Astrowate, złożone (Asteraceae Dum., Compositae Gis.[2]) – rodzina roślin należąca do rzędu astrowców (Asterales). Jedna z najliczniejszych rodzin roślin naczyniowych – należy do niej około 23,6 tysięcy gatunków grupowanych w 1620 rodzajów[1].
Najbardziej charakterystyczną cechą tej rodziny jest budowa ich kwiatów i kwiatostanów. Kwiaty na ogół drobne, zebrane są w kwiatostan zwany koszyczkiem na rozszerzonym szczycie pędu – płaskim lub wypukłym osadniku, przez co powstają bardzo gęste kwiatostany imitujące kwiat, otoczone okrywą listków zwykle łuskowatych. Kielich jest zredukowany, niezielony i przeważnie w postaci licznych włosków[3]. Występują 2 rodzaje kwiatów: kwiaty języczkowe mające koronę o symetrii grzbiecistej i kwiaty rurkowate o symetrii promienistej. U niektórych gatunków w koszyczku znajdują się wyłącznie kwiaty rurkowate, jak np. u ostów, u innych wyłącznie kwiaty języczkowe, jak np. u mniszka lekarskiego. Najczęściej jednak w koszyczkach występują równocześnie obydwa rodzaje kwiatów; na zewnętrznym obrzeżu kwiaty języczkowe, zwykle większe i imitujące płatki korony, w środku koszyczka kwiaty rurkowate[3]. Pręciki zrośnięte są zawsze pylnikami w rurkę, nitki wolne. Budowę kwiatów określa wzór kwiatowy: KnC(5)A(5)G(2)[3]. Kwiaty mogą być dwupłciowe, jednopłciowe lub płone (tymi ostatnimi najczęściej są kwiaty języczkowe na obrzeżu koszyczka). Są one zazwyczaj przedprątne. Owocem jest niełupka zrośnięta ze ścianą owocni i często wyposażona w puch kielichowy. Nasiona są bezbielmowe z dobrze wykształconymi liścieniami[3].
Rośliny zielne, jednoroczne, dwuletnie lub byliny. Często w tkankach zawierają inulinę[4]. U wielu gatunków występuje sok mleczny, u niektórych przewody żywiczne[4]. Niemal wszystkie gatunki są owadopylne, u nielicznych (np. bylicy) występuje wiatropylność[3]. U większości gatunków nasiona rozsiewane są przez wiatr, co ułatwia im aparat lotny złożony z puchu kielichowego.
Campanulaceae – dzwonkowate
Menyanthaceae – bobrkowate
Asteraceae – astrowate
Kladogram na bazie publikacji Panero i Funk (2008)[5]:
astrowateBarnadesioideae: 9 rodzajów, 93 gatunki. Ameryka Południowa, głównie Andy
Stifftioideae: 10 rodzajów, 40 gatunków. Ameryka Południowa i Azja
Mutisioideae: 58 rodzajów, 750 gatunków. Ameryka Południowa
Wunderlichioideae: 8 rodzajów, 24 gatunków, głównie Wenezuela i Gujana
Gochnatioideae: 4 lub 5 rodzajów, 90 gatunków
Hecastocleidoideae: tylko Hecastocleis shockleyi z południowo-zachodniej części USA
Carduoideae: 83 rodzajów, 2500 gatunków, na całym świecie
Pertyoideae: 5 lub 6 rodzajów, 70 gatunków
Gymnarrhenoideae: tylko Gymnarrhena micrantha z północnej Afryki
Cichorioideae: 224 rodzajów, 3200 gatunków, na całym świecie
Corymbioideae tylko rodzaj Corymbium z 7 gatunkami
Asteroideae: 1130 rodzajów i 16,2 tysiąca gatunków, na całym świecie
Gromada okrytonasienne (Magnoliophyta Cronquist), podgromada Magnoliophytina Frohne & U. Jensen ex Reveal, klasa Rosopsida Batsch, podklasa astrowe (Asteridae Takht.), nadrząd astropodobne (Asteranae Takht.), rząd astrowce (Asterales Lindl), rodzina astrowate (Asteraceae Dumort.)[6].
Astrowate, złożone (Asteraceae Dum., Compositae Gis.) – rodzina roślin należąca do rzędu astrowców (Asterales). Jedna z najliczniejszych rodzin roślin naczyniowych – należy do niej około 23,6 tysięcy gatunków grupowanych w 1620 rodzajów.
Schemat budowy kwiatu rurkowatego: