dcsimg

Alka zwyczajna ( Polish )

provided by wikipedia POL
Commons Multimedia w Wikimedia Commons Wikisłownik Hasło w Wikisłowniku

Alka zwyczajna[4], alka[5], alka krzywonosa[6] (Alca torda)gatunek średniego ptaka morskiego z rodziny alk (Alcidae) i jednocześnie jej największy znany członek[7]. Jedyny przedstawiciel rodzaju Alca[4]. Wędrowny.[8]

Występowanie

Alka zwyczajna spotykana jest na wyspach Szwecji oraz jej wybrzeżu. Gnieździ się również w Ameryce Północnej, Anglii, Danii, Grenlandii, Holandii, Islandii oraz Norwegii. Odnotowywano regularne pojawianie się osobników z tego gatunku na polskim wybrzeżu w przedziale od października do końca marca[9].

Habitat

Jako typowy ptak morski, alka wychodzi na ląd (małe, oceaniczne skały lub skaliste wybrzeża[10]) jedynie podczas okresu lęgowego. W jego czasie przebywa m.in. w basenach pływowych, wśród wodorostów i glonów morskich. W pozostałej części roku przebywa na morzu.

Charakterystyka

Cechy gatunku

Brak wyraźnego dymorfizmu płciowego. W upierzeniu godowym głowa, szyja oraz wierzch ciała czarne, brzuch biały. Cienka biała przepaska na skrzydle i cienka biała linia łącząca oko z nasadą dzioba. Nogi i dziób czarne. Ogon długi, ząbkowany i spiczasty. Dziób silnie bocznie spłaszczony z fałdami po bokach i białą pręgą. W szacie spoczynkowej gardło i boki głowy. Brakuje białej linii ciągnącej się między okiem a dziobem. U młodych dziób jest mniejszy, gładki, spiczasty i nie ma na nim rysunku. W locie widoczna jest mocna i krótka szyja oraz wachlarzowaty ogon. W powietrzu palce nóg są przykryte. Gdy alka siada na ziemi, jest pionowo wyprostowana, swój ciężar opiera na całych skokach nóg.[10][11]

Długość życia: Na wolności alka może żyć do 29 lat[12].

 src=
Alki wzbijające się do lotu, Norwegia

Wymiary przybliżone[9]

  • Długość całego ciała: 43–47 cm
  • Rozpiętość skrzydeł: 62–70 cm
  • Skrzydło złożone: 18,6–21 cm
  • Ogon: 8 cm
  • Waga: 545–920 g, podawane również 505-730 g dla samicy i 530-720 g dla samca[12]

Głos

Osobniki dorosłe wydają z siebie dźwięki opisywane jako niskie arr, orrr, au, natomiast wołanie piskląt to bili bili bili.[9]

Odgłosy wydawane przez parę alek

nagranie ze Skokholmu

Problem z odtwarzaniem pliku? Zobacz Pomoc.


Okres lęgowy

Gniazdo

W przeciwieństwie do większości ptaków, alka składa jaja w szczelinie lub bezpośrednio na półce skalnej, nie przygotowując wcześniej gniazda. Czasami zdarza się, że tworzy prowizoryczne miejsce na jaja ze znalezionych kamieni, ususzonych odchodów, porostów lub fragmentów roślin. Gnieździ się pojedynczo lub w koloniach, często w towarzystwie mew i nurzyków.[13]

Jaja

Para może kopulować ok. 80 razy na 30 dni przed złożeniem jaja, ponadto samica może opuszczać partnera i poszukiwać innych samców[12]. W ciągu roku wyprowadzany jest jeden lęg, składając między majem a czerwcem jedno jajo o matowej skorupie i zróżnicowanych barwach – może mieć kolor biały, przechodzący w brunatny lub zielonkawy, a także być pokryte szarymi plamami głębionymi i brązowymi plamami powierzchniowymi.[13]

Wysiadywanie i dorastanie

Jajo wysiadywane jest przez okres 26–35 dni przez oboje rodziców, a proces wykluwania się trwa 2–3 dni. Waga osobnika po wykluciu jest zależna od wielkości jaja i zazwyczaj oscyluje w okolicach 60 g; rodzice przynoszą młodemu posiłek składający się zazwyczaj z jednej do sześciu ryb, jednak ich liczba może dochodzić nawet do dwudziestu sztuk[12]. Pisklęta po 18–23 dniach zeskakują na powierzchnię wody ze skały, nie będąc jeszcze całkowicie opierzone i posiadając nierozwinięte do końca skrzydła. Ich waga wynosi wówczas 140–180 g. Młode są w stanie samodzielnie poszukiwać pożywienia oraz nurkować.[13]

Pożywienie

Gatunek mięsożerny. W skład diety alki wchodzą m.in. gromadniki, ryby z rodziny dobijakowatych, śledzie, szproty i młode dorsze, jednak spożywane pokarmy różnią się w zależności od miejsca występowania danej populacji alek.[12]

 src=
Alka w kolonii z nurzykiem podbielałym i kormoranem czubatym, Norwegia

Nurkują po nie za pomocą skrzydeł nawet na duże głębokości, co wygląda jak "lot" pod wodą. Jego szybkość wynosi ok. 1,5 m/s. Żerowanie odbywa się na płytkich wodach szelfowych, gdzie o pokarm konkurują z nurzykami podbielałymi.

Ochrona

W Polsce gatunek jest objęty ścisłą ochroną gatunkową[14].

Od roku 2015 klasyfikowany jako bliski zagrożenia w Czerwonej księdze gatunków zagrożonych ze względu na gwałtowne zmniejszanie się populacji na Islandii i spadki liczebności w Europie o mniejszym natężeniu, lecz wciąż zauważalne.[10]

Zobacz też

Przypisy

  1. Alca torda, w: Integrated Taxonomic Information System (ang.).
  2. Alca, w: Integrated Taxonomic Information System (ang.) [dostęp 29 stycznia 2011]
  3. BirdLife International 2012, Alca torda [w:] The IUCN Red List of Threatened Species 2015 [online], wersja 2016-1 [dostęp 2016-10-17] (ang.).
  4. a b Systematyka i nazwy polskie za: P. Mielczarek, M. Kuziemko: Podrodzina: Alcinae Leach, 1820 - alki (Wersja: 2015-10-31). W: Kompletna lista ptaków świata [on-line]. Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego. [dostęp 2016-10-17].
  5. Alca torda (Razorbill) - Avibase, avibase.bsc-eoc.org [dostęp 2018-07-05] .
  6. P. Busse (red.), Z. Czarnecki, A. Dyrcz, M. Gromadzki, R. Hołyński, A. Kowalska-Dyrcz, J. Machalska, S. Manikowski, B. Olech: Ptaki. T. I. Warszawa: Wiedza Powszechna, 1990, s. 19, seria: Mały słownik zoologiczny. ISBN 83-214-0563-0.
  7. Razor-billed auk | bird, „Encyclopedia Britannica” [dostęp 2018-07-05] (ang.).
  8. Razorbill (Alca torda), www.hbw.com [dostęp 2018-07-05] (ang.).
  9. a b c JanJ. Sokołowski JanJ., Ptaki Polski, Państwowe Zakłady Wydawnictw Szkolnych, s. 260–261 .
  10. a b c Alca torda (Razorbill), www.iucnredlist.org [dostęp 2018-07-05] .
  11. Razorbill - Alca torda - NatureWorks, www.nhptv.org [dostęp 2018-07-05] .
  12. a b c d e Animal DiversityA.D. Web Animal DiversityA.D., Alca torda, http://animaldiversity.org/accounts/Alca_torda/ .
  13. a b c Jaja i gniazda ptaków, Państwowe Wydawnictwo Rolnicze i Leśne, s. 112 .
  14. Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 6 października 2014 r. w sprawie ochrony gatunkowej zwierząt (Dz.U. z 2014 r. poz. 1348)

Bibliografia

license
cc-by-sa-3.0
copyright
Autorzy i redaktorzy Wikipedii
original
visit source
partner site
wikipedia POL

Alka zwyczajna: Brief Summary ( Polish )

provided by wikipedia POL

Alka zwyczajna, alka, alka krzywonosa (Alca torda) – gatunek średniego ptaka morskiego z rodziny alk (Alcidae) i jednocześnie jej największy znany członek. Jedyny przedstawiciel rodzaju Alca. Wędrowny.

license
cc-by-sa-3.0
copyright
Autorzy i redaktorzy Wikipedii
original
visit source
partner site
wikipedia POL