rumex acetosa) — повеќегодишно ливадско растение што му припаѓа на семејството на троскотите (Polygonaceae).
Достигнува височина од еден метар, со длабоко развиени корени во земјата. Листовите му се со издолжена форма, а стеблото е исправено, избраздено по целата должина и може да се јаде. Листовите се благо зашилени, со многу долги дршки и наизменично прираснати за стеблото. На врвот од растението има мали цветови во облик на црвеникаво обоени метлички. Се развиваат од мај до јули, а понекогаш после косење, по втор пат во есен.
Киселецот има потекло од Европа и најчесто расте по влажни ливади, пасишта и подрачја обраснати со трева. Исто така го има и покрај потоци и шумски чистини. Често расте во тревите и тоа во големи количини, поради што ливадите пред косење често се црвени. Се одгледува и во домашни градини.
За исхрана се користат пролетните листови што поблиску до земјата, кои се темно зелени и сочни. Обично се со должина од 7 до 15 см. Најдобро е да се берат кога стеблото се уште не е целосно развиено (март-мај). Може да се берат и во есен. Лисјата имаат пријатен кисел и освежувачки вкус. Многу народи ги берат за јадење и поради тоа киселецот е едно од најпопуларните диви зеленчукови растенија.
Иако има многу пријатен вкус, во прехранбената вредност тој заостанува зад повеќето други растенија од семејството на троскотите. Неговите листови содржат оксална киселина, главно поврзани во форма на калиум нитрат. Затоа, не се препорачува честото земање киселец, особено не во големи количини, особено за лицата кои се сколни кон создавањето камења во бубрезите. Листовите содржат 40-80% mg витамин Ц, а околу 5 мг% каротин.
Кызыл аткулак (Шавель конский), (лат. Rumex acetosa, L. 1753) - эки жылдык чөп. Бакчаларда, арыктын бойлорунда, бак ичинде жер тандабай өсөт.
Гүлү тикенектүү, кабырчыктап жарып чыгат. Уругу тоголок, кара.
Элдик медицинада мурдатан эле тамыры менен уругун дары катары пайдаланып келген. Подагра жана чыйканга, ириндүү жараларга, кант диабетине, бөйрөктүн ташын түшүрүүгө, сары ооруга, өнөкөт гастритке жана көк жөтөлгө пайдаланылат. Тамырын гүлдөп турганда казып алып, көлөкөдө кургатып, майдалап, 0,5 л сууга бир аш кашык кошуп, 10-15 мүнөт кайнатып, муздай электе бир аш кашык бал кошуп аралаштырып, бир түн тундуруп коюп анан сүзөт, ага 300 г жалбыздын тунмасын (мята перечная), 30 г алманын ачык суусу кошулат. Муну ашказан, кызыл өңгөч, ичеги жараларын айыктыруу үчүн күнүгө тамактанаардан жарым саат мурда 30 гдан 3 маал үч ай, 0,5 кг балга 100 г аралаштырып, күнүгө бир чай кашыктан 3 жолу бөйрөк, простатит, боор, өт, көк боор, табарсык, ашказан бези ооруганда бир ай жылуу суу менен ичилет. Ооздогу чыккан жагымсыз жытты жоготот.
Аткулактын даны турган чанакты ошол бойдон кургатып, жанчат. Анын бир аш кашыгын 0,5 л аракка кошуп, 3 күн караңгы жерге коюп ачытат. Сүзүп, фарфор идишке куюп, оозун бекем бекитип, салкын жерде сактайт.
Бул тунма менен жатынга суук тийгенде тампон кылып колдонуп, боюна бүтпөгөн (төрөбөгөн) аялдарды дарыласа болот. Күн сайын бир аш кашыгына бир аз суу кошуп 3 маал 10 күн үзгүлтүксүз ичилет. Жатындын кан жүрүүчү түтүкчөлөрүнүн жолдорун ачып, энелик бездердин иштөө жөндөмдүүлүгүн жакшыртат.
Кызыл аткулак (Шавель конский), (лат. Rumex acetosa, L. 1753) - эки жылдык чөп. Бакчаларда, арыктын бойлорунда, бак ичинде жер тандабай өсөт.
Гүлү тикенектүү, кабырчыктап жарып чыгат. Уругу тоголок, кара.
Элдик медицинада мурдатан эле тамыры менен уругун дары катары пайдаланып келген. Подагра жана чыйканга, ириндүү жараларга, кант диабетине, бөйрөктүн ташын түшүрүүгө, сары ооруга, өнөкөт гастритке жана көк жөтөлгө пайдаланылат. Тамырын гүлдөп турганда казып алып, көлөкөдө кургатып, майдалап, 0,5 л сууга бир аш кашык кошуп, 10-15 мүнөт кайнатып, муздай электе бир аш кашык бал кошуп аралаштырып, бир түн тундуруп коюп анан сүзөт, ага 300 г жалбыздын тунмасын (мята перечная), 30 г алманын ачык суусу кошулат. Муну ашказан, кызыл өңгөч, ичеги жараларын айыктыруу үчүн күнүгө тамактанаардан жарым саат мурда 30 гдан 3 маал үч ай, 0,5 кг балга 100 г аралаштырып, күнүгө бир чай кашыктан 3 жолу бөйрөк, простатит, боор, өт, көк боор, табарсык, ашказан бези ооруганда бир ай жылуу суу менен ичилет. Ооздогу чыккан жагымсыз жытты жоготот.
Аткулактын даны турган чанакты ошол бойдон кургатып, жанчат. Анын бир аш кашыгын 0,5 л аракка кошуп, 3 күн караңгы жерге коюп ачытат. Сүзүп, фарфор идишке куюп, оозун бекем бекитип, салкын жерде сактайт.
Бул тунма менен жатынга суук тийгенде тампон кылып колдонуп, боюна бүтпөгөн (төрөбөгөн) аялдарды дарыласа болот. Күн сайын бир аш кашыгына бир аз суу кошуп 3 маал 10 күн үзгүлтүксүз ичилет. Жатындын кан жүрүүчү түтүкчөлөрүнүн жолдорун ачып, энелик бездердин иштөө жөндөмдүүлүгүн жакшыртат.
Туршак (Rumex acetosa), ҳуммоз, як навъ гиёҳи бисёрсолаест, ки то 80 см қад мекашад. Баргҳояш пайконшакл ё найзамонанд (баргҳои бехи пояаш думчадароз, баргҳои қисми болотари поя думчакӯтоҳ ё бедумча). Гулаш сурхтоб ё сабз. «Чормағзак»-аш сеқирраи бӯрранг.
Туршак дар бисёр кишварҳо тарраи маъмул аст. Онро аз тухмаш мерӯёнанд (дар як ҷой якчанд сол месабзад). Туршакро ба замини сернами ҳосилхез мекоранд. Тирамоҳ ба замин пору меандозанд. Агар тухми онро аввали баҳор коранд, баъди 3 моҳ (агар тобистон кишт кунанд, баҳори соли оянда) ҳосил (барг) мегиранд. Туршакро чун хӯриш ва дар таом истеъмол мекунанд. Баргаш сервитамин (то 115 мг% витамини С ва 8 мг% каротин, инчунин витамини В1) аст.
Хусусияти давоии Туршак аз қадим маълум аст. Абӯалии Сино шираи ҳуммозро чун заҳрарон, бехашро барои майда кардани санги гурда, тухмашро ҳангоми табобати захми меъда, исҳоли куҳан ва ғ. истифода бурдааст. Муҳаммад Ҳусайн дар «Махзан-ул-адвия» (с. таълиф 1776) оид ба Туршак навиштааст, ки «Мазмаза ба усораи он (яъне бо ширааш даҳонро чайқонидан) ҷиҳати таскини дарди дандон ва ҷароҳати даҳон нафъовар. Ҷиҳати ярақон, тақвияти ҷигар, илтиҳоб… ва рафъи саммияти (заҳри) ақрабгазида нофеъ. Ва пухтаи он табъро нарм кунад ва ҷиҳати он муфид… Зимоди сумоқ хӯрдани он муфид… Зимоди пухтаи он бо шароб ҷиҳати ханозир ва варамҳои баногӯш ва ҷараб ва барас ва қубо…». Сайид Субҳонқулии Муҳаммад Баҳодурхон дар «Эҳё-ут-тибб» (соли китобат 1691) гуфтааст: «…агар як мисол бехи вай (ҳуммоз) бикӯбанд ва бо рубоъи себ бисиришанд ва бинӯшанд реши рӯда ва исҳолро нофеъ бувад».
Туршаки худрӯй низ хусусияти шифобахшӣ дорад. Дар амалияи тиб бо нақеъ ва қиёми бехаш (B. confertus) шахсони гирифтори коллит ва энтероколитро табобат мекунанд. Решаву решапояи Туршакро, ки 6 – 20% моддаҳои даббоғӣ доранд, барои ош додани пӯст истифода мебаранд.
Туршак (Rumex acetosa), ҳуммоз, як навъ гиёҳи бисёрсолаест, ки то 80 см қад мекашад. Баргҳояш пайконшакл ё найзамонанд (баргҳои бехи пояаш думчадароз, баргҳои қисми болотари поя думчакӯтоҳ ё бедумча). Гулаш сурхтоб ё сабз. «Чормағзак»-аш сеқирраи бӯрранг.
Туршак дар бисёр кишварҳо тарраи маъмул аст. Онро аз тухмаш мерӯёнанд (дар як ҷой якчанд сол месабзад). Туршакро ба замини сернами ҳосилхез мекоранд. Тирамоҳ ба замин пору меандозанд. Агар тухми онро аввали баҳор коранд, баъди 3 моҳ (агар тобистон кишт кунанд, баҳори соли оянда) ҳосил (барг) мегиранд. Туршакро чун хӯриш ва дар таом истеъмол мекунанд. Баргаш сервитамин (то 115 мг% витамини С ва 8 мг% каротин, инчунин витамини В1) аст.
Хусусияти давоии Туршак аз қадим маълум аст. Абӯалии Сино шираи ҳуммозро чун заҳрарон, бехашро барои майда кардани санги гурда, тухмашро ҳангоми табобати захми меъда, исҳоли куҳан ва ғ. истифода бурдааст. Муҳаммад Ҳусайн дар «Махзан-ул-адвия» (с. таълиф 1776) оид ба Туршак навиштааст, ки «Мазмаза ба усораи он (яъне бо ширааш даҳонро чайқонидан) ҷиҳати таскини дарди дандон ва ҷароҳати даҳон нафъовар. Ҷиҳати ярақон, тақвияти ҷигар, илтиҳоб… ва рафъи саммияти (заҳри) ақрабгазида нофеъ. Ва пухтаи он табъро нарм кунад ва ҷиҳати он муфид… Зимоди сумоқ хӯрдани он муфид… Зимоди пухтаи он бо шароб ҷиҳати ханозир ва варамҳои баногӯш ва ҷараб ва барас ва қубо…». Сайид Субҳонқулии Муҳаммад Баҳодурхон дар «Эҳё-ут-тибб» (соли китобат 1691) гуфтааст: «…агар як мисол бехи вай (ҳуммоз) бикӯбанд ва бо рубоъи себ бисиришанд ва бинӯшанд реши рӯда ва исҳолро нофеъ бувад».
Туршаки худрӯй низ хусусияти шифобахшӣ дорад. Дар амалияи тиб бо нақеъ ва қиёми бехаш (B. confertus) шахсони гирифтори коллит ва энтероколитро табобат мекунанд. Решаву решапояи Туршакро, ки 6 – 20% моддаҳои даббоғӣ доранд, барои ош додани пӯст истифода мебаранд.
Тшӧтшкӧр (лат. Rumex acetosa, рочӧн щавель кислый) – шомкор увтырись быдмас.
Унавося кыкгорта турун. Заыс веськыт, быдмӧ метра вылынаӧдз. Корыс шӧма. Лиссэз вуж дороттяс пукалӧны кузь идззез йылын, ньӧвъёсь кодьӧсь подланяс, дорыс вундавтӧм, кор шӧрӧттяс мунӧ бура тӧдчана сӧн. Ачыс корыс вермӧ лоны 15-20 см кузя. За вылас лиссэз мунӧны сьӧрсьӧн-бӧрсьӧн, идзныс пошти абу.
Дзоридзыс ӧтікпӧлаӧсь, мурӧмаӧсь нето гӧрдкодьӧсь, ӧктӧмӧсь цилиндрчужӧма моногам росоккезӧ.
Тшӧтшкӧр пантасьӧ Евразияын, Ойвыв Африкаын да Рытвыв Австралияын. Быдлаын сійӧ видзӧны сёян да бурдӧтчан турун туйӧ.
Коми муын быдмӧ видззез вылын, вӧр доррезын, вӧр кушиннэзын да пода йирсяніннэзын.
Коми отир тшӧтшкӧрсо бура сёйлӧны да тэчлӧны сёянӧ шӧм кӧрыс увья.
Коми диалекттэзын тшӧтшкӧрыслӧн эм и мӧдік ниммез:
Ракин А.Н. Краткий коми-русский, русско-коми ботанический словарь. Сыктывкар, 1989.
Тшӧтшкӧр (лат. Rumex acetosa, рочӧн щавель кислый) – шомкор увтырись быдмас.
Унавося кыкгорта турун. Заыс веськыт, быдмӧ метра вылынаӧдз. Корыс шӧма. Лиссэз вуж дороттяс пукалӧны кузь идззез йылын, ньӧвъёсь кодьӧсь подланяс, дорыс вундавтӧм, кор шӧрӧттяс мунӧ бура тӧдчана сӧн. Ачыс корыс вермӧ лоны 15-20 см кузя. За вылас лиссэз мунӧны сьӧрсьӧн-бӧрсьӧн, идзныс пошти абу.
Дзоридзыс ӧтікпӧлаӧсь, мурӧмаӧсь нето гӧрдкодьӧсь, ӧктӧмӧсь цилиндрчужӧма моногам росоккезӧ.
Тшӧтшкӧр пантасьӧ Евразияын, Ойвыв Африкаын да Рытвыв Австралияын. Быдлаын сійӧ видзӧны сёян да бурдӧтчан турун туйӧ.
Коми муын быдмӧ видззез вылын, вӧр доррезын, вӧр кушиннэзын да пода йирсяніннэзын.
Коми отир тшӧтшкӧрсо бура сёйлӧны да тэчлӧны сёянӧ шӧм кӧрыс увья.
Коми диалекттэзын тшӧтшкӧрыслӧн эм и мӧдік ниммез:
Кислича Шомаваля Шомагунь Шомань Шоманька Шоманьга Шомапель Шоматурун Шомач ШомачтурунҠуҙғалаҡ (рус. Щаве́ль ки́слый, йәки обыкнове́нный, лат. Rúmex acetósa) — ҡуҙғалаҡтар ғаиләһенән күп йыллыҡ үлән үҫемлек, бейеклеге 30—100 см. Июнь-июль айҙарында алһыу һәм һары сәскә ата.
Донъяның төрлө тарафтарында: Төньяҡ Африка, Азия, Европа, Көнсығыш Австралияла үҫә. Ҡуҙғалаҡ урмандарҙа, туғайҙарҙа, үләнле тау биттәрендә үҫә. Дарыу һәм ашарға яраҡлы үҫемлек булараҡ сәсеп тә үҫтерелә.
Ҡуҙғалаҡ (рус. Щаве́ль ки́слый, йәки обыкнове́нный, лат. Rúmex acetósa) — ҡуҙғалаҡтар ғаиләһенән күп йыллыҡ үлән үҫемлек, бейеклеге 30—100 см. Июнь-июль айҙарында алһыу һәм һары сәскә ата.
खट्टा पालक (अंग्रेज़ी: common sorrel, garden sorrel), जिसे कभी-कभी खट्टा साग भी कहा जाता है, एक छोटे आकार की हरे पत्तों वाली वनस्पति जाति है जो सरसरी रूप से पालक जैसी दिखती है। यह विश्व की कई घासभूमियों व अन्य स्थानों में जंगली उगती है लेकिन इसे खाने के लिए भी उगाया जाता है। इसका स्वाद पालक से अलग और ज़रा खट्टा व तीखा होता है जिसका कारण इसके पत्तों में उपस्थित ऑक्सैलिक अम्ल होता है। बहुत बड़ी मात्रा में खाने पर इसके प्रभाव विषैले भी हो सकते हैं। कई कीट-शिशु इसके पत्तों को खाते हैं।[2]
खट्टा पालक (अंग्रेज़ी: common sorrel, garden sorrel), जिसे कभी-कभी खट्टा साग भी कहा जाता है, एक छोटे आकार की हरे पत्तों वाली वनस्पति जाति है जो सरसरी रूप से पालक जैसी दिखती है। यह विश्व की कई घासभूमियों व अन्य स्थानों में जंगली उगती है लेकिन इसे खाने के लिए भी उगाया जाता है। इसका स्वाद पालक से अलग और ज़रा खट्टा व तीखा होता है जिसका कारण इसके पत्तों में उपस्थित ऑक्सैलिक अम्ल होता है। बहुत बड़ी मात्रा में खाने पर इसके प्रभाव विषैले भी हो सकते हैं। कई कीट-शिशु इसके पत्तों को खाते हैं।
El spanavin (dito anca spandavin, panevin o panavin) (nome sientifico Rumex acetosa) el xe na erba ke vive tuto l'ano, deła fameja dełe Polygonaceae. Ła se ciama in inglese sorrel, in todesco Wiesensauerampfer, in tałjàn acetosa o erba brusca. Sta pianta ła ga na grosa raixa e un pecol tuto drito alto 1 metro. Łe foje deła baxe łe xe a forma de punta de lancia, quełe tacà al pecol łe xe tute rodołà intorno. I fioreti, rosi, i xe ingrumà a faseti su par na longa panocia.
El spanavin el ga drento osałati (nol va ben par quei ke ga i calcołi renałi), antrakinoni, vitamina C e fero. El se magna cruo, in sałata, coto come i radici, drento łe fortaje, o el se dopara par far supe de erbe.
Sorrel (Rumex acetosa), also called common sorrel or garden sorrel, is a perennial herbaceous plant in the family Polygonaceae. Other names for sorrel include spinach dock and narrow-leaved dock ('dock' being a common name for the genus Rumex).[2]
Sorrel is native to Eurasia and a common plant in grassland habitats. It is often cultivated as a leaf vegetable or herb.
Sorrel is a slender herbaceous perennial plant about 60 centimetres (24 inches) high, with roots that run deep into the ground, as well as juicy stems and arrow-shaped (sagittate) leaves which grow from a rosette.[3][4] The lower leaves are 7 to 15 cm (3 to 6 in) in length with long petioles and a membranous ocrea formed of fused, sheathing stipules. The upper ones are sessile, and frequently become crimson. It has whorled spikes of reddish-green flowers, which bloom in early summer, becoming purplish.[5][2] The species is dioecious, with stamens and pistils on different plants.[2]
Sorrel plant in Ab Pakhsh
Leaves
Buds
Flowers
_sl39.jpg)
Close-up of subsp. acetosa flowers
_sl41.jpg)
Close-up of subsp. acetosa nuts
Several subspecies have been named.[2] Not all are cultivated.
Rumex acetosa occurs in grassland habitats throughout Europe from the northern Mediterranean coast to the north of Scandinavia and in parts of Central Asia. It occurs as an introduced species in parts of New Zealand, Australia, and North America.[6] It can grow in poor soil.[3]
The leaves are eaten by the larvae of several species of Lepidoptera (butterfly and moth) including the blood-vein moth, aphids and by non-specialized snails and slugs.[4]
.jpg)
Common sorrel has been cultivated for centuries. The leaves are edible when young but toughen with age; they may be puréed in soups and sauces or added to salad.[3] The plant has a distinct sharp, sour taste.
In India, the leaves are used in soups or curries made with yellow lentils and peanuts. In Afghanistan, the leaves are coated in a wet batter and deep fried, then served as an appetizer or if in season during Ramadan, for breaking the fast. In Armenia, the leaves are collected in spring, woven into braids, and dried for use during winter. The most common preparation is aveluk soup, where the leaves are rehydrated and rinsed to reduce bitterness, then stewed with onions, potatoes, walnuts, garlic and bulgur wheat or lentils, and sometimes sour plums.
Throughout eastern Europe, wild or garden sorrel is used to make sour soups, stewed with vegetables or herbs, meat or eggs. In rural Greece, it is used with spinach, leeks, and chard in spanakopita.
"Escalope de saumon à l'oseille" (salmon escalope in sorrel sauce), invented in 1962 by the Troisgros brothers, is an emblematic dish of the French nouvelle cuisine.[7][8] French cuisine traditionally cooks fish with sorrel because its acidity dissolves thin fish bones.[9]
In the Caribbean, the roselle flower commonly made into sweet drinks is known as "sorrel",[10] but this plant from Western Africa is actually a form of hibiscus unrelated to the Eurasian sorrel herb.[11]
Sorrel (Rumex acetosa), also called common sorrel or garden sorrel, is a perennial herbaceous plant in the family Polygonaceae. Other names for sorrel include spinach dock and narrow-leaved dock ('dock' being a common name for the genus Rumex).
Sorrel is native to Eurasia and a common plant in grassland habitats. It is often cultivated as a leaf vegetable or herb.
Okzalo (Rumex acetosa) estas plurjara dioika herbo, kies folioj estas freŝe acidetaj pro relativa granda enhavo de okzalatoj.
La okzalo estas manĝebla krude en salato aŭ preparite kiel spinaco. Okzalosupo estas parto de tradiciaj kuirartoj en orienta Eŭropo, ĉefe en slavaj landoj (Pollando, Rusio, Ukrainio) kaj en juda kuirarto.
Faru teon de freŝaj aŭ sekigitaj folioj.
La okzalo purigas la sangon kaj korpon. Ĝi ankaŭ bone sensoifigas kaj helpas kontraŭ febro. Somere la freŝa acida gusto malvarmigas la stomakon.
La acido de la okzalo povas kaŭzi renŝtonojn kaj/aŭ diareon, do manĝu ne tro ofte kaj evitu se vi jam havis renŝtonojn.
Okzalo (Rumex acetosa) estas plurjara dioika herbo, kies folioj estas freŝe acidetaj pro relativa granda enhavo de okzalatoj.
Rumex acetosa es una planta del género Rumex, nativa de Europa y cultivada en algunas zonas por sus hojas comestibles. Tiene una gran variedad de nombres comunes, entre ellos acedera común y vinagrera.
Es nativa de Europa, aunque puede aparecer en cualquier tipo de suelo, crece en terrenos ricos en hierro, en terrenos húmedos de bosques y en zonas umbrías cercanas a cursos de agua.
El tallo de esta planta es erecto, simple y estriado que puede llegar a crecer hasta un metro de altura, suele tener un color rojizo en la base. Las raíces son perennes algo leñosas que crecen profundamente en los suelos húmedos. Las hojas son lanceoladas, carnosas, comestibles, con sabor agrio, las inferiores están sujetas por un delgado peciolo que se va reduciendo en las más altas hasta desaparecer en las superiores. Las flores son dioicas y aparecen en la parte superior del tallo formando ramilletes de flores de color verde-rojizo que al madurar se vuelven de color púrpura. La cepa es poco tuberosa de la que salen abundantes raíces delgadas. La planta tiene dos sexos: macho y hembra. Las semillas maduras son brillantes y de color marrón.
Se cría en los prados y lugares herbosos, en las vegas y las orillas de los ríos.
Es una planta fácil de cultivar, en los huertos suele recolectarse en los meses de primavera.
Su empleo en ensaladas tiene un sabor muy peculiar, se emplea como condimento en la preparación de diversos platos. También se toma cocida; la sopa de acedera es un clásico en varios países europeos.
La acedera se considera aperitiva y diurética, en la antigüedad se le atribuyó la cualidad de purificar la sangre. Debido a su alto contenido en Vitamina C se considera antiescorbútica. En las picaduras de insectos parece calmar el dolor de las picaduras de avispas y abejas mediante frotamiento de la zona afectada con unas hojas majadas.
La acidez de la acedera se debe al bioxalato de potasio (5 a 9 %) el cual es también responsable de sus virtudes medicinales. Contiene además vitamina C (80 mg/100 g], quercitrina y vitexina y derivados antraquinónicos como la emodina y taninos.[1]
Rumex acetosa fue descrita por Carlos Linneo y publicado en Species Plantarum 1: 337-338. 1753.[2]
Ver: Rumex
acetosa: epíteto latíno que significa "con hojas ácidas".[3]
Aceas, aceda, acedera, acedera comestible, acedera común, acedera con hoja de romaza, acedera de lagarto, acedera de prado, acedera de sapo, acedera de secano, acederas, acederas coyundas, acedera silvestre, acederilla, acedilla, acedra de pico de pájaro, acelga, aceras, acerilla, acerón, acerones, acetabla, achitabla, acicera, acidera, acitabla, adera, agrietas, agriguella, agrilla, agrillas, agrillo, alazán, almorraza, alcalamines, ancera, arcera, arcerón, atrancón, azadera, azaderas, azedera, benjaminas, calamines, carbaza, fontana, hierba salada, oreja de buey, piallo, piayo, respigo, romaza, romaza medicinal, tallo, tallos, tarja, táñaro, tárgaros, tárrago, vinagrera, vinagreras, vinagretas.[6]
Datos: Q26297
Multimedia:
Especies: Rumex acetosa
Rumex acetosa es una planta del género Rumex, nativa de Europa y cultivada en algunas zonas por sus hojas comestibles. Tiene una gran variedad de nombres comunes, entre ellos acedera común y vinagrera.
Hapu oblikas (Rumex acetosa) on mitmeaastane kahekojaline rohttaim tatraliste sugukonnast oblika perekonnast.
Tugevast sammasjuurest kasvab välja kodarik nooljate, terveservaliste, veidi lihakate lehtedega. Ülaosast harunev vars kasvab 30–100 cm kõrguseks. Varasuvel ilmub väikestest punakatest õitest pikk pöörisõisik. Taim õitseb juunist augustini.
Lehed sisaldavad palju oblikhapet, C-vitamiini ja rauda. Park- ja mõruained annavad taimele hapu, kergelt kibeda maitse.
Levinud peaaegu kogu Euroopas ja Aasias ning laialdaselt Põhja-Ameerikas ja Gröönimaal. Eestis tavaline. Kasvab päris- ja looniitudel, kuid ka ranna- ja lamminiitudel, teeservadel, põõsastikes, kraavi-, jõe- ja järvekallastel.
Hakitud lehed sobivad toorelt või keedetult suppidesse ja salatitesse. Vene köögis tehakse oblikatest pirukatäidist. Oblikalehtedega saab pehmendada liha ning neid võib kasutada marinaadides sidruni või äädika asemel.
Vähestes kogustes mõjub oblikas verdpuhastavalt ja soodustab seedimist. [1] Suure oblikhappe sisalduse tõttu ei sobi hapuoblikas reumat ja artriiti põdevatele inimestele ja pikaajaliseks kasutamiseks.
Hapuoblikas sobib ka aias varjuliste kohtade haljastamiseks. Punaste roodudega verev oblikas on selleks eriti sobiv.
Juured sisaldavad parkaineid ning neist saadakse punast, lehtedest kollaseid ja rohelisi toone värvi. Hapuoblika lehtede hapu mahlaga saab linastelt ja hõbedast esemetelt ning korvidelt eemaldada rooste-, hallituse- ja tindiplekke.
Vahel muutub niitudel ja põldudel raskesti hävitatavaks umbrohuks. Kui taime on loomade toidus liiga palju, võib esineda mürgistusi.
Vana-Rooma arstid kasutasid oblikalehti vett väljutava vahendina. Eriti hinnatud oli oblikas aga 16. sajandi Inglismaal, kuna see oli üks kuningas Henry VIII lemmikuid. Omal kindlal kohal on see taim inglise ja prantsuse köögis tänapäevani. Juba keskajal panid taimetundjad tähele, et oblikas aitab ära hoida skorbuuti. Esimesed uusasukad viisid oblika Põhja-Ameerikasse ja kasvatasid seda New Englandi aedades. Sealt levis oblikas Kanadasse.[2]
Lapimaal kasutati oblikalehti piima hapendamiseks. Seda taime peeti nii oluliseks, et igakevadise rände teekond valiti nii, et möödutaks võimalikult mitmest oblikate kasvukohast.[3]
Hapu oblikas (Rumex acetosa) on mitmeaastane kahekojaline rohttaim tatraliste sugukonnast oblika perekonnast.
Mingarratz handia edo uztao handia (Rumex acetosa), herriak andre-belar, andra-bedar, matxin-belar, matxin-bedar, gazibelar, gazibedar, txomingarratz, mingots edo mineta izenez ere izendatua, batzuetan barazki legez hazten den polygonaceae familiako landare bizikor belarkara da. Landarearen izen asko bere hostoen zapore mingotsetik datozkio.
Metro bat inguru garai izateraino hazten den landarea, mingarratz handiak sakon sartzen den ardatz-formako zuztarra, zurtoin urtsuak eta jan daitezkeen hosto luzangak ditu. Beheko orriek 7 eta 15 cm arteko luzera eta hosto-txorten luzeak izaten dituzte, txoten ondoan apur bat gezi itxurakoak dira. Zenbat eta gorago egon hostoek gero eta txorten laburragoa dute; goikoak txorten gabekoak izaten dira eta, askotan, gorriztak.
Lore berde gorriztako buruxkak dituen landare dioikoa da, lore ar eta emeak landare ezberdinetan agertzen direla. Udaberriaren amaian loratzen da eta geroago loreak gorrindol edo more antzekoak bihurtzen dira. Umotutako haziak marroiak eta distiratsuak dira.
Euskal Herrian asko erabiltzen ez bada ere, Okzitanian eta Europako beste toki askotan aspaldidanik erabili den barazkia da, gehienbat Erdi Aroa arte, geroago beste barazki batzuek ordezkatu dute eta[1]; kremak, zopak eta saltsak prestatzeko erabil daiteke eta entsaladan jan ere. Zaporea zerbarenaren atzekoa du baina mingostasun apur batekin, kiwien edo basa marrubien zaporea gogoratzen du. Mingostasuna duen azido oxalikoagatik datorkio. Kopuru txikitan uztao handia ez da kaltegarria baina ez da gehiegi hartu behar, duen azido oxalikoa pozoitsua da eta; azido oxalikoa kopuru handitan hilgarria izan daiteke[2].
Azpiespezie batzuk izendatu dira; batzuk hazten ez direnak:
Mingarratz handia edo uztao handia (Rumex acetosa), herriak andre-belar, andra-bedar, matxin-belar, matxin-bedar, gazibelar, gazibedar, txomingarratz, mingots edo mineta izenez ere izendatua, batzuetan barazki legez hazten den polygonaceae familiako landare bizikor belarkara da. Landarearen izen asko bere hostoen zapore mingotsetik datozkio.
Niittysuolaheinä (Rumex acetosa) on kaikkialla Suomessa yleinen hierakoiden sukuun kuuluva ruohovartinen kasvi.
Niittysuolaheinä kasvaa 30–100 cm korkeaksi.[1] Lehdet ovat pitkänsoikeat, nuolikantaiset ja isommat kuin ahosuolaheinällä. Kasvi on kaksikotinen, hedeyksilöiden kukat ovat punertavat ja heteet keltaiset, emiyksilöissä kukat ovat purppuranpunaiset. Lehdet maistuvat happamilta ja suolaisilta, maku muistuttaa vähän raparperiä tai ketunleipää.
Niittysuolaheinää kasvaa villinä lähes koko Euroopassa, ja sitä on viljelty jo muinaisessa Egyptissä ja Intiassa. Lajia esiintyy myös Aasiassa ja Pohjois-Amerikassa. Lapissa kasvaa alalajia nimeltään lapinsuolaheinä (Rumex acetosa ssp. lapponicus).
Niittysuolaheinää kasvaa niityillä. Sen kasvupaikkoja ovat myös kosteat lähteiköt, puronvarret ja pensastot.
Niittysuolaheinää on käytetty ravinnoksi keittoihin ja salaatteihin. Ranskassa viljellään isolehtistä lajiketta, tarhasuolaheinää (Rumex acetosa var. hortensis). Oksaalihapon takia sitä ei pidä käyttää liikaa.[2]
Niittysuolaheinä (Rumex acetosa) on kaikkialla Suomessa yleinen hierakoiden sukuun kuuluva ruohovartinen kasvi.
Rumex acetosa
Rumex acetosa, l’Oseille commune, Grande oseille, Oseille des prés ou vinette[1], est une plante vivace de la famille des Polygonacées. C'est une plante potagère fréquemment cultivée, l'espèce sauvage ayant été améliorée pour donner naissance à l'Oseille des jardins.
Cette plante vivace atteignant 0,30 à 1 m de haut, est glabre dans toutes ses parties. Sa racine pivotante tubérisée s'enfonce profondément dans le sol, formant une souche qui produit une seule tige[2].
Les feuilles ont un limbe oblong (2 à 6 fois plus long que large) à ovale, souvent sagitté, subaigu au sommet, entier ou un peu sinué, épais, vert sombre dessus, glaucescent dessous. Elles présentent une hétérophyllie marquée : celles de la base mesurent de 7 à 15 cm de long (1 à 4 cm chez la petite oseille) et sont longuement pétiolées. Les feuilles caulinaires au limbe sagitté-lancéolé sont plus petites, plus ou moins sessiles, voire embrassant la tige par leurs oreillettes parallèles au pétiole (feuilles auriculées), leur limbe elliptique à oblong, , est . Les tiges dressées sont rameuses vers le haut, striées dans leur longueur[2].
La plante est dioïque : les fleurs mâles et femelles apparaissent sur des plants différents. L'inflorescence est un long panicule rougeâtre, peu dense, à rameaux inférieurs généralement solitaires, simples ou peu ramifiés. Valves 3-5 mm de long, suborbiculaires, cordées à la base, le sommet arrondi ou un peu tronqué. Les fruits sont des akènes tétraédriques à arêtes vives, protégés par une enveloppe membraneuse (« valves » soudées et accrescentes formées par les tépales)[3].
Au début du printemps, les jeunes feuilles auriculées d’oseille sauvage ressemblent fortement à celles hastées du gouet qui émerge du sol à la même période. Les deux espèces ont des oreillettes pointues (parallèles au pétiole chez l'oseille, étalées horizontalement chez le gouet) qui donne à leurs feuilles la forme d’une hallebarde. Alors que l’oseille sauvage est comestible, le gouet est toxique. Les feuilles du gouet atteignent plus de 15 cm de longueur, ont une face inférieure nacrée et sont parcourues de nervures blanchâtres, saillantes (celles courant le long de la marge sont caractéristiques) alors que celles d’oseille restent de l’ordre de 5 cm à 10 cm maximum et ont une face inférieure mate[4].
Les feuilles, toujours très tendres et peu fibreuses, peuvent être ramassées pendant toute la durée de vie de la plante. Comestibles, elles ont des propriétés dépurative, stomachiques et diurétiques. Cuites, elles sont émollientes et légèrement laxatives. Elles peuvent être utilisées en soupes, dans des sauces ou en salades. Leur goût acidulé vient de l'acide ascorbique qu'elles contiennent. Cette caractéristique leur permet de relever la saveur de certains poissons et surtout de dissoudre ou d’amollir les fines arêtes. Le calcium qu’elles contiennent devient alors disponible[5].
Il est recommandé de les consommer avec modération en raison de leur richesse en acide oxalique (ou de les cuire à l’eau, ce qui permet d'éliminer en grande partie ce composant) car, à forte dose, les oxalates peuvent causer des troubles digestifs et des calculs rénaux. En effet, leur consommation par un sujet qui a une alimentation riche en calcium provoque la formation dans l'intestin de cristaux d'oxalates insolubles (combinaison de l'acide oxalique avec le calcium) irritants à l'origine de ces troubles digestifs qui disparaissent lorsque les oxalates sont éliminés par les selles. En cas d'alimentation carencée en calcium, l'acide oxalique est librement soluble dans l'intestin et est réabsorbé dans la circulation sanguine. Il peut former, lors de la filtration glomérulaire du sang dans les reins, des cristaux d'oxalates combinés avec le calcium, avec pour résultante une hyperoxalurie avec risque de lithiase urinaire oxalique Cette maladie peut également résulter d'une alimentation trop riche en calcium ou en graisses. L'acide oxalique est en effet synthétisé dans l'organisme à partir de précurseurs comme l'acide ascorbique, des acides organiques et surtout des aminoacides apportés par l'alimentation, en particulier sous forme de protéines ou synthétisés dans l'organisme. L'excès d'acides gras dans la lumière intestinale entraîne une altération de l'absorption du calcium qui est utilisé pour saponifier les graisses[6]
Il est également recommandé de ne pas faire cuire l'oseille dans une casserole de fonte, car l'acide oxalique réagit avec le fer, ce qui donne un mauvais goût aux feuilles. Il faut aussi éviter l'aluminium, car l'acide oxalique peut libérer des quantités toxiques d'ions de ce métal[7].
Les graines des rumex sont consommables mais de faible valeur alimentaire. Il est préférable, mais difficile, de les débarrasser de leur enveloppe très astringente, après quoi on peut les moudre et les mélanger en petites quantités à la farine pour faire des bouillies, des galettes, voire du pain[8].
Il existe des variétés à pétiole et nervures rouges (couleur due à la présence d'un pigment à rôle protecteur, l'anthocyane), utilisées pour l'ornement.
Les feuilles des rumex servaient à teindre la laine en jaune, avec ou sans alun. Leurs racines la teignaient en noir en présence de chrome[8]. Grâce à sa racine pivotante, elle peut être utilisée pour drainer les terrains hydromorphes. Dans la cuisine d'Europe de l'Est, les feuilles des rumex sont utilisées pour la préparation du bortsch vert.
Il faut savoir qu'en Afrique ou en Amérique latine, ce sont des bégonias qui sont employés en guise d'oseille. En gastronomie on utilise principalement Begonia gracilis et Begonia semperflorens[9].
En France, elle est très commune dans les prairies permanentes sur sol neutre à acide et y est considérée comme gênante[10]. C'est une mauvaise herbe des cultures en général, redoutée après retournement de prairie.
Indique un sol au Ph légèrement acide (~6,5). C'est aussi une des rares indicatrices des sols en équilibre (avec le Mouron blanc, le Plantain lancéolé et la Luzerne d'Arabie)[11].
Rumex acetosa
Rumex acetosa, l’Oseille commune, Grande oseille, Oseille des prés ou vinette, est une plante vivace de la famille des Polygonacées. C'est une plante potagère fréquemment cultivée, l'espèce sauvage ayant été améliorée pour donner naissance à l'Oseille des jardins.
Aon cheann de chuid mhaith copóg atá dúchasach don Eoraip is ea an samhadh. Na duilleoga sleáchruthach le blas aigéadach. Úsáidtear mar ghlasra nó sailéad é.
Velika kiselica (obična kiselica, lat. Rumex acetosa), biljka je koja se ubraja u raširene livadne korove, porodica Polygonaceae. Izvorni joj je areal Euroazija, no danas je raširena po cijeloj sjevernoj hemisferi.
Kao što joj i naziv kaže, kiselog je okusa, i to prije svega zbog toga što sadrži soli oksalne kiseline. Iz tog razloga ovu jestivu divlju zelen ne treba uživati u većim količinama.
Biljka sadrži 40-80 mg% vitamina C i oko 5 mg% karotina.
Jestiv je i kuhani korijen.[1]
Grlić, Lj., Samoniklo jestivo bilje, Zagreb 1980.
Velika kiselica (obična kiselica, lat. Rumex acetosa), biljka je koja se ubraja u raširene livadne korove, porodica Polygonaceae. Izvorni joj je areal Euroazija, no danas je raširena po cijeloj sjevernoj hemisferi.
Kao što joj i naziv kaže, kiselog je okusa, i to prije svega zbog toga što sadrži soli oksalne kiseline. Iz tog razloga ovu jestivu divlju zelen ne treba uživati u većim količinama.
Biljka sadrži 40-80 mg% vitamina C i oko 5 mg% karotina.
Jestiv je i kuhani korijen.
Kisały zdźer[3][2] (Rumex acetosa) je rostlina ze swójby wuroćowych rostlinow (Polygonaceae). Dalše serbske mjena su kisałc[3], (reg.) kisalc[3], (reg.) kiselc[3].
Kisały zdźer je trajne zelo, kotrež docpěwa wysokosć wot 30 hač do 100 cm.
Tróšku stołpikate spódnje łopjena su kłokojte a njesu wótre, dele měrjene róžki. Stołpikowe łopjena stołpik wobdadźa a su sedźace.
Kćěje wot meje hač do julija. Čerwjene hač zelene, njenahladne kćenja steja w rozhałuzowanych, čumpatych, zrunanych kwětnistwach ze zwjetša jednorych bóčnymi hałuzami. Muske a žónske kćenja su zwjetša na rozdźělnych rostlinach. Znutřkowne kćenjowe łopješka su kulojte abo šěrše hač dołhe, njezubate a docpěwaja dołhosć wot 3 hač 4 mm.
Płody njesu wočinjene zwonkowne kćenjowe łopješka.
Rostlina wobsahuje oksalnu kisalinu a kaliumowy oksalat.
Rosće na tučnych łukach, suchich łukach, na pastwach, na pućowych kromach, na přirěčnych a rěčnych brjohach. Preferuje wutkate, humusowe pódy.
Młode łopjena so hodźa jako solotwjowy přidawk a w supach wužiwać. Ale wjetše mnóstwa wjedu k běhawje a bluwanju a móžeja dla tworjenja kalciumoweho oksalata škody na jěrchenjow zawinować.
Kisały zdźer (Rumex acetosa) je rostlina ze swójby wuroćowych rostlinow (Polygonaceae). Dalše serbske mjena su kisałc, (reg.) kisalc, (reg.) kiselc.
Túnsúra (fræðiheiti: Rumex acetosa) er fjölær jurt sem vex víða í Evrópu og er sums staðar ræktuð vegna blaðanna sem grænmeti. Túnsúra er meðalhá planta með gáraðan stöngul. Hún blómgast í maí-júní. Hún er algeng á Íslandi og vex upp í 800-900 m hæð.
Túnsúra er stundum ranglega nefnd hundasúra, en um er að ræða aðra skylda tegund. Túnsúra þekkist best frá hundasúru á blaðlögun, hornin neðst á blöðkunni vísa niður en eru ekki útstæð eins og á hundasúru. Í túnsúru er oxalsýra. Sýran ver túnsúru fyrir sniglum og öðrum meindýrum en búfénaður sækir í að éta hana. Hún var líka kölluð lambasúra eða lambablaðka. Túnsúra fannst fyrst í Surtsey árið 1991.[1]
Sem lækningajurt er túnsúra er talin góð við bjúg, örva og styrkja lifrina og góð við lystarleysi, hægðatregðu og gyllinæð.
Víða í Evrópu er túnsúra notuð í matargerð, m.a. í súpur, sósur og salöt. Hún er uppistaðan í súrusúpu sem þekkist í hvítrússnenskri, einstnenskri, lettnenskri, litháskri, rúmenskri, pólskri, rússnenskri og úkraínskri matargerð. Súrusúpa hefur einnig verið borðuð á Íslandi, en þá með hundasúrum, njóla eða rabarbarablöðum.[2]
Túnsúra (fræðiheiti: Rumex acetosa) er fjölær jurt sem vex víða í Evrópu og er sums staðar ræktuð vegna blaðanna sem grænmeti. Túnsúra er meðalhá planta með gáraðan stöngul. Hún blómgast í maí-júní. Hún er algeng á Íslandi og vex upp í 800-900 m hæð.
Túnsúra er stundum ranglega nefnd hundasúra, en um er að ræða aðra skylda tegund. Túnsúra þekkist best frá hundasúru á blaðlögun, hornin neðst á blöðkunni vísa niður en eru ekki útstæð eins og á hundasúru. Í túnsúru er oxalsýra. Sýran ver túnsúru fyrir sniglum og öðrum meindýrum en búfénaður sækir í að éta hana. Hún var líka kölluð lambasúra eða lambablaðka. Túnsúra fannst fyrst í Surtsey árið 1991.
L'acetosa (Rumex acetosa) o erba brusca ed anche acetosa di pecora è una pianta erbacea, pianta infestante, perenne, provvista di una grossa radice, dalla quale, in primavera, si sviluppa un fusto eretto, semplice o poco ramificato di colore rossastro che può raggiungere l'altezza di un metro.
Le foglie sono di due tipi: Quelle basali formano una rosetta e sono provviste di un lungo picciolo. La forma è del tipo astata. Quelle disposte lungo il fusto sono sessili e non hanno picciolo. Infiorescenza ramosa, con rami eretti.
I fiori sono distinti in maschili, di colore rossiccio, disposti in fascetti su una piccola pannocchia di forma slanciata, e femminili. La fioritura inizia a fine primavera e dura tutta l'estate (giugno ad agosto).
Il frutto è un achenio ricoperto dai petali persistenti che assumono un colore rosso-ruggine.
È diffusa in tutta Italia, dal mare ai monti, in luoghi aperti e lungo i corsi d'acqua. Indicatrice di terreni ricchi di azoto. La pianta si può raccogliere tutto l'anno, anche radendo la piantina, in quanto la radice emetterà nuovamente.
Ha proprietà diuretiche, rinfrescanti, antinfiammatorie, essendo ricca di ossalati e di antrachinoni. Discrete proprietà emmenagoghe, stomachiche. Le foglie sono consumate fresche come blando depurativo, oppure si usa un infuso di 30 g di radici per 1 l d'acqua. Viene usata per curare l'acne, le pelli grasse e la puntura di insetti, usando un decotto di 15 g di foglie fresche per 1 l d'acqua, e bevendone due tazze al giorno sempre lontano dai pasti. Con le foglie decotte si prepara un cataplasma utile per curare gli ascessi. Per uso esterno, come pediluvio per favorire la circolazione e il decongestionamento, si prepara un decotto d 50 g per 2 l d'acqua poi unito all'acqua del pediluvio.
Proibita a quanti soffrono di calcoli, artrite, gotta, reumatismi, iperacidità. In caso di elevata ingestione di foglie crude sono stati riscontrati avvelenamenti con lesioni renali in bambini. Incompatibilità con le acque minerali e con i contenitori in rame.
Strofinata sulla pelle, l'acetosa è un eccellente rimedio contro le bolle provocate dalle ortiche e spesso le due piante crescono negli stessi luoghi.
Ha un sapore acidulo e si usa in aggiunta alle insalate fresche, agli spinaci e le verdure cotte in genere. Le foglie possono essere consumate fresche in piccole quantità. Si prepara anche una salsa per accompagnare pesce e carne, hanno un sapore gustoso anche per la crostata. I suoi benefici oltre che nutrizionali, sono per la medicina tradizionale a base di erbe; contiene vitamine e minerali, di cui: vitamina C, vitamina A, calcio, potassio, zinco, ossalato di ferro, acido ossalico e ferro. La varietà hortensis, che è quella coltivata, contiene meno ossalati.
L'acetosa (Rumex acetosa) o erba brusca ed anche acetosa di pecora è una pianta erbacea, pianta infestante, perenne, provvista di una grossa radice, dalla quale, in primavera, si sviluppa un fusto eretto, semplice o poco ramificato di colore rossastro che può raggiungere l'altezza di un metro.
Valgomoji rūgštynė (Rumex acetosa) – rūgtinių (Polygonaceae) šeimos, rūgštynių (Rumex) genties daugiametis žolinis augalas.
Aukštis iki 60 cm. Stiebas status, lankstus. Šaknys kuokštinės, vešlios, auga giliai. Lapai 7-15 cm ilgio, apatiniai strėliški, ilgais lapkočiais, aukščiau esantys bekočiai, dažnai rausvėja. Augalas dvinamis. Žiedai susitelkę žalsvai raudonuose žiedynuose. Sunokusios sėklos rudos.
Auga pievose, pamiškėse, ganyklose, miško laukymėse, auginama daržuose.
Valgomosios rūgštynės lapai, jauni stiebai naudojami salotoms, sriuboms, padažams. Lietuvoje ruošiamas specialus patiekalas iš rūgštynių – rūgštynių barščiai. Lapuose gausu askorbo rūgšties, suteikiančios augalui būdingą rūgštumą. Gausu vitaminų C, B, karotino, oksalo rūgšties.
Kenkėjai: rūgštyninis lapgraužis (Gastrophysa viridula), dedantis geltonus kiaušinėlius, iš kurių išsirita lervos.
Požymiai
Žiedai
Augimvietė
Trinta rugštynių sriuba su kiaušiniu ir džiuvėsėliais (Lapienė)
Pļavas skābene (latīņu: Rumex acetosa) ir daudzgadīgs 30 - 100 cm augsts sūreņu dzimtas lakstaugs. Bieži sastopams pļavās, norās, gar ceļmalām. Sakne īsa, bārkšveida. Stumbrs rievains, kails vai pūkains, vienkāršs, reti ar 1 - 2 zariem. Lapas pamīšus, vienkāršas, bultveida, pabiezas, ar turzītē saaugušām pielapēm, 2,5 - 13 cm garas, 15, - 5 cm platas. Rozetes lapas ar gariem kātiem, stumbra lapas sēdošas, daudz mazākas. Lapas plātnes dzīslojums vāji izteikts, mala gluda, pamats bultveida. Turzītes caurspīdīgas, ar bārkstainu vai zobainu malu. Zied no maija līdz jūlijam. Ziedkopa - skraja, zaraina, šaura skara. Ziedi viendzimuma vai divdzimumu, rožaini, zaļgani, iedzelteni vai dažādi vienā ziedkopā, ar kātiņiem. Auglis - brūni melns, spīdīgs riekstiņš, pie pamata ar gaišāku plankumu. Augu nereti arī kultivē. Nektāraugs. Jaunas lapas, ievāktas pirms auga ziedēšanas, lieto uzturā (zupām, saltiem, konservu rūpniecībā). Tautas medicīnā lapas lieto pret skorbutu, mazasinību, ēstgribas veicināšanai, kā žultsdzinēju un diurētisku līdzekli. Pārāk daudz un ilgstoši lietojot, var saindēties - rodas caureja, sirdsdarbības traucējumi, pazemināts asinsspiediens.
Vikikrātuvē par šo tēmu ir pieejami multivides faili. Skatīt: Pļavas skābeneVeldzuring (Rumex acetosa) is een vaste plant uit de duizendknoopfamilie (Polygonaceae). De soort kan meer dan 0,5 m hoog worden. Vaak en met name op zonnige plaatsen zijn veel delen van de plant rood aangelopen. De plant komt in matig voedselrijke en matig vochtige graslanden voor, die door de plant rood kunnen kleuren. Soms komt de soort op meer open gedeelten in bossen voor maar is daar meer bleekgroenig van kleur.
De bladeren zijn langgerekt-pijlvormig met naar beneden gerichte voetslippen. Ze zijn niet of weinig gekroesd. De bladeren van het bladrozet zijn gesteeld.
De soort is tweehuizig, dat wil zeggen dat er mannelijke en vrouwelijke planten zijn. De mannelijke planten hebben drie buitenste bloemslippen en drie binnenste bloemslippen die allemaal ongeveer even groot en rood aangelopen zijn. Bij de vrouwelijke bloemen vallen aanvankelijk alleen de stempels op, maar later groeien de drie binnenste bloemdekslippen uit tot de vruchtdekslippen, die vrij rond zijn, aan de rand iets gegolfd en een teruggeslagen schubje hebben. Het vruchtdek heeft geen knobbels en tanden zoals veel andere zuringsoorten wel hebben. De bloemen staan in een losse en enkelvoudige pluim. De bloem komt oorspronkelijk uit West - Azië en Europa, maar is nu ook op andere plaatsen in de wereld te vinden.
De plant wordt door het vee gemeden vanwege het oxaalzuur. Toch wordt ze wel door mensen gegeten en staat zo bekend als 'zurkel'. Soms wordt op een stengel gekauwd omdat die sappig en zurig is. In de keuken kunnen de blaadjes worden gebruikt voor salades, soepen en de bereiding van sauzen. Ook in "Paling in het groen" wordt zuring verwerkt. Ze bevat veel ascorbinezuur. De plant staat vaak in de buurt van brandnetels, en heeft ongeveer dezelfde werking als azijn bij een brandnetelsteek (evenals hondsdraf en weegbree).
Veldzuring is samen met andere zuringsoorten een belangrijke waardplant voor vuurvlinders.
Veldzuring (Rumex acetosa) is een vaste plant uit de duizendknoopfamilie (Polygonaceae). De soort kan meer dan 0,5 m hoog worden. Vaak en met name op zonnige plaatsen zijn veel delen van de plant rood aangelopen. De plant komt in matig voedselrijke en matig vochtige graslanden voor, die door de plant rood kunnen kleuren. Soms komt de soort op meer open gedeelten in bossen voor maar is daar meer bleekgroenig van kleur.
De bladeren zijn langgerekt-pijlvormig met naar beneden gerichte voetslippen. Ze zijn niet of weinig gekroesd. De bladeren van het bladrozet zijn gesteeld.
Matsyre er ei fleirårig urt i syrefamilien. Arten har ei sirkumpolar utbreiing.
Planta vert kring 30-90 cm høg, og har blad som er to-tre gonger så lange som breie, oftast to-tre cm breie. Slirehinna er oppflisa etter heile kanten. Engsyre har open fruktstand. Dei ytre blomsterblada er til slutt bøygde oppmed fruktskaftet. Engsyre er vanleg gjennom heile Noreg, og blomstrar kring mai månad i eng og bakkar.
Arten er svært formrik. Fleire av formene har vore skilt ut som eigne artar. Til fjells veks underarten lapponicus. Denne har blad med hjarteforma grunn, oftast ikkje meir enn dobbelt så lange som breie, ofte om lag runde. Slirehinna er berre litt flisa i toppen. På serpentinberg frå Sunnmøre til Nordland og vidare inn i Lycksele Lappmark i Sverige veks underarten serpentinicola, som har smale blad og sterk purpurfarge. Denne er endemisk.
Engsyre inneheld oksalsyre, og kan vera giftig i større mengder. Planten vert trevlerik og hard og er dårleg eigna som fôr, særleg i høy. Dette gjer at han ofte er rekna som ugras i eng og beite. Samstundes har engsyre vore brukt til mat, og kulturformer kan dyrkast som grønnsaksplanter. Engsyre har ein sterkt syrleg smak, og kan brukast i salatar, supper og marinadar.
Matsyre er ei fleirårig urt i syrefamilien. Arten har ei sirkumpolar utbreiing.
Planta vert kring 30-90 cm høg, og har blad som er to-tre gonger så lange som breie, oftast to-tre cm breie. Slirehinna er oppflisa etter heile kanten. Engsyre har open fruktstand. Dei ytre blomsterblada er til slutt bøygde oppmed fruktskaftet. Engsyre er vanleg gjennom heile Noreg, og blomstrar kring mai månad i eng og bakkar.
Arten er svært formrik. Fleire av formene har vore skilt ut som eigne artar. Til fjells veks underarten lapponicus. Denne har blad med hjarteforma grunn, oftast ikkje meir enn dobbelt så lange som breie, ofte om lag runde. Slirehinna er berre litt flisa i toppen. På serpentinberg frå Sunnmøre til Nordland og vidare inn i Lycksele Lappmark i Sverige veks underarten serpentinicola, som har smale blad og sterk purpurfarge. Denne er endemisk.
Engsyre inneheld oksalsyre, og kan vera giftig i større mengder. Planten vert trevlerik og hard og er dårleg eigna som fôr, særleg i høy. Dette gjer at han ofte er rekna som ugras i eng og beite. Samstundes har engsyre vore brukt til mat, og kulturformer kan dyrkast som grønnsaksplanter. Engsyre har ein sterkt syrleg smak, og kan brukast i salatar, supper og marinadar.
Engsyre (latin: Rumex acetosa), også kalt matsyre og surblad, er en flerårig plante av syreslekta i Slireknefamilien. Den er 30-90 cm høy, har rødaktig, hul stilk og grønne pilformede blader, og grønn-røde eller mørk røde blomster i toppen av stilken. Stilken er ofte vridd.
Engsyre vokser over hele Eurasia, og er innført på New Zealand. En nær slektning er fransk matsyre (Rumex scutatus). Den liker seg i nøytral eller litt sur jord, fra enger, veikanter og kulturmark i lavlandet, via skogsområder til fjellet i Sør-Norge inntil 1.900 moh.
Bladene kan spises, og har vært brukt som medisinplante, bl.a med urindrivende effekt og mot feber. Planten er en god kilde til C-vitamin. Engsyre inneholder oksalsyre, og bør derfor (i likhet med gjøkesyre) inntas i små mengder.
Engsyre (latin: Rumex acetosa), også kalt matsyre og surblad, er en flerårig plante av syreslekta i Slireknefamilien. Den er 30-90 cm høy, har rødaktig, hul stilk og grønne pilformede blader, og grønn-røde eller mørk røde blomster i toppen av stilken. Stilken er ofte vridd.
Engsyre vokser over hele Eurasia, og er innført på New Zealand. En nær slektning er fransk matsyre (Rumex scutatus). Den liker seg i nøytral eller litt sur jord, fra enger, veikanter og kulturmark i lavlandet, via skogsområder til fjellet i Sør-Norge inntil 1.900 moh.
Bladene kan spises, og har vært brukt som medisinplante, bl.a med urindrivende effekt og mot feber. Planten er en god kilde til C-vitamin. Engsyre inneholder oksalsyre, og bør derfor (i likhet med gjøkesyre) inntas i små mengder.
Pianta erbosa ch'a viv sempre, con na gròssa reis d'anté a la prima a së svilupa na gamba drita, sempia o pòch ramificà, ch'a peul vnì auta un méter. Le feuje a son ëd doi sòrt: cole basaj, ch'a formo na rosëtta, a l'han un longh picol e a l'han na forma astà; cole arlongh la gamba a son sensa picol e a ambrasso la gamba. Le fior, sia maschij che feminij, a son a fass dzor na pan-a slansà. A l'han ij tépaj, forma ëd mes tra sépaj e pétaj, ëd color rossastr. Ël frut a l'è n'acheni coatà dai sépaj përsistent che a ven-o color ross ruso.
A chërs ant ij pra e teren ùmid, dal livel dël mar a 2.000 méter.
Da magg a agost.
Le feuje a son particolarmente riche 'd vitamin-a C. A l'ha 'd proprietà diurétiche, rinfrescante, antinfiamatòrie e contra la frev.
An piemontèis (zòna 'd Carmagnòla) a ven ciamà rimis, e 'l nòm a smija pròpi rivé diretament dal latin Rumex. Ant la zòna 'd Cavour a ven ciamà lavaseul.
Scheda
Pan-a 'd fior
Pianta erbosa ch'a viv sempre, con na gròssa reis d'anté a la prima a së svilupa na gamba drita, sempia o pòch ramificà, ch'a peul vnì auta un méter. Le feuje a son ëd doi sòrt: cole basaj, ch'a formo na rosëtta, a l'han un longh picol e a l'han na forma astà; cole arlongh la gamba a son sensa picol e a ambrasso la gamba. Le fior, sia maschij che feminij, a son a fass dzor na pan-a slansà. A l'han ij tépaj, forma ëd mes tra sépaj e pétaj, ëd color rossastr. Ël frut a l'è n'acheni coatà dai sépaj përsistent che a ven-o color ross ruso.
AmbientA chërs ant ij pra e teren ùmid, dal livel dël mar a 2.000 méter.
FioriduraDa magg a agost.
ParticolaritàLe feuje a son particolarmente riche 'd vitamin-a C. A l'ha 'd proprietà diurétiche, rinfrescante, antinfiamatòrie e contra la frev.
An piemontèis (zòna 'd Carmagnòla) a ven ciamà rimis, e 'l nòm a smija pròpi rivé diretament dal latin Rumex. Ant la zòna 'd Cavour a ven ciamà lavaseul.
Scheda
Pan-a 'd fior
Multimedia w Wikimedia Commons Szczaw zwyczajny (Rumex acetosa L.) – gatunek rośliny z rodziny rdestowatych. Występuje w całej Europie i na większości obszaru Azji, w Afryce Północnej (Maroko) i w Australii[2]. Rozprzestrzenił się wraz z europejskim osadnictwem w Ameryce Południowej i Afryce. W Polsce gatunek pospolity na całym obszarze (w górach po regiel dolny).
Bylina, hemikryptofit. Kwitnie od maja do czerwca. Nasiona rozsiewane są przez wiatr. Rośnie na glebach żyznych, bogatych w azot (roślina azotolubna). W Polsce pospolity na polanach, łąkach i przydrożach, spotykany jako chwast ruderalny. W klasyfikacji zbiorowisk roślinnych gatunek charakterystyczny dla klasy (Cl.) Molinio-Arrhenatheretea i gatunek wyróżniający dla związku (All.) Aperion spicae-venti[4]. Liczba chromosomów 2n = 14[5].
Tworzy mieszańce ze szczawiem rozpierzchłym[5].
Szczaw zwyczajny (Rumex acetosa L.) – gatunek rośliny z rodziny rdestowatych. Występuje w całej Europie i na większości obszaru Azji, w Afryce Północnej (Maroko) i w Australii. Rozprzestrzenił się wraz z europejskim osadnictwem w Ameryce Południowej i Afryce. W Polsce gatunek pospolity na całym obszarze (w górach po regiel dolny).
A azeda (Rumex acetosa), também conhecida em Portugal como azedas, azeda-brava[1], erva-vinagreira ou vinagreira[2][3], é uma planta do género Rumex que cresce no Norte da Península Ibérica.[4][5] No Brasil é conhecida como azedinha.
Quanto à sua tipologia fisionómica, trata-se de uma planta hemicriptófita.[4]
Planta de talo erecto, simples e estriado, que pode chegar a atingir até um metro de altura, distinguindo-se pela coloração avermelhada da base. As raízes são perenes, um pouco lenhosas e arraigam-se profundamente em solos húmidos.[6]
As folhas são lanceoladas, carnosas e comestíveis, se bem que com um sabor acre, como o nome da planta já indica. As folhas inferiores estão seguras por um pecíolo fino que se vai estreitando e diminuindo, até desaparecer, à medida que se passa para as folhas superiores. As flores são dióicas e figuram na parte superior do talo, formando ramalhetes de flores de cor avermelhada, que ao amadurecer se tornam purpúreas. A cepa, da qual brotam copiosas raízes sinuosoas, é pouco tuberosa. A planta tem dois sexos: macho e fêmea.[6]
As sementes maduras são reluzentes e castanhas.[6]
A azeda encontra-se distribuída naturalmente pela Europa, mormente na orla Mediterrânica; na Ásia não tropical; no Norte de África e na Austrália.[5] No Norte do continente americano figura como uma espécie neófita.[7]
Trata-se de uma espécie presente no território português, nomeadamente em Portugal Continental, mais concretamente, em todas as zonas do país, salvo o Sudeste meridional, o Sudoeste setentrional, o Sudoeste montanhoso e todas as zonas do Algarve, desde Barrocal algarvio ao sotavento.[5]
Em termos de naturalidade é nativa da região atrás indicada.
Privilegia os bosques húmidos[5] e as zonas sombrias perto de cursos de água. Sendo certo que é capaz de prosperar tanto em solos secos como húmidos[4], prefere os solos ácidos (pH inferior a 7), ricos em ferro e com níveis moderados de fósforo.[8]
A Rumex acetosa foi descrita por Carlos Linneo e mencionada na obra Species Plantarum 1: 337-338. 1753.[9]
Quanto ao género, provém do latim rŭmex, rumǐcis, já registado por Plínio, o Velho[10][11]:
quod... appellant, nostri vero rumicem, alii lapathum canterinum— Que nós [os latinos] chamamos de rumex e outros [povos itálicos] de lapathum canterinum) («Naturalis Historia», livro XX, cap. 85)
acetosa: epíteto latino que significa "de folhas ácidas".[12]
É uma planta fácil de cultivar, flora de Maio a Setembro e pode colher-se entre os meses de Abril e Junho.
A acidez da azeda deve-se ao bioxalato de potassa (5 a 9%), popularmente designado de sal-de-azedas[15], que é além de ser um dos principais responsáveis pelas suas qualidades medicinais, também é uma substância usada na confecção de preparados anti-nódoas[16]. Contém vitamina C (80 mg/100 g), quercitrina, vitexina e derivados antraquinónicos como a emodina e taninos.[17] Outro componente de interesse é o resveratrol.
Graças ao seu sabor peculiar, usa-se como condimento na elaboração de vários pratos, cozida ou em saladas. A sopa de azedas é um prato popular em vários países europeus. Apresenta efeitos diuréticos. Devido ao elevado conteúdo de Vitamina C considera-se antiescorbútica.
Com base no expendido por Plínio, o Velho, na sua obra «Naturalis Historia», no livro XX, no capítulo LXXXV, dedicado especificamente a esta planta, ficamos a saber que os romanos antigos usavam esta planta para confeccionar teríagas contra a aguilhoada de escorpiões.[18] Na mesma época, confeccionava-se um decocto da raiz da azeda, demolhada em vinagre, que era usado como elixir para tratar da icterícia[19]. A semente, por seu turno, era usada em preparados destinados a acalmar as maleitas do estômago.[20]
Quando misturada com banha era usada para fazer um unguento usado para ajudar a sarar as escaras da escrófula.[21]
A azeda (Rumex acetosa), também conhecida em Portugal como azedas, azeda-brava, erva-vinagreira ou vinagreira, é uma planta do género Rumex que cresce no Norte da Península Ibérica. No Brasil é conhecida como azedinha.
Quanto à sua tipologia fisionómica, trata-se de uma planta hemicriptófita.
Măcrișul (Rumex acetosa) este o specie de plante perene din familia Polygonaceae, cultivate pentru frunzele sale. Are un gust acru și este folosită în salate sau în ciorbe.
Măcrișul (Rumex acetosa) este o specie de plante perene din familia Polygonaceae, cultivate pentru frunzele sale. Are un gust acru și este folosită în salate sau în ciorbe.
Navadna kislica (znanstveno ime Rumex acetosa), tudi ambada bhaji ali gongoora v indijski kuhinji, je trajna zel iz družine dresnovk, ki se lahko goji kot vrtna rastlina. Večina kisličnih listov ima dražeče oster kisel okus, ki se imenitno poda k mnogim jedem. Ta prezimno trda trajnica lahko doseže višino od 0,15 pa tja do 1,2 metra.
Kislica je rastlina, ki raste divje vsepovsod po Evropi, po travnikih in obrobju gozdov. Najraje ima sončno ali rahlo senčno lego ter prst, ki je dobro odcedna, vlažna ter z veliko železa.
Poznamo več vrst kislice (navadna kislica, alpska kislica, alpski kislec, kodrasta kislica, lepa kislica, vrtna kislica); najkvalitetnejša je gojena vrtna kislica, ki jo sejemo po vrtovih in ji režemo liste kot blitvi. Kmalu zrastejo novi. Zel ima kisel, včasih tudi rahlo grenek okus.
Drobno narezana kislica je odličen dodatek solatam, zeliščnim omakam in juham ter raznim namazom. V vročih poletnih dneh si kosci trave radi gasijo žejo z žvečenjem sočnih stebel te rastline. Poleg tega s sokom listov lahko odstranimo madeže rje, plesni in črnila s perila ter srebrnine.
Navadna kislica (znanstveno ime Rumex acetosa), tudi ambada bhaji ali gongoora v indijski kuhinji, je trajna zel iz družine dresnovk, ki se lahko goji kot vrtna rastlina. Večina kisličnih listov ima dražeče oster kisel okus, ki se imenitno poda k mnogim jedem. Ta prezimno trda trajnica lahko doseže višino od 0,15 pa tja do 1,2 metra.
Ängssyra (Rumex acetosa) L. (även kallad röd ängssyra) är en flerårig ört i familjen slideväxter.
Ängssyra känns igen på sina pillika blad och enkönade blommor.
Den är jämfört med de flesta skräppor lågväxande, vanligen ej högre än 5 – 7 decimeter. Stjälken och bladen är mjuka. Ängssyran är tvåbyggare, med han- och honblommor på skilda växtindivider.
Hanblomman har 6 ståndare; honblomman 3 stift.
Det finns några underarter, varieteter av ängssyra och svenska synonymer:
Ängssyra är allmän över hela Norden, högt upp i fjällen.
I Jotunheimen upp till 1 880 m ö h
Ej ursprunglig i Nordamerika
Torra ängar, backar
Ängssyran har använts och odlats troligen i tusentals år, men i Skandinavien dokumenterats först på 1600-talet.[1]
Växten har varit viktig inom den samiska matkulturen[1], och har använts för att syra mjölk, vilket gör den mer hållbar. Dess blad kan användas puréeade i soppor och redningar eller hela i sallader. Bladen har ätits av barn som vallade eller vaktade boskap, både som ett slags godis och som tillskott till den övriga dieten.[1] Den odlade varianten av ängssyra, också kallad trädgårdssyra, är mildast. De vildväxande varianterna har en skarpare smak, på grund av den högre halten av oxalsyra. Denna höga oxalsyrehalt skyddar växten mot sniglar och snäckor. Oxalsyra är giftigt - små mängder ängssyra är ofarligt, men vid större intag kan den vara dödlig.
Ängssyrans rot och frukter kan vara ingredienser i nödbröd.[3]
Krossade blad från ängssyra kan användas på sår.[4]
Roten kan användas för växtfärgning, och ger en gul färg.
Wikimedia Commons har media som rör Ängssyra.
Ängssyra (Rumex acetosa) L. (även kallad röd ängssyra) är en flerårig ört i familjen slideväxter.
Щавель кислий — струнка рослина близько 60 см заввишки з соковитими стеблом та листками. Квітки червонувато-зелені, цвітіння в червні — липні. Листки видовжені. Нижні від 7 до 15 см завдовжки з дуже довгим черешком. Верхні листки сидячі, часто набувають малинового кольору.
Квітки, збільшуючись у розмірах, набувають пурпуроватого кольору. Тичинкові та маточкові квітки знаходяться на різних рослинах (дводомні). Корені багаторічні, сильно заглиблюються в ґрунт.
Листками щавлю кислого живляться гусениці кількох видів метеликів, зокрема п'ядун щавлевий.
Щавель кислий здавна культивується, хоча популярність цієї культури сильно зменшилася з плином часу. Листки щавлю використовують для приготування салатів, супів та соусів. Ця рослина містить щавлеву кислоту, яка надає їй характерного смаку. При вживання щавлю у великій кількості (особливо вареного, наприклад, в супах) кристали щавлевої кислоти можуть відкладатися в нирках або сечовому міхурі (так званне каміння). Щавель також вживають як послаблюючий засіб.
Cây chút chít là một loài cây thân thảo sống lâu năm, mọc rất phổ biến tại các bãi cỏ ở phần lớn các khu vực của châu Âu và nó cũng được trồng làm một loại rau ăn lá. Nó là một loại cây thân mảnh cao khoảng 60 cm, với thân và lá chứa nhiều nước. Nó có các cụm hoa xoắn màu lục ánh đỏ, nở vào giai đoạn tháng Sáu-Bảy. Lá thuôn dài, các lá phía dưới dài khoảng 7–15 cm, có hình gần giống mũi tên tại gốc lá và có cuống lá rất dài. Các lá phía trên không có cuống lá và nói chung có màu trở thành đỏ sẫm.
Khi các hoa tăng trưởng về kích thước, chúng trở thành màu ánh tía. Các nhị hoa và nhụy hoa mọc trên các cây khác nhau. Hạt khi chín có màu nâu và sáng. Các rễ lâu năm mọc sâu trong lòng đất.
Lá của chút chít bị ấu trùng của một số loài côn trùng thuộc bộ Lepidoptera phá hoại, bao gồm cả Timandra griseata.
Cây chút chít đã được con người gieo trồng trong nhiều thế kỷ, mặc dù độ phổ biến của nó ngày càng suy giảm theo thời gian. Do có vị chua nhẹ, nó làm giảm sự khát nước và có thể là có ích trong việc tạo ra sự ngon miệng. Lá của nó ăn được và có thể thêm vào các món xà lách để tăng thêm hương vị. Lá của nó cũng có thể nghiền nhuyễn trong các món xúp và nước xốt và là thành phần cơ bản trong món xúp lòng đỏ trứng của người châu Âu. Trong lá và thân cây chứa axít oxalic, là chất tạo ra hương vị đặc trưng của nó và vì thế có thể bị cấm sử dụng đối với những người bị bệnh thấp khớp, sỏi thận hay sỏi mật. Nó cũng là một loại chất nhuận tràng.
Многолетнее двудомное травянистое растение со стержневым, но очень коротким разветвлённым корнем.
Стебель прямостоячий, до 1 м высотой, ребристый, иногда у основания имеет темно-фиолетовую окраску, заканчивается метельчатым соцветием.
Листья кислые, прикорневые — длиночерешковые, со стреловидным основанием, цельнокрайные, с ярко выраженной центральной жилкой. Пластинка листа может достигать длины 15—20 см. Стеблевые листья очерёдные, почти сидячие, яйцевидно-продолговатые, при основании стреловидные.
Растение двудомное. Цветки розовые или красноватые, собраны в цилиндрические полигамные метёлки. Внутренние листочки околоцветника при плоде разрастаются. У мужских цветков доли околоцветника продолговато-овальные, опадающие, направлены вверх; у женских наружные доли отогнуты вниз, внутренние — прямостоячие, с желвачком при основании. Цветёт в июне — июле.
Формула цветка: 
∗ P C o 3 + 3 A 6 G ( 3 _ ) {displaystyle mathrm {ast ;P^{Co};_{3+3};A_{6};G_{({underline {3}})}} } 
Семянки трёхгранные, длиной до 1,7 мм, заострённые, чёрно-коричневые, гладкие, блестящие. Грани слегка выпуклые, рёбра острые, более светлые, с небольшой каёмкой.
Листья и стебель богаты белками, содержат около 2 % липидов, флавоноиды (гиперозид, рутин), дубильные вещества, витамины C, B и К, каротин, соли железа, а также щавелевую кислоту. В корнях найдены производные антрахинона[3]. Листья содержат много щавелевокислого кальция[4].
Растение распространено во многих частях света: Северная Африка, Азия, Европа и Западная Австралия[5]. В горах подымается до альпийского пояса[4]. Повсеместно натурализовано как пищевое или лекарственное растение, введено в культуру.
В России произрастает по лугам, опушкам леса, лесным полянам и пастбищам в лесной зоне европейской части, на Кавказе, в Сибири и на Дальнем Востоке.
Предпочитает влажные и богатые почвы со слабокислой или нейтральной реакцией[4].
Культивируется как овощная культура и лекарственное растение. Урожайность в культуре — 100—150 центнеров с 1 гектара. Собирают также дикорастущий щавель.
Употребляются для приготовления зелёных щей, пюре и для консервирования[4].
В народной медицине используется как противоцинготное средство. Листья в сыром виде или сок из них используют для улучшения пищеварения. Из-за высокого содержания щавелевой кислоты противопоказан больным при нарушении солевого обмена.
Сок из травы в народной медицине используется при лечении лихорадки, цинги, ревматизма, чесотки; семена — как вяжущее и кровоостанавливающее. Корни содержат 19—27 % дубильных веществ и применяются как вяжущее[4].
Название растения было опубликовано Линнеем в 1753 году в работе Species plantarum.
Синонимы:
酸模（学名：Rumex acetosa），又名蕦、薞蕪，蓼科多年生草本植物，歐洲和西亞大多數的草原均可見到其蹤跡。酸模含有豐富的維他命A、維他命C及草酸，草酸導致此植物嚐起來有酸溜口感，常被作為料理調味用。
这是一篇與藥用植物相關的小作品。你可以通过编辑或修订扩充其内容。 酸模（学名：Rumex acetosa），又名蕦、薞蕪，蓼科多年生草本植物，歐洲和西亞大多數的草原均可見到其蹤跡。酸模含有豐富的維他命A、維他命C及草酸，草酸導致此植物嚐起來有酸溜口感，常被作為料理調味用。
スイバ（蓚・酸い葉、学名：Rumex acetosa）はタデ科の多年草。ギシギシという地方名もある（ただしギシギシという標準和名を持つ植物はは同じスイバ属の別種）。また、スカンポ、スカンボなどの別名でも呼ばれることもあるが、これらはイタドリの方言名としても用いられることが多い。英名からソレルとも呼ばれる。北半球の温帯に広く分布し、田畑や道端によく見られる。
葉は長く、付け根は矢尻型になる。雌雄異株で、花は春から初夏にかけて咲く。葉を噛むと酸味があり、スイバ（酸い葉）などの語源となっている。
1923年に木原均と小野知夫によって、X染色体とY染色体を持つことが報告された。これは種子植物に性染色体があることを初めて示した発見の一つである。スイバの性決定は、ショウジョウバエなどと同じく、X染色体と常染色体の比によって決定されている。
日本では野生のものの新芽を山菜として春先にイタドリ同様に食べるが、ヨーロッパでは古くから葉菜として利用され、野菜としての栽培品種はソレルやオゼイユと呼ばれる。利用法は主にスープの実、サラダ、肉料理の副菜や付け合わせで、スイバを単体で調理するだけでなく、ホウレンソウやその他の葉菜類と混ぜて用いることもある。例えばフランス料理ではポタージュ、オムレツ、ベニエ、ピュレ、料理に添えるソース、アイルランド料理ではスイバのパイ、ギリシア料理では煮込み料理やピタ（ブレク風のパイ）、ブルガリア料理ではチョルバ、ルーマニア料理ではサルマーレ、ウクライナ料理ではスイバのボルシチ、ロシア料理では緑のシチーの素材として好んで用いられる。
古代エジプトでは、食用のほかに薬草としても使われた。また、古代ギリシャ、古代ローマでは利尿作用がある薬草として、特に胆石を下す効用があるとして利用された。この葉のハーブティーは、昔より解熱効果があるとして知られている。現在でも、うがい薬、火傷の手当などに使われている。ただしシュウ酸を多く含むので、大量に食べると中毒の恐れがある[1]。
アサ · アンゼリカ · イノンド · イングリッシュラベンダー（英語版） · エパソーテ · オレガノ · カレーリーフ · クルマバソウ（英語版） · コショウソウ · コリアンダー (シアントロ) · シシリー · シソ · シソクサ（英語版） · ジンブー（英語版） · スイバ · セージ · セイボリー · タイバジリコ（英語版） · タイホーリーバジル · タイム · タラゴン · チャービル · チャイブ · ドクダミ · ナギナタコウジュ · バジル · パセリ · ヒソップ · ピペルアウリツム（英語版） · ベトナムコリアンダー（英語版） · ヘンルーダ · ボリビアンコリアンダー（英語版） · ボルド（英語版） · マジョラム · ミツバ · ミント · メキシカンコリアンダー (ロングコリアンダー)（英語版） · ルリジサ · レモンバーム · レモンバーベナ · レモンマートル · ローリエ · レモングラス · ローズマリー · ラベージ
アサフェティダ · アジョワン · アナルダナ · アニス · アムチュール (マンゴーパウダー) · アリゲーターペッパー · アレッポペッパー · イノンド · ウコン · オールスパイス · カイエンペッパー · カシア · ガジュツ · カラシナ · カホクザンショウ · カルダモン · キャラウェイ · クスノキ · クミン · クラチャイ · クローブ · クロガラシ · 黒カルダモン · ケシノミ · コクム · コショウ · ゴマ · コリアンダー · サッサフラス · サフラン · サルサパリラ · 塩 · シトラスピール シナモン · シヌスモーレ · ジュニパーベリー · ショウガ · 小ガランガル · シロガラシ · スペインカンゾウ · セリムグレイン · セロリ · タスマニアペッパー · タマリンド · チャロリー · 陳皮 · 唐辛子 · トウシキミ · トンカ豆 · ナツメグ · ナンキョウソウ · ニオイクロタネソウ · ニンニク · バーベリー · ゴルパー · バニラ · パプリカ · パラダイスグレイン · バンウコン · ヒッチョウカ · ヒハツ · ヒハツモドキ · フェヌグリーク · フェンネル · ブラジリアンペッパー · ブラッククミン · ブラックライム · ホースラディッシュ · マウラブチェリー · マラバスラム · メース · ラドゥニ · リツェアクベバ · ローズ · ワサビ
アドジカ · アドヴィエ · エルブ・ド・プロヴァンス · オールドベイシーズニング · カーメリスネリ · ガーリックソルト · ガラムマサラ · カレー粉 · キャトルエピス · クラブボイル · 五香粉 · ザーター · シーズンドソルト · 七味唐辛子 · ジャークスパイス · セイボリー · タビル · タンドリーマサラ · チャートマサラ · チャウンク · チュニジアンファイブスパイス · チリパウダー · バハラット · ハリッサ · バルバレ · ハワイジ · パンチフォロン · ファインハーブ · ブーケガルニ · ブクヌ · ペルシャード · マサラ · ミックススパイス · ミトミタ · レモンペッパー · パンプキンパイスパイス · レカードロジョ
スイバ（蓚・酸い葉、学名：Rumex acetosa）はタデ科の多年草。ギシギシという地方名もある（ただしギシギシという標準和名を持つ植物はは同じスイバ属の別種）。また、スカンポ、スカンボなどの別名でも呼ばれることもあるが、これらはイタドリの方言名としても用いられることが多い。英名からソレルとも呼ばれる。北半球の温帯に広く分布し、田畑や道端によく見られる。
葉は長く、付け根は矢尻型になる。雌雄異株で、花は春から初夏にかけて咲く。葉を噛むと酸味があり、スイバ（酸い葉）などの語源となっている。
1923年に木原均と小野知夫によって、X染色体とY染色体を持つことが報告された。これは種子植物に性染色体があることを初めて示した発見の一つである。スイバの性決定は、ショウジョウバエなどと同じく、X染色体と常染色体の比によって決定されている。
.jpg)
_Rumex_acetosa_-_Habit.jpg)
.jpg)
.jpg)
.jpg)
.jpg)
![[1]](http://linnaeus.nrm.se/flora/di/polygona/rumex/rumeacen.jpg){kind=link}