بازلاء

El pisum sativum (en Bresà: roaiòt, en insübrich: erbión) l'è 'na spéce de piànta anöàla de la famìa de le luguminùze (Fabaceae), cultiàda en pó 'nper töt endèl mónt, per vìa de la sò somésa, che l'è bùna de maià e de sòlit la vé dopràda come verdüra, o come maià per le bès•cie. El granì de roaiòt el fornés 'na bùna quantità de energìe (àmit) e de proteìne (del 16 al 40 %).

Descrisiù

El roaiòt l'è 'na piànta erbàcea anöàla.

La piànta la g'ha 'n sistéma vegetatìf mìa tat svelöpàt aisebé che condèna raìs a ficù la g'ha tendènsa à 'na zó bastànsa fónt endèl teré. Le fòie i è furmàde de còpie de fuiulìne che fenés condèn cavreöl (barbìs). Le 'nfiurescènse le nas a gratilìne enciurciàde dét en bràtee foliàcee che le se 'nserés a la sèa de le fòie. La somésa la se fùrma endèn cornazèl de 5 a 10 ghèi de longhèsa e la pöl tègner dét de 4 a 10 grà de roaiòt.

Compàgn de töte le ótre leguminùze, l'è 'na bùna fónt de proteìne, minerài e fìbre e l'è ütil per migliurà la tèra perchè la fìsa l'azòto 'ndèl teré gràsie a sèrti batéri (che pò i è i stès che 'nteragés co le piànte dei zèner Lathyrus e Lens, el Rhizobium leguminosarum biovar viciae, che i se fà dét endèi grupilì de le raìs i e i fùrma dei nitràcc che rènt la tèra piö bùna. Chèsto procès l'è ciamàt fisasiù simbiòtica de l'azòto.

Aparàt de reprodusiù

Diagràm fiuràl

I fiùr, de tìpo «papilionàceo», i è zigomòrf, co l'ovàre sùpero e cleistògami. I se fùrma a la sèa de la fòia, de sùi o a gröpècc en gràte a du o tré, de culùr vért, furmàcc de sic sépali saldàcc, e i g'ha sic décc diferèncc. La coròla la g'ha sic pétali diferèncc entra de lùr. la bandiéra drìta en puzisiù posteriùr, le dò àle en puzisiù lateràla, che la bràsa sà le caréne, apò a lùre furmàde de du pétali inferiùr, saldàde per en ciapèl. La coròla de sòlit l'è töta biànca, ma ale ólte la pöl véser ròza o tirà al viòla.

Galerìa de fóti

• Fiùr del roaiòt
• Granì de roaiòt dét endèl sò cornazèl.
• Granì de roaiòt.
• Granì rigàcc, varietà 'Merveille de Kelvedon'.