Multimedia w Wikimedia Commons Albatros królewski (Diomedea epomophora) – gatunek dużego ptaka z rodziny albatrosów (Diomedeidae), gniazdującego na Wyspach Chatham, Campbella i Auckland w południowej części Pacyfiku oraz na południu Nowej Zelandii. Ptaki, które nie gniazdują, widuje się stale nad oceanami półkuli południowej.
Po raz pierwszy gatunek opisał René Primevère Lesson w 1825; nie podano lokalizacji holotypu. Autor nadał nowemu gatunkowi nazwę Diomedaea epomophora[3]. Podgatunek D. (e.) sanfordi został opisany w 1917 przez Murphy’ego na podstawie holotypu odłowionego blisko 64 km od wybrzeża Corral (Chile). Bywa uznawany za osobny gatunek na podstawie różnic w morfologii i wielkości kolonii[4][5].
Opisano następujące podgatunki[5][3][4][6]:
Wymiary dla ptaków podgatunku nominatywnego: długość ciała 107–122 cm; masa ciała samca 8,1–10,3 kg, samicy 6,52–9 kg, rozpiętość skrzydeł 290–351 cm[3]. Masa ciała ptaków podgatunku D. (e.) sanfordi wynosi 6350–8804 g[4]. Głowa i ciało u ptaków podgatunku nominatywnego są czystobiałe. Skrzydła są czarne z białą krawędzią. Sterówki białe, u młodych ptaków z czarnym końcem. Samice są nieco bardziej matowe i mniejsze[8]. Osobniki młodociane mają ciemniejsze skrzydła oraz czarne plamki na grzbiecie, bokach ciała, wierzchu głowy i ogonie[9]. Dorosłe osobniki D. (e.) sanfordi mają białe całe ciało z wyjątkiem czarnych skrzydeł oraz ciemnej tylnej krawędzi i końcówki spodu skrzydła. Osobniki młodociane wyróżniają się mało widocznym brązowym znakowaniem na wierzchu głowy, wyraźniej zaznaczonym czarnym znakowaniem w dolnej części grzbietu i na kuprze oraz czarnym paskiem na końcu ogona. Dziób albatrosów tego podgatunku jest duży, różowy z bulwiastą końcówką i czarnymi krawędziami na górnej szczęce. U ptaków w okresie lęgowym dziób może przybrać intensywniejszą barwę. Tęczówka brązowa, stopy od różowych po niebieskobiałe z niebieskawą błoną pławną[10].
Albatrosy królewskie lęgną się na pokrytych kępami traw zboczach, grzbietach i płaskowyżach[11]. Na Wyspie Campbella gnieżdżą się między 180 a 350 m n.p.m.[9] Żerujące na oceanie ptaki odnotowywane są zwykle na wodach Nowej Zelandii i państw południowoamerykańskich[11]. Przedstawiciele D. (e.) sanfordi pojawiają się nad wodami o temperaturze 6–20 °C[10]. Albatrosy królewskie żywią się kałamarnicami (jak Onykia ingens i Histioteuthis atlantica), rybami, skorupiakami, osłonicami Salpida[11] i martwymi pingwinami[12]. Albatrosy królewskie odzywają się chrypliwym trajkotem i jękliwymi dźwiękami, przedstawiciele obydwu podgatunków nie różnią się znacząco głosem[3].
Albatrosy królewskie wyprowadzają lęgi co dwa lata. Jaja składane są pod koniec listopada lub na początku grudnia. Zniesienie liczy 1 jajo. Przeważnie ptaki te łączą się w pary na całe życie. Wysiadują oboje rodzice; inkubacja trwa blisko 79 dni. Młode są karmione przez obu rodziców. Opierzają się w pełni po 236–244 dniach życia[10][8]. Pewna samica podgatunku D. (e.) sanfordi z Taiaroa Head, nazwana „Grandma”, przeżyła przynajmniej 51,5 roku (szacunkowo w 1993 miała minimum 61 lat)[13]. Ostatni raz widziana była w kolonii w 2010, prawdopodobnie już nie żyje[14].
IUCN uznaje odmienne statusy zagrożenia dla obydwu podgatunków (2016): narażony (VU, Vulnerable) dla D. (e.) epomophora[11] i zagrożony (EN, Endangered) dla D. (e.) sanfordi[15]. Populacje z wysp Enderby i Auckland (Wyspy Auckland) były niegdyś (do lat 30. XX wieku) trzebione przez ludzi, rozwój rolnictwa i introdukowane ssaki. Na Auckland świnie i koty nadal zjadają jaja i pisklęta. Na Campbell i Enderby rozprzestrzeniają się krzewy Dracophyllum, które mogą ograniczać albatrosom miejsce do rozrodu. Albatrosy królewskie łapią się również we włoki i linki haczykowe przy okazji połowów ryb[11]. W 1985 na wyspach Chatham wystąpił sztorm, który częściowo zmył glebę z wysp i zniszczył większość roślinności w obszarach lęgowych tego ptaka. W latach ok. 1980–2000 stwierdzano występowanie stosunkowo cienkich skorupek i obumierania piskląt w jajach u ptaków D. (e.) sanfordi, jednak nie stwierdzono związku z zanieczyszczeniami. Na Taiaroa Head stwierdzono drapieżnictwo ze strony introdukowanych gronostajów (Mustela erminea) i kotów[7].
Albatros królewski (Diomedea epomophora) – gatunek dużego ptaka z rodziny albatrosów (Diomedeidae), gniazdującego na Wyspach Chatham, Campbella i Auckland w południowej części Pacyfiku oraz na południu Nowej Zelandii. Ptaki, które nie gniazdują, widuje się stale nad oceanami półkuli południowej.
