Lo tèrme de sarcopterigians (del grèc, sarx, carnut e pteryx, nadarèla, ala) designa la classa dels peisses ossoses comprenent los celacants e los dipneustes (peisses de palmons). Los sarcopterigians presentan los primièrs elements anatomics marcant l'evolucion vèrs los tetrapòdes.
Classificacion
En classificacion filogenetica, lo clad Sarcopterygii compren en otra la sosclassa dels tetrapòdes.
-
Nadarèlas lobadas e articulacion monobasala. Cada lòbe es sostengut per una esqueleta intèrna d'òsses que s'articulan entre eles puèi amb una cintura pectorala o pelviana robusta.
- Junt intracranial : fissura devesissent lo cran en doas mitats, anteriora e posteriora.
-
Muscles podent mòure los rais ossoses de la nadarèla independentament los uns dels autres.
-
esmalt vertadièr sus las dents.
- Cinquen e darrièr arc branquial s'estacant ventralament sus l'abans-darrièr.
Òrdres
classa Sarcopterygii
Istòria evolutiva del grop
- Lo grop ereta dels peisses superiors una maissa articulada (maxillara), e las dents se cobrisson d'esmalt.
- Las nadarèlas paras evoluisson vèrs una forma de membre: l'estaca basala se redutz a un sol element (femur, omoplata e umèrus), e de muscles permetent l'articulacion independenta dels rains (dets).
- Lo palmon (vessia natatòria / sac d'aire) deven foncional e provesit d'alveòlas.
La darrièra evolucion del tipe es la naissença del còl: l'estaca del membre anterior (cintura escapulara) se destaca del cap, e las primièras vertèbras cervicalas s'especializan per permetre una articulacion del còl.
Plaça del grop dins lo règne animal
Lo mond animal:
- amb asterisc : los tipes d'organizacion que son de grases evolutius correspondent pas a de gropes monofiletics, mas parafiletics (comportant pas totes los descendents d'un meteis ancèstre – exemple : los descendents d'ancèstres vermifòrmes son pas totes uèi de vèrms, etc.).
- En jaune : las principalas explosions radiativas.
* Unicellulars
Procariòtas (cellula sens nuclèu) ♦
Equinodèrmes:
Orsin,
Crinoïdes,
Congombres de mar,
estèla de mar e
ofiura. ♦
Bivalves (cauquilhatges) >* Unicellulars
Eucariòtas (cellula de nuclèu) ♦
Gasteropòdes (
escagaròls,
limauces,...) >*
Esponga (organisme multicellular) ♦
Mollusques ♦
Cefalopòdes (
Pofres,
sepias) >*
Polip:
idras,
coralh e
medusa >*
Vèrm (mobilitat e tube digestiu)
bilaterian ♦
Trilobits (de doas a 24 patas - atudat) >*
Peisses agnats (sens maissas) ♦
Artropòdes primitius tipe
miriapòdes (Fòrça patas) ♦
Decapòdes:
crancs e
escrabidas (dètz patas) >*
Peisses primitius (
peisses cartilaginoses) ♦
Aracnids de uèch patas:
aranhas,
scorpions et
acarians. ♦
Domaisèlas >*
Peisses tipics (
peisses ossoses) ♦
Sèrps >
exapòdes (de sièis patas) :
Insèctes primitius sens alas (tipe
Apterygota). ♦
Babaròts,
mantas,
termites. >*
Peisses de nadarèlas carnudas (
Sarcopterygii) ♦
Dinosaures (atudat) ♦
Ortoptèr (
sautarèla,
grèlh). >*
Tetrapòdes primitius (tipe
Anfibians) ♦
Crocodils ♦
Marsupials ♦
Emiptèrs (
Barnats pudents,
cigalas,...) >*
Reptils primitius (
Amniòtas de tipe
Lausèrt) ♦
Tartugas ♦
Insectivòrs (
Taupia,
Eiriç,...) ♦
Coleoptèrs (
escarabat,
catarineta,...) ♦
Ausèls ♦
Quiroptèrs (Ratapenada) ♦
Imenoptèrs (
abelha,
Vèspa,
formiga ♦
Primats ♦
Diptèr (moscas) >*
Mamifèrs primitius tipe
monotrèma ♦
Rosegaires e
Lagomòrfs (conilhs) ♦
Lepidoptèr (parpalhòl) ♦
Carnivòrs ♦ ♦
Ongulats ♦
