Acer pseudoplatanus L.

Acer pseudoplatanus

Masarnen neu Jacmor, Acer pseudoplatanus (Saesneg: Sycamore neu Sycamore Maple).

Rhywogaeth o fasarnen sy'n frodorol i Ewrop ac de-orllewin Asia. Taldra hyd at 35 m.^[1]

Defnyddir ei sudd i wneud surop masarn.

Ffenoleg

Cafwyd casgliad-benthyg o gyfres o ddyddiaduron gan ffermwr ALlJ (nid yw am i ni gyhoeddi ei enw) o waelod Harlech. Mae’r cofnodion yn drwyadl iawn ac mae ynddynt aml i gofnod tymorol cyson o’r gog yn canu am y tro cyntaf ar wennol yn cyrraedd. Y math mwyaf cyson o gofnod sydd ganddo yw cyfres hir o ddyddiadau deilio UN fasarnen ym muarth y fferm. Gosodwyd y cofnodion hyn fel graff (isod). Mae'n awgrymu bod deilio hwyr yn cydfynd efo gwanwyn "hwyr" a deilio cynnar yn cydfynd efo gwanwyn "cynnar". Mae'r graff hefyd yn awgrymu (ond heb sail ystadegol cryf) bod y fasarnen yn tueddu i ddeilio'n gynt yn ddiweddarach (llinell yn gwyro at i lawr i'r dde).^[2]

Graff yn dangos cyfres hir (1954-2006) o ddyddiadau “deilio cyntaf” un fasarnen yng ngwaelodion Harlech gan ALlJ.

Deilen newydd masarnen

Enwau

Mae’r goeden gyflwynedig hon yn dwyn mwy o enwau Cymraeg na‘n holl goed cynhenid Ar wahan i masarnen mae jacmor sy’n dalfyriad o sycamor, a jacan yn dalfyriad o hwnnw.^{[angen ffynhonnell]} Mae “sycamor” yn tarddu o sycamor y Beibl, coeden gwahanol iawn. Fe barchuswyd yr enw yn ddiweddarach fel ”sycamorwydden”^{[angen ffynhonnell]}. Mae peth tystiolaeth bod yr enw yn amharchus.

[Dyfyniad y Beibl]

Nov.14th 11 The Wind E.S.E. very cold, dark & cloudy, did not freeze but thawed very gently, finished to day pruning the trees in Cae ty'n y LLwyn, except the great Maple (vulgarly called Sicamore) which I reserve till spring..^[3]

Cyfeiriadau