Ar genad Homo zo ur genad hag a vod an den modern (Homo sapiens) ha spesadoù all zo aet da get, renket gant ar skiantourien e-giz hendadoù pe spesadoù kar dezhañ, Homo erectus hag Homo neanderthalensis peurgetket. Anadiñ a reas ar genad gant Homo habilis war-dro 2,1 – 2,3 milion a vloavezhioù zo hervez an istimadenn degemeret peurliesañ[1][2]. Kinniget ez eus bet uhelaat an deiziad-se da 2,8 Ma e 2015 abalamour ma oa bet dizoloet un askorn karvan eus ar mare-hont[3]. Dont a ra ar genad Homo eus ar genad Australopithecus zo aet da get abaoe mod all.
Homo, moarvat, e-giz Paranthropus, zo ur skourr c'hoar da Australopithecus africanus a oa en em zispartiet e-unan diouzh lignez ar genad Pan, ar chimpanzeed, da vare ar Miosen uhelañ pe ar Pliosen abred[4][5].
Homo erectus a anadas war-dro 2 vilion a vloavezhioù zo hag, e meur a zivroadeg abred, en em skignas en holl Afrika (el lec'h ma vez anvet Homo ergaster) hag en Eurazia. Ar c'hentañ spesad eus ar genad Homo e oa moarvat da vevañ en ur gevredigezh chaseourien-dastumerien ha da vestroniañ an tan. Anezhi ur spesad gouest d'en em reizhañ ha graet berzh gantañ, Homo erectus a badas ouzhpenn ur milion a vloavezhioù hag en em dreuzfurmas tamm-ha-tamm e spesadoù nevez war-dro 500 000 bloaz zo. H. erectus er ster strizh (spesad Azia) a zo aet da get 140 000 bloaz zo. Homo erectus soloensis, bet kavet e Java, a seller outañ evel ar skourr diwezhañ eus H. erectus da vezañ chomet bev. Bloaziet gwezhall etre 50 000 ha 40 000 bloaz zo, ur studiadenn eus 2011 he deus ampellet an deizad ma oa aet H. e. soloensis da get da 143 000 bloaz zo d'an diwezhatañ, met kentoc'h a-raok 550 000 bloaz zo moarvat[6].
An den modern e-keñver an anatomiezh (Homo sapiens) a anadas etre 300 000 ha 200 000 vloaz zo[7], en Afrika, hag Homo neanderthalensis a anadas war-dro ar memes mare en Europa hag e kornôg Azia. Homo sapiens en em skignas e diavaez Afrika e meur a wagennad, adalek 250 000 vloaz zo marteze, hag adal 130 000 vloaz zo a dra sur. Skignadeg ar su, evel ma lârer, a grogas war-dro 70–50 000 vloaz zo[8][9][10] hag a voe heuliet gant trevadennadur padus Eurazia hag Okeania 50 000 vloaz zo. En Afrika koulz hag en Eurazia, Homo sapiens en em gavas hag en em baras gant spesadoù arkaek eus Homo[11][12]. Spesadoù arkaek (ha n'int ket sapiens) o dije kendalc'het da vevañ betek 40 000 vloaz zo (Dianadeg Neanderthal).
Aet eo da get razh spesadoù ar genad Homo hiziv nemet Homo sapiens. Ar spesadoù kar dezhañ diwezhañ, Homo floresiensis hag Homo neanderthalensis, zo aet da get, an eil 18 000 bloaz zo; hag egile 28 000 bloaz zo. Neoazh elfennoù dizoloet n’eus ket pell a lak ar skiantourion da soñjal en dije dalc'het Homo floresiensis da vevañ betek 12 000 bloaz zo, ha razh poblañsoù an Douar, nemet Afrikaniz, o defe genoù o tonet eus Den Neandertal da heul un hironerezh etre an daou spesad (Homo sapiens hag Homo Neanderthalensis) c’hoarvezet er Reter-Nesañ.
Ar ger homō a dalv "den" e latin ha donet a ra ag an henlatin hĕmo a zeu-eñ ag an Indezeuropeg *dʰǵʰm̥mō ("eus an douar"), evel ar ger brezhoneg den[13]. Roet e voe an anv-mañ d’ar genad gant Carl von Linné e 1758.
Arvarus eo c’hoazh renkadur ar spesadoù-se ha tabut zo atav etre an henzenoniourion evit lakaat ar re-mañ-re da spesad pe da isspesad.
Setu amañ spesadoù ar genad Homo hervez urzh al lizherenneg:
Beziañ a rae e re varv gant lidoù-kañv. Bevañ a reas en Eurazia nemetken. Aet eo ar spesad da get.
Den Neandertal hag Homo sapiens (Den Cro-Magnon) o doa bevet en Europa hag er Reter-Nesañ d’ar memes koulz.
Un daksonomiezh eus Homo e-mesk ar marmouzed bras a weler evel amañ da-heul, gant Paranthropus hag Homo o tiwan a-douez Australopithecus (diskouezet amañ en un doare kladek gant Paranthropus, Kenyanthropus, hag Homo)[6]}}[6][14][4][5][15][16][17][18][19][20][21]. Ar filogeniezh resis e-barzh Australopithecus zo atav kalz dizemglevioù diwar he fenn. Deiziadoù nesaet skourroù ar c'hladoù zo diskouezet e milionoù a vloavezhioù (Ma)[18]. Graecopithecus, Sahelanthropus, hag Orrorin, kladoù c'hoar da Australopithecus moarvat, n'int ket diskouezet amañ. Rouestlet e vez anvadur ar strolladoù a-wezhioù rak alies e vez savet strolladoù a-raok na vije bet an disterañ dielfennadur kladek[16].
HominoideaHylobatidae (giboned)
Hominidae Homininae HomininiAustralopithecines (en o zouez Australopithecus, Kenyanthropus, Paranthropus, Homo)
(7.8) (8.8) (15.7) (20.4 Mya) Australopithecines Australopithecus s.l.Australopithecus anamensis s.s. (†3.8)
Australopithecus afarensis (†)
Australopithecus deyiremeda (†3.4)
Kenyanthropus platyops (†3.3)
Australopithecus africanus (†2.1)
Paranthropus (†1.2)
HomoHomo habilis (†1.5) 
Homo rudolfensis (†1.9) 
Homo ergaster (†1.4) 
Homo erectus Azia s.s. (†0.1) 
Homo antecessor 
(†0.8)
H. neanderthalensis (†0.05) 
Tud Denisova (†0.05)
(0.3) (0.5) (1.9)Australopithecus sediba (†2.0)
Homo floresiensis (†0.05)
(3.4) (3.9) (7.3 Mya)Meur a lignez eus ar genad Homo o defe bet diskennidi o ouennañ gant lignezoù all war a seblant. Prouennoù genetek a ziskouez en em veskas ul lignez arkaek bet dispartiet eus al lignezoù arall 1,5 Ma zo, H. erectus marteze, gant hini an Denisovaned war-dro 55 000 bloaz zo[22][15][23]. Karrekaennoù a ziskouez e kendalc'has Homo erectus s.s. da vevañ d'an nebeutañ betek 117 000 bloaz zo, hag Homo floresiensis a chomas bev betek 50 000 bloaz zo. Evit doare ul lignez Homo erectus-heñvel a 1.5 milion a vloavezhioù a hañval bezañ kavet e hent betek genom an dud a vremañ dre an Denisovaned, e-touez ar Bapoued hag henvroidi Aostralia peurgetket[15]. Genom an dud ha n'int ket Afrikaned a-zindan ar Sahara a orin a ziskouez ar pezh a seblant bezañ meur a zarvoud distag a hironerezh gant Neanderthal hag a-wezhioù ivez gant Denisovaned war-dro 45 000 bloaz zo[24][23]. Framm genetek strolladoù afrikan zo a-zindan ar Sahara a hañval diskouez e vije bet un hironadur gant ur boblañs a orin eus kornôg Eurazia war-dro 3000 bloaz zo[19][25].
Elfennoù zo a ro da soñjal e c'hallfe bezañ lakaet Australopithecus sediba er genad Homo, pe en e c'henad dezhañ e-unan, abalamour d'e lec'h e-keñverHomo habilis hag Homo floresiensis[17][26].
An Hominina zo termenet gant o daoudroadegezh peurgetket. Ar perzhioù da-heul o deus :
Izili ar genad Homo o deus ouzhpenn arperzhioù anatomek da-heul :
Homo habilis en deus ur vorfologiezh etre na glot ket penn-da-benn gant ar perzhioù zo er roll diwezhañ-mañ. Evit pezh a sell Homo rudolfensis ne anaver ket ar relegenn en tu all d'ar c'hlopenn.
Klaskerien zo a ouzhpenn d'an tri ferzh roet uheloc'h ar varregezh da redek, diwar dielfennadur eskern karrekaet an treid hag ur serten niver a reizhadennoù morfologek a weler war an eskern karrekaet. Harpañ a ra ar soñj-se war damkan ar reder andur. Ouzhpennet e vez bremañ ar c’houested da redek.
Un nebeud obererezhioù pe barregezhioù sevenadurel n'int kavet nemet e-touez izili ar genad Homo evit doare :
Ar genad Homo zo ur genad hag a vod an den modern (Homo sapiens) ha spesadoù all zo aet da get, renket gant ar skiantourien e-giz hendadoù pe spesadoù kar dezhañ, Homo erectus hag Homo neanderthalensis peurgetket. Anadiñ a reas ar genad gant Homo habilis war-dro 2,1 – 2,3 milion a vloavezhioù zo hervez an istimadenn degemeret peurliesañ. Kinniget ez eus bet uhelaat an deiziad-se da 2,8 Ma e 2015 abalamour ma oa bet dizoloet un askorn karvan eus ar mare-hont. Dont a ra ar genad Homo eus ar genad Australopithecus zo aet da get abaoe mod all.
Homo, moarvat, e-giz Paranthropus, zo ur skourr c'hoar da Australopithecus africanus a oa en em zispartiet e-unan diouzh lignez ar genad Pan, ar chimpanzeed, da vare ar Miosen uhelañ pe ar Pliosen abred.
Homo erectus a anadas war-dro 2 vilion a vloavezhioù zo hag, e meur a zivroadeg abred, en em skignas en holl Afrika (el lec'h ma vez anvet Homo ergaster) hag en Eurazia. Ar c'hentañ spesad eus ar genad Homo e oa moarvat da vevañ en ur gevredigezh chaseourien-dastumerien ha da vestroniañ an tan. Anezhi ur spesad gouest d'en em reizhañ ha graet berzh gantañ, Homo erectus a badas ouzhpenn ur milion a vloavezhioù hag en em dreuzfurmas tamm-ha-tamm e spesadoù nevez war-dro 500 000 bloaz zo. H. erectus er ster strizh (spesad Azia) a zo aet da get 140 000 bloaz zo. Homo erectus soloensis, bet kavet e Java, a seller outañ evel ar skourr diwezhañ eus H. erectus da vezañ chomet bev. Bloaziet gwezhall etre 50 000 ha 40 000 bloaz zo, ur studiadenn eus 2011 he deus ampellet an deizad ma oa aet H. e. soloensis da get da 143 000 bloaz zo d'an diwezhatañ, met kentoc'h a-raok 550 000 bloaz zo moarvat.
An den modern e-keñver an anatomiezh (Homo sapiens) a anadas etre 300 000 ha 200 000 vloaz zo, en Afrika, hag Homo neanderthalensis a anadas war-dro ar memes mare en Europa hag e kornôg Azia. Homo sapiens en em skignas e diavaez Afrika e meur a wagennad, adalek 250 000 vloaz zo marteze, hag adal 130 000 vloaz zo a dra sur. Skignadeg ar su, evel ma lârer, a grogas war-dro 70–50 000 vloaz zo hag a voe heuliet gant trevadennadur padus Eurazia hag Okeania 50 000 vloaz zo. En Afrika koulz hag en Eurazia, Homo sapiens en em gavas hag en em baras gant spesadoù arkaek eus Homo. Spesadoù arkaek (ha n'int ket sapiens) o dije kendalc'het da vevañ betek 40 000 vloaz zo (Dianadeg Neanderthal).
Aet eo da get razh spesadoù ar genad Homo hiziv nemet Homo sapiens. Ar spesadoù kar dezhañ diwezhañ, Homo floresiensis hag Homo neanderthalensis, zo aet da get, an eil 18 000 bloaz zo; hag egile 28 000 bloaz zo. Neoazh elfennoù dizoloet n’eus ket pell a lak ar skiantourion da soñjal en dije dalc'het Homo floresiensis da vevañ betek 12 000 bloaz zo, ha razh poblañsoù an Douar, nemet Afrikaniz, o defe genoù o tonet eus Den Neandertal da heul un hironerezh etre an daou spesad (Homo sapiens hag Homo Neanderthalensis) c’hoarvezet er Reter-Nesañ.
