الأسماء في صفحات التنقل
A balea franca austral,[2] Eubalaena australis (Desmoulins, 1822), é unha especie de cetáceo misticeto da familia dos balénidos, descrita en 1822 por Desmoulins como Balaena australis.[3]
É unha das tres especies do xénero Eubalaena, as coñecidas como baleas francas, que anteriormente foron clasificadas como unha soa especie,[4] e que son denominadas así (baleas francas = baleas fáciles de cazar) porque nadan lentamente, son moi confiadas e, cando morren, flotan na auga, o que facilita moito os labores dos baleeiros que as cazaban. Por iso, na nomenclatura internacional, coñécese como balea franca austral.
As proincipais caracetrísticas de Eubalaena australis son as seguintes:[5]
Eubalaena australis é unha especie de distribución circumpolar, rexistrándose a súa presenza polo menos entre os 20º S e os 55º S. Reprodúcense en inverno nas costas do subcontinente suramericano, principalmente nas da Arxentina e do Brasil, aínda que tamén algúns individuos o fan nas de Chile e o Perú, e nas da illa de Tristan da Cunha, sur de África, principalmente nas da República Surafricana, chegando até Mozambique e as costas occidentais de Madagascar, sur de Australia, Tasmania e Nova Zelandia, migrando en verán cara ás augas frías da Antártida,[5][6] onde se encontran principalmente entre as latitudes 40º S e 50º S,[6] aínda que tamén se puideron ver, especialmente nos últimos anos, tan ao sur como nos 65° S,[7] e nos arredores de Xeorxia do Sur.[8]
A Comisión Baleeira Internacional realizou a súa última revisión importante das baleas francas austrais en 1998 (CBI 2001), constatando que, tras o grave esgotamento histórico pola caza comercial, varias subpoboacións reprodutoras (Arxentina, Brasil, Suráfrica e Australia) mostraron evidencias dunha forte recuperación, cun tempo de duplicación de 10-12 anos.[9][10][11]
As outras subpoboacións de cría aínda son moi pequenas, e os datos dispoñíbeis son insuficientes para determinar se se están a recuperar. Calcúlase que el tamaño total da poboación a partir de 1997 era de 7 500 animais (dos cales 1 600 eran femias maduras, incluíndo 547 da Arxentina e 659 de Suráfrica), e as tres principais subpoboacións continuaron aumentando a unha taxa similar desde entón.[12][13]
As capturas ilegais da Unión Soviética (principalmente na década de 1960) inhibiron temporalmente a recuperación, pero en xeral a poboación parece que medrou bastante desde entón.
Parece que hai un intercambio substancial entre os criadeiros do mesmo continente, por exemplo entre Arxentina e Brasil,[14] pero a taxa de intercambio é moito menor entre subpoboacións afastadas xeograficamente, por exemplo, entre as de Australia e Nova Zelandia,[15] e entre as da Arxentina e Tristán da Cunha.[16]
Como as outras baleas francas, Eubalaena australis nada lentamente, pero tamén pode facer acrobacias: saltos, golpes na auga coas aletas pectorais e diversos movementos coa aleta caudal, coa que pode facer o pino, axitando a cola perpendicularmente ao vento até 2 minutos utilizándoa como vela de navegación, posto que a manobra fai que seo animal se deslice libremente pola auga. Isto parece que se trata dunha forma de xogo, xa que polo xeal nadan atçé o punto de partida para repetir o deslizamento.[5]
Cando efectúan as inmersións, a cabeza sae moito da auga, mostrando as súas calosidades, e lanzando o típico sopro en "V" das baleas francas, que adoita ter unha altura duns 5 m; despois a cabeza desaparece por debaixo da superficie, e o único que se ve é o dorso ancho, liso, sen aleta dorsal e sen calosidades.[5]
As baleas francas austrais foron cazadas intensamente por baleeiros premodernos a partir de principios do século XVII, pero especialmente nos séculos XVIII e XIX por baleeiros americanos e europeos.
Aínda que non se conservan moitos rexistros, pénsase que o número total de animais capturados entre 1770 e 1900 foron uns 150 000, dos cales entre 48 000 e 60 000 foron tan só na década de 1830.[17]
Cando comezou a caza de baleas moderna, a principios do século XX, a especie xa era moi rara, e as capturas até que as baleas comezaron a estar algo protexidas a partir de 1935 ascenderon a só uns 1 600 exemplares. Sobre 3 000 animais foron capturados ilegalmente polas frotas baleeiras soviéticas na década de 1960.[18]
A poboación hemisférica en 1770 estímase entre 55 000 e 70 000 individuos, e se cre que descendeu até un mínimo de cerca de 300 animais na década de 1920.
A especie probabelmente comezou a recuperarse despois de protección iniciada en 1935, pero as capturas ilegais soviéticas na década de 1960 fixeron que, segundo estimacións, se eliminara á metade da poboación existente neses momentos, e que se atrasara a súa recuperación.[17]
Debido á intensa caza da que foi obxecto, chegou, por tanto, e como a súa conxénere do norte, Eubalaena glacialis, case a extinguirse. No século XIX, a súa poboación se reducira até un 90 %. Pero desde a moratoria de 1986 a poboación da especie experimentou un aumento aproximado do 7 % nos últimos anos (ver máis arriba), e na actualidade existen aproximadamente 8 000 exemplares.
Para protexer esta especie, en 1984 a Arxentina sancionou a lei 23094 pola que se declaraba Monumento natural a todas as baleas francas austrais que se visualicen nas súa augas xurisdicionais. Tal decisión se fundamentou na imperiosa necesidade de outorgarlle a debida protección a esta especie animal que se reproduce en aguas austrais, e que é motivo da práctica do moderno turismo de avistamento de baleas na península Valdés, na Patagonia. Hai un crecente interese na posibilidade de crear un santuario para la preservación de esta especie no Atlántico sur.[19]
Nos anos 1990, o status da poboación de Eubalaena australis era considerado como vulnerábel:
Nos últimos tempos a IUCN, dado o tamaño da poboación estimada recente (1 600 femias maduras en 1997 e aproximadamente o duplo deste número en 2007), e o forte incremento da taxa observada nalgunhas partes moi estudadas da área de distribución da especie, a poboación actual, aínda que sendo escasa en relación coa súa riqueza histórica, non se considera ameazada a nivel hemisférico. Estímase que a poboación agora é maior do que era hai tres xeracións (87 anos, supoñendo un tempo de xeración de 29 anos).[20]
Algunhas subpoboacións, en particular s de Chile e Perú, aínda son moi pequenas e poden necesitar protección especial pata que se restableza. Porén, a UICN cualificou en 2013 o estado global da especie como "LC" (pouco preocupante).[17]
A balea franca austral, Eubalaena australis (Desmoulins, 1822), é unha especie de cetáceo misticeto da familia dos balénidos, descrita en 1822 por Desmoulins como Balaena australis.
É unha das tres especies do xénero Eubalaena, as coñecidas como baleas francas, que anteriormente foron clasificadas como unha soa especie, e que son denominadas así (baleas francas = baleas fáciles de cazar) porque nadan lentamente, son moi confiadas e, cando morren, flotan na auga, o que facilita moito os labores dos baleeiros que as cazaban. Por iso, na nomenclatura internacional, coñécese como balea franca austral.
