Cucumis melo L.

El Cucumis melo, más conocíu como melón, ye una planta yerbácea monoica de tarmos rastreros. Cultivar pol so frutu, una baga pepónide de temporada veraniega con un gran conteníu d'agua y de sabor duce.
El melón yá se cultivaba nel Antiguu Exiptu mientres el III mileniu e.C., y el so cultivu estender pola mayoría de los continentes.

Descripción

La planta tien tarmos blandos y pilosos que crecen a flor del suelu. Les sos fueyes tienen peciolu acanaláu y son palmetaes, esto ye, el so aspeutu ye asemeyáu al d'una mano.

Frutu

Melón Santa.

Ilustración del Cucumis flexuosus en Icones Plantarum Mélicu-Oeconomico-Technologicarum.

La forma del frutu va dende esférica hasta elipsoidal. Nos llamaos melonos plátanu esisten ondulaciones que los faen paecer una calabaza.

El so tamañu depende de la variedá y de les condiciones de cultivo. D'esta miente, hai melonos pequeños que pesen alredor de 400 g y otros bien grandes que pueden pesar 20 kg o más. El tarmu ye cilíndricu, de 1 a 3 m d'altor, con una inflorescencia terminal en forma d'espiga compuesta por flores bisexuales. El granu ye una cariópside d'alredor de 4 mm de diámetru. Tien inflorescencies en panojas y granes de 3 mm, esfériques y oblongues, de color negru, acoloratáu y amarellentáu. Tien un sistema radicular que puede llegar en terrenes permeables a 2 m de fondura. Les flores tienen estames y pistilos. Nes variedaes más usaes davezu, los pesos de los frutos fluctúan ente más de mediu quilu y menos de cinco.

El color de la epidermis y de la magaya ye variable según el grupu. La epidermis puede ser blanca, gris, verdosa o mariella y de testura llisa, rugosa o reticulada. La magaya ye arumosa, con testura nidia y distintos colores: mariellu, verde, rosáu y tonos entemedios. Nel centru hai un cuévanu que contién munches granes recubiertes d'una sustanza pegañoso.

Historia

L'usu melecinal del "melón", demostrar la so presencia na Capitulare de villis vel curtis imperii, una orde emitida por Carlomagno que reclama a los sos campos por que cultiven una serie de yerbes y condimentos incluyendo los "pepones" identificada anguaño como Cucumis melo.^[2]

Cultivu

Precisa a lo menos 15°C pa granar; la llantadera facer mientres el periodu llibre de xelaes y al campu, a mediaos de primavera. La crecedera de la planta nun ye verdaderamente activu hasta que se devasen los 15 °C, asitiándose'l óptimo escontra los 32 °C. Aguanta la seca meyor qu'el maíz. Ye capaz de sufrir seca mientres un periodu bastante llargu, y reemprender la so crecedera más palantre cuando cesa la seca. Per otra parte, precisa menos cantidá d'agua que'l maíz pa formar un kilogramu de materia seco.

Desenvuélvese bien en terrenes alcalíns, sobremanera les variedaes azucaraes qu'esixen la presencia nel suelu de carbonatu cálcicu, lo qu'aumenta'l conteníu en sacarosa de tarmos y fueyes. Prefier suelos sanos, fondos, non demasiáu pesaos. Soporta daqué'l sal.

Ye un mal precedente d'otros cultivos, particularmente pa los ceberes de seronda.

Al regar tien d'evitase que l'agua toque les fueyes, pos ye fácil que se podreza la planta; por eso nun se sema en bancales y prefier faese riego por riegos. Tamién puede cultivase en terrenes de secanu ya inclusive los frutos pueden resultar más sabrosos, pero los rendimientos potenciales son menores. Ye necesariu faer despulgue (raleo de fueyes) pa evitar que creza bien brengosa y produza demasiaes flores masculines y poques femenines, que van aniciar los frutos. En invernaderu cultívense melones que producen abondo ceo. Estes plantes crecen verticalmente y sostiénense cola ayuda de cuerdes.

El frutu nun tien de collechar se hasta que'l maduror tea asegurada, y el conteníu d'azucre seya lo suficientemente eleváu. Al tactu ésta percíbese cuando la corteza alredor del pedúnculu vence llixeramente a la presión de los deos; el pesu específicu del melón tamién ye un índiz carauterísticu, aumentando a midida que el maduror amonta la densidá de la magaya.

Sufre l'ataque de dellos fungos del suelu y tamién del oídio o mal blancu (Sphaerotheca pannosa), que puede controlase con fungicides que nun contengan azufre, pos ye bien sensible a esti elementu.

Variedaes

Melonos de la variedá Piñonet Piel de Sapu nun mercáu.

Estrémense dellos tipos, con múltiples variedaes dientro de cada tipu, que difieren nel so aspeutu, les sos propiedaes y la so manera de cultivu. Los tipos más cultivaos son mariellu, ananas, cantalupo, cantalupo italianu, calameño (o cantalupo chilenu), charentais, crenshaw, earl xaponés, eartern shipper, galia, melón d'oru, melón verde o melón tuna (conocíu n'inglés como honeydew), piel de sapu, tendral, western shipper.

Propiedaes

Indicaciones: El frutu ye diuréticu, respirativo, eupépticu, demulcente, nutritivu. La piel y raigaños tienen efeutu emético.^[3]Una ración de 100 g apurre más de la metá de la dosis diaria encamentada de vitamina C. El so conteníu en beta carotenos, que se converten en vitamina A, dambos antiosidantes, fai que seya un eficaz aliáu contra'l cáncer y carecimientos cardiacos.^{[ensin referencies]} Ye escelente depurativu y rehidratante. Tien un altu conteníu d'agua. Apurre munchos carbohidratos, como sacarosa, pero pol so baxu conteníu en enerxía resulta ideal pa perder pesu. Calciu, magnesiu, potasiu y fósforu son otres de les sos virtúes pal organismu.^[4]

Esportación

Hasta va una década aproximao, España yera'l país que mayor cantidá de tonelaes de melones esportaba mundialmente, siguida d'Estaos Xuníos, pero la esportación a nivel mundial d'esti frutu creció y países como Estaos Xuníos, Francia, Ecuador, Colombia y otros, son los territorios que suelen incluyise ente los mayores esportadores del productu.

Melonero

Denominar melonero a la persona que se dedica al cultivu del melón. El términu melonero foi utilizáu tamién pa designar a los habitantes de la llocalidá de Villaconejos (España),^[5] por cuenta de la fama mundial de la qu'esfruten en cuanto al cultivu y la vienta del melón refierse. En dicha llocalidá tamién s'atopa'l Muséu del Melón, descendiente del antiguu Muséu del Melonero.

Taxonomía

Cucumis melo describióse por Carlos Linneo y espublizóse en Species Plantarum 2: 1011. 1753.^[6]

Nome común

• Castellanu: albudeca, alficos de Valencia, alficoso, alpicoz, melonuciu, cedraso, cogombro, cogombro anguino, cogombro duce, cogombro llongu que se tuerci a manera de culiebra, cogombro llongu y serpentino, cohombro (2), cohombro culebrino, cohombro duce, cohombro serpentino, cohombros, combro, melona, meloncicos de secanu, melonera, melones (2), melopepón, melón (30), melón mariellu (3), melón atigráu, melón bastardu, melón blancu, melón chincholat, melón chinu, melón color de azufaifa, melón cosío, melón de Astracán, melón de Añover, melón de Castiella, melón de Xipre, melón de Persia, melón d'añu (2), melón de cascariella, melón de flor menuda, melón de flor negra, melón d'iviernu (2), melón de la tierra, melón de golor, melón de tetu verde, melón de pipa blanca, melón de branu, melón escritu (2), melón francés, melón gabachet, melón ximielgu, melón llistáu, melón moriscu, melón moscatel, melón negru, melón palestín, melón pepinu, melón piel de sapu, melón pinta zapo, melón sarracénico, melón tempranu, melón valencianu, melón verde, melón verdegal, melón verdinegru, melón vero-negru, melón verrugosu, melón zapo, melón zate, melón-pepón.(el númberu ente paréntesis indica les especies col mesmu nome n'España)^[7]

Ver tamién

• Terminoloxía descriptiva de les plantes
• Cronoloxía de la botánica
• Historia de la Botánica
• Carauterístiques de les cucurbitácees

Referencies

Bibliografía

1. CONABIO. 2009. Catálogu taxonómicu d'especies de Méxicu. 1. In Capital Nat. Méxicu. CONABIO, Mexico City.
2. Correa A., M.D., C. Galdames & M. Stapf. 2004. Cat. Pl. Vasc. Panamá 1–599. Smithsonian Tropical Research Institute, Panama.
3. Correll, D. S. & M. C. Johnston. 1970. Man. Vasc. Pl. Texas i–xv, 1–1881. The University of Texas at Dallas, Richardson.
4. Dieterle, J. V. A. 1976. Cucurbitaceae. In Nash, D.L. (Ed.), Flora of Guatemala - Part X, Number 4. Fieldiana, Bot. 24(11/4): 306–395.
5. Fernandes, R. B. 1976. Cucurbitaceae de Cabu Verde. Garcia Orta, Sér. Bot. 3(1): 1–14.
6. Flora of China Editorial Committee. 2011. Flora of China (Curcurbitaceae through Valerianaceae with Annonaceae and Berberidaceae). 19: 1–884. In C. Y. Wu, P. H. Raven & D. Y. Hong (eds.) Fl. China. Science Press & Missouri Botanical Garden Press, Beijing & St. Louis.
7. Funk, V. A., P. Y. Berry, S. Alexander, T. H. Hollowell & C. L. Kelloff. 2007. Checklist of the Plants of the Guiana Shield (Venezuela: Amazones, Bolivar, Delta Amacuro; Guyana, Surinam, French Guiana). Contr. O.S. Natl. Herb. 55: 1–584. View in Biodiversity Heritage Library
8. Gibbs Russell, G. Y., W. G. M. Welman, Y. Retief, K. L. Immelman, G. Germishuizen, B. J. Pienaar, M. Van Wyk & A. Nicholas. 1987. List of species of southern African plants. Mem. Bot. Surv. S. Africa 2(1–2): 1–152(pt. 1), 1–270(pt. 2).
9. González Ramírez, J. & L. J. Poveda Álvarez. 2010. Cucurbitaceae. En: Manual de Plantes de Costa Rica. Vol. 5. B.Y. Hammel, M.H. Grayum, C. Herrera & N. Zamora (eds.). Monogr. Syst. Bot. Missouri Bot. Gard. 119: 137–181.

Enllaces esternos

• Wikimedia Commons acueye conteníu multimedia sobre Cucumis melo.

Yemiş və ya qovun (lat. Cucumis melo) – Qabaqkimilər fəsiləsinin xiyar cinsinə aid növ tərəvəz bitkisi.

Qovun qarpıza nisbətən daha çox istisevən bitkidir və quruluşuna görə qarpızdan fərqlənir. Bunun toxumları içərisi boş olan toxum kamerasında yerləşir. Əsasən Orta Asiya respublikalarında və Zaqafqaziya respublikalarında becərilir. Tərkibində şəkərin miqdarı 5-17%-ə çatır. 20 mq% C, 1,2 mq% A, 0,5 mq% B1, 0,3 mq% B2, 0,6 mq% PP vitaminləri vardır. Mineral maddələrdən ən çox rast gələni dəmirdir ki, bunun da miqdarı 2,5 mq%-ə bərabərdir. Qarpızdan fərqli olaraq saxlanılarkən yetişə bilir.

Qovunların təsərrüfat-botaniki sortları biri-digərindən meyvəsinin ölçüsünə və kütləsinə, qabığının rənginə və bərkliyinə, ətli hissəsinin konsistensiyası və rənginə, dad və ətrinə, yetişmə müddətinə və saxlanılmasına görə fərqlənirlər. Qovunun qabığı açıq - yaşıl, narıncı, qəhvəyi, ətli hissəsi isə ağ, yaşıl, narıncı və çəhrayı rəngdə olur. Ətli hissəsi konsistensiyasına görə lifli, yumşaq, xırda dənəli, xırçıldayan və sıx ətli olurlar. Dadına görə çox şirin, şirin, az şirin, dadsız, ətrinə görə çox ətirli, orta və zəif ətirli və ətirsiz olur. Yetişmə müddətinə görə tezyetişən (80 günə), ortayetişən (80-110 günə) və gecyetişən (110 gündən çox) qruplarına bölünür.

Ölçüsünə görə iri, orta və xırda olur. Üzəri hamar, tor şəbəkəli və qabırğalı formada olur. Tezyetişən sortları 20 günə, ortayetişənlər 1-2 aya qədər, saxlanılmağa davamlı, gecyetişənlər isə 3 aydan çox saxlanırlar. Bunların saxlanma müddəti yetişmə dövrlərindən asılıdır. Qovunlar bir neçə qrupa ayrılırlar.

1. Tezyetişən Rusiya sortları;
2. Tezyetişən Orta Asiya sortları;
3. Yumşaq ətli Orta Asiya sortları;
4. Xırçıldayan ətli Orta Asiya yay sortları;
5. Cənub payız-qış sortları;
6. Sıx ətli Rusiya sortları;
7. Kantaluplar və ya Qərbi Avropa sortları.

Kantalupların ətli hissəsi sıx və dadı ətirli olur. Geniş yayılmış sortlarından Komsomol-142 və Limonu-sarı misal göstərilə bilər. Komsomol ortayetişən sort olmaqla, xırda meyvəli və şarşəkillidir. Ətli hissə ağdır, zərif vanil ətri verir. Limonu-sarı tezyetişən sortdur. Ətliyi ağ və sıx olur. Sıx ətli Rusiya sortlarına Bronzovka, Kolxozçu, şəkərli Krım, Persidskaya, Zimovka daxildir.

Zimovka orta yetişən olmaqla çəkisi 8 kq-a qədər gəlir. Yaxşı saxlanılır. Tərkibində 10%-ə qədər şəkər vardır. Kolxozçu ən çox yayılmış sortlardandır. Meyvəsi xırda, şarşəkilli, sarınarıncı yaşılı rəngdə olub, çox ətirli və dadlı, tərkibində 12%-ə qədər şəkər olur. Orta yetişən sortdur, daşınmağa davamlı, saxlanmağa davamsızdır.

Payız-qış sortlarına Qulyabi kara, Qulyabi sarı, yaşıl Quliyabi, narıncı Qulyabi daxildir. Yaşıl Qulyabi Cərco sortudur və çox gecyetişəndir. Çəkisi 4-8 kq-a qədər olur. Ətirli ətli hissəsinin tərkibində 10% şəkər vardır.

Narıncı Qulyabi gecyetişən sortdur, çəkisi 2,5-4 kq-a qədər olur. Yumurtavaridir, yaxşı saxlanır. Orta Asiya yay sortlarına Ak-kaun, Arbakeşka, Bargi-816, Içi-Kızıl, Kzıl-urup, Konça, Xokuzkalya, Qırmızı ətli və s. sortları daxildir.

Azərbaycanda Kolxozçu-749/753, Balakən-281, Qusarçay-426 və yerli qovun sortları becərilir.

Standarta müvafiq qovunlar təzə, təmiz və sağlam olmalıdır. Bunların rəngi və forması öz təsərrüfat-botaniki sortuna müvafiq olmalıdır. En kəsiyinin diametri ən çox 15 sm-dən, tezyetişən və silindrik formalılarda isə 10 sm-dən az olmamalıdır. Satışa buraxılan qovunların içərisində azacıq əzik və batıq, həmçinin ölçüdən uzaqlaşan qovunların miqdarı 5%-dən çox olmamalıdır. 10% eyni müddətdə yetişən başqa qovun sortlarının olmasına icazə verilir.

Xalq təbabəti

B vitamini və yodla zəngin yemiş bir çox xüsusiyyətləri ilə dəyərli meyvələr sırasındadır.

İlk növbədə asanlıqla yuxuya getməyə kömək edir. Bununla yanaşı, mütəxəssislərin fikrincə, yemişin gözəl ətri cütlüklərdə cinsi istəyi artırır.

Yeməkdən əvvəl yeyilən yemiş həzm sistemi orqanlarını təmizləyir. Lakin ac qarnına yemiş yemək də məsləhət görülmür.Xörəkdən sonra yemiş yemək həzmə ziyandır.

Böyrək-sidik kisəsi qumu tökülən zaman yemiş yeyilərsə, böyrəklər rahatlanır və sakitləşir. Yemiş həm də sidikqovucudur və tərqovucudur.Qurudulmuş qabığından 2 xörək qaşığı yemək böyrək daşına qarşı təsirlidir. Sidik yolu xəstəliklərinə qarşı faydalıdır.

Yeni ana olmuş xanımlar yemiş yeməklə süd artımına nail ola bilərlər.

Babasil şikayətlərinə yaxşı təsir edir.

Qaraciyər xəstəliklərinə də yemiş dənəsi suyu yaxşı təsir edir. Lakin gündə 1 stəkandan çox içmək məsləhət deyil.

Yemiş bədənə sərinlik hissi verir. Yanan hissəyə yemiş qoyularsa, ağrı azalır və sağalmasına kömək edir.Onu təpitmə halında bədəndə olan şişin üzərinə qoyduqda həmin yeri sakitləşdirir.Yemiş qabığının təpitməsi burun sulanmasına qarşı faydalıdır.

Ət bişirən zaman yemiş qabığı əlavə edilərsə, tez bişməsinə səbəb olar.

Yemiş tumu bir çox dərdə dərmandır. Belə ki, o, bədənə istilik və rütubət verib, mədəni yumşaldır. Qaraciyərin dərmanıdır. Sidikqovucu təsiri var. Sinə ağrıları, qızdırma, öskürək müşahidə olunan zaman yemiş tumu yemək məsləhətdir.

Yemişin dənələri qaynadıldıqdan sonra suyu içildikdə nəfəs yolu narahatlıqlarının qarşısını ala bilər.

"Meló" redirigeix aquí. Potser buscàveu meló (anatomia dels cetacis).

La melonera (Cucumis melo) és una planta conreada de la qual s'aprofiten els fruits, els melons -dits: meló de cristià, meló de l'altre, meló de l'olor o meló de tot l'any- per a distingir-los dels melons d'aigua o d'alger. Hom en diu melona quan és de forma allargada.

Descripció botànica

Flor masculina de melonera del cultivar Charentais

Melonera del tipus Muskmelon florida

És una planta herbàcia anual de la família Cucurbitaceae. Té les tiges esteses i moltes branques aspres, amb circells, i de 3 a 4 metres de longitud. Les fulles tenen el pecíol acanalat i estan partides en cinc lòbuls obtusos. Flors solitàries, algunes masculines i les altres femenines, la corol·la és groga. El fruit és el·lipsoidal, de 20 a 30 cm de llarg, amb l'escorça blanca, groga, verda o tacada d'aquests colors. La polpa és olorosa i dolça. Les llavors tenen l'epicarpi groc i són blanques a l'interior.

Característiques agronòmiques

Un meló

D'entre les plantes de la seva família botànica, la melonera és més exigent en calor que la carabassera i menys que la sindriera. Necessita un mínim de 15 graus per a germinar, la sembra s'ha de fer en època lliure de gelades a l'aire lliure, és a dir, durant l'abril o el maig. Per vegetar i fructificar adequadament necessita un període vegetatiu per sobre dels 20 graus de mitjana durant uns tres o quatre mesos. Quan es rega s'ha de procurar que l'aigua no toqui les fulles, ja que fàcilment es pot podrir tota la planta, això s'evita plantant en bancals i fent un reg amb solcs. Encara que amb menys rendiment que en terrenys de regadiu, també es pot conrear en secans ben llaurats, de manera que s'acumuli prou humitat a terra (els fruits de secà són més saborosos). Necessita esporga ja que, sinó, la planta fa moltes flors masculines i poques de femenines, essent aquestes últimes les que es transformen en el fruit. Hi ha diversos sistemes d'esporga: un dels més senzills és deixar dues fulles quan la planta en té quatre, sense comptar els cotilèdons, i després a les branques que surten tallar a quatre fulles.

Als hivernacles es cultiven meloneres amb produccions molt primerenques que es recolzen en cordes lligades al sostre perquè creixin verticals.

La maduresa del fruit és un poc difícil d'apreciar, es calcula aproximadament quan el meló "pesa" i és una mica tou en la part del peduncle.

D'entre les malalties, la més freqüent és l'oidi o malura blanca, que cal tractar amb fungicides preventius que no continguin sofre, ja que aquest li resulta fitotòxic. També l'ataquen diversos fongs del terra que li causen malalties o fins i tot la mort.

Varietats

Moltes de les varietats de melonera principals són valencianes, que tenen l'escorça verda: Meló d'Elx, Meló d'Ontinyent, Pinyonet, Meló Roget, Pell de granota. Altres varietats molt apreciades són el meló Groc Canari i la francesa Cantalup de mida petita i polpa de color taronja.

Entre les varietats mallorquines més apreciades hi ha l'eriço i el fei.

En els darrers anys s'han fet moltes varietats d'origen híbrid que resulten molt vigoroses i productives. També es fan servir meloneres empeltades amb altres cucurbitàcies més resistents a determinats fongs del terra.

Avantatges del seu consum

El seu alt contingut d'aigua el converteix en un aliat contra la deshidratació. Ric en potassi, magnesi i calci, és un bon aliment per a les dones embarassades per a la bona formació dels ossos del bebè i per prevenir l'osteoporosi. Conté sucre però no en excés, per tant, els diabètics i els qui estan a dieta poden menjar-ne sense cap problema. Aquests darrers. A més, poden beneficiar-se de les poques calories que aporta, així com del seu efecte diürètic i laxant per ajudar a eliminar toxines. La vitamina C que conté és antioxidant i afavoreix l'absorció del ferro en els aliments i la resistència a les infeccions. I la provitamina A redueix el risc de patir malalties cardiovasculars, degeneratives i càncer. Finalment, gràcies al seu poder hidratant, té aplicacions cosmètiques: es pot fer servir com a màscara per a la cara o per suavitzar els colzes i els genolls.^[1]

Vegeu també

• Meló amb pernil

Referències

Meloun cukrový (Cucumis melo) je druh melounu, pěstovaný v mnoha kultivarech. Od melounu vodního se liší velikostí, barvou a chutí plodu i vzhledem rostliny. Jde o jednoletou plodovou zeleninu, která patří do stejného rodu jako okurka.

Vzhled a pěstování

Rostlina je poléhavá, s hranatým průřezem stonku, výhony mohou dorůstat až 150 cm. Na listu lze rozpoznat 3-5 laloků, vzhledem jsou podobné listům okurky, jsou však menší. Stonek i listy jsou chloupkaté.^[1]

Vzhled plodů se liší v závislosti na kultivaru, slupka je v odstínech žluté či zelené barvy a může být buď úplně hladká, nebo síťovitě rozpraskaná a hrbolovitá. Dužnina zralých plodů je žlutá. Plody obsahují průměrně 6-8 % cukru (převážně sacharózy), podíl vody v plodech je oproti melounu vodnímu o cca 10 % nižší^[1]. Plody nejčastěji váží 1-3 kg.

Rostlina je jednodomá, přičemž samičích květů se objevuje na rostlině až 10x více než květů samičích. Na samičích květech je nápadný velký semeník s malým plůdkem. Vegetační doba je v podmínkách ČR 110 – 120 dnů.^[1]

Rostlina je značně teplomilná, zničí ji už první mrazy a pokud dojde k poklesu pod 10 °C, rostlina zastavuje asimilaci živin. Rostliny se dříve při pěstování zaštipovaly kvůli většímu rozvětvení výhonů, v současné době jsou vypěstovány i odrůdy, které toto nevyžadují.^[1] Přestože má rostlina mohutný kořenový systém, je možno je pro zvýšení výnosu plodů naroubovat na tykev.^[1]

Původ a rozšíření

Hlavním centrem původu melounu cukrového jsou území Íránu, Arménie a přilehlá území na západě a východě. Za druhé, menší, centrum původu se považuje Pákistán a severozápadní provincie Indie a Afghánistánu. Přestože pravá divoká forma melounu cukrového nebyla objevena, vyskytuje se ve výše zmíněných oblastech několik příbuzných divokých druhů.^[zdroj?]

Využití plodů

Dužnina plodů se nejčastěji konzumuje samotná syrová, lze je však i vařit či její plátky sušit. Plody kultivaru honeydew se často podávají s parmskou šunkou, lososem nebo se sladkým vínem. Některé odrůdy se pěstují pro semena,ze kterých se získává melounový olej, některé pouze pro svou příjemnou vůni. V Japonsku se vyrábí alkoholický nápoj midori s příchutí cukrového melounu.

Plody kultivaru kantalupe jsou dobrým zdrojem draslíku, vitamínu A a kyseliny listové.^[2]

Odrůdy cukrového melounu

Kantalupe

• Kantalupe: Meloun pocházející z Asie. Má sladkou dužinu a voní jako ananas. Slupka je podobná druhu Gallia.
• Gallia: Meloun pocházející z Asie. Je nezaměnitelný svojí slupkou, která je rozpraskaná jako kůra stromu. Barva slupky se při zrání mění od zelené do zlatožluté.
• Honeydew: Meloun s jemnou chuťí a světle zelenou dužinu. Barva slupky žlutá.
• Ogen: Malý kulatý hybrid, vyšlechtěný v Izraeli, odkud pochází i jeho jméno.
• Charentais: Meloun s oranžovou sladkou a vonnou dužinou. Barva slupky je zelenobílá.

Arménská okurka

Arménská okurka

Arménská okurka (Cucumis melo var. flexuosus) je zvláštní odrůda melounu cukrového. Rostlina dorůstá délky 76 - 90 cm, plody (30 - 38 cm) mají podlouhlý tvar jako okurka slupka je velmi tenká a bez hrbolků. Plody nejsou hořké a téměř nikdy se neloupou. Na Středním východě je známá jako „divoká okurka“ a nakládaná se prodává na trzích.

Odkazy

Reference

V tomto článku byly použity překlady textů z článků Muskmelon na anglické Wikipedii a Armenian cucumber na anglické Wikipedii.

1. ↑ ^{a b c d e} Meloun cukrový - české-melouny.cz [online]. [cit. 2012-01-30]. Dostupné online.
2. ↑ Nutrition Facts and Analysis for Melons, cantaloupe, raw [includes USDA commodity food A415] [online]. [cit. 2012-01-30]. Dostupné online. (anglicky)

Související články

• Listerióza ve Spojených státech amerických 2011

Externí odkazy

• Obrázky, zvuky či videa k tématu meloun cukrový ve Wikimedia Commons
• Galerie meloun cukrový ve Wikimedia Commons

For alternative betydninger, se Melon (hval).

Melon (Cucumis melo) er en klatreplante, der er blevet dyrket de sidste 4000 år (ca 2000 f.Kr.) i Persien og Afrika. Denne blomstrende plante bærer en frugt der af botanikere kaldes et falsk bær. Der er gennem tiden blevet udviklet mange forskellge melontyper. Blandt de mest kendte er honningmelon.

Vandmelonen er, trods navnet, ikke direkte i samme slægt som melonen. Derimod er de begge placeret inden for samme familie (se taxoboksen).

Galleri

• Melon

• Melon spirer

Zuckermelonensamen

Die Zuckermelone oder Melone (Cucumis melo) ist eine aus den Tropen und Subtropen stammende Pflanzenart, deren Beerenfrüchte als Obst genutzt werden.

Sie ist eine Art aus der Gattung der Gurken (Cucumis), daher mit der Gurke näher verwandt als mit der Wassermelone, die jedoch wie die Zuckermelone zur Familie der Kürbisgewächse (Cucurbitaceae) gehört. Die Zuckermelone ist sehr variabel, es gibt sehr viele Zuchtformen. Süße Formen werden als Dessertmelonen verwendet, nicht süße Formen ähnlich der Gurke als Gemüse.

Merkmale

Blüte

Die Zuckermelone ist eine einjährige Pflanze und bildet ein bis fünf Meter lange, meist rankende Sprosse aus. Es gibt jedoch auch kompakte Cultivare mit kurzen Internodien. Die Sprossachsen sind rund, ihre Behaarung ist relativ weich verglichen mit der verwandten Gurke. Die Ranken sind unverzweigt und stehen einzeln an den Knoten. Die Blätter sind acht bis 25 Zentimeter lang und gleich breit. Sie sind im Umriss leicht herzförmig mit fünf abgerundeten Ecken. Der Blattrand ist fein gezähnt. Die Pflanzen sind monözisch, bilden also an einer Pflanze männliche und weibliche Blüten. Viele Kultivare sind jedoch andromonözisch (besitzen männliche und zwittrige Blüten an einer Pflanze). Die männlichen Blüten stehen in wenigblütigen Blütenständen, die weiblichen stehen einzeln. Die Kelchzipfel sind pfriemlich und kürzer als die Kelchröhre. Die Krone ist blassgelb und hat einen Durchmesser von zwei bis drei Zentimetern.

Die Frucht ist eine ovale bis runde Panzerbeere, die kopfgroß werden kann. Bei großen Früchten werden nur eine oder zwei pro Pflanze gebildet. Die Oberfläche ist je nach Varietät verschieden: glatt bei der Wintermelone, mit netzartigen Korkleisten bei der Netzmelone und mit warzig-wulstiger Oberfläche mit Längsrillen bei der Cantaloupe-Melone. Unreife Früchte sind behaart, reife sind kahl. Das Fruchtfleisch ist von grüner bis gelber, auch orangefarbener, weißer oder pinker Farbe und enthält zahlreiche längliche, abgeflachte Samen. Es gibt süße sowie nicht süße Sorten.

Die Chromosomenzahl ist 2n = 24.

Inhaltsstoffe

In 100 Gramm essbarem Anteil der Früchte sind folgende Inhaltsstoffe enthalten: Brennwert 231 kJ (54 kcal), Wasser 86 g, Protein 0,9 g, Fett 0,1 g, Kohlenhydrate 12,4 g, Ballaststoffe 0,73 bis 0,98 g, Organische Säuren (vorwiegend Zitronensäure, auch Äpfelsäure) 0,08 g. Mineralstoffe: Calcium 13 mg, 0,2 mg Eisen, Kalium 309 mg, Magnesium 13 mg, 17 mg Natrium, 23 mg Phosphor.^[1]

Der Anstieg des Zuckergehalts im Verlauf der Reifung der Frucht ist allein auf den Anstieg im Saccharose-Gehalt zurückzuführen, der in reifen Früchten den Großteil der Kohlenhydrate ausmacht. Die Gehalte an Glucose und Fructose bleiben im Wesentlichen konstant. Andere Zucker, wie die als Transportsubstanzen im Phloem vorkommende Raffinose und Stachyose, sind in den Früchten nicht vorhanden.^[2]

Der charakteristische Duft bestimmter Melonentypen entsteht durch ein Gemisch an flüchtigen Aldehyden, Alkoholen, Estern und Acetaten (besonders Benzylacetat, Hexylacetat und 2-Methylbutylacetat). Ihre Bildung während der Reife wird durch das Pflanzenhormon Ethylen gesteuert. Auch schwefelhaltigen Verbindungen wird eine wichtige Rolle im Gesamtaroma zugeschrieben.^[3]

Verbreitung

Habitus

Wildformen in natürlichen Habitaten gibt es von Südwest-Afrika über Süd-, Ost- bis Nordost-Afrika, in Südwest-, Südzentral- und Südasien sowie Australien. Sie tragen verschiedene Namen, aber laut Hybridisierungs- und Isoenzym-Studien gehören alle der afrikanischen Ursprungsart an. Unklar bleibt, ob die Melone in Afrika oder Süd-/ Ost-Asien zur Kulturpflanze wurde. Die Domestizierung fand wohl parallel auf beiden Kontinenten statt. In Ägypten wurden Samen gefunden aus der Zeit um 3800–3550 v. Chr. nahe Hierakonpolis (Nubische Wüste), weitere aus China (um 3000 v. Chr.), aus dem Iran (3000 v. Chr.). Die ältesten Belege auf dem europäischen Kontinent kommen aus Griechenland (ca. 1400–900 v. Chr.); Tiryns (Spätbronzezeit), Kastanas (früheisenzeitlich).

Antike Texte - Hinweise: Sippen/Sorten: Plinius XIX (23) 67, Boden: Pall. IV 9,6, Saatgutvorbereitung, Aussaatzeitpunkt: Pall. IV 9,6; Geoponika XII 20, Diätik (s. auch Flaschenkürbis): Galen II 5, Kochrezepte: Apicius III 7.

Die Zuckermelone wird heute weltweit in den Tropen und Subtropen angebaut, wo es regional eine Vielzahl an Varietäten und Sorten gibt. Das natürliche Verbreitungsgebiet wird in den Tropen von Mittel- und Vorderasien vermutet. Ein Mannigfaltigkeitszentrum befindet sich in Indien. Im Mittelmeergebiet dürfte sie seit dem Altertum angebaut worden sein.^[4]

Wildwachsende Melonen kommen vorwiegend in Afrika und Asien vor, aber auch in Australien und im pazifischen Raum. In den Gebieten, wo sie angebaut werden, verwildern Melonen sehr leicht. Für Österreich wird angegeben, dass sie zwar selten und unbeständig verwildert, dann aber bevorzugt auf Klärschlammdeponien.^[5]

Nutzung

Die Erträge schwanken zwischen 4 und 50 Tonnen pro Hektar und Jahr.^[4]

Die Weltjahresernte betrug 2006 27,6 Millionen Tonnen. Die größten Anbauländer waren China (15,5 Millionen Tonnen), Türkei (1,8 Millionen Tonnen), USA (1,2 Millionen Tonnen), Iran (1,1 Millionen Tonnen) und Spanien (1,0 Millionen Tonnen).^[6] Die Zuckermelone steht damit auf Platz sechs der kommerziell produzierten Gemüsearten. Neben Spanien sind in Europa noch Rumänien, Italien und Frankreich größere Anbauländer. In Deutschland wurden 2003 auf 70 Hektar Melonen angebaut.^[7]

Für die menschliche Ernährung ist der in manchen Sorten hohe Anteil an Vitamin A und C vorteilhaft, ebenso der Gehalt an Lithium und Zink. Der Gehalt an Vitamin E, Folsäure, Eisen und Kalzium ist im Vergleich zu anderen Obst- und Gemüsearten gering.^[8]

Verschiedene Sorten

In Europa werden die Zuckermelonen in drei Großgruppen gegliedert:

• Wintermelonen sind relativ groß (1,5 bis 3 kg), besitzen keinen Geruch und sind sehr süß. Hierzu zählen etwa die 'Amarillo liso', 'Piel de Sapo', 'Tendral' und Honigmelone ('Gelbe Kanarische'). Sie reifen spät und sind lange haltbar. Im Gegensatz zu den beiden anderen Gruppen sind die Früchte nicht nachreifend.
• Netzmelonen sind duftend und relativ lange haltbar. Zu ihnen zählen 'Wester Shipper', die beiden 'Easter Shipper', 'Honey Dew' und die 'Galia'.
• Cantaloupe-Melonen sind duftend, meist nicht lange haltbar. Zu ihnen zählen die Charentais und 'Ogen'.

In Publikationen der EU wird die Art Cucumis melo generell als Melone bezeichnet. Innerhalb der EU ist die Angabe der Handelstype der Melonen verpflichtend, die Angabe der Sorte freiwillig.^[9] In der Vermarktungsnorm (Verordnung EG 1615/2001, zuletzt geändert durch EG 1016/2006) sind etwa Mindestgrößen und Mindest-Zuckergehalt definiert.^[10]

Die OECD unterscheidet aufgrund von Fruchtmerkmalen folgende 16 Handelstypen der Melone.^[11] Die deutschen Bezeichnungen folgen der deutschen Bundesanstalt für Landwirtschaft und Ernährung:^[10]

• Ananasmelone (Ananas d'Amérique, Persische Netzmelone)
• Baskavas
• Branco
• Western Shipper (Rockmelon, Amerikanische Netzmelone, Cantaloupe-Melone)
• Yellow Eastern Shipper (Gelbe italienische Netzmelone, Supermarket)
• Green Eastern Shipper (Grüne italienische Netzmelone)
• Honigmelone (Gelbe Kanarische, Amarillo, Tendral Amarillo)
• Gelbe Charentais
• Grüne Charentais
• Galia
• Honey Dew
• Kirkagac, Kurkash, Hidir
• Ogen
• Piel de Sapo (oder Futuro-Melone)
• Rochet
• Tendral, Yuva

In Indien gibt es eine Vielzahl von nichtsüßen Landrassen, die in verschiedenen Varianten als Gemüse ähnlich der Gurke zubereitet werden: bei „Phoot“ (var. momordica) reißen die Früchte zur Reife auf und haben ein mehliges, saures Fleisch; „Kakri“ wird als Salatgurke genutzt; „Vellarikkai“ wird besonders in Kerala angebaut und ist mehrere Monate lagerbar; Dosa Kaya wird gekocht als Gemüse gegessen; Kachri ist eine halbwilde Form mit kleinen Früchten von 60 bis 70 Gramm, die getrocknet als Garnierung von Gemüsegerichten verwendet werden.^[12]

Pflanzen der Varietät Makuwa.

In Japan werden hauptsächlich Hybridsorten (F1-Hybride) angebaut. Es gibt vier Haupttypen:^[13]

• Grünfleischige Netzmelonen: hierzu zählt mit 'Crown Melon' die mit bis zu 200 US-Dollar pro Frucht teuerste Sorte. Sie wird ausschließlich in Gewächshäusern gezogen und schmeckt besonders süß
• Rotfleischige Netzmelonen:
• Glattschalige Melonen: hierzu zählen die Makuwa (var. makuwa), die bereits in Gedichten aus dem 8. Jahrhundert n. Chr. bekannt sind.
• Oriental Pickling Melon (var. conomon) ist nicht süß und wird unreif zu Sauergemüsen verarbeitet, die „asa-zuke“ und „nara-zuke“ genannt werden. Bis ins 19. Jahrhundert waren sie in Japan beliebter als Gurken.
• Unreif geerntete Zuckermelonen, etwa faustgroß und dunkelgrün, werden in Deutschland als Saisongemüse im Frühherbst unter dem türkischen Namen "Kelek" vermarktet. Im Geschmack erinnern sie an Gurken, sind jedoch fester und leicht süßlich, und werden wie diese gegessen: roh, geschmort oder sauer eingelegt.

Kelek

Systematik

In der traditionellen Klassifikation wird die Zuckermelone mit einigen afrikanischen Arten (Cucumis hirsutus, Cucumis humifructus und Cucumis sagittatus) gruppiert. Phylogenetische Untersuchungen zeigten jedoch, dass die Zuckermelone zu einer Klade mit asiatischen und australischen Arten gehört.^[14]

Die Anzahl der Melonensorten ist überaus groß. Allein in der EU sind über 500 Sorten zum Anbau zugelassen.^[15]

Es gibt verschiedene Klassifikationen innerhalb der Art. Grundlegende Arbeiten sind die von Naudin 1859 und die von Pangalo 1929. Pangalo hat die Art als eigene Gattung Melo mit mehreren Sektionen und einem Dutzend Arten geführt. Auf den Arbeiten von Naudin und Pangalo bauten die späteren Taxonomen auf. Ein einfaches System ist das von Munger und Robinson 1991,^[16] die die Art in sechs Varietäten (agrestis, cantalupensis, inodorus, flexousus, conomon, chito, momordica) einteilen.

Die folgende Klassifikation beruht auf dem Vorschlag von Pitrat et al. 2000:

• Unterart Cucumis melo L. subsp. agrestis (Naudin) Pangalo: Mit kurzen Haaren am Fruchtknoten
  • Varietät conomon Thunberg
  • Varietät makuwa Makino
  • Varietät chinensis Pangalo
  • Varietät momordica Roxburgh
  • Varietät acidulus Naudin
• Unterart Cucumis melo L. subsp. melo: Mit langen Haaren am Fruchtknoten
  • Varietät cantalupensis Naudin
  • Varietät reticulatus
  • Varietät adana Pangalo
  • Varietät chandalak Pangalo
  • Varietät ameri Pangalo
  • Varietät inodorus Jacquin
  • Varietät flexuosus L.
  • Varietät chate Hasselsquist
  • Varietät tibish Mohamed
  • Varietät dudaim L.
  • Varietät chito Morren

Phylogenetische Untersuchungen konnten die Untergliederung von Munger und Robinson im Wesentlichen bestätigen: die Cultivare der "westlichen" Varietäten cantalupensis und inodorus waren deutlich von den übrigen, überwiegend nicht-süßen Sorten getrennt. Die beiden Varietäten waren auch voneinander im Wesentlichen unterschieden, jedoch waren einige Sorten in der jeweils anderen Klade gruppiert. Auch die übrigen Varietäten waren im Wesentlichen als eigene Kladen erkennbar.^[16]

Geschichte

Die Domestizierung der Zuckermelone wird auf 3000 v. Chr. geschätzt. Um 2000 v. Chr. dürfte sie im Alten Ägypten kultiviert worden sein, ebenso in Mesopotamien, Ost-Iran und China, in Indien um 1000 v. Chr. Im antiken Griechenland und Rom war sie ebenfalls bekannt. Im mittelalterlichen Europa fanden Samen und Saft von Cucumis melo (lateinisch damals melo) auch als Arzneimittelzutat Verwendung.^[17][18][19]

In den europäischen Sprachen gibt es drei Wortwurzeln für die Zuckermelone, weshalb man auf drei unabhängige Einführungen in Europa schließt: „Melon“ oder ähnlich in allen romanischen und germanischen Sprachen sowie Polnisch, Tschechisch, Slowenisch und Finnisch; „pepo“ im Rumänischen, πεπόνι im Griechischen, „pjepër“ im Albanischen, „papesh“ im Bulgarischen sowie regional im Italienischen; „dinja“ im Russischen und Serbokroatischen und „dinnye“ im Ungarischen, was sich vom lateinischen cydonea (Quitte, gelber Apfel) ableitet.^[20]

Trivialnamen

Für die Zuckermelone bestehen bzw. bestanden auch die weiteren deutschsprachigen Trivialnamen Bäbenen (mittelhochdeutsch), Beben, Bebene (mittelhochdeutsch), Befe (mittelhochdeutsch), Biboz (althochdeutsch), Cantalupe (im Sinne von Netzmelone), Erdapfel, Erdaphel (mittelniederdeutsch), Erdaphil (mittelniederdeutsch), Erdapphel (mittelniederdeutsch), Erdeaphel (mittelniederdeutsch), Erdeapphel (mittelniederdeutsch), Errapphel (mittelhochdeutsch), Melaum (Österreich), Melaun (mittelniederdeutsch), Meloen (mittelniederdeutsch), Melone (mittelhochdeutsch), Melonen (mittelhochdeutsch), Mellunen, Melun (mittelhochdeutsch), Melwen (mittelhochdeutsch), Meylon (mittelhochdeutsch), Pademe (mittelniederdeutsch), Päddem (Siebenbürgen), Päden (Siebenbürgen), Pebenun (althochdeutsch), Pedem, Pedeme, Pedemen, Pedo (althochdeutsch), Pedome (althochdeutsch), Pepano (althochdeutsch), Petuna (althochdeutsch), Peydame (mittelhochdeutsch), Pfädem (mittelhochdeutsch), Pfedemmen (mittelhochdeutsch), Pfemyn (althochdeutsch), Pheben, Pheddan (althochdeutsch), Pheden (althochdeutsch), Phedern, Piboz (althochdeutsch), Plotzer (oberdeutsch), Plützer (oberdeutsch), Zackerpädden (Siebenbürgen) und Zärti (Wien).^[21]

Literatur

• R. W. Robinson, D. S. Decker-Walters: Cucurbits. CAB International, Wallingford 1997, S. 65–70. ISBN 0-85199-133-5 (Merkmale)
• Susanne Huyskens-Keil: Zuckermelonen. Anbau, Qualität, Aufbereitung und Lagerung. Ulmer, Stuttgart 2007. ISBN 978-3-8001-4575-1
• Michel Pitrat, Peter Hanelt, Karl Hammer: Some comments on infraspecific classification of cultivars of melon. In: N. Katzir, H.S. Paris: Proceedings of 7th EUCARPIA Meeting on Cucurbit Genetics and Breeding. Acta Horticulturae, Band 510, 2000, S. 29–36. ISBN 90-6605-852-8 (Systematik)

Einzelnachweise

1. ↑ Nährwert-, -Vitamin und Mineralstoffangaben. Lebensmittel-Warenkunde.de, abgerufen am 8. März 2011.
2. ↑ Yosef Burger et al.: The contribution of sucrose to total sugar content in melons. In: N. Katzir, H.S. Paris: Proceedings of 7th EUCARPIA Meeting on Cucurbit Genetics and Breeding. Acta Horticulturae, Band 510, 2000, S. 479–485. ISBN 90-6605-852-8
3. ↑ Moshe Shalit et al.: Aroma formation in muskmelons: volatile acetates in ripening fruits. In: N. Katzir, H. S. Paris: Proceedings of 7th EUCARPIA Meeting on Cucurbit Genetics and Breeding. Acta Horticulturae, Band 510, 2000, S. 455–461. ISBN 90-6605-852-8
4. ↑ ^{a b} Wolfgang Franke: Nutzpflanzenkunde. Nutzbare Gewächse der gemäßigten Breiten, Subtropen, und Tropen. 4. Auflage. Thieme, Stuttgart 1989, ISBN 3-13-530404-3.
5. ↑ Manfred A. Fischer, Karl Oswald, Wolfgang Adler: Exkursionsflora für Österreich, Liechtenstein und Südtirol. 3., verbesserte Auflage. Land Oberösterreich, Biologiezentrum der Oberösterreichischen Landesmuseen, Linz 2008, ISBN 978-3-85474-187-9.
6. ↑ FAOSTAT, "other melons (incl. cantaloupes), abgerufen 31. März 2008.
7. ↑ Susanne Huyskens-Keil: Zuckermelonen. Anbau, Qualität, Aufbereitung und Lagerung, 2007, S. 16.
8. ↑ Susanne Huyskens-Keil: Zuckermelonen. Anbau, Qualität, Aufbereitung und Lagerung, 2007, S. 11.
9. ↑ http://www.ble.de/cln_042/nn_470548/sid_1A61939C398E864C1B74E7CE2FBD39CF/nsc_true/DE/02__Kontrolle__Zulassung/01__Qualitaetskontrolle/01__Vermarktungsnormen/ObstundGemueseFrisch.html?__nnn=true (Link nicht abrufbar)
10. ↑ ^{a b} Seite des Bundesamtes für Landwirtschaft und Ernährung (Memento vom 14. Juli 2014 im Internet Archive), abgerufen 6. April 2008.
11. ↑ OECD: International Standardisation of Fruit and Vegetables. Melons. OECD Publishing, 2006, ISBN 978-92-64-02255-3 (online)
12. ↑ V. S. Seshandri, T.A. More: Indian Land Races in Cucumis melo. In: S. Nishimura et al.: Proceedings of the Second International Symposium on Cucurbits. Acta Horticulturae, Band 588, 2001, S. 187–192. ISBN 90-6605-776-9
13. ↑ Y. Sakata, M. Sugiyama: Characteristics of Japanese Cucurbits. In: S. Nishimura et al.: Proceedings of the Second International Symposium on Cucurbits. Acta Horticulturae, Band 588, 2001, S. 195–199. ISBN 90-6605-776-9
14. ↑ Susanne S Renner, Hanno Schaefer, Alexander Kocyan: Phylogenetics of Cucumis (Cucurbitaceae): Cucumber (C. sativus) belongs in an Asian/Australian clade far from melon (C. melo) BMC Evolutionary Biology 2007, Band 7, 58. doi:10.1186/1471-2148-7-58
15. ↑ Susanne Huyskens-Keil: Zuckermelonen. Anbau, Qualität, Aufbereitung und Lagerung, 2007, S. 9.
16. ↑ ^{a b} A. Stepansky, I. Kovalski, R. Perl-Treves: Intraspecific classification of melons (Cucumis melo L.) in view of their phenotypic and molecular variation. Plant Systematics and Evolution, Band 217, 1999, S. 313–332. doi:10.1007/BF00984373
17. ↑ Paul Diepgen: Gualtari Agilonis Summa medicinalis. Nach den Münchner Cod. la. Nr. 325 und 13124 erstmalig ediert mit einer vergleichenden Betrachtung älterer medizinischer Kompendien des Mittelalters. Leipzig 1911, S. 68.
18. ↑ Volker Zimmermann: Die Heidelberger Arzneibücher Ysack Leujs. Beiträge jüdischer Ärzte zur Heilkunde des Mittelalters. Franz Steiner, Stuttgart 2018, ISBN 978-3-515-12174-3, S. 62 f.
19. ↑ Ulrich Stoll (Hrsg.): Das ‚Lorscher Arzneibuch‘. Ein medizinisches Kompendium des 8. Jahrhunderts (Codex Bambergensis medicinalis 1): Text, Übersetzung und Fachglossar. Stuttgart 1992 (= Sudhoffs Archiv, Beiheft 28), S. 438.
20. ↑ M. Pitrat, M. Chauvet, C. Foury: Diversity, history and production of cultivated cucurbits. In: K. Abak, S. Büyükalaca: Proceedings of the First International Symposium on Cucurbits. Acta Horticultae, Band 492, 1999.
21. ↑ Georg August Pritzel, Carl Jessen: Die deutschen Volksnamen der Pflanzen. Neuer Beitrag zum deutschen Sprachschatze. Philipp Cohen, Hannover 1882, S. 119 (online).

Dinja (Cucumis melo) se ubraja u porodicu Cucurbitaceae te bi se stoga trebala smatrati povrćem. Međutim, općenito se smatra voćem. Spada u red krastavaca, a sa lubenicom je tek u dalekom srodstvu. Zrele dinje su tamno žute do svijetlo zelene, vrlo slatkog ukusa. Uzgajaju se pretežno u Aziji, SAD, Meksiku, ali i u mnogim mediteranskim zemljama.

Karakteristike

Hemijski sastav dinje:

• 85,4% vode
• 0,7% mineralnih vlakana
• 12,4% ugljikohidrata
• 0,9% proteina
• 0,1% biljnih masnoća

Od minerala, dinja sadrži mnogo kalijuma.

Također pogledajte

• Kiwano

Gindor an kelek sernavê famîleya riwekeke bi fêkî ye. Fêkiyê gindoran şîrîn dibe. Cureyên wî pir in.

• Pertêx: gindorekî top yî girniş girnişî ye.
• Qire
• Qomî
• Xerûze
• Gindorê bi bihîn an kelekê îsraîlî: gindorekî biçûk yî pir bi bihîne.
• Gindorê zivistankî: ew gindora siftê yî kesk e paşê zer dibe. Meriv dikane heta demeke drêj veşêre.

Galerî

• Barê gindoran

Tī Tâi-oân me-lóng (tha̍k "mĕ-lóng") chí Cucumis melo L. ê kóe-chí. Me-lóng ê chai-pôe-chéng chin chē, kî-tiong siāng thong-lâng-chai--ê pau-koah 哈密瓜. Phôe jiâu-jiâu bē-su bāng-á--ê kiò chò bāng-á-koe.

Tô·

• Iù châng

• Bāng-á-koe

In melōn^[2] cē xōchihcualli.

Melōn

Tlahtōlcaquiliztilōni

1. ↑ Sinónimos en Tropicos
2. ↑ In tlahtōlli "Melōn" īpan Fray Alonso de Molina ītlahtōltecpantiliz, yeh ōquihcuilo Melon fruta conocida, lo miſmo.

Lo Melon (Cucumis melo) es una planta erbacèa annadièra originària d'Africa intertropicala, de la familha de las Cucurbitacèas e cultivada subretot coma planta d'òrt per son fals fruch comestible. Lo tèrme designa tanben lo fruch qu'a fòrça gost, sucrat e perfumat.

Cal pas lo confondre confondre amb la pastèca).

Botanica

Classificacion

Lo melon cultivat aparten a la sosespècia Cucumis melo L. subsp. melo que lo fals fruch es fòrça polimòrf. Lo fruch salvatge d'origina passava pas lo 30 o 50 g mas foguèt la basa de la definicion de plan fòrça variatats^[1]. Aqueles son tieradas segon los autors en gropes, que los mai importants son:

• D'entre los melons consomits coma fruches (recoltats quand madura):
  • Lo grop cantalupensis, melon cantalop ;
  • Lo grop reticulatus ;
  • Lo grop inodorus, melon d'ivèrn ;
• d'entre los melons consomits coma legums (recoltats abans maduritat) :
  • Le grop flexuosus, melon sèrp ;
  • Le grop momordica, melon phut (Índia).

Existís un melon salvatge nomenat localament « melon tsamma », present dins lo desèrt de Kalahari, que amb los congombres salvatges es l'unica font d'aiga de la region pendent lo periòde de secada annadièra^[2].

Lo tèrme « melon » ven del latin melo, melonis que la racina grèga significa « poma », « fruch » (« poma » se ditz malum en latin).

Descripcion

Lo melon es una planta erbacèa annadièra de cambas rebalaire pro longas amb vrilhas.

Las fuèlhas son sovent entièras o un pauc lobadas.

Las flors, jaunas, son monoïcas (sèxes separats sus de flors distinctas). Las flors masclas apareisson d'en primièr. Lo melon florís tot l'estiu de mai a setembre.

Lo fruch es sovent voluminós, de forma ovala o redonda e pòrta sus la rusca de divisions plan dessenhadas. La rusca es mai o mens lisa, o embotida, costelada, brodada o ronhosa, sa color varia de totes los tons del verd al jaune passant pel blanc. Lo popa de color jauna a iranjat ten fòrça chuc e es fòrça perfumada quand madura. Lo cròs central, fibrós, conten fòrça granas.

Cultura

Lo melon es una planta allogama que se cultiva per semenilhas al mitant de prima. Es melhor semenar en plaça perque las racinas de las cucurbitacèas son plan fragilas. Plantar dos o tres granas (per seleccionar lo melhor plant) cada mètre perque lo melon s'escampa fòrça. Ama un luòc caud, solelhat e un sol ric (de fums). Sense fums e per facilitar lo desvolopament, se pòt apondre d'engrais ric en potassi.

Crestar en dessús de las doas primièras fuèlhas vertadièras. Puèi, sus las doas cambas atal formadas, tornat crestar en dessús de la 4^a fuèlha. Crestar enseguida a tres fuèlhas aprèp cada melon. Conservar sonque tres o quatre fruchs maximum per plant. Cal tanben supprimir las fuèlhas amagant los fruches.

Quand lo melon grandís, se lo pòt pausar sus una teula o una jaça de grava per l'aparar de l'umiditat del sol e qu'aquel supòrt li balhe un maximum de calor propici a la maduretat del fruch.

Lo melon es madur quand las fuèlhas e la rusca començan de venir jaune e sa pèl e son pedoncul a fendilhar.

I a quatre factors que favorizan la qualitat d'un melon: Varietat, ensolelhament, asagatge e maduredat del fruch lo jorn de la culhida. Important: cal culhir lo melon aprèp un bon periòde d'ensolelhament e pluseu lo ser que lo matin (lo matin, los sucres son mai bas amb l'utilizacion del sucre de la planta coma aliment pendent la nuèch que la planta respira sens photosintèsi).

Lo taus de sucre minimal per la comercializacion es de 10 sur l'escala de brix. En dejós de 9, es una cocorda.

Dins qualques cases, lo melon es empeutart^[3]. L'empèut dins cultura del melon a per tòca d'aparar las culturas d'agents patogèns: • Verticillium dalhiae • Phomopsis sclerotioides • Fusarium oxysporum f. sp. melonis. L'empèut permet tanben de cultivar en condicions limitas de sol (temperatura bassa, salinitat nauta, eca.), defavorablas a la cultura del melon. E, dins qualques condicions, l'empèut permet d’augmentar la productivitat de las plantas, veire la qualitat dels fruches.

Malautiás

Lo melon es sensible a l'oïdium. A besonh d'un apond d'aiga regular mas un asagatge al pé en evitant de molhar las fuèlhas e un bon palhatge limitan l'infeccion d'oïdium.

Es tanben sensible al Fusarium oxysporum, al mildió e al virus mosaïca del congombre, de la pastèca e de la corgeta, totes tres transmeses pel meteis pesolh (Aphis gossypii)^[4].

Varietats cultivadas

Melon brodat

Melon cantalop

Melon Honeydew

En 2011, mai de 650 varietats de melons son inscrichas al catalòg europèu de las varietats cultivadas.

Existís mai d'un tipes de melon:

• Melon brodat (Cucumis melo reticulatus): forma redonda, rusca ligiosa de relieu, carn irangada. Sa pèl espessa amb du relieu lo caracteriza.
• Melon cantalop: carn iranjada, forma redonda, rusca lisa. Originari d'Asia minora e introduch en Itàlia a la Renaissença puèi fòrça cultivat en Charanta e d'autras partidas d'Occitània: Agenés, Carcin, Armanhac, Comtat Venaicin e Bocas de Ròse) a partir del sègle XVI. Lo fruch es redons, de rusca lisa verd clar, jaunissant leugièrament quand madura, amb de linha de sutura mai escuras, pèsa prèp d'1 kg. La carn es iranjada, sucrada, chucosa e fòrça perfumada. Las varietats ancianas son de durada de conservacion brèva alara que de varietats recentas n'an una mai longa.
• Melon Galia: forma redonda, rusca bruna iranjada, carn esmeralda.
• Melon hami
• Melon Sucrin
• Melon inodor (Cucumis melo inodorus), caracterizat per una rusca lisa e inodora.
• Melon d'Espanha
• Melon Honeydew: Tanben nomenat melon mèl. Lo fruch es redond, de rusca lissa, blanc gris. Pèsa 2 kg. La carn es verdesca (o iranjada dins qualques varietats novèlas). Aquel tipe amb maduracion non climaterica fa de fruches que se consèrvan plan. Es cultivat als Estats Units d'America, en Austràlia e en Asia. venon de l'anciana varietat "Blanc d'Antíbol d'ivèrn".
• Melon Ogen
• Melon Piel de sapo ("pèl de grapaud" en castelhan). Lo fruch es oval, de rusca verda tascada de jauna e de verd escur. La carn es blanc verdenca, sucrada, chucosa, pauc aromatica. La maduracion es non climaterica. Es lo tipe mai cultivat en Espanha e en Turquia (jol nom de Kirkagac).

De varietats aromaticas e de durada de conservacion brèva son climatericas e d'autres peu aromaticas mas de longa conservacion lo son pas.

En França

Quatre tipes son subretot cultivadas: lo « cantalop charentés », lo « charentés brodat » , le « verd oliva » (de rusca verd oliva, forma ovala) e lo « galia » .

D'autras varietats mai ancianas son encara cultivadas, mas semblan èsser sul punt de desapareisser: sèrp, roge de Pèrsia, picon gris de Rennes, sucrin de Tors e melon de Trets.

Appellacions localas

Voatango es un mot malgash que designa lo melon cultivat a Madagascar. Es odorant mas sa carn es blanca e fada.

En França, doas produccions benefician d'una IGP (indicacion geografica protegida), los melons del Naut-Peitau e aqueles de Carcin. Una autra produccion, lo melon de Guadeloupe, espèra l'IGP dels servicis de la Commission europèa.

Aspèctes economics

La produccion mondiala de melons es de 28 300 000 tonas^[5].

Los principals païses productors son China (que produís mai de 50 % de la produccion mondiala siá 15 100 000 tonas), Turquia e Iran (1 200 000 tonas cadun), Espanha, los Estats Units d'America, Romania, Egipte e Índia.

Lo rendament mejan es de 211 quintals/ha, mas pòt aténher 333 q/ha als Païses Basses (culturas en sèrvas) e 346 als Emirats Arabis Units, païses pasmens de produccion flaca.

En Euròpa, los principals productors son Espanha (1 000 000 tonas), Itàlia (580 000 t), puèi la França.

França ne produtz prèp de 300 000 t (13ⁿ reng mondial, rendament mejan 192 q/ha), mas es pas autosufisenta. Impòrta 90 000 t cada an subretot venet d'Espanha, Marròc e Israèl.

Utilizacion

Melon amb cambajon

Los fruches madurs se manjan cruds, en primièr plat o en dessèrt. Se pòdon los còire per ne far de compòstas e de confituras.

Un bon melon deu èsser pesuc (signa qu'es plen de sucre: lo taus de sucre deu passar 10 gras de Brix per èsser comercializat, en dejós es classificat coma cocorda), sentit una odor tipica qu'es signe de maduretat. Pel melon de Cavalhon la preséncia d'una fendilha o del destacament del pedoncul, es un signe de maduretat, mas aquò es pas de totes los tipes de melons. Un bon melon lis o brodat deu aver 10 tralhons (9 es un signe de non maduretat), plan dessenhada per un trach verd blauenc.

Per qualques gastronòms, la preséncia d'una larga aureòla a la basa del fruch, es un signe de qualitat, indicant un melon « feme ». Es pas vertadièr, la largor de l'aureòla es pas qu'un indicator de la varietat. A res de veire amb la qualitat gustativa, e los melons son pas sexuats (son de fruches).

Lo melon se consèrva melhor dins un armari o una cava frega qu'al refrigerator.

Apòrt nutricional

En general, lo melon passa pas las 48 calorias pels 100 gramas.

• Lo melon cantalop es una bona font de potassi, de vitamina A e d'acid folic. Es tanben ric en bèta carotèn e en vitamina C.
  Lo potassi es util dins la prevencion dels calculs renal. Lo cantalop es en general un bon laxatiu mercé a sas fibras.

• Lo melon Honeydew es conegut per contenir pauc de nutriments e pauc de potassi e de vitamina A.
  Lo taus en vitamina varia segon lo tipe de cultivar, la talha del fruch, e subretot lo tipe de sol de cultura. Un estudi^[6] portant suls tauses en acid ascorbic total (AAT), en acide ascorbic (AA), e en Acid desidroascorbic (DAA), coma en acid folic (AF) e potassi (K) foguèt determint a plana maduretat dins los fruches de talha comerciala. Lo taus d'acid ascorbic total aumentèt amb la talha dels fruches, fins a un maximum (talha 6 o 5), e diminuissent quand le fruch es mai gros^[7]. L'acid ascorbic total e lo contengut en acid folic èra pauc ligat a la talha, mas mai nauts dins los fruches venent de sols argiloses.

Istòria

La region d'origina del melon es pas coneguda, siá Índia, o Iran o encara quitament d'Africa. Segur qu'èra cultivat en Egipte 2000 ans AbC. 5 sègles AbC, sa produccion de la Bòca de Nil èra celèbre. D'aquí, sa produccion passèt en Grècia, puèi en Itàlia al sègle I ApC. Los grècs nomenavan de cucurbitacèas de carn doça pel nom "pepon" (sens literal: cuèch pel solelh - lo solelh es sosentendu- , madur ) , de "peptein" (còire). Aquò donèt en latin "pepo". D'aquí ven "melopepon" en grèc (literalament poma cocorda cuècha al solelh, de "melo" que vòl dire poma, e "pepon") e doncas "melopepo" en latin.

Fa partit de las plantas d'òrt de la tièra del capitulari De Villis per Carlesmanhe al començament del sègle IX. En 1495, lo rei Carles VIII de França, de retorn de las guèrras d'Itàlia, lo tornèt introduire en França. Pasmens, las varietats d'alara èran pauc sucradas e manjadas en saladas.

Al sègle seguent, de monges menèron a Roma dempuèi Armenia, una varietat redonda de carn iranjada e gostosa, que fuguèt cultivada dins los òrts de la demorança d'estiu dels papas a Cantalupo, a l'entorn de Roma. Es la varietat « Cantalop » e dempuèi lo sègle XVI sa cultura s'espandiguèt en Provença, dins la val du Ròse, dins lo Lengadòc, puèi rejonguèt la Val de Léger, l'Anjau e la Torena. D'aquí, arribèt a la Cort e los mercats de París. Mai tard s'espandiguèt en Charanta, que per seleccion, los celèbres « cantalop charanteses », puèi lo « charentés brodat », foguèron creats.

Al sègle XVIII, la Marquesa de Sévigné en repaus a Grinhan ne venguèt leca e Voltaire, lo qualifiquava de « cap d'òbra de l'estiu ».

Alexandre Dumas qu'amava los melons e subretot aqueles de Cavalhon demandèt, en cambi de la dona de la totalitat de son òbra publicada (prèp de 400 volums) que faguèt en 1864 a la bibliotèca de la vila, una renda viatgèra de 12 melons cada an. Çò qu'acceptèt lo conselh municipal que li serviguèt fins a sa mòrt en 1870. Atal foguèt creada la confrairiá dels Cavalièrs del melon de Cavalhon.

Galariá

Notas e referéncias

1. ↑ (fr)"Histoire et amélioration de cinquante plantes cultivées" de Claire Doré, Fabrice Varoquaux - 840 pages - Editions Quae, 2006 - ISBN 9782738012159}}
2. ↑ "setvkhalagadi" (fr)Parc de Khal-agadi, pas si désert, article dins Science & Vie n° 1130, novembre de 2011, pp. 18-21.
3. ↑ (fr)Le greffage du melon
4. ↑ (fr)"Amélioration des espèces végétales cultivées: objectifs et critères de sélection" de André Gallais, H. Bannerot - Editions Quae, 1992 - 768 pages - ISBN 9782738003836}}
5. ↑ Organizacion de las Nacions unidas per l'alimentacion e l'agricultura en 2005
6. ↑ Honeydew2004 G.E. Lester, K.M. Crosby, 2004, Human wellness compounds in Honeydew fruit : influence of cultivar and environment ; ISHS Acta Horticulturae 639: XXVI International Horticultural Congress: Expanding Roles for Horticulture in Improving Human Well-Being and Life Quality (Resumit, en anglés)
7. ↑ Honeydew2004

Vejatz tanben

Articles connèxes

• Fruches
• Melon de Leictora

Bibliografia

• (fr) Thierry Delahaye & Pascal Vin, Le melon et la pastèque, illustracions Fabien Seignobos, Coll: Chroniques du potager, ed: Actes Sud, Arles, 2002 ISBN 2742734767
• Cl. Chaux & Cl. Foury, Productions légumières, tome 3, légumineuses potagères, légumes fruits, chap. 7 Melon, Col: Agriculture d'aujourd'hui, ed: Lavoisier Tec & Doc, París, 1994 ISBN 285206975X

Melon (Cucumis melo L.) wujud jeneng woh uga jeneng tetuwuhan sing ngasilaké woh mau, sing kalebu sajeroning suku labu-labuan utawa Cucurbitaceae.^[1] Wohé racaké dipangan seger minangka woh méja utawa diiris-iris minangka campuran ès woh.^[1] Pérangan sing dipangan ya iku daging wohé (mesokarp).^[1] Teksturé empuk, awerna putih tekan abang, gumantung kultivaré.^[1]

Pamerian

Tetuwuhan sausum, mrambat nanging njalar, ora munggah.^[1] Godhongé wangun ndriji mawa lekuk modherat saéngga kaya bunderan mawa pojok-pojok.^[1] Watangé racaké ora ngandhut kayu.^[1]

Tetuwuhan iki omahé siji kanthi rong tipe kembang: kembang lanang lan hermafrodit.^[1] Kembang lanang muncul racaké nalika tetuwuhan isih enom utawa yèn tuwuhé kurang becik.^[1]

Tipe wohé pepo. Pérangan mesokarp saya kandel dadi daging woh sing ngandhut banyu. pamuliaan diarahaké ing daging woh sing kandel, legi, sarta yèn mungel, wangi. Mélon duwé jeneng latin Cucumis melo.^[1] Mélon kalebu tuwuhan saka famili Cucurbitaceae.^[1] Mélon asalé saka Lembah Panas Pèrsi utawa laladan Mediterania.^[2] Laladan iki manggone ing perbatasa Asia Barat lan Éropah, Afrika.^[1] Mélon nyebar ing Timur tengah lan Éropah.^[1] Ing abad kaping 14, melon digawa ing Amérika.^[1] Déné kang nggawa ya iku Cristoper Columbus.^[1] sawisé iku mélon banjur ditandur ing Colorado, California, lan Texas.^[1] Mélon urip subur ing laladan tropis lan subtropis kalebu ing Indonésia.^[1]

Karagaman genetik

Melon akèh banget ragamé, mligi dideleng saka wangun wohé. Ana wolung ^[3] golongan budidaya ('Group') sajeroning spésies iki.^[3] Telu sing paling populèr ya iku Cantalupensis (ing jeroné kalebu bléwah, true European cantaloupe), Reticulatus (melon sing biyasa ditepungi, kulit wohé racaké "mawa jala"), lan Inodorus (melon 'Honeydew', sing wanguné oval kanthi kulit ngerut).^[3] Ana siji golongan liya sing wohé uga dipangan, Group Dudaim.^[3]

Jinis

Jinis mélon kang misuwur ya iku melon Christianism (1850); melon Sill Hybrid (1870); melon Surprise (1876); mélon Ivondequoit, Miller Cream, Netted Gem, Hacken Sack lan Osage (1881–1890); mélon Honey Rock dan Improved Perfecto (1933); melon Imperial (1935); melon Queen of Colorado dan Honey Gold (1939).^[1]

Jinis mélon kang paling disenengi ya iku jinis melon swing lan sky rocket.^[4] Melon swing asalé saka Jepang.^[4] Melon iki rasané legi lan daginge luwih kandel. Yèn dibandingake karo sky rocket, melon swing duwé jaring kang luwih kasar lan luwih kasar.^[4] Melon swing wujudé bunder lan abote kurang luwih 1,4 kg. Déné melon sky rocket boboté nganti tekan 2 kg.^[4]

Nandur

Nandur melon mbutuhae panas srengéngé.^[4] Melon kang kakéyan kodan marakaké wite kebaceken lan mati.^[4] Yèn mélon kodanan terus nalika wayah panén bisa nggawé woh melon rasané anyep ora legi manèh.^[4] Suhu udara kang diperlokake ya iku antarané 20-30 derajat celcius.^[4]

Asil olahan

Mélon kena dipangan dadi buah yèn rampung mangan.^[5] Mélon uga kena kanggo nggawé sirup rasa mélon. Saliyané iku mélon uga kena digawé jus melon, ès buah, lan uga bubur.^[5] Mélon uga kena digawé bolu utawa pay mélon.^[5] Melon kalebu woh kang ngandhut vitamin C kang akèh.^[1]

Khasiat

Melon ngandhut vitamin C kang akèh mulané mélon kena kanggo tamba sariawan.^[1] Saliyané iki, mélon uga kena kanggo tamba hiperténsi utawa blegudreg.^[1]

Habitat

Sadurungé taun 1980 mélon kalebu woh-wohan kang diimpor ing Indonésia.^[1] Nanging akèh perusahaan agribisnis kang nandur lan mbudidayakaké mélon ing laladan Cisarua (Bogor) lan Kalianda (Lampung).^[1] Mélon kang ditandur iki kalebu mélon variétas saka Amérika, Taiwan, Jepang, Cina, Prancis, Denmark, Walanda lan Jerman.^[6]

Mélon banjur ditandur lan dibudidayakaké ing laladan Ngawi, Madiun, Ponorogo nganti tekan wewengkon ing èks-karesidènan Surakarta (Sragén, Sukaharja, Boyalali, Karanganyar lan Klathèn).^[1] Laladan-laladan iku kalebu laladan kang akèh ngasilaké mélon.^[1]

Gladri

• kulit melon

• wiji melon

• melon ing wit

• melon dikerok isiné

• melon yuhari

• melon diiris

• melon kothak

Cathetan suku

Ech Melon (Cucumis melo) ch’est eune plante hérbachée annuelle éq vient d'Afrique intartropicale. Ch’melon il est dins l’ famille des Cucurbitacées (Cucurbitaceae).

Il y o un dicton =

Chés honmes ch’est conme chés melons, i feut in taper un chint pour ène avoèr un boin.

Variétés cultchivées

Melon brodé

Melon cantaloup

Melon Honeydew

Notes pi référinches

• Thierry Delahaye et Pascal Vin, Le melon et la pastèque, illustrations de Fabien Seignobos, Collection Chroniques du potager, éditions Actes Sud, Arles, 2002 ISBN 2-7427-3476-7
• Cl. Chaux et Cl. Foury, Productions légumières, tome 3, légumineuses potagères, légumes fruits, chap. 7 Melon, Collection Agriculture d'aujourd'hui, éditions Lavoisier Tec & Doc, Paris, 1994 ISBN 2-85206-975-X

• wikispecies = Cucumis melo

• Ressources génétiques de l'INRA sur le melon
• eFloras|11|200022613 | Cucumis melo }}
• Tela-métro|75075|Cucumis melo L., 1753 }}
• Tela-antilles|3106|Cucumis melo L. }}
• Tela-réunion|2035|Cucumis melo L. }}
• ITIS|22362|Cucumis melo L. }}
• NCBI|3656|Cucumis melo }}
• GRIN espèce|404410|Cucumis melo L. }}
• Montaigu : Mémoire sur la culture des melons dans le département du Calvados, et particulièrement à Honfleur et aux environs de Lisieux (1828).
• Aprifel - composition nutritionnelle : [1].

Loïens intarnètes

Melon frans se yon plant. Li nan fanmi plant Cucurbitaceæ. Non syantifik li se Cucumis melo L.

Tradiksyon

• Lòt kreyòl:
• Franse: melon
• Angle: muskmelon
• Alman: Dde Zuckermelone, die Melone
• Panyòl: melón

Istwa

Istwa

Referans

Kèk lyen

Merõ

Merõ (karaiñe'ẽ: melón, lasioñe'ẽ: Cucumis melo) yva imata tyryrýva hi'áva hakãme, isa'y sa'yju ha he'ẽmby.

References

• Mabberley, D.J. 1987. The Plant Book. A portable dictionary of the higher plants. Cambridge University Press, Cambridge. 706 pp. ISBN 0-521-34060-8.
• Magness, J.R., G.M. Markle, C.C. Compton. 1971. Food and feed crops of the United States. Interregional Research Project IR-4, IR Bul. 1 (Bul. 828 New Jersey Agr. Expt. Sta.).

Footnotes

Template:FootnotesSmall

Galleria

• Milun

• Milun, butul tanaman

• Butul Milun

• Deng milun japon matas ala alaga

Nu muluni di fedda

Lu muluni di fedda (o muluni di mmernu) è un fruttu chi a maturazzioni è di circa un chilu. Stu fruttu cummistìbbili di forma ovuidali, cu scorcia liscia o riticulata, purpa zuccurina e prufumata di culuri speci giarnu o jancu.

Na varità câ purpa aranciuni (talìa la fotu) è puru assai pupulari ntô cuntinenti.

E' puru la chianta ervàcia ànnua ca pruduci tali fruttu (Cucumis melo), a fustu striscianti, larucamenti curtivata ntê riggiuni timpirati.

Mélon (Cucumis melo L.) nyaéta ngaran buah sakaligus ngaran tangkal nu ngahasilkeuna kaasup kulawarga Cucurbitaceae.^[rujukan?] Buahna biasana didahar sagemblengna atawa dijieun sop buah atawa és buah.^[rujukan?] Mélon kawengku kulit, daging jeung siki.^[1]

Ngaran mélon bisa waé béda di sababaraha wewengkon saperti meloen, kanteloep basa Jérman, melon basa Inggris, bléwah, blewek, bloowak, bloowek, garbis, krai balo, semangka londo basa Jawa sarta bhaloongka, bhaloongkak, krai, semangka belanda basa Madura.^[2]

Asal

Sababaraha literatur nyebutkeun yén mélon asalna ti Lembah Panas, Persia.^[rujukan?] Aya nu nyebutkeun ogé ti Turki, sarta aya sababaraha pamadégan nyabutkeun asalna ti India.^[rujukan?] Mélon asup ka Amérika nalika ahir abad ka-14.^[rujukan?] Colombus mawa ka buana anyar sarta dipelak gedé-gedéan di Colorado, California sarta Téxas.^[rujukan?] Satuluyna taun 1535 dipikanyaho dipelak ogé di St. Lawrénce; taun 1565 di Haiti; taun 1584 di Virginia ku Amidos jeung Barlow; taun 1609 di Walungan Hudson; taun 1629 di New England.^[rujukan?] Dina katalog McMahon's taun 1809 kacatet 13 rupa buah mélon. di antarana mélon daging héjo sarta daging oranye. Tuluy kapanggih mélon konéng taun 1846.^[rujukan?] Sarta sababaraha rupa mélon kapanggih dina taun saterusna saperti;^[2]

1. Mélon Christianism taun 1850;
2. Sill Hybrid taun 1870;
3. Surprise 1876;
4. Ivondequoit, Miller Créam, Netted Gem, Hacken Sack jeung Osage di taun 1881-1890;
5. Honey Rock jeung Improved Perfecto taun 1933;
6. Imperial taun 1935 sarta
7. Mélon Queen of Colorado jeung Honey Gold taun 1939.

Nepi ka kapanggih leuwih ti 27 rupa mélon.^[2]

Karakteristik

Sipat Botani

Tangkal mélon sarua saperti samangka, nyaéta boga cabang nu loba tapi bulu watang leuwih halus.^[rujukan?] Watang mélon leuwih pondok ti batan samangka.^[rujukan?] Siki mélon kakumpul di tengah di jero buah sedengkeun siki samangka sumebar dina daging buahna.^[1]

Daun jeung Watang

Daun mélon lega sarta loba cabang, cagakna leuwih pondok.^[rujukan?] Watang mélon boga alat pikeun ngarambat ka tangkal séjén atawa témbok.^[rujukan?] Aya ogé jenis mélon nu daunna loba lekuk jeung teu loba cabang.^[1]

Kembang

Kembang mélon strukturna berumah satu sarta kelamina tunggal.^[rujukan?] Kembang nu muncul kahiji nepi ka lima biasana jalu.^[rujukan?] Nyiruan jeung laleur héjo boga peran dina penyerbukan kembang ieu.^[1]

Buah

Buah mélon umumna buleud sanajan aya ogé panjang sarta teu loba cai.^[rujukan?] Tipé mélon aya sababaraha rupa saperti warna konéng, héjo atawa bodas semu konéng.^[rujukan?] Tapi saenyana tipena lain ditempo tina warna tapi kulitna nu loba jaring, kulit boga jaring tapi teu jelas sarta kulit halus teu boga jaring.^[rujukan?] Mélon nu kulitna boga alur di antarana jenis fastoso jeung durine.^[rujukan?] Sakabéh buah mélon boga siki loba, kakumpul dina lolongkrang buah nu dibarung ku lendir. Lendir biasana amis, kenyel jeung teu loba cai.^[rujukan?] Aya jenis mélon nu kulitna hideung kalawan daging nu warna héjo, misalna tendral verde.^[1]

Akar

Tangkal mélon teu jauh béda jeung samangka, boga akar tunggang jeung akar sisi nu loba sarta jero.^[rujukan?] Akar sisi mangrupa serabut nu jumlahna loba, kuat jeung panjang.^[1]

Agroékologi

Tangkal mélon leuwih resep hirup di dataran tengan kalawan suhu nu tiris nyaéta ka luhuran tempat antara 300-1.000 méter di luhur permukaan laut (mdpl). Di dataran handap nu élévansina kurang ti 300 mdpl, buahna bakal leutik sarta dagingna semu garing (kurang cai).^[rujukan?] Jenis taneuh andosol atawa taneuh keusik leuwih hadé pikeun ngamekarkeun tangkal mélon kalawan pH 6-7.^[1]

Daérah nu tipeu iklimna garing teu dipikaresep ku tangkal mélon.^[rujukan?] Tangkal ieu teu toléran ka taneuh haseum (pH rendah) sakumaha samangka.^[rujukan?] Dina taneuh nu pHna haseum tangkal mélon bakal leutik tangkalna.^[rujukan?] Tangkal mélon leuwih peka ka cai taneuh nu ngaguyumbung atawa kondisi aérasi taneuh kurang alus pikeun tangkal samangka.^[rujukan?] Di tempat lembab nu udarana rendah (garing) jeung ka tutup ku tangkal séjén, biasana tangkal mélon teu daék kembang bikangan. Tangkal ieu leuwih resep di daérah kabuka tapi cahya panon poé teu pati panas, kalawan cahya 70%.^[1]

Mélon Konéng nu geus dikeureut.

Pembudidayaan

Tangkal mélon dibudidayakeun ku siki nu geus diseléksi.^[rujukan?] Binih ieu diproduksi sacara husus ku cara isolasi tangkal.^[rujukan?] Tujuana sangkan nyingkahan penyerbukan silang jeung tangkal jalu nu teu dipikahayang sarta nyegah panyakit ti luar kebon.^[rujukan?] Sakabéh binih mélon umumna mangrupa binih hibrida nu diimpor ti Jepang jeung Taiwan.^[rujukan?] Cara ngahasilkeun binih mélon sarua jeung samangka ngan mélon leuwih gampang sabab sikina geus ngumpul di tengah.^[1]

Hama jeung Panyakit

Hama nu ngancam tangkal mélon nyaéta kutu konéng (Myzus persicae).^[rujukan?] Kutu ieu nyerang daun mélon nepi ka ngagulung ka handap utamana usum halodo. Kutu konéng mangrupa véktor virus mosaik nu dipikasieun ku patani.^[rujukan?] Kutu héjo (Aphis gossypii), tungau beureum (Tetranychus sp.), jeung oténg-oténg (Epilachma sp.) jadi hama mélon saperti dins samangka.^[rujukan?] Hama-hama ieu bisa disingkahan ku semprotam Temaron 0,2%.^[1]

Panyakit nu jadi panghambat usaha tani mélon nu penting nyaéta panyakit layu (Erwinia tracheiphila) sarta buruk di bagéan beuheung akar (Fusarium oxysporum).^[rujukan?] Dua panyakit ieu nyerang upama kondisi aérasi di sakuriling tangkal teu hadé (cai ngaguyumbung).^[rujukan?] Panyakit mildu tepung (Erysiphe cichoracearum), mildu embun (Pseudoperospora cubensis), sarta bercak buah (Colletrotrichum lagenarium) nyerang tangkan dina suhu tiris jeung lembap. Di usum hujan panyakit daun bisa beuki jadi ancaman panggedéna.^[rujukan?] Ku kituna, dina usum halodo tangkal mélon kudu dirawat kalawan inténsif.^[rujukan?] Panyakit bisa disingkahan kalawan nyemprot Benlate 0,2%. Panyakit virus mosaik (CMV, Cucumber mozaic virus) nyerang tangkal samangka ogé mélon.^[rujukan?] Virus ieu hésé dileungitkeuna.^[1]

Rujukan

Qovun — qovoqdoshlar oilasi bodring turkumiga mansub bir yillik oʻt oʻsimliklar turi; poliz ekini. Ayrim hollarda mustaqil turkumga ajratiladi. Yovvoyi holda Jan.-Gʻarbiy Osiyo va Afrikada uchraydi. Madaniy navlarining vatani — Kichik va Oʻrta Osiyo (2 ming y. dan beri ekiladi). Qovun Jan. Yevropada, Osiyoning koʻpgina r-nlarida, Shim. Amerika (AQSH) va boshqalarda yetishtiriladi. Markaziy Osiyoda q. ekiladigan maydoni jihatidan poliz ekinlari orasida 1-oʻrinda turadi. Q.ning madaniy kenja turlari: Oʻrta Osiyo Q.i, Kichik Osiyo Q.i, Yevropa Q.i; yarim madaniy kenja turlari: ilonsimon Q., xitoy Q.i; yovvoyi hamda itqovunlar bor. Ildizi oʻqildiz. uz. 1 m gacha boradi. Palagi ingichka, yotib oʻsadi. Juda koʻplab yon shoxlar chiqaradi. Barglari uzun bandli, palakda ketma-ket joylashgan. Gultoji sariq, odatda, besh tojbargli, otaliklari beshta, changdonlari ikki uyali, bir uyli, ayrim jinsli. q. mevasining shakli turlicha (yumaloq, ovalsimon, choʻzinchoq va b.). Poʻsti qalin (1,5—2 sm), oʻrtacha (1 — 1,5 sm), yupqa (0,5— 1,4 sm), qattiq; eti juda yumshoq, yumshoq, kuvrak, sersuv, sershira, qumoq, baʼzilariniki tolali, rangi oq, qizil, sargʻish, yashilroq. Urugʻi oq, och sariq va sariq. 1000 dona urugʻi vazni 30—45 g . Naviga qarab Q. vaznida eti 63—84, poʻsti 10—30. urugʻi va urugʻtutarlari 3,1—7,7% ni tashkil etadi. Mevasi garkibida 8—20% quruq modda, 18% qand (saxaroza), 0,1—0,7% kletchatka, 0,2—35,2 mg% S, RR vitaminlari, folat kislota, kaliy, natriy, kaltsiy, magniy, temir, fosfor, oltingugurt va boshqa mikroelementlar bor.

Q. issiqsevar, yorugʻsevar oʻsimlik, qurgʻoqchilikka va tuproq shoʻrlanishiga chidamli. Jahonda eng yaxshi Q.lar Oʻzbekistonda yetishtiriladi. Xalq seleksiyasida uning 150 dan ortiq navi yaratilgan. Oʻzbekiston sabzavot, poliz ekinlari va kartoshkachilik institutida ilmiy seleksiya asosida chiqarilgan va yaxshilangan 50 dan ortiq nav r-nlashtirilgan. Oʻzbekistonda ekiladigan qovun navlari toʻrt botanik turga mansub: handalak, amiri, kassaba va zard. Handalak turiga deyarli barcha ertapishar Q. navlari — Koʻkcha, Handalak, sariq handalak, Zamcha va boshqa kiradi. Amiri turiga barcha yozda pishadigan Q. navlari — Davlatboy, Toshloqi, Dahbedi, kassaba turiga Boʻrikalla, Gurvak, zard turiga qishki Q. navlari (Umrboqiy, Koʻybosh, Gulobi) va boshqa kiradi. Urugʻi tuproq harorati 14— 15° ga yetganda una boshlaydi (13° dan past haroratda urugʻ chiriydi). Ekilgandan keyin 5—7 kunda maysa unib chiqadi. Q.ning ertapishar, oʻrtapi-shar, kechpishar navlari bor. Ertapishar navlari 55—65, oʻrtapisharlari 67—70, kechpishar navlari 80— 90 kunda yetiladi. Q. yangiligida yey-iladi, qoqi solinadi. Shinni, murabbolar qilinadi. Tibbiyotda bod, belangi, sil, kamqonlik, ziqnafas, jigar va buyrak kasalliklarini davolashda tavsiya etiladi. Sepkil, dogʻ va boshdagi qazgʻoqni yoʻqotishda foyda qiladi. Xalq tabobatida podagra (niqriz) ga davo, peshob haydovchi, qabziyatdan xoli qiluvchi, asabni tinchlantiruvchi omil sifatida qoʻllaniladi. Q. Oʻzbekistonda 3 muddatda: ertapishar navlari 10—30 aprelda, oʻrtapishar navlari 20 aprel — 15 mayda, kechpishar navlari 10— 30 mayda, pushta kengligi 2,8 – 3 m, tuplar oraligʻi 70x90 sm qilib, dorilab 2—3 kun ivitilgan urugʻlar 3—4 tadan 3—6 sm chuqurlikka (ayrim xoʻjaliklarda xanjuvar qilinib) ekiladi. Chopiq paytida yagana qilib bittadan oʻsimlik qoldiriladi. Oʻsuv davrida qator oralari 2—3 marta yumshatiladi (chopiq qilinadi). Tuproq sharoitiga qarab 5—6 marta sugʻoriladi. Hosildorligi 250—300 s/ga. Oʻzbekistonda Q.ning 36 dan ortiq navi r-nlashtirilib, davlat reyestriga kiritilgan (2004). Eng koʻp ekiladigan navlari: Oqurugʻ, Asati, Boʻrikalla, Koʻktinna, Koʻkcha, Choʻgari, Qizilurugʻ, mahalliy sariq handalak, Obi novvot, Shakarpalak va boshqa

Erta hosil olish uchun issiqxonalarda yoki ochiq dalada plyonka ostida koʻchatidan ekib yetishtiriladi.

Zararkunandalari: poliz biti, oʻrgimchakkana, qovun pashshasi, koʻk qurt tunlami va boshqa

Kasalliklari: oqpalak, qovun bakteriozi, makrosporioz va boshqa

Adabiyot

• Oʻzbekiston qovunlari, T., 1962; Yermoxin V.N., Karimov A.K., Oʻzbekiston qovunlari, T., 1969; Ostonaqulov T.E., Sabzavot ekinlari biologiyasi va oʻstirish texnologiyasi, T., 1997; Boʻriyev X.Ch.. Ashurmatov O.A., Poliz ekinlari biologiyasi va yetishtirish texnologiyasi. T.. 2001; Hakimov R.A., Hakimov A.S.. Toshmuhamedov A., Sabzavot va poliz ekinlari urugʻchiligi, T., 2003.

Manbalar

At sokermeloon (Cucumis melo) of uk hönangmeloon as en plaant faan a troopen an subtroopen, hör frücht smääkt swet an woort hal eden.

Hat hiart tu a gurken (Cucumis), an as sodenang naier mä't gurk üs mä't weedermeloon. Aaltumaal hiar oober tu det plaantenfamile faan a kürbisen (Cucurbitaceae). Faan't sokermeloon jaft at en hialer rä suurten.

Enkelt suurten

• Yubari

• Kakumelo

• Cantaloupe

• Canary

• Honeydew

• Ajiuri

Unukhachun icha Quylu (Cucumis melo) nisqaqa huk chakra yuram. Rurunkunatam mikhunchik.

Дыня

Дыня, мэлён (Cucumis melo) — расьліна сямейства гарбузовыя (Cucurbitaceae), від роду Агурок, бахчавых культур, ілжыва-ягада.

Радзімай дыні лічыцца Афрыка і Ост-Індыя. Дыня цепла-і сьветлалюбівая расьліна, устойлівая да засаленьня глебы і засухі, дрэнна пераносіць падвышаную вільготнасьць паветра. На адной расьліне ў залежнасьці ад гатунку і месца вырошчваньня можа сфармавацца ад двух да васьмі пладоў, масай ад 1,5 да 10 кг. Плады дыні маюць шарападобную або цыліндрычную форму, зялёнай, жоўтай, карычневай або белай афарбоўкі, як правіла зь зялёнымі палоскамі. Пэрыяд высьпяваньня ад двух да шасьці месяцаў.

Гатункі

• Хамійская дыня

Вонкавыя спасылкі

— сховішча мультымэдыйных матэрыялаў

Коон.

Коон.

Коон (Cucumis melo) — коон ашкабактар тукумуна кирүүчү өкүл болуп саналат. Ал илгертен бери эле мыкты десерт иретинде гана эмес, буга кошумча диетикалык жана дарылык касиетке ээ жашылча катары белгилүү.

Коонду кантип жеш керек?

“Коонду кантип жана эмне менен айкалыштырып жеш керек?” деген суроо өтө маанилүү. Себеби, туура эмес жеп алган шартта ал ашказан үчүн оордук жаратат жана анын иштешин бузуп коюшу толук мүмкүн:

• Негизи коонду эртең мененки жана түшкү же түшкү жана кечки деген негизги тамактануулардын ортосунда жеген жакшы

• Колдон келсе аны башка азыктар менен аралаштырбай эле жеш керек

• Коонду ачкарын жегенге болбойт

• Жаңы бышкан абалында гана эмес, кургатылган коон дагы пайдалуу болуп саналат. Ал дагы кадимки коон сыяктуу организмди тазалоочу касиетке ээ

• Тоңдурулган коонду болсо муздаткычта 3 ай сактаса болот. Тоңдурууга жакшы бышкан коон гана жарайт, аны коктейль же шире катары ичсе жакшы.

• Коонду кыям, джем, мармелад катары даярдап жегенгеда болот.

Коонду кантип тандоо керек?

Коонду автомобилдер жүрүүчү жолдун жээгинен сатып алуу эң коркунучтуу. Анткени, ал зыяндуу болгон оор металлдарды өзүнө тез сиңирип алат. Андыктан, коонду үстү жабык, алдына сөзсүз бир нерсе төшөлгөн жерден сатып алуу керек:

• Дарбыздыкынан айырмаланып, коондун кабыгы жука болот. Ошон үчүн анын сырты бүтүн, урулбаган, согулбаган, сыйрылбаганын тандоо кажет

• Коондун сизге чейин кесилгенин албай, бышкан-бышпаганын көзүңүзчө кестирип тандаңыз

• Бышкан коонду аңкыган жагымдуу жытынан билсе болот

• Сатуучунун коон сатууга уруксат кагазы бар-жогуна кызыгып коюу да ашыктык кылбайт.

Витаминдүүлүгү

Коон фолий кислотасына, С витаминине жана бета-каротинге бай. Буларды алуу үчүн аны шире катары ичүү эмес, табигый абалында жеш керек. Фолий кислотасы аялдарга кош бойлуу маалда жана климактериялык мезгилде өтө пайдалуу болуп саналат. Мындан тышкары, эске тутуусун жакшыртууну жана депрессиядан арылууну каалагандар үчүн да ал жакшы жардам берет. Ал эми С витаминин көп жеген адамдын организми кышкы суукка чыдамдуу келет. Бета-каротин болсо терини жана чачты сулуу, жылмакай кылат. Көл жээгинде эс алган маалда коон жеп турган адамдын денеси бирдей тегиз болуп күйөт. Ошол эле маалда анын курамындагы витаминдердин топтому биригип келип иммунитетти чыңдоого жана күзгү депрессияны жок кылууга көптөн көп жардамын берет.

Сапаттуулугу

Өнөкөт чарчоону жазууда, уйкусуздукту жоюуда, көңүлдү көтөрүүдө коон табылгыс каражат. Анын маңызындагы кремний элементи нервдин, теринин жана чачтын ткандарын бекемдөөгө да салымын кошот. Ал эми андагы темир адамды аз кандуулуктан арылтат.

Калориялуулугу

100 г коондун курамында анын сортуна жараша 30-38 килокалорий бар. Аны жеп туруу менен оор күндөрдү жагымдуу кылууга болот. Бирок, бир эле коонду үч күндөн ашык сактап жегенге болбойт.

Пайдалуулугу

Коон аялдар үчүн гана эмес, эркектер үчүн да пайдалуу болуп саналат. Тагыраагы, күн сайын коондун семичкесинен бир аздан жеп турган эркек күчтүү жана сексуалдуу болот. Ошондой эле коондун клетчаткага бай болушу да анын жеңиши катары саналып, ал заманбап медицинада организмди жана ичегини тазалоочу катары колдонулат. Коонду “организмдин санитары” деп мына ушундан улам атап коюшкан.

Зыяндуулугу

• Сүт жана алкоголь ичимдиктери менен аралаштырып жесе, коон тамак сиңирүүнү бузат
• Эмчек эмизген энелер жесе, баласынын тамак сиңирүү системасы жабыркайт
• Курамы шекерге бай болгондуктан, кант диабетин күчөтөт
• Ашказан-ичеги жолдорунун инфекциялык ооруларынан жабыркагандарга болбойт
• Ашказан жарасы жана гастритти күчөтүшү мүмкүн

Коондон жасалган маскалар

1. Кургак тери үчүн: 2 аш кашык коондун маңызына 1 аш кашык өсүмдүк майын жана 1 жумуртканын сарысын аралаштырып, пайда болгон массаны бетиңизге тегиз сүйкөйсүз. 15 мүнөттөн соң жылуу сууга жууп саласыз.
2. Азыктандыруучу маска: Идишке коондун маңызынан 2 аш кашык салып, ага 1 аш кашык каймакмай менен 1 чай кашык балды кошуп аралаштырасыз. Пайда болгон массаны бетиңизге сүйкөп, 10-15 мүнөттөн соң бөлмө температурасындагы сууга жууйсуз.
3. Кургак, кесиле берүүчү тери үчүн: 2 аш кашык коондун ширесин жарым чай кашык туз, 1 аш кашык жылуу манка боткосу жана 1 жумуртканын сарысына кошуу керек. Аралашмага дагы 2 чай кашык өсүмдүк майы менен 1 чай кашык бал кошуп, жакшылап аралаштырасыз. Андан кийин масканы 25 мүнөткө бетке коюп, жылуу сууга жууп таштайсыз
4. Жылмакай кылуучу маска: Коонду жука жана узун кесиндилерге бөлүп, аларды бетке тегиз кылып 15-20 мүнөт коюп отурса жана кургагандан кийин жылуу сууга жууп салса, тери жылмакай болуп калат.

Интеренеттеги шилтемелер

• http://lady.kg/node/993

Ҡауын (лат. Cucumis melo) — Ҡабаҡ һымаҡтар (Cucurbitaceae) ғаиләһендәге үҫемлек, төрө Ҡыяр (Cucumis)ырыуынан булған баҡса культураһы. Ҡабаҡтар ғаиләһенә ҡараған эре йәшелсә бирә торған еле һабаҡлы баҡса үҫемлеге һәм шуның татлы емеше^[1].

Тыуған ере булып Урта Азия һәм Кесе Азия иҫәпләнә. Ҡауын йылы һәм яҡтылыҡ яратыусы үҫемлек. Татырлы тупраҡҡа һәм ҡоролоҡҡа тотороҡло. Һауаның артыҡ дымлылығына бирешә. Бер төптән сортына һәм тәрбиәләүгә ҡарап икенән алып һигеҙгәсә емеш булырға мөмкин. Ауырлыҡтары 1,5 до 10 кг-са. Емеше м ҡабаҡсыҡ, шар һымаҡ йәки цилиндрға оҡшаш формала. Төҫө буйынса йәшел, һары, көрән йәки аҡ төҫтә булыуы мөмкин. Өлгөрөү осоро икенән алып алты айғаса.

Этимология

Ҡауын, икенсе төрлө өрөлгән тигән мәғәнәлә йөрөй. Бында өрөлгән емеш. Икенсе мәғәнәһе ҡау синонимы^[2].

Тарихы

Ҡауын тураһында иң боронғо яҙма Библияла (Числа 11:5). Ҡырағай ҡауын хәҙерге ваҡытта осрамай. Тик азиялағы төрҙәрҙең килеп сығышы буйынса сүп үләне булараҡ үҫкән төрҙәрҙенән культуралашҡан төрҙәре әлеге ваҡытта ла үҫтерелә. Культуралаштырыу беҙҙең эраға тиклем үк башлыса Төньяҡ Һиндостанда һәм уға сиктәш Иран биләмәһендә, Урта Азияла килтереп сығарылған. Яйлап ҡына ул күрше биләмәләргә күсә барған һәм Урта Азиянан Кесе Азияға Ҡытайға таралған. Уны Боронғо Мысырда үҫтергәндәре билдәле. Квропала уның тураһында урта быуаттарҙа билдәле була. Рәсәйгә, Түбәнге Волга буйына Урта Азия аша XV—XVI йөҙ йыллыҡтарҙа килеп ингән.

Ҡауындың Мәскәүҙә XVI быуатта үҫтерелеүе тураһында^[3]. С. Герберштейн һәм Дж. Флетчер хәбәр итә, Жак Маржерет 1606 йылда мәскәүҙең һәм уның тирә-яғындағы биләмәләрҙә эре ҡауындарҙы ашауы тураһында яҙа^[4].

Алексей Михайлович батша ваҡытында ҡауын һәм ҡарбуҙ Мәскәү тирәһендә теплицаларҙа үҫтерелгән. XIX быуат урталарында венгер сәйәхәтсеһе һәм этнографы Вамберн үҙенең яҙмаларында түбәндәгеләрҙе билдәләп киткән: « Ҡауын өсөн Хивала һәм бар Азияла һәм бар донъяла уға тиң юҡ. Европалылар уның тураһында, уның хуш еҫ бөркөүен бер ваҡытта ла белә алмаясаҡ. Ә уны иткмәк ашау иң ҡөҙрәтле һәм иҫ киткес серле, мөҡҡәдәс ризыҡ…»^[5].

Төрөкмәнстанда августың һәр икенсе йәкшәмбеһе «Төрөкмән ҡауыны көнө» тип билдәләп үтелә^[6]. Бөтә ил буйынса ғалим-баҡсасыларҙың конференциялары уҙа, күргәҙмәләр, йәрминкәләр, концерттар һәм театрлаштырылған сәхнәләштереүҙәр ойошторола ^[7][8].

Ҡулланылышы

Ҡауындар һатыусы. Сәмәрҡәнд, 1915 йылдар тирәһе.

Ҡауын аш булараҡ тәбиғи рәүештә биологик эшкәртеүһеҙ ашала. Уны тышынан һәм эсенән таҙартып, ваҡ киҫәктәргә телеп киптерәләр, шулай уҡ бал менән ҡушып эшкәртәләр повидло, цукат яһайҙар.

Ҡауын составы: шәкәр, А, Р, С витаминдары, фолий һәм аскорбин кислоталары, майҙар, минераль тоҙҙар, калий, натрий, күҙәнәк (клетчатка). Ул һыуһынды ҡандыра.

Төрҙәре

Ҡауындың ҡайһы ерҙә үҫеүенә ҡарап төрлө төрҙәре һәм формалары бик күп. Улар төрлө төбәктәрҙә традициялар буйынса үҫтерелә һәм культуралаштырыла.

• Cucumis melo subsp. agrestis
• Cucumis melo subsp. melo
• Cucumis melo subsp. melo var. cantalupensis — Канталуп
• Cucumis melo subsp. melo var. chito
• Cucumis melo subsp. melo var. conomon
• Cucumis melo subsp. melo var. flexuosus — Дыня змеевидная
• Cucumis melo subsp. melo var. inodorus
• Cucumis melo subsp. melo var. momordica
• Cucumis melo subsp. melo var. texanus

Иҫкәрмәләр

Һылтанмалар

• Дыня // Брокгауз һәм Ефрондың энциклопедик һүҙлеге: 86 томда (82 т. һәм 4 өҫтәмә том) — СПб., 1890—1907. (рус.)
• Ҡауын GRIN сайтында мәғлүмәт (инг.)
• Ҡауын: «Тормош энциклопедияһы» сайтында мәғлүмәт(EOL) (инг.)
• Арбуз и дыня: как правильно выбирать бахчевые.
• Сорта дыни украинской селекции.

ककड़ी (वैज्ञानिक नाम: कुकुमिस मेलो वैराइटी यूटिलिसिमय / Cucumis melo var. utilissimus) ज़ायद की एक प्रमुख फसल है। इसको संस्कृत में 'कर्कटी' तथा मारवाडी भाषा में वालम काकरी कहा जाता है। यह "कुकुरबिटेसी" (Cucurbitaceae) वंश के अंतर्गत आती है।

विश्वास किया जाता है कि ककड़ी की उत्पत्ति भारत से हुई। इसकी खेती की रीति बिलकुल तरोई के समान है, केवल उसके बोने के समय में अंतर है। यदि भूमि पूर्वी जिलों में हो, जहाँ शीत ऋतु अधिक कड़ी नहीं होती, तो अक्टूबर के मध्य में बीज बोए जा सकते हैं, नहीं तो इसे जनवरी में बोना चाहिए। ऐसे स्थानों में जहाँ सर्दी अधिक पड़ती हैं, इसे फरवरी और मार्च के महीनों में लगाना चाहिए। इसकी फसल बलुई दुमट भूमियों से अच्छी होती है। इस फसल की सिंचाई सप्ताह में दो बार करनी चाहिए। ककड़ी में सबसे अच्छी सुगंध गरम शुष्क जलवायु में आती है। इसमें दो मुख्य जातियाँ होती हैं - एक में हलके हरे रंग के फल होते हैं तथा दूसरी में गहरे हरे रंग के। इनमें पहली को ही लोग पसंद करते हैं। ग्राहकों की पसंद के अनुसार फलों की चुनाई तरुणावस्था में अथवा इसके बाद करनी चाहिए। इसकी माध्य उपज लगभग ७५ मन प्रति एकड़ है।

चित्रावली

• खरबूजा

• जापानी खरबूज

• 'चौकोर खरबूज'

• अमेरिकी ककड़ी

• समरकन्द का एक खरबूज विक्रेता( 1905 तथा 1915 के मध्य का चित्र)

• Oriental pickling melon

इन्हें भी देखें

• खीरा
• खरबूजा
• तरबूज
• रबी की फसल
• खरीफ की फसल
• ज़ायद की फसल

முலாம் பழம் அல்லது திரினிப்பழம் மாந்தர் உண்ணும் பழங்களில் ஒன்று. வெள்ளரிப்பழம் போன்ற உள்ளீடும் சுவையும் இதற்கு உள்ளது. விதை வெள்ளரி விதை போலவே இருக்கும். வெள்ளரிப்பழத்தின் விதைகளை நீக்கிவிட்டு உண்பது போல இதன் விதைகளையும் ஒதுக்கிவிட்டு உண்பர். வெள்ளரியில் வெள்ளரிக்காயையும் உண்பர். வெள்ளரிப் பழத்தையும் உண்பர். திரினிப்பழத்தில் பழத்தை மட்டுமே உண்பர். வெள்ளரிப் பழத்தின் தோல் மெலிதாக இருக்கும். திரினிப் பழத்தின் தோல் வன்மையாக, தடிப்பாக இருக்கும். இரண்டுமே கோடைகாலத்தில் பலன் தரும் கொடிப்பயிர்.

உசாத்துணை

ఉపోద్ఘాతం

కర్బూజ దోస జాతికి చెందిన పండు. దీని శాస్త్రీయ నామం కుకుమిస్ మెలో. మరొక పేరు కుకుర్బిట మాక్సిమా.

ఇది దోస రకానికి చెందింది కాబట్టి దీన్ని కూరగాయ అనికొద్ది మంది వర్గీకరిస్తుంటారు.

దీని పై తోలు మందంగా, గరుకుగా వుంటుంది. కానీ మాలోపల మాత్రం అంతా మెత్తగా ఉంటుంది. కొన్ని రకాల్లో తోలు కూడా పలుచగానే ఉంటుంది. ఇవి పక్వానికి వచ్చే తరుణంలో ఒక రకమైన వాసనను వెలువరిస్తాయి. మస్క్‌ డీర్అ నే ఒక రకమైన జింక నుండి కూడా ఒక అద్భుతమైన సువాసన వెలువడుతుంది. ఆ సువాసన గుర్తుకు తెచ్చేలా వుంటుంది కాబట్టి, ఈ వాసనను బట్టి వీటికి మస్క్‌ మెలన్‌ (muskmelon) అనే పేరు కూడా ఉంది. అయితే ఇవి మగ్గితేనే ఆ వాసన విడుదల చేస్తాయి.

కర్బూజ యొక్క జన్మ స్థలాలు ఇరాన్, అనటోలియా, అర్మీనియా ప్రాంతాలు అయిఉండవచ్చని భావిస్తారు. వాయవ్య భరత ఖండంలో, ప్రత్యేకించి కాశ్మీర్‌, ఆఫ్ఘనిస్తాన్లు ద్వితీయ కేంద్రాలు. అక్కడి నుండి చైనా, పర్షియా ప్రాంతాలకు వ్యాపించాము. వీటిలో అడవి రకాలు ఎన్నో ఆ ప్రాంతాలలో కనిపించేవి. ఇవి క్రీస్తు పూర్వం రెండవ శతాబ్దంలోనే గ్రీకు దేశంలో సాగులో ఉండేవిట. వీటిలోని ఔషధ గుణాల గురించి క్రీస్తు పూర్వం రెండవ శతాబ్దంలోనే గ్రీకు వైద్యుడు గాలెన్‌ వివరించాడు. రోమన్లు కూడా సాగు చేసేవారు.

ఈ మొక్క అనేక సాగురకాలు (cultivars) గా అభివృద్ధి చెందింది. వీటిలో సున్నితమైన చర్మం రకాలు ఉన్నాయి. అమెరికా దొసకాయ కూడా కర్బూజ లోని ఒక రకము. కానీ దాని ఆకారం, రుచి, ఉపయోగాలు చాలా వరకు దోసకాయను పోలి ఉంటాయి. ఇది "పెపో" అనే రకం పండు.

జాతులవారీగా సాగురకాలు

• జల కర్బూజ (Watermelon, Citrullus. lanatus) 4000 సంవత్సరాల క్రితమే ఆఫ్రికాలో సాగు చేసేవారనడానికి ఆధారాలు ఉన్నాయి [1]. ఎండా కాలంలో ఈ పండుకి ఎంతో ఆదరణ ఉంది [2]
  • కస్తూరి కర్బూజ (Muskmelon, Cucumis melo)
  • కసాబ కర్బూజ (Casaba, Cucumis melo casabas), పచ్చటి రంగు. నున్నటి తొక్క మీద చారికలు ఉంటాయి. ఇతర కర్బూజలతో పోల్చితే షాడబం (flavor) తక్కువ. కాని ఎక్కువ కాలం నిల్వ ఉంటుంది.[3]
  • మధురపు కర్బూజ (Honeydew, Cucumis melo honeydew), ఆకుపచ్చ రంగులో ఉన్న గుజ్జు ఎంతో తియ్యగా, రసాలూరుతూ ఉంటుంది.
  • అమెరికా కేంటలూప్ (North American cantaloupe, C. melo reticulatus). తొక్క మీద వలయాకారపు చారికలు ఉంటాయి. లోపల గుజ్జు పసుపు పచ్చగా ఉంటుంది. [4]

ఉపయొగాలు

వీటిని కొన్నిసార్లు తాజాగా, మరికొన్నిసార్లు ఎండబెట్టి వినయోగిస్తారు. ఖర్బుజ విత్తనాలు ఎండబెటి వాటితొ దోస నూనె ఉత్పత్తికి ప్రక్రియ చేస్తారు. ఇంకొన్ని రకాలను వాటి సువాసన కొఱకే పెంచుతారు. జపనీయ మద్యం మిదోరిలో రుచి కొఱకు దీనిని వాడుతారు.

ఈ పండు వేసవిలో మంచి చలువ చేయడమే కాకుండా, క్యాలరీలు లేని తీపిదనాన్ని ప్రసాదిస్తాయి. లేత నారింజ రంగులో వుండే గుజ్జు రుచిగా వుంటుంది. ఈ గింజల్ని కూడా ఎండబెట్టిన తర్వాత ఒలుచుకుని తింటారు. రకరకాల పంటల్లో వాడతారు.

ఆయుర్వేదంలో కూడా ఈ రసాన్ని చాలా రకాల సమస్యల నివారణకు సూచిస్తారు. ఆకలి మందగించడం, బరువు తగ్గడం, మలబద్దకం, మూత్రనాళ సమస్యలు, ఎసిడిటి, అల్సర్‌ వంటి పరిస్థితుల్లో మా గుజ్జుని తగినంత నీటిలో కలిపి తాగితే మంచి మేలు. మేము శరీరంలో వేడిని గణనీయంగా తగ్గిస్తాయి. ఆకలి పెంచుతాము. అలసట తగ్గిస్తాయి. అంత త్వరగా జీర్ణం కావు కానీ మంచి శక్తిని ఇస్తాయి. కొంతమంది లైంగిక శక్తి పెరుగుదలకు కూడా సూచిస్తారు. బరువు తగ్గాలనుకునేవారికి ఈ పండు శ్రేష్ఠమైనది.

అరగడానికి కొద్దిగా ఎక్కువ సమయం పడుతుంది కాబట్టి కడుపు నిండినట్టు వుంటుంది. క్యాలరీలు రావు. పైగా ఇందులోని పీచు పదార్థాలు మలబద్దకాన్ని తగ్గిస్తాయి. వీటిలో పొటాషియం అధికంగా వుంటుంది. అందువల్ల రక్తపోటునీ, గుండె పనితనాన్ని మెరుగు పరుస్తాయి. అంతే కాదు, కిడ్నీలలో రాళ్లు రాకుండా నివారిస్తూ, వృద్ధాప్యంలో ఎముకల బలానికి తోడ్పడతాయి. ఇక విటమిన్‌ 'సి' పుష్కలంగా వుంటుంది. విటమిన్‌ 'ఎ' కూడా బాగానే వుంటుంది. దాని వల్ల చర్మం మెరుగుపడుతుంది. ఫోలిక్‌ఆమ్లం వల్ల గర్భిణీ స్త్రీలు లాభపడతారు.

మెలన్ డే

భారతదేశంలో ఇవి అధికంగా పండినా, తుర్కమేనిస్తాన్‌లో మాత్రం విరివిగా పండుతాయి. అక్కడ వీటి గౌరవ సూచకంగా ఒక రోజును మెలన్‌డేగా పాటించబడే ఆరోజు అక్కడ సెలవుదినం కూడా. తుర్కమేనిస్తాన్‌లో పండే కర్బూజాలు వేరెక్కడా లేని విధంగా అద్భుతమైన సువాసన, మధురమైన రుచితో వుంటాయి. వీటిని అక్కడ స్వర్గ ఫలాలని అంటారు. ఏటా ఆగస్టు మాసంలోని రెండవ ఆదివారాన్ని మెలన్‌డేగా పాటిస్తారు. ఆ అలవాటు 1944 నుండి వస్తోంది. అప్పుడు ఆ దేశ అధ్యక్షుడు సాపర్‌మురత్‌ నియాజోన్‌ తనని తాను తురుష్కుల నాయకుడిగా (తురుష్క్మ్‌న్‌ భాషి) పిలిపించుకునే వాడు. ఆ పేరు మీద ఒక సంకర జాతి కర్బూజాని కూడా రూపొందించారు.

పోషక విలువలు

100 గ్రాములకు, కర్బూజాలు 34 కేలరీలు ఉంటాయి. విటమిన్ ఎ, విటమిన్-సి అందించడనికి సహాయపడతాయి.

పోషక విలువలు: ప్రతి వంద గ్రాములకు

• నీరు; 95.2 గ్రా.
• ప్రొటీన్: 0.3 గ్రా.
• క్రొవ్వు: 0.2 గ్రామ్ ..
• పీచు: 0.4 గ్రా.
• కెరోటిన్ 169 మైక్రో గ్రాం:
• సి. విటమిన్: 26 మి.గ్రా:
• కాల్షియం: 32 మి.గ్రా.
• ఫాస్పరస్: 14 మి.గ్రా.
• ఇనుము: 1.4 మి.గ్రా.
• సోడియం: 204.8 మి.గ్రా.
• పొటాషియం: 341 మి.గ్రా.
• శక్తి: 17 కిలో కాలరీలు.

• Watermelon and melon in India

• Street vendors in Russia

• Honeydew

• కకుమేరో అని పిలవబడే జపాన్లో పెరిగిన చదరపు దోస

మూలాలు

1. Daniel Zohary & Maria Hopf (2000). Domestication of Plants in the Old World (3 ed.). Oxford University Press. p. 193.

2. "Citrullus lanatus (Thunb.) Matsum. & Nakai". Grassland Species Profiles. FAO.

3. "What is a casaba melon?". WiseGeek. Retrieved 2014-10-20.

4. Linda Ziedrich (2010). The Joy of Jams, Jellies and Other Sweet Preserves: 200 Classic and Contemporary Recipes Showcasing the Fabulous Flavors of Fresh Fruits (Easyread Large Edition). ReadHowYouWant.com. p. 116. ISBN 1-4587-6483-4. Retrieved 2014-10-20.

• Mabberley, D.J. (1987). The Plant Book. A portable dictionary of the higher plants. Cambridge University Press. p. 706. ISBN 0-521-34060-8. Retrieved 2014-10-20.
• Magness, J.R., G.M. Markle, C.C. Compton (1971). "Food and feed crops of the United States". IR Bulletin. New Jersey Agricultural Experiment Station. 1 (828). OL 14117370M. Interregional Research Project IR-4

మూస:Melons

Beşila (be Latinki: Cucumis melo) jû sebzeyo. Umumi zêde welatan de reseno. Ercê pH'ê beşila 7,0'o

Galeriye

• Galia melon

• Japanese "crown melon" intended as a high-priced gift: The pictured crown melon is 6300 yen, or about US$58).

• 'Squared melon' grown in Atsumi District, Aichi Japan, known as kakumero

• The Armenian cucumber, despite the name, is actually a type of muskmelon.

• Melon vendor in Samarkand (between 1905 and 1915)

• Oriental pickling melon

Gawun — Türkmen gawunlarynyň şan-şöhraty barada dünýäniň belli jahankeşdeleri we taryhçylary gyzykly maglumatlary galdyryp gidipdirler. XII asyrda ýaşap geçen fransuz syýahatçysy „Men hiç ýerde şeýle datly tagam datmandym“ diýse, on ikinji asyryň meşhur taryhçysy Al-Makdisi: „Merwiň kösükli ösümliklerine hem-de gawunlaryna taý geljek zat ýokdur“ diýipdir. Merw we Horezm gawunlaryny arap halyflary Mamunyň we Wasihiň köşklerine daşy buz bilen gurşalan gurşun gaplarda eltipdirler. Olar eltilmeli ýerine zaýalanman eltilen halatynda her gawun üçin 700 dirhem töläpdirler.

Fransua Bernýe on ýedinji asyrda gyş paslynda Delide Orta Aziýadan getirilen gawunlaryň gymmat bahadan satylýandygy hakynda ýazypdyr. Ol gawunlary pagta dolap eltýän ekenler. Türkmen gawunlary hytaý imperatorlarynyň, hindi şalarynyň we arap halifleriniň desterhanlaryny bezese, şirin-şeker türkmen gawunlary Soltan Sanjaryň, Baýram han Türkmeniň we beýleki türkmen hökümdarlarynyň söýer aşy bolupdyr.

Orta Aziýaly täjirler gawunlary Ýewropa hem äkidipdirler. Ýöne gawuny barjamly, baý adamlar satyn alyp bilipdir. Umuman, gawun şa desterhanyna mynasyp ýokumly iýmit hasaplanypdyr. Ýewropa patyşalary dabaraly gawun iýişlige öz golastyndakylaryň diňe golaýlaryny çagyrypdyrlar. Gawuny ýewropalylar diýseň gowy görüpdirler. Mysal üçin, Rim imperatory Klawdiý Albin ertirlik naharynda gawun iýmegi gowy görýän eken.

Lukman Hekim diýlip tanalýan meşhur Ibn Sina hem türkmen gawunlarynyň dürli kesellere dermandygyny aýdyp, olary öz tebipçilik işinde giňden ulanypdyr. Sebäbi gawunlaryň düzüminde gant, karotin, S,R witaminleri, adam organizmi üçin gymmatly minerallar köp. Gawun peşew halta, öt halta, bagra, az-azdan iýilse aşgazana, içegelere oňat täsir edýär. Ol nerw rahatlygyny döredip, keýpiňi çag edýär. Gün şöhlesiniň ýakymsyz täsirini aýyrýar. Waharman gawunynyň ternesi inçekeseliň, öýken keselleriniň, demgysmanyň dermanydyr.

Türkmenistanda gawunyň haýsy döwürlerden bäri ösdürilip ýetişdirilýändigi barada taryhyň saralan sahypalarynda maglumatlar bar. Muňa Merwde gazuw-agtaryş işleri geçirilen wagty gadymy Gäwürgaladan tapylan gawun çigitleri hem şaýatlyk edýär. Biziň eýýamymyzyň VI asyrynda Türkmenistanda bakja ekinlerini, esasanam gawundyr garpyz ekýän daýhanlar ýer üçin tölenýän salgytdan boşadylýan eken.

Biziň günlerimizde ýurdumyzyň babadaýhanlary gawunlaryň dürli görnüşlerini ösdürip ýetişdirýärler. Sahawatly topragyň nury çaýylan bereketli gawunyň ösdürilip ýetişdirilişine ünsüň güýçlenmegi ýöne ýerden däldir. Merhemetli Prezidentimiziň gawun baýramyny bellemek hakynda Perman çykaryp, şol baýramyň döwlet derejesinde bellenip geçilmegi türkmen gawunlaryny döreden ata-baba daýhanlarymyza uly hormatymyz bolup, beýleki bir tarapdan bolsa bu datly bakja önümiň ýurdumyzda ösdürilip ýetişdirilýändigine buýsanjymyzdyr.

Ulanylan çeşmeler

EÝHO - http://www.eyho.8m.net

Gvehom

Gvehom dwg cungj mak ndeu.

Hiông-kôa (香瓜, Mê-lóng, Ho̍k-miàng: Cucumis melo) he yit-chúng tién-hîn ke thèn-màn-lui chhó-pún chhṳ̍t-vu̍t, chui-chó 4000 tô-ngièn chhièn chhai Pô-sṳ̂ lâu Fî-chû châi-phì.

Melone (Cucumis melo). Appàrtenet a sa Familia Cucurbitacee. Pianta ervosa. Sos ramos istrisciant subra su terrinu. Est cultivadu in sos campos e si nde consumat meda in s'istiu. Su fruttu est mannu, unu pagu allongadu, ma si nde agatat puru tundu; sa pulpa si mandigat, est bastente druche e de colore grogu giaru. Tenet semenes meda, biancos. Sa buccia est birde.

Xaalu tubaab garab la gu bàyyikoo ca Afrig gu naaje ga, ci njabootu "curcurbitacées" la bokk. Bul ko jaawale ak xaal.

Xaalu tubaab gi (Cucumis melo)

Melo wi

Xaalu tubaab xeetu ñax la guy caram di law lool bay àgg 3i met. Yenn xeet yi day law cig raam yeneen yi di law cig yéeg.

Xob yu góor ak yu jigeen lay meññandoo.

Doom bi day wërmbalu mbaa mu muluŋ teg ci dijj. Day saf suukar lool bu ñoree.

Njariñ li

Doom bi dees na ko nal defar ci njar. Maneef na ko lekk nim bindoo it.

Nataal yi

• Xaalu tubaab gi (garab gi)

• Xaalu tubaab bi (doom bi)

• Jiwu/xoox

• Tóor-tóor bi

Turu xam-xam wi

Cucumis melo

Tur wi ci yeneenI làkk

Araab: بطيخ/شمّام Farañse: melon

Дыня

Дыня (тыва: кагын) - чаңгыс чылдыг бакча (огород) үнүштеринге хамааржыр үнүш болур. Тывада кагынны кады ажыл-агый (колхоз), чөвүлелдиг (совет) ажыл-агыйның (совхозтуң) хову-шөлдеринде болгаш бакчаларда (огородтарда) хөйү-биле тарып, өстүрүп турар.

Кагынның чеминиң тургузуунда, чигир — 13%, азоттуг бүдүмел, үстер, щагжылык (клетчатка), таарымчалыг чыттыг, дүрген чиде бээр бүдүмелдер бар. Оон ыңай РР, С витаминнер, фолий ажымалы (кислотазы) болгаш каротин бар.

Кагынны баш бурунгаар кырыыр чорукту болдурбазынга, чүректиң, баарның, бүүректиң болгаш хан эвээжээр аарыглар үезинде ажыглап болур. Ол ышкаш нерви доктаалчазын (системазын) оожуктурарынга, секпилдиг болгаш арны калдарарар улуска сүмелеп турар.

Дөзү

1. Доржу Көк-оолович Куулар, Тана Моңгушевна Куулар - "ЛЕКАРСТВЕННЫЕ РАСТЕНИЯ В ТУВЕ"

Cucumis melo, also known as melon,^[2][3] is a species of Cucumis that has been developed into many cultivated varieties. The fruit is a pepo. The flesh is either sweet or bland, with or without a musky aroma, and the rind can be smooth (such as honeydew), ribbed (such as European cantaloupe), wrinkled (such as casaba melon), or netted (such as muskmelon). In North America, the sweet-flesh varieties are often collectively called muskmelon, including the musky netted-rind varieties and the inodorous smooth-rind varieties,^[4] and cantaloupe usually means the former type.^[5] However, muskmelon in a narrow sense only refers to the musky netted-rind type, while the true cantaloupe is the European type with ribbed and often warty rind that is seldom grown in North America.^[6]

The origin of melons is not known. Research has revealed that seeds and rootstocks were among the goods traded along the caravan routes of the Ancient World. Some botanists consider melons native to the Levant and Egypt, while others place their origin in Iran,^[7] India or Central Asia.^[8] Still others support an African origin, and in modern times wild melons can still be found in some African countries.^[9]

Background

The melon is an annual, trailing herb.^[8] It grows well in subtropical or warm, temperate climates.^[9] Melons prefer warm, well-fertilized soil with good drainage that is rich in nutrients,^[8] but are vulnerable to downy mildew and anthracnose. Disease risk is reduced by crop rotation with non-cucurbit crops, avoiding crops susceptible to similar diseases as melons. Cross pollination has resulted in some varieties developing resistance to powdery mildew.^[10] Insects attracted to melons include the cucumber beetle, melon aphid, melonworm moth and the pickleworm.^[10]

Genetics

Melons are monoecious plants. They do not cross with watermelon, cucumber, pumpkin, or squash, but varieties within the species intercross frequently.^[11] The genome of Cucumis melo was first sequenced in 2012.^[12] Some authors treat C. melo as having two subspecies, C. melo agrestis and C. melo melo. Variants within these subspecies fall into groups whose genetics largely agree with their phenotypic traits, such as disease resistance, rind texture, flesh color, and fruit shape. Variants or landraces (some of which were originally classified as species; see the synonyms list to the right) include C. melo var. acidulus, adana, agrestis, ameri, cantalupensis, chandalak, chate, chinensis, chito, conomon, dudaim, flexuosus, inodorus, makuwa, momordica, reticulatus and tibish.

Not all varieties are sweet melons. The snake melon, also called the Armenian cucumber and Serpent cucumber, is a non-sweet melon found throughout Asia from Turkey to Japan.^[13][9] It is similar to a cucumber in taste and appearance.^[14] Outside Asia, snake melons are grown in the United States, Italy, Sudan and parts of North Africa, including Egypt.^[9] The snake melon is more popular in Arab countries.^[14]

Other varieties grown in Africa are bitter, cultivated for their edible seeds.^[9]

For commercially grown varieties certain features like protective hard netting and firm flesh are preferred for purposes of shipping and other requirements of commercial markets.^[10]

Nutrition

Per 100 gram serving, cantaloupe melons provide 34 calories and are a rich source (defined as at least 20% of daily value, or DV) of both vitamin A (68% DV) and vitamin C (61% DV). Other nutrients are at a negligible level.^[15] Melons are 90% water and 9% carbohydrates, with less than 1% each of protein and fat.^[15]

Uses

In addition to their consumption when fresh, melons are sometimes dried. Other varieties are cooked, or grown for their seeds, which are processed to produce melon oil. Still other varieties are grown only for their pleasant fragrance.^[16] The Japanese liqueur Midori is flavored with melon.

History

There is debate among scholars whether the abattiach in The Book of Numbers 11:5 refers to a melon or a watermelon.^[17] Both types of melon were known in Ancient Egypt and other settled areas. Some botanists consider melons native to the Levant and Egypt, while others place the origin in Persia,^[18] India or Central Asia, thus the origin is uncertain. Researchers have shown that seeds and rootstocks were among the goods traded along the caravan routes of the Ancient World.^[8] Several scientists support an African origin, and in modern times wild melons can still be found in several African countries in East Africa like Ethiopia, Somalia and Tanzania.^[9]

Melon was domesticated in West Asia and over time many cultivars developed with variety in shape and sweetness. Iran, India, Uzbekistan, Afghanistan and China become centers for melon production.^[9] Melons were consumed in Ancient Greece and Rome.^[19]

Gallery

• 

  Galia melon

• 

  Japanese "crown melon" intended as a high-priced gift: The pictured crown melon is 6300 yen, or about US$59

• 

  'Squared melon' grown in Atsumi District, Aichi Japan, known as kakumero

• 

  The Armenian cucumber, despite the name, is actually a type of melon.

• 

  Melon vendor in Samarkand (between 1905 and 1915)

• 

  Oriental pickling melon

• 

  Muskmelon Seeds

See also

References

Por samtitola artikolo vidu la paĝon Melono.

Melono estas tropika planto, specio de kukumo (Cucumis melo) kun grandaj globformaj aŭ ovoformaj fruktoj kun sukplena dolĉa karno plejofte flava aŭ verdeta. Ankaŭ la frukto mem nomiĝas melono. Atentu ne konfusi kun la dolĉajn melonojn kaj akvomelonojn.

Kantalupo (Cucumis melo)

Melono

Dolĉa melono

Etimologio

La nomo devenas de la greka kaj signifas "granda pomo".

Melonospecioj

• Dolĉaj melonoj (Cucumis melo), ĉirkaŭ 500 specoj
  • Kantalupo Melono kun verukeca ŝelo (Cucumis melo var. cantalupensis) (vidu la foton)
    • Melono blankeca kun malhelaj strioj ("Charentais"), ĉefe el Francio
    • Melono globforma flava ("Ogen")
  • Melonoj kun reteca ŝelo (Cucumis melo var. reticulatus)
    • Melono verdeca ("Gali")
  • Mielaj melonoj kun glata ŝelo (Cucumis melo ssp. melo var. inodorus)
    • Melono ovoforma, flava ("Kanario")
    • Melono globforma, flava ("Casaba")
    • Melono "Honey Dew"

Notinde unu ĉina kulturvario havas esperantan nomon verda stelo^[1]. Tiun kulturvarion kreis Huang Yinbao en la 1990-aj jaroj.

Matureco

Matura melono sonoras obtuze kaj kave kiam oni frapas ĝin, malmaturaj melonoj apenaŭ sonoras iel. Kvankam melonoj ankoraŭ maturiĝas post la rikolto, plejbongustaj estas tiuj kiuj finmaturiĝis sur la kampoj. La dolĉa odoro de la frukto estas alia indiko de matureco. Maturaj melonoj estas pli pezaj ol malmaturaj.

La flanko de la melono kiu kuŝis surtere iĝas iel helverdeca, sed la koloro de la ŝelo neniam estas indiko pri la matureco. Bruneca aŭ malseketa tigo estas indikas supermaturecan frukton.

Prefere oni ne manĝu malmaturajn fruktojn, ĉar ili estas laksigaj.

Referencoj

1. ↑ http://web.archive.org/web/20010517131640/http://www.china.org.cn/EL/EL/ElPopolaĈinio/bd99-01-6.html

Cucumis melo, llamado comúnmente melón, es una especie de la familia de las cucurbitáceas. Domesticada hace más de cuatro mil años en la región mediterránea oriental y Asia occidental, el origen exacto de la especie silvestre es aún desconocido. Su dilatado cultivo en domesticación ha dado origen a numerosas variedades cuya producción se extiende por todas las regiones cálidas de la mayor parte del mundo con veranos secos y calurosos.^[2]​

Descripción

Planta anual monoica de tallos rastreros. Se cultiva por de temporada veraniega con un gran contenido de agua y de sabor dulce. La planta posee tallos blandos y pilosos que crecen a ras del suelo. Sus hojas tienen peciolo acanalado y son palmadas, es decir, su aspecto es semejante al de una mano.

Su fruto es una baya pepónide con forma desde esférica hasta elipsoidal. En los llamados melones plátano existen ondulaciones que los hacen parecer una calabaza.

Su tamaño depende de la variedad y de las condiciones de cultivo. Pero suele ser de un mayor tamaño que otras frutas. De este modo, hay melones pequeños que pesan alrededor de 400 g y otros muy grandes que pueden pesar 20 kg o más. El tallo es cilíndrico, de 1 a 3 m de altura, con una inflorescencia terminal en forma de espiga compuesta por flores bisexuales. El grano es una cariópside de alrededor de 4 mm de diámetro. Tiene inflorescencias en panojas y semillas de 3 mm, esféricas y oblongas, de color negro, rojizo y amarillento. Tiene un sistema radicular que puede llegar en terrenos permeables a 2 m de profundidad. Las flores tienen estambres y pistilos. En las variedades más usadas habitualmente, los pesos de los frutos fluctúan entre más de medio kilo y menos de cinco.

El color de la epidermis y de la pulpa es variable según el grupo. La epidermis puede ser blanca, gris, verdosa o amarilla y de textura lisa, rugosa o reticulada. La pulpa es aromática, con textura suave y diferentes colores: amarillo, verde, rosado y tonos intermedios. En el centro hay una cavidad que contiene muchas semillas recubiertas de una sustancia pegajosa.

Historia

El uso medicinal del melón lo demuestra su presencia en la Capitulare de villis vel curtis imperii, una orden emitida por Carlomagno que reclama a sus campos para que cultiven una serie de hierbas y condimentos incluyendo los pepones, identificada actualmente como Cucumis melo.^[3]​

Producción mundial

Fuente ^[4]​

Cultivo

Necesita por lo menos 15 °C para germinar; la siembra se hace durante el periodo libre de heladas y al aire libre, a mediados de primavera. Es importante que la semilla tenga niveles de humedad óptimos para que broten.^[5]​ El crecimiento de la planta no es verdaderamente activo hasta que se sobrepasan los 15 °C, situándose el óptimo hacia los 32 °C. Resiste la sequía mejor que el maíz. Es capaz de sufrir sequía durante un período bastante largo, y reemprender su crecimiento más adelante cuando cesa la sequía. Por otra parte, necesita menos cantidad de agua que el maíz para formar un kilogramo de materia seca.

Se desarrolla bien en terrenos alcalinos, sobre todo las variedades azucaradas que exigen la presencia en el suelo de carbonato cálcico, lo que aumenta el contenido en sacarosa de tallos y hojas. Prefiere suelos sanos, profundos, no demasiado pesados y poco arcillosos, ya que la arcilla tiende a compactarse y empezar a dificultar el crecimiento de raíces.

Es un mal precedente de otros cultivos, particularmente para los cereales de otoño y otras cucurbitáceas.

Al regar debe evitarse que el agua toque las hojas, pues es fácil que la planta se pudra; por eso no se siembra en bancales y se prefiere hacer riego por surcos. También se puede cultivar en terrenos de secano e incluso los frutos pueden resultar más sabrosos, pero los rendimientos potenciales son menores. Es necesario hacer despulgue (raleo de hojas) para evitar que crezca muy vigorosa y produzca demasiadas flores masculinas y pocas femeninas, que van a originar los frutos. En invernadero se cultivan melones que producen precozmente. Estas plantas crecen verticalmente y se sostienen con la ayuda de cuerdas.

El fruto no debe cosecharse hasta que la madurez esté asegurada, y el contenido de azúcar sea lo suficientemente elevado. Al tacto ésta se percibe cuando la corteza alrededor del pedúnculo cede ligeramente a la presión de los dedos; el peso específico del melón también es un índice característico, aumentando a medida que la madurez incrementa la densidad de la pulpa.

Sufre el ataque de varios hongos del suelo y también del oídio o mal blanco (Podosphaera pannosa), que puede controlarse con fungicidas que no contengan azufre, pues es muy sensible a este elemento. Y entre las plagas por insectos esta la mosca blanca (Aleyroridae) y las larvas de muchas mariposas.

Variedades

Se distinguen varios tipos, con múltiples variedades dentro de cada tipo, que difieren en su aspecto, sus propiedades y su modo de cultivo. Los tipos más cultivados son amarillo, ananás, cantalupo, cantalupo italiano, calameño (o cantalupo chileno), charentais, crenshaw, earl japonés, eastern shipper, galia, melón de oro, melón verde o melón tuna (conocido en inglés como honeydew), piel de sapo, tendral, western shipper.

• Melón 'Piel de Sapo'

• Melón de oro

• Melón tigre

• Melón verde

• 'Cantalupo'

Taxonomía

Detalle de un ejemplar de Cucumis melo subsp. 'agrestis'

Cucumis melo fue descrita por Carlos Linneo y publicado en Species Plantarum 2: 1011. 1753.^[6]​

Propiedades

Posee un porcentaje elevado de agua (90 %), bajo contenido en calorías (34 cada 100 g) y de sodio (16 mg%) y casi 1 g de fibra.^[7]​

El melonero infalible, o Arte de conocer, escoger, y comprar buenos melones y sandías; con la historia de estas frutas, un tratado de su cultivo en las provincias del Norte, escrita en francés por Alejandro Martin y traducida al castellano, 1830.

El fruto es diurético, respirativo, eupéptico, demulcente y nutritivo. La piel y raíces tienen efecto emético.^[8]​ Una ración de 100 g proporciona más de la mitad de la dosis diaria recomendada de vitamina C. Su contenido en beta carotenos, que se convierten en vitamina A, ambos antioxidantes, hace que sea un eficaz aliado contra el cáncer y padecimientos cardíacos.^{[cita requerida]} Es excelente depurativo y rehidratante. Tiene un alto contenido de agua. Aporta muchos carbohidratos, como sacarosa, pero por su bajo contenido en energía resulta ideal para perder peso. Calcio, magnesio, potasio y fósforo son otras de sus virtudes para el organismo.^[9]​

Exportación

Hasta los años 2000, España era el país que mayor cantidad de toneladas de melones exportaba mundialmente, seguida de Estados Unidos, pero la exportación a nivel mundial de este fruto ha crecido y países como Estados Unidos, Francia, Ecuador, Colombia y otros son los territorios que suelen incluirse entre los mayores exportadores del producto.

Melonero

Se denomina melonero a la persona que se dedica al cultivo del melón. El término melonero fue utilizado también para designar a los habitantes de la localidad española de Villaconejos,^[10]​ debido a la fama mundial de la que disfrutan en cuanto al cultivo y la venta del melón se refiere. En dicha localidad también se encuentra el Museo del Melón, descendiente del antiguo Museo del Melonero.

Nombre común

• Castellano: albudeca, alficos de Valencia, alficoso, alpicoz, badea, cedraso, cogombro, cogombro anguino, cogombro dulce, cogombro luengo que se tuerce a modo de culebra, cogombro luengo y serpentino, cohombro (2), cohombro culebrino, cohombro dulce, cohombro serpentino, cohombros, combro, melona, meloncicos de secano, melonera, melones (2), melopepón, melón (30), melón amarillo (3), melón atigrado, melón bastardo, melón blanco, melón chincholat, melón chino, melón color de azufaifa, melón cosío, melón de Astracán, melón de Añover, melón de Castilla, melón de Chipre, melón de Persia, melón de año (2), melón de cascarilla, melón de flor menuda, melón de flor negra, melón de invierno (2), melón de la tierra, melón de olor, melón de pezón verde, melón de pipa blanca, melón de verano, melón escrito (2), melón francés, melón gabachet, melón gemelo, melón listado, melón morisco, melón moscatel, melón negro, melón palestino, melón pepino, melón piel de sapo, melón pinta zapo, melón sarracénico, melón temprano, melón valenciano, melón verde, melón verdegal, melón verdinegro, melón vero-negro, melón verrugoso, melón zapo, melón zate, melón-pepón.(el número entre paréntesis indica las especies con el mismo nombre en España).^[11]​

Referencias

Melon (Cucumis melo) on taimeliik. ^[1]

Klassifikatsioon

Varem on melonit klassifitseeritud kõrvitsaliste sugukonnas omaette taimeperekonnana, nüüd on see aga eraldi taimeliik. Melon liigitatakse järgmisteks alamliikideks (Pitrat et al. 2000):

• Cucumis melo agrestis – metsik melon
• Cucumis melo melo – harilik melon ehk dessertmelon.

Melon on soojanõudlik taim.

Eestis on meloni kasvatamine võimalik katmikalal – kasvuhoones või avamaal katteloori all.

Viited

Välislingid

• Melon andmebaasis eElurikkus

• Meloni kasvatamine Eestis
• Sissekanne eestikeelsete taimenimede andmebaasis

Meloia (Cucumis melo) Cucumis generoko eta Cucurbitaceae familiako landare-espezie bat da. Meloiaren jatorria iparraldeko Indian dagoela uste dute.

Deskribapena

Hostoak handiak ditu, eta lore horiak. Angurriaren antza baina mami eta hazi horiak ditu.

Meloiaren fruituak 1-4 kilokoak izan ohi dira. Meloiaren forma oso aldakorra da, esferikotik luzangaraino; azala zimurtsua da. Mami gorri, laranja kolorekoa dauka, trinkoa, ehundura sendokoa eta zapore gozokoa.

Meloi landarea monoikoa da, hau da, lore arrak eta emeak ditu ale berean. Lore distiratsu eta koloretsuak dauzka, baina bizitza laburrekoak: zenbaitetan egun batez besterik ez dira irekitzen.

Cantaloupe motako meloia.

Meloni (Cucumis melo) on kurkkuihin kuuluva kasvi. Sen hedelmää kutsutaan samalla nimellä. Ravinnoksi käytettäviä lajikeryhmiä ovat muun muassa cantaloupenmeloni, verkkomeloni ja hunajameloni.^[1]

Meloni on yksivuotinen köynnös, joka kasvaa noin 1,5 metriä pitkäksi.^[2]

Meloni kuuluu eri sukuun kuin Citrullus-sukuun kuuluva vesimeloni. Melonit ovat yleensä vesimeloneita kiinteämpiä, ja niissä siemenet sijaitsevat hedelmän keskellä. Vesimeloneissa siemenet ovat tasaisesti jakautuneet koko hedelmälihaan.^[3]

Kun melonia haistelee kantaa vastapäätä hedelmän toiselta puolen, raaka meloni on lähes hajuton, kypsä taas tuoksuu hyvin voimakkaasti.^[4]

Lähteet

Aiheesta muualla

• Kassu – Kasvien suomenkieliset nimet: Meloni (Cucumis melo)
• ITIS: Cucumis melo (englanniksi)
• United States Department of Agriculture (USDA): Cucumis melo (englanniksi)
• Flora of China: Cucumis melo (englanniksi)
• Dr. Duke's Phytochemical and Ethnobotanical Databases: Cucumis melo (englanniksi)
• Centre for Agriculture and Biosciences International (CABI): Cucumis melo (melon) (englanniksi)

Cucumis melo

Le melon (Cucumis melo) est une plante herbacée annuelle originaire d'Afrique intertropicale, appartenant à la famille des Cucurbitacées et largement cultivée comme plante potagère pour son fruit comestible. La tige n'est pas volubile mais la plante peut grimper en s'accrochant à des supports grâce à des vrilles simples. Des mutants sont connus à entre-nœud court. Les feuilles sont généralement entières assez arrondies, parfois assez fortement découpées. Le terme désigne aussi le fruit climactérique lui-même très savoureux, sucré et parfumé.

À ne pas confondre avec le « melon d'eau » (pastèque), mais cette expression désigne aussi certaines variétés de melons à chair blanche.