أذن الفأر الحرجي

Niezapominajka leśna^[4] (Myosotis sylvatica Hoffm.) – gatunek rośliny należący do rodziny ogórecznikowatych. Występuje w stanie dzikim w Europie środkowej i wschodniej – granica zachodnia występowania biegnie przez Szwecję, Danię, Wielką Brytanię, Francję i Włochy. Dalej na wschód rośnie w Azji Mniejszej, w regionie Kaukazu i dalej poprzez Iran, Pakistan, Indie po Nepal i Bhutan^[3]. Jako gatunek introdukowany rośnie na Maderze, w południowej Afryce, w Ameryce Północnej, w Australii i Nowej Zelandii, w Chile i Argentynie^[3]. W Polsce gatunek spotykany w całym kraju, częstszy na południu, rzadszy na środkowym wschodzie oraz zachodzie^[5]. Rośnie w żyznych lasach liściastych i zaroślach, w miejscach wilgotnych, rzadko na łąkach^[6]. Uprawiana jest często jako roślina ozdobna^[7] i nierzadko dziczeje^[8].

Pokrój rośliny

Kwiaty

Morfologia

Pokrój

Bylina o łodygach zwykle rozgałęzionych od dołu, rzadziej pojedynczych, prosto wzniesionych lub łukowato podnoszących się. Pęd w dolnej i środkowej części rzadko pokryty długimi i odstającymi włoskami. W górnej części włoski są krótkie i przylegające^[6].

Liście

Dolne zebrane w rozetę, poza tym występują liście łodygowe, ale brak ich w obrębie kwiatostanów. Liście zmienne pod względem kształtu – od szerokoeliptycznych do równowąsko podługowatych, także odwrotnie jajowate i łopatkowate^[6]. Liście odziomkowe o ogonkach nie dłuższych od blaszki liściowej^[8], liście łodygowe siedzące^[9].

Kwiaty

Zebrane na szczycie łodygi w skrętki, które początkowo są ścieśnione, ale stopniowo wydłużają się i w czasie owocowania mają postać luźnego grona^[6]. W czasie kwitnienia szypułki co najwyżej tak długie jak kielich^[8]. Kielich dzwonkowaty, złożony z 5 zrośniętych w krótką rurkę do 3 mm długości (w czasie owocowania wydłuża się do 5 mm). Działki wcięte do 3/5 z łatkami lancetowatymi. U dołu okryty jest włoskami haczykowatymi. Korona kwiatu jasnoniebieska, rzadziej biała lub różowa, z płasko rozpostartymi łatkami, o średnicy zwykle od 6 do 9 mm. Rurka korony żółta, długości kielicha. W środku korony 5 pręcików o nitkach zrośniętych z rurką korony i z niej nie wystające^[6]. Osklepki żółte^[9].

Owoc

Czterodzielna rozłupnia. Rozpada się na spłaszczone, trójgroniasto jajowate rozłupki, błyszczące, ciemne, o długości do 2 mm^[6].

Gatunki podobne

Niezapominajka alpejska, rzadziej uprawiana, ma dolne liście na ogonkach dłuższych od blaszki, a kwiaty ciemnoniebieskie. Niezapominajka rozłogowa ma koronę o wydłużającej się rurce, pod koniec kwitnienia do dwóch razy dłuższą od kielicha. Pozostałe niezapominajki środkowoeuropejskie mają kielich bez włosków haczykowatych lub wyraźnie mniejsze kwiaty (do 5 mm średnicy)^[8].

Biologia i ekologia

Siedlisko: Preferuje miejsca wilgotne (np. przy brzegach potoków i źródliskach) oraz żyzne. Rośnie w lasach liściastych, w Europie Środkowej z rzędu Fagetalia, poza tym w zaroślach i rzadziej na łąkach^[6]. W Europie Środkowej gatunek częstszy w niższych położeniach górskich niż na niżu. Najliczniejszy w reglu dolnym i górnym, sięga też piętra subalpejskiego. W Tatrach dochodzi do 1642 m n.p.m.^[6] Hemikryptofit^[8], stosunkowo krótkowieczny^[10].

W klasyfikacji zbiorowisk roślinnych gatunek charakterystyczny dla klasy Epilobietea angustifolii^[11]. Kwitnie od maja do lipca^[9][8], według niektórych źródeł do września^[6].

Zmienność

Odmiana uprawna 'Rosylva'

Odmiana uprawna 'Snowsylva'

Gatunek zmienny morfologicznie^[6].

Tworzy mieszańce z niezapominajką polną i niezapominajką błotną^[8].

W uprawie znajduje się kilka odmian^[9]:

• ‘Nina Blue’ – rośliny karłowe, do 5 cm wysokości, z kwiatami niebieskimi;
• ‘Nina Rosea’ – rośliny karłowe, do 5 cm wysokości, z kwiatami różowymi;
• ‘Rosylva’ – kwiaty różowe;
• ‘Snowsylva’ – kwiaty białe.

Zastosowanie

Niezapominajka leśna jest uprawiana jako roślina ozdobna; często w ofercie handlowej określana jest jako niezapominajka alpejska M. alpestris hort. non Schmidt^[8]. Nadaje się na rabaty, szczególnie na obwódki^[10].

Przypisy