Mus musculus often refers to several fairly distinct kinds of mice. As many as seven separate species may be placed under Mus musculus, such as Mus domesticus, western European house mice, and Mus castaneus, southeastern Asian house mice. "Dancing" and "singing" mice are other names for house mice. The former refers to a genetic strain with inner ear defects, causing the mice to weave, turn in circles, and wobble when they walk. The latter refers to a pathological condition causing mice to twitter constantly with a "song" resembling that of a cricket.
House mice have excellent vision and hearing, a keen sense of smell, and use their whiskers to feel air movements and surface textures. House mice often squeak to each other in the nest. They use pheromones and other smells to communicate with each other about social dominance, family composition, and reproductive readiness. It was recently discovered that male mice produce complex, ultrasonic songs in response to female sex pheromones.
Communication Channels: acoustic ; chemical
Other Communication Modes: pheromones
Perception Channels: visual ; tactile ; acoustic ; ultrasound ; chemical
Commensal populations of Mus musculus are generally stable and densities can be as high as 10 mice per square meter. In the wild, populations are less stable and densities may be less than 1 mouse per 100 square meters. Overall, populations are flourishing and are in fact aided by human construction of houses, barns, and other structures.
US Federal List: no special status
CITES: no special status
State of Michigan List: no special status
IUCN Red List of Threatened Species: least concern
House mice do not cause such serious health and economic problems as do Rattus norvegicus and Rattus rattus. Mice are agricultural pests in some areas, however, and they do consume and contaminate stored human food with their droppings. They also destroy woodwork, furniture, upholstery, and clothing. In addition, they contribute to the spread of diseases such as murine typhus, rickettsial pox, tularemia, food poisoning (Salmonella), and bubonic plague. Recent research has also shown that they carry a virus--the mouse mammary tumor virus (MMTV)--that may contribute to breast cancer in humans.
Negative Impacts: injures humans (carries human disease); crop pest; household pest
Domesticated forms and albinos have been developed which are commonly used as laboratory animals (especially in medicine and genetics), and as pets. Mus musculus also has a small role as an insect destroyer, but this is minimal.
Positive Impacts: pet trade ; research and education; controls pest population
Where house mice are abundant they can consume huge quantities of grains, making these foods unavailable to other (perhaps native) animals. House mice are also important prey items for many small predators.
Species Used as Host:
In the wild, house mice eat many kinds of plant matter, such as seeds, fleshy roots, leaves and stems. Insects (beetle larvae, caterpillars, and cockroaches) and meat (carrion) may be taken when available. In human habitation, Mus musculus consumes any human food that is accessible as well as glue, soap, and other household materials. Many mice store their food or live within a human food storage facility.
Animal Foods: carrion ; insects; terrestrial non-insect arthropods
Plant Foods: leaves; roots and tubers; wood, bark, or stems; seeds, grains, and nuts; fruit
Foraging Behavior: stores or caches food
Primary Diet: omnivore
Mus musculus may have originally been distributed from the Mediterranean region to China, but it has now been spread throughout the world by humans and lives as a human commensal.
Biogeographic Regions: nearctic (Introduced ); palearctic (Native ); oriental (Introduced ); ethiopian (Introduced ); neotropical (Introduced ); australian (Introduced ); oceanic islands (Introduced )
Other Geographic Terms: cosmopolitan
House mice generally live in close association with humans-- in houses, barns, granaries, etc. They also occupy cultivated fields, fencerows, and even wooded areas, but they seldom stray far from buildings. Some individuals spend the summer in fields and move into barns and houses with the onset of cool autumn weather. Because of their association with humans, house mice have been able inhabit inhospitable areas (such as tundra and desert) which they would not be able to occupy independently.
Habitat Regions: temperate ; terrestrial
Terrestrial Biomes: forest ; scrub forest
If a house mouse is a pet, the average life span is about 2 years, but mutant and calorie-restricted captive individuals have lived for as long as 5 years. Wild-derived captive Mus musculus individuals have lived up to 4 years in captivity. In the wild, most mice do not live beyond 12-18 months.
Range lifespan
Status: wild: 12.0 to 18.0 months.
Range lifespan
Status: captivity: 5.0 (high) years.
Average lifespan
Status: captivity: 2.0 years.
Typical lifespan
Status: wild: 12.0 to 18.0 months.
Typical lifespan
Status: captivity: 5 (high) years.
Average lifespan
Status: captivity: 2.0 years.
House mice are from 65 to 95 mm long from the tip of their nose to the end of their body, their tails are 60 to 105 mm long. Their fur ranges in color from light brown to black, and they generally have white or buffy bellys. They have long tails that have very little fur and have circular rows of scales (annulations). House mice tend to have longer tails and darker fur when living closely with humans. They range from 12 to 30 g in weight. Many domestic forms of mice have been developed that vary in color from white to black and with spots.
Range mass: 12.0 to 30.0 g.
Range length: 65.0 to 95.0 mm.
Other Physical Features: endothermic ; homoiothermic; bilateral symmetry
Sexual Dimorphism: sexes alike
Average basal metabolic rate: 0.271 W.
House mice are eaten by a wide variety of small predators throughout the world, including cats, foxes, weasels, ferrets, mongooses, large lizards, snakes, hawks, falcons, and owls. House mice try to avoid predation by keeping out of the open and by being fast. They are also capable of reproducing very rapidly, which means that populations can recover quickly from predation.
Known Predators:
House mice have a polygynous mating system. The recent discovery of ultrasonic songs produced by male mice, when exposed to female sex pheromones, suggests that this behavior may be involved in mate choice.
Mating System: polygynous
Mus musculus is characterized by tremendous reproductive potential. Breeding occurs throughout the year, although wild mice may have a reproductive season extending only from April to September. The estrous cycle is 4-6 days long, with estrus lasting less than a day. Females experience a postpartum estrus 12-18 hours after giving birth. Females generally have 5-10 litters per year if conditions are suitable, but as many as 14 have been reported. Gestation is 19-21 days but may be extended by several days if the female is lactating. Litters consist of 3-12 (generally 5 or 6) offspring, which are born naked and blind. They are fully furred after 10 days, open their eyes at 14 days, are weaned at 3 weeks, and reach sexual maturity at 5-7 weeks. Average life span is about 2 years in captivity, but individuals have lived for as long as 6 years. In the wild, most mice do not live beyond 12-18 months.
Breeding season: Throughout the year
Range number of offspring: 3.0 to 12.0.
Average number of offspring: 5.0.
Range gestation period: 21.0 (high) days.
Average weaning age: 21.0 days.
Range age at sexual or reproductive maturity (female): 5.0 to 7.0 weeks.
Range age at sexual or reproductive maturity (male): 5.0 to 7.0 weeks.
Key Reproductive Features: iteroparous ; year-round breeding ; gonochoric/gonochoristic/dioecious (sexes separate); sexual ; fertilization (Internal ); viviparous
Average birth mass: 1.25 g.
Average number of offspring: 7.
Young mice are cared for in their mother's nest until they reach 21 days old. Soon after this most young mice leave their mother's territory, though young females are more likely to stay nearby.
Parental Investment: altricial ; pre-fertilization (Protecting: Female); pre-hatching/birth (Provisioning: Female, Protecting: Female); pre-weaning/fledging (Provisioning: Female, Protecting: Female)
Distribucion General: Introducida mundialmente, quizás originaria de la parte central de Asia, desde el Mediterráneo hasta China. Desde el sureste de México, hasta América Central.
Pequeño. La parte dorsal es café grisáceo o café amarillento. La parte ventral es ligeramente más pálida que la parte dorsal. La base de los pelos es de color gris. El pelaje es corto y liso. La cabeza es bastante pequeña. Las orejas son muy largas y desnudas. Las vibrisas son cortas y escasas. La cola es robusta y es más larga que la longitud de la cabeza y el cuerpo, es toda café y parece desnuda. La parte posterior de las patas es de color café pálido o blancuzco. La hembra tiene 5 pares de tetas.
El mur caseru, mur domésticu o mur común (Mus musculus) ye una especie de rucador miomorfu de la familia Muridae.[2] Ye la especie más frecuente de mure. Créese que ye la segunda especie de mamíferos con mayor númberu d'individuos, dempués de Homo sapiens. Habita siempres cerca del home, colos que caltién una rellación de comensalismo. Ye tamién el mamíferu más utilizáu n'esperimentos de llaboratoriu y esisten ensame de variantes trexéniques qu'asemeyen enfermedaes xenétiques humanes. Ta incluyíu na llista 100 de les especies exótiques invasores más dañibles del mundu[3] de la Unión Internacional pal Caltenimientu de la Naturaleza.
Los mures comunes adultos pesen ente 12 y 40 gramos, y miden ente 15 y 19 centímetros, incluyendo la cola, que supón daqué más de la metá del so llargor. La so pelame ye curtiu y de tonos grises, que s'esclarien nel banduyu. Los mures de llaboratoriu y los utilizaos como mascotes son xeneralmente blancos. El so pelo ye escasu na cola y les oreyes. Tien unos llargos bigotes (vibrises) que son sensibles al tactu y apúrren-y información sobre'l mediu. Como la so vista ye bien débil el mure namái identifica los oxetos dende mui cerca. El so olfatu sicasí ye bien desenvueltu, ayudar n'atopar los alimentos y a los demás mures. El so oyíu ye tamién desenvueltu, el mure oi hasta los soníos de 100 kHz (80 kHz más que les persones). Tamién empleguen el órganu vomeronasal pa detectar feromones y compuestos non volátiles al traviés del olfatu. Tanto los adultos como les críes emiten soníos de frecuencies entendíes ente 50 y 150 kHz pa la comunicación sociu-sexual.[4] La duración de la xestación ye d'unos 18 díes, dando llugar a camaes d'ente 6 y 12 críes. La duración del ciclu estral de la fema ye d'alredor de 4 díes.
Nun ye fácil estremar el sexu de los mures cuando son nuevos. Sicasí, nes femes la distancia ente l'anu y los xenitales ye menor que nos machos. Cuando los mures algamen el maduror sexual, los machos pueden estremase con facilidá poles sos testículos, de gran tamañu en proporción col restu del cuerpu. Les femes tienen cinco pares de glándules mamaries y pezones, de los que los machos escarecen.
Anque se mueven davezu sobre los sos cuatro pates, pueden irguise n'ocasiones sobre los dos traseres, ayudar cola cola, pa comer, empobinase o lluchar. Cuando cuerren, caltienen la cola horizontal pa guardar l'equilibriu. Son bonos saltadores, escaladores y nadadores (esto postreru solu en casu de necesidá).
Son activos principalmente al tapecer o mientres la nueche, yá que eviten les lluces intenses. Son animales territoriales. Xeneralmente un machu dominante dirixe un grupu con delles femes ya individuos nuevos. Namái'l machu dominante tien derechu a apariase coles femes. Cuando un machu algama'l maduror sexual, de cutiu enfréntase col machu dominante del so grupu nun combate a muerte. Si dos o más machos son zarraos xuntos nuna xaula, frecuentemente vuélvense agresivos, sacantes que fueren criaos xuntos en cautividá dende la so nacencia.
La so dieta básase principalmente en vexetales, pero tamién pueden comer carne y productos lácteos. Amás l'infanticidiu ye común si un mure atopar con una cría estraña, esti socesu ye más común en machos qu'en femes por cuenta de la presencia de testosterona[5]
Les femes pueden ver aceleráu'l so ciclu estral si güelen orina o feromones de machu, lo qu'aumenta les posibilidaes d'ésitu reproductivu na cópula.[6] Esta postrera solo suel ser dexada pola fema mientres el estro y ocupa xeneralmente menos de diez segundos por actu anque'l cortexu previu suel durar más tiempu. Dempués de la terminación de la preñez les femes amuesen agresión maternal y ataquen a cualquier machu intrusu que s'avere al nial. Esti comportamientu caltiense aprosimao por dos selmanes, y paez depender de los factores hormonales del embaranzu.[7]
== Subespecies conocen les siguientes subespecies de Mus musculus:
Subespecies aceptaes:[2]
Subespecies dudoses:[2]
Los mures de llaboratoriu suelen ser híbridos de M. m. m. y M. m. domesticus.
El mur caseru, mur domésticu o mur común (Mus musculus) ye una especie de rucador miomorfu de la familia Muridae. Ye la especie más frecuente de mure. Créese que ye la segunda especie de mamíferos con mayor númberu d'individuos, dempués de Homo sapiens. Habita siempres cerca del home, colos que caltién una rellación de comensalismo. Ye tamién el mamíferu más utilizáu n'esperimentos de llaboratoriu y esisten ensame de variantes trexéniques qu'asemeyen enfermedaes xenétiques humanes. Ta incluyíu na llista 100 de les especies exótiques invasores más dañibles del mundu de la Unión Internacional pal Caltenimientu de la Naturaleza.
Ev siçanı (lat. Mus musculus) - gəmiricilər dəstəsinin Siçanlar fəsiləsinə (lat. Muridae) aid məməli heyvan növüdür.
Ölçüləri kiçikdir, bədənin uzunluğu 110 mm, quyruğun uzunluğu 105 mm, qulağın uzunluğu 17 mm, arxa pəncəsi 19 mm-ə qədərdir. Arxa pəncənin uzunluğu meşə siçanınkına nisbətən gödəkdir. Çəkisi 30 q-a çatır. Bədənin üst hissəsinin tük örtüyü sarımtıl-qonur və kül rəngində, alt hissəsinin rəngi isə ağ və ya bədənin üst hissəsinə oxşar rəngdədir. Əmcəklərinin sayı 10-dur. Kəllənin uzunluğu 18,0 – 22,6 mm-dir. Onun burun hissəsi qısa, kəllə qutusu isə çox da böyük deyildir. Kəsici dişləri nisbətən uzun olub, uzunluğu kəllənin uzunluğunun 0,21 %-ni təşkil edir.
Ev siçanı bütün dünyada yayılmış növdür. O yalnız Şimal Buzlu okeanı və Uzaq Şərq dənizinin bir çox adalarında olmur. Qafqaz və Orta Asiyanın hündür dağlıq rayonlarında da yoxdur.
Hazırda ev siçanının 130-dan çox yarımnövü təsvir edilmişdir. Onlardan əsasları aşağıdakılardır:
Azərbaycanda iki forması qeydə alınmışdır: M.m.hortulanus Nordmann (düzənlik ərazilər) və M.m.abbotti Waterhouse (dağlıq ərazilər).
Düzənliklərdən tutmuş d.s. 500 – 3000 m-ə qədər ən müxtəlif yaşayış yerlərində: yovşanlı çöllərdə, şoranotlu-yovşanlı yarımsəhralarda, meşə massivlərində, bağlarda, bostanlarda, kolluqlarda, çay vadilərində və s. rast gəlinir. Meşənin dərinliklərinə daxil olmayaraq meşə kənarlarında və seyrək meşələrdə rast gəlinir. Qurumayan bataqlıq yerlərdə, takırlardan və axar qumlu sahələrdən uzaq durur. Azərbaycan gəmiricilərinin başqa növləri ilə müqayisədə ev siçanı maksimal miqdarda biotoplarda məskunlaşır. İlin soyuq vaxtlarında populyasiyanın böyük hissəsi insan məskənlərinə köçərək yayda yenidən yabanı təbiətə qayıdır. Bu yerdəyişmələrin miqdarı 3-4 km-ə qədər çata bilər. Təbiətdə müxtəlif sığınacaqlardan istifadə etməklə yanaşı siçanlar adətən sadə quruluşlu yuvalar da qazırlar. Başqa gəmiricilərin tərk edilmiş yuvalarından istifadə edirlər. Ev siçanı yay vaxtı ala-qaranlıq – gecə həyat tərzi keçirərək sərin, tutqun günlərdə isə yalnız gündüz fəal olur. Payızda ala-qaranlıq, qışda və yazda isə yalnız gündüz vaxtı yer səthinə çıxır. Tikililərdə gündəlik fəallıq vaxtı insan fəaliyyəti ilə əks asıllıqlıdır.
Ev siçanları yaşayış binalarında bütün ili çoxaldıqları halda, təbiətdə isə qış və yayın isti aylarında bu proses tamamilə dayanır və ya zəifləyir. Boğazlıq müddəti 20 gün çəkir. Hər nəsildə balalarının miqdarı 1-dən 11-ə qədər dəyişir. Balalar bir aydan sonra sərbəst həyata keçirlər. Cinsi yetişkənliyə 2 aylıqda çatırlar. Boğaz dişilərin ən az miqdarı (2,0 – 2,4 %) dekabr və yanvarda qeydə alınmışdır. Bu göstəricinin sürətlə artması martda başlayır, apreldə daha da artaraq (15 %), iyulda maksimuma çatır (18 %). Sonra çoxalma səviyyəsi kəskin şəkildə aşağı düşür. İlboyu çoxalma düzənlik və dağətəyi ərazilərdə yayılmış populyasiyalara xasdır. Dağ meşələrində çoxalma dekabrda, dağüstü çöllərdə dekabr-fevralda, supalpda isə noyabr-martda başa çatır. Yarımsəhra ərazilərdə ən yüksək çoxalma səviyyəsi iyul-avqusta düşür. Təbiətdə ömürlərinin uzunluğu 12-18 aydan çox olmur. Lakin qəfəs şəraitində 2-3 ilə qədər yaşayırlar. Siçanların ömrünü uzada bilən tədqiqatçılara hər il Mafusaila Fondunun mükafatı verilir. 2005-ci ildəki laboratoriya siçanlarının ömrünün rekord uzunluğu 1819 gün (təqribən 5 il) təşkil etmişdir[1].
Ev siçanları polifaqdır. İnsan məskənlərində yaşayan siçanlar ən müxtəlif heyvani və bitki məhsulları ilə qidalanırlar. Təbiətə yaşayan heyvanlar əsasən dənli bitkilərin, mürəkkəbçiçəklilərin və paxlalıların toxumların yeyirlər. Qidalarında cücülərin qalıqlarına da rast gəlinir.
Ev siçanı (lat. Mus musculus) - gəmiricilər dəstəsinin Siçanlar fəsiləsinə (lat. Muridae) aid məməli heyvan növüdür.
Al logod a zo bronneged krigner renket er genad Mus. Droukvesket e vezont gant ar razhed a-wechoù.
Anavezet eo mat-tre al logod a gaver en tiez, ar Mus musculus. En holl vroioù pe dost e vevont.
Implijet e vezont er vevoniezh evel patrom korfoù ar bronneged. Maget ha doñvaet e vezont gant lod tud ivez.
E Stadoù-Unanet Amerika e kaver logod o zreid gwenn (Peromyscus leucopus) ha logod-yourc'h (Peromyscus maniculatus) a c'hell ober o annez en tiez ivez. "Kengouvidi mab-den" a reer eus ar spesadoù-se.
Alies e vez graet « logod » eus krignerien vihan all ha n'int ket eus ar genad Mus (muenned, morzigelled hag all). Kemmesk a c'hall c'hoarvezout ivez gant loened bihan ha n'int ket krignerien zoken, evel an tunig, ar minelled pe ar minoc'hed.
Al logod a zo bronneged krigner renket er genad Mus. Droukvesket e vezont gant ar razhed a-wechoù.
El ratolí comú, ratolí domèstic, ratolí de casa o rat furet (a la Catalunya Nord) (Mus musculus) és una espècie de ratolí del gènere Mus.
És un important organisme model utilitzat en la recerca científica en biologia i medicina i és l'animal mamífer més utilitzat en l'enginyeria genètica.[1]
El ratolí adult arriba a fer (del nas a la cua) de 7,5 a 10 cm de llarg. Pesa de 10 a 25 grams. El color varia de marró clar a negre i té el pèl curt.[2][3]
Els mascles i femelles joves són molt similars, les femelles tenen cinc parells de glàndules mamàries. Els mascles no tenen mugrons.[4]
Se'n reconeixen tres:[5]
A la Península Aràbiga s'ha trobat recentment una altra subspècie[6]
Quan menja, lluita o s'orienta, el ratolí comú, s'aguanta només en les potes del darrere, suportats per la cua. Quan corren la cua serveix per compensar el moviment. Els ratolins comuns són més actius al crepuscle o a la nit. Els ratolins són territorials i un mascle dominant acostuma a viure amb diverses femelles i els ratolins joves.
S'alimenten principalment de matèria vegetal però accepten carn i productes làctics. Beuen aigua però en necessiten molt poca i aprofiten la continguda en els aliments. Poden menjar els seus excrements per aprofitar-ne els nutrients, no vomiten.
Els ratolins tenen por de les rates que els poden matar i menjar parcialment, per això no acostumen a viure junts rates i ratolins.[7] A Austràlia en alguns llocs sí que viuen junts.[8]
En ser animals principalment nocturns gairebé no tenen una visió dels colors. Tenen un gran sentit de l'oïda i perceben ultrasons probablement fins a 100 kHz. El ratolí de casa també utilitza les feromones per a la comunicació social.[9][10] L'orina dels mascles té una forta i característica olor.[11]
Els ratolins femelles tenen un cicle estrogènic de 4 a 6 dies. Els ratolins mascles criden a les femelles amb ultrasons de complexitat semblant a la dels cants dels ocells.[12] Després de la copulació la femella desenvolupa una estructura vaginal que impedeix una posterior copulació. El període de gestació és de 19–21 dies, i tenen de 3-14 cadells. Una femella pot tenir de 5 a 10 parts per any. Els ratolins silvestres només viuen un any de mitjana per la gran depredació a la que estan sotmesos. Sota protecció poden viure tres anys.
Els ratolins de laboratori no estan dins les lleis generals de protecció dels animals però se'n segueixen uns protocols. Els ratolins comuns s'utilitzen en la recerca biològica i en psicologia especialment per tractar-se de mamífers i ser fàcils de mantenir i manipular, es reprodueixen ràpidament i tenen un alt grau d'homologia biològica amb els humans. El genoma d'aquesta espècie ha estat seqüenciat i molts gens són homòlegs amb els humans.[13]
La majoria de ratolins de laboratori són híbrids de subespècies normalment de les anomenades Mus musculus domesticus i Mus musculus musculus. Presenten gran varietats de colors i també albins. Moltes de les poblacions de laboratori, però no totes, són genèticament idèntics per facilitar les investigacions.
Des de 1998, ha estat possible clonar ratolins comuns partint de cèl·lules d'animals adults.
El ratolí comú, ratolí domèstic, ratolí de casa o rat furet (a la Catalunya Nord) (Mus musculus) és una espècie de ratolí del gènere Mus.
És un important organisme model utilitzat en la recerca científica en biologia i medicina i és l'animal mamífer més utilitzat en l'enginyeria genètica.
Myš domácí (Mus musculus) je nejvýznamnější druh myši z čeledi myšovití.
Je to domácí škůdce a je jedním z významných modelových organismů a laboratorních živočichů. Přesto může být chována i jako „domácí mazlíček“.
Myši západoevropské se poněkud liší od myší žijících např. na Slovensku, nebo i jinde ve východní Evropě, hlavně délkou těla a ocásku. Čím více na východě myš žije, tím je její ocásek kratší[2].
Tato část článku je příliš stručná nebo postrádá důležité informace. Pomozte Wikipedii tím, že ji vhodně rozšíříte. 
Obrázky, zvuky či videa k tématu myš domácí ve Wikimedia Commons
Galerie myš domácí ve Wikimedia Commons
Myš domácí (Mus musculus) je nejvýznamnější druh myši z čeledi myšovití.
Je to domácí škůdce a je jedním z významných modelových organismů a laboratorních živočichů. Přesto může být chována i jako „domácí mazlíček“.
Husmusen (latin: Mus musculus) er en gnaver i musefamilien. Den findes i næsten hele verden, hvor den lever sammen med mennesker i deres huse. Den bruges i laboratorier som forsøgsdyr, og den er også et populært kæledyr. Der findes i Danmark to former af husmus, den lyse husmus og den mørke husmus. De betragtes undertiden som to selvstændige arter (eller underarter), henholdsvis Mus musculus musculus (lys) og Mus musculus domesticus (mørk).[1]
Husmusen er altædende, men får den mulighed for det, foretrækker den korn og kornprodukter. Den er selv i stand til at vælge den rigtige sammensætning af føden, så den får de livsnødvendige næringsstoffer. Husmusen kan klare sig uden at have adgang til vand, hvis blot fødens indhold af vand udgør 15-16 %.
Husmusen er meget afhængig af mennesket. Den stammer antagelig fra klippefyldte stepper i Iran og tilgrænsende områder. I disse egne opstod også de første forsøg på agerbrug – og husmusen blev således fra begyndelsen landbrugets trofaste følgesvend. Efterhånden som kunsten at dyrke jorden spredte sig især mod vest, øgedes husmusens udbredelse voldsomt.
En kombination af egenskaber hos husmusen var baggrunden for denne succeshistorie. Husmusen var tilpasset de store svingninger i temperaturen i Iran. Den var adræt og god til at klatre, springe og svømme, hårdfør, nysgerrig, dumdristig, god til at tilpasse sig – og havde en imponerende formeringsevne.
Husmusen er typisk et natdyr. Men under fredelige forhold kan den sagtens være aktiv døgnet rundt. Den lever i flokke under ledelse af en dominerende han. Hver flok forsvarer et område mod andre husmus. Af husmusens sanser er lugte- og høresansen nok de vigtigste: Dyrene meddeler sig til hinanden ved hjælp af dufte og lyde.
Husmusen kan få mange unger i løbet af et år. Under gode forhold indendørs kan husmusen yngle hele året rundt og få 5-10 kuld med 4-8 unger i hvert. Men det sker nu meget sjældent, for dels vil vores bekæmpelse af musene holde dem nede i antal, dels vil lugten af mange fremmede hanner forhindre hunnerne i at kunne blive gravide.
Ude i naturen er musene meget mere afhængige af vejret og temperaturen, så her varer yngletiden kun fra maj til august.
Ungerne holder op med at die, når de er 18-20 dage gamle, og kort tid efter kan de klare sig selv. Hunnerne er klar til at parre sig, når de er 2-3 måneder gamle.
Mennesket har kendt musen i 8.000 år, men det er først i de seneste 300-400 år de er blevet holdt i fangenskab som kæledyr. Musen som vi kender den i dag, lever mange steder, hvilket ikke alle er lige glade for. Musen som vi kender den, menes at komme fra asien, hvor den kom til Europa med fødevarer og folk. Mus lever nu i skove, huse, butikker og forretninger hvor de for det meste ses som skadedyr. Selvom mange mus nu ses som skadedyr, blev den hvide mus engang anset som hellig, og man mente faktisk, at en hvid mus i lommen eller hjemme skulle bringe lykke. Nu ses de ikke ligefrem hellige men som irriterende skadedyr – eller som søde og hyggelige kæledyr. Den første museklub hed: ”The National Mouse Club”. Den blev åbnet i 1895 i England og findes stadig. Desværre findes der ingen museklubber i Danmark, man kan heller ikke føre stambog, men i Sverige findes der en museklub/forening der hedder: Svemus [2], oprettet i 1987. Den arrangerer udstillinger, agility- og springkonkurrencer for mus, hvor man også kan have stambog på sin mus.
Husmus i fangenskab opdeles ikke i såkaldte racer, men mere i farver – broget, nærmest stribet, plettet eller bare ensfarvet. Farverne er: sort, hvid, chokolade, grå, brun, orangebrun, creme og gråblå, i alt 30 forskellige farver. Pelsen kan også variere fra mus til mus, fra ekstra glat til nærmest ru. Der findes også langhårede husmus. En lang række andre musearter holdes også i fangenskab, men disse er ikke nært beslægtiget med husmusen.
Natten mellem 8. og 9.februar 1855 dækkede et kraftig snevejr store dele af Devon, fra Torguay til Exeter, med hvidt. Næste morgen opdagede folk, at over 30 store og små byer var oversået med fodspor, der så ud til at være afsat af et æsel. [3] De havde form som en lidt uregelmæssig hestesko, 4-6 cm bred. Det uhyggelige var, at de så ud, som om de var afsat af en tobenet skabning, [4] og nogle endte brat ude på marken, som om væsenet pludselig var fløjet til vejrs. Andre spor løb hen over tage; nogle blev fundet på aflukkede steder, omgivet af mure på alle kanter. Nogle spor forsvandt ind i rør med en diameter på 20 cm og fortsatte på den anden side; mens andre stoppede foran en høstak og fortsatte på den anden side, som om væsnet havde skrævet hen over høstakken. [5]
Forklaringen var sandsynligvis den usædvanlig strenge vinter 1854-55. I 1854 var der usædvanligt mange mus, og det voldsomme snefald 9.februar har tvunget dem ud på vandring efter føde. Den dybe sne tvang dem til at springe, hvad der efterlader hesteskoformede spor. Rovfugle har forsynet sig af mus, der krydsede åben mark, sådan at sporene brat forsvandt.
Lokalbefolkningen, der først afskrev det hele som drengestreger, blev efterhånden grebet af panik. Man frygtede, at djævelen havde afsat sporene, og præsterne måtte afholde særlige bønner. Flere steder måtte soldater tilkaldes for at holde ro og orden. Efter 11.februar dukkede der imidlertid ikke flere spor op, og folk faldt gradvis til ro. Nogle mente, det var 400 romaer, der havde vandret rundt på specialbyggede stylter for at skræmme befolkningen væk, så romaerne i fred kunne plyndre de forladte huse.[6]
Tilsvarende spor er dukket op til andre tider og på andre steder, så sent som i Hull i januar eller februar 1957.[7] I 1908 var det i New Jersey, man fandt "djævelens spor", og i 1945 i Belgien.[6]
Husmusen (latin: Mus musculus) er en gnaver i musefamilien. Den findes i næsten hele verden, hvor den lever sammen med mennesker i deres huse. Den bruges i laboratorier som forsøgsdyr, og den er også et populært kæledyr. Der findes i Danmark to former af husmus, den lyse husmus og den mørke husmus. De betragtes undertiden som to selvstændige arter (eller underarter), henholdsvis Mus musculus musculus (lys) og Mus musculus domesticus (mørk).
Die Hausmaus (Mus musculus) ist eine zu den Altweltmäusen (Murinae) gezählte kleine Art der Langschwanzmäuse (Muridae) aus der Ordnung der Nagetiere. Sie kommt in fast allen Ländern vor und lebt als Kulturfolger oft in der Nähe von Menschen.
Zuchtlinien der Hausmaus werden als Farbmäuse bezeichnet und seit Jahrzehnten für Tierversuche genutzt sowie als Haus- und Futtertiere gehalten.[1]
Im Freiland lebende Hausmäuse erreichen eine Kopf-Rumpf-Länge von 7 bis 11 Zentimetern, eine Schwanzlänge von 7 bis 10 Zentimetern und ein Gewicht von etwa 20 bis 25 Gramm. Die in Laboren gehaltenen weißen Mäuse und die im Tierhandel erhältlichen Farbmäuse können wesentlich schwerer werden, 45 bis 60 Gramm sind keine Seltenheit. Der Körper ist oberseits mausgrau bis braungrau, die Unterseite ist etwas heller. Der Schwanz ist mit deutlich sichtbaren Schuppenringen versehen und spärlich behaart.
Ausgewachsene Hausmäuse haben längere Schwänze als Wühlmäuse. Der Schwanz einer Wühlmaus ist kürzer als ihr halber Rumpf (von Nase bis Schwanzansatz), bei einer Hausmaus ist der Schwanz länger als die Hälfte ihres Rumpfes. Die Nagezähne des Oberkiefers sind etwas eingekerbt.
Ähnlichkeit besteht zur Waldmaus, die sich ebenfalls häufig in Gebäuden aufhält. Bei Waldmäusen ist jedoch die helle Unterseite deutlicher vom dunkleren Fell der Oberseite abgegrenzt als bei Hausmäusen. Im Unterschied zur Hausmaus hat die Waldmaus keine Kerbe an der Rückseite der oberen Schneidezähne.
Im Zellkern sind die Gene der Hausmaus in zweimal 20 Chromosomen organisiert, und zwar in zweimal 19 Autosomen plus zwei Geschlechtschromosomen.[2] Das vollständige Genom einer Labormaus wurde erstmals 2002 sequenziert; es besteht, wie das menschliche, aus etwa drei Milliarden Basenpaaren. Die Anzahl der Gene wird auf 24.000 geschätzt.[3][4]
Vor rund 500.000 Jahren entwickelten sich im Gebiet des heutigen Indien und Iran mehrere Unterarten der Hausmaus.[5] Als Kulturfolger breiteten diese sich mit der – zumeist unfreiwilligen – Hilfe des Menschen auf der ganzen Erde aus. Ihre Ausbreitung liegt jedoch so lange zurück, dass Hausmäuse in Europa und Ostasien als Archäozoon gelten.
Anhand von Knochenfunden kann man die Ausbreitung der Unterarten rekonstruieren. Die östliche Unterart (Mus musculus musculus) breitete sich zunächst nach Nordasien und Osteuropa aus und passte sich an das kontinentale Klima an. Über Zentralasien kam sie, vermutlich mit frühen Bauern, auch nach Mittel- und Westeuropa; sie erreichte Belgien um 4000 v. Chr. Die Westliche Hausmaus (Mus musculus domesticus) passte sich an Seeklima an und gelangte mit phönizischen Handelsschiffen in den Mittelmeerraum, nach Afrika, Westeuropa und von dort aus mit den ersten europäischen Seefahrern u. a. nach Amerika, Australien, Taiwan und selbst auf die abgelegenen Färöer-Inseln.[5] Um 10.000 v. Chr. ist diese Unterart in Palästina nachgewiesen, 4000 v. Chr. in Griechenland, 1000 v. Chr. in Spanien und um die Zeitenwende gelangte sie mit Booten auf die Britischen Inseln. In jüngerer Zeit hat sie ihr Verbreitungsgebiet in Mitteleuropa von Westen her bis zur Ostsee ausgedehnt.[6][7] Die dritte Unterart, die Asiatische Hausmaus (Mus musculus castaneus), verbreitete sich von Indien nach Ostasien und brachte aufgrund von Verpaarungen Hybrid-Populationen (genannt Japanische Hausmaus, Mus musculus molossinus) aus Mus musculus castaneus x Mus musculus musculus hervor.[5]
In Deutschland kommen die östliche und die westliche Unterart seit ungefähr 5000 Jahren getrennt voneinander vor. Die Verbreitungsgebiete beider Unterarten überlappen sich jedoch in einer rund 40 Kilometer breiten Kontaktzone, entlang der Klimascheide zwischen atlantischem Klima und kontinentalem Klima, und erzeugen dort Hybrid-Populationen. Die Mischlinge leiden allerdings unter einem schwachen Immunsystem, sie werden häufiger von Parasiten befallen und bringen weniger Nachwuchs zur Welt als vergleichbare Individuen der beiden Unterarten.[5] Diese Hybridzone erstreckt sich quer durch Jütland und von der Lübecker Bucht nach Süden, reicht um den östlichen Rand der Alpen herum Richtung Mittelmeer, folgt dem Gebirgskamm entlang der heutigen kroatisch-bosnischen Grenze und erreicht ungefähr in Höhe von Bukarest das Schwarze Meer.[8]
Wenn die Hausmaus nicht in der Nähe des Menschen lebt, bewohnt sie vor allem Steppen, Wüstengebiete und Kulturland. Dort gräbt sie Gänge und baut Nester, in denen sie ihre Vorräte lagert. Die in Laboren gehaltenen weißen Mäuse stammen ausnahmslos von der westlichen Unterart Mus musculus domesticus ab.
Die Hausmaus ist in Menschennähe meist nachtaktiv, legt Vorräte an und fällt bei Frost und Futterknappheit in einen Erstarrungszustand. Freilebende Mäuse laufen auf geruchsmarkierten Trampelpfaden („Schmierspuren“).
Hausmäuse sind neben den Wanderratten bezüglich ihres Sozialverhaltens (speziell des Eintrageverhaltens) und ihrer Genetik die am besten untersuchten Säugetiere. Sie verständigen sich durch Betasten, Beriechen – siehe den Artikel Olfaktorische Kommunikation bei Hausmäusen – und durch Ultraschall-Laute. Besonders bei Nestlingen kann man das leise Knacken der Stimmlippen hören, wenn sie die für Menschen unhörbaren Ultraschall-Laute produzieren. Diese Kommunikation erfolgt auch in der Balz, dabei „singen“ die Männchen individuelle, immer wiederkehrende Melodiethemen, ähnlich wie Singvögel.[9]
Hausmäuse sind sogenannte Allesfresser: Sie verzehren zwar überwiegend pflanzliche Nahrung (zum Beispiel herabgefallene Samen von Gräsern, Nüsse und Wurzeln), nutzen für ihre Ernährung aber beispielsweise auch lebend erbeutete Insekten.
Die Weibchen paaren sich in der Regel mit mehreren Männchen (Polyandrie). Bisweilen kommt es zur gemeinsamen Jungenaufzucht zweier Weibchen in einem Nest.[10] Bei entsprechendem Nahrungsangebot ist die Hausmaus das ganze Jahr über fortpflanzungsfähig und wirft bis zu acht Mal jährlich mit durchschnittlich drei bis acht Junge. Bei sozialem Stress wie knapper Nahrung und wenig Platz verzögern sich die Eireifung und die Brunst.
Die Jungtiere sind bei der Geburt nackt, blind, taub, unpigmentiert und wiegen weniger als ein Gramm. Die festverschlossenen Augen sind bei Wildmäusen dunkel und bei weißen Mäusen farblos. Um den 10. Lebenstag herum sind die Nestlinge von einem gleichmäßigen Flaum aus kurzen Haaren überzogen, und am 15. oder 16. Tag nach der Geburt öffnen sie die Augen. Bis zu einem Alter von etwa 21 Tagen werden sie mit Milch gesäugt, dann können sie von der Mutter abgesetzt werden. Im Alter von drei Wochen haben sie ein Körpergewicht von etwa sechs Gramm erreicht und sind mit sechs Wochen geschlechtsreif. Als zuchtreif gelten sie ab der achten Woche. Die Tragezeit beträgt etwa drei Wochen.
Die Lebenserwartung von Wildfängen der Hausmaus beträgt in der Tierhaltung zwei bis drei Jahre, einzelne Tiere können deutlich älter werden. Durch innerartliche Konkurrenz und Feinddruck ist die Lebenserwartung von Hausmäusen im Freiland erheblich geringer.
Zu den natürlichen Feinden der Hausmaus in Europa zählen im Haus und in dessen Nahbereich vor allem Hauskatzen, Wanderratten und Steinmarder, in Scheunen auch die Schleiereulen. In freier Natur sind ihre Feinde Raubvögel, Wiesel, Marder, Rotfüchse, Schlangen und Wildkatzen.
Die domestizierte Form der Hausmaus (Farbmaus) wird als Haus- und Futtertier gehalten und ist einer der wichtigsten Modellorganismen in der biomedizinischen Forschung. Domestizierte Hausmäuse sind in der freien Wildbahn nicht längerfristig überlebensfähig. Die Haltung von Wildfängen der Hausmaus in Käfigen erweist sich in der Regel als schwierig, da die Tiere mangels genügenden Auslaufs zu Verhaltensstereotypien bis hin zur Selbstbeschädigung und zum Infantizid neigen. Auch die Handaufzucht junger Hausmäuse und anderer wildlebender Mäusearten gelingt in der Regel nicht.
Als sehr anpassungsfähiges Tier gilt die freilebende Hausmaus gemeinhin als Nahrungsmittelschädling.
Hausmäuse sind neben anderen kleinen Nagern ebenfalls Reservoirwirte für diverse Borrelienarten (Bakterien), die dann von Vektoren wie z. B. auch schon in Vorgärten vorkommenden Zecken auf Tier und Mensch übertragen werden können.
Jahrhundertelang wurden Hauskatzen gehalten, um Mäuse zu bekämpfen. Heute dürfte die meistverbreitete Bekämpfung der Mäuse wohl neben dem Vergiften mit gebeiztem Getreide, welches zum Tod führt, das Aufstellen von Fallen sein. Früher wurden zur Mäusebekämpfung unter anderem Arsenverbindungen, Bariumcarbonat, Strychnin, Weißer Phosphor und Thalliumsulfat eingesetzt. Diese Stoffe hatten den Nachteil, dass sie auch Menschen und anderen Wirbeltieren schaden konnten. Auch das aktuell erlaubte Zinkphosphid ist in dieser Hinsicht nicht unbedenklich. Für die Umwelt und für andere Lebewesen am wenigsten bedenklich sind Gerinnungshemmer, die dem Vitamin K1 entgegenwirken und die auch in der Natur vorkommen. Bei Nagetieren führen sie nach Einnahme über mehrere Tage zu tödlichen inneren Blutungen. Nur eine Einnahme größerer Mengen ist für Menschen gefährlich.[11] Das Auslegen von Gift führt jedoch nicht selten zu Vergiftungen von Haustieren wie Hunden und Katzen, wenn sie Giftköder oder vergiftete Mäuse oder Ratten fressen.
Mausefallen lassen sich unterteilen in lebendig fangende Fallen, zum Beispiel Kasten- oder Korbfallen aus Holzbrettchen und Draht, und tödlich fangende Fallen, zum Beispiel Schlagfallen mit einem federgespannten Hebel.[12]
Mäuse können mit Drahtgitter (Eisen) oder Lochblech (Aluminium) – beides ist nagebeständig – ausreichend kleiner Lochgröße ausgesperrt werden. Am Einflugschlitz von Bienenstöcken wird Drahtgitter mit 8 mm Maschenweite empfohlen. Das nächstkleinere Gitter mit 6,3 mm Quadratloch ist nötig, um auch die kleinsten Spitzmäuse abzuhalten, behindert Bienen jedoch schon beim Durchkommen mit Beute an den Hinterbeinen und beim Abtransport toter Individuen. Wird die vertikale Höhe des schlitzförmigen Fluglochs durch eine Vorsatzleiste auf 5–6 mm reduziert, wird es ebenfalls mäusedicht.[13]
Um auf Holzstehern errichtete Kellerregale, etwa zur kühlen Lagerung von Äpfeln bis über den Winter, oder Getreide- oder Futterkästen in alpinem Gebiet sicher gegen Beklettern zu machen, wird in Bodennähe eine Barriere aus Steinen geschaffen. Ein zumindest faust- bzw. kopfgrosser Stein wird wackelsicher so auf dem Boden gebettet, dass seine Oberseite eine daraufgelegte wesentlich größere Steinplatte horizontal und stabil trägt. Diese bildet wiederum die Aufstandbasis für einen Holzsteher, der über das Holzkonstrukt mit den anderen Stehern steif verbunden ist. Ein Nagetier, das hier hinauf will, wird mit einer glatten horizontal überhängenden Steinfläche konfrontiert, die es, wenn ausreichend glatt, nicht beklettern kann.
Als anerkannte Unterarten der Hausmaus gelten:[5]
Darüber hinaus wurden u. a. folgende Unterarten benannt:
Ferner wurde 1949 das Bestehen einer weiteren Unterart auf Helgoland postuliert, genannt Helgoländer Hausmaus (Mus musculus helgolandicus).[18] Tatsächlich vermischen sich laut Max-Planck-Gesellschaft die Helgoländer Hausmäuse „fast gar nicht mehr“ mit neu eingeschleppten Artgenossen.[5]
Die Hausmaus (Mus musculus) ist eine zu den Altweltmäusen (Murinae) gezählte kleine Art der Langschwanzmäuse (Muridae) aus der Ordnung der Nagetiere. Sie kommt in fast allen Ländern vor und lebt als Kulturfolger oft in der Nähe von Menschen.
Zuchtlinien der Hausmaus werden als Farbmäuse bezeichnet und seit Jahrzehnten für Tierversuche genutzt sowie als Haus- und Futtertiere gehalten.
Ang dagang-bahay (Mus musculus) ay isang maliit na hayop na nagpapaikut-ikot ng order na Rodentia, na pagkakaroon ng isang matulis na nguso, maliit na bilugan tainga, at isang mahabang hubad o halos walang buhok buntot. Ito ay isa sa mga pinakamaraming species ng genus Mus. Bagaman isang ligaw na hayop, ang mouse ng bahay ay higit sa lahat ay nabubuhay kasama ng mga tao.
Ang lathalaing ito ay isang usbong. Makatutulong ka sa Wikipedia sa nito.
Domôcô mësz (Mus musculus) - to je grëzôk z rodzëznë mëszowatëch. M. jin. na Kaszëbach biwô z nima jiwer w chëczach.
Heimamús ella húsmús (latín - Mus musculus), kann býtast upp í fleiri undirbólkar, í Føroyum finnast tveir av teimum, "vestanmús" (latín Mus musculus domesticus) og "eystanmús" (latín Mus musculus musculus)[1]:. Vestanmúsin er grá-grámorreyð og ljós undir búkinum. Kroppurin er 7,5-10,3 cm langur, halin 7,2-10,2 cm langur, mús vigar 12-28 g. Eyðkendur roykur gongur av henni. Hesin roykur kann siga frá, at hon er til staðar. Roykurin stendst av, at hon merkir økið hjá sær við landi.
Heimamúsin kemur upprunaliga úr Ásia, og fólk hava drigið hana við sær vestureftir. Mýsnar í Føroyum eru yvirhøvur vestanmús (Mus m. domesticus), men í Streymoy og Sandoy eru umframt vestanmús eisini blendingar (hybridar) av vestanmús og eystanmús (Mus m. musculus x M. m. domesticus''). Vestanmúsin finst í Írlandi, Skotlandi, Onglandi, Fraklandi, Italia, Spania og Grikkalandi. Tann føroyska vestanmúsin má tí vera komin henda vegin við teimum írsku munkunum. Í Føroyum er músin ikki nevnd í skrivum fyrr enn í 1592, men músin má longu hava verið búføst í Føroyum, tá landnámsmenninir komu til Føroya á veg til Íslands og Grønlands.
Mýs í Føroyum verða fyrst nevndar í 1592[2] og tá sigst talan vera um skógarmús (Apodemus sylvaticus), men ætlandi er her heldur talan um heimamús (Mus musculus domesticus), tí skógarmús er ikki skrásett í Føroyum síðan tá.
Í Føroyum er heimamús skrásett í 9 oyggjum[3] [4][5][6][7]:
Fugloy (Mus m. domesticus)
Borðoy (útdeyð uml. 1915-20, møguliga sum fylgja av at rotta kom í oynna í 1898[8].)
Eysturoy (útdeyð)
Streymoy (Mus m. domesticus og Mus m. musculus x Mus m. domesticus)
Mykinesi(Mus m. domesticus (mykinessiensis[9]))
Hesti (Mus m. domesticus)
Nólsoy (Mus m. domesticus (faroensis[10]))
Sandoy (Mus m. domesticus og Mus m. musculus x Mus m. domesticus)
Suðuroy (útdeyð)
Heimamýsnar í Føroyum verða eisini róptar hagamús og bjargamús, tá tær halda til í hesum búøkjum. Í Norðurhøvum er músin týðiliga knýtt at fólki; um summarið heldur hon til uttandura, men kemur tó aftur til hús um heystið. Í Føroyum er hon bara á nøkrum oyggjum og hon heldur eisini til í óbygdum, og um summarið legst hon í fuglabjørgini á oyggjum, har rottan ikki er.
Músin er ikki kræsin, men tekur tað, hon finnur, fræ, smákykt og mat, fólk hevur sær niðurfyri, og leivdir. Kortini dámar henni best fræ, serliga korn og alt sovorðið, sum er burtur úr korni. Hon megnar at liva, hóast hon fær ikki vatn, og tí trívst hon væl í korngoymslum. Í húsum kann hon gera skaða á bæði mat og innbúgv, tí dugnalig er hon at gnaga.
Mús klintrast um alt húsið. Er nóg mikið av føði og tilfari at byggja reiður við, standa tær seg væl í frosti. Músin leggur sær niðurfyri til verri tíðir, tá ið ov lítið er til av føði. Mýsnar eru í búflokki, kvennmúsin byggir reiður, kallmúsin kemur í reiðrið í makingartíðini.
Mús leggur alt árið, og hugsandi kann hon fáa undan 10 legur um árið, 3-6 mýslingar í hvørjari, um nóg rúmligt er, og føðin ikki trýtur. Mýslingarnir sjálvir eru kynsliga búnir, tá teir eru mánað gamlir.
Heimamús ella húsmús (latín - Mus musculus), kann býtast upp í fleiri undirbólkar, í Føroyum finnast tveir av teimum, "vestanmús" (latín Mus musculus domesticus) og "eystanmús" (latín Mus musculus musculus):. Vestanmúsin er grá-grámorreyð og ljós undir búkinum. Kroppurin er 7,5-10,3 cm langur, halin 7,2-10,2 cm langur, mús vigar 12-28 g. Eyðkendur roykur gongur av henni. Hesin roykur kann siga frá, at hon er til staðar. Roykurin stendst av, at hon merkir økið hjá sær við landi.
The hoose moose (Mus musculus) is a smaw mammal o the order Rodentia, chairacteristically haein a pyntit snoot, smaw roondit ears, an a lang nakit or awmaist hairless tail. It is ane o the maist numerous species o the genus Mus. Awtho a wild ainimal, the hoose moose mainly lives in association wi humans.
The hoose moose (Mus musculus) is a smaw mammal o the order Rodentia, chairacteristically haein a pyntit snoot, smaw roondit ears, an a lang nakit or awmaist hairless tail. It is ane o the maist numerous species o the genus Mus. Awtho a wild ainimal, the hoose moose mainly lives in association wi humans.
De hûsmûs (Latynske namme: Mus musculus) is in sûchdier út it skift fan 'e kjifdieren (Rodentia), de famylje fan 'e mûseftigen (Muridae) en it skaai fan 'e echte mûzen. Hoewol't it sûnder mis in wyld bist is, foarmet it al tûzenen jierren in ûnwinske selskipsdier fan 'e minske. Der bestiet lykwols ek in mei opsetsin domestisearre foarm, de nuete mûs, dy't tsjinnet as in wier selskipsdier, mar ek wol as laboratoariumdier of as fretten foar as hûsdier holden slangen. It folsleine genoom fan 'e hûsmûs waard yn 2002 yn kaart brocht. Hoewol't de soarte syn oarsprong fynt yn Aazje, hat er him (mei ûnopsetlike help fan 'e minske) oer hast de hiele wrâld ferspraat. Ek yn Nederlân en Fryslân komt de hûsmûs rûnom foar.
It tinken is dat de hûsmûs oarspronklik inkeld earne yn Aazje foarkaam (wierskynlik yn noardlik Yndia), mar út bonkeresten en oar bewiismateriaal docht bliken dat er him al om 8.000 f.Kr. hinne nei it Middellânske-Seegebiet ferspraat hie. Noardlik Jeropa berikte er lykwols pas om 1.000 f.Kr. hinne. Saakkundigen geane derfan út dat dat opûnthâld feroarsake waard trochdat hûsmûzen foar harren bestean lânboukundige minsklike delsettings fan in beskate grutte brek binne.
Neitiid binne se ûnopsetlik troch de minske oer de wrâld ferspraat. Sa berikten se Amearika koart nei 1492, doe't dat kontinint troch Kolumbus "ûntdutsen" waard, en Austraalje yn of koart nei 1788, doe't te Botany Bay, ûnder Sydney, dêr de earste Britske koloanje stifte waard. Der binne withoefolle ûndersiken dien nei genetyske besibskip tusken ûnderskate hûsmûzepopulaasjes, mei as doel om iere minsklike migraasjes en hannelsrûtes te rekonstruëarjen. Om in foarbyld te jaan: de útkomsten fan ien sa'n ûndersyk suggerearje dat der mooglik al ier in ferbining bestie tusken Noard-Jeropa en it eilân Madeara, yn 'e Atlantyske Oseaan noardwestlik fan Afrika, op grûn fan 'e orizjine fan 'e Maderaanske mûzen.
Tsjintwurdich komt de hûsmûs foar yn hiele Jeropa, de Britske Eilannen en Iislân ynbegrepen, al wurdt er op Iislân as in eksoat beskôge. Fierders yn Noard-Afrika yn in brede stripe by de súdlike kust fan 'e Middellânske See lâns en teffens by de kust fan 'e Reade See lâns oant Dzjibûty. Yn Aazje is wurdt er as lânseigen sjoen yn it hiele Midden-Easten, Súd-Aazje, Sintraal-Aazje, it westen en suden fan Sibearje, East-Aazje (ynkl. Japan en Taiwan) en it fêstelân fan Súdeast-Aazje. Op 'e Filipinen en yn 'e Yndyske Arsjipel, Nij-Guineä, Austraalje, Nij-Seelân en de eilannen yn 'e Stille Súdsee is er oanwêzich as eksoat, krektlyk as yn Noard-Amearika (útsein it hege noarden), by de kusten fan Súd-Amearika lâns en yn 'e súdpunt fan Afrika.
Yn Nederlân en ek yn Fryslân komt de hûsmûs oeral rûnom foar, ek op 'e Waadeilannen en yn 'e Flevopolders, en sels op 'e ûnbewenne Waadeilannen ynsafier't de boskmûs dêr ûntbrekt. De ûndersoarte dy't yn Nederlân libbet, is de westlike hûsmûs (Mus musculus domesticus), dy't yn hiel Noardwest-Jeropa, Súd-Jeropa, in diel fan 'e Balkan en westlik Aazje en Noard-Afrika foarkomt. Yn Skandinaavje en East-Jeropa oant yn Sina is in oare ûndersoarte lânseigen, de noardlike hûsmûs (Mus musculus musculus). De grins tusken de wengebieten fan dy beide ûndersoarten rint fan súdlik Jutlân mei in grutte slinger troch Dútslân nei de Eastenrykske Alpen en dan fia de Balkan nei de kust fan 'e Swarte See yn sintraal Bulgarije. Yn Nederlân is de noardlike hûsmûs in eksoat, dy't yn it wyld oantroffen is yn 'e Amsterdamske dieretún Artis, yn 'e omkriten fan Leien en yn 'e Noardeastpolder. Hy is dêr mooglik bedarre troch opsetlike ynfier as laboratoariumdier, of by fersin mei hea of siedsied.
De hûsmûs hat trochinoar in kop-romplingte fan 7½-10 sm, mei in sturt fan gelikense lingte en in gewicht fan 14-32 g. Hûsmûzen hawwe puntige snútsjes, lytse rûne earkes en in lange keale of hast keale sturt. Dy wurdt troch mûzen brûkt om har lykwicht te hâlden, mar ek om har lichemstemperatuer te regulearjen, mei't it bloed troch deun ûnder de hûd fan 'e (frijwol) ûnbehierre sturt troch te streamen fluch waarmte ôfstjitte kin. Ek wurdt de sturt brûkt as trêde efterpoatsje as de mûs wat heechs ûndersykje of om him hinne sjen wol en him dêrta op 'e efterpoaten ferheft. Hûsmûzen hawwe in min gesichtsfermogen, en sjogge gjin of hast gjin kleuren. Harren rooksin is dêrfoaroer tige sterk ûntwikkele, en it efterlitten fan rook (troch urine) is ien fan 'e wichtichste foarmen fan kommunikaasje tusken mûzen ûnderling. Ek de taastsin is foar mûzen fan grut belang, en fynt benammen plak troch har snorhierren.
Yn it wyld kin de kleur fariëarje fan ljocht- oant dûnkerbrún, al fertoane nuete mûzen, troch selektyf fokken, in grutte kleurferskaat. Har hier is koart en beskate ûndersoarten hawwe ljochter hier op 'e búk as op 'e rêch. Hoewol't it mar lytse bistkes binne, kinne se ferrassend heech springe, oant wol 45 sm. Harren lûd is in heechtoanich piipjen, al die yn 2005 út in ûndersyk troch wittenskippers fan 'e Universiteit fan Washington bliken dat mantsjes dêrnjonken ek in ultrasoan (foar minsken ûnhearber) sjongen of fluitsjen fuortbringe dat wol wat wei hat fan muzyk, en dêr't se wyfkes mei lokje en ferliede.
Men kin by de jongen de mantsjes fan 'e wyfkes skiftsje troch goed nei it bunt te sjen, mei't de anogenitale ôfstân by de mantsjes likernôch dûbel sa grut is as by de wyfkes. Fierders hawwe wyfkes fanôf 10 dagen fiif pear oeren, wylst de mantsjes hielendal gjin spiennen hawwe. Yn geslachtsripe mûzen is it dúdlikste ûnderskie de testikels by de mantsjes, dy't grut binne foar sa'n lyts bistke, en dy't weromlutsen wurde kinne yn it lichem.
It foarkommen fan hûsmûzen is almeast assosjearre mei minsklike bewenning, en se libje dan ek it meast yn of om wenten, skuorren, winkels, pak- en kuolhuzen en pleatsen. Dêrnjonken komme se ek wol los fan 'e minske foar, yn bosk mei in protte ûndergroei, nôt- en reidfjilden en oerwoekere tunen, benammen as oare mûzesoarten dêr ûntbrekke of mar krap foarkomme. Yn berchtmen is de hûsmûs oant op 2.700 m oantroffen. De grutte fan in mûzeterritoarium rint útinoar fan 5 m² yn 'e hûs oant 400 m² yn it iepen fjild. Yn West-Jeropa migrearje bûtendoar libjende mûzen trouwens hjerstmis oer it algemien nei minsklike bewenning ta om dêr te oerwinterjen.
Hûsmûzen rinne, drave en steane almeast op fjouwer poatsjes, útsein as se ite, fjochtsje, wat heechs ûndersykje of om har hinne sjogge; dan ferheffe se har op 'e efterpoatsjes, wêrby't se har dan ûnderstypje mei har sturt. It binne goede klimmers, springers en swimmers. Oer it generaal besykje se safolle mooglik kontakt te hâlden mei fertikale oerflakken (in mûs sil dus mar komselden in keamer skean oerstekke, mar hast altyd de muorren folgje).
De hûsmûs is benammen nachts aktyf, mei aktiviteitspiken yn 'e beide skimerperioaden. Se binne twer fan grille ljochten. Ut ûndersyk is nei foarren kommen dat se likernôch 12½ oere deis fersliepe. Hûsmûzen hâlde har beskûl yn alderhanne lytse gatsjes en herntsjes, en witte yn minsklike wenten faak troch te kringen yn loaze romten tusken muorren of plafons, dêr't se op feilige plakken nêsten oanlizze deunby itensboarnen. Se binne territoriaal, en ien dominant mantsje libbet yn 'e regel gear mei ferskate wyfkes mei jongen. De mantsjes respektearje oer it algemien inoars territoaria.
Hûsmûzen plantsje har ûnder gaadlike omstannichheden it hiele jier rûn fuort. "Gaadlike omstannichheden" hat mear te krijen mei de foarriedigens fan fretten as mei geunstige libbensomstannichheden, want sels troch temperatueren fan ûnder it friespunt, yn kuolhuzen, litte se har net fan har fuortplantingssyklus ôfbringe. De draachtiid duorret sa'n 20 dagen, wêrnei't 5-10 kear jiers 4-9 jongen smiten wurde. By it ferlitten fan it nêst weagje dy noch mar 5½ g, mar nei twa moanne binne se geslachtryp. By hege populaasjetichtheden diele ferskate wyfkes soms ien nêst; sa binne der alris 58 ûnderskate jongen yn in nêst oantroffen. De populaasjetichtheid is trouwens sterk ôfhinklik fan 'e beskikberens fan fretten. Yn 'e hûs is 5 mûzen de m² frij normaal, yn in heaberch 15 mûzen de m³ en yn it iepen fjild 50 mûzen de ha.
Yn it wyld hawwe hûsmûzen in libbensferwachting fan minder as in jier, hoewol't nuete mûzen yn finzenskip wol trije jier wurde kinne. Wyfkes wurde meastal âlder as mantsjes. Harren natuerlike fijannen binne ûlen (benammen de goudûle), oare rôffûgels, de foks, de hûskat en martereftigen as de wezeling en de harmeling. Yn 'e hûs moatte se fral oppasse foar de kat (dêr't se op sprekwurdlike wize mei yn ûnmin libje) en foar de bestridingspraktiken fan 'e minske. Fierders binne mûzen benaud fan rotten, dy't har ek faak deadogge en opfrette, in ferskynsel dat muriside neamd wurdt. Kavia's, dy't blykber krekt as rotten rûke, hawwe hûsmûzen ek in hekel oan, en om 'e rook fan katten of kavia's yn 'e hûs te heljen, kin in ôfskrikwekjende wurking hawwe, al litte guon mûzen har nearne wat oan gelegen lizze.
Hûsmûzen binne echte omnivoaren. Se hawwe in foarkar foar nôt, sied, nuten, ynsekten, larven en wjirms, mar meie ek graach oer minsklik iten gear, lykas fleis, tsiis en ûnderskate soarten fruchten. As se neat oars fan har gading fine kinne, frette se ek wol sjippe, kjersen, papier of sels lym. It leafst hawwe se fet- en aaiwytryk foer, wylst se koalhydraatryk guod as fruchten en griene planten leaver stean litte. In nôtkerl pakke se tusken de beide foarpoatsjes en gnabbelje se foar twatrêde part op foar't se in oaren pakke. Se ite deis mar sa'n 3½ g, wat net sa'n soad is, mar ûnder pleachkondysjes kin dat mei-inoar raar oprinne, en boppedat bedjerre se mei har kjitte en miich folle mear nôt as dat se eins opfrette. Dêrnjonken ferniele se alderhanne ûnytbere dingen, lykas ferpakkingsmateriaal en snoeren, troch deroan te gnaujen. It tinken is dat de hûsmûs mei sok hâlden en dragen spesifyk de oarspronklike reden wie foar it domestisearjen fan 'e hûskat.
De hûsmûs hat de IUCN-status fan "net bedrige", mei't er rûnom foarkomt. Yn Nederlân is it ien fan 'e iennichste mûzesoarten dy't frij bestriidber is, mei't er him ta in pleachdier ûntjaan kin. Troch har flugge fuortplanting kin in populaasje fan in pear mûzen him yn in jier tiid ta hûnderten eksimplaren ûntwikkelje. Fierders kinne mûzen fia har kjitte sykten ferspriede, wêrûnder salmonella, de sykte fan Weil en, yn teory, de bûdepest.
Yn kontreien dêr't se net lânseigen binne, yn 't bysûnder yn Nij-Seelân en op 'e eilannen yn 'e Stille Súdsee, ferkringe hûsmûzen faak lânseigen fûgelsoarten om't se itselde frette, wylst se troch predaasje in negatyf effekt hawwe op 'e populaasjes lânseigen ynsekten en hagedissen. Sadwaande wurde hûsmûzen, krekt as brune en swarte rotten, dy kusten út faak te fjoer en te swurd bestriden.
Op it ûnbewenne eilân Gough, yn 'e súdlike Atlantyske Oseaan, dat ta it Britske territoarium fan Sint-Helena, Ascencion en Tristan da Cunha heart, kamen gjin sûchdieren foar ear't de hûsmûs dêr yn 'e njoggentjinde iuw mei Jeropeeske walfiskfarders arrivearre. It eilân is in briedplak fan 'e tristanalbatros en de schlegelmok. De mûzen op Gough hawwe har ûntjûn ta in ûngewoane grutte, en falle no yn groepen albatrosjongen oan, dy't hast 1 m lang wêze kinne, mar gjin ferwar tsjin sa'n oanfal hawwe; de mûzen gnauwe de piken oan oant se deabliede.
Yn 'e nôtgurle fan súdwestlik Austraalje plantet de yntrodusearre westlike hûsmûs him sa súksesfol fuort dat der eltse trije jier in mûzepleach ûntstiet, mei populaasjetichtheden fan wol 1.000 eksimplaren de ha. Behalven de finansjele ferliezen fan Au$36 miljoen jiers feroarsaket dat ek in ûnbidige fersteuring fan it libben yn 'e troffen lânboumienskippen.
Op grûn fan genetysk ûndersyk wurde der binnen de hûsmûs fiif ferskillende groepen ûnderskaat, dy't almeast as ûndersoarten beskôge wurde (mar inkeld ek wol as aparte soarten):
De hûsmûzen fan Japan binne mooglik in krusing tusken de noardlike en Aziatyske ûndersoarten. Oare (frij nau besibbe) soarten echte mûzen yn Jeropa, lykas de Masedoanyske hûsmûs (Mus macedonicus), de steppemûs (Mus spicilegus) en de Algerynske mûs (Mus spretus), wurde yn 'e folksmûle ek wol fan "hûsmûs" neamd. De skiesturtmûs (Mus fragilicauda), út Tailân, is nei gedachten it naust oan 'e hûsmûs besibbe.
De hûsmûs (Latynske namme: Mus musculus) is in sûchdier út it skift fan 'e kjifdieren (Rodentia), de famylje fan 'e mûseftigen (Muridae) en it skaai fan 'e echte mûzen. Hoewol't it sûnder mis in wyld bist is, foarmet it al tûzenen jierren in ûnwinske selskipsdier fan 'e minske. Der bestiet lykwols ek in mei opsetsin domestisearre foarm, de nuete mûs, dy't tsjinnet as in wier selskipsdier, mar ek wol as laboratoariumdier of as fretten foar as hûsdier holden slangen. It folsleine genoom fan 'e hûsmûs waard yn 2002 yn kaart brocht. Hoewol't de soarte syn oarsprong fynt yn Aazje, hat er him (mei ûnopsetlike help fan 'e minske) oer hast de hiele wrâld ferspraat. Ek yn Nederlân en Fryslân komt de hûsmûs rûnom foar.
El Mus musculus (in Insübregh: Murigiö (de cà), Ratìn o Murgiö; in Bergamàsch: Rat; in Bressan: Sorèc; in Camün sorés o horèc), l'è un animal ruditur ben piscinin che'l pertuca a la fameja di murinae, la qual, a sua völta, la pertuca a la fameja di muridae (rat). I murigiö gh'è in asquas tücc i paes de'l mund.
I murigiö vegnen druaa int i laburatori in del fà esperiment.
El murigiö, de'l crapin fin a'l dedree, a l'è lungh de set a vündes ghei, e'l gh'ha na cua che l'è lunga de set a des ghei. El pesa de vint a vintcinch gram. Però i murigiö bianch druaa int i laburatori hin de solet ben püssee gross. I dinc de sura de'l murigiö hinn un puu intajaa. El corp de sura l'è gris, gris-marun, però de suta a l'è d'un culur püssee ciar. La cua l'è ben squamada e la gh'ha anca un puu de pej. Quand ch'i murigiö de cà hinn chersüü sü de'l tüt, la difarensa cunt i murigiö de campagna la vegn ciara e patent già che i murigiö de campagna gh'han un cuin che l'è ben püssee cürt de la cua de'l murigiö de cà adült.
El Murigiö 'l va no a drumì d'inverna, però quand che l'è ben fregg giazzaa u 'l gh'ha poch de majà, a l'è bun de crudà in una trance e de restà inscí un bel puu de temp. I murigiö che viv in di sit indua gh'è tant de majà fan minga una scorta inscí granda. De solet i murigiö vegnen föra di sö pertüs de nocc, quand che i omen hinn in de'l lecc a drumì, però se senten ben segür u gh'han na bela fam, vegnen föra anca de dí.
Int i laburatori, i murigiö poden viv ánca püssee de düü-trii agn, però quij che viven deparlur poden minga speciass de viv inscí a lungh: gh'han desegür na vida ben püssee cürta.
El nemis natüral nümer vün di murigiö a l'è 'l gat. Pö gh'è anca 'l martur (anca ciamaa fuin), e in di er la stria bianca (che la cascia anch int i edifizzi). Delunsg di cà i murigiö vegnen casciaa anca di üsej rapazz, di strii de tücc i tip, di martur, e fignanch di gulp russ.
La mirga o murga (var. murja) o la rata, rateta, ratinhòla, ratuga o la fura, fureta o encara la soritz es un mamifèr qu'aperten a una de las nombrosas espècias de rosegaires menuts. L'espècia mai coneguda es la mirga d'ostal comuna (Mus musculus). Se pòt trapar dins gaireben totes los païses. Servís sovent de subjècte d'experiéncia (mirga de laboratòri) en biologia. De còps que i a es tanben presenta coma animal de companhiá.
A mai se pòdon aténher l'edat de dos ans en laboratòri, la durada mejana de vida de las mirgas dins la natura es aperaquí de 3 meses, per encausa dels predadors que la caçan. Pasmens, gràcias a sa fantastica adaptabilitat a gaireben totas las environas, e a son abilitat a conviure amb los umans, se considèra que la mirga es la segonda espècia de mamifèr mai capitaira uèi sus Tèrra, aprèp lo rat.
Las mirgas pòdon èsser d'animals nocius del punt de vista uman, car son atacaires e destructors de las culturas agricòlas mas subretot pòdon portar e propagar divèrsas malautiás.
El Mus musculus (in Insübregh: Murigiö (de cà), Ratìn o Murgiö; in Bergamàsch: Rat; in Bressan: Sorèc; in Camün sorés o horèc), l'è un animal ruditur ben piscinin che'l pertuca a la fameja di murinae, la qual, a sua völta, la pertuca a la fameja di muridae (rat). I murigiö gh'è in asquas tücc i paes de'l mund.
I murigiö vegnen druaa int i laburatori in del fà esperiment.
En Muus (Huusmuus, f., pl. Müüs) is en Gnaagdeert, dat sik in sien Levenswies an de Minschen anpasst hett (Kulturfolger). De Muus freet Koorn un annere Vörrät un warrt vundeswegen as Untüüch ankeken.
En Muus (Huusmuus, f., pl. Müüs) is en Gnaagdeert, dat sik in sien Levenswies an de Minschen anpasst hett (Kulturfolger). De Muus freet Koorn un annere Vörrät un warrt vundeswegen as Untüüch ankeken.
Ene sori[1][2], c' est on ptit rawiant ki vike avou les djins, dins les måjhons.
No d' l' indje e sincieus latén : Mus musculus.
Mins gn a des ôtès sôres di soris.
Li mizrete, c' est ene sôre di ptite sori.
Les soris fwaiynut des djonnes ni-rafiyants, aveules, et sins pwels.
Ene sori, c' est on ptit rawiant ki vike avou les djins, dins les måjhons.
No d' l' indje e sincieus latén : Mus musculus.
Mins gn a des ôtès sôres di soris.
Li mizrete, c' est ene sôre di ptite sori.
'O surice (Mus musculus, Linnaeus 1758) è n'anemale mammifero d''a famiglia d''e rusicature. È n'anemale culore griggio, cu 'e rrecchie tunne ed 'e mustacce luonge e 'a cora longa.
'E surice 'e cierte specie songo adatte pe' fà l'anemale dommesteco. Sempe co l'appoggio 'e cierti strumiente: comme na caiola, 'e pazzielle e na minima attenzione pe' se putè spassà. Nu suricillo po' fà bbona cumpagnia a na perzona.
Int'ê ccase s'ausano ddoje manere tradizziunale ca difficultassero 'a prisenza 'e surice:
'O surice (Mus musculus, Linnaeus 1758) è n'anemale mammifero d''a famiglia d''e rusicature. È n'anemale culore griggio, cu 'e rrecchie tunne ed 'e mustacce luonge e 'a cora longa.
Wasi ukucha icha Wasi huk'ucha (Mus musculus) nisqaqa huk khankiq uywam, runap wasinkunapi kawsaq ukucham.
Commons nisqaqa multimidya kapuyninkunayuqmi kay hawa: Wasi ukucha.
Wikispecies nisqaqa qillqasqa p'anqayuqmi kay hawa: Wasi ukucha
Wasi ukucha icha Wasi huk'ucha (Mus musculus) nisqaqa huk khankiq uywam, runap wasinkunapi kawsaq ukucham.
Гэрийн хулгана (Mus musculus) хэмээх бяцхан мэрэгч нь Mus буюу хулганы төрлийн тооны хувьд хамгийн олон байдаг нэгэн зүйл юм.
Гэрийн хулгана нь хүнтэй хамааралтай амьдарч, үр тариа, хуримтлуулсан хүнсэнд хор хохирол учруулдаг зэрлэг амьтан билээ.
Гэрийн хулганыг гэршүүлж, тэжээвэр амьтан болгохоос гадна лабораторийн хулгана нь биологи, анагаах ухааны салбарт хамгийн чухал загвар организм болдог. Өнөөгийн байдлаар гэрийн хулгана нь хамгийн өргөн ашиглагддаг, генийн хувьсал оруулсан лабораторийн хөхтөн амьтан болно[2].
Гэрийн хулгана (Mus musculus) хэмээх бяцхан мэрэгч нь Mus буюу хулганы төрлийн тооны хувьд хамгийн олон байдаг нэгэн зүйл юм.
Гэрийн хулгана нь хүнтэй хамааралтай амьдарч, үр тариа, хуримтлуулсан хүнсэнд хор хохирол учруулдаг зэрлэг амьтан билээ.
Гэрийн хулганыг гэршүүлж, тэжээвэр амьтан болгохоос гадна лабораторийн хулгана нь биологи, анагаах ухааны салбарт хамгийн чухал загвар организм болдог. Өнөөгийн байдлаар гэрийн хулгана нь хамгийн өргөн ашиглагддаг, генийн хувьсал оруулсан лабораторийн хөхтөн амьтан болно.
Кил-çурт шăши — кăшлакансен йышшне кĕрекен чĕрчун, кĕлетки 7-10 сантиметр таран пулать, хӳри - 5-8 сантиметр, йывăрăшĕ - 15-25 грамм. Ку шăши хĕллехи вăхăтра кил-çурт таврашĕнче пурăнать, çулла уя васкать. Уйри тырă пулса çитнĕ вăхăтра вĕсен йышĕ 3-4 хут ӳсет. Кил-çурт шăшийĕ нимле апат та тиркемест. Ăна кунĕпех шырать, анчах та ытларах каçхине апатланать. Талăкра ăна 3,5 грамм апат кирлĕ. Кил-çурт таврашĕнче пурăнакан шăши лайăх çанталăк пулсан çулталăкра 3-4 хутчен çăвăрлать. Кил-çурт шăши çемйи пĕр аçапа 2-3 амаран тăрать. Çурасем ӳссе çитсенех вĕсене аçи хăваласа ярать. Шăши ĕмĕрĕ 3 çултан иртмест.
Мышь домова, (лат.) Mus musculus — дробный грызун, из родины мышовых (Muridae), котрый росширив ся, слѣдом за людми, по цѣлой земской кули. Домова мышь — типовый шкодник.
Довжка тѣла 9 цм., хвоста — 9 цм. Ушны клапкы, прикладены, сягають аж ку очом. Хвост мать аж до 100 кружкы, кожушок еднофаребно сѣдый. Мать стойкый шпецифичный «мышачый» запах.
Домова мышь здержуе ся в людском обыстю або коло него. Даколи ся кормила насѣньом и орѣхами, а в сучасности всеѣдна: пожере хотьяку ростлинну або живинну поживу. Влѣтѣ мыши можуть ся кормити на поли и в загородѣ, але восени ся вертають до огрѣваных мѣст. Вонка кормлять ся вночи, але в людском бываню ся приспособлять ку людям и кормлять ся, коли люде сплять, або не суть дома.
Хоть мышь мать барз добры слух, пах и пыт, барз осторожна и шиковно ся спряче и утѣкне, але мать доста низкый интелект и дасть ся легко имити в мышоловку. Найлѣпше ся имить на помащеный хлѣб и сѣменець, а не на солонину, як ся обычайно звыкло думати.[1]
Живучость вида в первом рядѣ вызначена его высоков плодностев. Домовая мышь ся годна плодити в каждой порѣ рока. Малы ся родять на 21. день по зачатю, в числѣ 4 аж 6, але даколи и до 10, голы и слѣпы. На 10. день уж суть в кожушку, на 14. день ся им отворять очи, а на 21. день уже суть самостойны и розселяють ся. Молоды мыши, кедь суть двохмѣсячны, годны ся уж плодити. Мышь домова жие еден аж повдруга рокы.
Мышь домова, (лат.) Mus musculus — дробный грызун, из родины мышовых (Muridae), котрый росширив ся, слѣдом за людми, по цѣлой земской кули. Домова мышь — типовый шкодник.
डुहरे घरमुसो नेपालमा पाइने सानो आकार भएको मुसाको एक प्रजाति हो । यश लाई डुम्रे मुसो को नामले पनि चिनिन्छ।
डुहरे घरमुसो नेपालमा पाइने सानो आकार भएको मुसाको एक प्रजाति हो । यश लाई डुम्रे मुसो को नामले पनि चिनिन्छ।
ਘਰੇਲੂ ਚੂਹਾ (Mus musculus) ਇੱਕ ਕੁਤਰਨ ਵਾਲਾ (rodent) ਛੋਟਾ ਜਿਹਾ ਜਾਨਵਰ ਹੈ, ਜਿਸ ਦੀ ਪ੍ਰਜਾਤੀ ਬੜੀ ਤਾਦਾਦ ਵਿੱਚ ਤਕਰੀਬਨ ਤਮਾਮ ਇਲਾਕਿਆਂ ਵਿੱਚ ਮਿਲਦੀ ਹੈ। ਇਹ ਇਨਸਾਨੀ ਆਬਾਦੀਆਂ ਦੇ ਕਰੀਬ ਰਹਿਣਾ ਪਸੰਦ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਨੁਕੀਲੇ ਨੱਕ, ਛੋਟੇ ਗੋਲ ਕੰਨ, ਅਤੇ ਲੰਬੀ ਨਗਨ ਜਾਂ ਲਗਭਗ ਵਾਲ-ਰਹਿਤ ਪੂਛ ਵਾਲਾ ਜਾਨਵਰ ਹੈ।
ઘર ઉંદર એ સસ્તન વર્ગનુ અતિ મહત્ત્વનું પ્રાણી છે. ઘર ઉંદર જંગલી હોવા છતાં માણસોની વચ્ચે રહે છે. તેને અણીયાળું નાક, નળાકાર શરીર અને વાળવિહીન પૂંછડી હોય છે. ઘર ઉંદરનો ઉપયોગ પાલતુ ઉંદર તરીકે તથા પ્રયોગશાળામાં સંશોધન માટે થાય છે. તે રોડન્ટ ગોત્રનું નાનું અને જીવવિજ્ઞાનમાં અતિ મહત્ત્વનું સજીવ છે. [૨][૩] તે સૌથી વધુ વૈજ્ઞાનિક સંશોધન માટે વપરાય છે.[૪]
ઘર ઉંદરમાં એક પુખ્ત શરીરની લંબાઈ પૂંછડીના આધારથી નાકની ટોચ સુધી ૭.૫-૧૦ સેમી અને ૫-૧૦ સેમી હોય છે. વજન સામાન્ય રીતે ૧૦-૨૫ ગ્રામ છે. જંગલી વિસ્તારમાં ઘર ઉંદર આછાથી ઘાંટા કથ્થાઇ રંગના હોય છે પણ પાલતુ અને પ્રયોગશાળા ના ઉંદરો સફેદથી શેમ્પેઇનથી કાળા રંગ સુધીના હોય છે. તેમના કાન તથા નાક પાસે ઓછા વાળ હોય છે. તેમના શરીર પર પણ ટૂંકા વાળ હોય છે. તેમના પાછલા પગ એપોડેમસ (w:Apodemus) કરતાં નાના હોય છે, માત્ર ૧૫-૧૯મીમી. તેઓ ૪૫ સેમી સુધી ઊભું કૂદી શકે છે. સામાન્ય રીતે, લગભગ ૪.૫ સેમીનું લાંબું ડગલું ભરી ચાલે છે. તેમનો અવાજ ઉચ્ચ ચીંચ હોય છે. ચીંચ એ ઉંદરો ધ્વારા નીકળતો લાક્ષણીક અવાજ છે.
ઘર ઉંદર માણસની આસપાસ દરેક જગ્યાએ જોવા મળે છે, જેમકે ઘર, ખેતર, વાડામાં વગેરે.
તાજા જન્મેલા બચ્યાનુ લીંગ ઓળખવું સરળ છે. તેમના જનનાંગ વિસ્તારમાં રહેલ ઉપસેલો ભાગ જો એક હોય તો તે માદા અને જો બે હોય તો તે નર હોય છે, જે પ્રયોગો બાદ નક્કી થયુ છે. માદાના જન્મનાં દસ દિવસ પછી પાંચ જોડ સ્તનગ્રંથી તથા ડિંટડી જોવા મળે છે. નરમાં ડિંટડી હોતી નથી. શારીરિક પરીપક્વ નરને માદાથી અલગ પડતું અંગ હોય છે. જનનાંગ વિસ્તારમાં નરને મોટા શુક્રપીંડ હોય છે. આ શુક્રપીંડો તેના શરીરની સરખામણીમાં બીજા પ્રાણીઓ કરતાં મોટા હોય છે. આ શુક્રપીંડો શરીરમાં અંદર સંકોચન પામી શકે છે.
ઘર ઉંદરની પૂંછડી જે આમ તો પાતળા વાળના આવરણ ધરાવે છે અને શરીર નું સમતોલન જાળવવા હોય છે.પરંતુ તેનું મુખ્ય કાર્ય શરીર માં ગરમીનિયંત્રકનું છે. જ્યારે બહારનુ તાપમાન વધે ત્યારે શરીર નુ લોહી પૂંછડી માંથી પસાર થાય છે. પૂંછડી નુ તાપમાન 10 ડિગ્રી વધે છે. આ માટે શરીરનું આર્ટરીયોવિનસ એનેસ્ટોમોસીસ (arteriovenous anastomosis) તંત્રકામ કરે છે. પૂંછડી ગરમી ને દૂર કરી શરીર નુ તાપમાન જાળવી રાખે છે. તેમની પૂંછડીની લંબાઈ વાતાવરણના તાપમાન પર આધારિત છે. જો ઘર ઉંદર ગરમ પ્રદેશમાં રહેતો હોય તો તેમની પૂંછડી વધુ લાંબી હોય છે. પૂંછડીનો બીજો ઉપયોગ ચડતી કે દોડતી વખતે સમતોલન જાળવવા અને પાછલા પગ પર ઊભા રહેવા (જે વર્તણૂક ને ટ્રાયપોડીંગ કહે છે) તથા બીજા ઘર ઉંદર સાથેની નાની મુલાકાતમાં તે ઉંદરની તેના જૂથમાં તેની પ્રતિભા જાણી શકે છે. છાતીમાં નિયમિત નાના બીજ કદના ગરદનના મૂળ પાસેની એક અંગ ઉપરાંત, ઘર ઉંદરમાં શ્વાસનળી આગળ જે ગળામાં એક બીજા વિધેયાત્મક pinhead માપ ગરદનના મૂળ પાસેની એક અંગ છે.
રૉડન્ટ (રૉડન્ટ)
લેગોમોર્ફા (સસલું, હેર, પીકા)
સ્કેન્ડેન્ટીયા (ટ્રી શૃ)
ડર્મોપ્ટેરા (ઉડતા લીમર)
પ્રાઇમેટ (†પ્લેસીયાડેપીફોર્મસ, સ્ટ્રેપસીરીની, હેપ્લોર્હીની)
|month= ignored (મદદ); Check date values in: |date= (મદદ)CS1 maint: Explicit use of et al. (link) CS1 maint: Multiple names: authors list (link) |date= (મદદ)CS1 maint: Explicit use of et al. (link) CS1 maint: Multiple names: authors list (link) |accessdate= (મદદ) ઘર ઉંદર એ સસ્તન વર્ગનુ અતિ મહત્ત્વનું પ્રાણી છે. ઘર ઉંદર જંગલી હોવા છતાં માણસોની વચ્ચે રહે છે. તેને અણીયાળું નાક, નળાકાર શરીર અને વાળવિહીન પૂંછડી હોય છે. ઘર ઉંદરનો ઉપયોગ પાલતુ ઉંદર તરીકે તથા પ્રયોગશાળામાં સંશોધન માટે થાય છે. તે રોડન્ટ ગોત્રનું નાનું અને જીવવિજ્ઞાનમાં અતિ મહત્ત્વનું સજીવ છે. તે સૌથી વધુ વૈજ્ઞાનિક સંશોધન માટે વપરાય છે.
I. Aviŋŋaq (Mus musculus)
II. Aviŋŋaq suli Aviñŋaq (Lemmus sibiricus)
Orisii meji lo wa, dudu ati pupa resuresu (brown). Awon eku maa n gun ni iwon insi merindinlogun ninu eyi ti insi mejo re maa n je iru. Won maa n ba nnkan je pupo ni pataki awon ti o dudu. Ni laboretiri, won maa n sin awon eku funfun kan ti won fi maa n se iwadii.
Su sòrighe o topi (Mus musculus, Linnaeus 1758), de sa familia Murudi, est unu mamìferu rotzigadore. Si tzerriarat puru topi comuni e topi domesticu po du differentziai de su topi selvaticu, Apodemos sylvaticus. Domesticu po ita esti associau a s'òmine e a suus domu. Animaleddu de colore grigiu, cun runcu appuntidu, mustatzos, e coa longa. Topis funti onnivurus. Sunt preda de sos puzones predatores, de cussos chi catzanta a de note e de sos chi catzanta a de die. Su rapportu con s'òmini est importanti po ita custa ìspetzias est considerada una pesti. Su topi est utilitzau po s'istùdios sièntificos in tottus is traballadorios (laboratorios) de su mundu po ita sciemmus sa sua genetica meda beni e po ita est pitticcu e si accoppiara allestru.
Al sorž (Mus musculus) al é an pičol roditore de la faméia dei Muridi del gènere Mus. El xe anca ciamà sorxe domestico, par diferensiarlo da cueło selvadego.
El xe ła specie pì difusa del so xenere, el ghè in quasi tuti i paesi del mondo, el pol far dani ingenti e anca difonder malatie. Nonostante cuesto, serte spece vien anca adottae come animal domestico. El sorxe più grando del mondo el xe el Capibara, che vive in Sudamerica e el pol pesar fina 70 chili.
Al corpo del sorž, cuèrt da péi, l'è separà in tre pàrt:
Le man le a quàtro dét e con artigli, an pòlice cùrt e žinque cài palmàri. Al pié l'a žinque dét.
Se pol catàrlo in quasi tùti i paesi del mondo, pì spés te le cantìne, sofìte e posti scònti dove ke l pòl stàr tranquìlo e trovàr da mañar. Se adomesticà, al pol viver anca inté le case. Al vive tra un e tre ani, sempre se no te lo cópa prima.
Par čapàrlo e difénder al to formài, la farìna o 'l pàn ke te a in cantina, te pól molàrghe an gàt, ma de quei selvàreghi e svelti, o te pol usàr an tamài co 'n tokét de formài stagionà.
Al sorž (Mus musculus) al é an pičol roditore de la faméia dei Muridi del gènere Mus. El xe anca ciamà sorxe domestico, par diferensiarlo da cueło selvadego.
El xe ła specie pì difusa del so xenere, el ghè in quasi tuti i paesi del mondo, el pol far dani ingenti e anca difonder malatie. Nonostante cuesto, serte spece vien anca adottae come animal domestico. El sorxe più grando del mondo el xe el Capibara, che vive in Sudamerica e el pol pesar fina 70 chili.
Al sórag (Mus musculus) (topo in italiàn) 'l è 'n mamìfar ruditōr dla famìja di Murìdi. 'L è anc ciamâ sórag dumèstic par difarénsa da quél salvàdag (Apodemus sylvaticus) o da quél dal canaléti e di fiùm, dimóndi più grand, ch'l'è la Póndga. I eṅ al bèsti più cumùni dal gènar Mus e a gh 'n è quarànta spéci a 'l incìrca.
I màgnan da tut, più che àtar ròba vegetàla ma anc carna e derivâ dal lat. Dal vòlti, par cambiàr al sò magnàr, i n s faṅ minga di prubléma a magnàr dla mèrda.
I sórag i s càtan in tut i paéś dal mónd, dimóndi vòlti davśèṅ a 'l óm ch'a gh dà, sensa vlér-al, cà e magnàr. Purtròp i sórag i pōlan purtàr sèg anc di brut mâi cuma la leptospiróśi.
A s créd ch'i daśvégnan da l'Àśia sentràla e i s eṅ stramnâ dapartùt in dal mónd par via di cumèrs ad tèra e ad mâr.
L'è na spécie ch'la s adàta dimóndi bèṅ e la viṿ praticamènt in tut i post in du a gh'è dal magnàr e di sit adàt par lugàr-as, p'r eśèmpi in di ambînt urbàṅ e suburbàṅ méntar 'l è dimóndi difìcil catàr-al in di pòst rurài dla muntàgna e in di bòsc.
A s pōl dir ch'i sórag i patìsan la cuncurénsa dgl'atri bèsti ch'i pàran lōr (i ruditōr) parchè i n eṅ minga na spécie ch'la gh la cava a vìvar bèṅ sénsa di prubléma davśèṅ cumpàgni a lōr.
Al pēl 'l è curt e luśènt ad culór griś scûr e al quàcia al còrp fiṅ in fónd a part śampi, uréci, cóa e punta dal muś in du a s véd la pèla ch'lè ad culōr griś-ròśa. Al còrp 'l è divìś in tri part: tèsta, bust e cóa. La maṅ dal sórag la gh'à quàtar dida, quéla di pē sinc.
Al sèns d'l udìt 'l è dimóndi śvilupâ. I sórag i pōlan sintìr dal frequènsi fiṅ a 100 kHz, e anc da piò a s pōl dar, e dònchina bèṅ da 'd là di ultrasòṅ. Par far-as capìr al dróa di sòṅ che anc gl'urèci di óm i pólan sintìr. I sórag i i dróan da spés p'r i arciàm da luntàṅ, o di ultrasòṅ par cumunicàr cun chi àtar datéś.
I eṅ dal bèsti ch'i s mét'n in mót dòp al tramònt e i s tìnan luntàṅ da la luś fòrta. Durànt al dè, i sórag i pònsan in di sò tanabùś, da spés impinî ad quèi cuma 'l cartòṅ, la stòfa o l'èrba. Al sórag al n và minga in letàrg a difarènsa di àtar ruditōr parchè al n patìs minga tant al fréd, basta ch'a gh sia dal magnàr e lò 'l è a pòst.
I eṅ dal bèsti ch'a gh piàś vìvar insém furmànd di grup, arcgnusénd-as in baś a cum i èṅ fat a livèl genètic e par via di udōr. Par far capìr a chi àtar ch'i s càtan lè, i sórag i dróan di segnài ulfatìṿ, marcànd da spés al teritòri cun la pisa e i pét, in genàr lung 3mm e ad culór négar.
Di studiōś dl'Università dla Flòrida i aṅ capî ch'al fémni i vōl'n arcupiàr-as cun di masć ch'i gh'ànan di udór difarènt e pò i fànan i gnai in cumùṅ cun dagl'atri fémni cun 'n udōr cumpàgn. Quést a vōl dir ch'a s dà 'l caś ch'i gh sìan anc dal surèli lè in mèś.
I sórag i gh la càvan a far di fiōi durànt tut 'l an: la fémna la pōl parturìr in cuntinuasiòṅ, anc quìndas vòlti in 'n an. 'L èstar al dura vint óri mént'r al cicclo sinc dè. Quànd un muć ad fémni i vìvan insém i téndan a n andàr minga in èstar ma l'è a basta met'r-i in cuntàt c'n al pis dal masć e 'l èstar al vîṅ in tri dè.
Dòp 'l acupiamènt, la fémna la mét sù un tap vaginàl ch'al dura un dè e che 'l impedìs a i masć ad muntàr-la incóra. Dòp tri stmani, i nàsan i surghèṅ, da 3 a 14. La fémna la i crès da par lē e la para via i masć par far in manéra che lì lōr i n i màgni minga.
I pìcui péna nâ i eṅ òrub e nûd: al pēl al taca a crésar dòp tri dè mént'r i òć i vènan vèrt dòp dū stmani. Dòp sinc/òt stmani 'd vita, i sórag i pōlan tacàr a far di fiōi a sò vòlta. In gènar un sórag al campa 'n an ma al pōl rivàr anc a tri.
Al sórag (Mus musculus) (topo in italiàn) 'l è 'n mamìfar ruditōr dla famìja di Murìdi. 'L è anc ciamâ sórag dumèstic par difarénsa da quél salvàdag (Apodemus sylvaticus) o da quél dal canaléti e di fiùm, dimóndi più grand, ch'l'è la Póndga. I eṅ al bèsti più cumùni dal gènar Mus e a gh 'n è quarànta spéci a 'l incìrca.
I màgnan da tut, più che àtar ròba vegetàla ma anc carna e derivâ dal lat. Dal vòlti, par cambiàr al sò magnàr, i n s faṅ minga di prubléma a magnàr dla mèrda.
I sórag i s càtan in tut i paéś dal mónd, dimóndi vòlti davśèṅ a 'l óm ch'a gh dà, sensa vlér-al, cà e magnàr. Purtròp i sórag i pōlan purtàr sèg anc di brut mâi cuma la leptospiróśi.
The house mouse (Mus musculus) is a small mammal of the order Rodentia, characteristically having a pointed snout, large rounded ears, and a long and almost hairless tail. It is one of the most abundant species of the genus Mus. Although a wild animal, the house mouse has benefited significantly from associating with human habitation to the point that truly wild populations are significantly less common than the semi-tame populations near human activity.
The house mouse has been domesticated as the pet or fancy mouse, and as the laboratory mouse, which is one of the most important model organisms in biology and medicine. The complete mouse reference genome was sequenced in 2002.[2][3]
House mice have an adult body length (nose to base of tail) of 7.5–10 centimetres (3–4 in) and a tail length of 5–10 cm (2–4 in). The weight is typically 40–45 g (1+3⁄8–1+5⁄8 oz). In the wild they vary in color from grey and light brown to black (individual hairs are actually agouti coloured), but domesticated fancy mice and laboratory mice are produced in many colors ranging from white to champagne to black.[4] They have short hair and some, but not all, sub-species have a light belly.[4] The ears and tail have little hair. The hind feet are short compared to Apodemus mice, only 15–19 mm (9⁄16–3⁄4 in) long; the normal gait is a run with a stride of about 4.5 cm (1+3⁄4 in), though they can jump vertically up to 45 cm (18 in).[5] The voice is a high-pitched squeak.[6][7] House mice thrive under a variety of conditions; they are found in and around homes and commercial structures, as well as in open fields and agricultural lands.
Newborn males and females can be distinguished on close examination as the anogenital distance in males is about double that of the female.[8] From the age of about 10 days, females have five pairs of mammary glands and nipples; males have no nipples.[9] When sexually mature, the most striking and obvious difference is the presence of testicles on the males. These are large compared to the rest of the body and can be retracted into the body.
The tail, which is used for balance,[10][11][12] has only a thin covering of hair as it is the main peripheral organ of heat loss in thermoregulation[11] along with—to a lesser extent—the hairless parts of the paws and ears. Blood flow to the tail can be precisely controlled in response to changes in ambient temperature using a system of arteriovenous anastomoses to increase the temperature of the skin on the tail by as much as 10 °C (10 K; 18 °F) to lose body heat.[13] Tail length varies according to the environmental temperature of the mouse during postnatal development, so mice living in colder regions tend to have shorter tails.[4] The tail is also used for balance when the mouse is climbing or running, or as a base when the animal stands on its hind legs (a behaviour known as tripoding), and to convey information about the dominance status of an individual in encounters with other mice.[14]
In addition to the regular pea-sized thymus organ in the chest, house mice have a second functional pinhead-sized thymus organ in the neck next to the trachea.[15]
Rodentia (rodents)
Lagomorpha (rabbits, hares, pikas)
EuarchontaScandentia (treeshrews)
PrimatomorphaDermoptera (flying lemurs)
Primates (†Plesiadapiformes, Strepsirrhini, Haplorrhini)
Mice are mammals of the Glires clade, which means they are amongst the closest relatives of humans other than lagomorphs, treeshrews, flying lemurs and other primates.
The three widely accepted subspecies are increasingly treated as distinct species by some:[16][17]
Two additional subspecies have been recognized more recently:[17]
Many more subspecies' names have been given to house mice, but these are now regarded as synonyms of the five subspecies. Some populations are hybrids of different subspecies, including the Japanese house mouse (M. m. molossinus).[17]
The standard species karyotype is composed of 40 chromosomes. Within Western Europe there are numerous populations – chromosomal races – with a reduced chromosome count arising from Robertsonian fusion.
House mice usually run, walk, or stand on all fours, but when eating, fighting, or orienting themselves, they rear up on their hind legs with additional support from the tail – a behavior known as "tripoding". Mice are good jumpers, climbers, and swimmers, and are generally considered to be thigmotactic, i.e. usually attempt to maintain contact with vertical surfaces.
Mice are mostly crepuscular or nocturnal; they are averse to bright lights. The average sleep time of a captive house mouse is reported to be 12.5 hours per day. They live in a wide variety of hidden places near food sources, and construct nests from various soft materials. Mice are territorial, and one dominant male usually lives together with several females and young. Dominant males respect each other's territories and normally enter another's territory only if it is vacant. If two or more males are housed together in a cage, they often become aggressive unless they have been raised together from birth.
House mice primarily feed on plant matter, but are omnivorous. They eat their own faeces to acquire nutrients produced by bacteria in their intestines.[19] House mice, like most other rodents, do not vomit.[20]
Mice are generally afraid of rats which often kill and eat them, a behavior known as muricide. Despite this, free-living populations of rats and mice do exist together in forest areas in New Zealand, North America, and elsewhere. House mice are generally poor competitors and in most areas cannot survive away from human settlements in areas where other small mammals, such as wood mice, are present.[21] However, in some areas (such as Australia), mice are able to coexist with other small rodent species.[22]
The social behavior of the house mouse is not rigidly fixed into species-specific patterns but is instead adaptable to the environmental conditions, such as the availability of food and space.[23][24] This adaptability allows house mice to inhabit diverse areas ranging from sandy dunes to apartment buildings.[23]
House mice have two forms of social behaviour, the expression of which depends on the environmental context. House mice in buildings and other urbanized areas with close proximity to humans are known as commensal.[23] Commensal mice populations often have an excessive food source resulting in high population densities and small home ranges. This causes a switch from territorial behaviour to a hierarchy of individuals.[23][25] When populations have an excess of food, there is less female-female aggression, which usually occurs to gain access to food or to prevent infanticide.[23] Male-male aggression occurs in commensal populations, mainly to defend female mates and protect a small territory.[23][24] The high level of male-male aggression, with a low female-female aggression level is common in polygamous populations.[26] The social unit of commensal house mouse populations generally consists of one male and two or more females, usually related.[26][27] These groups breed cooperatively, with the females communally nursing. This cooperative breeding and rearing by related females helps increase reproductive success. When no related females are present, breeding groups can form from non-related females.[27]
In open areas such as shrubs and fields, the house mouse population is known as noncommensal. These populations are often limited by water or food supply and have large territories.[24] Female-female aggression in the noncommensal house mouse populations is much higher, reaching a level generally attributed to free-ranging species. Male aggression is also higher in noncommensal populations. In commensal populations, males come into contact with other males quite frequently due to high population densities and aggression must be mediated or the risk of injury becomes too great.[23]
Both commensal and noncommensal house mouse males aggressively defend their territory and act to exclude all intruders. Males mark their territory by scent marking with urine. In marked territories, intruders showed significantly lower aggression than the territory residents.[24] House mice show a male-biased dispersal; males generally leave their birth sites and migrate to form new territories whereas females generally stay and are opportunistic breeders rather than seasonal.[28]
The visual apparatus of mice is basically similar to that of humans but differs in that they are dichromats and have only two types of cone cells whereas humans are trichromats and have three. This means that mice do not perceive some of the colors in the human visual spectrum.[29] However, the ventral area of the mouse retina has a much greater density of ultraviolet-sensitive cones than other areas of the retina, although the biological significance of this structure is unknown.[30][31][32] In 2007, mice genetically engineered to produce the third type of cone were shown to be able to distinguish a range of colors similar to that perceived by tetrachromats.[29]
House mice also rely on pheromones for social communication, some of which are produced by the preputial glands of both sexes. The tear fluid and urine of male mice also contains pheromones, such as major urinary proteins.[33][34] Mice detect pheromones mainly with the vomeronasal organ (Jacobson's organ), located at the bottom of the nose.
The urine of house mice, especially that of males, has a characteristic strong odor. At least 10 different compounds, such as alkanes, alcohols, etc., are detectable in the urine. Among them, five compounds are specific to males, namely 3-cyclohexene-1-methanol, aminotriazole (3-amino-s-triazole), 4-ethyl phenol, 3-ethyl-2,7-dimethyl octane and 1-iodoundecane.[35]
Odours from adult males or from pregnant or lactating females can speed up or retard sexual maturation in juvenile females and synchronise reproductive cycles in mature females (i.e. the Whitten effect). Odours of unfamiliar male mice may terminate pregnancies, i.e. the Bruce effect.
Mice can sense surfaces and air movements with their whiskers which are also used during thigmotaxis. If mice are blind from birth, super-normal growth of the vibrissae occurs presumably as a compensatory response.[36] Conversely, if the vibrissae are absent, the use of vision is intensified.[37]
Female house mice have an estrous cycle about four to six days long, with estrus itself lasting less than a day. If several females are held together under crowded conditions, they will often not have an estrus at all. If they are then exposed to male urine, they will come into estrus after 72 hours.
Male house mice court females by emitting characteristic ultrasonic calls in the 30 kHz–110 kHz range. The calls are most frequent during courtship when the male is sniffing and following the female; however, the calls continue after mating has begun, at which time the calls are coincident with mounting behaviour. Males can be induced to emit these calls by female pheromones. The vocalizations appear to differ between individuals and have been compared to bird songs because of their complexity.[38] While females have the capability to produce ultrasonic calls, they typically do not do so during mating behaviour.
Following copulation, female mice will normally develop a mating plug which prevents further copulation. The plug is not necessary for pregnancy initiation, as this will also occur without the plug. The presence or absence of the plug will not affect litter size either.[39] This plug stays in place for some 24 hours. The gestation period is about 19–21 days, and they give birth to a litter of 3–14 young (average six to eight). One female can have 5 to 10 litters per year, so the mouse population can increase very quickly. Breeding occurs throughout the year. (However, animals living in the wild do not reproduce in the colder months, even though they do not hibernate.)
The pups are born blind and without fur or ears. The ears are fully developed by the fourth day, fur begins to appear at about six days and the eyes open around 13 days after birth; the pups are weaned at around 21 days. Females reach sexual maturity at about six weeks of age and males at about eight weeks, but both can copulate as early as five weeks.[40]
Although house mice can be either monogamous or polygamous, they are most commonly polygamous. They generally show characteristics of mate-defense polygyny in that males are highly territorial and protective of their mates, while females are less agonistic.[41] The communal nursing groups that result from these behaviors lead to lower numbers of infanticide since more females are able to protect greater numbers of offspring.[42]
Both evolutionary and behavioral consequences result from the polygamous nature of the house mouse. One consequence is the paternal investment, which is lower in polygamous mice than in mice that are monogamous.[43] This occurs due to the fact that males spend more time involved in sexual competition than do females, leaving less time for paternal care.[43] Polygamous male house mice spend less time alone with pups.[43] They are also less likely and slower to retrieve lost pups than males of monogamous mice.[43] In contrast, the maternal investment is similar between female mice that have mated once versus multiply.[43]
The polygamous behavior of female house mice promotes sperm competition, which affects both male and female evolutionary fitness.[39] Females who mate with multiple males tend to produce both pups in greater numbers,[39] and with higher survival rates,[44] increasing female fitness. Sperm competition that arises from polygamy favors males with faster, more motile sperm in higher numbers, increasing male fitness.[39] The competitive aspect of insemination increases the frequency of polyandrous events and fertilizations. Polyandry has evolved to increase reproductive success.[45] Male mating behavior is also affected in response to the practice of polygamous behavior. Compared to monogamous house mice, polygamous house mice mate for longer periods of time.[46] This behaviour allows for an increase in both the transfer of sperm and paternity success, which in turn increases male fitness.[46]
As opposed to polygyny, polyandrous behavior in females is the act of breeding with several males in the same season.[47] Variation in number of males that females mate with occurs among a population. Polyandrous behavior is a common mating pattern in the subspecies Mus musculus musculus as well as its relative Mus musculus domesticus.[47]
Polyandry occurs in 30% of all wild populations of house mice.[48] Litters from multiple sires tend to be more genetically diverse than litters of single sires.[47] Multiple paternity is also more common in larger populations than smaller populations, because there is a larger number of mates and more diverse mates to choose from.[48] Within a population, males and females show different levels of multiple mating. Females show bias toward unrelated males rather than related males during sexual selection, resulting in more genetically diverse offspring and a reduction of inbreeding depression.[45] Inbreeding depression increases genetic incompatibilities, levels of homozygosity, and the chance of expression of deleterious recessive alleles.[45] Polyandry has been shown to increase offspring survival compared to monandry.
The fitness of females increases in polyandrous lines due to more genetic diversity and greater litter size.[39]
Due to polyandry, males can be confused by the identity of new offspring.[49] Multiple mating by females and paternity confusion can decrease rates of infanticide.[49] If the males are uncertain if the offspring are theirs, they are less likely to kill the offspring.[49]
Intrauterine insemination causes an evolutionary consequence resulting from polyandrous behavior.[50] When multiple males mate with one female, there are multiple sets of sperm gametes in a female mouse. Offspring fertilized by multiple males can compete more strongly for mother's resources and can lead to a decrease in body size and variation in body size.[50]
Since inbreeding is detrimental, it tends to be avoided. In the house mouse, the major urinary protein (MUP) gene cluster provides a highly polymorphic scent signal of genetic identity that appears to underlie kin recognition and inbreeding avoidance. Thus there are fewer matings between mice sharing MUP haplotypes than would be expected if there were random mating.[51] Another mechanism for avoiding inbreeding is evident when a female house mouse mates with multiple males. In such a case, there appears to be egg-driven sperm selection against sperm from related males.[52]
A region of mouse chromosome 16 is associated with thyroid function in mice. However, mice with a knockout of 16 genes - 550kb - in this region produced a normal phenotype, excluding these genes in particular from the dysfunction being pursued in that study.[53]
House mice usually live less than one year in the wild, due to a high level of predation and exposure to harsh environments. In protected environments, however, they often live two to three years. The Methuselah Mouse Prize is a competition to breed or engineer extremely long-lived laboratory mice. As of 2005, the record holder was a genetically engineered mouse that lived for 1,819 days (7 days short of 5 years).[54] Another record holder that was kept in an enriched environment but did not receive any genetic, pharmacological, or dietary treatment lived for 1,551 days (4 years, 90 days).[55][56]
House mice usually live in proximity to humans, in or around houses or fields. They are native to India,[57][58] and later they spread to the eastern Mediterranean about 13,000 BC, only spreading into the rest of Europe around 1000 BC.[59] This time lag is thought to be because the mice require agrarian human settlements above a certain size.[59] The house mouse first arrived in the Americas in the early sixteenth century. It was carried aboard on the ships of Spanish explorers and Conquistadors. About one hundred years later, it arrived in North America with French fur traders and English colonists. They have since been spread to all parts of the globe by humans.
Many studies have been done on mouse phylogenies to reconstruct early human movements. For example, one study suggests the possibility of a previously unsuspected early link between Northern Europe and Madeira on the basis of the origin of Madeiran mice.[60] House mice were thought to be the primary reason for the domestication of cats.
The first written reference to mice kept as pets occurs in the Erya, the oldest extant Chinese dictionary, from a mention in an 1100 BC version.[61] Human domestication led to numerous strains of "fancy" or hobby mice with a variety of colours and a docile temperament.[62] Domestic varieties of the house mouse are bred as a food source for some carnivorous pet reptiles, birds, arthropods, and fish.[62] The effects of domestication can be rapid, with captive-reared mice differing in boldness and activity patterns compared to wild-caught mice after 4–5 generations in recent research.[63][64]
Mice are widespread pest organisms, and one of the most common rodents to infest human buildings. They commonly forage outdoors during the spring and summer, but retreat into buildings through the fall and winter to seek warmth and food. They typically feed on unattended food, leftovers and garden produce. Their foraging risks the contamination and degradation of food supplies, and can also spread other pests such as fleas, ticks and lice.[65]
When infesting homes, house mice may pose a risk of damaging and compromising the structure of furniture and the building itself. They gnaw various materials to file down their growing teeth and keep the length under control. Common damage includes gnawed electrical wires, marks on wooden furniture and construction supporting elements, and textile damage.[65]
House mice can sometimes transmit diseases, contaminate food, and damage food packaging. Although the Centers for Disease Control and Prevention provides a list with diseases transmitted by rodents,[66] only a few of the diseases are transmitted through the house mouse.
Lymphocytic choriomeningitis (LCMV) can be transmitted by mice, but is not a commonly reported infection in humans, though most infections are mild and are often never diagnosed.[67][68][69] Some concern exists that women should not be infected with LCMV during pregnancy.[70][71]
House mice are not usually a vector of human plague (bubonic plague) because they have fewer infestations with fleas than do rats, and because the fleas which house mice normally carry exhibit little tendency to bite humans rather than their natural host.[72]
Rickettsialpox, caused by the bacterium Rickettsia akari and similar to chickenpox, is spread by mice in general, but is very rare and generally mild and resolves within two or three weeks if untreated. No known deaths have resulted from the disease. Murine typhus (also called endemic typhus), caused by the bacterium Rickettsia typhi, is transmitted by the fleas that infest rats. While rat fleas are the most common vectors, cat fleas and mouse fleas are less common modes of transmission.[73] Endemic typhus is highly treatable with antibiotics. The U.S. CDC currently does not mention rickettsialpox or murine typhus on its website about diseases directly transmitted by rodents (in general).[66]
Leptospirosis is carried by a variety of wild and domestic animals including dogs, rats, swine, cattle, mice in general, and can be transmitted by the urine of an infected animal and is contagious as long as the urine is still moist.[74]
In Central Europe, the Dobriva sequence of hantavirus has been found in house mice. This is the most serious type of hanta that can infect humans.[75]
Mice have become an invasive species on islands to where they have spread during the period of European exploration and colonisation.
New Zealand had no land mammals other than two species of bat prior to human occupation, and the house mouse is one of many species that have been introduced. Mice are responsible for a reduction in native bird species since they eat some of the same foods as birds. They are also known to kill lizards and have a large effect on native insects.[76]
Gough Island in the South Atlantic is used by 20 species of seabirds for breeding, including almost all of the world's Tristan albatross (Diomedea dabbenena) and Atlantic petrel (Pterodroma incerta). Until house mice arrived on the island in the 19th century with sailors, the birds did not have any mammalian predators. The mice have since grown unusually large and have learned to attack albatross chicks, which can be 90cm tall, but are largely immobile, by working in groups and gnawing on them until they bleed to death.[77]
In the grain belt of southeastern Australia, the introduced subspecies Mus musculus domesticus breed so successfully, every three years or so they reach plague proportions, achieving densities of 1000 per hectare and causing massive disruption to communities, and losses to agriculture of A$36 million annually.[78]
Mice are the most commonly used mammalian laboratory animal, due to their relatively close relationship, and associated high homology, with humans, their ease in maintenance and handling, and their high rate of reproduction. Laboratory mice typically belong to standardized inbred strains selected for the stability or clarity of specific harmful mutations. This allows research with laboratory mice to easily restrict genetic and biological variables, making them very useful model organisms in genetic and medicinal research.[79]
Importance of mice as a house and agricultural pest resulted in a development of a variety of mouse-related rituals and stories in world's cultures. The Ancient Egyptians had a story about "The mouse as vizier".[80]
Many South Slavs had a traditional annual "Mouse Day" celebration. In the eastern Balkans (most of Bulgaria, North Macedonia, the Torlak districts of Serbia), the "Mouse Day" (Bulgarian: Миши ден, Мишин ден) was celebrated on October 9 of the Julian calendar (corresponds to October 27 of the Gregorian calendar in the 20th and 21st centuries), the next day after the feast of Saint Demetrius. In the western Balkans (Bosnia, Croatia), the Mouse Day would usually be celebrated in the spring, during the Maslenitsa week or early in the Lent.[81]
The house mouse (Mus musculus) is a small mammal of the order Rodentia, characteristically having a pointed snout, large rounded ears, and a long and almost hairless tail. It is one of the most abundant species of the genus Mus. Although a wild animal, the house mouse has benefited significantly from associating with human habitation to the point that truly wild populations are significantly less common than the semi-tame populations near human activity.
The house mouse has been domesticated as the pet or fancy mouse, and as the laboratory mouse, which is one of the most important model organisms in biology and medicine. The complete mouse reference genome was sequenced in 2002.
La Hejma muso (Mus musculus) estas malgranda rodulo, nome muso, unu el plej nombraj specioj de la genro Mus. Kvankam natura animala, la hejma muso ĉefe vivas asocie kun homoj, kaŭzante damaĝon al rikoltoj kaj al stokoj de manĝo, sen enkalkuli ĉiutagan ĝenadon.
La Hejma muso estis aldomigitaj kiel maskotoj, bestomanĝo aŭ kiel laboratoriaj musoj kiuj estas unu el plej gravaj modelorganismoj en biologio kaj medicino. Ĝi estis tute la plej komune uzata genetike ŝanĝita laboratoria mamulo.[1]
La Hejma muso (Mus musculus) estas malgranda rodulo, nome muso, unu el plej nombraj specioj de la genro Mus. Kvankam natura animala, la hejma muso ĉefe vivas asocie kun homoj, kaŭzante damaĝon al rikoltoj kaj al stokoj de manĝo, sen enkalkuli ĉiutagan ĝenadon.
La Hejma muso estis aldomigitaj kiel maskotoj, bestomanĝo aŭ kiel laboratoriaj musoj kiuj estas unu el plej gravaj modelorganismoj en biologio kaj medicino. Ĝi estis tute la plej komune uzata genetike ŝanĝita laboratoria mamulo.
El ratón casero, ratón doméstico o ratón común (Mus musculus) es una especie de roedor miomorfo de la familia Muridae.[2] Es la especie más frecuente de ratón. Se cree que es la segunda especie de mamíferos con mayor número de individuos, después de Homo sapiens. Los ratones saltan sobre sus dos patas traseras. Habita siempre cerca del hombre, con los que mantiene una relación de comensalismo. Es también el mamífero más utilizado en experimentos de laboratorio y existen multitud de variantes transgénicas que simulan enfermedades genéticas humanas. Está incluido en la lista 100 de las especies exóticas invasoras más dañinas del mundo[3] de la Unión Internacional para la Conservación de la Naturaleza.
Los ratones comunes adultos pesan entre 12 y 40 gramos, y miden entre 15 y 19 cm, incluyendo la cola, que supone algo más de la mitad de su longitud. Su pelaje es corto y de tonos grises, que se aclaran en el vientre. Los ratones de laboratorio y los utilizados como mascotas son generalmente blancos. Su pelo es escaso en la cola y las orejas.[cita requerida]
Posee unos largos bigotes (vibrisas) que son sensibles al tacto y le proporcionan información sobre el medio. Como su vista es muy débil el ratón sólo identifica los objetos desde muy cerca. Su olfato en cambio está muy desarrollado, lo ayuda en encontrar los alimentos y a los demás ratones. Su oído está también desarrollado, el ratón oye hasta los sonidos de 100 kHz (80 kHz más que las personas). También emplean el órgano vomeronasal para detectar feromonas y compuestos no volátiles a través del olfato. Tanto los adultos como las crías emiten sonidos de frecuencias comprendidas entre 50 y 150 kHz para la comunicación socio-sexual.[4]
La duración de la gestación es de unos dieciocho días, dando lugar a camadas de entre seis y doce crías. La duración del ciclo estral de la hembra es de alrededor de cuatro días.
No es fácil distinguir el sexo de los ratones cuando son jóvenes. Sin embargo, en las hembras la distancia entre el ano y los genitales es menor que en los machos. Cuando los ratones alcanzan la madurez sexual, los machos pueden distinguirse con facilidad por sus testículos, de gran tamaño en proporción con el resto del cuerpo. Las hembras poseen cinco pares de glándulas mamarias y pezones, de los que los machos carecen.
Aunque se desplazan habitualmente sobre sus cuatro patas, pueden erguirse en ocasiones sobre las dos traseras, ayudándose con la cola, para comer, orientarse o luchar. Cuando corren, mantienen la cola horizontal para guardar el equilibrio. Son buenos saltadores, escaladores y nadadores (esto último solo en caso de necesidad).
Son activos principalmente al crepúsculo o durante la noche, ya que evitan las luces intensas. Son animales territoriales. Generalmente un macho dominante dirige un grupo con varias hembras e individuos jóvenes. Solo el macho dominante tiene derecho a aparearse con las hembras. Cuando un macho alcanza la madurez sexual, a menudo se enfrenta con el macho dominante de su grupo en un combate a muerte. Si dos o más machos son encerrados juntos en una jaula, frecuentemente se vuelven agresivos, a no ser que hayan sido criados juntos en cautividad desde su nacimiento.
Su dieta se basa principalmente en vegetales, pero también pueden comer carne y productos lácteos. Además el infanticidio es común si un ratón se encuentra con una cría extraña, este suceso es más común en machos que en hembras debido a la presencia de testosterona.[5]
Las hembras pueden ver acelerado su ciclo estral si huelen orina o feromonas de macho, lo que aumenta las posibilidades de éxito reproductivo en la cópula.[6] Esta última solo suele ser permitida por la hembra durante el estro y ocupa generalmente menos de diez segundos por acto aunque el cortejo previo suele durar más tiempo. Después de la terminación de la preñez las hembras muestran agresión maternal y atacan a cualquier macho intruso que se acerque al nido. Este comportamiento se mantiene aproximadamente por dos semanas, y parece depender de los factores hormonales del embarazo.[7]
Se conocen las siguientes subespecies de Mus musculus:
Subespecies aceptadas:[2]
Subespecies dudosas:[2]
Los ratones de laboratorio suelen ser híbridos de M. m. m. y M. m. domesticus.
.JPG)
|coautores= (ayuda) |coautores= (ayuda) El ratón casero, ratón doméstico o ratón común (Mus musculus) es una especie de roedor miomorfo de la familia Muridae. Es la especie más frecuente de ratón. Se cree que es la segunda especie de mamíferos con mayor número de individuos, después de Homo sapiens. Los ratones saltan sobre sus dos patas traseras. Habita siempre cerca del hombre, con los que mantiene una relación de comensalismo. Es también el mamífero más utilizado en experimentos de laboratorio y existen multitud de variantes transgénicas que simulan enfermedades genéticas humanas. Está incluido en la lista 100 de las especies exóticas invasoras más dañinas del mundo de la Unión Internacional para la Conservación de la Naturaleza.
Koduhiir (Mus musculus), rahvapäraselt majahiir[1], on hiirlaste sugukonda hiire perekonda kuuluv imetaja.
Koduhiirt on kodustatud ning teda peetakse lemmikloomana ja laborites katseloomana. Valge laborihiir on koduhiire albinootiline vorm[2][1]. Koduhiire baasil on loodud ka geneetiliselt muundatud hiired.
Koduhiir on inimkaasleja. Inimese abil on ta levinud kõikjale maailmas[3]. Tema arvukus sõltub inimasustuse tihedusest. Ta puudub vaid väga hõreda inimasustusega Kaug-Põhjas. Eestis on ta sage ja kõikjal levinud.[2][1]
Koduhiire tüvepikkus on 6–10 cm, millele lisandub 5–11 cm pikkune saba. Kaal on 18–30 g. Värvus on muutlik, aga valdavalt hall[2].[3]
Hiir on väiksem kui rott. Sellepärast võib hiir olla umbes rotipoja suurune. Kui võrrelda hiirt ja rotipoega, siis on hiirel suuremad kõrvad ja pikem saba.[4]
Koduhiirel on iseloomulik nn hiirelõhn. Seda eritavad muskusnäärmed.[2]
Haploidne hiire genoom koosneb 20 kromosoomist, mille seas on 19 on autosoomi ehk mittesugukromosoomi ja 2 sugukromosoomi. Selle maht on ligi 2,7 Gbp.[5]
Hiire sekveneeritud genoom avaldati 2002. aastal.[6]
Talvel elab koduhiir vaid hoonetes, suvel ka asulate lähedal põldudel, aedades ja võsas[2][1]. Ta elab väikese perena, kuhu kuuluvad üks isasloom, paar-kolm emast ja nende järglased[1]. Ta kaevab lühikesi ja lihtsa ehitusega urge[2].
Koduhiir eelistab kuivi pesakohti. Pesa rajab ta tavaliselt toiduallikate juurde. Ta otsib harva toitu kaugemalt kui paar meetrit pesast. Pesad on enamasti tehtud kohapeal leiduvatest materjalidest, näiteks vanast paberist.[4]
Koduhiired väldivad uusi asju. Seda nimetatakse neofoobiaks.[4]
Looduses söövad koduhiiri kõik lihatoidulised loomad: kärplased, rebane, metssiga ja röövlinnud.[2][1]
Koduhiir on kõigesööja[2]. Valdavalt toitub ta inimese ja koduloomade toidust ja jäätmetest[2]. Looduses sööb ta taimede rohelisi osi, seemneid, viljateri ja putukaid[2]. Ta kogub ka väikesi tagavarasid.[1]
Hoonetes sigib koduhiir aasta ringi, 5–8 korda aastas. Looduses sigib ta vaid soojal ajal, Eestis aprillist oktoobrini, paar-kolm korda aastas. Tiinus kestab 21 päeva. Pesakonnas on 3–8 poega, aga rekordiliselt on täheldatud 21 poega. Pojad on sündides paljad ja pimedad ning kaaluvad kõigest 1 g. Nende silmad avanevad alles 12–15 päeva vanuselt ja poegi imetatakse 18 päeva. Pojad saavutavad iseseisvuse ja suguküpsuse 2 kuu vanuselt.[2][1]
Looduses on koduhiirte eluiga keskmiselt 3 kuud[1]. Vangistuses elavad nad sageli 2–3 aastat. Laboritingimustes on koduhiir elanud üle 4 aastaseks.
Koduhiir on inimese jaoks peamiselt kahjur, kes reostab ja hävitab toitu ja muid varusid[2]. Sellepärast ei kuulu koduhiir looduskaitse alla[1]. Lisaks toidu rikkumisele levitab koduhiir haigusi[4].
Kodus elavate pisiloomade, aga eriti koduhiirte püüdmiseks on leiutatud hiirelõks.
Minevikus võideldi koduhiirte vastu peamiselt nii, et kodus peeti hiirtest toituvaid loomi: mitte üksnes kasse, vaid ka koeri, naaritsaid ja isegi majausse.
Tänapäeval soovitatakse koduhiirtest lahtisaamiseks kombineeritud tõrjet: neid hävitatakse lõksude abil füüsiliselt ja lisaks antakse neile mürgitatud sööta. Söödaga tuleb olla ettevaatlik, sest koduhiir valib toitu väga hoolikalt.[4]
Koduhiir (Mus musculus), rahvapäraselt majahiir, on hiirlaste sugukonda hiire perekonda kuuluv imetaja.
Koduhiirt on kodustatud ning teda peetakse lemmikloomana ja laborites katseloomana. Valge laborihiir on koduhiire albinootiline vorm. Koduhiire baasil on loodud ka geneetiliselt muundatud hiired.
Sagu arrunta edo etxe-sagua (Mus musculus) muridae familiako karraskaria da, bere generoan arruntena dena[1].
Basatia denean, uztentzat kaltegarria izan da. Hala ere, egun konpainia-animalia bilakatu dute.
Adituek hiru azpiespezie onartu dituzte, gero eta gehiago ezpezie ezberdinatzat hartzen dituztenak[2]:
Duela gutxi beste bi azpiespezie onartu dituzte:
Artikulu hau biologiari buruzko zirriborroa da. Wikipedia lagun dezakezu edukia osatuz. Sagu arrunta edo etxe-sagua (Mus musculus) muridae familiako karraskaria da, bere generoan arruntena dena.
Basatia denean, uztentzat kaltegarria izan da. Hala ere, egun konpainia-animalia bilakatu dute.
Kotihiiri (Mus musculus) on pieni ihmisasumusten ja varastojen liepeillä viihtyvä jyrsijälaji.
Kotihiiri pääsee helposti asuinrakennusten sisätiloihin jopa alle senttimetrin kokoisesta kolosta ja erilaisten materiaalien läpi.[3] Se on aktiivisin vuorokauden pimeimpinä aikoina, mutta sisällä se liikkuu kaikkina vuorokaudenaikoina toisin kuin metsähiiri, joka on aktiivinen vain öisin. Kotihiiren elinalueeksi riittää muutama neliömetri, mikäli ruokaa ja pesäpaikka löytyvät.
Kotihiiri on luultavasti lähtöisin Aasian aroilta tai Välimeren seudulta.[4]
Nykyisin kotihiiri asustaa lähes kaikissa maailman elinympäristöissä. Vain napaseudulta se puuttuu. Kotihiiren luontaista ympäristöä ovat metsät ja ruohostot, mutta laji on elänyt ihmisen läheisyydessä jo tuhansia vuosia. Luontaisen elinalueensa ulkopuolelle kotihiiristä on usein ollut haittaa sekä ihmisille että alueen alkuperäiselle luonnolle. Kotihiiri luetaan siksi yhdeksi sadasta haitallisimmasta vieraslajista[5].
Kotihiiri on väriltään melko tasaisen ruskeanharmaa; vatsapuoli on vain hieman vaaleampi kuin selkäpuoli. Kooltaan se on vähän pienempi kuin metsähiiri, eli vartalo on noin 6–10 senttimetriä pitkä, ja häntä samanmittainen. Paino on 12–22 grammaa.[4]
Vasta äskettäin on tiedostettu, että aiemmin yhdeksi lajiksi luultu kotihiiri on molekyyli- ja kromosomibiologisin testein jaettavissa kahdeksi selkeäksi lajiksi: vaaleaksi (Mus musculus) ja tummaksi (Mus domesticus) kotihiireksi.lähde?
Kotihiiret yleensä liikkuvat neljällä jalalla. Syödessään tai kamppaillessaan ne kuitenkin seisovat takajaloillaan, tukien itseään hännällään. Juostessa häntä toimii tasapainottajana ja yleensä häntä on pystyasennossa, ellei hiiri ole peloissaan. Hiiret ovat hyviä kiipeilemään, hyppäämään ja uimaan. Aktiivista aikaa ovat hämärä ilta ja yö; hiiret eivät pidä kirkkaista valoista. Ne elävät yleensä piilopaikoissa ruoan läheisyydessä ja rakentavat pesänsä pehmeisiin materiaaleihin.
Hiirillä on omat reviirinsä ja yleensä uroshiiri elää yhdessä useiden naarashiirten ja poikueensa kanssa. Dominoivat uroshiiret kunnioittavat toistensa elinpiirejä, eivätkä yleensä tunkeudu toisten pesimäalueelle. Mikäli useita uroshiiriä on yhtä aikaa samassa häkissä, ne käyttäytyvät usein aggressiivisesti toisiaan kohtaan, elleivät ole kasvaneet syntymästä asti yhdessä.
Hiiret pelkäävät rottia, jotka usein tappavat ja syövät hiiriä. Kotihiiri on heikko puolustamaan itseään ja alueilla, jossa elää muita pieniä nisäkkäitä tai hiirilajeja, se ei selviä kaukana ihmisasutuksista.[6]
Kotihiiri on synnynnäinen selviytyjä ravinnon suhteen, eikä nirsoile ruokaa valitessaan. Sille kelpaakin hyvin monenlainen ravinto. Luonnossa se syö siemeniä, juuria ja muita kasvinosia. Välipalaksi se nappaa hyönteisiä ja niiden meheviä toukkia ja sopivasti kohdalle osuva raato kelpaa myös. Rakennuksissa asuvat kotihiiret syövät melkein mitä tahansa ruokaa, johon vain pääsevät käsiksi. Kotihiiret pitävät erityisesti erilaisista siemenistä. Hiiret tarvitsevat vain niukalti vettä – valtaosa tarvittavasta nesteestä saadaan ruoka-aineista. Kotihiiri syö omaa ulostettaan, ja saa siitä suolen bakteerien kehittämiä ravintoaineita. Vangittuna hiiri voikin tehdä ulosteensa muun muassa syömänsä ruoan päälle tai juoma-astiaan. Muiden jyrsijöiden tapaan kotihiirikään ei pysty oksentamaan. Syötäväksi kelpaavat myös saippua, liima, kynttilät ja monenlaiset muut kodin tarvikkeet.lähde? Kotihiiri on suuri hygieniariski keittiötiloissa, sillä se voi levittää erilaisia tauteja ruokaa etsiessään.
Sisätiloissa kotihiiri pystyy hyvissä olosuhteissa tuottamaan 5–6 poikuetta vuodessa. Kantoaika on lyhyt, vain 19 vuorokautta, ja poikueessa on 4–8 poikasta. Poikaset syntyvät karvattomina ja sokeina, mutta silmät aukeavat 12–14 päivän kuluttua. Poikasia imetetään kolme viikkoa, ja niistä tulee sukukypsiä jo 5–7 viikon iässä.[7]
Koska hiiri on elänyt niin pitkään läheisessä kontaktissa ihmisten kanssa, se esiintyy usein kansanperinteessä.[4]
Ihmisillä ja muilla kädellisillä on perinnöllinen taipumus oppia nopeasti pelkäämään käärmeitä, hiiriä ja hämähäkkejä. Naiset kärsivät peloista ja fobioista neljä kertaa useammin kuin miehet, ja naisten väitetään pelkäävän erityisen usein juuri mainittuja eläimiä.[8]
Kotihiiri (Mus musculus) on pieni ihmisasumusten ja varastojen liepeillä viihtyvä jyrsijälaji.
Kotihiiri pääsee helposti asuinrakennusten sisätiloihin jopa alle senttimetrin kokoisesta kolosta ja erilaisten materiaalien läpi. Se on aktiivisin vuorokauden pimeimpinä aikoina, mutta sisällä se liikkuu kaikkina vuorokaudenaikoina toisin kuin metsähiiri, joka on aktiivinen vain öisin. Kotihiiren elinalueeksi riittää muutama neliömetri, mikäli ruokaa ja pesäpaikka löytyvät.
Souris grise, Souris commune, Souris domestique
La Souris grise[1],[2] (Mus musculus ou, avec le sous-genre, Mus (Mus) musculus) est une espèce parmi les petits rongeurs de la famille des muridés. En français elle est appelée aussi Souris domestique[3], Souris commune[4]. On désigne aussi plus simplement cette espèce très répandue par le nom vernaculaire générique, souris. C'est un animal nocturne, généralement assez craintif, qui vit souvent à proximité ou dans les habitations humaines, d'où son appellation « domestique » (mot dérivé du latin domus, la maison) comme pour la mouche domestique. La souris blanche est une race de souris domestiquée largement utilisée en laboratoire. Une fois apprivoisée c'est un animal qui est apprécié également comme animal de compagnie très affectueux et intelligent. L'aspect culturel autour de la souris est extrêmement important. De nombreux proverbes, citations, livres, poèmes, chansons, films, dessins animés, etc. portent sur ce thème de la souris.
Certaines bases comme MSW admettent un sous-genre Mus (Mus) et plusieurs sous-espèces :
Auxquelles il faut ajouter une sous-espèce éteinte depuis 1930 :
Ces sous-espèces peuvent se croiser : on connaît l'hybridation naturelle entre Mus musculus domesticus et Mus musculus castaneus en Californie. Presses scientifiques CNRC (Annie Orth, Theophilus Adama, Waheedud Din et François Bonhomme).
Le corps de la souris commune est couvert de poils gris, plus clair sur le ventre, sauf le bout des pattes, les oreilles, le bout du museau et la queue. Il est séparé en trois parties : la tête qui porte la bouche et les organes sensoriels pairs (olfactifs, visuels, auditifs), le tronc auquel se rattachent deux paires de membres et la queue, située au-delà de l'anus. Le dimorphisme sexuel est peu apparent. La taille adulte du corps sans la queue de la souris est comprise entre 7 et 10 cm pour un poids adulte qui va de 21 g jusqu'à 60 g pour les plus grosses femelles.[réf. nécessaire][6]
La tête est séparée du tronc par un cou bien marqué. Les narines externes s'ouvrent à la face ventrale du museau, au fond de deux dépressions incurvées, situées au centre du rhinarium. La bouche ventrale, triangulaire est limitée par 2 lèvres. Elle laisse apparaître les deux paires d'incisives caractéristiques des rongeurs. Les yeux (allant du rouge vif au noir) sont munis de 2 paupières, supérieure et inférieure, mobile. Les pavillons des oreilles sont de longs replis cutanés entourant l'orifice des conduits auditifs externes. Enfin, elle porte des vibrisses, organes tactiles grâce à leur riche innervation par le nerf trijumeau.
Le tronc porte latéralement les deux paires de membres, ventralement les mamelles et les orifices urinaire, génital et anal.
Les membres sont composés de trois segments :
Les pattes avant possèdent quatre doigts bien développés, terminés par des griffes, le pouce étant atrophié. On peut observer trois callosités interdigitalles et deux callosités basales. Les pattes arrière possèdent cinq doigts, bien développés et terminés par des griffes. Aux points d'appui se sont développées des callosités dont la disposition est spécifique. La souris possède cinq paires de mamelles : trois paires sur la poitrine, plus une à l'aine et une au niveau du bassin. Les orifices, urinaire, génital et anal, sont disposés différemment selon le sexe de la souris. Chez la femelle, l'urètre s'ouvre en avant du vagin, au sommet d'une papille urinaire. Le vagin s'ouvre au niveau de la vulve. L'anus est séparé de la vulve par un court périnée. Tandis que, chez le mâle, les orifices urinaire et génital sont confondus à l'extrémité du pénis, normalement cachés dans un repli cutané, le prépuce. Les testicules normalement intra-abdominaux peuvent descendre chacun dans un diverticule de la cavité abdominale recouvert d'un sac cutané, le scrotum.
L'anus est localisé à la base de la queue.
Mesurant 5 à 10 cm, elle est aussi longue que le tronc et la tête. Elle est recouverte d'écailles cornées épidermiques disposées en anneaux entre lesquelles s'insèrent quelques poils très courts , ainsi qu'une légère pilosité à son extrémité.
Chez la souris commune, la reproduction a lieu toute l'année. La maturité sexuelle est atteinte vers l'âge de cinq à six semaines : 45 jours pour les mâles, 40 à 45 jours pour les femelles. La fréquence des relations sexuelles peut atteindre jusqu'à 8 coïts par jour, notamment pour les petites souris[réf. nécessaire].
L'espèce est nidicole. Une femelle peut mettre au monde de 5 à 15 portées par an. La durée de gestation est de 18 à 21 jours et il y a généralement entre 5 et 12 petits par portée, 18 au maximum. Elle peut entamer une nouvelle gestation toutes les six semaines. Les petits s'appellent des souriceaux. Ils naissent nus et aveugles et restent au nid, se nourrissent du lait de leur mère pendant environ 3 semaines, âge de sevrage. Quand la mère quitte les souriceaux pour une certaine durée, ceux-ci la rappellent en criant dans le domaine des ultrasons, sauf déficience de leur gène FOXP2. La souris commune a une espérance de vie de 1 à 3 ans[7] en l'absence de prédation. Cependant, certaines manipulations biologiques ou génétiques permettent de les faire vivre beaucoup plus longtemps, et ces recherches font l'objet du « Prix de la Souris Mathusalem »[8].
La souris commune est un animal nocturne qui vit, à l'état naturel, dans les champs ou à proximité des habitations humaines. Son régime alimentaire est omnivore à tendance granivore. Elle consomme moins de 5 grammes de nourriture par jour.
Les prédateurs de la souris sont les petits mammifères comme les chats, les belettes, les renards, etc. mais aussi des serpents, des oiseaux comme les rapaces diurnes et surtout nocturnes, les grues ou hérons et bien d'autres carnivores encore. La souris est prolifique, mais a beaucoup de prédateurs ; c'est une proie petite, mais assez facile à attaquer pour ces derniers. L'Homme, qui la considère souvent comme un animal nuisible détruisant les cultures et propageant des maladies via leurs parasites et leurs fèces, est aussi un prédateur redoutable pour la souris. Pour la faire disparaître des habitations, il héberge des animaux comme le chat ou bien utilise des pièges et des poisons chimiques. La domestication du chat aurait eu comme première motivation la lutte contre les souris et les rats. L'espérance de vie d'une souris est de un à trois ans en l'absence de prédateurs[7], mais seulement de cinq mois à l'état sauvage. Sa grande capacité d'adaptation et son aptitude à cohabiter avec les humains en ont cependant fait l'un des mammifères les plus répandus sur Terre, avec le rat.
Elle peut être infectée par de nombreux endoparasites et par quelques ectoparasites dont certaines espèces de tiques et des puces. Mus musculus pourrait même peut-être constituer l'hôte originel de la puce (Leptopsylla segnis)[9]. Les parasites jouent un rôle dans la régulation de ses populations, la souris pouvant aussi être une espèce-réservoir pour certains pathogènes.
L'origine de la souris est peu précise. On pense qu'elle vivait en Asie avant d'envahir l'Europe[10],[11]. Elle est ensuite devenue une espèce envahissante sur les îles où elles ont été introduites pendant la période d'exploration et de colonisation européenne.
La souris commune a été et continue à être beaucoup utilisée comme organisme modèle par les laboratoires pour divers types d'études et l'expérimentation animale.
La souris blanche, qui se reproduit facilement et abondamment en captivité, est une source de protéines appréciée par les éleveurs de petits animaux carnivores. Par exemple pour nourrir les serpents[12].
Les souriceaux sont proposés à différents âges[12] :
La souris, à l’état domestique, qu'elle soit « Fancy » (type souris d'animalerie) ou de morphologie « show » que l'on trouve chez les éleveurs amateurs (généralement plus grande et répondant à certains critères morphologiques), est un animal faisant partie des « NAC » (nouveaux animaux de compagnie).
Type sauvage de coloris agouti
Mutation albinos (blanche aux yeux rouges particulièrements sensibles au UV)
Coloris « Agouti Even Mismark »
Coloris noir, ou Tan.
Souris beige
Souris brune
On préconise en général 900 cm2 pour une femelle et 2000 cm2 pour un mâle, soit une cage pour une souris. On conseillera de laisser les petites cages de côté, ou, à la rigueur, pour le transport. Une cage de, au minimum, 60x30x40 est confortable pour 2, voire 3 souris.[réf. nécessaire] Les mâles sont territoriaux et ne se tolèrent pas ou mal[réf. nécessaire], en revanche les femelles doivent être au moins par 3 au cas où l'une meurt. Les accessoires fréquemment présents dans une cage sont : un biberon pour l'eau (à changer tous les jours), une gamelle en céramique, plastique ou métal (pour être facilement lavable), une roue (en plastique, pas de roue en métal avec les rayons qui peuvent coincer la queue de la souris, et d'un diamètre d'environ 20cm minimum ou bien un disque d'exercice ; on peut en placer plusieurs s'il y a plusieurs souris et que la cage est assez grande), des tunnels en plastique (vendus dans les animaleries), en carton (rouleau de papier toilette), on peut même créer un réseau de galeries avec des tuyaux de plomberie (en vente dans les magasins spécialisés ou magasins vendant des accessoires pour piscine), une petite maison (en bois, céramique, verre : mieux vaut éviter le plastique qui entraîne de la condensation) et une poignée de matériaux pour se faire un nid confortable, composée de foin non-poussiéreux, mouchoirs blancs ou papier toilette, des feuilles séchées de noisetiers...
La souris a une urine qui peut avoir une odeur très forte. Une cage et une litière adaptées (litière végétale non toxique comme du lin, du chanvre/chambiose ou des rafles de maïs, les copeaux de bois résineux sont à proscrire) d'une couche d'environ 4 cm. Une ventilation suffisante (pas d'aquarium dont la hauteur des parois soit supérieure à la largeur, etc.), une densité de population raisonnable (au minimum 600 cm2 par souris) et des nettoyages fréquents (toutes les semaines pour une petite cage mais tous les 15 jours pour une grande) préviennent d'éventuels problèmes d'odeur dus à la formation d'ammoniaque par dégradation des urines[13]. La souris ne dort généralement pas la nuit, il est donc conseillé de ne pas laisser de cages dans les pièces de repos, au risque d'insomnies. En cas de parasites, l'utilisation d'une goute de stronghold chaton est conseillé. En revanche il est inutile de laver une souris.
Plutôt omnivore, tendance à l’obésité, préférez des aliments simples comme des granulés complets, des bouchons, légumes, fruits (frais ou secs) ou encore du foin, important pour l'usure des dents. Le fromage est à éviter car, contrairement aux idées reçues, il est mauvais pour nos petites amies. Dans le commerce, on trouve également des mélanges adaptés aux besoins des souris ; ils sont composés de différents mélanges de graines, de foin et de cendre brute mais il reste conseillé de les acheter sur un site spécialisé , en effet les mélanges d'animalerie sont souvent de piètre qualité et peu équilibrés. Les aliments que l'on peut leur apporter en supplément aux aliments trouvés dans le commerce sont: un apport de graines riches comme celles de tournesol ou encore de petits insectes vivants comme des larves de ténébrions (vers de farines) et des légumes (à donner avec modération car sinon cela pourrait être source de diarrhée) qui sont à retirer le plus vite possible car la souris aura tendance à en mettre une partie en réserve dans un coin de sa cage : si elle venait à manger un légume alors qu'il est en décomposition, cela pourrait entraîner des dérangements intestinaux sévères. Les agrumes et la laitue sont à proscrire ainsi que tous les produits contenant des alcaloïdes, de la théobromine ou une acidité en excès [réf. souhaitée]. Il faut veiller à ce que l'alimentation des souris ne soit pas trop riche en graisses (par exemple il est préférable de ne pas leur donner de cacahuètes, de fromage, ni trop de graines de tournesol)[réf. souhaitée].
Deux souris sans distinction de sexe cohabiteront sans aucun problème tant qu'elles sont issues de la même portée et qu'elles n'ont jamais été séparées pendant une longue période. Par contre, si l'on veut intégrer une nouvelle condisciple à une souris déjà installée, il faut prendre de grandes précautions comme pour la plupart des rongeurs sociaux. La nouvelle-venue doit être installée à proximité de l'hôte, si possible dans la même cage alors séparée en deux par un grillage, et il faut ensuite leur laisser le temps de s'habituer l'une à l'autre. Il est possible que les deux souris tentent de s'attaquer à travers le grillage; pendant cette période il est absolument inutile d'essayer de les rapprocher davantage. Il faut être très prudent au moment de les mettre ensemble pour la première fois, à faire de préférence au moment d'un renouvellement de litière. Dans le premier temps de la cohabitation, il faudrait éviter de leur laisser trop d'accessoires dans lesquels elles pourraient se confiner (ce qui compliquerait la tâche de les séparer en cas d'affrontement). Il est aisé de faire cohabiter un mâle et une femelle qui ne se connaissent pas. Les femelles étant peu territoriales, elles sont moyennement difficiles à mettre ensemble. La cohabitation de mâles, très territoriaux, est souvent impossible. L'âge de maturité sexuelle est de deux mois chez le mâle et d'un mois et demi pour la femelle. Celle-ci peut être fertile tout au long de l'année et, en fonction de l'abondance de nourriture, met bas de 4 à 8 portées. Lors des périodes d'ovulation (4 à 5 jours), la femelle s'accouple plusieurs fois avec les mâles présents. La gestation dure ensuite de 19 à 21 jours, et la femelle met bas une portée de 7 à 10 petits (souvent moins les premières fois). À la naissance, une souris est totalement glabre, de couleur rose, et pèse 0,5 à 1,5 gramme. Après environ 13 jours, le pelage apparaît et les petits ouvrent les yeux. Ils entament immédiatement une exploration de leur nid et de ses environs, sous la protection de leur mère et d'autres femelles du groupe. Le sevrage est effectif après 3 à 4 semaines. À noter que la femelle peut mourir pendant l’accouchement[réf. nécessaire].
Les souris, au sens large, et plus particulièrement la souris grise de maisons (Mus musculus), jouent un grand rôle dans l’imaginaire populaire ou enfantin et dans le domaine culturel : croyances, proverbes et citations, poèmes et chansons, livres de toutes natures, bandes dessinées, films, dessins animés en très grand nombre mais aussi dans les arts plastiques.
Souris grise, Souris commune, Souris domestique
La Souris grise, (Mus musculus ou, avec le sous-genre, Mus (Mus) musculus) est une espèce parmi les petits rongeurs de la famille des muridés. En français elle est appelée aussi Souris domestique, Souris commune. On désigne aussi plus simplement cette espèce très répandue par le nom vernaculaire générique, souris. C'est un animal nocturne, généralement assez craintif, qui vit souvent à proximité ou dans les habitations humaines, d'où son appellation « domestique » (mot dérivé du latin domus, la maison) comme pour la mouche domestique. La souris blanche est une race de souris domestiquée largement utilisée en laboratoire. Une fois apprivoisée c'est un animal qui est apprécié également comme animal de compagnie très affectueux et intelligent. L'aspect culturel autour de la souris est extrêmement important. De nombreux proverbes, citations, livres, poèmes, chansons, films, dessins animés, etc. portent sur ce thème de la souris.
O rato doméstico ou rato caseiro (Mus musculus) é unha especie de roedor miomorfo da familia Muridae.[2] É a especie máis frecuente de rato. Crese que é a segunda especie de mamíferos con maior número de individuos, despois de Homo sapiens. Habita sempre preto do home, co que mantén unha relación de comensalismo. O rato de laboratorio pertence a esta especie, polo que é tamén o mamífero máis utilizado en experimentos de laboratorio como organismo modelo e existen multitude de variantes transxénicas que simulan doenzas xenéticas humanas. Está incluído na lista das 100 das especies exóticas invasoras máis daniñas do mundo[3] da Unión Internacional para a Conservación da Natureza.
Os ratos domésticos adultos pesan entre 12 e 40 gramos, e miden entre 15 e 19 centímetros, incluíndo o rabo, que supón algo máis da metade da súa lonxitude. A súa pelaxe é curta e de tons grises, que se aclaran no ventre. Os ratos de laboratorio e os utilizados como mascotas son xeralmente brancos e menos frecuentemente marróns. O seu pelo é escaso no rabo e as orellas. Posúe uns longos bigotes (vibrisas) que son sensibles ao tacto e proporciónanlle información sobre o medio. Como a súa vista é moi feble o rato só identifica os obxectos desde moi preto. O seu olfacto está moi desenvolvido, e axúdao a encontrar os alimentos e os demais ratos. O seu oído está tamén desenvolvido, o rato oe ata os sons de 100 kHz (80 kHz máis que as persoas). Tamén empregan o órgano vomeronasal para detectar feromonas e compostos non volátiles a través do olfacto. Tanto os adultos coma as crías emiten sons de frecuencias comprendidas entre 50 e 150 kHz para a comunicación socio-sexual.[4] A duración da xestación é duns 18 días, dando lugar a camadas de entre 6 e 12 crías. A duración do ciclo estral da femia é de arredor de 4 días.
Non é doado distinguir o sexo dos ratos cando son novos. Porén, nas femias a distancia entre o ano e os xenitais é menor que nos machos. Cando os ratos alcanzan a madurez sexual, os machos poden distinguirse con facilidade polos seus testículos, de gran tamaño en proporción co resto do corpo. As femias posúen cinco pares de glándulas mamarias e mamilas, dos que os machos carecen.
Aínda que se desprazan habitualmente sobre as súas catro patas, poden erguerse en ocasións sobre as dúas traseiras, axudándose co rabo, para comer, orientarse ou loitar. Cando corren, manteñen o rabo horizontal para gardar o equilibrio. Poden choutar, gabear e nadar moi ben (isto último só en caso de necesidade).
Son activos principalmente no lusco fusco ou durante a noite, xa que evitan as luces intensas. Son animais territoriais. Xeralmente un macho dominante dirixe un grupo con varias femias e individuos novos. Só o macho dominante ten dereito a aparearse coas femias. Cando un macho alcanza a madurez sexual, a miúdo enfróntase co macho dominante do seu grupo nun combate a morte. Se dous ou máis machos son encerrados xuntos nunha gaiola, vólvense frecuentemente agresivos, a non ser que foran criados xuntos en catividade desde o seu nacemento.
A súa dieta baséase principalmente en vexetais, pero tamén poden comer carne e produtos lácteos. Ademais o infanticidio é común se un rato se encontra cunha cría estraña, isto é máis común en machos que en femias debido á testosterona.[5]
As femias poden ver acelerado o seu ciclo estral se cheiran urina ou feromonas de macho, o que aumenta as posibilidades de éxito reprodutivo na cópula.[6] Esta última só adoita ser permitida pola femia durante o estro e ocupa xeralmente menos de dez segundos por acto aínda que o cortexo previo adoita durar máis tempo. Despois da terminación da preñez as femias mostran agresión maternal e atacan a calquera macho intruso que se achegue ao niño. Este comportamento mantense aproximadamente por dúas semanas, e parece depender dos factores hormonais do embarazo.[7]
Coñécense as seguintes subespecies de Mus musculus:
Subespecies aceptadas:[2]
Subespecies dubidosas:[2]
Os ratos de laboratorio adoitan ser híbridos de M. m. m. e M. m. domesticus.
Rato de laboratorio marrón neste caso.
Rato de laboratorio branco utilizado como modelo para a inmunodeficiencia combinada grave e estudos do sistema inmunitario.
Un rato de dúas semanas de idade, a piques de abrir os ollos.
O rato doméstico ou rato caseiro (Mus musculus) é unha especie de roedor miomorfo da familia Muridae. É a especie máis frecuente de rato. Crese que é a segunda especie de mamíferos con maior número de individuos, despois de Homo sapiens. Habita sempre preto do home, co que mantén unha relación de comensalismo. O rato de laboratorio pertence a esta especie, polo que é tamén o mamífero máis utilizado en experimentos de laboratorio como organismo modelo e existen multitude de variantes transxénicas que simulan doenzas xenéticas humanas. Está incluído na lista das 100 das especies exóticas invasoras máis daniñas do mundo da Unión Internacional para a Conservación da Natureza.
Domaći miš (Mus musculus) mali je sisavac iz reda Rodentia.
Tijelo domaćeg miša je dugačko između 7,5 i 12,5 cm, a rep je obično jednako dug kao i tijelo. Prosječno je težak oko 30 grama. Domaći miševi imaju sivo ili smeđe krzno, na trbušnoj strani svjetlije sivo ili smeđe, nerijetko i bijelo krzno. Rep je pokriven vrlo kratkom dlakom tako da se na prvi pogled čini golim. Lukav je i stalno u pokretu. Živi u skupinama ali se dobro snalazi i pojedinačno.
Domaći miš je podrijetlom iz Srednje Azije. Najčešće živi uz čovjeka, po kućama, ostavama i u skladištima hrane.
Nedovršeni članak Domaći miš koji govori o životinjama treba dopuniti. Dopunite ga prema pravilima Wikipedije.
Mencit (Mus musculus) adalah anggota Muridae (tikus-tikusan) yang berukuran kecil. Mencit mudah dijumpai di rumah-rumah dan dikenal sebagai hewan pengganggu karena kebiasaannya menggigiti mebel dan barang-barang kecil lainnya, serta bersarang di sudut-sudut lemari.
Hewan ini diduga sebagai mamalia terbanyak kedua di dunia, setelah manusia. Mencit sangat mudah menyesuaikan diri dengan perubahan yang dibuat manusia, bahkan jumlahnya yang hidup liar di hutan barangkali lebih sedikit daripada yang tinggal di perkotaan.
Mencit percobaan (laboratorium) dikembangkan dari mencit, melalui proses seleksi. Sekarang mencit juga dikembangkan sebagai hewan peliharaan.
Mencit adalah binatang asli Asia, India, dan Eropa Barat. Jenis ini sekarang ditemukan di seluruh dunia karena pengenalan oleh manusia. Mencit peliharaan memiliki periode kegiatan selama siang dan malam. Tikus memakan makanan manusia dan barang-barang rumah tangga.
Sebagian besar mencit diperoleh dari peternak hewan laboratorium untuk digunakan dalam penelitian biomedis, pengujian, dan pendidikan. Bahkan, tujuh puluh persen dari semua hewan yang digunakan dalam kegiatan biomedis adalah mencit. Lebih dari 1000 saham dan strain tikus telah dikembangkan, serta ratusan mutan saham yang digunakan sebagai model penyakit manusia. Dalam ilmu genetika, mencit adalah mamalia yang dicirikan paling lengkap.
Mencit dapat diangkat dengan menggenggam pangkal ekor di antara jari telunjuk dan ibu jari atau dengan forsep berujung karet. Ini adalah teknik untuk memindahkan tikus dari satu kandang ke kandang yang lain. Untuk secara manual menahan tikus, mencit pertama yang diangkat oleh pangkal ekor, maka kulit longgar di leher / pundak daerah adalah seseorang ditangkap antara ibu jari dan jari telunjuk. Hal ini akan lebih mudah dengan mengangkat tikus, yang memungkinkan tikus untuk memahami sebuah kandang kawat atas atau permukaan lainnya dengan forelimb, kemudian memegang kulit leher / harus daerah.
Dengan sedikit latihan, mencit dapat diangkat dan ditahan dengan teknik satu tangan. Ketika tangan memegang, mencit harus terbalik sehingga berat mencit terletak di telapak tangan. Di ujung ekor, tikus dikendalikan dengan menempatkan penangan ekor antara keempat dan kelima jari. Memegang dan mengangkat mencit melalui ekor selain di pangkalnya dapat mengakibatkan selip kulit dan jaringan subkutan, dan kemudian nekrosis, infeksi, dan peluruhan dari kerangka ekor.
Mencit harus diberi makan pelleted komersial tikus atau hewan pengerat diet dan air lib iklan. Ini diet yang bergizi lengkap dan tidak memerlukan suplemen.
Makanan asupan sekitar 15g/100g BB / hari; asupan air sekitar 15 ml/100g BB / hari.
Breeding awal adalah sekitar 50 hari usia di kedua betina dan jantan, meskipun mungkin betina estrus tama mereka pada 25-40 hari. Tikus polyestrous dan berkembang biak sepanjang tahun; ovulasi spontan. Lamanya siklus estrus 4-5 hari dan estrus itu sendiri berlangsung sekitar 12 jam, terjadi di malam hari.
Vagina smear berguna dalam perkawinan waktunya untuk menentukan tahap siklus estrus. Perkawinan biasanya terjadi pd malam hari dan dapat dikonfirmasi oleh kehadiran sebuah plug sanggama di vagina hingga 24 jam pasca-sanggama. Kehadiran sperma pada vagina smear juga merupakan indikator yang dapat diandalkan kawin.
Tikus betina ditempatkan bersama-sama cenderung masuk ke anestrus dan tidak siklus. Jika terkena tikus jantan atau feromon tikus jantan, sebagian besar betina akan masuk ke estrus dalam waktu sekitar 72 jam. Ini sinkronisasi dari siklus estrus dikenal sebagai efek Whitten. Pemaparan yang baru-baru ini dibesarkan mouse ke feromon jantan yang aneh tikus dapat mencegah implantasi (atau pseudopregnancy), sebuah fenomena yang dikenal sebagai efek Bruce.
Rata-rata periode kehamilan adalah 20 hari. Sebuah subur estrus postpartum terjadi 14-24 jam setelah kelahiran, dan simultan laktasi dan memperpanjang usia kehamilan usia kehamilan 3-10 hari karena implantasi tertunda. Sampah rata-rata ukuran 10-12 selama produksi optimal, tetapi sangat tergantung ketegangan.
Sebagai aturan umum, bawaan tikus cenderung memiliki masa kehamilan lebih lama dan lebih kecil daripada outbred tandu dan hibrida tikus. Muda disebut anak-anak anjing dan berat 0,5-1,5 gram saat lahir, tanpa bulu, dan kelopak mata dan telinga menutup. Kanibalisme jarang terjadi, tetapi betina tidak boleh diganggu selama proses kelahiran dan untuk minimal 2 hari setelah melahirkan. Pups yang disapih pada usia 3 minggu; penyapihan berat 10-12 gram. Jika estrus postpartum tidak dimanfaatkan, resume perempuan bersepeda 2-5 hari postweaning.
Bayi tikus jantan yang baru lahir dibedakan dari betina dengan mencatat jarak yang lebih besar dan lebih besar anogenital genial papila pada jantan. Hal ini paling baik dilakukan dengan mengangkat sampah ekor dan membandingkan pasangan perineums.
Pseudopregnancy durasi 1-3 minggu steril dapat mengikuti perkawinan, tetapi jarang diperhatikan.
Mencit (Mus musculus) adalah anggota Muridae (tikus-tikusan) yang berukuran kecil. Mencit mudah dijumpai di rumah-rumah dan dikenal sebagai hewan pengganggu karena kebiasaannya menggigiti mebel dan barang-barang kecil lainnya, serta bersarang di sudut-sudut lemari.
Hewan ini diduga sebagai mamalia terbanyak kedua di dunia, setelah manusia. Mencit sangat mudah menyesuaikan diri dengan perubahan yang dibuat manusia, bahkan jumlahnya yang hidup liar di hutan barangkali lebih sedikit daripada yang tinggal di perkotaan.
Mencit percobaan (laboratorium) dikembangkan dari mencit, melalui proses seleksi. Sekarang mencit juga dikembangkan sebagai hewan peliharaan.
Húsamús (fræðiheiti: Mus musculus) er nagdýr af músaætt. Húsamúsin er álitin algengasta spendýr jarðarinnar á eftir manninum. Húsamýs lifa nær alltaf í sambýli við manninn. Húsamýs eru ljósbrúnar til grásvartar á lit og ljósan kvið. Eyrun eru kringlótt og lítil. Húsamýs eru yfirleitt 15-19 cm á lengd og þar af er helmingur skottið.
Il topolino comune (Mus musculus, Linnaeus, 1758) è un piccolo mammifero roditore della famiglia dei Muridi. Viene anche chiamato topo domestico, per differenziarlo dal topo selvatico (Apodemus sylvaticus) e dal topo campagnolo (Microtus arvalis).
Si tratta della specie di gran lunga più diffusa del genere Mus, appartenente alla famiglia dei Muridi e rappresentato nel mondo da una quarantina di specie: il topo domestico si può infatti trovare comunemente in quasi tutti i paesi del mondo, spesso al fianco degli umani, che involontariamente gli procurano vitto ed alloggio, ma non sempre in armonia con loro, in quanto i topi possono arrecare danni anche ingenti alle colture ed alle dispense di cibo, oltre a rendersi vettori di una serie di malattie, come la leptospirosi.
La tassonomia del topo è un argomento molto delicato e lungi dall'essere chiarito in maniera esauriente: mentre in passato venivano classificate numerose sottospecie, con l'avanzare dei metodi di lettura del DNA si è potuto risalire all'effettiva affinità fra le varie popolazioni, portando in molti casi a declassare a semplici varianti locali, alle volte frutto dell'incrocio fra varie sottospecie giunte nell'area al seguito dell'uomo, le popolazioni considerate sottospecie autonome. In altri invece si è preferito elevare la sottospecie al rango di specie a sé stante.
In passato venivano riconosciute come sottospecie anche le seguenti:
Attualmente le tre sottospecie di topo comunemente riconosciute sono:
A queste si sommerebbe Mus musculus gentilulus, diffusa nella Penisola araba[3].
Sempre più studiosi sono convinti della validità di una classificazione che contempli le sopracitate sottospecie come specie a sé stanti (Mus castaneus, Mus domesticus, Mus gentilulus e Mus musculus)[4]: in tal modo, in Italia (dove è diffusa unicamente la sottospecie domesticus) si troverebbero solo topi domestici e non topi comuni[5].
«Mures incolae domuum sunt»
(IT)«I topi sono abitanti delle case»
(Plinio il Vecchio)Probabilmente originaria dell'Asia centrale, la specie si è diffusa praticamente in tutto il mondo, al fianco dell'uomo, tramite i commerci via terra e mare.
Specie estremamente adattabile e spiccatamente sinantropa, il topo vive praticamente in qualsiasi luogo che gli offra un recesso in cui potersi nascondere e sfamarsi. Lo si trova perciò in ambienti urbani e suburbani, dove vive a qualsiasi altitudine, mentre è una presenza piuttosto rara nelle aree rurali in quota e negli ambienti boschivi. In generale, il topo manca nei luoghi dove altri animali gli fanno concorrenza, poiché non è molto efficiente come specie antagonista[6]. Tuttavia, in alcune aree di nuova colonizzazione (come Australia e Nuova Zelanda) i topi possono convivere senza eccessivi problemi con altre specie di roditore con abitudini similari[7]. È inserito nell'elenco delle 100 tra le specie invasive più dannose al mondo.
I topi adulti misurano una ventina di centimetri, di cui la metà o poco meno spetta alla coda: il peso invece oscilla fra i 10 ed i 25 grammi.
Il pelo corto e lucente, varia individualmente dal brunastro al nero. Esso ricopre interamente il corpo, tranne zampe, orecchie, coda e punta del muso, che sono quasi del tutto glabre e di colore natale.
Il corpo del topo si può dividere in tre parti:
Sulla sommità del cranio si trovano le orecchie, che hanno padiglione glabro e membranaceo. Il senso dell'udito nei topi è molto sviluppato, infatti essi possono udire frequenze fino ai 100 kHz e forse anche maggiori, quindi ben oltre la soglia degli ultrasuoni. Il topo è in grado di comunicare con i suoi simili sia con suoni udibili all'orecchio umano (squittii), generalmente utilizzati per i richiami a lunghe distanze[8][9], sia con richiami ultrasonici, utilizzati nella comunicazione su breve distanza.
Sulla punta del muso si trovano le narici e l'organo vomeronasale, utilizzato dall'animale per individuare i feromoni, secreti dalle ghiandole prepuziali di ambo i sessi e rilasciati anche tramite le lacrime[10]. Sulla punta del muso sono site inoltre le sensibili vibrisse, che hanno funzione tattile e vengono utilizzate dall'animale anche per comprendere le dimensioni degli anfratti nei quali si trova.
Al tronco si attaccano lateralmente due paia di zampe, centralmente le mammelle e gli orifizi urinari, genitali ed anali. Esso è separato dalla testa da un collo ben distinguibile, nel quale, oltre al timo propriamente detto, si trova una seconda ghiandola con struttura e funzione simili, posta nei pressi della trachea[11].
Le zampe, tutte all'incirca della lunghezza di un paio di centimetri (a differenza di quelle del topo selvatico, le cui zampe posteriori sono ben più lunghe delle anteriori), sono divisibili a loro volta in tre segmenti:
La mano possiede quattro dita ben sviluppate e munite di artigli, un pollice molto corto e cinque callosità palmari. Il piede possiede cinque dita, ben sviluppate e munite di artigli. Sui punti di appoggio si sono sviluppate delle callosità la cui disposizione varia a seconda dell'individuo.
Le mammelle sono presenti unicamente nelle femmine in numero di cinque paia, tre pettorali e due inguinali o pelviche.
Nella femmina, l'uretra si apre davanti alla vagina, che si apre a livello della vulva. L'ano è separato dalla vulva tramite un piccolo perineo. Nel maschio, gli orifizi urinario e genitale sono confusi all'estremità del pene, normalmente nascosto in una piega cutanea, il prepuzio. I testicoli normalmente intra-addominali possono scendere nella cavità addominale ricoperti di un sacco cutaneo, lo scroto: l'ano è alla base della coda in ambedue i sessi.
Si tratta di animali attivi perlopiù dopo il tramonto. Durante la notte si tengono ben lontani dalle fonti di luce violenta. Durante il giorno, i topi riposano in tane poste in luoghi riparati e foderati con vari materiali, come cartone, stoffa ed erba. Il topo non va in letargo, a differenza di molti altri roditori: esso si adatta infatti molto bene ad ambienti freddi (purché vi sia disponibilità di cibo), al punto che se ne trovano popolazioni stabili anche all'interno di celle frigorifere.
Il topo è un animale socievole con gli animali della sua stessa specie, tende a riconoscere i suoi simili in base alla costituzione genetica, agevolato dal fatto che i geni inseriti nel complesso di istocompatibilità sono decisivi sull'odore emesso dal corpo del topo. Quindi i topi con lo stesso odore, tendenzialmente, sono appartenenti alla stessa famiglia. I ricercatori della Università della Florida hanno scoperto che le femmine cercano di accoppiarsi con maschi aventi odori diversi dal loro e tendono a costituire nidi in comune con femmine aventi lo stesso odore, quindi con eventuali sorelle.[12]. In ogni caso, i maschi sono territoriali e tendono a definire un proprio spazio all'interno del quale dominano su varie femmine e cuccioli. Dei maschi dominanti tenuti in uno spazio angusto come una gabbia, anche se cresciuti insieme e vissuti l'uno nei pressi dell'altro (ad esempio in territori limitrofi), non tarderanno a dare segnali di aggressività e a cominciare a combattere fra loro. Per segnalare la propria presenza ed evitare quindi episodi di intolleranza, i topi si affidano a segnali olfattivi, quali principalmente la marcatura del proprio territorio con urina e feci. Queste ultime, lunghe circa 3 mm e di colore nero sono il segnale visibile anche all'occhio umano della presenza di topi nell'ambiente. L'urina, in particolare quella dei maschi, ha un forte odore dovuto alla presenza di numerosi composti chimici[13] e di feromoni.
Il topo si muove sulle quattro zampe con passo veloce, che copre all'incirca 4,5 cm. I topi sono in grado di compiere salti di una quarantina di centimetri di lunghezza. Quando tuttavia l'animale è impegnato a mangiare, combattere od orientarsi in un territorio sconosciuto, non è infrequente che si erga sulle zampe posteriori, utilizzando la coda per bilanciarsi. La coda viene utilizzata per tenersi in equilibrio anche durante il salto e la corsa.
Si tratta di animali tendenzialmente onnivori: mangiano perlopiù prodotti di origine vegetale, ma all'occorrenza non disdegnano carne.
Il topo ricava l'acqua di cui necessita per la maggior parte dal cibo: in ogni caso necessita anch'esso di bere ogni tanto. Per integrare la propria dieta, non esita infine a praticare la coprofagia. A differenza del comune pensiero, ispirato dall'immagine trasmessa nei cartoni animati, i topi non mangiano formaggio se non in caso di estrema carenza di cibo.[14]
I topi sono in grado di riprodursi durante tutto l'anno. Nel caso in cui il cibo sia disponibile con continuità, la femmina può partorire e rimanere nuovamente gravida pressoché in continuazione, con un massimo di quindici parti annuali. Il ciclo estrale delle femmina dura circa 5 giorni, mentre l'estro vero e proprio dura una ventina d'ore. Quando numerose femmine vengono costrette a vivere assieme, tuttavia, esse tendono a non andare mai in estro, mentre se vengono messe in contatto con l'urina di un maschio, l'estro sopraggiunge dopo tre giorni.
Per accoppiarsi con la femmina, il maschio la corteggia emettendo richiami ultrasonici su frequenze che vanno dai 30 ai 110 kHz, e seguendola e annusandola insistentemente. Il maschio, comunque, emette tali richiami anche durante e dopo l'accoppiamento; alcuni soggetti possono emettere richiami del genere anche solo annusando dei feromoni femminili. Per la loro complessità e per il fatto che la tonalità e la complessità di tali versi variano da individuo a individuo, questi richiami sono stati accostati alle melodie degli uccelli[15].
Anche le femmine sono in grado di emettere richiami ultrasonici, tuttavia raramente lo fanno.
Dopo l'accoppiamento, la femmina sviluppa un tappo vaginale che persiste per un giorno e le impedisce di essere montata da altri maschi. La gravidanza dura all'incirca tre settimane, al termine delle quali vengono dati alla luce un numero di cuccioli che varia fra i 3 e i 14. La femmina li accudisce in solitudine, tendendo ad allontanare i maschi per evitare episodi di cannibalismo.
I cuccioli alla nascita sono ciechi e nudi: il pelo comincia a crescere a tre giorni di vita, mentre gli occhi vengono aperti a due settimane. Attorno al mese d'età (6 settimane per le femmine e 8 per i maschi), essi sono in grado di riprodursi, anche se sia gli uni che le altre possono cominciare ad accoppiarsi già a partire dalle 5 settimane di vita.
La speranza di vita dei topi in natura è solitamente inferiore all'anno, a causa delle perdite consistenti dovute alla predazione e agli ambienti difficili nei quali frequentemente la specie si trova a vivere. In ambienti sicuri, tuttavia, un topo vive mediamente tre anni: nell'ambito del Methuselah Mouse Prize sono stati presentati topi con longevità assai più elevate, grazie a modificazioni genetiche e trattamenti farmacologici (l'attuale detentore del record è vissuto 1819 giorni).
La storia dei topi è da sempre stata indissolubilmente legata a quella dell'uomo. Originari dell'Asia[16], la loro presenza è tuttavia attestata nel bacino del Mediterraneo già nell'8000 a.C., anche se essi tardarono a diffondersi nel resto d'Europa, dove li si trova solo a partire dal 1000 a.C.[17]. Successivamente, grazie ai commerci e alle campagne militari, il topo ha esteso il proprio areale pressoché a qualsiasi parte del globo, anche sulle isole più remote.
Proprio grazie ai topi, si è potuta tracciare una mappa dei primi spostamenti effettuati dagli uomini e rimasti sconosciuti in quanto svoltisi in periodi in cui non si conosceva ancora la scrittura. In base a esami filogenetici delle popolazioni di topo danesi e di quelle dell'isola di Madera, nell'Oceano Atlantico, è emerso un antico e insospettabile legame fra queste, segno di un'antica presenza umana nella zona[18].
Il topo non è però sempre un coinquilino innocuo, spesso, infatti, pur rivelandosi assai meno dannosi rispetto ai ratti, causa danni ingenti alle riserve di cibo e trasmette varie malattie. Si ritiene che proprio per tenere lontani questi roditori l'uomo abbia dato il via all'addomesticamento del gatto.
Nelle aree in cui si è stabilito, inoltre, spesso il topo ha prosperato a discapito delle specie già presenti, divenendo in alcuni casi un vero e proprio flagello[19].
Nonostante ciò, il topo è stato anche tenuto in cattività come animale domestico, già a partire dal 1100 a.C. si hanno notizie di topolini domestici in Cina[20]. Attualmente, si tende a selezionare i topi domestici in tre lineamenti separati:
Il genoma del topo, infatti, venne sequenziato completamente verso la fine del 2002: la sua parte aploide misura circa 3000 megabasi (più o meno come quella umana) ed è distribuita su 20 cromosomi[22]. Tuttavia, è difficile fare una conta attendibile dei geni contenuti nel genoma del topo: una stima recente (che poi è quella attualmente accettata dalla maggior parte degli studiosi) parla di 23.786 geni[23], contro i 23.686 dell'uomo[24]. Virtualmente, ciascun gene di topo trova un omologo nel genoma umano, il che permette di effettuare esperimenti su di essi. La sperimentazione sui topi, come quella sugli altri animali, è tuttavia contestata da pochi ricercatori che la ritengono un errore metodologico[25] e dai sostenitori dei diritti animali.
Da un articolo pubblicato nel 2011 su Nature, risulta che la quasi totalità della comunità scientifica (92%) è comunque d'accordo sull'indispensabile ruolo che ha la sperimentazione animale nella ricerca biomedica e pura, seppure sperando che in un futuro prossimo questa possa finalmente essere sostituita con altri metodi, ora ancora inesistenti, mentre solo una netta minoranza (3%) degli scienziati si dice contraria alla sperimentazione animale.[26]
Nell'antica letteratura greca esiste un poemetto giocoso, la Batracomiomachia, cioè la battaglia delle rane e dei topi.
Nel Manoscritto trovato a Saragozza troviamo la storia dell'ateo Hervas raccontata dal figlio. Diego Hervas, mandato giovanissimo all'università di Salamanca ben presto «non ebbe più emuli tra i compagni e qualche anno più tardi ne seppe più dei professori». Si decise a scrivere cento volumi in ottavo ognuno dei quali dedicati a una scienza diversa. Li fece rilegare, si apprestò a «bearsi allo spettacolo dei suoi cento volumi allineati su un unico ripiano» e, chiusa bene la porta di casa, se ne andò qualche tempo a vedere il posto dove era nato, un'oscura borgata delle Asturie che sperava di render celebre. Al suo ritorno a Madrid «vede i cento volumi in frammenti, senza rilegatura; tutti i fogli sparpagliati e confusi sul pavimento! (...) I topi, attirati dall'odore della colla, incoraggiati dalla solitudine, si radunarono in gran folla, gettarono tutto all'aria, rosicchiarono, divorarono».[27]
Il topolino comune (Mus musculus, Linnaeus, 1758) è un piccolo mammifero roditore della famiglia dei Muridi. Viene anche chiamato topo domestico, per differenziarlo dal topo selvatico (Apodemus sylvaticus) e dal topo campagnolo (Microtus arvalis).
Si tratta della specie di gran lunga più diffusa del genere Mus, appartenente alla famiglia dei Muridi e rappresentato nel mondo da una quarantina di specie: il topo domestico si può infatti trovare comunemente in quasi tutti i paesi del mondo, spesso al fianco degli umani, che involontariamente gli procurano vitto ed alloggio, ma non sempre in armonia con loro, in quanto i topi possono arrecare danni anche ingenti alle colture ed alle dispense di cibo, oltre a rendersi vettori di una serie di malattie, come la leptospirosi.
Mus musculus est species late cognitus familiae Muridarum ordinisque Rodentium. Binomen a Carolo Linnaeo anno 1758 statutum est.
Haec stipula ad mammale spectat. Amplifica, si potes! Mus musculus est species late cognitus familiae Muridarum ordinisque Rodentium. Binomen a Carolo Linnaeo anno 1758 statutum est.
Naminė pelė (lot. Mus musculus, angl. Common house mouse, vok. Hausmaus) – pelinių (Muridae) šeimos graužikas. Kūnas 7-8 cm ilgio, svoris 14-32 g. Kailiukas pilkšvas, švelnus. Snukutis smailus. Užlenktos į priekį ausys siekia akis. Uodega beveik tokio pat ilgio kaip kūnas.
Žiemą gyvena trobesiuose, vasarą aptinkama laukuose net už 1-2 km nuo gyvenviečių. Trobesiuose minta žmogaus maisto produktais, gamtoje – grūdais, augalų sėklomis. Apgraužia baldus, knygas, drabužius. Įkyrus įnamis, todėl naikinamas nuodais ar gaudomas spąstais.
Naminės pelės – populiariausias laboratorinis gyvūnas, išvesta šimtai laboratorinių pelių linijų. Pelių kaip laboratorinių gyvūnų patrauklumą lemia patogus dydis, nesudėtinga priežiūra, vislumas ir sąlyginai panaši į žmogaus biologija.
Laboratorinės naminės pelės.
Naminė pelė (Mus musculus).
Griovelis priekiniuose viršutiniuose dantyse yra vienas iš požymių, padedančių nustatyti rūšį.
Naminė pelė (lot. Mus musculus, angl. Common house mouse, vok. Hausmaus) – pelinių (Muridae) šeimos graužikas. Kūnas 7-8 cm ilgio, svoris 14-32 g. Kailiukas pilkšvas, švelnus. Snukutis smailus. Užlenktos į priekį ausys siekia akis. Uodega beveik tokio pat ilgio kaip kūnas.
Žiemą gyvena trobesiuose, vasarą aptinkama laukuose net už 1-2 km nuo gyvenviečių. Trobesiuose minta žmogaus maisto produktais, gamtoje – grūdais, augalų sėklomis. Apgraužia baldus, knygas, drabužius. Įkyrus įnamis, todėl naikinamas nuodais ar gaudomas spąstais.
Naminės pelės – populiariausias laboratorinis gyvūnas, išvesta šimtai laboratorinių pelių linijų. Pelių kaip laboratorinių gyvūnų patrauklumą lemia patogus dydis, nesudėtinga priežiūra, vislumas ir sąlyginai panaši į žmogaus biologija.
Laboratorinės naminės pelės.
Naminė pelė (Mus musculus).
Griovelis priekiniuose viršutiniuose dantyse yra vienas iš požymių, padedančių nustatyti rūšį.
Mājas pele (Mus musculus) ir peļu dzimtas grauzēju suga. Mājas peles bieži dzīvo cilvēku tuvumā, un tieši šī iemesla dēļ tā ir izplatījusies teju vai pa visu pasauli, lai gan tās dabiskais izplatības areāls ir tikai Eirāzija un Āfrikas ziemeļi. Ķermeņa garums 7-8 cm, masa — 14-32 g. Pelēcīgs kažoks. Aste ir gandrīz tikpat gara, cik ķermenis.
Mājas peles bieži tiek izmantotas laboratorijās kā eksperimentālie dzīvnieki. Tās pat tiek turētas kā mājdzīvnieki.
Mencit rumah[2] (Mus musculus) ialah rodensia kecil, mencit, salah satu daripada pelbagai spesies dalam genus Mus.
Sebagai haiwan liar mencit rumah biasanya tinggal bersama-sama dengan manusia, menyebabkan kemusnahan pada tanaman dan makanan yang disimpan.
Mencit rumah telah dipelihara sebagai haiwan peliharaan, dan sebagai mencit makmal yang merupakan salah satu organisma model penting dalam biologi dan perubatan. Mencit rumah setakat ini paling biasa digunakan mamalia makmal yang diubah genetiknya.[3]
Mencit rumah mempunyai badan dewasa sepanjang 7.5–10 cm (3.0–3.9 in) dan ekornya sepanjang 5–10 cm (2.0–3.9 in). Beratnya biasanya 10–25 g (0.4–0.9 oz). Mencit rumah mempunyai warna yang pelbagai daripada putih hingga kelabu, dan perang muda hingga hitam.
Terdapat tiga subspesies yang diterima secara meluas, sebagai spesies berlainan:[4][5]
Dua subspesies tambahan telah dikenalpasti baru-baru ini:[5]
Banyak lagi nama telah diberi pada mencit rumah, namun sekarang dianggap sebagai sinonim untuk subspesies lain. Beberapa populasi ialah hibrid untuk subspesies berlainan , termasuk mencit rumah Jepun ("molosinus").[5][7]
. PMID 9755213. Taksonomi
Mencit rumah (Mus musculus) ialah rodensia kecil, mencit, salah satu daripada pelbagai spesies dalam genus Mus.
Sebagai haiwan liar mencit rumah biasanya tinggal bersama-sama dengan manusia, menyebabkan kemusnahan pada tanaman dan makanan yang disimpan.
Mencit rumah telah dipelihara sebagai haiwan peliharaan, dan sebagai mencit makmal yang merupakan salah satu organisma model penting dalam biologi dan perubatan. Mencit rumah setakat ini paling biasa digunakan mamalia makmal yang diubah genetiknya.
De huismuis (Mus musculus) is een knaagdier uit de familie Muridae. De wetenschappelijke naam van de soort werd in 1758 gepubliceerd door Carl Linnaeus.[2] De huismuis is een cultuurvolger, net als de zwarte en de bruine rat, met een kosmopolitische verspreiding. Hierdoor zijn de huismuis en de bruine rat de knaagdieren met de grootste verspreiding.
Genetische gegevens identificeren vijf verschillende groepen binnen de huismuis, die meestal als ondersoorten worden gezien:
De Japanse huismuizen zijn mogelijk een kruising tussen de noordelijke en de Aziatische vorm. De vijf ondersoorten worden ook wel als aparte soorten opgevat. Het zijn echte cultuurvolgers: vrijwel overal waar mensen voorkomen, komen huismuizen voor. Oorspronkelijk komt de huismuis voor op de steppen van Centraal-Azië en Rusland, vanwaar hij zich al snel heeft verspreid over de rest van de wereld, langs handelsroutes en via menselijke nederzettingen. Door middel van schepen bereikte de soort Amerika en Australië.
Andere Europese soorten, zoals de Macedonische huismuis (M. macedonicus), de steppemuis (M. spicilegus) en de Algerijnse muis (M. spretus), worden ook wel "huismuis" genoemd. Mus fragilicauda uit Thailand is nauw verwant aan de huismuis.
Huismuizen hebben een zachte, bruingrijze vacht die op de buik iets lichter is dan op de rug. Ze hebben grote ogen en oren, zij het niet zo groot als die van de bosmuis. Ook heeft de huismuis een karakteristieke muffe geur. De geringde, geschubde staart is ongeveer even lang als de muis zelf. De grootte van de huismuis is onder andere afhankelijk van de habitat: muizen op eilanden zijn vaak groter dan op het vasteland.
Een volwassen huismuis heeft een kop-romplengte van 7-10 cm, een staartlengte van 6-10 cm en een lichaamsgewicht van 10 tot 45 gram[3]. Vrouwtjes zijn meestal zwaarder dan mannetjes.
Huismuizen zijn echte alleseters. Ze hebben een voorkeur voor granen, zaden, noten, wortelen en insecten, larven en wormen, maar bij gebrek aan beter voedsel kunnen ze ook papier of zelfs zeep en lijm eten. Ze eten het liefst vet- en eiwitrijk voedsel; koolhydraatrijk voedsel als fruit en groene planten worden minder vaak gegeten. Graanzaden pakken ze beet met hun voorpoten, draaien het op zijn kop en eten zo'n twee derde van het zaad. Per dag eten ze zo'n 3,5 gram. Huismuizen kunnen overleven zonder water te drinken, zolang het voedsel dat ze eten voor minstens 15 procent uit water bestaat.
Huismuizen zijn voornamelijk 's nachts actief. Ze maken een rond hol in de grond, dat met een ingang is verbonden met een nestkamer, die op twintig centimeter diepte ligt. Soms leggen ze ook voedselvoorraden aan, in heuveltjes tot wel 50 centimeter hoog. In gebouwen leven ze onder de vloer of tussen opgeslagen artikelen.
Agressiviteit is afhankelijk van groepsgrootte. Kleine familiegroepjes zullen enkel vreemde muizen aanvallen, maar binnen middelgrote groepen hebben mannetjes meestal een territorium en één of meer vrouwtjes, die ze fel verdedigen tegen andere mannetjes. In grote groepen zijn er ook onderdanige dieren, die geen territoria zullen stichten en zich niet zullen voortplanten.
Wilde huismuizen kunnen maximaal dertig maanden oud worden, maar omdat ze veel vijanden hebben leven ze soms nog geen half jaar, en zelden meer dan 18 maanden. Vrouwtjes worden meestal ouder dan mannetjes. Hun natuurlijke vijanden zijn uilen (voornamelijk de kerkuil), roofvogels, vos, huiskat en marterachtigen als wezel en hermelijn. Binnenshuis hebben ze echter weinig vijanden, behalve misschien de huiskat, de mens en de bruine rat. Ook sterven er veel dieren door winterse kou en voedseltekorten. De hoogste sterfte is onder jongen.
De huismuis kan zich razendsnel voortplanten als de omstandigheden gunstig zijn. Hij kan zich het gehele jaar door voortplanten, meerdere nesten krijgen met grote worpen en jongen zijn al na enkele weken geslachtsrijp. De huismuis beschermt zichzelf tegen inteelt doordat hij/zij naaste familie herkent aan de geur van bepaalde eiwitten in de urine.[4][5]
Het vrouwtje kan vijf tot tien keer per jaar jongen werpen met drie tot twaalf jongen per worp. De draagtijd is 19 tot 21 dagen. Het nest bestaat uit allerhande versnipperd materiaal als gras en papier. De jongen komen kaal, doof en blind ter wereld. Ze wegen bij de geboorte 0,8 tot 1,5 gram. Ze worden voornamelijk verzorgd door de moeder. Na veertien dagen, als de snijtanden doorkomen, hebben ze een volledige vacht. De zoogtijd duurt 18 tot 20 dagen. Aan het eind daarvan wegen ze 7 à 8 gram. Na drie weken verlaten de jongen het nest. Als ze zes tot twaalf weken oud zijn, zijn ze geslachtsrijp. Ze wegen dan 7,5 tot 10 gram.
In landbouwgebieden in Europa is er een geboortepiek in mei en juni, in stedelijke gebieden plant de huismuis zich het gehele jaar door voort. In hoger en dichter bij de poolcirkel gelegen gebieden is er een duidelijke voortplantingstijd. Ook zijn de worpen daar groter.
De huismuis leeft in een grote verscheidenheid aan leefgebieden, maar bijna altijd in de buurt van de mens. Ze zijn onder andere in huizen, winkels, fabrieken, pakhuizen en molens, stallen en heggen te vinden. Het aanpassingsvermogen van de huismuis aan zijn omgeving is enorm. Ze zijn zelfs waargenomen in kolenmijnen en er zijn gevallen bekend van huismuizen die leefden in koelhuizen, waar de temperatuur constant 18 graden onder nul was, en daar ook jongen voortbrachten.
Ook in het open veld zijn ze waargenomen. Vooral populaties op nauwelijks begroeide eilanden in de Middellandse Zee en de Atlantische Oceaan en huismuispopulaties in gebieden rond de Middellandse Zee zijn minder of helemaal niet aan de mens gebonden.
De huismuis is in Nederland (in tegenstelling tot de meeste in het wild levende dieren) niet beschermd omdat het een plaagdier kan zijn. Ze kunnen door hun snelle voortplanting in korte tijd grote families vormen. Dit hangt vrijwel altijd direct samen met de hoeveelheid voedsel die aanwezig is. Zo kan een graanpakhuis uiteraard honderden of zelfs duizenden huismuizen bevatten als men geen maatregelen treft. Alhoewel ze vrij weinig eten, kunnen ze met hun uitwerpselen voedsel vervuilen dat niet goed is opgeborgen. Mannelijke muizen gebruiken hun urine om hun territorium af te bakenen. Omdat de muis het benodigde vocht meest uit het voedsel haalt en niet apart drinkt is er om die reden echter weinig urine. Soms knagen ze aan snoeren en verpakkingen of het materiaal dat men heeft aangebracht om muizen de toegang te blokkeren. Ook is er steeds meer apparatuur in huis met verloopstukken die warmte afgeven. Omdat de muis warme plekjes opzoekt dient men te voorkomen dat er situaties bestaan die in verband met kortsluitings-, elektrocutie- en brandgevaar kunnen opleveren voor zowel muis als mens.
De huismuis kan een bedreiging vormen voor broedende zeevogels op afgelegen onbewoonde eilanden zoals het eiland Gough in de Atlantische oceaan. De huismuizen vallen zeevogelkuikens aan, die vaak veel groter dan de muizen zijn, daarna sterven de kuikens aan hun verwondingen. De tristanalbatros (Diomedea dabbenena) wordt op deze wijze tot op de rand van uitsterven gebracht.[6][7]
De huismuis is geen belangrijke verspreider van ziekten. Bepaalde ziekten worden, met name op websites van (of gelieerd aan) plaagdierbestrijdingsbedrijven, vaak ten onrechte in verband gebracht met de huismuis, zoals Salmonellose[8][9], ziekte van Weil (een leptospirose) en ziekte van Lyme. Ook valt op hoe vaak verkeerde informatie over de huismuis en vooral de ziektes die hij zou overbrengen door andere websites wordt gekopieerd. Op de website van het Nederlandse RIVM (Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu) wordt de huismuis echter niet genoemd in verband met ziektes.[10][11][12][13] Wel noemt het RIVM andere soorten muizen, maar meestal betreft het dan ook nog ziekten in het buitenland. Volgens het RIVM zijn er wel andere virussen, zoals het Leakyvirus (een hantavirus), bij de huismuis aanwezig, maar die zijn voor de mens onschadelijk.[14] Er is in individuele gevallen besmetting van de mens via de muis (huismuis, tam of andere soort) of zijn uitwerpselen en urine mogelijk, maar dat geldt voor veel soorten dieren. In West-Europa komen relatief weinig ziekten voor die door dieren worden overgebracht. Recent onderzoek wijst uit dat afwezigheid van de huismuis zelfs schadelijk voor de gezondheid kan zijn. Kinderen die al vroeg worden blootgesteld aan huidschilfers en uitwerpselen van onder andere muizen en bepaalde bacteriën die daarin zitten, hebben minder kans op astma en allergieën.[15][16][17] Aanwezigheid van de huismuis kan nuttig zijn doordat hij ongewenste insecten als oorwurmen, zilvervisjes en spinnen vangt en opeet.[18]
Om muizen te bestrijden kunnen gif en muizenvallen worden ingezet. Minder gewelddadige alternatieven zijn vallen voor levend vangen, muiswerende kit aanbrengen, watjes gedrenkt in muntolie op strategische plaatsen neerleggen en de geur of aanwezigheid van katten of cavia's in huis halen. De meest diervriendelijke en effectieve bestrijding wordt bereikt door het huis goed schoon te houden en vooral bakvet op het gasfornuis, broodkruimels op de vloer of in het broodrooster, etensresten op en in pannen te verwijderen en geen eten in open verpakkingen te laten slingeren. Verder moet men ervoor zorgen dat de dieren niet via ruwe oppervlaktes, handdoeken en theedoeken of snoeren (elektra) op tafels, het aanrecht en kastjes kunnen klimmen. Ook dient men gaten breder dan een duim[19] te dichten, bij voorkeur met staalwol, fijn metaalgaas of aluminiumfolie, aangezien muizen meestal door andere materialen heen kunnen knagen.[20] Bestrijding met gif of vallen heeft in de praktijk eigenlijk geen zin, omdat de vrijgekomen plek vrijwel direct weer gevuld wordt door nieuwe muizen.[21]
Indien men zich houdt aan bovenstaande simpele regels dan ziet men in de praktijk alleen zo af en toe nog een muis. De muis komt enkel geregeld terug op plaatsen waar toch steeds weer eten ligt. Andere plekken visiteert hij dan misschien een enkele keer om te kijken of daar inmiddels toch iets ligt. Indien men toch kleine zwarte keuteltjes aantreft heeft men misschien toch nog ergens een bron van voedsel over het hoofd gezien. Indien men niet heel zorgvuldig afwast kunnen er etensresten in het afdruiprek achterblijven die de muis interessant genoeg vindt om steeds weer het aanrecht op te klimmen[22] Meestal ziet men ze alleen in de winter, wanneer het erg koud is. In de andere jaargetijden leven en eten ze namelijk veel liever buiten.[23] Gewoonlijk is de grootte van een leefgebied 5 m² binnenshuis tot 400 m² buitenshuis, waar ze onder andere zaden, wortelen, stengels, insecten, larven, kakkerlakken, kevers en wormen eten. In de winter eten ze overigens (vooral 's nachts) het vogelvoer in de tuin, zelfs de vetbollen aan dunne draadjes in een boom zijn dan niet veilig.[24]
Als men ze vangt en buiten het huis wil loslaten, moet de afstand minimaal 100 meter bedragen, omdat zij anders de weg terug zullen vinden naar hun huis en familie.[25] Men dient bij het gevangen houden van de huismuis wel rekening te houden dat de "wilde" huismuis in gevangenschap meestal niet lang overleeft. Er zijn wel gevallen bekend waarin heel jonge muisjes tot huisdier kunnen worden opgevoed.[26] Ook dient men te voorkomen dat de muis het idee heeft te kunnen ontsnappen. In paniek kunnen ze ineens tot vele malen hoger springen dan ze daarvoor ooit zouden hebben geprobeerd. Ze kunnen hun pootje hierbij verstuiken of zelfs breken, waarna de muis bij het loslaten in het bos of park zeker meteen zal sterven. Het is dus beter de muis in een afgesloten box (met voldoende verse lucht) weg te brengen. Een jonge en onervaren muis zal zonder zijn familie en opvoeding in het park of bos echter niet lang overleven.[21][27]
Zie Kleurmuis voor het hoofdartikel over dit onderwerp. Huismuizen zijn gewild als huisdier. Speciaal gefokte muizen, waaronder albinovarianten, worden gebruikt als laboratoriumdieren. De tamme muis die als huisdier wordt gehouden is een afstammeling van de laboratoriummuis en wordt aangeduid als kleurmuis.
Uit onderzoek blijkt dat muizen muziek maken. Door middel van ultrasone klanken met een frequentie van tussen de 30 en 110 kHz maken zij geluiden om vrouwelijke muizen te verleiden. Deze klanken zijn te vergelijken met het gefluit van vogels. De muizenmuziek voldoet aan een bepaalde logica en is zelfs ingedeeld in verschillende frasen.[28][29]
Bronnen, noten en/of referentiesDe huismuis (Mus musculus) is een knaagdier uit de familie Muridae. De wetenschappelijke naam van de soort werd in 1758 gepubliceerd door Carl Linnaeus. De huismuis is een cultuurvolger, net als de zwarte en de bruine rat, met een kosmopolitische verspreiding. Hierdoor zijn de huismuis en de bruine rat de knaagdieren met de grootste verspreiding.
Husmusa (Mus musculus) er ein gnagar som høyrer til musefamilien. Musene kan kjennast att på den mørkt gråbrune pelsen med gultonar på ryggen og sidene, smussgrå buk og gulgrå føter og tær, føtene er skittenbrune med kvite ytre tåledd. Halen til husmusa er om lag like mørk på undersida som på oversida, mens halen til skogsmusa er tydeleg lysare på undersida. Eit sikkert kjenneteikn hos husmusa er eit lite, men skarpt hakk på baksida av framtennene.
Den har ei kroppslengd på 8–9 cm, hale på 8–9 cm og ei vekt på 15–30 gram. Husmusa har ikkje veldig godt syn, men velutvikla høyrsle- og kjenslesansar.
Husmus kan haldast som kjæledyr og laboratoriedyr. Ho blir mykje brukt som modellorganisme.
Wikimedia Commons har multimedia som gjeld: Husmus Husmusa (Mus musculus) er ein gnagar som høyrer til musefamilien. Musene kan kjennast att på den mørkt gråbrune pelsen med gultonar på ryggen og sidene, smussgrå buk og gulgrå føter og tær, føtene er skittenbrune med kvite ytre tåledd. Halen til husmusa er om lag like mørk på undersida som på oversida, mens halen til skogsmusa er tydeleg lysare på undersida. Eit sikkert kjenneteikn hos husmusa er eit lite, men skarpt hakk på baksida av framtennene.
Den har ei kroppslengd på 8–9 cm, hale på 8–9 cm og ei vekt på 15–30 gram. Husmusa har ikkje veldig godt syn, men velutvikla høyrsle- og kjenslesansar.
Husmus kan haldast som kjæledyr og laboratoriedyr. Ho blir mykje brukt som modellorganisme.
Husmus (Mus musculus) er en art i slekten Mus. Den er en av de dyreartene i verden som best har klart å tilpasse seg et samliv med mennesker. Ikke bare tolererer den menneskers tilstedeværelse og virksomhet, den er i store deler av sitt nåværende utbredelsesområde mer eller mindre avhengig av mennesker for å overleve. Den har fulgt med som blindpassasjer rundt om i verden og på den måten kolonisert bl.a. Amerika, Australia, Tasmania og Hawaii. I så måte minner den om sine slektninger brunrotta og svartrotta.
Husmusa hører til musefamilien, som av og til kalles langhalemusene for å skille dem fra de korthalede artene som markmus, klatremus, lemen m.fl. Dens nærmeste slektninger i Norge er, foruten de to nevnte rotteartene, småskogmus og storskogmus. Husmusa ligner skogmusene og kan forveksles med disse. Et sikkert kjennetegn hos husmusa er et lite, men skarpt hakk på baksiden av fortennene.
Husmusa er som oftest mer grå enn skogmusene, men siden fargen varierer ganske mye hos husmusa, er ikke dette noe sikkert kjennetegn. Fargen på føtter og hale er derimot til hjelp ved artebestemmelsen: Husmusas føtter er skittenbrune med hvite ytre tåledd, mens skogmusene har gråhvite føtter. Husmusas hale er omtrent like mørk på undersiden som på oversiden, mens skogmusenes hale er tydelig lysere på undersiden.
Lengden på halen er hos alle de tre artene omtrent like lang som kroppen inkludert hodet.
Hvite mus som holdes som kjæledyr, og laboratoriemusene som brukes av forskere over hele verden, er «temmede» husmus.
På verdensbasis finnes husmusa i mange forskjellige former eller «typer». Det er ikke klart om disse bør anses som underarter (raser) eller som svært nær beslektede arter. I Norge finnes to former, Mus musculus domesticus i kyststrøk og Mus musculus musculus ellers i landet. Disse kan skilles på blant annet bukfarge.
Selv om husmusa kan sies å forekomme over hele landet, lever den bare der det finnes mennesker. I Sør-Norge har husmusa blitt mindre vanlig enn før, og man antar at dette skyldes at den taper i konkurranse med skogmusene. Skogmusene har nemlig i stor grad også tilpasset seg et liv innomhus, og er i dag de vanligste «husmusene» i Sør-Norge. I de delene av landet der det ikke finnes skogmus, er husmusa fortsatt vanlig.
Husmus som lever i hus hele året, kan formere seg året rundt. Hele ti kull kan da forekomme i løpet av ett år. Husmus som lever ute i det fri, får gjerne tre-fire kull pr. år. Vanlig kullstørrelse er fem-åtte unger, men opptil tolv er registrert hos ville individer. Hos visse laboratoriemus forekommer kull på ca. 30 unger.
Ute i det fri lever husmusa særlig av frø, men med et ganske stort innslag av insekter og andre smådyr. I hus er den altetende. Den gnager også på en rekke ting uten noen næringsverdi, som papir, klær, lær, plast, treverk, metallrør osv.
Husmusene lever i familiegrupper. Gruppens «overhode» er en voksen hann, og gruppen består for øvrig av en eller flere hunner og deres avkom. Gruppen har et felles territorium som særlig hannen forsvarer mot andre hanner.
Husmus (Mus musculus) er en art i slekten Mus. Den er en av de dyreartene i verden som best har klart å tilpasse seg et samliv med mennesker. Ikke bare tolererer den menneskers tilstedeværelse og virksomhet, den er i store deler av sitt nåværende utbredelsesområde mer eller mindre avhengig av mennesker for å overleve. Den har fulgt med som blindpassasjer rundt om i verden og på den måten kolonisert bl.a. Amerika, Australia, Tasmania og Hawaii. I så måte minner den om sine slektninger brunrotta og svartrotta.
Ël giari o giare (Mus musculus, Linnaeus) a l'é n'animal ch'a aparten a la famija dij roditor.
Multimedia w Wikimedia Commons Mysz domowa[3] (Mus musculus) – gatunek małego ssaka należącego do rodziny myszowatych. Jest gatunkiem synantropijnym, który prawdopodobnie pochodzi od myszy zamieszkującej stepy i tereny półpustynne od północnej Afryki, poprzez południowo-wschodnią część Europy, aż po Wyspy Japońskie. Obecnie znajduje się ją wszędzie tam, gdzie żyje człowiek.
Charakteryzuje się opływowym kształtem, zazwyczaj jednolitą barwą ciała, krótkimi kończynami, oczami rozstawionymi po bokach pyska i stosunkowo dużymi, zaokrąglonymi małżowinami usznymi. Mysz domową zaliczamy do gatunków wszystkożernych. Nie gromadzi zapasów. Gniazda zakłada w budynkach, ale także w sąsiedztwie łąk i pól. Dzięki dużej rozrodczości, braku wysokich wymagań hodowlanych oraz częściowej homologii do człowieka niektóre podgatunki są chętnie wykorzystywane jako zwierzęta laboratoryjne.
Gatunek inwazyjny[5].
Mysz domowa była pierwotnie gryzoniem stepowym i półpustynnym występującym od północno-zachodniej Afryki i południowo-wschodniej Europy, aż po Japonię. Odznaczając się doskonałymi zdolnościami adaptacyjnymi, zadomowiła się w pierwszych rolniczych osadach ludzkich już w czasach prehistorycznych. Dzisiaj uważana jest za gatunek kosmopolityczny – znajduje się na wszystkich kontynentach i najbardziej oddalonych wyspach oceanicznych. Jej obecność została potwierdzona nawet w stacjach naukowych na Antarktydzie[6][7][8].
Długość ciała myszy domowej wynosi od 7 do 12 cm, z czego ogon mierzy od 5,5 do 11 cm. Masa ciała mieści się w granicach 15 – 25 g[9]. Wierzch ciała o barwie szarej z lekko żółtawym odcieniem, przechodzi stopniowo w białawy kolor brzucha, gdzie u samic znajduje się 5 par sutków. Ciało gryzonia jest smukłe, o zaostrzonym pysku z włosami czuciowymi (potocznie zwane wąsami), które ułatwiają poruszanie się w ciemności. Uszy są dość długie i cienkie, ogon słabo owłosiony, pokryty pierścieniami łusek ułatwiających wspinaczkę[6][10]. Zwierzę jest stopochodne, kończyna przednia ma trzy opuszki międzypalcowe, zaś tylna – 4+2 opuszki stępowe. Obie pary kończyn są pięciopalczaste, jednak kciuk przedniej kończyny jest uwsteczniony i pozbawiony opuszki palcowej. Chwytne palce są zakończone pazurami[10].
Osobniki tego gatunku wydzielają charakterystyczny mysi zapach (podobny zapach ma pot osób z nieleczoną fenyloketonurią)[6].
Mysz domowa żyje najczęściej w skupiskach ludzkich i na polach uprawnych. Latem spotyka się ją głównie wśród zbóż, w ogrodach i sadach, gdzie kopie nory. Jesienią przenosi się do zabudowań gospodarczych, stodół, stajni, piwnic, osiedlając się w rozmaitych zakamarkach m.in. pod podłogami czy w dziurach ścian. Gryzoń odznacza się ogromnymi zdolnościami adaptacyjnymi do różnych warunków środowiska; występuje zarówno w głębokich kopalniach, jak i wielkich chłodniach, gdzie temperatura jest stale bardzo niska.
Mysz to zwinne i szybkie zwierzę, świetnie skacze i biega, potrafi wspinać się po drzewach i ścianach, w czym pomaga jej ogon. Unika wody, ale w razie potrzeby okazuje się być dobrym pływakiem. Ma doskonały słuch i łatwo się płoszy. Najbardziej aktywna jest w nocy, chociaż żeruje także w ciągu dnia. Kilkugodzinne okresy aktywności zazwyczaj oddzielone są okresami odpoczynku. Jest wszystkożerna, żywi się przeważnie zapasami zgromadzonymi przez człowieka, na polach zjada głównie nasiona lub owady. Może odżywiać się tylko jednym rodzajem pokarmu (roślinnym lub zwierzęcym) bez szkody dla zdrowia. Myszy często gryzą przedmioty niejadalne, np. materiały włókiennicze, książki, papiery, a odgryzione fragmenty służą im do budowy gniazd[11]. Nie robią zapasów na zimę[9]. Przedstawiciele tego gatunku żyją w grupach rodzin, które bronią wspólnie zajmowanego terytorium[12].
Mysz domowa jest gatunkiem poliestralnym (wielorujowym) należącym do gniazdowników. Dojrzewa w wieku 2–3 miesięcy, a w sprzyjających warunkach rozmnaża się przez cały rok. Cykl płciowy trwa 4–5 dni, a ruja od kilku do kilkunastu godzin[13].
Liczba miotów wynosi między 5-8, a nawet do 10 rocznie. Ciąża trwa 20–21 dni, w miocie jest zwykle od 4 do 9 młodych (największy udokumentowany miot liczył 19 osobników)[6]. Ruja poporodowa pojawia się zazwyczaj dobę po porodzie. Kolejna ciąża może wydłużyć się do ok. 4 tygodni[13].
Noworodki ważą od 0,9 do 1,5 g, są nagie i ślepe. Młode w wieku ok. 14 dni mają zwykle wyrżnięte siekacze i otwarte oczy, a po 25 dniach przestają odżywiać się mlekiem matki[6][13]. Najwięcej osobników rodzi się latem, w pozostałych porach roku rozrodczość jest niższa. Przy przegęszczeniu populacji płodność samic stojących najniżej w hierarchii jest ograniczona – tylko dominujące samice wydają potomstwo, jednak w mniejszej ilości niż w normalnych warunkach. W ten sposób regulowana jest liczebność populacji, zanim ulegnie załamaniu[7].
Mysz ma dobrze rozwinięty zmysł słuchu. Komunikacja między poszczególnymi osobnikami odbywa się za pomocą ultradźwięków, które są dla nich doskonale słyszalne. Podobnie jak wiele innych gatunków gryzoni, mysz jest krótkowidzem, a dominującym u niej zmysłem jest węch. Służy on do odnajdywania drogi w środowisku, umożliwia odszukiwanie pokarmu oraz partnerów płciowych. Zwierzę pozbawione węchu przestaje się rozmnażać[10]. Wynika to m.in. z faktu, że wzajemne stosunki między poszczególnymi zwierzętami są regulowane głównie za pośrednictwem feromonów[10][12].
W rodzinach myszy domowej panuje ścisła hierarchia. Rodzinie przewodzi starszy i doświadczony „cap” (samiec myszy), który ma wyłączne prawo krycia samic w okresie rui, dopóki nie pokona go jeden z młodszych samców[14].
W warunkach naturalnych mysz domowa żyje od 1,5 do 2 lat, w hodowli do 4[6]. Rekordowy wiek życia myszy wynosi 1819 dni (prawie 5 lat). W 2009 roku David Harrison wraz z kolegami z The Jackson Laboratory w Bar Harbor przedłużył życie myszy stosując rapamycynę[15][16].
Obecnie istnieje wiele form barwnych myszy, które zależnie od kraju dzieli się na rasy i odmiany. W większości klubów hodowlanych na świecie stosuje się angielskie nazwy ras i odmian, tylko niektóre kluby używają oficjalnych nazw w swoich ojczystych językach (np. kluby holenderskie i czeskie). Polskie kluby myszy rasowych zwyczajowo dzielą myszy na rasy na podstawie rodzaju okrywy włosowej i na odmiany według koloru i rozkładu barw na ciele[17][18].
Możemy wyróżnić następujące rasy[13][19]:
Formy barwne zależnie od rodzaju, dzieli się na kilka grup[13][19]:
Mysz jest gatunkiem synantropijnym zaliczanym do szkodników. Powoduje wielkie straty, zjadając zapasy żywności oraz niszcząc wszelkiego rodzaju materiały i przedmioty, w celu zdobycia niezbędnych elementów do budowy gniazda[7]. Podobnie jak u szczurów, w kale myszy mogą znajdować się niebezpieczne dla zdrowia człowieka patogeny, a na jej stopach zarodniki szkodliwych grzybów rozkładających produkty spożywcze[7][13].
Znana powszechnie biała mysz laboratoryjna z czerwonymi oczami, będąca formą udomowioną (hodowlaną), cieszy się znacznie lepszą opinią niż jej dziki odpowiednik. Jest powszechnie wykorzystywana w placówkach naukowo-badawczych jako model zwierzęcy o wysokim stopniu homologii z człowiekiem[6][13]. Pierwotnie była rzadko obserwowana przez człowieka – występowała sporadycznie w dziko żyjących populacjach jako przejaw mutacji (albinizmu). Gdy schwytano taki okaz, pozostawiano go przy życiu i trzymano w zamknięciu. Później białe myszy hodowane były przede wszystkim jako zwierzęta – zabawki dla dzieci, następnie zajęła się nimi nauka. Stały się ssakami udomowionymi o olbrzymiej użyteczności, zwłaszcza w medycynie, weterynarii, farmacji, farmakologii i genetyce[8].
Duża płodność i krótki czas życia myszy domowych przyczyniają się do szybkiej ewolucji tego gatunku. W 2007 roku wykazano, że zawleczona w XIX wieku na atlantycką wyspę Gough mysz domowa stała się zagrożeniem dla występujących tam ptaków morskich. Gryzonie te osiągają rozmiary trzykrotnie większe od typowych (u wyspiarskich populacji drobnych ssaków częsty jest gigantyzm) i są agresywnymi drapieżnikami, atakującymi stadnie nawet wyrośnięte pisklęta albatrosów[20][21].
Białe myszy w laboratorium
Samica z młodymi
Ślady żerowania myszy
Mysz domowa (Mus musculus).
Mysz rasy Short Hair Silver Tan.
Mysz domowa (Mus musculus) – gatunek małego ssaka należącego do rodziny myszowatych. Jest gatunkiem synantropijnym, który prawdopodobnie pochodzi od myszy zamieszkującej stepy i tereny półpustynne od północnej Afryki, poprzez południowo-wschodnią część Europy, aż po Wyspy Japońskie. Obecnie znajduje się ją wszędzie tam, gdzie żyje człowiek.
Charakteryzuje się opływowym kształtem, zazwyczaj jednolitą barwą ciała, krótkimi kończynami, oczami rozstawionymi po bokach pyska i stosunkowo dużymi, zaokrąglonymi małżowinami usznymi. Mysz domową zaliczamy do gatunków wszystkożernych. Nie gromadzi zapasów. Gniazda zakłada w budynkach, ale także w sąsiedztwie łąk i pól. Dzięki dużej rozrodczości, braku wysokich wymagań hodowlanych oraz częściowej homologii do człowieka niektóre podgatunki są chętnie wykorzystywane jako zwierzęta laboratoryjne.
Gatunek inwazyjny.
O camundongo (português brasileiro) ou rato-doméstico (português europeu) ou ainda murganho (Mus musculus) é uma espécie de pequeno roedor da família dos murídeos, encontrado originalmente na Europa e Ásia, e atualmente distribuído por todo o mundo, geralmente associado a habitações humanas. Tem cerca de 8 cm de comprimento, pelagem macia, branca ou cinza-acastanhada, mais clara nas partes inferiores, orelhas grandes e arredondadas e cauda nua e longa.
No Brasil, há uma diversidade de nomes populares para a espécie, tais como calunga, calungo, camondongo, mondongo, dongo, catita, catito, mure, murganho, ratinho e topolino. O nome rato, também usado, é desaconselhável por confusão com o Rattus rattus e o Rattus norvegicus, comumente chamados de ratos na literatura e na mídia. Em Portugal, onde é frequente a subespécie M. musculus brevirostris,[1] é conhecido como rato-caseiro ou rato-doméstico.
Uma grande quantidade de informações sobre a anatomia, fisiologia, comportamento e doenças está disponível devido à sua popularidade como animal de laboratório. Durante o século XIX o camundongo se transformou em um instrumento de laboratório e no século XX se tornou num importante modelo experimental para os estudos da genética, sendo o animal mais utilizado como cobaia em laboratórios de biologia como um modelo aproximado do organismo humano,[2] além de ter uma gestação curta que contribui para as mudanças genéticas. Esta popularidade se dá porque em muitos aspectos assemelha-se ao humano, sendo fundamental o imunológico, o que o faz a melhor escolha para cobaia de laboratório.
O camundongo se caracteriza por ser uma espécie cosmopolita adaptada a uma grande variedade de condições ambientais. É um animal de hábitos noturnos que se acomoda em qualquer local de tamanho apropriado às suas necessidades. O olfato é altamente desenvolvido, sendo utilizado não somente para detectar alimento e predadores mas também para determinar vários sinais de comportamento. A visão é pobre: não distingue cores, uma vez que sua retina apresenta poucos cones.
Apresenta corpo fusiforme e sua cauda pode atingir comprimento maior do que o corpo.
Não possui glândulas sudoríparas, e possui cinco dedos tanto nas patas posteriores quanto nas anteriores. Possui também audição aguda, respondendo a uma grande variação de frequências.
Essa espécie é membro da classe Mammalia, ordem Rodentia, família Muridae, gênero Mus, espécie Mus musculus. Essa classificação é a mais aceita; todavia, há controvérsias sobre espécies e subespécies criadas em laboratórios devido à presença de cruzamentos especiais, nos quais os animais apresentam alguns genes ou, até mesmo, cromossomos de espécies diferentes. Como exemplo, tem-se a linhagem C57BL/6, na qual 6,5% do genoma são originários de Mus spretus (dongo-da-argélia), e não de Mus musculus.
O camundongo é o animal mais popular nas experiências científicas em laboratório. Essa prevalência do camundongo sobre os outros animais se dá pelo fato de o organismo do camundongo ter um modelo que se aproxima muito do organismo humano, observadas as devidas proporções, além de ser facilmente domesticado e de fácil manutenção. Além disso tem uma gestação bastante curta, fator que contribui ainda mais para as mudanças genéticas que interessam aos estudos. Foi no século XIX que o camundongo passou a ser utilizado como cobaia nos laboratórios para os estudos científicos, especialmente quando surgiu a genética, um novo ramo da ciência, tornando-se rapidamente o animal mais utilizado nas experiências científicas. As experiências com camundongos nas pesquisas científicas são fundamentais no desenvolvimento da tecnologia e da ciência, contribuindo ao longo do tempo para a descoberta de diversas medidas profiláticas e também para o tratamento de patologias que acometem o ser humano. Os camundongos são utilizados intensamente e seu organismo e metabolismo são profundamente conhecidos cientificamente. Os estudos utilizando os camundongos como cobaias trouxeram várias contribuições para a medicina: através destes estudos foi descoberta a insulina, foram produzidos soros, além de vacinas contra muitas doenças. Foram as pesquisas com os animais que permitiram também a descoberta do uso terapêutico dos antibióticos, assim como o tratamento para diversas patologias, evitando epidemias e epizootias. A técnica de transplantes de órgãos, a utilização de anestésicos e antidepressivos foram testados primeiramente nos camundongos, para somente depois poderem ser usados com segurança nos humanos. Em 1909, Clarence Cook Little iniciou a produção de linhagem geneticamente pura a partir de um casal portador de mutações recessivas para genes responsáveis pela herança da cor da pelagem. Através de acasalamentos entre irmãos por 20 gerações consecutivas, foi obtida a primeira linhagem consanguínea (inbred), que foi chamada de dba (atualmente DBA).
No período de 1950 a 1960 foram realizadas pesquisas com ratos e camundongos e, através deste experimento, foi descoberto o DNA. No período de 1960 a 1970, utilizando-se destes mesmos animais, foram desenvolvidos fármacos antidepressivos e Interpretado, também, o código genético e seu papel na síntese de proteínas. Posteriormente, entre as décadas de 1980 e 1990, os camundongos e outros animais foram empregados em outra pesquisa, a partir da qual houve o desenvolvimento de anticorpos monoclonais e o incremento da terapia genética.
O camundongo torna-se apto à reprodução aos 60 dias de idade, sendo que os efeitos hormonais iniciais já estão presentes em ambos os sexos ao redor dos 30 dias de idade, evidenciando-se através da abertura da vagina nas fêmeas e pela descida e aumento dos testículos nos machos.
O ciclo estral completo dura cerca de 4-5 dias, ou seja, a cada 5 dias ocorre ovulação. Quando agrupadas, porém, as fêmeas podem permanecer em anestro continuamente até que sejam expostas a um macho. A partir desse momento o estro retorna no prazo de até 72 horas. A presença de líquido seminal na vagina indica a ocorrência da cópula. Esse líquido é bem aparente, mas desaparece em 24 horas.
O período de gestação é de 19-21 dias,[3] exceto para fêmeas que estejam amamentando, quando a gestação pode se prolongar por 6 a 16 dias.
Ao nascer, os camundongos pesam em torno de 1,5 g e seu sistema imunológico não é competente. Carecem totalmente de pelos, exceto bigodes. Com uma semana de vida já apresentam pelos curtos e bastante finos. Os olhos se abrem aos 9-10 dias e os dentes aparecem nessa mesma época. A alimentação sólida se inicia logo após o desmame, entre 19 e 21 dias de idade.
O comportamento social depende da densidade populacional, sendo que esses animais podem viver bem adaptados tanto solitariamente quanto em grandes colônias, com padrões de hierarquia muito bem estabelecidos.[4] Camundongos têm medo de ratazanas, porque muitas vezes eles são mortos e comidos por estas. Apesar disso, eles ainda convivem nas florestas da Nova Zelândia e da América do Norte.
Principais zoonoses transmitidas pelo camundongo são: coriomeningite linfocítica, micoplasmose, pasteurelose, raiva, salmonelose e a leptospirose.[5]
O Mus musculus foi imortalizado por Walt Disney em seu personagem Mickey Mouse (também conhecido como Rato Mickey) criado em 18 de Novembro de 1928.
O camundongo (português brasileiro) ou rato-doméstico (português europeu) ou ainda murganho (Mus musculus) é uma espécie de pequeno roedor da família dos murídeos, encontrado originalmente na Europa e Ásia, e atualmente distribuído por todo o mundo, geralmente associado a habitações humanas. Tem cerca de 8 cm de comprimento, pelagem macia, branca ou cinza-acastanhada, mais clara nas partes inferiores, orelhas grandes e arredondadas e cauda nua e longa.
No Brasil, há uma diversidade de nomes populares para a espécie, tais como calunga, calungo, camondongo, mondongo, dongo, catita, catito, mure, murganho, ratinho e topolino. O nome rato, também usado, é desaconselhável por confusão com o Rattus rattus e o Rattus norvegicus, comumente chamados de ratos na literatura e na mídia. Em Portugal, onde é frequente a subespécie M. musculus brevirostris, é conhecido como rato-caseiro ou rato-doméstico.
Uma grande quantidade de informações sobre a anatomia, fisiologia, comportamento e doenças está disponível devido à sua popularidade como animal de laboratório. Durante o século XIX o camundongo se transformou em um instrumento de laboratório e no século XX se tornou num importante modelo experimental para os estudos da genética, sendo o animal mais utilizado como cobaia em laboratórios de biologia como um modelo aproximado do organismo humano, além de ter uma gestação curta que contribui para as mudanças genéticas. Esta popularidade se dá porque em muitos aspectos assemelha-se ao humano, sendo fundamental o imunológico, o que o faz a melhor escolha para cobaia de laboratório.
O camundongo se caracteriza por ser uma espécie cosmopolita adaptada a uma grande variedade de condições ambientais. É um animal de hábitos noturnos que se acomoda em qualquer local de tamanho apropriado às suas necessidades. O olfato é altamente desenvolvido, sendo utilizado não somente para detectar alimento e predadores mas também para determinar vários sinais de comportamento. A visão é pobre: não distingue cores, uma vez que sua retina apresenta poucos cones.
Apresenta corpo fusiforme e sua cauda pode atingir comprimento maior do que o corpo.
Não possui glândulas sudoríparas, e possui cinco dedos tanto nas patas posteriores quanto nas anteriores. Possui também audição aguda, respondendo a uma grande variação de frequências.
Șoarecele de casă (Mus musculus) este un mamifer rozător sinantrop mic, de culoare cenușie, cu botul ascuțit, care trăiește pe lângă așezările omenești, în gospodăriile umane, în construcții industriale, în silozuri, în depozite de furaje, de produse alimentare și textile, în incinta morilor etc. Construiesc cuiburi căptușite cu material moale, pe sub stoguri, în magazii, hambare, depozite, cămări, poduri etc. Șoarecele de casă este răspândit pe toate continentele și urcă la altitudine până la 2700 m acolo unde există construcții umane. În România se întâlnește subspecia Mus musculus musculus răspândită în toată țara pe lângă locuințe, de la câmpie până în golul de munte. Vara o parte dintre șoareci migrează în câmpuri deschise, cultivate sau înțelenite, fără a ierna aici.[2][3][4]
Are o lungime de 7-10 cm (cap + trunchi) și o greutate de 10-20 g. Trăiește până la un an și jumătate. Are botul scurt, ochii mici, vibrizele lungi, iar membrele posterioare mai scurte decât cele anterioare. Incisivii de pe maxilarul superior au o margine dantelată. Degetele cu unghii subțiri și fragile. Este un bun alergător și se cațără cu ușurință. Este o specie omnivoră și se hrănește mai ales cu semințe de cereale și plante industriale, dar și cu alimente găsite în locuințe. Având hrană suficientă disponibilă, nu-și face rezerve pentru sezonul rece. Trăiește în perechi, apărându-și cu îndârjire teritoriul. Nu hibernează și este activ tot anul. Șoarecii care trăiesc în locuințe sunt activi ziua în locuri liniștite, iar noaptea cotrobăiesc peste tot; cei care au migrat în câmp, sunt activi numai noaptea. Se înmulțesc în tot cursul anului. Gestația durează 20-21 de zile. Femela naște de 6-7 ori pe an, câte 3-10 pui golași, care sunt alăptați 3-4 săptămâni. Atinge maturitatea sexuală la două luni după naștere.[2][3][4]
Șoarecii de casă produc pagube mari în cămările locuințelor, magaziile de cereale, depozite alimentare. Murdăresc și infectează alimentele cu diverși agenți patogeni și transmite astfel omului și animalelor de casă boli infecțioase și helmintoze. Strică mai mult decât consumă și imprimă alimentelor un puternic miros neplăcut de urină. Indivizii care migrează vara în câmp produc pagube culturilor în perioada de recoltare.[2][3][4]
Șoarecele de casă este omnivor. El consumă de preferință boabe și semințe de cereale și plante industriale, dar și o gamă largă de alte produse comestibile: fructe, legume, carne, insecte și alte alimente găsite în locuințe, dar poate mânca clei, pastă și chiar săpun. Șoarecele de casă poate să se hrănească cu omizi, molii nezburătoare și râme. Dacă mănâncă alimente umede sau semințe care conțin 12% proteine, el poate trăi fără apă.
Mănâncă de 20 de ori în fiecare zi, consumând zilnic alimente până la 10% din greutatea corpului. Având hrană suficientă disponibilă, nu face rezerve pentru sezonul rece.
Șoarecele de casă poate fi infectat de numeroși endoparaziți și de câțiva ectoparaziți, în special de anumite specii de căpușe și purici. Mus musculus ar putea constitui o gazdă de origine a puricelui (Leptopsylla segnis)[5]. Paraziții joacă un rol in regularizarea populațională, șoarecele de casa putând fi și o specie-rezervor a unor specii patogene de paraziți.
Șoarecele este foarte prolific, însă are mulți dușmani naturali, fiind o pradă ușoara. Dușmanii naturali sunt mamifere carnivore precum pisica, nevăstuica, vulpea etc. dar și reptile (șarpele), sau păsări răpitoare - sturzul, barza etc. Omul îl consideră un animal dăunător care distruge recoltele și propagă diverse boli prin paraziții si dejecțiile sale, motiv pentru care omul a dezvoltat sisteme sofisticate de eradicare. Printre primele sisteme de luptă: domesticirea pisicii, cât și utilizarea capcanelor, iar mai recent, utilizarea unor otrăvuri specifice.
Șoarecele comun se reproduce in captivitate tot anul. In condiții naturale, gestațiile in timpul sezonului rece sunt mai rare. Maturitatea sexuala este atinsa la vârsta de cinci sau șase săptămâni (45 zile pentru masculi, intre 40 si 45 zile pentru femele). O femela poate avea in condiții de hrana si căldura suficienta intre 5 si 15 gestații pe an. Durata unei gestații este de 18 - 21 zile si o gestație poate avea intre 5 si 12 șoricei (max. 18). O noua gestație este posibila după 6 săptămâni. Șoricei sunt in primele ore fără vedere si fără blana. Timp de aproape 3 săptămâni sunt dependenți de laptele matern, iar către 3 săptămâni, după sevraj, încep sa devina autonomi. Șoriceii comunica cu șoricioaica-mama prin ultrasunete. Exista șoareci modificați genetic deficienți de gena care controlează proteina FOXP2 responsabila de emiterea ultrasunetelor.
Speranța de viată a șoarecelui de casa este de 2 - 3 ani.
Șoarecele de casă (Mus musculus) este un mamifer rozător sinantrop mic, de culoare cenușie, cu botul ascuțit, care trăiește pe lângă așezările omenești, în gospodăriile umane, în construcții industriale, în silozuri, în depozite de furaje, de produse alimentare și textile, în incinta morilor etc. Construiesc cuiburi căptușite cu material moale, pe sub stoguri, în magazii, hambare, depozite, cămări, poduri etc. Șoarecele de casă este răspândit pe toate continentele și urcă la altitudine până la 2700 m acolo unde există construcții umane. În România se întâlnește subspecia Mus musculus musculus răspândită în toată țara pe lângă locuințe, de la câmpie până în golul de munte. Vara o parte dintre șoareci migrează în câmpuri deschise, cultivate sau înțelenite, fără a ierna aici.
Are o lungime de 7-10 cm (cap + trunchi) și o greutate de 10-20 g. Trăiește până la un an și jumătate. Are botul scurt, ochii mici, vibrizele lungi, iar membrele posterioare mai scurte decât cele anterioare. Incisivii de pe maxilarul superior au o margine dantelată. Degetele cu unghii subțiri și fragile. Este un bun alergător și se cațără cu ușurință. Este o specie omnivoră și se hrănește mai ales cu semințe de cereale și plante industriale, dar și cu alimente găsite în locuințe. Având hrană suficientă disponibilă, nu-și face rezerve pentru sezonul rece. Trăiește în perechi, apărându-și cu îndârjire teritoriul. Nu hibernează și este activ tot anul. Șoarecii care trăiesc în locuințe sunt activi ziua în locuri liniștite, iar noaptea cotrobăiesc peste tot; cei care au migrat în câmp, sunt activi numai noaptea. Se înmulțesc în tot cursul anului. Gestația durează 20-21 de zile. Femela naște de 6-7 ori pe an, câte 3-10 pui golași, care sunt alăptați 3-4 săptămâni. Atinge maturitatea sexuală la două luni după naștere.
Șoarecii de casă produc pagube mari în cămările locuințelor, magaziile de cereale, depozite alimentare. Murdăresc și infectează alimentele cu diverși agenți patogeni și transmite astfel omului și animalelor de casă boli infecțioase și helmintoze. Strică mai mult decât consumă și imprimă alimentelor un puternic miros neplăcut de urină. Indivizii care migrează vara în câmp produc pagube culturilor în perioada de recoltare.
Myš domová[2][3] (staršie zriedkavo aj myš domáca; lat. Mus musculus) je významný druh z čeľade myšovité. Prirodzene obýva Euroáziu a severnú Afriku. Človekom bola zavlečená na ďalšie kontinenty a ostrovy. Výskyt na Slovensku bol doložený na 71 % územia.[2]
Zo 429 mapovacích kvadrátov DFS sa celkovo vyskytol v 306 (71 % rozlohy Slovenska, do roku 1964 len v 95, 22 %) v nadmorských výškach 100 (Borša) – 1 350 m n. m. (Štrbské Pleso).[2]
Myš domová je malý všežravý hlodavec aktívny najmä za súmraku a v noci, žijúci v menších spoločenstvách. Zvyčajne sa dožíva veku 1 až 2 roky. Rozmnožuje sa 4 až 8 krát ročne, pričom v jednom vrhu je zvyčajne 4 - 9 mláďat. Vďaka tomu sa môžu veľmi rýchlo premnožiť. Ako divé zviera žije myš domová najmä v ľudských obydliach, pričom spôsobuje škody na úrode a uskladnených potravinách rozhrýzaním a znečisťovaním trusom. Myši žijúce vo voľnej prírode zhromažďujú v podzemných skrýšach zásoby semien. Tieto voľne žijúce jedince sa na zimu zvyčajne sťahujú do blízkosti ľudských obydlí, kde nájdu dostatok potravy. Myš bola domestikovaná aj ako domáce zviera.
V laboratóriách patrí medzi najdôležitejšie modelové organizmy v medicíne a biológii. Je to najčastejšie geneticky modifikovaný cicavec[4].
Galéria
Zárez v horných predných zuboch je dobrý určovací znak
S mláďatami
Commons ponúka multimediálne súbory na tému Myš domová
Wikidruhy ponúkajú informácie na tému Myš domová
Myš domová (staršie zriedkavo aj myš domáca; lat. Mus musculus) je významný druh z čeľade myšovité. Prirodzene obýva Euroáziu a severnú Afriku. Človekom bola zavlečená na ďalšie kontinenty a ostrovy. Výskyt na Slovensku bol doložený na 71 % územia.
Hišna miš imenovana tudi domača miš (znanstveno ime Mus musculus), je zelo pogost glodavec in škodljivec v bivalnih prostorih človeka. Po območju razširjenosti je hišna miš takoj za človekom[2]. Spolno dozori v starosti 8-10 tednov, brejost traja 18-24 dni, v leglu pa je 3-8 mladičev. Miš se prehranjuje tudi z žiti in ostanki hrane.
Žival je pogosto uporabljena pri medicinskih ter farmacevtskih poskusih kot modelni organizem.
Hišna miš imenovana tudi domača miš (znanstveno ime Mus musculus), je zelo pogost glodavec in škodljivec v bivalnih prostorih človeka. Po območju razširjenosti je hišna miš takoj za človekom. Spolno dozori v starosti 8-10 tednov, brejost traja 18-24 dni, v leglu pa je 3-8 mladičev. Miš se prehranjuje tudi z žiti in ostanki hrane.
Žival je pogosto uporabljena pri medicinskih ter farmacevtskih poskusih kot modelni organizem.
Husmus (Mus musculus) är en liten gnagare som har en mycket hög fortplantningsgrad och som förekommer över stora delar av världen. Tama former av husmus är nuförtiden ett relativt vanligt sällskapsdjur.
Husmusen härstammar från Asien, troligen från norra Indien.[2] Arten förekommer i alla djurgeografiska regioner förutom antarktiska regionen.[1]
Husmusen är korthårig och färgen varierar från ljusbrunt till svart, med ljus mage. Laboratoriemöss är ofta vita (albinistiska), men sällskapsmöss finns i många olika färger och teckningar. Öronen och svansen har lite hår. Vuxna djur väger 12-40 gram. Kroppen är 15-19 cm lång, inklusive svansen, som står för mer än halva längden.[3] Särskilt hannarna har en myskliknande doft.[4]
Hos vild levande exemplar är svansen bara glest täckt med hår och den har en lite mörkare ovansida. Hos honor förekommer tre par spenar vid bröstet och två par vid ljumsken.[5]
Det är svårt att skilja på unga hannar och honor men honorna har kortare avstånd mellan anus och genitalöppningen. Hos sexuellt mogna individer är testiklarna på hannarna den tydligaste könsskillnaden. De är stora i förhållande till kroppsstorleken (ungefär hälften så stora som huvudet) och oftast hårlösa. De kan dock dras tillbaka in i kroppen så att de inte är direkt synliga.
Nära ögonen har husmöss körtlar som utsöndrar en rödbrun substans när musen blir stressad.
Husmusen har nästan inget färgseende. Det hänger samman med att den är aktiv framför allt när det är ganska mörkt. Den har däremot mycket god hörsel och kan höra mycket högre toner (100 kHz) än människor (20 kHz). För kommunikation med varandra på korta avstånd använder de pip med hög frekvens som människor inte kan höra. I samband med parningen ger hannen ifrån sig korta pip i frekvenserna 40 kHz och 70 kHz. För kommunikation på längre avstånd använder musen pip som människor kan höra.[6]
Trots allt är luktsinnet viktigast, särskilt för relationen mellan honor och deras ungar. Husmusen använder också feromoner för kommunikation mellan vuxna individer. De utsöndras av båda könen med urinen och identifieras av ett organ i nedre delen av nosen.[6]
Med sina morrhår känner möss luftrörelser och föremål som är nära.
Husmusen står och går vanligen på alla fyra benen. När den äter, slåss eller ska orientera sig i omgivningen kan den stå en stund på bakbenen, med extrastöd av svansen. När den springer har den svansen utsträckt horisontellt, så att den är till hjälp för att hålla balansen. Änden på svansen är uppåtböjd, utom när den blir skrämd. Musen är bra på att hoppa, klättra och simma.
Mössen är mest aktiva i skymningen och på natten. De tycker inte om skarpt ljus. De lever i många olika sorters undanskymda utrymmen, där det finns mat i närheten. Boet byggs av diverse mjuka material som de kan få tag på. Mössen är revirhävdande och dominerande hannar lever vanligtvis tillsammans med flera honor och deras ungar. Om två eller fler hannar hålls tillsammans i en bur blir de lätt aggressiva mot varandra, särskilt om de inte har växt upp tillsammans.
Husmusen äter främst vegetabilier men kan också äta kött och mjölkprodukter. De dricker ganska lite vatten, utöver det vatten som finns i maten. Det dagliga behovet av föda är bara omkring fyra gram.[3] De kan också äta sin egen avföring (koprofagi), för att ta tillvara näring som bakterier i tarmarna har producerat.
Husmusen kan lokalt uppnå mycket hög populationstäthet. Under första halvan av 1900-talet registrerades på två platser i Kalifornien populationer med omkring 200 000 individer per hektar.[7]
Husmusen faller offer för flera olika rovdjur, rovlevande fåglar och ormar. Den drabbas av många parasiter som flugor, löss eller deras larver.[5]
Fortplantningen påverkas av populationens storlek och av tillgången till föda. En liten grupp kan öka betydlig efter att den hittade nya matkällor. Hos stora kolonier sker få eller inga parningar vid matbrist.[5]
Husmusens brunstcykel är 4–6 dagar lång. Den tid honan är mottaglig för befruktning är kortare än ett dygn. Efter parningen bildas vanligen en vaxartad propp i vagina, som förhindrar ytterligare parning. Den finns kvar ungefär ett dygn. Dräktighetstiden är 20–23 dygn. Därefter föds 3–15 ungar (i genomsnitt 6 stycken) och honan är vanligen mottaglig för befruktning redan ett par timmar efter förlossningen.[4] En hona kan få 5–10 kullar per år, så antalet kan växa mycket snabbt.[4] Om förhållandena är lämpliga fortgår fortplantningen under hela året (vilda populationer i kalla trakter fortplantar sig inte under vintern). De nyfödda ungarna är blinda och saknar päls. Pälsen börjar växa ut ungefär 3 dagar efter födseln och ögonen öppnas efter drygt en vecka. Honorna blir könsmogna efter 6 veckor, hannar efter 8 veckor. Vilda möss lever vanligen bara ett år.[3]
Husmusen har alltid följt människan. Redan Aristoteles och Plinius[förtydliga] beskrev den. I städerna är den vanligen bunden till hus.[3] Dess vana att med tänderna gnaga på allt den kommer över, tillsammans med avföringen, kan den skapa stora problem och kategoriseras därför som ett skadedjur.
Arten är mellanvärd för flera olika sjukdomar som kan överföras till människor, bland annat harpest, leptospiros, borreliainfektion eller infektioner med Salmonella-bakterier.[5]
Som husdjur talar man om "tammöss" eller "sällskapsmöss". Denna tama musen har sitt ursprung i den vilda husmusen men har genom avel kommit att skilja sig markant från sin vilda släkting både i utseende och beteende. Den tama musen delas vanligen in i tre varianter:
Tammössen finns i många olika hårlag, bland annat rex, långhårig, satin och korthår. Satin är en mus med blankare och glansigare päls och rex är lite krullig. Tama husmöss lever längre än vilda och blir ofta mellan 1 och 3 år.
Den äldsta kända skriften som talar om husmöss som sällskapsdjur är den kinesiska encyklopedin Erya (尔雅) i en version som utkom cirka 1100 f. Kr.[8]
Husmöss används ofta som försöksdjur i laboratorier. Husmusen är däggdjuret som används vanligast för experiment med genmodifiering.[9] Ett exempel som uppmärksammades nyligen är de så kallade knockoutmössen där särskilda gener i deras genom har blivit störda eller ut-knockade. Mario R. Capecchi, Martin Evans och Oliver Smithies tilldelades 2007 Nobelpriset i medicin eller fysiologi för denna upptäckt.[10] Dansmöss har en mutation i innerörat så att balanssinnet inte fungerar, vilket leder till att de går runt i cirklar.
Artens genom är kartlagt,[11] det innehåller ca 22 000 gener och är ca 2 600 Mb långt.[12]
Husmus (Mus musculus) är en liten gnagare som har en mycket hög fortplantningsgrad och som förekommer över stora delar av världen. Tama former av husmus är nuförtiden ett relativt vanligt sällskapsdjur.
Ev faresi (Mus musculus), dünyanın insandan (Homo sapiens) sonra en kalabalık nüfusa sahip olduğuna inanılan memelisidir. Hemen daima insanlara çok yakın ortamlarda yaşayan ev faresinden türetilmiş olan laboratuvar fareleri ise hem en sık kullanılan laboratuvar memelisi, hem de biyoloji ve tıpta önemli model canlılardır.
Ev faresinin evcil bir formu olan beyaz laboratuvar faresi, tıp deneylerinde çok kullanıldığı gibi ev hayvanı olarak kafeslerde de beslenir.Yaklaşık 2 yıl yaşar.
Yavrular doğumdan iki-üç ay gibi kısa bir süre sonra cinsel olgunluğa erişir ve dişiler yaklaşık üç haftalık bir gebelik dönemimin ardından 12 kadar yavru doğurabilir. Sıcak ülkelerde ya da ısıtılan ortamlarda ev faresinin üremesi mevsimlere bağlı değildir.
Sıçangiller ile ilgili bu madde bir taslaktır. Madde içeriğini geliştirerek Vikipedi'ye katkıda bulunabilirsiniz. Ev faresi (Mus musculus), dünyanın insandan (Homo sapiens) sonra en kalabalık nüfusa sahip olduğuna inanılan memelisidir. Hemen daima insanlara çok yakın ortamlarda yaşayan ev faresinden türetilmiş olan laboratuvar fareleri ise hem en sık kullanılan laboratuvar memelisi, hem de biyoloji ve tıpta önemli model canlılardır.
Ми́ша ха́тня (також домова або звичайна; Mus musculus) — найпоширеніший вид роду мишей (Mus), його типовий вид.
Цей невеликий гризун є ймовірно другим за численністю видом ссавців на Землі (після людини). Первинний ареал Mus musculus охоплював регіон від Середземномор'я до Китаю, але зараз поширений у всьому світі людьми і живе як супутник людини. Відноситься до космополітичних хребетних. Лабораторні (білі) миші є лініями саме цього виду і є найпопулярнішим модельним організмом в біології і медицині та найвідомішим лабораторним ссавцем.
Миші виживають при температурі від 5 до 40° С. Тривалість життя миші до 4-ох років. У сприятливих умовах і можливості повноцінного живлення доросла самиця протягом року може вивести до 45 мишенят. За один виводок самиця народжує до семи мишенят. Народившись, мишенята живляться молоком матері. Згодом, самиця короткий час приносить мишам їжу, поки вони не стануть самостійними.
У природі живляться дрібними комахами, червами, насіннями рослин та зерновими культурами. Хатня миша живиться картоплею, буряками, морквою, капустою, зерном, хлібними виробами. У літній період миші можуть вживати й рослинну їжу.
Тверда їжа стирає й притупляє зуби, особливо різці. Через те у ссавців, які споживають тверду рослинну їжу, зуби мають особливу будову. Такі тварини вигризають їжу різцями й старанно перетирають кутніми зубами. Іклів у них немає, різці великі й гострі. Спереду вони вкриті товстим шаром емалі, через те не тупляться навіть від дуже твердої їжі. Під час гризіння різці верхньої та нижньої щелеп дотикаються і сточуються — більше з того боку, де немає емалі (або де вона тонша). Різці, хоч би як сильно сточувалися, завжди однакового розміру, бо ростуть протягом усього життя тварини.
новонароджені мишенята
Хатня миша
Миші як домашні тварини
Миші добре уміють лазити та стрибати у висоту
Проріз у верхніх передніх зубів є хорошим характером визначення видів
Хатня миша за межами дому
Хатня миша іншого забарвлення
Хатня миша споживає рослинну їжу — капусту
У сільських і часом у міських помешканнях оселяються миші, і створюють людям шкоду: з'їдають значну кількість харчових запасів, прогризають одяг, книжки, псують меблі.
Мишей часто тримають в обмеженій кількості як домашніх тварин. Їхнє часто яскраво-руде забарвлення та тихий тоненький голос, що деколи може співати трелями, подобається людям. Для того, щоб миша не переносила інфекційні захворювання, їй роблять вакцинацію при народженні.
Звичайно дослідження проводять на лінійних мишах — чистокровних породах, виведених у лабораторних умовах упродовж не менше 20 поколінь шляхом штучного добору та близькородинного схрещування (інбридингу).
Миші — одні з небагатьох тварин, з якими проводять експерименти. Найбільше експериментів проводять з домашньою мишею, тому що її найлегше приручити. Один експеримент подано нижче.
Біологи встановили, що зниження температури тіла на 0,3 — 0,5 градуса призводить до збільшення тривалості життя самців мишей на 12 %, а самок — на 20 %.
Ідея провести такий експеримент виникла в Скриппсівському інституті (США) через те, що на сьогоднішній день найнадійнішим способом продовження життя в лабораторних тварин є напівголодна дієта.
Дослідники припустили, що довголіття тварин, які сидять на голодному пайку, пов'язане з тим, що через нестачу калорій температура їх тіла занижена.
Для того, щоб перевірити це, генні інженери створили породу мишей зі зниженою температурою тіла. У цих тварин у тому відділі мозку, що контролює температуру тіла (у гіпоталамусі), активували ген, якій відповідає за вироблення тепла. У результаті «центральний термометр» організму перегрівається, помилково приймає це за сигнал про перегрів усього організму, і посилає тканинам команду «охолонути».
Штучно створені холодні миші не відрізняються від контрольних апетитом і їдять стільки ж (їх не обмежували в їжі), але живуть при цьому значно довше. Це підтвердило гіпотезу про те, що позитивний ефект обмеженого харчування пов'язаний із загальним уповільненням обміну речовин і зниженням температури тіла.
Мишей, які мають деякі ознаки обсессивно-компульсивного розладу, вивели генетики з дослідницького колективу Гоупіна Фена (Guoping Feng), професора університету Дюка (англ. Duke University). Головне, що для формування цієї патології учені позбавили мишей усього одного гена.
Обсессивно-компульсивний розлад (ОКР) у людей полягає в тому, що людина постійно знаходиться під дією неприємних власних думок (це називають обсессією), через які вона змушена періодично повторювати будь-які дії (компульсія). Характерний приклад такого розладу — виснажливе миття рук.
Проводячи експерименти з мишами, дослідники видалили у них ген, відомий як Sapap3. Виявили, що у таких тварин розвивалася невротична поведінка, характерна для ОКР. Ці тварини виявляли постійний неспокій про власну чистоту, безперервно чистили себе, що призводило навіть до пошкодження їх хутра і шкіри.
Учені повністю впевнилися в тому, що ця поведінка пов'язана саме із згаданим розладом, а не, наприклад, із порушенням чутливості шкіри. Це підтвердило те, що ознаки невротичної поведінки у мишей зменшувалися після отримання лікарських препаратів, аналогічних тим, що призначають людям при ОКР.
У багатьох попередніх дослідженнях було виявлено, що основними речовинами, дисбаланс яких впливає на розвиток ДКР, є серотонін і дофамін. Проте роботи Фена і його співробітників з'ясували, що велику роль відіграє також глютамін. Сприйняття цієї речовини нервовою системою залежить від білка SAPAP3, який і виробляється під час експресії гена Sapap3.
Також з'ясували, що у мишей з проблемами Sapap3 відбуваються дефекти в стріатумі — частині мозку, що контролює низку вегетативних функцій і моторику. А це якимось чином і спричинює деякі порушення, подібні до ОКР у людини.
Миші віком 9 днів
Миша молодша за 30 днів
Одномісячна миша
Миша старша, ніж 30 днів
Статевозрілі миші
У світі існує багато мультфільмів і фільмів про мишей або таких, де згадуються миші.
"Сільська миша і міська миша"
Статуя. Ілюстрація до казки "Лев та миша"
Картина "Одруження миші", В'єтнам. Такі картини були поширені для публічного огляду у В'єтнамі на час святкування нового року
Приказки, пов'язані з мишою:
Ми́ша ха́тня (також домова або звичайна; Mus musculus) — найпоширеніший вид роду мишей (Mus), його типовий вид.
Цей невеликий гризун є ймовірно другим за численністю видом ссавців на Землі (після людини). Первинний ареал Mus musculus охоплював регіон від Середземномор'я до Китаю, але зараз поширений у всьому світі людьми і живе як супутник людини. Відноситься до космополітичних хребетних. Лабораторні (білі) миші є лініями саме цього виду і є найпопулярнішим модельним організмом в біології і медицині та найвідомішим лабораторним ссавцем.
Chuột nhắt nhà (danh pháp hai phần: Mus musculus) là loài gặm nhấm có kích thước nhỏ và là một trong những loài có số lượng lớn nhất của chi Mus.
Chuột nhắt chủ yếu sống gần con người và gây hại mùa màng cũng như lương thực, thực phẩm bảo quản.
Chuột nhắt cũng đã được thuần hóa làm chuột cảnh và cũng được dùng làm chuột thí nghiệm trong sinh học và y học. Chúng là động vật được sử dụng phổ biến nhất trong các phòng thí nghiệm kĩ thuật di truyền.[2]
Chuột trưởng thành có chiều dài cơ thể (tính từ mũi đến gốc đuôi) là 7,5–10 cm (3,0–3,9 in) và chiều dài đuôi là 5–10 cm (2,0–3,9 in). Khối lượng cơ thể chúng vào khoảng 10–25 g (0,4–0,9 oz). Bộ lông chuột nhà có thể từ trắng đến xám, nâu nhạt, đen. Lông chuột ngắn, ở tai và đuôi thì ít lông hơn. Chân sau của chuột khá ngắn, cỡ khoảng 15–19 mm (0,59–0,75 in); sải chân bình thường khi chạy đạt 4,5 cm (1,8 in), nhưng chúng có thể nhảy cao đến 45 cm (18 in).[3] Tiếng kêu "chít chít" của chuột nhà có âm vực rất cao và không đều.[4][5] Chuột nhắt lớn nhanh khi sống gần nhà ở của người và trên các cánh đồng nông nghiệp.
Chuột đực và cái khó phân biệt khi còn non. Cũng như người, khoảng cách từ hậu môn đến bộ phân sinh dục trên chuột cái nhỏ hơn đáng kể. Chuột cái có 5 đôi vú và tuyến sữa còn chuột đực không có vú.[6]
Khi trưởng thành về mặt sinh dục, sự khác biệt nổi bật và rõ ràng nhất là sự hiện diện của tinh hoàn con đực. Tinh hoàn chuột đực khá lớn so với phần còn lại của cơ thể và có thể được rút vào bên trong cơ thể. Ngoài ức bằng hạt đậu ở ngực, chuột nhà còn có ức thứ hai bằng đầu kim ở cổ bên cạnh khí quản.[7]
Có ba phân loài được công nhận rộng rãi và có xu hướng coi chúng là những loài riêng biệt:[8][9]
Hai phân loài sau đây mới được công nhận:[9]
Một số phân loài khác nay được coi là đồng nghĩa với các phân loài nêu trên. Một số quần thể chuột là con lai giữa các phân loài, như chuột nhà Nhật Bản ("molossinus").[9][11]
Chuột nhà thường đứng, đi hoặc chạy bằng cả bốn chân, nhưng khi ăn, khi đánh nhau hoặc khi cần định hướng thì chúng chỉ đứng trên hai chân sau, có đuôi hỗ trợ. Khi chạy, đuôi chuột nằm ngang để tạo cân bằng; đoạn cuối của đuôi dựng đứng, trừ khi nó thấy sợ hãi điều gì. Chuột nhà giỏi nhảy, leo trèo và bơi lội.
Chuột chủ yếu hoạt động ban đêm, kể cả lúc hoàng hôn, chúng không thích ánh sáng chói. Ổ chuột thường gần nguồn thực phẩm và được làm từ các vật liệu mềm. Những con chuột đực khỏe mạnh thường chiếm một lãnh thổ riêng, chúng sống cùng với một số con cái và con non. Những con chuột đực này tôn trọng lãnh thổ của nhau và thường chỉ xâm nhập lãnh thổ của khác khi nơi đó bị bỏ trống. Nếu có hai con đực hoặc nhiều hơn được nhốt chung trong một cái lồng, chúng sẽ thường xuyên gây lộn, trừ khi chúng được nuôi cùng nhau từ nhỏ.
Chuột nhà là loài ăn tạp nhưng chủ yếu ăn thực vật. Chúng ăn cả phân của mình để hấp thu chất dinh dưỡng được do các vi khuẩn trong ruột chúng sinh ra. Giống như hầu hết các động vật gặm nhấm khác, chuột nhà không bị nôn mửa.
Chuột nhà sợ chuột cống vì chuột cống thường giết chết và đôi khi ăn thịt chuột nhà. Tuy nhiên, cũng có những quần thể chuột nhà và chuột cống cùng tồn tại trong các khu rừng ở New Zealand, Bắc Mỹ và một số nơi khác. Chuột nhà nói chung là loài chuột có khả năng cạnh tranh kém và chúng khó tồn tại ở các khu vực xa nơi con người sinh sống.[12] Tuy nhiên, trong một số khu vực (như ở Úc), chuột nhà có thể cộng sinh với các loài động vật gặm nhấm nhỏ khác.[13]
Vì là động vật chủ yếu sống về đêm, chuột nhà có ít hoặc không có khả năng nhận biết màu sắc. Bộ máy thị giác của loài chuột này về cơ bản là tương tự như con người. Vùng "bụng" của võng mạc chuột có mật độ tế bào hình nón nhạy cảm tia cực tím (UV) cao hơn nhiều so với các khu vực khác của võng mạc, mặc dù ý nghĩa sinh học của cấu trúc này chưa được biết rõ.[14][15][16]
Chuột có thể nghe được với dải tần số rộng. Chúng có thể cảm nhận âm thanh ở tần số từ 80 Hz đến 100 kHz (tức là trong dải siêu âm), nhưng nhạy cảm nhất trong phạm vi 15–20 kHz và khoảng 50 kHz. Chúng giao tiếp bằng tiếng kêu chít chít trong dải âm thanh mà con người cảm nhận được (đối với cảnh báo từ xa) và trong dải siêu âm (khi giao tiếp gần).[cần dẫn nguồn]
Chuột nhà cũng sử dụng các pheromone làm tín hiệu giao tiếp trong xã hội. Nước mắt và nước tiểu của chuột đực cũng có chứa pheromone.[17][18] Chuột phát hiện pheromone chủ yếu nhờ xương lá mía nằm ở phía dưới mũi.
Nước tiểu của chuột nhà, đặc biệt là chuột đực, có mùi mạnh và đặc trưng. Trong nước tiểu chuột, người ta phát hiện được ít nhất mười hợp chất khác nhau như alkan, alcohol... Trong số đó, có năm hợp chất là đặc trưng của chuột đực, gồm 3-cyclohexen-1-methanol, aminotriazol (3-amino-s-triazol), 4-ethyl phenol, 3-ethyl-2,7-dimethyl octan và 1-iodoundecan.[19]
Mùi của những con đực trưởng thành hoặc từ con cái mang thai hoặc cho con bú có thể làm tăng tốc độ hoặc làm chậm sự trưởng thành sinh dục ở con cái vị thành niên và đồng bộ hóa chu kỳ sinh sản ở con cái trưởng thành (được gọi là hiệu ứng Whitten). Mùi của những con chuột đực lạ có thể chấm dứt thai kỳ, đây là hiệu ứng Bruce.
Chuột nhà có thể dùng râu để cảm nhận bề mặt và chuyển động không khí, chúng cũng dùng râu để sử dụng trong quá trình hướng động tiếp xúc. Những con chuột nhà bị mù bẩm sinh có râu mép rất phát triển[20] trong khi những con không có râu mép lại có khả năng thị giác rất tốt.[21]
Chuột cái có chu kỳ động dục dài 4-6 ngày. Nếu nhốt những con chuột cái với mật độ lớn, tất cả chúng sẽ không động dục, nhưng sau khi cho tiếp xúc với nước tiểu chuột đực, chúng sẽ trở thành động dục sau 72 giờ.
Chuột đực lôi kéo chuột cái bằng cách phát ra tiếng kêu siêu âm đặc trưng trong dải tần 30 kHz–110 kHz. Những tiếng kêu này thường xuyên nhất trong thời gian con đực đánh hơi thấy và theo sau con cái, tuy nhiên, con đực vẫn tiếp tục kêu sau khi bắt đầu giao phối, khi đó tiếng kêu của chúng trùng với nhịp giao hợp. Con đực có thể được kích thích để phát ra tiếng kêu bằng cách dùng pheromone của con cái. Các cá thể chuột có tiếng kêu khác nhau và tiếng kêu của chuột nhà sánh ngang với tiếng chim hót về độ phức tạp.[22] Trong khi dó, dù cũng có khả năng phát ra tiếng kêu siêu âm, chuột nhà cái thường không kêu trong khi giao phối.
Sau khi giao phối, thông thường ở chuột cái sẽ phát triển một lớp màng ngăn cản việc giao phối sau đó. Thai kỳ của chuột nhà vào khoảng 19-21 ngày và mỗi lứa chuột mẹ sinh 3-14 chuột con (trung bình 6-8). Mỗi chuột cái có thể đẻ 5-10 lứa mỗi năm, vì vậy dân số chuột nhà có thể tăng rất nhanh. Chuột nhà sinh sản quanh năm (tuy nhiên, trong điều kiện sống tự nhiên, chúng không sinh sản trong những tháng quá lạnh, mặc dù chúng không ngủ đông). Chuột sơ sinh chưa mở mắt được và chưa có lông. Bộ lông bắt đầu phát triển vài ba ngày sau khi sinh, đôi mắt mở sau khi sinh khoảng 1-2 tuần. Con đực trưởng thành sinh dục sau khoảng 6 tuần và con cái là khoảng 8 tuần, nhưng cả hai giới có thể sinh sản sớm từ khi được năm tuần.
Thời gian ngủ trung bình của một con chuột nhà được nuôi nhốt là 12½ giờ mỗi ngày.[23]
Khi sống hoang dã, chuột nhà có tuổi thọ dưới 1 năm. Nguyên nhân là do trong môi trường đó, chuột là con mồi của các động vật ăn thịt và chúng phải tiếp xúc với môi trường khắc nghiệt. Trong các môi trường được bảo vệ, chuột nhà thường sống 2-3 năm. Một con chuột biến đổi gen đã được ghi nhận sống đến 1819 ngày (gần 5 năm).
Chuột nhà thường sống gần với con người, xung quanh nhà hoặc trên cánh đồng. Bản địa của chuột nhà là từ châu Á (có thể là miền Bắc Ấn Độ),[24] chúng lây lan sang khu vực Địa Trung Hải khoảng năm 8000 trước Công nguyên, và chỉ đến phần còn lại của châu Âu vào khoảng năm 1000 trước Công nguyên.[25] Thời gian trễ này được coi là cần để diện tích đất nông nghiệp đạt mức đủ lớn.[25] Từ đây chuột nhà di thực đến khắp nơi trên thế giới.
Chuột nhà có thể làm dịch bệnh lây lan và gây hại cho thực phẩm và vật chứa đựng thực phẩm. Chúng có thể gây dịch bệnh chết người như bệnh trùng xoắn móc câu, sốt ban chuột...[26] và bệnh dịch hạch.[cần dẫn nguồn] Chuột nhà cũng có thể gây hại nghiêm trọng khi ăn hạt ngũ cốc. Người ta cho rằng chuột nhà là nguyên nhân chính dẫn đến việc thuần hóa mèo nhà. Các dạng bẫy khác nhau cũng được sử dụng để bẫy chuột.
Văn bản xưa nhất ghi lại việc nuôi chuột làm cảnh là bộ tự điển Nhĩ Nhã, trong bản viết từ năm 1100 trước Công nguyên.[27] Việc thuần hóa chuột dẫn đến có nhiều chủng giống chuột với màu sắc đẹp và tập tính ngoan ngoãn.[28] Các giống chuột nhà đôi khi cũng được dùng làm thức ăn cho các loài động vật cảnh như bò sát, chim, động vật chân đốt và cá.[28]
Đảo Gough ở Nam Đại Tây Dương từng có tới 20 loài chim biển đến sinh sản, bao gồm gần như tất cả số lượng các loài chim Diomedea dabbenena và Pterodroma incerta trên thế giới. Trước khi chuột nhà đến hòn đảo này trong thế kỷ 19 theo chân các thuỷ thủ, những con chim không có thiên địch là động vật ăn thịt có vú. Sau đó, những con chuột nhà phát triển lớn bất thường và đã học được cách tấn công chim, kể cả những con chim lớn cao đến 1 mét nhưng phần lớn di chuyển kém, đàn chuột phối hợp theo nhóm và gặm nhấm những con chim cho đến khi chúng chảy máu và chết. Ước tính có khoảng 700.000 con chuột trên đảo đã giết chết tổng cộng hơn một triệu con chim mỗi năm.[29]
Các loài thiên địch của chuột bao gồm mèo, rắn, một số loài chim và thú khác.
Tại Việt Nam, một số loài động vật hoang dã được công nhận là thiên địch của chuột và được bảo vệ, bao gồm rắn chuột (Elaphe radiata), rắn ráo thường (Ptyas korros), rắn ráo trâu (Ptyas mucosus), rắn hổ mang thường (Naja naja), rắn cạp nong (Bungarus fasciatus), các loài rắn lục, trăn đất (Python molurus), trăn hoa (Python reticulatus), cú lợn trắng (Tyto alba), cú lợn vằn (Tyto capensis), cú mèo (Otus bakkamoena), chim thù thì (Ketupa spp.), cú vọ lưng nâu (Ninox scutulata), diều hâu, diệc xám (Ardea cinerea), mèo báo (Felis bengalensis), mèo gấm (Pardofelis marmorata), triết bụng vàng (Mustela kathiah), triết chỉ lưng (Mustela strigidosa), cầy hương (Viverricula indica).[30]
Chuột là động vật có vú được sử dụng phổ biến nhất trong các mô hình nghiên cứu, với hàng trăm chủng thuần, con lai xa và biến đổi gen. Chúng được sử dụng phổ biến trong các thử nghiệm sinh học và tâm lý học, chủ yếu bởi vì chúng là động vật có vú, tương đối dễ dàng để duy trì và xử lý, sinh sản nhanh chóng và có sự tương đồng cao với con người. Trình tự gen của chuột đã được xác định và nhiều đoạn gen chuột có đồng đẳng với gen của con người. Ngoài ra việc chuột có giá thành tương đối thấp và dễ dàng duy trì, chuột nhà còn có nhiều ưu thế để được sử dụng trong phòng thí nghiệm nghiên cứu. Chuột nhà có thể sinh sản nhanh chóng, nên có thể quan sát nhiều thế hệ chuột trong một thời gian tương đối ngắn.[31]
Hầu hết chuột thí nghiệm là con lai của các phân loài khác nhau, phổ biến nhất là giữa phân loài Mus musculus domesticus với Mus musculus musculus.
Trong văn hóa phương Đông, loài chuột đứng đầu trong mười hai con giáp. Tại Việt Nam, chuột cũng có mặt trong các tác phẩm văn học dân gian. Đặc biệt, hình tượng con chuột được khắc họa khá đặc sắc trong dòng tranh dân gian Đông Hồ.
Chuột đưa ma mèo, tranh dân gian của Nga, in vào những năm 1760
Đám cưới chuột, tranh dân gian Đông Hồ, Việt Nam
Chuột rước đèn, tranh dân gian Đông Hồ, Việt Nam
_(Beelden_aan_Zee_museum,_Scheveningen).jpg)
|date= (trợ giúp) |month= bị phản đối (trợ giúp); |tên 2= thiếu |họ 2= trong Authors list (trợ giúp); |tên 3= thiếu |họ 3= trong Authors list (trợ giúp); |tên 4= thiếu |họ 4= trong Authors list (trợ giúp); |tên 5= thiếu |họ 5= trong Authors list (trợ giúp); |tên 6= thiếu |họ 6= trong Authors list (trợ giúp); |tên 7= thiếu |họ 7= trong Authors list (trợ giúp); |tên 8= thiếu |họ 8= trong Authors list (trợ giúp); |tên 9= thiếu |họ 9= trong Authors list (trợ giúp) Bảo trì CS1: Định rõ "và đồng nghiệp" (link) |month= bị phản đối (trợ giúp); Đã định rõ hơn một tham số trong |last1= và |author= (trợ giúp); Đã định rõ hơn một tham số trong |last1= và |author= (trợ giúp) |month= bị phản đối (trợ giúp); |tên 2= thiếu |họ 2= trong Authors list (trợ giúp); |tên 3= thiếu |họ 3= trong Authors list (trợ giúp); |tên 4= thiếu |họ 4= trong Authors list (trợ giúp); |tên 5= thiếu |họ 5= trong Authors list (trợ giúp); |tên 6= thiếu |họ 6= trong Authors list (trợ giúp); |tên 7= thiếu |họ 7= trong Authors list (trợ giúp); |tên 8= thiếu |họ 8= trong Authors list (trợ giúp) Bảo trì CS1: Định rõ "và đồng nghiệp" (link) |month= bị phản đối (trợ giúp); |tên 2= thiếu |họ 2= trong Authors list (trợ giúp) |month= bị phản đối (trợ giúp); Đã định rõ hơn một tham số trong |last1= và |author= (trợ giúp); Đã định rõ hơn một tham số trong |last1= và |author= (trợ giúp) Phân loại học
Di truyền
Hình ảnh
Đọc thêm
Chuột nhắt nhà (danh pháp hai phần: Mus musculus) là loài gặm nhấm có kích thước nhỏ và là một trong những loài có số lượng lớn nhất của chi Mus.
Chuột nhắt chủ yếu sống gần con người và gây hại mùa màng cũng như lương thực, thực phẩm bảo quản.
Chuột nhắt cũng đã được thuần hóa làm chuột cảnh và cũng được dùng làm chuột thí nghiệm trong sinh học và y học. Chúng là động vật được sử dụng phổ biến nhất trong các phòng thí nghiệm kĩ thuật di truyền.
Домо́вая мышь (лат. Mus musculus) — вид грызунов рода домовых мышей. Благодаря своей способности к сосуществованию с человеком домовые мыши распространились по всему миру и являются одним из самых многочисленных видов млекопитающих.
Мыши — модельные организмы в лабораторных исследованиях. Содержат их и в качестве домашних животных.
Мелкий длиннохвостый грызун: длина тела от 6,5 до 9,5 см. Хвост составляет не менее 60 % по отношению к длине тела, покрыт роговыми чешуйками, расположенными кольцеобразно, и редкими короткими волосками. Вес — 12—30 г. Уши округлые, небольшие. Шкурка тёмная или буровато-серая; брюшко — от пепельно-серого до белого. У пустынных мышей окрас светлый, желтовато-песчаный, брюшко белое. Среди одомашненных встречаются белые, чёрные, жёлтые, серо-голубые и пёстроокрашенные особи. У самок 5 пар сосков. Половой диморфизм выражен слабо.
Почти космополитный вид, обитающий повсеместно кроме Крайнего Севера, Антарктиды и высоко в горах. К числу факторов, ограничивающих её распространение, относятся низкие температуры воздуха и высокая влажность. В России не встречается на значительной части северо-востока Сибири, на Таймыре, в междуречье Енисея и Лены и в горных тундрах. Родиной домовой мыши предположительно является Северная Индия либо Северная Африка и Передняя Азия, где она известна в ископаемом состоянии. Вместе с человеком распространилась по всему миру.
На данный момент описано около 130 подвидов домовой мыши. Их объединяют в 4 основных подвида:
До недавнего времени пятым «основным» подвидом считался японский подвид M.m.molossinus, но по последним данным это гибрид между M.m.musculus и M.m.castaneus.
Примечательно, что, например, в Древнем Риме не было принято отделять мышей от крыс, и поэтому мышей называли Mus Minimus, а крыс — Mus Maximus.
Домовая мышь обитает в самых разнообразных ландшафтах и биотопах, включая антропогенные ландшафты. В целом, она тесно связана с людьми (синантропный вид) и часто населяет жилые дома и хозяйственные постройки. На севере ареала мышам свойственные сезонные переселения. В конце лета и осенью зверьки начинают массово переселяться в кормные места: жилые дома, овоще- и зернохранилища, склады. Дальность осенних миграций может достигать 3—5 км. Часто они зимуют в лесополосах, в стогах и скирдах. С приходом весны мыши покидают «зимние квартиры» и возвращаются в природные местообитания, на поля, огороды, в сады. На юге ареала, в пустынях и полупустынях зачастую круглый год обитают вне жилья человека. Здесь домовые мыши привязаны к оазисам, различным водоёмам.
В природе предпочитают селиться на мягких, не сильно пересыхающих почвах, в которых роют небольшие, просто устроенные норы: длиной до 1 м, с гнездовой камерой на глубине 20—30 см и 1—3 входами. Зимой часто углубляют норы до 50—60 см. Диаметр гнездовой камеры колеблется от 10—15 до 20—25 см; внутри мыши устраивают подстилку из мягкой растительной ветоши. Часто занимают норы других грызунов: полёвок, слепушонок, песчанок, — или используют для жилья естественные пустоты и трещины в земле. Поселяясь рядом с человеком, домовые мыши устраивают свои гнёзда в самых укромных и защищённых уголках, чаще всего под полом, в кучах мусора и бытовых отходов, на чердаках. Для гнезда используют любые доступные материалы: бумагу, клочки ткани, шерсть, перья, искусственные волокна. В своём гнезде мыши старательно поддерживают чистоту. При сильном загрязнении подстилки, её намокании или сильном заражении паразитами, мыши покидают гнездо, переселяясь в новое.
В природе домовые мыши — сумеречные и ночные животные, однако в человеческом жилье подстраивают свой суточный режим под деятельность людей. При искусственном освещении мыши порой сохраняют активность круглосуточно, снижая её только в период деятельности людей. Активность полифазная, в сутках насчитывается до 15—20 периодов бодрствования длиной 25—90 минут. Подобно многим мышиным, при передвижении домовые мыши придерживаются определённых постоянных маршрутов, создавая хорошо заметные дорожки с кучками помёта и пыли, скреплёнными мочой.
Домовые мыши очень подвижные, юркие зверьки; они хорошо бегают (со скоростью до 12—13 км/ч), лазают, прыгают и неплохо плавают. Однако они редко удаляются далеко от своего гнезда. В природе у каждой мыши имеется индивидуальный участок: до 1200 м² у самцов и до 900 м² — у самок. Однако в условиях большой плотности популяции мыши селятся небольшими колониями или семейными группами, состоящими из одного доминантного самца и нескольких самок с потомством. Среди членов колонии устанавливается иерархические отношения. Взрослые самцы довольно агрессивны по отношению друг к другу, самки проявляют агрессию намного реже. Внутри семейных групп стычки редки, обычно они сводятся к изгнанию подросшего потомства.
В природе домовая мышь — типичный семяед; кормом ей служат семена различных диких и культурных растений. Предпочитает семена злаков, бобовых и сложноцветных. В рацион также входят насекомые и их личинки, падаль. Зелёные части растений, в зависимости от доступности питьевой воды, могут составлять до 1/3 объёма потребляемого корма. В сутки мыши необходимо до 3 мл воды. При питании исключительно сухими кормами и низкой относительной влажности воздуха (30 %) мыши в ходе эксперимента погибали от обезвоживания через 15—16 дней.
Рядом с человеком мыши довольствуются практически любыми доступными кормами, вплоть до мыла, свечей, клея, и т. п. Они одинаково охотно питаются зерном, мясом, шоколадом, молочными продуктами. В природе при избытке корма делают запасы. Едят рис и овёс.
Домовая мышь очень плодовита. При благоприятных условиях (в отапливаемых помещениях, в скирдах) размножается круглый год. В природе сезон размножения длится с марта-апреля до сентября-ноября. Самки повторно входят в эструс уже через 12—18 часов после родов. За год приносят 5—10 приплодов (до 14), по 3—12 детёнышей в каждом. Беременность длится 19—21 день. Мышата рождаются слепыми и голыми. К 10 дню жизни полностью покрываются мехом, к 14 дню у них открываются глаза, к 21 дню становятся самостоятельны и расселяются. Половой зрелости достигают к 5—7 неделе жизни.
Домовые мыши становятся добычей множества хищников — кошек, лисиц, мелких куньих, мангустов, крупных ящериц, змей, хищных птиц, ворон, даже сорокопутов. Конкурентами мышей являются крысы, которые часто убивают и частично съедают своих более мелких собратьев.
В свою очередь домовые мыши могут выступать в несвойственной им роли хищников. Случайно завезённые в XIX в. на южно-атлантический остров Гоф мыши прижились и в отсутствии природных хищников расплодились — их популяция оценивается в 700 000 особей. При этом островные мыши в 3 раза превышают размерами своих сородичей на материке. Они группами нападают на птенцов гнездящихся на острове птиц. Гоф является одной из важнейших колоний морских птиц, среди которых такие редкие виды, как альбатрос Diomedea dabbenena и тайфунник Шлегеля (Pterodroma incerta), не гнездящиеся больше нигде. Несмотря на то, что птенцы альбатроса достигают в высоту до 1 м и весят в 250 раз больше мыши, они практически не двигаются и неспособны защитить себя. Мыши буквально вгрызаются в тело птенцов, нанося им глубокие раны. По данным учёных, за год они уничтожают более 1 млн птенцов[1].
В природе продолжительность жизни мыши обычно не превышает 12—18 месяцев. В неволе они, однако, живут 2—3 года. Т. н. премия Фонда Мафусаила ежегодно вручается исследователям, сумевшим существенно увеличить продолжительность жизни мышей. В 2005 г. рекорд продолжительности жизни лабораторной мыши составил 1819 дней (почти 5 лет)[2].
У домовых мышей хорошо развиты органы чувств. Лишь зрение у них довольно слабое; как и все мелкие грызуны, они отличаются дальнозоркостью, так как аккомодация хрусталика у них почти отсутствует. При этом у домовых мышей очень острый слух. Диапазон частот, воспринимаемых ими, весьма широк: мыши хорошо слышат звуки с частотой до 100 кГц (у человека верхний порог слуховой чувствительности — 20 кГц). При слабой освещённости легко ориентируются с помощью вибрисс. Роль обоняния в жизни мышей крайне высока: от поиска кормов и ориентации в пространстве до распознавания сородичей. Популяция нейронов в обонятельной луковице взрослой мыши постоянно пополняется новыми клетками, мигрирующими по так называемому ростральному миграционному тракту.
У каждой мыши на лапках имеются апокриновые потовые железы, чьим секретом они автоматически метят территорию при передвижении. Якобсонов орган, расположенный у основания носовой перегородки, помогает мышам обнаруживать феромоны, выделяемые другими мышами вместе с мочой. При сильном испуге в мочу мышей выделяется вещество, чей запах вызывает страх и бегство других зверьков. Такой «сигнал тревоги» довольно стоек и сохраняется на предметах в течение четверти суток, информируя всех мышей об опасности этого места. Реакция мышей на метку неоднозначна и зависит от того, кто её оставил. Если сигнальное вещество оставлено самцом, на него реагируют все мыши; на вещество, оставленное самкой, положительно откликаются только самки, самцы его игнорируют. Мышиная моча очень концентрирована; из-за неё в помещениях, где водятся мыши, появляется специфический «мышиный» запах.
Численность домовой мыши подвержена сезонным колебаниям, нередко достигающим 3-5-кратных значений. В природе наименьшая численность отмечается в конце зимы — начале весны. С началом вегетации растений мыши приступают к размножению и, как следствие, их количество постепенно растёт. Со второй половины лета, когда в размножение вступает молодняк первого поколения, количество мышей начинает стремительно увеличиваться, осенью достигая максимума. В населённых пунктах, где мыши размножаются круглый год, скачкообразного роста численности не происходит; популяция увеличивается не более чем в 2—3 раза.
Домовая мышь приносит некоторый вред зерновым культурам, однако основной ущерб наносит, поедая и загрязняя продукты питания и корма животных калом и мочой, а также портя мебель, электрическую проводку, одежду, книги, о которые мыши точат зубы. Предполагают, что борьба с этими грызунами стала основной причиной одомашнивания кошки. Домовые мыши являются переносчиками многих инфекций, опасных для человека: псевдотуберкулёза, везикулярного риккетсиоза, лептоспирозов, эризипелоида, туляремии, чумы. Ряд инфекций передаётся через их мочу и кал, другие — через кровососущих членистоногих, легко переходящих от мышей к человеку. Недавние исследования показали, что переносимый мышами вирус MMTV (опухоли молочных желез мышей), видимо, способен вызывать рак груди у человека[3].
Уже длительное время мышей разводят как домашних и лабораторных животных, а также в качестве «кормовых» для домашних питомцев террариумов. Одной из целей разведения мышей в неволе является и их использование в доклинических исследованиях в качестве подопытных животных и/или модельных организмов. Использование мышей было предопределено таким фактором, как высокая скорость их размножения. Большинство лабораторных мышей являются гибридами разных подвидов, как правило Mus musculus domesticus и Mus musculus musculus.
Поскольку в естественных условиях невозможно найти двух особей с идентичными генами, многие линии лабораторных мышей являются результатом инбридинга — скрещивания близкородственных особей. После 18—20 поколений инбридинга получаются линии, в которых все особи генетически однородны и сходны друг с другом, как однояйцевые близнецы. Линии обозначаются специальной номенклатурой; так, мыши, использовавшиеся для расшифровки генома (см. ниже), относились к линии C57BL/6J. Первая инбредная линия была получена в 1909 г. американским учёным Кларенсом К. Литтлом, изучавшим вопросы наследования окраски мышей. Он вывел пару мышей со светло-коричневой окраской, и в течение последующих 5 лет получил более 20 их поколений, применяя братско-сестринское спаривание с селекцией на выживаемость и наличие опухолей молочных желёз. Таким образом была получена первая высокораковая линия мышей (DBA)[4].
1 июля 2013 года в новосибирском Академгородке в знак признания роли мышей в генетике и экспериментальной медицине был установлен памятник лабораторной мыши.
Расшифровка генома домовой мыши была завершена в 2002 г. При этом выяснилось, что он на 80 % совпадает с человеческим. Длина генома мыши (2,5 млрд пар нуклеотидов) лишь немногим меньше человеческой (2,9 млрд пар), а количество генов оценивается примерно в 30 000, что также сравнимо с числом генов у человека. Это даёт возможность изучать функции генов человека на лабораторных мышах, блокируя им различные гены[5].
В культуре мышь в основном выставляется как противовес кошкам (ввиду охоты последних на мышей), в частности, подобное противостояние обыгрывалось во многих мультфильмах («Кот Леопольд», «Том и Джерри», «Ловушка для кошек» и др.). Причём чаще всего мышь в детских произведениях выступает как положительный персонаж, в то время как в хозяйственной деятельности человека она является в большей степени животным-вредителем.
В новосибирском Академгородке, в сквере около Института цитологии и генетики СО РАН установлен Памятник лабораторной мыши.
Лабораторная мышь по кличке Элджернон — один из центральных персонажей научно-фантастического романа Дэниела Киза «Цветы для Элджернона». Мышь или крыса являются принадлежностью Ганеша — в индуизме бог мудрости и благополучия. Один из наиболее известных и почитаемых богов индуистского пантеона.
Образ мыши в творчестве Микеланджело явяляется предметом научных дискуссий[7][8].
Домо́вая мышь (лат. Mus musculus) — вид грызунов рода домовых мышей. Благодаря своей способности к сосуществованию с человеком домовые мыши распространились по всему миру и являются одним из самых многочисленных видов млекопитающих.
Мыши — модельные организмы в лабораторных исследованиях. Содержат их и в качестве домашних животных.
小家鼠（學名：Mus musculus）也稱為家鼠、鼷鼠或小鼠。
小家鼠体长约8厘米，尾巴略短或略长于体长；毛色变化大，从黑灰色到灰褐色，腹毛基部为灰色，尖端常为灰黄色，有的呈灰白色，有的腹毛全白，足为暗褐色，也有的白色；尾上下两色。 許多人認為在实验中，都是用白色小家鼠，因白所以容易侦查，其實這是不正確的，實驗用的小鼠顏色多樣，以全身黑色或白色的品系為大宗，另有諸多品系為灰色或褐色。
世界各地都有小家鼠。是生物學上的模式生物之一，它们和人类的构造很相似，而且鼠繁殖得很快，价钱也便宜。它们也是很受欢迎的宠物。
不过，家鼠也是一种害兽，它们会吃掉农作物和传播疾病，國際自然保護聯盟物種存續委員會的入侵物種專家小組（ISSG）列為世界百大外來入侵種。
人类饲养的鼠可以活两年至三年，但在野外的鼠通常只会活三个月至一年間。鼠通常吃素，但是它们其实是杂食的。
另外有两个新近得到认可的亚种：[2]
一些曾经使用过的亚种名称，现在已证明是異名，因此停用。一部分曾经提出过的“亚种”名称其实是由不同亚种杂交而成的种群，过去曾使用的Mus musculus molossinus（日本家鼠）就是一例[2]。
本條目介紹的是学名为Mus musculus的物种。關於一个名为小鼠属（Mus）的属，請見“小鼠属”。關於动物实验用小鼠，請見“实验小鼠”。 小家鼠（學名：Mus musculus）也稱為家鼠、鼷鼠或小鼠。
分類 界 : 動物界 Animalia 門 : 脊索動物門 Chordata 亜門 : 脊椎動物亜門 Vertebrata 綱 : 哺乳綱 Mammalia 目 : ネズミ目 Rodentia 上科 : ネズミ上科 Myomorpha 科 : ネズミ科 Muridae 属 : ハツカネズミ属 Mus 種 : ハツカネズミ M. musculus 学名 Mus musculusハツカネズミ（二十日鼠、廿日鼠、鼷、House mouse）は、ネズミ目（齧歯目）ネズミ科 ハツカネズミ属の1種である。学名は Mus musculus。
ハツカネズミの成獣は頭胴長が57 - 91mm、尾長が42 - 80mmである[1]。また体重は約10 - 25gである。体色は変異に富み、白色、灰色、褐色や黒色となる。短毛で腹側は淡い。耳と尾は非常に短い毛に覆われる。後足はアカネズミ属(Apodemus)にくらべ短く、15 - 19mmほどである。走るときの歩幅は約4.5cmであり、また最大45cmまでジャンプすることができる。糞は黒色で長径4 - 6mm、短径1 - 3mmで[1]、かび臭い。鳴き声は甲高い[2][3]。
若いオスとメスは簡単に識別できないが、メスはオスに比べ肛門と生殖器の間の長さが比較的短い。メスは5対の乳腺と乳首を持つが、オスでは発達しない[4]。性成熟時の明瞭な違いは、オスは睾丸が発達することである。この睾丸は体に比べて大きく、また体内に引っ込めることができる。胸部にあるエンドウ豆大の胸腺に加えて、待ち針の頭大の第二の胸腺が首の気管付近にある[5]。
草地、田畑、河原、土手、荒れ地、砂丘などをはじめ、家屋や商業施設の周辺などの様々な環境に生息している[1]。雑食性で種子や穀物類、雑草や花を採食するほか、小型の昆虫類も捕食する[1]。また、汚染された飼料はもとより、ペットフードや家畜飼料などを消費する。さらに、しばしば農業や家屋に被害をもたらすと考えられている。ハツカネズミも他のネズミのように疾病を媒介するが、クマネズミ類ほど危険ではない[6]。
クマネズミ属のドブネズミ・クマネズミの2種と同様、「家ネズミ」として人家や周辺の環境に入り込むが、その害はクマネズミ属の家ネズミよりもずっと小さい。渇きに強く、コンテナなどの荷物に潜んで移動し、世界の広い地域に分布する。日本でも、史前移入種として、島嶼（とうしょ）部を含むほぼ全地域に生息する。
成熟するまで2,3か月。繁殖期は野生下では春と秋であるが、生息環境によっては一年中繁殖することができる[1]。夜行性で、単独または家族で生活する。人家では家具の隙間などに巣を作る。河原や畑では、他の動物の掘った巣穴などを利用して生活する。一方で、実験用にも多用される面も持つ。
捕食者は、ネコ、イタチ、フクロウ、ノスリ、アオダイショウなど。
野外に棲息するアカネズミ、ハタネズミなどの「野ネズミ」に対して、人家やその周辺に棲息するネズミ類を「家ネズミ」と呼ぶ。日本のネズミ類のうちでこれに当たるものは、ドブネズミ、クマネズミ、ハツカネズミの3種にほぼ限られる。
3亜種が確認されているが、独立種として扱われることもある[7][8]。
さらに次の2亜種が近年になり確認されている[8]。
他にも様々な名称がハツカネズミに与えられているが、他の亜種のシノニムとして扱われている。日本のハツカネズミ("M. m. molosinus")などのように、いくつかの個体群では異なった亜種の雑種となっている[8][10]。
妊娠期間が20日程度であることから「はつかねずみ」の名が付いたとされる。一説によると、噛まれても痛くない「甘口（あまくち）」のネズミというところから「甘口鼠（あまくちねずみ）」と呼ばれたものが、写し違いから後に「廿日鼠（はつかねずみ）」となったともいう。だが、江戸時代に「あまくちねずみ」と呼ばれたのはおそらくヒメネズミの類であるから、この説は受け入れ難い。[独自研究?]
ハツカネズミは、ドブネズミやクマネズミのようなクマネズミ属 Rattus の家ネズミよりずっと小さい。多くのヨーロッパ言語では、英語の 'mouse' （複数形 'mice'）と 'rat' のように、ハツカネズミなどの小型ネズミ類と、クマネズミ属の大型ネズミ類を、別の名称で呼び分け、日本語の「ネズミ」のように、両者を併せて指す呼称がない。
日本語の「ハツカネズミ」は、通常、英語の mouse （あるいは、各国語のそれに該当する語）の訳語に当てられている。その場合、この語は種としてのハツカネズミ Mus musculus だけではなく、小型ネズミ類一般を指す語として使われ得る。
なお、人家を住処とする「家ネズミ」のうち、小型ネズミ類は、日本では狭義のハツカネズミのみである。
日本では、特に実験用に改良・繁殖した飼養変種（実験動物）を指して「マウス」と呼ぶことが多い。実験用にはモデル生物として用いられる。マウスはあくまでハツカネズミの飼養変種（Mus musculus domesticus）なので、種として記載されるときは「ハツカネズミ」 Mus musculus ということになる。ゲノムプロジェクトによって全ゲノム配列が解読されている。ラットとともにヒトの進化や病理を解明する有力な手がかりとされる。
実験用マウスは、野生のハツカネズミに比べてかなり大型である。アルビノのものが一般的だが、さまざまな毛色の系統が存在し、体毛のない系統のものは「ヌードマウス」と呼ばれる。ヌードマウスは胸腺が欠如しているため細胞性免疫が機能しない。そのため拒絶反応が起こらないので移植実験に多用されている。
マウスの系統化は非常に進んでおり、代表的なクローズドコロニーとしてICR、ddYが、代表的な近交系としてA（アルビノ）、AKR（アルビノ）、BALB/c（アルビノ）、C3H（野生色）、C57BL/6（黒色）、DBA/2（淡チョコレート色）などが知られている。マウスの存在は、医学・生理学等の発展に大きく寄与している。
マウスは、愛玩動物として飼育されることもある。日本でも、江戸時代から白黒まだらのハツカネズミが飼われていた。ニシキネズミとも呼ばれる。この変種は日本国内では姿を消してしまったが、ヨーロッパでは「ジャパニーズ」と呼ばれる小型のまだらマウスがペットとして飼われており、DNA調査の結果、これが日本から渡ったハツカネズミの子孫であることがわかった。現在は日本でも再び飼われるようになっている。
ハツカネズミ（二十日鼠、廿日鼠、鼷、House mouse）は、ネズミ目（齧歯目）ネズミ科 ハツカネズミ属の1種である。学名は Mus musculus。
생쥐(영어: Mouse)는 설치류 쥐속에 속하는 동물로, 지구 상에서 인간 다음으로 가장 수가 많은 포유동물로 여겨진다.[1] 인간과 가까이서 생활하며, 극지를 제외한 세계 대부분의 지역에 분포한다. 성체의 경우 몸길이 7.5–10 cm, 꼬리길이 5-10cm까지 자란다. 체중은 대개 10-25g이다. 털빛은 밝은 갈색에서 검은색을 띠며, 복부는 흰 편이다. 실험용 쥐의 경우에는 다양한 빛깔을 띠며, 백화현상이 나타난 흰쥐도 흔히 사용된다.
몸집이 작은 생쥐를 더욱 작게 개량하여 애완동물로 만들어 낸 품종도 많다. 대표적으로 팬더마우스(햄스터가 아님)와 포인터 마우스가 있다. 생쥐를 개량한 실험용 쥐는 생물학이나 의학에서 중요하게 연구되고 있다. 2002년 12월에는 생쥐 게놈 프로젝트가 완료되기도 하였다.[2]생쥐는 보통 네 발로 걷고, 뛰고 선다. 하지만, 먹을 때, 싸울 때에는 뒷발로 서서 꼬리로 받친다. 뛸 때에는, 꼬리가 수평으로 균형을 맞춘다. 쥐가 놀라지만 않으면, 꼬리 끝은 수직으로 선다. 쥐는 도약, 기어오르기와 수영에도 능하다.
쥐는 대부분 해질 무렵이나 밤에 활발히 움직이며 밝은 빛을 좋아하지 않는다. 쥐들은 식량의 공급원에 가까운 다양한 곳에 숨어 살며, 여러 가지 부드러운 재료로 보금자리를 짓는다. 쥐들은 세력권의 습성이 있으며, 보통 한 마리의 수컷이 여러 마리의 암컷, 생쥐들과 함께 산다. 우세한 수컷은 서로 다른 쥐들의 영역을 존중하며, 보통 다른 쥐의 영역에는 비어 있을 경우에만 들어간다. 두마리 또는 여러 마리의 수컷이 한 우리에 있으면, 이들은 태어날 때부터 함께 키워지지 않는 한, 종종 공격적으로 된다.
생쥐는 주로 식물을 먹지만 고기와 유제품도 먹을 수 있다. 쥐들은 물을 마시지만, 약간만을 필요로 하며, 먹이에 포함된 수분에 주로 의존한다. 쥐들은 그들의 장에서 박테리아에 의해 생성된 영양분을 얻기 위해 그들의 배설물을 먹는다. 생쥐는 다른 설치류처럼 토하지 않는다.
생쥐는 보통 네 발로 걷고, 뛰고 선다. 하지만, 먹을 때와 싸울 때에는 뒷발로 서서 꼬리로 받친다. 뛸 때에는, 꼬리가 수평으로 균형을 맞춘다. 쥐가 놀라지만 않으면, 꼬리 끝은 수직으로 선다. 쥐는 도약, 기어오르기와 수영에도 능하다.
쥐는 대부분 해질 무렵이나 밤에 활발히 움직인다. 쥐들은 밝은 빛을 좋아하지 않는다. 쥐들은 식량의 공급원에 가까운 다양한 곳에 숨어 살며, 여러 가지 부드러운 재료로 보금자리를 짓는다. 쥐들은 세력권의 습성이 있으며, 보통 한 마리의 수컷이 여러 마리의 암컷, 생쥐들과 함께 산다. 우세한 수컷은 서로 다른 쥐들의 영역을 존중하며, 보통 다른 쥐의 영역에는 비어 있을 경우에만 들어간다. 두마리 또는 여러 마리의 수컷이 한 우리에 있으면, 이들은 태어날 때부터 함께 키워지지 않는 한, 종종 공격적으로 된다.
생쥐는 주로 식물을 먹지만 고기와 유제품도 먹을 수 있다. 쥐들은 물을 마시지만, 약간만을 필요로 하며, 먹이에 포함된 수분에 주로 의존한다. 쥐들은 그들의 장에서 박테리아에 의해 생성된 영양분을 얻기 위해 그들의 배설물을 먹는다. 생쥐는 다른 설치류처럼 토하지 않는다.
실험용 흰쥐의 모습.
생쥐
앞니는 노치가
생쥐(영어: Mouse)는 설치류 쥐속에 속하는 동물로, 지구 상에서 인간 다음으로 가장 수가 많은 포유동물로 여겨진다. 인간과 가까이서 생활하며, 극지를 제외한 세계 대부분의 지역에 분포한다. 성체의 경우 몸길이 7.5–10 cm, 꼬리길이 5-10cm까지 자란다. 체중은 대개 10-25g이다. 털빛은 밝은 갈색에서 검은색을 띠며, 복부는 흰 편이다. 실험용 쥐의 경우에는 다양한 빛깔을 띠며, 백화현상이 나타난 흰쥐도 흔히 사용된다.
몸집이 작은 생쥐를 더욱 작게 개량하여 애완동물로 만들어 낸 품종도 많다. 대표적으로 팬더마우스(햄스터가 아님)와 포인터 마우스가 있다. 생쥐를 개량한 실험용 쥐는 생물학이나 의학에서 중요하게 연구되고 있다. 2002년 12월에는 생쥐 게놈 프로젝트가 완료되기도 하였다.생쥐는 보통 네 발로 걷고, 뛰고 선다. 하지만, 먹을 때, 싸울 때에는 뒷발로 서서 꼬리로 받친다. 뛸 때에는, 꼬리가 수평으로 균형을 맞춘다. 쥐가 놀라지만 않으면, 꼬리 끝은 수직으로 선다. 쥐는 도약, 기어오르기와 수영에도 능하다.
쥐는 대부분 해질 무렵이나 밤에 활발히 움직이며 밝은 빛을 좋아하지 않는다. 쥐들은 식량의 공급원에 가까운 다양한 곳에 숨어 살며, 여러 가지 부드러운 재료로 보금자리를 짓는다. 쥐들은 세력권의 습성이 있으며, 보통 한 마리의 수컷이 여러 마리의 암컷, 생쥐들과 함께 산다. 우세한 수컷은 서로 다른 쥐들의 영역을 존중하며, 보통 다른 쥐의 영역에는 비어 있을 경우에만 들어간다. 두마리 또는 여러 마리의 수컷이 한 우리에 있으면, 이들은 태어날 때부터 함께 키워지지 않는 한, 종종 공격적으로 된다.
생쥐는 주로 식물을 먹지만 고기와 유제품도 먹을 수 있다. 쥐들은 물을 마시지만, 약간만을 필요로 하며, 먹이에 포함된 수분에 주로 의존한다. 쥐들은 그들의 장에서 박테리아에 의해 생성된 영양분을 얻기 위해 그들의 배설물을 먹는다. 생쥐는 다른 설치류처럼 토하지 않는다.
