![src=]()
Ten artykuł dotyczy rodziny mięczaków. Zobacz też:
miejscowość Stożki w województwie pomorskim.
Stożki (Conidae) – rodzina morskich ślimaków o bardzo okazałej muszli, osiągającej ponad 20 cm długości.
Charakterystyka muszli
Muszle stożków mają kształt dwóch złożonych ze sobą stożków - górny to skrętka, a dolny to ostatni skręt. W zależności od gatunku skrętka może być wysoka (np. Conus gloriamaris) lub praktycznie zupełnie płaska (Conus litteratus). Stożki tworzą zróżnicowane i bogate wzory na muszlach, składające się zazwyczaj z zygzaków, linii prostych, kropek lub ich kombinacji, przez co są uważane (obok porcelanek) za muszle najbardziej poszukiwane przez kolekcjonerów. Spore różnice w ubarwieniu i układzie wzorów mogą występować również w obrębie jednego gatunku, co sprawia iż praktycznie niemożliwe jest znalezienie dwóch identycznych okazów.
Tryb życia
Stożki zamieszkują liczne morza tropikalne zarówno na płytkim dnie w pobliżu brzegu, jak i głębiej - zazwyczaj pod skałami, w szczelinach raf koralowych, na łąkach morskich.
Wszystkie znane gatunki stożków (ok. 500 w roku 2008) są drapieżnikami unieruchamiającymi swoje ofiary za pomocą jadu. Polują na inne ślimaki, robaki i ryby[1]. Zaopatrzone są w strzałkę jadową, przez którą wstrzykują do ciała ofiary neurotoksynę zwaną konotoksyną[2] lub konopeptydem[1]. Każda strzałka jadowa może być użyta tylko raz, po czym jest wymieniana na nową ze specjalnego zasobnika. Paraliż niewielkich zwierząt następuje praktycznie natychmiast. Ofiara jest następnie pochłaniana za pomocą ssawki i trawiona w ciągu 1–2 h. Następnie niestrawione pozostałości, np. łuski, kości oraz zużyta strzałka jadowa, są wydalane[3].
Toksyny stożków
Toksyny stożków są bardzo silne i mogą zabić człowieka w ciągu kilku-kilkudziesięciu minut. Poszkodowani nie odczuwają silnego bólu, gdyż jad zawiera substancję znieczulającą. Do roku 2004 zarejestrowano 30 wypadków śmiertelnych spowodowanych przez stożki[2].
Konopeptydy zbudowane są z 10–60 reszt aminokwasowych. Ze względu na swoje właściwości farmakologiczne są badane jako potencjalne leki przeciwbólowe w schorzeniach układu nerwowego, nowotworach i bólu chronicznym oraz jako leki przeciwpadaczkowe. W roku 2004 jeden z konopeptydów, zikonotyna (pochodząca ze stożka Conus magus), został zarejestrowany przez FDA, a w różnych etapach badań klinicznych było 6 konotoksyn z różnych gatunków stożków[2].
Konotoksyny pozyskiwane są jako substancje naturalne, jednak ich zbiór jest niebezpieczny, a hodowla stożków w niewoli jest trudna[2]. Konopeptydy produkowane są również metodami chemicznymi, z wykorzystaniem techniki syntezy oligopeptydów na podłożu stałym lub metodami biotechnologicznymi[1].
Przegląd gatunków
- Najczęściej spotykane stożki:
- Stożki poszukiwane ze względu na piękne ubarwienie i niespotykane wzory:
Systematyka
Wszystkie wyróżnione rodzaje stożków (J.K. Tucker & M.J. Tenorio, 2009 oraz Bouchet et al., 2011) rodzaje stożków są następujące[4][5]:
-
Africonus Petuch, 1975,
-
Asprella Schaufuss, 1869,
-
Austroconus Tucker & Tenorio, 2009,
-
Bathyconus Tucker & Tenorio, 2009,
-
Calamiconus Tucker & Tenorio, 2009,
-
Calibanus da Motta, 1991,
-
Californiconus Tucker & Tenorio, 2009,
-
Chelyconus Mörch, 1852,
-
Conasprella Thiele, 1929,
-
Conasprelloides Tucker & Tenorio, 2009,
-
Conus Linnaeus, 1758,
-
Cornutoconus Suzuki, 1972: synonim Taranteconus Azuma, 1972
-
Cylinder Montfort, 1810
-
Dalliconus Tucker & Tenorio, 2009,
-
Darioconus Iredale, 1930,
-
Dauciconus Cotton, 1945,
-
Dendroconus Swainson, 1840,
-
Ductoconus da Motta, 1991,
-
Dyraspis Iredale, 1949,
-
Endemoconus Iredale, 1931,
-
Eremiconus Tucker & Tenorio, 2009,
-
Eugeniconus da Motta, 1991,
-
Floraconus Iredale, 1930,
-
Fulgiconus da Motta, 1991,
-
Fusiconus da Motta, 1991,
-
Gastridium Modeer, 1793,
-
Genuanoconus Tucker & Tenorio, 2009,
-
Gladioconus Tucker & Tenorio, 2009,
-
Globiconus Tucker & Tenorio, 2009,
-
Gradiconus da Motta, 1991,
-
Harmoniconus da Motta, 1991,
-
Hermes Montfort, 1810,
-
Jaspidiconus Petuch, 2004,
-
Kalloconus da Motta, 1991,
-
Kenyonia Brazier, 1896,
-
Ketyconus da Motta, 1991,
-
Kioconus da Motta, 1991,
-
Kohniconus Tucker & Tenorio, 2009,
-
Kurodaconus Shikama & Habe, 1968,
-
Lamniconus da Motta, 1991,
-
Lautoconus Monterosato, 1923,
-
Leporiconus Iredale, 1930,
-
Leptoconus Swainson, 1840,
-
Lilliconus Raybaudi Massilia, 1994,
-
Lindaconus Petuch, 2002,
-
Lithoconus Mörch, 1852,
-
Lividoconus Wils, 1970,
-
Miliariconus Tucker & Tenorio, 2009,
-
Monteiroconus da Motta, 1991,
-
Nataliconus Tucker & Tenorio, 2009,
-
Parviconus Cotton & Godfrey, 1932,
-
Perplexiconus Tucker & Tenorio, 2009,
-
Phasmoconus Mörch, 1852,
-
Pionoconus Mörch, 1852,
-
Plicaustraconus Moolenbeek, 2008,
-
Profundiconus Kuroda, 1956,
-
Protoconus da Motta, 1991,
-
Protostrioconus Tucker & Tenorio, 2009,
-
Pseudoconorbis Tucker & Tenorio, 2009,
-
Pseudolilliconus Tucker & Tenorio, 2009,
-
Pseudonoduloconus Tucker & Tenorio, 2009,
-
Puncticulis Swainson, 1840,
-
Purpuriconus da Motta, 1991,
-
Pyruconus Olsson, 1967,
-
Quasiconus Tucker & Tenorio, 2009,
-
Rhizoconus Mörch, 1852,
-
Rhombiconus Tucker & Tenorio, 2009,
-
Rolaniconus Tucker & Tenorio, 2009,
-
Sciteconus da Motta, 1991,
-
Seminoleconus Petuch, 2003,
-
Spuriconus Petuch, 2003,
-
Stellaconus Tucker & Tenorio, 2009,
-
Stephanoconus Mörch, 1852,
-
Strategoconus da Motta, 1991,
-
Taranteconus Azuma, 1972,
-
Tenorioconus Petuch & Drolshagen, 2011,
-
Textilia Swainson, 1840,
-
Trovaoconus Tucker & Tenorio, 2009,
-
Turriconus Shikama & Habe, 1968,
-
Varioconus da Motta, 1991,
-
Viminiconus Tucker & Tenorio, 2009,
-
Virgiconus Cotton, 1945,
-
Virroconus Iredale, 1930,
-
Vituliconus da Motta, 1991,
-
Ximeniconus Emerson & Old, 1962,
-
Yeddoconus Tucker & Tenorio, 2009
Galeria
Stożek Conus marmoreus żywiący się porcelanką Cypraea caputserpentis
Polujący stożek Conus geographus
Muszla stożka Conus litteratus
Muszla stożka Conus tessulatus
Zobacz też
-
konchiologia – nauka poświęcona budowie muszli
- inne ślimaki morskie:
Przypisy
-
↑ a b c Becker, Stefan, Terlau, Heinrich. Toxins from cone snails: properties, applications and biotechnological production. „Appl Microbiol Biotechnol”. 79 (1), s. 1-9, 2008. DOI: 10.1007/s00253-008-1385-6.
-
↑ a b c d Nelson, Laura. Venomous snails: One slip, and you're dead.... „Nature”. 429 (6994), s. 798-799, 2004. DOI: 10.1038/429798a.
-
↑ Terlau, Heinrich, Shon, Ki-Joon, Grilley, Michelle, Stocker, Martin i inni. Strategy for rapid immobilization of prey by a fish-hunting marine snail. „Nature”. 381 (6578), s. 148-151, 1996. DOI: 10.1038/381148a0.
-
↑ Tucker J.K. & Tenorio M.J.: Systematic classification of Recent and fossil conoidean gastropods. Conchbooks, 2009, s. 133.
-
↑ Bouchet P., Kantor Yu. I., Sysoev A. & Puillandre N.. A new operational classification of the Conoidea. „Journal of Molluscan Studies”. 77, s. 273-308, 2011. DOI: 10.1093/mollus/eyr017.
Bibliografia
- Biologia. Multimedialna encyklopedia PWN Edycja 2.0. pwn.pl Sp. z o.o., 2008. ISBN 978-83-61492-24-5.
- Czesław Jura: Bezkręgowce : podstawy morfologii funkcjonalnej, systematyki i filogenezy. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2007. ISBN 978-83-01-14595-8.
- Mały słownik zoologiczny. Bezkręgowce. Warszawa: Wiedza Powszechna, 1984. ISBN 83-214-0428-6.
- S. Pigulewski: Jadowite zwierzęta bezkręgowe. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1982. ISBN 83-01-02687.
Linki zewnętrzne
