Villisvín (Sus scrofa)[3] eða Evrasískt villisvín,[4] er klaufdýr af svínaætt ættað frá mestallri Evrasíu, Norður Afríku, og Stóru-Sundaeyjum. Afskipti manna hafa aukið útbreiðsluna enn frekar, sem hefur gert tegundina eina útbreiddustu spendýrategund heimsins og þar með útbreiddustu svínategundina.[4] Hin mikla útbreiðsla, mikill fjöldi og aðlögunarhæfileiki, þýðir það að þau eru skráð í least concern af IUCN[1] og þau eru ágeng tegund á hluta þess svæðis sem þau hafa verið flutt til. Tegundin kom líklega fram í Suðaustur Asíu um fyrri hluta Pleistósen,[5] og ruddu öðrum tegundum úr vegi þegar þau breiddust út til gamla heimsins.[6]
Síðan 1990, hafa allt að 16 undirtegundir verið viðurkenndar, sem skiptast í fjóra svæðishópa byggt á hæð höfuðkúpu og lengd lacrimal bone.[2]
Heiti eftir aldri
Heiti Aldur Mynd
Grislingur 0–10 mánaða
Grislingur 10–12 mánaða
Tveggja ára 3–5 ára
Sex ára Yfir sjö ára
Flokkun og þróun
MtDNA rannsóknir benda til að villisvín eru upprunnin frá eyjum í Suðaustur Asíu svo sem Indónesíu og Filippseyjum, síðar breiðst út til meginlands Evrasíu og Norður Afríku.[5] Elstu fornleifar tegundarinnar koma frá bæði Evrópu og Asíu, og eru síða snemma á Pleistósen.[7] Við lok Villafranchian, hafði S. scrofa að mestu rutt hinni skyldu S. strozzii úr vegi; stór, hugsanlega mýradveljandi forfaðir nútíma Sus verrucosus, um allt meginland Evrasíu, svo það var einungis á stökum svæðum í Asíu.[6] Nánasti ættingi þess er skeggsvín á Malacca og nágrannaeyjum.[3]
Undirtegundir
Nú (2005)[2] eru 16 undirtegundir viðurkenndar, sem er skift uppí fjóra svæðishópa:
-
Vestræn: Inniheldur S. s. scrofa, S. s. meridionalis, S. s. algira, S. s. attila, S. s. lybicus, og S. s. nigripes. Þessar undirtegundir eru yfirleitt með háa hauskúpu (þó eru lybicus og sumar scrofa með lága hauskúpu), með þykkt þel og (að undanteknum scrofa og attila) lítt þroskaða mön.[8]
-
Indversk: Inniheldur S. s. davidi og S. s. cristatus. Þessar undirtegundir hafa takmarkað eða ekkert þel, með langa mön og áberandi rákir á trýni og munni. S. s. cristatus er með háa hauskúpu og S. s. davidi er með lága hauskúpu.[8]
-
Austræn: Inniheldur S. s. sibiricus, S. s. ussuricus, S. s. leucomystax, S. s. riukiuanus, S. s. taivanus, og S. s. moupinensis. Einkennandi fyrir þessar undirtegundir er hvítleit rák sem nær frá munnvikum til neðri hluta kjálka. Að undanskilinni S. s. ussuricus, þá eru flest með háa höfuðkúpu. Þelið er þykkt, nema hjá S. s. moupinensis, mön að mestu ekki til staðar.[8]
-
Indónesísk: Einvörðungu S. s. vittatus, einkennandi fyrir það er gisið hár, skortur á þeli, löng mön, breið rauðleit rák frá trýni til hliðanna áhálsi.[8] Þetta er fornlegasta gerðin af þessum fjórum hópum, með minnstan heila, frumstæðasta tanngerð og ósérhæfða höfuðkúpugerð.[9]
Undirtegundir Mynd höfundur undirt. Lýsing Útbreiðsla Samnefni
MiðEvrópskt villisvínS. s. scrofaEinkennis undirtegund
![Locha(js).jpg](https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ef/Locha%28js%29.jpg/150px-Locha%28js%29.jpg)
Linnaeus, 1758 Meðalstór, dökk til ryðbrún undirtegund með löngum og tiltölulega mjóum
lacrimal bone[3] Norður
Spánn, norður
Ítalía,
Frakkland,
Þýskaland,
Benelúxlönd,
Króatía,
Belarus,
Danmörk,
Svíþjóð,
Eistland,
Lettland,
Litháen,
Pólland,
Tékkland,
Slóvakía,
Albanía,
Grikkland,
Rússland anglicus (Reichenbach, 1846), aper (Erxleben, 1777), asiaticus (Sanson, 1878), bavaricus (Reichenbach, 1846), campanogallicus (Reichenbach, 1846), capensis (Reichenbach, 1846), castilianus (Thomas, 1911), celticus (Sanson, 1878), chinensis (Linnaeus, 1758), crispus (Fitzinger, 1858), deliciosus (Reichenbach, 1846), domesticus (Erxleben, 1777), europaeus (Pallas, 1811), fasciatus (von Schreber, 1790), ferox (Moore, 1870), ferus (Gmelin, 1788), gambianus (Gray, 1847), hispidus (von Schreber, 1790), hungaricus (Reichenbach, 1846), ibericus (Sanson, 1878), italicus (Reichenbach, 1846), juticus (Fitzinger, 1858), lusitanicus (Reichenbach, 1846), macrotis (Fitzinger, 1858), monungulus (G. Fischer [von Waldheim], 1814), moravicus (Reichenbach, 1846), nanus (Nehring, 1884), palustris (Rütimeyer, 1862), pliciceps (Gray, 1862), polonicus (Reichenbach, 1846), sardous (Reichenbach, 1846), scropha (Gray, 1827), sennaarensis (Fitzinger, 1858), sennaarensis (Gray, 1868), sennaariensis (Fitzinger, 1860), setosus (Boddaert, 1785), siamensis (von Schreber, 1790), sinensis (Erxleben, 1777), suevicus (Reichenbach, 1846), syrmiensis (Reichenbach, 1846), turcicus (Reichenbach, 1846), variegatus (Reichenbach, 1846), vulgaris (S. D. W., 1836), wittei (Reichenbach, 1846) Norður-AfríkusvínS. s. algira ![Annual report - New York Zoological Society (1920) (Sus scrofa algira).jpg](https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f6/Annual_report_-_New_York_Zoological_Society_%281920%29_%28Sus_scrofa_algira%29.jpg/150px-Annual_report_-_New_York_Zoological_Society_%281920%29_%28Sus_scrofa_algira%29.jpg)
Loche, 1867 Stundum álitið yngra samnefni af
S. s. scrofa, en tegundin er minni og með hlutfallsega lengri vígtennur
[10] Túnis,
Alsír og
Marokkó barbarus (Sclater, 1860) sahariensis (Heim de Balzac, 1937)
KarpatíusvínS. s. attila ![Gemenci erdő malacok1.JPG](https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/34/Gemenci_erd%C5%91_malacok1.JPG/150px-Gemenci_erd%C5%91_malacok1.JPG)
Thomas, 1912 Stórvaxin undirtegund með löng lacrimal bein og dökkt hár, en samt ljósari en
S. s. scrofa[3] Rúmenía,
Ungverjaland,
Úkraína,
Balkanlönd,
Kákasus,
Suður-Kákasus,
Kaspía strönd,
Litla-Asía og norður
Íran falzfeini (Matschie, 1918) IndlandssvínS. s. cristatus ![Sus scrofa cristatus.jpg](https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/01/Sus_scrofa_cristatus.jpg/150px-Sus_scrofa_cristatus.jpg)
Wagner, 1839 Undirtegund með langa mön sem er svart-rákótt ólíkt
S. s. davidi,
[11] sem er léttbyggðari en
S. s. scrofa. Höfuðið er stærra og hvassari ("pointed") en á
S. s. scrofa, og eyrun eru smærri og yddari. Ennið er slétt, meðan það er hvolft á
S. s. scrofa.
[12] Indland,
Nepal,
Búrma, vestur
Taíland og
Sri Lanka affinis (Gray, 1847), aipomus (Gray, 1868), aipomus (Hodgson, 1842), bengalensis (Blyth, 1860), indicus (Gray, 1843), isonotus (Gray, 1868), isonotus (Hodgson, 1842), jubatus (Miller, 1906), typicus (Lydekker, 1900), zeylonensis (Blyth, 1851) MiðasíusvínS. s. davidi ![Sus scrofa davidi.jpg](https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e6/Sus_scrofa_davidi.jpg/150px-Sus_scrofa_davidi.jpg)
Groves, 1981 Smávaxin ljósbrún undirtegund, með langa mön.
[11] Pakistan og norðvestur Indland til suðaustur Íran.
JapanssvínS. s. leucomystax ![Sus scrofa leucomystax.jpg](https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/6e/Sus_scrofa_leucomystax.jpg/150px-Sus_scrofa_leucomystax.jpg)
Temminck, 1842 Smávaxin, næstum manarlaus, gulbrún undirtegund
[11] Japan, nema
Hokkaido og
Ryukyu-eyjar japonica (Nehring, 1885) nipponicus (Heude, 1899)
AnatólíusvínS. s. libycus ![TAUZoo eman110.JPG](https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/02/TAUZoo_eman110.JPG/150px-TAUZoo_eman110.JPG)
Gray, 1868 Smávaxin, ljós og næstum manarlaus undirtegund
[11] Transkákasía,
Tyrkland,
Botnalönd, og fyrrum
Júgóslavía lybicus (Groves, 1981) mediterraneus (Ulmansky, 1911)
reiseri (Bolkay, 1925)
Maremma-svínS. s. majori
![Sus scrofa majoris - Museo Civico di Storia Naturale Giacomo Doria - Genoa, Italy.jpg](https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ef/Sus_scrofa_majoris_-_Museo_Civico_di_Storia_Naturale_Giacomo_Doria_-_Genoa%2C_Italy.jpg/150px-Sus_scrofa_majoris_-_Museo_Civico_di_Storia_Naturale_Giacomo_Doria_-_Genoa%2C_Italy.jpg)
De Beaux and Festa, 1927 Minni en
S. s. scrofa, með hærri og breiðari hauskúpu, hefur síðan 1950 blandast mikið við
S. s. scrofa, mikið til vegna þess að þær hafa verið haldnar saman í svínabúum og innflutningi
S. s. scrofa til veiða í búsvæðum
S. s. majori.
[13] Skifting þess frá
S. s. scrofa er vafasöm.
[14] Maremma (mið Ítalía)
MiðjarðarhafssvínS. s. meriodionalis
![Sus scrofa meridionalis - Museo Civico di Storia Naturale Giacomo Doria - Genoa, Italy.jpg](https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f0/Sus_scrofa_meridionalis_-_Museo_Civico_di_Storia_Naturale_Giacomo_Doria_-_Genoa%2C_Italy.jpg/150px-Sus_scrofa_meridionalis_-_Museo_Civico_di_Storia_Naturale_Giacomo_Doria_-_Genoa%2C_Italy.jpg)
Forsyth Major, 1882
Andalúsía,
Korsíka og
Sardinía baeticus (Thomas, 1912) sardous (Ströbel, 1882)
Norðurkínverskt-svínS. s. moupinensis ![Recherches pour servir à l'histoire naturelle des mammifères (Pl. 80) (6947132294).jpg](https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/be/Recherches_pour_servir_%C3%A0_l%27histoire_naturelle_des_mammif%C3%A8res_%28Pl._80%29_%286947132294%29.jpg/150px-Recherches_pour_servir_%C3%A0_l%27histoire_naturelle_des_mammif%C3%A8res_%28Pl._80%29_%286947132294%29.jpg)
Milne-Edwards, 1871 Það er verulega breytilegt, og gæti hugsanlega verið nokkrar undirtegundir.
[11] Strandsvæði Kína suður til
Víetnam og vestur til
Sichuan acrocranius (Heude, 1892), chirodontus (Heude, 1888), chirodonticus (Heude, 1899), collinus (Heude, 1892), curtidens (Heude, 1892), dicrurus (Heude, 1888), flavescens (Heude, 1899), frontosus (Heude, 1892), laticeps (Heude, 1892), leucorhinus (Heude, 1888), melas (Heude, 1892), microdontus (Heude, 1892), oxyodontus (Heude, 1888), paludosus (Heude, 1892), palustris (Heude, 1888), planiceps (Heude, 1892), scrofoides (Heude, 1892), spatharius (Heude, 1892), taininensis (Heude, 1888) MiðasíusvínS. s. nigripes Blanford, 1875 Ljósleit undirtegund með svarta fætur, sem þrátt fyrir breytileika í stærð eru yfirleitt nokkuð stórir, "lacrimal bone" og andlitssvæði höfuðkúpunnar eru styttri en á
S. s. scrofa og
S. s. attila.
[3] Mið-Asía,
Kazakhstan, austur
Tien Shan, vestur
Mongólía,
Kashgar og hugsanlega
Afghanistan og suður Íran
Ryukyu-svínS. s. riukiuanus Kuroda, 1924 Smávaxin undirtegund
[11] Ryukyu-eyjar Baikal-svínS. s. sibiricus Staffe, 1922 Minnsta undirtegundin á svæði fyrrum sovétríkjanna, hún er dökk brún, næstum svarthærð og með ljósgráan blett sem nær frá kinnum til eyra. Hauskúpan er ferköntuð og lacrimal beinin stutt.
[3] Bajkal,
Transbajkalía, norður og norðaustur
Mongólía.
raddeanus (Adlerberg, 1930) Formósu-svínS. s. taivanus ![2010 07 19400 7206 Wenshan District, Taipei, Zoo, Sus scrofa taivanus, Formosan wild boar, Taiwan (cropped).JPG](https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f1/2010_07_19400_7206_Wenshan_District%2C_Taipei%2C_Zoo%2C_Sus_scrofa_taivanus%2C_Formosan_wild_boar%2C_Taiwan_%28cropped%29.JPG/150px-2010_07_19400_7206_Wenshan_District%2C_Taipei%2C_Zoo%2C_Sus_scrofa_taivanus%2C_Formosan_wild_boar%2C_Taiwan_%28cropped%29.JPG)
Swinhoe, 1863 Smávaxin og svartleit undirtegund.
[11] Taívan Ussuri-svínS. s. ussuricus Heude, 1888 Stærsta undirtegundin, þau eru yfirleitt dökkleit og með hvíta rák frá munnvikum til eyrna. Lacrimal beinin eru stutt, en lengri en á
S. s. sibiricus.
[3] Austur
Kína,
Ussuri-flói og
Amúr-flói canescens (Heude, 1888), continentalis (Nehring, 1889), coreanus (Heude, 1897), gigas (Heude, 1892), mandchuricus (Heude, 1897), songaricus (Heude, 1897) RákarsvínS. s. vittatus ![Banded Pig (Sus scrofa vittatus) (8750051577).jpg](https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/8e/Banded_Pig_%28Sus_scrofa_vittatus%29_%288750051577%29.jpg/150px-Banded_Pig_%28Sus_scrofa_vittatus%29_%288750051577%29.jpg)
Boie, 1828 Smávaxin, með stutt trýni og gishærð undirtegund með hvíta rák á trýninu; það gæti verið önnur tegund, og líkist að sumu leyti öðrum tegundum svína í suðaustur Asíu.
[11] Frá
Vestur Malasíu, og í Indónesíu frá
Súmötru og
Jövu austur til
Kómodóeyju andersoni (Thomas and Wroughton, 1909), jubatulus (Miller, 1906), milleri (Jentink, 1905), pallidiloris (Mees, 1957), peninsularis (Miller, 1906), rhionis (Miller, 1906), typicus (Heude, 1899)
Hauskúpur villisvíns (til vinstri) og
alisvíns (hægri): Ath. mikið styttra andlit þess seinna.
[15]
Rándýr
Suður indversk mynd af svínaveiðum, um 1540
Sjá einnig
Tilvísanir
-
↑ 1,0 1,1 1,2 Oliver, W. & Leus, K. (2008). „Sus scrofa“. The IUCN Red List of Threatened Species. IUCN. 2008: e.T41775A10559847. doi:10.2305/IUCN.UK.2008.RLTS.T41775A10559847.en. Sótt 13. janúar 2018. Í gagnagrunninum er stutt skýring hversvegna þessi tegund er ekki í hættu.
-
↑ 2,0 2,1 2,2 Snið:MSW3 Wozencraft
-
↑ 3,0 3,1 3,2 3,3 3,4 3,5 3,6 Heptner, V. G. ; Nasimovich, A. A. ; Bannikov, A. G. ; Hoffman, R. S. (1988) Mammals of the Soviet Union, Volume I, Washington, D.C. : Smithsonian Institution Libraries and National Science Foundation, pp. 19–82
-
↑ 4,0 4,1 Oliver, W. L. R. et al. 1993. The Eurasian Wild Pig (Sus scrofa). In Oliver, W. L. R., ed., Pigs, Peccaries, and Hippos – 1993 Status Survey and Conservation Action Plan, 112–121. IUCN/SSC Pigs and Peccaries Specialist Group, ISBN 2-8317-0141-4
-
↑ 5,0 5,1 Chen, K.; og fleiri (2007). „Genetic Resources, Genome Mapping and Evolutionary Genomics of the Pig (Sus scrofa)“. Int J Biol Sci. 3 (3): 153–165. doi:10.7150/ijbs.3.153.
-
↑ 6,0 6,1 Kurtén, Björn (1968). Pleistocene mammals of Europe. Weidenfeld and Nicolson. pp. 153–155
-
↑ Ruvinsky, A. et al. (2011). "Systematics and evolution of the pig". In: Ruvinsky A, Rothschild MF (eds), The Genetics of the Pig. 2nd ed. CAB International, Oxon. pp. 1–13. ISBN 978-1-84593-756-0
-
↑ 8,0 8,1 8,2 8,3 Groves, C. P. et al. 1993. The Eurasian Suids Sus and Babyrousa. In Oliver, W. L. R., ed., Pigs, Peccaries, and Hippos – 1993 Status Survey and Conservation Action Plan, 107–108. IUCN/SSC Pigs and Peccaries Specialist Group, ISBN 2-8317-0141-4
-
↑ Hemmer, H. (1990), Domestication: The Decline of Environmental Appreciation, Cambridge University Press, pp. 55–59, ISBN 0-521-34178-7
-
↑ Kingdon, J. (1997). The Kingdon Guide to African Mammals. p. 329. Academic Press Limited. ISBN 0-12-408355-2
-
↑ 11,0 11,1 11,2 11,3 11,4 11,5 11,6 11,7 Groves, C. (2008). Current views on the taxonomy and zoogeography of the genus Sus. pp. 15–29 in Albarella, U., Dobney, K, Ervynck, A. & Rowley-Conwy, P. Eds. (2008). Pigs and Humans: 10,000 Years of Interaction. Oxford University Press. ISBN 978-0-19-920704-6
-
↑ Sterndale, R. A. (1884), Natural history of the Mammalia of India and Ceylon, Calcutta : Thacker, Spink, pp. 415–420
-
↑ Scheggi 1999, pp. 86–89
-
↑ Marsan & Mattioli 2013, pp. 14–15
-
↑ Clutton-Brock, J. (1999), A Natural History of Domesticated Mammals, Cambridge University Press, pp. 91–99, ISBN 0-521-63495-4
Heimildir
- Cabanau, Laurent (2001). The Hunter's Library: Wild Boar in Europe. Könemann. ISBN 3-8290-5528-5.
- Marsan, Andrea; Mattioli, Stefano (2013). Il Cinghiale (ítalska). Il Piviere (collana Fauna selvatica. Biologia e gestione). ISBN 978-88-96348-178.
- Scheggi, Massimo (1999). La bestia nera: Caccia al cinghiale fra mito, storia e attualità (ítalska). Editoriale Olimpia (collana Caccia). ISBN 88-253-7904-8.
Viðbótarlesning
- Apollonio, M. et al. (1988), "The systematics of the wild boar (Sus scrofa L.) in Italy", Bolletino di Zoologia, 3:213–221
- Carden, R.F. (2012) "Review of the Natural History of Wild Boar (Sus scrofa) on the island of Ireland", Report prepared by Ruth Carden for the Northern Ireland Environment Agency, Northern Ireland, UK, National Parks & Wildlife Service, Department of Arts, Heritage and the Gaeltacht, Dublin, Ireland and the National Museum of Ireland – Education & Outreach Department.
- Durantel, P. (2007), Le sanglier et ses chasses, Editions Artemis, ISBN 2844166032
- Greene, J. (2011), The Golden-Bristled Boar: Last Ferocious Beast of the Forest, University of Virginia Press, ISBN 0-8139-3103-7
- Marillier, B. (2003), Le sanglier héraldique, Editions Cheminements, ISBN 2844781845
Ytri tenglar