Diospyros kaki, el caqui o palosanto,[1] una especie arbórea de la familia de les Ebenacees, orixinariu d'Asia. El so frutu, el caqui o pérsimo, ye una baga comestible de sabor bien duce. Ye de forma xeneralmente redonda similar a una mazana o a un tomate, y en dalgunos cultivares, daqué más allargáu. Puede cultivase en toles rexones subtropicales.
Ye un árbol, de fueyes caduques, que puede algamar los cuasi 30m d'altu. Les fueyes, peciolaes y pubescentes cuando mozos, son de forma llanceolada, elíptica, ovadao o obovada y miden 5-18 por 2,5-9cm. Les flores son pediceladas, con pedicelo de 10-15 mm de llargu, les masculines en visos de 3-5 flores con corola blanca, amarellentada o colorada, de 6-10 mm y 14-24 estames ; les femenines solitaries, con mota de 3 cm o más de diámetru, 4 lóbulos y con corola xeneralmente de color blancu amarellentáu, acampanáu, de 1-1,5 cm, con lóbulos recurvaos y ovaos, 8-16 estaminodios y ovariu glabro o pubescente con 8-10 lóculos y estilu cuadrifido peludo. El frutu ye una baga globosa de 2-8,5cm de diámetru, xeneralmente con mota acrescente y persistente, de color naranxa a colloráu escuru, brillosu y carnosa con granes ovalaes esplanaes de color pardu escuru, d'unos 15mm de llargu, 7 d'anchu y 4-5 d'espesura, de testura granosa.[2]
Esti árbol ye orixinariu de l'actual zona de Xapón, China, Myanmar y de los montes del Himalaya del norte d'India. En China atopar n'estáu montés hasta n'altitúes de 2.500 m.[3]
En Xapón y China cultivar dende'l sieglu VIII. Darréu foi introducíu nos países occidentales: n'Estaos Xuníos, a principios del sieglu XIX y en Francia, España ya Italia, escontra 1870.
En función de l'astringencia de la magaya de los frutos enantes de la maduración fisiolóxica, los caquis pueden clasificase en dos grupos:
Amás de variedaes esisten marques comerciales rexistraes que dacuando lleven a errores. Por casu, Persimon nun ye una variedá, ye una marca rexistrada pola Denominación d'Orixe Kaki Ribera del Xúquer (Valencia, España) y que ye usada en caquis de la variedá Colorado Brillante que se sometió a un procesu d'eliminación de la astringencia y viéndese cola carne duro. De la mesma Sharon o Sharoni tampoco ye una variedá, ye una marca rexistrada n'Israel pal so usu en caquis de la variedá Triumph que se sometieron tamién a un procesu d'eliminación de astringencia y viéndense cola carne duro.
Nun hai que confundir Persimon, con una eme, que ye la marca rexistrada como se diz enriba con persimmon, con dos emes, que ye'l nome que se da n'inglés a los caquis.
Atendiendo a si la astringencia de los frutos enantes de la maduración fisiolóxica produzse o nun dependiendo de si los frutos fueron fecundaos o non pueden clasificase en cuatro grupos;
.jpg)
Tocantes a el so valor nutricional, cuenta con importantes cantidaes de hidratos de carbonu (fructosa y glucosa), pectina y mucílagos (fibra soluble). Amás, tratar d'una bona fonte de vitamina A y vitamina C que tamién apurre potasiu, fierro, magnesiu y calciu y, en menor cantidá, fósforu y sodiu. Beneficia la visión y la crecedera y desenvolvimientu de los güesos, ye antiosidante y favorez el tránsitu intestinal.
Escasa de grases y proteínes y tien altu valor calóricu con al respective de otres frutes. Tamién ye una fonte de beta-caroteno y les xantófilas de luteína y zeaxantina (834 µg por 100 g).
Apocayá publicáronse los valores nutricionales rellacionaos con un zusmiu de caqui turbioestable y non astrinxente (Gonzalez et al., 2015).
Cuando se produz la maduración natural, tien una magaya blanda, de sabor bien duce y jugosa. Si esti maduror natural nun s'algamó, nes variedaes astrinxentes, el sabor de la fruta ye astrinxente y por tantu desagradable.
Na actualidá ye bien frecuente que les variedaes astrinxentes recuéyanse enantes del so maduror natural, cuando entá tien una consistencia dura y sométase-yos a un procesu d'eliminación de la astringencia, de cuenta que pueda comese con carne duro y sabor non astrinxente.
Los caquis pueden comese frescos o utilizase na ellaboración d'otros productos como xelaos, llicores, zusmios etc.
Esisten tratamientos pa esaniciar la astringencia de los frutos, un tratamientu normal ye'l caltenimientu de los frutos recoyíos enantes del blandeamiento natural de la so magaya ya introduciéndolos en cámares d'atmósfera controlada ente 2 y 4 díes con una concentración na atmósfera de 5.000 ppm d'etanol, un mugor relativo del 90% y a una temperatura de 20 °C.[4]
Na actualidá a nivel comercial paez tar más estendíu l'usu de dióxidu de carbonu pa la eliminación de la astringencia. Anque esisten diversos encamientos, una bien usada ye la puesta en cámares a 20ºC con un mugor relativo del 90% y una concentración de CO2 del 95% mientres 24 hores.[5]
Un métodu caseru pa la eliminación de la astringencia basáu nel mesmu conceutu que l'anterior ye recoyer los caquis cuando tienen inda la magaya firme ya introducilos nun recipiente zarráu onde tamién s'introduz dalguna bébora alcohólico d'alta graduación (aguardiente, coñá, etc.), procurando que nun entren en contautu la bébora alcohólico y el frutu. Caltiense dientro mientres dos o tres díes sumiendo d'esta miente la astringencia.[6]
D'esta miente puede presentase el kaki cola magaya consistente y ser comíu a cencielles por aciu el peláu. Si déxase maurecer naturalmente la magaya amollezse y la so manipulación, tresporte y consumu ye daqué más dificultosu.
China 3.300.000 
Corea del Sur 401.000 
Xapón 253.000 
España 160.000[7] 
Brasil 158.000 
Azerbaixán 140.000 
Taiwán 86.000 
Italia 47.000 
Uzbequistán 42.000 
Israel 31.000 
Nueva Zelanda 2.000 Fonte: ONX: La División d'Estadística [8] 
N'España cultívase principalmente en Castellón, Huelva, Sevilla, Málaga y Granada (especialmente na zona de Zafarraya) y más qu'en cualesquier otru llugar na provincia de Valencia que tien la Denominación d'Orixe (D.O.) "Kaki Ribera del Xúquer" que toma la producción d'esta especie de dellos conceyos d'esta provincia. La variedá de caqui autorizada por esta D.O. ye'l Colloráu Brillosu ensertada sobre Diospyros lotus. Tien inscrites unes 1.800 hai de cultivu.[9] Esta D.O. almite dos tipos de consumu pa la mesma variedá una ye consumu col frutu blandu que se denomina "Classic" y otra cola magaya dura (sometíu a tratamientu pa esanicia-y la astringencia) que se denomina "Persimon".[10]
Bien común tamién na zona de Venecia (Vénetu), Italia.
Diospyros kaki describióse por Carl Peter Thunberg y espublizóse en Nova Acta Regiae Societatis Scientiarum Upsaliensis 3: 208. 1780.[11]
Diospyros: nome xenéricu que provién de (διόσπυρον) del griegu Διός "de Zeus" y πυρός "granu", "trigu" polo que significa orixinalmente "granu o frutu de Zeus". El autores de l'antigüedá usaron el vocablu con sentíos diversos: Teofrasto menta un diósp¯yros –un árbol con pequeños frutos comestibles de huesecillo duru–, el que según paez ye'l almez (Celtis australis L., ulmacees), y Pliniu'l Vieyu (27.98) y Dioscorides usar como otru nome del griegu lithóspermon, de líthos = piedra y spérma = semienta, grana, y que davezu s'identifica col Lithospermum officinale L. (boraginacees). Linneo tomó'l nome xenéricu de Dalechamps, quien llamó al Diospyros lotus "Diospyros sive Faba Graeca, latifolia".[12][13]
kaki: epítetu
Del caqui (xéneru Diospyros) esisten más de 700 especies que s'estremen ente non astrinxentes (llibre de tanín) y astrinxentes (con tanín, lo que conforma'l sabor aspro), el tamañu y sabor tán estremaos en función de la variedá que puede ser de color coloráu, anaranxáu o mariellu. Ente eses otres especies del xéneru cabo mentar:
Esta páxina forma parte del wikiproyeutu Botánica, un esfuerciu collaborativu col fin d'ameyorar y organizar tolos conteníos rellacionaos con esti tema. Visita la páxina d'alderique del proyeutu pa collaborar y facer entrugues o suxerencies. Diospyros kaki, el caqui o palosanto, una especie arbórea de la familia de les Ebenacees, orixinariu d'Asia. El so frutu, el caqui o pérsimo, ye una baga comestible de sabor bien duce. Ye de forma xeneralmente redonda similar a una mazana o a un tomate, y en dalgunos cultivares, daqué más allargáu. Puede cultivase en toles rexones subtropicales.
