dcsimg

Mięta ( Polish )

provided by wikipedia POL
 src= Zobacz hasło mięta w Wikisłowniku  src= Zobacz w Wikicytatach kolekcję cytatów o mięcie

Mięta (Mentha L.) – rodzaj roślin z rodziny jasnotowatych (Lamiaceae Lindl.). W zależności od ujęcia taksonomicznego (stopnia uwzględnienia taksonów mieszańcowych, częstych w tym rodzaju) obejmuje ok. 18–19[3], 25[4], 30[5] lub nawet ponad 40[6] gatunków i ich mieszańców. Występują głównie w Europie (10 gatunków[4]), Azji i Afryce[5], ale też 6 gatunków obecnych jest w Australii, jeden w Nowej Zelandii i jeden w Ameryce Północnej[3]. Liczne gatunki i mieszańce rozprzestrzenione zostały na świecie i zdziczały na różnych obszarach[4]. Rosną na różnych siedliskach, najczęściej wilgotnych lub mokrych, ale też na suchych stepach[4]. Używane są jako zioła o specyficznym, miętowym aromacie, w kuchni, ale także w ziołolecznictwie. W Ameryce stosowany był tamtejszy gatunek – M. canadensis. W Starożytnym Rzymie głównie mięta nadwodna M. aquatica. Współcześnie największe znaczenie użytkowe mają: mięta zielona M. spicata, mięta wonna M. suaveolens, mięta pieprzowa M. × piperita, mięta długolistna M. longifolia, mięta polej M. pulegium. Jako roślina ozdobna na skalniakach uprawiana bywa mięta Requiena M. requienii[3].

Morfologia i biologia

 src=
Dwa gatunki mięty obok siebie: mięta pieprzowa (u góry) oraz mięta Requiena (na dole)
Pokrój
Byliny o płożących kłączach osiągające do 1,5 m wysokości, rzadko rośliny jednoroczne[4]. Rośliny o silnym, charakterystycznym zapachu (nie zawsze „miętowym”)[7].
Liście
Ulistnienie naprzeciwległe. Liście silnie aromatyczne, pojedyncze, jajowate lub eliptyczne[7], całobrzegie, karbowane lub ząbkowane[4].
Kwiaty
Drobne, zebrane w okółkach skupionych w szczytowej części pędu, rozdzielone wydłużonymi międzywęźlami lub skupionymi tak gęsto, że kwiatostan złożony jest kłosokształtny. Kielich zrosłodziałkowy, z czterema lub 5 ząbkami na szczycie, z 10 do 13 wiązkami przewodzącymi. Korona fioletowa, biała lub różowa. U nasady zrośnięte płatki tworzą krótką rurkę zakończoną czterema łatkami tworzącymi niezbyt wyraźnie dwie wargi, z górną łatką z reguły większą od pozostałych. Cztery pręciki w dwóch parach, wystają z rurki korony. Zalążnia złożona z dwóch owocolistków, dwukomorowa, w każdej komorze z dwoma zalążkami. Szyjka słupka pojedyncza, z dwudzielnym znamieniem o niemal równych ramionach[4].
Owoce
Czterodzielne rozłupnie, rozpadające się na cztery pojedyncze rozłupki[4].

Systematyka

Synonimy[5]

Preslia Opiz, Pulegium Mill.

Pozycja systematyczna

Rodzaj z rodziny jasnotowatych (Lamiaceae Lindl.) w obrębie której zaliczany jest do podrodziny Nepetoideae, plemienia Mentheae i podplemienia Menthinae[5].

Podział rodzaju

W obrębie rodzaju gatunki klasyfikowane są do czterech sekcji: Eriodontes, Mentha, Pulegium i Tubulosae[5].

Gatunki flory Polski[8]
Wykaz gatunków[6][9]

Nazewnictwo

Nazwa rodzaju Mentha pochodzi z greckiego od imienia nimfy Menthe (Mente, Minto, Minta, Minte), zamieszkującej Podziemie i będącej kochanką Hadesa. Ten chcąc ją uchronić przed zazdrością i prześladowaniami Persefony (żony) zamienił nimfę w roślinę miętę[10].

Zastosowanie

  • Uprawiane są głównie ze względu na zapach i smak liści. Z liści m.in. mięty pieprzowej (łac. Mentha piperita, ang. peppermint) pozyskiwany jest olejek miętowy zawierający mentol, wykorzystywany w przemyśle perfumeryjnym, farmaceutycznym, spożywczym (m.in. do wyrobu słodyczy i ciast) oraz tytoniowym. Liście mięty zielonej (łac. Mentha spicata, ang. spearmint) używane są chętnie bezpośrednio jako przyprawa, a także stosowane są jako dodatek aromatyzujący do gumy do żucia i past do zębów.
  • Niektóre gatunki są uprawiane jako rośliny lecznicze.
  • Niektóre gatunki są uprawiane jako rośliny ozdobne.

Przypisy

  1. Stevens P.F.: Angiosperm Phylogeny Website (ang.). 2001–. [dostęp 2010-03-31].
  2. Index Nominum Genericorum. [dostęp 2009-02-06].
  3. a b c David J. Mabberley: Mabberley's Plant-Book. Cambridge University Press, 2017, s. 579. ISBN 978-1-107-11502-6.
  4. a b c d e f g h Roger Philips, Martyn Rix: The Botanical Garden. Vol. 2. Perennials and annuals. London: Macmillan, 2002, s. 282. ISBN 0-333-74890-5.
  5. a b c d e Genus: Mentha L.. W: Germplasm Resources Information Network (GRIN-Taxonomy) [on-line]. USDA, Agricultural Research Service, National Plant Germplasm System. [dostęp 2019-03-12].
  6. a b Mentha. W: The Plant List. Version 1.1 [on-line]. [dostęp 2019-03-12].
  7. a b Geoff Burnie i inni: Botanica. Rośliny ogrodowe. Könemann, 2005. ISBN 3-8331-1916-0.
  8. Zbigniew Mirek, Halina Piękoś-Mirkowa, Adam Zając, Maria Zając: Flowering plants and pteridophytes of Poland. A checklist. Krytyczna lista roślin naczyniowych Polski. Instytut Botaniki PAN im. Władysława Szafera w Krakowie, 2002. ISBN 83-85444-83-1.
  9. Wiesław Gawryś: Słownik roślin zielnych. Kraków: Officina botanica, 2008, s. 123. ISBN 978-83-925110-5-2.
  10. Pierre Grimal: Słownik mitologii greckiej i rzymskiej. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 2008, s. 232. ISBN 83-04-04673-3.
license
cc-by-sa-3.0
copyright
Autorzy i redaktorzy Wikipedii
original
visit source
partner site
wikipedia POL

Mięta: Brief Summary ( Polish )

provided by wikipedia POL

Mięta (Mentha L.) – rodzaj roślin z rodziny jasnotowatych (Lamiaceae Lindl.). W zależności od ujęcia taksonomicznego (stopnia uwzględnienia taksonów mieszańcowych, częstych w tym rodzaju) obejmuje ok. 18–19, 25, 30 lub nawet ponad 40 gatunków i ich mieszańców. Występują głównie w Europie (10 gatunków), Azji i Afryce, ale też 6 gatunków obecnych jest w Australii, jeden w Nowej Zelandii i jeden w Ameryce Północnej. Liczne gatunki i mieszańce rozprzestrzenione zostały na świecie i zdziczały na różnych obszarach. Rosną na różnych siedliskach, najczęściej wilgotnych lub mokrych, ale też na suchych stepach. Używane są jako zioła o specyficznym, miętowym aromacie, w kuchni, ale także w ziołolecznictwie. W Ameryce stosowany był tamtejszy gatunek – M. canadensis. W Starożytnym Rzymie głównie mięta nadwodna M. aquatica. Współcześnie największe znaczenie użytkowe mają: mięta zielona M. spicata, mięta wonna M. suaveolens, mięta pieprzowa M. × piperita, mięta długolistna M. longifolia, mięta polej M. pulegium. Jako roślina ozdobna na skalniakach uprawiana bywa mięta Requiena M. requienii.

license
cc-by-sa-3.0
copyright
Autorzy i redaktorzy Wikipedii
original
visit source
partner site
wikipedia POL