Карпест дрозд

Nagórnik zwyczajny, nagórnik skalny, drozd skalny (Monticola saxatilis) – gatunek ptaka z rodziny muchołówkowatych (Muscicapidae), zamieszkującego rejony górskie od północnej Afryki, przez południową i środkową Europę i Azję Mniejszą aż po środkową Azję (okolice Bajkału, Mongolia i środkowe Chiny). Wędrowny (przeloty IV–V i VIII–IX), zimuje w tropikalnej Afryce.

Pospolity w basenie Morza Śródziemnego. W Polsce skrajnie nieliczny ptak lęgowy w Karpatach; obserwowany w Pieninach, Tatrach, Bieszczadach i w Babiogórskim Parku Narodowym. Dawniej (do początków XX wieku) występował też na Wyżynie Krakowsko-Częstochowskiej.

Charakterystyka

Wygląd zewnętrzny

Sylwetka wyprostowana, podobna do białorzytki, z długim dziobem i krótkim ogonem. Samiec w szacie godowej ma modropopielatą głowę i gardło, spód ciała i skrzydeł oraz ogon jaskraworude. Wierzch ciała szary z białą plamą o zmiennej wielkości, kuper niebieski. Samice mają upierzenie o przytępionych barwach, ułożonych w deseń łuskowatych plamek. Głowa, gardło i grzbiet brązowe, spód beżowy z rudym nalotem. Ogon rudopomarańczowy, podobnie jak u samca. Młode podobne do samic, ale z bardziej wyrazistym rysunkiem.

Rozmiary

długość ciała ok. 17–19 cm, rozpiętość skrzydeł ok. 33–37 cm, długość skrzydła złożonego ok. 11,4–12,9 cm, długość ogona ok. 6,5 cm

Masa ciała

ok. 45–60 g

Głos

Wabi krótkim "czak-czak" lub czystym "diu". Śpiew urozmaicony, złożony z melodyjnych fletowych fraz z motywami szczebiotliwymi. Śpiewa siedząc na kamieniu lub w locie, kiedy to wznosi się z rozpostartym ogonem i następnie wraca powoli do punktu wyjścia.

Zachowanie

Prowadzi samotniczy tryb życia. Płochliwy, często chowa się za skałkami. Charakterystycznie potrząsa ogonem, podobnie jak pleszka zwyczajna.

Środowisko

Tereny skaliste w górach i na wyżynach, górskie hale, a na południu zbocza ze żwirem i skąpą roślinnością w winnicach, ruinach, żwirowniach. Preferuje miejsca nasłonecznione i suche. Często występuje powyżej 1500 m n.p.m.

Pożywienie

Głównie owady i ich larwy zbierane na ziemi, a także pająki, jaszczurki oraz jagody.

Lęgi

Gniazdo

W dziurze lub szczelinie skalnej, uwite niezbyt starannie ze źdźbeł i korzonków.

Jaja i wysiadywanie

Samica składa 4–6 jaj o barwie niebieskawo-zielonej, niekiedy skąpo nakrapianych rdzawymi plamkami. Jaja są wysiadywane przez 14–15 dni.

Pisklęta

Pisklęta opuszczają gniazdo po 14–15 dniach. Przez ok. 3–4 tygodnie pozostają pod opieką rodziców.

Status i ochrona

Na terenie Polski gatunek ten jest objęty ścisłą ochroną gatunkową^[4].

Przypisy

Bibliografia

1. Ludwik Tomiałojć, Tadeusz Stawarczyk: Awifauna Polski. Rozmieszczenie, liczebność i zmiany. Wrocław: PTPP "pro Natura", 2003, s. 603-604. ISBN 83-919626-1-X.
2. Andrzej G. Kruszewicz: Ptaki Polski. T. 2. Warszawa: Multico, 2005, s. 68. ISBN 83-7073-360-3.
3. Paul Sterry, Richard Allen: Ptaki Europy. Przewodnik ilustrowany'. Warszawa: Świat Książki, 2003, s. 302. ISBN 83-7311-826-8.
4. Lars Jonsson: Ptaki Europy i obszaru śródziemnomorskiego. Warszawa: Muza SA, 2006, s. 408. ISBN 83-7319-927-6.
5. Klaus Richarz, Anne Puchta: Ptaki – Przewodnik. Warszawa: Muza SA, 2006, s. 296. ​ISBN 83-7495-018-8​. ISBN 978-83-7495-018-3.