dcsimg

Fiołkowate ( Polish )

provided by wikipedia POL
 src=
Hybanthus enneaspermus
 src=
Melicytus ramiflorus
 src=
Hymenanthera crassifolia

Fiołkowate (Violaceae Batsch.) – rodzina roślin zaliczana współcześnie do malpigiowców (Malpighiales). Należy do niej ok. 900[2]–985[1] gatunków skupionych w 28 rodzajach[3]. Większość należących tu rodzajów obejmuje rośliny drzewiaste, pnącza i rośliny zielne terenów nizinnych w tropikach i strefie subtropikalnej, jedyny wyjątek to rodzaj fiołek Viola, do którego należy aż 550 gatunków, którego przedstawiciele są rozpowszechnieni na całym świecie w różnych siedliskach, włączając w to strefę umiarkowaną, a nawet Arktykę i siedliska alpejskie[2][4]. W Polsce dziko rosną przedstawiciele też tylko tego jednego rodzaju (ponad 20 gatunków fiołka)[5]. Fiołki uprawiane są jako rośliny ozdobne, rzadziej stosowane są jako jadalne (liście i kwiaty). Rośliny z tego rodzaju oraz Rinorea, ze względu na zawartość m.in. salicylanu metylu wykorzystywane są w medycynie. Rośliny z rodzaju Rinorea jako metalofity mogą być stosowane do fitoremediacji, poza tym gatunki drzewiaste z tego rodzaju dostarczają drewna. Kilka gatunków Hybanthus wykorzystywanych jest do sporządzania pułapek do łapania ptaków[4].

Morfologia

Pokrój
Byliny i rośliny jednoroczne, krzewy, drzewa i pnącza[4][2].
Liście
Z przylistkami, u większości przedstawicieli skrętoległe, naprzeciwległe tylko u części gatunków z rodzajów Hybanthus i Rinorea. Blaszka jest pojedyncza, tylko u niektórych gatunków z rodzaju Viola bywa podzielona. Jej kształt jest zmienny – od równowąskiego do nerkowatego, brzeg cały lub piłkowany[4].
Kwiaty
Pojedyncze lub w pęczkach (głównie u gatunków zielnych) lub zebrane w różnorodne kwiatostany: groniaste, wiechowate, wierzchotkowate (głównie u gatunków drzewiastych). Na szypułkach kwiatów występuje para liści przykwiatowych (podkwiatków). U połowy rodzajów (w tym zwłaszcza starszych linii rozwojowych jak np. w rodzaju Fusispermum) kwiaty są promieniste, u pozostałych – mniej lub bardziej grzbieciste. Mogą być drobne lub okazałe. Zwykle są obupłciowe (jedno- tylko u niektórych przedstawicieli rodzaju Melicytus)[4]. Działek kielicha jest 5, mają różną wielkość[4] i są trwałe[1]. Płatków korony jest 5, przeważnie wolnych[6], równowąskich do okrągławych[4]. Pręcików jest 5 (rzadko 3) wolnych lub w różnym stopniu zrośniętych, często także z gruczołkami miodnikowymi[4]. Łączniki w pylnikach zakończone okazałymi lub szczątkowo wykształconymi łuskami lub ostrogami[2][4]. Zalążnia górna powstaje zwykle z 3 (rzadko 2 lub 5) owocolistków[4]. Zawsze jest jednokomorowa[6]. Na łożyskach ściennych rozwijają się pojedyncze do licznych zalążków[4]. Znamię o bardzo zróżnicowanej budowie[2].
Owoce i nasiona
Najczęściej wielonasienne torebki otwierające się wzdłuż nerwów środkowych owocolistków[2]. Czasem są one drewniejące, czasem wykształcają się jako mięsista jagoda (Gloeospermum i Melicytus), orzech (Leonia), czy mieszek. Nasiona są kulistawe lub jajowate, rzadko oskrzydlone (Agatea i Anchietea). U wielu przedstawicieli nasiona zaopatrzone są w ciała tłuszczowe (elajosomy), które stanowiąc pożywienie dla mrówek powodują, że owady te przyczyniają się do rozprzestrzeniania diaspor (myrmekochoria)[4].

Systematyka

Pozycja systematyczna według APweb (aktualizowany system APG IV z 2016)

Rodzina przedstawiana jest jako siostrzana dla Goupiaceae i blisko spokrewniona z męczennicowatymi Passifloraceae i wierzbowatymi Salicaceae, wraz z którymi zaliczana jest do obszernego rzędu malpigiowców (Malpighiales) i wraz z nim do kladu różowych w obrębie okrytonasiennych[1].

Rodzina dzielona jest na dwie podrodziny – Fusispermoideae Hekking i Violoideae. Do pierwszej zalicza się tylko jeden rodzaj Fusispermum występujący w Ameryce Środkowej[1].



Humiriaceaepochodnikowate




Achariaceae





Goupiaceae



Violaceaefiołkowate





Passifloraceaemęczennicowate




Lacistemataceae



Salicaceaewierzbowate










Peraceae




Rafflesiaceaebukietnicowate



Euphorbiaceaewilczomleczowate







Phyllanthaceaeliściokwiatowate



Picrodendraceae





Linaceaelnowate



Ixonanthaceae






Pozycja systematyczna według systemu Reveala (1993-1999)

Gromada okrytonasienne (Magnoliophyta Cronquist), podgromada Magnoliophytina Frohne & U. Jensen ex Reveal, klasa Rosopsida Batsch, podklasa ukęślowe (Dilleniidae Takht. ex Reveal & Tahkt.), nadrząd Violanae R. Dahlgren ex Reveal, rząd fiołkowce (Violales Perleb), rodzina fiołkowate (Violaceae Batsch)[7].

Wykaz rodzajów według Vascular Plant Families and Genera, Kew Gardens[3]

Przypisy

  1. a b c d e Stevens P.F.: Angiosperm Phylogeny Website (ang.). 2001–. [dostęp 2018-01-04].
  2. a b c d e f Wielka Encyklopedia Przyrody. Rośliny kwiatowe 2. Warszawa: Muza SA, 1998, s. 35-38. ISBN 83-7079-778-4.
  3. a b List of genera in family Violaceae (ang.). Vascular Plant Families and Genera. [dostęp 2018-01-04].
  4. a b c d e f g h i j k l Heywood V. H., Brummitt R. K., Culham A., Seberg O.: Flowering plant families of the world. Ontario: Firely Books, 2007, s. 331-333. ISBN 1-55407-206-9.
  5. Zbigniew Mirek, Halina Piękoś-Mirkowa, Adam Zając, Maria Zając: Vascular plants of Poland - a checklist. Krytyczna lista roślin naczyniowych Polski. IB PAN, 2002. ISBN 83-85444-83-1.
  6. a b Alicja Szweykowska, Jerzy Szweykowski (red.): Słownik botaniczny. Wyd. wydanie II, zmienione i uzupełnione. Warszawa: Wiedza Powszechna, 2003, s. 219. ISBN 83-214-1305-6.
  7. Crescent Bloom: Violaceae (ang.). The Compleat Botanica. [dostęp 2009-11-30].
license
cc-by-sa-3.0
copyright
Autorzy i redaktorzy Wikipedii
original
visit source
partner site
wikipedia POL

Fiołkowate: Brief Summary ( Polish )

provided by wikipedia POL
 src= Hybanthus enneaspermus  src= Melicytus ramiflorus  src= Hymenanthera crassifolia

Fiołkowate (Violaceae Batsch.) – rodzina roślin zaliczana współcześnie do malpigiowców (Malpighiales). Należy do niej ok. 900–985 gatunków skupionych w 28 rodzajach. Większość należących tu rodzajów obejmuje rośliny drzewiaste, pnącza i rośliny zielne terenów nizinnych w tropikach i strefie subtropikalnej, jedyny wyjątek to rodzaj fiołek Viola, do którego należy aż 550 gatunków, którego przedstawiciele są rozpowszechnieni na całym świecie w różnych siedliskach, włączając w to strefę umiarkowaną, a nawet Arktykę i siedliska alpejskie. W Polsce dziko rosną przedstawiciele też tylko tego jednego rodzaju (ponad 20 gatunków fiołka). Fiołki uprawiane są jako rośliny ozdobne, rzadziej stosowane są jako jadalne (liście i kwiaty). Rośliny z tego rodzaju oraz Rinorea, ze względu na zawartość m.in. salicylanu metylu wykorzystywane są w medycynie. Rośliny z rodzaju Rinorea jako metalofity mogą być stosowane do fitoremediacji, poza tym gatunki drzewiaste z tego rodzaju dostarczają drewna. Kilka gatunków Hybanthus wykorzystywanych jest do sporządzania pułapek do łapania ptaków.

license
cc-by-sa-3.0
copyright
Autorzy i redaktorzy Wikipedii
original
visit source
partner site
wikipedia POL