Olea europaea, llamada comúnmente olivo, olivera o aceituno, ye un árbol pequeñu perennifolio, llonxevu, que puede algamar hasta 15 m d'altor, con copa ancha y tueru gruesu, d'aspeutu retorcigañáu. La so corteza ye finamente fisurada, de color gris o plateado. Tien les hoja opuestes, de 2 a 8 cm de llargu, llanceolaes col ápice llixeramente apuntiáu, enteres, coriáceas, glabras y verdes grises escures pol fexe, más pálides y densamente escamoses pol viesu, más o menos sésiles o con un peciolu bien curtiu.
Les flores son hermafroditas, en panículas axilares multifloras, con corola blanca. El frutu, l'aceituna, ye una drupa ensundiosa y bien oleosa de 1 a 3,5 cm de llargu, ovoide o daqué globosa, verde de primeres, que precisa d'aprosimao mediu añu, en variedaes dedicaes a la producción d'aceite, p'adquirir un color negru-moráu nel so plenu maduror. El so periodu de floriamientu asocede ente mayu y xunetu nel hemisferiu norte, y ente payares y xineru nel hemisferiu sur, ente que'l so periodu de fructificación asocede ente setiembre y avientu nel hemisferiu norte, y ente marzu y xunu nel hemisferiu sur. D'esti frutu llógrase un aceite bien apreciáu en gastronomía, l'aceite d'oliva.
El acebuche (Olea europaea var. sylvestris) ye un olivo montés que s'estrema en que tien un porte arbustivo, fueyes de forma oval, ye de menor tamañu y da un frutu bastante más pequeñu. Apaez acompañando a les encinas, caxigales y sufreres, o nes carbes que resulten de la so degradación, xuntu al llentiscu, mirto, palmito y espín negru. Vive en tou tipu de suelos y aguanta perbién el calor, pero ye sensible al fríu, especialmente a les xelaes. Como les variedaes de olivo son interfértiles col acebuche, la resistencia a diversos problemes, como la seca, el salín y el fueu, ye probablemente l'aportación de les poblaciones de acebuche a les de olivo. El acebuche ye una especie de creciente interés en repoblaciones forestales, tantu pol so rusticidad como pol so meyor crecedera frente a otres especies coles que comparte condiciones d'establecimientu, anque les sos granes presenten dificultá pa granar, lo que complica'l so cultivu en viveru.
La madera del acebuche ye trupa, resistente y flexible. El pastores y llabradores tienen predilección por varar de acebuche, pos como diz el proverbiu: «Al acebuche nun hai palu que lu lluche».[2]
El olivo ye una especie típicamente mediterránea afecha al clima de la zona. Ye una especie presente nos paisaxes de la península ibérica como un elementu más de los ecosistemes mediterráneos y de la cultura. Anque ye una especie rústica presenta tamién una serie de requisitos que llinden la so área de distribución preferentemente a zones de clima mediterraneu.
Ye sensible a les xelaes, magar puede soportar temperatures hasta -10 °C, anque la resistencia al fríu ye una carauterística varietal. Les altes temperatures son perxudiciales, sobremanera mientres el periodu de floriamientu. Anque s'atopen olivos en bien variaes zones, paez desenvolvese meyor n'árees con una pluviometría entendida ente los 600-800 mm/añu.
Les flores del olivo disponer en inflorescencias (recímanos) compuestes de diez a cuarenta flores, según la variedá. Son flores blancu-verduscas inconspicuas, bracteadas y con mota en cúpula de cuatro dientecitos y corola de cuatro pétalos abiertos. Tienen dos estambres y un pistilu bilobado. La polinización consiste na tresferencia del polen conteníu nes anteras de los estambres d'una flor al estigma de la mesma flor, o con más frecuencia nel olivo, al d'otres flores.
El estrés hídricu (amenorgamientu de l'agua disponible) y el estrés nutritivu (amenorgamientu de los nutrientes), asocedíos unos seis semana antes de la dómina de floriamientu son causes que provoquen l'amenorgamientu del númberu de flores per inflorescencia y amonten los albuertos ováricos. La flor ye tamién llamada tosquila, trama o esquimo.
Hai seis subespecies naturales distribuyíes per un área de distribución amplia:[3]
Les subespecies maroccana y cerasiformis son respeutivamente hexaploides y tetraploides.[4]
Nel olivar produz el fenómenu denomináu “vecería”, que consiste en que tres un añu d'abondosa collecha d'aceituna asocédese otru nel que la collecha ye pequeña, ensin que pueda pensase qu'esti fenómenu va producise necesariamente de forma biañal. Al nun conocese bien les causes que la producen, nun se tien una estratexa pa controlala. La crecedera de los frutos nel olivo desenvolver mientres un periodu enllargáu (aprosimao 8 meses), y sábese que los frutos en desenvolvimientu al traviés de les sos hormones y les sustances qu'intervienen na so crecedera actúen como inhibidores de la diferenciación de les yemas que van brotar na siguiente estación de crecedera, polo que munches d'elles permanecen siendo yemes de madera, que van dar orixe a un biltu vexetativu, en llugar d'inducise y estremase a yemes florales; poro, mengua'l floriamientu esi añu.
Les actuaciones destinaes a fomentar mayores colleches nos años que correspuende cargar, por aciu el cuidu del plantíu, y l'abandonu de la mesma nos años de descarga contribúi entá más a acentuar la vecería.
Delles variedaes de olivo son más veceras qu'otres, polo que puede aldovinase un componente xenéticu nesti fenómenu. Per otru llau, esisten téuniques de cultivu que mengüen la vecería, tal como'l riego o la recueya temprana de l'aceituna.
[ensin referencies] En Hispanoamérica úsense indistintamente dambos nomes,[5] entá cuando pa evitar cacofoníes al aceite llámase-y aceite d'oliva, y les denominaciones d'orixe recueyen “aceite d'oliva” como términu llegal.
L'aceituna ye un frutu nel que s'estremen les siguientes partes: pedúnculu o rabillo, epicarpio o piel, mesocarpiu o carne, endocarpiu o güesu y embrión o grana. L'aceituna va esperimentando cambeos na so coloración de la qu'engorda, dende un verde intensu al empiezu del so cuayáu, a un verde amarellentáu según va desenvolviéndose; apaecen llurdios púrpures al empecipiar el envero, sigue una tonalidá púrpura azulada, pa terminar, cuando algama'l so maduror plenu, nuna tonalidá negru azulada.
La composición química media d'una aceituna ye la siguiente:
aceite 22%, * azucres 19,1%, * celulosa 5,8%, * proteínes 1,6%, * cenices 1,5%.
La pallabra "olivo" procede del llatín olīvum que designa'l mesmu árbol. De la mesma términu llatín ye un préstamu del griegu ἔλαι(F)ον, tomáu d'un dialeutu que caltenía la wau (-F-) nel momentu del préstamu. En griegu la forma neutra ἔλαι(F)ον designaba'l productu de la oliva (l'aceite), ente que'l masculín ἔλαι(F)ος designa l'árbol selvaxe (acebuche, lat. "oleaster") y la forma femenina ἔλαι(F)α designa tantu l'árbol como'l frutu. El términu ta atestiguáu yá en micénicu (y-ra-wo) y xipriota y al paecer tratar d'un préstamu d'una llingua mediterránea que tamién foi tomáu por otres llingües indoeuropees como l'armeniu. La mayoría de les llingües europees usa formes pa designar l'árbol, el frutu y el so productu que proceden del llatín olīvum. N'español y portugués el frutu y el so productu principal (aceite, aceituna) designar con un préstamu del árabe az-záyt.
"Acebuche" procede del hispanoárabe az-zabbúǧ, términu que puede tener orixe bereber o proceder del persa al traviés del árabe oriental .[6]
El olivo ye'l símbolu ordinariu de la paz. Taba consagráu a Minerva, por que la so razón ver en munchos monumentos con un ramu de olivo na mano d'onde se-y dio'l nome de Pacífera. El olivo, consideráu como símbolu de la paz, lo yera tamién de la victoria y de la castidá. Los nuevos maríos llevaben en Roma guirlandas o corones de olivo y coronaben igualmente con él los muertos que conducíen a la pira. Yera coles mesmes l'atributu de los guerreros trunfadores y el premiu de los vencedores nos Xuegos Olímpicos. Un olivo mancáu pol rayu yera un presaxu ciertu según la opinión de los augures del rompimientu de la paz.[7]
Virgilio, pa dar a conocer que'l reináu de Numa Pompilio, segundu rei de Roma, foi pacíficu, representar con un ramu de olivo na mano. Esti mesmu nes medayas de los emperadores indica la paz dada o caltenida a les sos Estaos. El ramu de olivo que se da n'España y vese en munches de les sos medayes y otros monumentos indica qu'esta rexón producía y yera abondosa n'aceite. Vese representada la paz sobre delles piedres sepulcrales de los primeros cristianos con un palombu que tien nel picu un ramu de olivo aludiendo a la que soltó Noé dende l'arca y volvió col ramu de olivo anunciándo-y la desapaición de les agües.[7]
El olivo montés taba particularmente consagráu a Apolo. Solía llantase delantre de los templos y n'el so cañes colgaben les ufriendes y les armes antigües. La maza d'Hércules yera d'esta madera y de la mesma faíen los cetros de los reis.[7]
Nel pabellón de la ONX, la corona de cañes de olivo en tol mundu simboliza la paz universal.
L'espardimientu del olivo puede ser: sexual o por grana (reproducción), y asexual, vexetativa o agámica (multiplicación) a partir de porciones o fragmentos vexetativos de llantar madre. La multiplicación o espardimientu vexetativu ye utilizada en casi tolos casos, yá que dexa'l caltenimientu de clonar, esto ye, el llogru de material genéticamente uniforme.
Nel espardimientu vexetativu utilízase un cachu de planta, a la que se denomina llanta madre. D'ella llógrense una o delles plantes genéticamente iguales a la planta de la que proceden. El olivo ye un árbol que tien una gran capacidá de rexeneración a partir de les yemes latentes que tien. Tamién produz con muncha facilidá raigaños adventicias, polo que la so multiplicación ye fácil.
Ye'l sistema tradicional d'espardimientu nel olivar, consiste en soterrar una estaca de siquier cuatro o cinco años d'edá, que trescurríu un tiempu de permanecer soterrada, va emitir raigaños y tarmos que van dar como resultáu una nueva planta de olivo completa.
En tiempos pasaos, les estaques necesaries pa la multiplicación proveníen de los restos de fradadura, siendo aprovechaos pa nuevos plantíos de la mesma variedá. Anguaño ye más frecuente que, primeramente al so plantíu, les estaques preparaes al efeuto, se enraícen en viveros, nos que permanecen d'unu a dos años, y lleguen al terrén d'asientu yá guañaes, lo qu'adelantra la entrada en producción. Al utilizar estaques guañaes tamién se soluciona'l problema de marras o fallos.
Con esti nome desígnase la espardimientu vexetativu del olivo qu'utiliza estaques d'una dimensión entendida ente 1,5 a 2 m que provienen del aclareo de tueros o pies d'otros olivos, polo que s'aprovecha que tienen dellos raigaños.
Nel llugar onde los raigaños xunir col tueru del olivo fórmense unos bárabos que s'utilicen pal espardimientu vexetativu del olivo. Ye necesariu pa ello estazales en cachos d'unos 15 o 20 cm.
Esti métodu d'espardimientu vexetativu del olivo consiste en curvar cañes del árbol madre hasta que toquen el suelu, dexando la punta al aire, y una vegada cubiertes de tierra, esperar qu'emitan raigaños pela parte soterrada, dempués de lo que córtense, llevando la parte aérea y los sos correspondientes raigaños para con elles llograr un nuevu árbol.
Esti sistema utiliza estaquillas o ramillas que crecieron nel mesmu añu o nel añu anterior, qu'una vegada puestes nel mediu de cultivu fayadizu, van emitir raigaños y biltos que van xenerar la planta completa. L'ésitu d'esta operación de multiplicación depende de la variedá a enraigonar y de la calidá del material vexetal qu'utilicemos. El númberu de estaquillas qu'enraigonen ye mayor si tomar d'árboles con bona actividá vexetativa, y menguar enforma esta capacidá d'enraigonar, si les estaquillas tienen flores o frutos.
La operación de guañadura de estaquillas puede faese en cualquier dómina del añu, pero na seronda y primavera llógrense meyores resultaos.
La preparación d'esti material haber de faer nun ambiente húmedo y frescu pa evitar el so desecación. Por que se produza la guañadura, ye necesariu que la base del mediu onde tean asitiaes algame una temperatura continuo entendida ente 20 y 25 °C, y la parte aérea atopar nun ambiente bien húmedo. Ye normal consiguir la guañadura al cabu d'unos dos meses dende la so preparación inicial.
Les ventayes d'esti sistema d'espardimientu son cimeros al restu de los especificaos porque se llogra llograr una gran cantidá de plantes d'una sola llanta madre, tamién nos dexa arrobinar les bones carauterístiques individuales, identificar la variedá y caltener la calidá sanitaria. Vamos Consiguir adelantrar la entrada en producción y la sanidá futura del plantíu.
Como l'oxetivu de too llabrador ye llograr la máxima producción, va ser necesariu emplegar los criterios convenientes, amenorgando los costos de producción, facilitando los llabores agrícoles y emprestando especial atención a les xeres de recueya del frutu.
El olivo cultívase agora en munches rexones del mundu con clima mediterraneu, tales como Sudáfrica, Perú, Chile, Australia, la Cuenca Mediterránea, Israel, los Territorios Palestinos y California, Baxa California y n'árees con otros climes templaos como Nueva Zelanda, so regación na rexón del Que'l so n'Arxentina, onde'l clima ye desértico. Tamién se cultiva na provincia de Córdoba, Arxentina, caracterizada por un clima templáu con branos lluviosos ya iviernos secos (Cwa).[9] La identificación de delles plantes al traviés de calteres morfolóxicos del árbol, fueya, inflorescencia, etc., foi difícil por cuenta de que esos parámetros tán fuertemente influyíos pol ambiente, anque hai calteres como l'endocarpiu que son pocu influyíos pol ambiente; sía que non, ye posible la identificación de cultivar independientemente del clima en que viven los exemplares por aciu l'usu de marcadores moleculares.[10]
Son les carauterístiques xenétiques de cada variedá les que condicionen la so afinidá al suelu y al clima, a les plagues y enfermedaes, a la fecha de la entrada en producción y maduración del frutu, según la so aptitú pa la recoyida mecánica. Tendremos De escoyer la variedá que meyor afacer a les condiciones del suelu y clima del llugar destináu.
Si la superficie pal nuevu plantíu d'olivar ye grande, encamiéntase utilizar pa ello más d'una variedá, coles mires de llograr una maduración gradiada de les aceitunes, que facilite la so recueya.
Si la disponibilidad d'agua y nutrientes son abondes, entós ye la lluz el factor a tener en cuenta por que'l plantíu del olivar sía correcta. Ye importante que les fueyes del árbol tean correchamente allumaes, lo que se consigue con una fayadiza densidá d'árboles per unidá de superficie y la so correcta disposición según la orientación. La densidá tendrá de tar entendida ente 200 y 300 árboles por hectárea, pa prevenir una rápida entrada en producción y un bon caltenimientu de la productividá dempués na so edá adulta. Cuando'l númberu de olivos plantaos ye cimeru a 300 por hectárea, tendremos d'emplegar marcos rectangulares na posición, pa evitar qu'unos árboles dean solombra a los sos inmediatos, esto ye, qu'hemos de disponer los árboles de forma qu'el so solombra proxéctese sobre les cais, y non sobre los cercanos, operación que se consigue empobinando la cai ancha en direición Norte-Sur.
Hai que tener tamién en cuenta que l'anchor de les cais ente árboles dexe bien el pasu de la maquinaria pa la realización de los llabores. Un anchor de cai entendida ente 7 y 8 metros, y una separación ente plantes de 5 a 7 metros, va danos bon resultancia.
A principios de los años 90 del pasáu sieglu empezar a llantar n'España esquiñones con densidaes d'hasta 2000 olivos por hectárea, ye lo que se vieno a llamar olivar superintensivo o en sebe (el marcu de plantíu más habitual ye'l de 3,75 m x 1,35 m). Con estes altes densidaes consiguióse aumentar la producción por hectárea, adelantrar la entrada en collecha (a partir del tercer añu) y mecanizar integralmente la recueya del frutu por aciu cosechadoras similares a les usaes en vide. Esta revolución” presenta tamién una cierta desventaxa tal como un altu costu d'implantación (sobre 9.000 euros per hectárea) o la cantidá d'agua necesario pal riego. Esisten variedaes de olivos especialmente afeches al cultivar en sebe, ente les más utilizaes tán la Arbequina, la Koroneiki o la Arbosana. Anguaño l'olivar superintensivo ta demostrando ser la forma de cultivu del olivo más rentable.
España cunta cola mayor reserva de olivos d'Europa
La precocidá o entrada en producción del olivar depende de la variedá, el mediu edafoclimático y les práutiques culturales (densidá de plantíu, riego, fertilización, fradadura, control de maleces, plagues y enfermedaes). De normal, so condiciones aparentes de crecedera, l'olivar empecipia la so producción ente'l tercer y quintu añu dende'l plantíu, algamando la plena producción al octavu a décimu añu. Ye imprescindible prauticar una bona fradadura de formación, de producción y de renovación, pa caltener una alta producción de frutos dempués de los 25 a 30 años de vida del árbol, que puede enllargase por más de cien año. La diferencia ente aceituna y oliva finca fundamentalmente en que: mientres la primera ye'l nome xenéricu col que se designa'l frutu del olivo como tal, la segunda respuende namái a aquelles variedaes destinaes a la producción d'aceite o'l so consumu en mesa.
Nel mundu conócense cerca de doscientes variedaes de olivo. N'España, l'antigüedá de les variedaes actuales remóntase al entamu del so cultivu. Esisten referencies de que les variedaes conocíes na actualidá yá la yeren nel sieglu XV, ello ye por cuenta de la falta de programes de meyora. Puede consultase la páxina que la FAO dispunxo n'Internet,[11] portal científicu, creáu en 2007 por investigadores del cultivu del olivo n'Europa, onde s'atopa información sobre germoplasma, cultivares y otros datos téunicos.
Esisten distintos métodos de predicción de collecha: i.y. midíes satelitales, estudiu de series temporales, estimación visual o por aciu el métodu aerobiológico [12]
| 19.845.300
9.634.576 2.042,8 01
España 7.820.060 2.330.400 3.123,4 02 
Italia 3.182.204 1.144.420 2.780,6 03 
Grecia 2.000.000 850.000 2.352,9 04 
Turquía 1.750.000 798.493 2.225,6 05 
Marruecos 1.415.902 597.513 1.571,9 06 
Siria 1.095.043 684.490 1.599,8 07 
Arxelia 610.776 295.000 1.958,1 08 
Tunicia 562.000 1.779.950 315,7 09 
Exiptu 459.650 52.668 8.727,3 10 
Portugal 443.800 343.200 1.293,1 El polen de olivo ye una de les principales causes d'alerxa respiratorio nos países del Mediterraneu, onde'l so cultivu estiéndese llargamente. España, el sur d'Italia, Grecia y Turquía representen les árees onde los casos de sensibilidá al olivo fueron más importantes. Cambeos nel sistema de cultivos, nel ambiente y nes distintes variedaes cultivaes tán produciendo la medría del porcentaxe de sensibilización. Demostróse qu'el so alergenicidad ye dependiente del cultivar. Na actualidá describiéronse 12 alérxenos nos granos de polen de olivo y, anque nun ye bien frecuente que los sos productos derivaos produzan alerxa, tamién se describió un alérxenu nel so frutu. El polen de olivo puede, per otru llau, causar reactividá cruciada col d'otres especies qu'intensifiquen los síntomes d'alerxa. El cuadru clínicu de la polinosis al polen de olivo caracterizar por rinoconjuntivitis y por asma bronquial. Anque la cantidá d'alérxenos que se detecten nel aire suel tar rellacionada coles concentraciones de polen aerovagante de olivo, sicasí, esta rellación nun ta siempres definida.[8]
L'aerobiología defínese como la ciencia qu'estudia los microorganismos y el material d'orixe biótico que se tresporten y/o esvalixen de forma pasiva al traviés del aire.
Los estudios aerobiológicos tienen distintes aplicaciones direutes, les principales encuadrar nel campu de la Medicina (atopía y asma, infeiciones fúngicas, ciertos contaminantes aerotresportaos), na Agricultura (apaición de plagues, viabilidá de cultivos, predicción de collecha), en Fenología, nel campu de la Ecoloxía (estudios sobre cambéu climáticu, rellaciones ecolóxiques, cambeos nos ecosistemes), y sobre el biodeterioro, ente otres. Según Frenguelli (2013) ,[14] los estudios aerobiológicos tán enfocándose en: estandarización del métodu aerobiológico, analís del polen y espores, analises d'alérxenos, analises de partícules aerovagantes y de fungos fitopatógenos, estudios de cambéu climáticu y de fenología y estudios sobre modelización. Y según Comtois (2011) ,[15] teniendo en cuenta los resultaos publicaes mientres les últimes dos décades, los futuros retos de la Aerobiología enmarcar nos campos de la Aerobiología teórica, el desenvolvimientu de nuevos sistemes de monitorizaje y del desenvolvimientu de nuevos sistemes d'información aerobiológica. La meyor cuantificación del potencial alergénico de los conteos polínicos tamién ye otru de los nuevos retos de la Aerobiología. Sicasí, entá güei, queden por resolver cuestiones básiques en rellación al emplegu d'un métodu estandarizado.
El olivo foi una de les especies más estudiaes a nivel aerobiológico na Área Mediterránea, yá que, por cuenta de la so alta producción de polen y a la gran superficie dedicada a esti cultivu, les concentraciones d'esti tipu polínicu son bien importantes. Amás, ye una de les principales causes d'alerxa ente la población mediterránea ,.[16] El gran interés sociu-económicu d'esta planta tamién favoreció l'estudiu del polen aerovagante de olivo. Los trabayos científicos, con un enfoque aerobiológico, más relevantes arrexuntar naquellos con una finalidá descriptiva, aplicación fenológica ,[17] [18] [19] alérxenos ,[20] viabilidá polínica, predicciones de la fecha de floriamientu ,[21] predicciones d'intensidá del floriamientu al llargu plazu,,[22] [23] predicciones de polen aerovagante al curtiu plazu,[24] predicciones de collecha ,[25] y analís geoespacial [26]
La olivicultura ye l'estudiu científicu del cultivu olivareru y del so productu: l'aceituna. Cabo estremar la olivicultura de la elaiotecnia, que ye l'estudiu de la estracción del aceite d'oliva.
.
Olea europaea, llamada comúnmente olivo, olivera o aceituno, ye un árbol pequeñu perennifolio, llonxevu, que puede algamar hasta 15 m d'altor, con copa ancha y tueru gruesu, d'aspeutu retorcigañáu. La so corteza ye finamente fisurada, de color gris o plateado. Tien les hoja opuestes, de 2 a 8 cm de llargu, llanceolaes col ápice llixeramente apuntiáu, enteres, coriáceas, glabras y verdes grises escures pol fexe, más pálides y densamente escamoses pol viesu, más o menos sésiles o con un peciolu bien curtiu.
Les flores son hermafroditas, en panículas axilares multifloras, con corola blanca. El frutu, l'aceituna, ye una drupa ensundiosa y bien oleosa de 1 a 3,5 cm de llargu, ovoide o daqué globosa, verde de primeres, que precisa d'aprosimao mediu añu, en variedaes dedicaes a la producción d'aceite, p'adquirir un color negru-moráu nel so plenu maduror. El so periodu de floriamientu asocede ente mayu y xunetu nel hemisferiu norte, y ente payares y xineru nel hemisferiu sur, ente que'l so periodu de fructificación asocede ente setiembre y avientu nel hemisferiu norte, y ente marzu y xunu nel hemisferiu sur. D'esti frutu llógrase un aceite bien apreciáu en gastronomía, l'aceite d'oliva.
El acebuche (Olea europaea var. sylvestris) ye un olivo montés que s'estrema en que tien un porte arbustivo, fueyes de forma oval, ye de menor tamañu y da un frutu bastante más pequeñu. Apaez acompañando a les encinas, caxigales y sufreres, o nes carbes que resulten de la so degradación, xuntu al llentiscu, mirto, palmito y espín negru. Vive en tou tipu de suelos y aguanta perbién el calor, pero ye sensible al fríu, especialmente a les xelaes. Como les variedaes de olivo son interfértiles col acebuche, la resistencia a diversos problemes, como la seca, el salín y el fueu, ye probablemente l'aportación de les poblaciones de acebuche a les de olivo. El acebuche ye una especie de creciente interés en repoblaciones forestales, tantu pol so rusticidad como pol so meyor crecedera frente a otres especies coles que comparte condiciones d'establecimientu, anque les sos granes presenten dificultá pa granar, lo que complica'l so cultivu en viveru.
La madera del acebuche ye trupa, resistente y flexible. El pastores y llabradores tienen predilección por varar de acebuche, pos como diz el proverbiu: «Al acebuche nun hai palu que lu lluche».
