هندباء

Kasnı (lat. Cichorium)^[1] - mürəkkəbçiçəklilər fəsiləsinə aid bitki cinsi. Kasnının tərkibində kalsium, maqnesium, fosfor, dəmir, A1, B1, B2, C, E vitaminləri vardır.^[2]

Növləri

Azərbaycanın dərman bitkiləri

Mənbə

1. ↑ Nurəddin Əliyev. Azərbaycanın dərman bitkiləri və fitoterapiya. Bakı, Elm, 1998.
2. ↑ Elşad Qurbanov. Ali bitkilərin sistematikası, Bakı, 2009.

Cichorium és un gènere de plantes amb flors dins la família Asteraceae. Les espècies reben normalment el nom comú de xicoira o endívia; n'hi ha dues espècies conreades i de 4 a 6 de silvestres.

Flor de la xicoira comuna (Cichorium intybus)

La xicoira comuna (Cichorium intybus) és una planta herbàcia perenne arbustiva amb flors de color blau o lavanda (o rarament de color rosa). És originària d'Europa i s'ha naturalitzat a Amèrica del Nord. Es cultiva per les seves fulles i s'anomena endívia i també radicchio. Altres varietats es cultiven per les seves arrels i són succedanis del cafè.

Enllaços externs

• Chicory Pollinators Diagnostic photographs; insect pollinators of chicory
• Cichorium pumilum in Wildflowers of Israel;

Čekanka (Cichorium) je rod rostlin z čeledi hvězdnicovitých, podčeledi čekankových.

Léčivé účinky

Čekanka obecná se používá při léčbě gastritidy, ledvinových a žlučníkových kamenech, angíně, žaludečních vředech, malárii. Léčí se s ní roupy, tasemnice, žloutenka, bolesti sleziny a kožní záněty. Zesiluje činnost srdce.

Zástupci

Rod zahrnuje například tyto druhy:

• čekanka obecná (Cichorium intybus)
  • čekanka obecná setá (Cichorium intybus foliosum)
• čekanka listová či čekanka štěrbák (Cichorium endivia)

Externí odkazy

• Obrázky, zvuky či videa k tématu čekanka ve Wikimedia Commons
• Slovníkové heslo čekanka ve Wikislovníku
• Taxon Cichorium ve Wikidruzích

Cikorie (Cichorium) er udbredt i Europa, Mellemøsten og Nordafrika. Det er stauder eller toårige planter med en grundstillet roset af spatelformede blande med tandet rand- De blomsterbærende skud er stive og bladbærende, og de danner kurve i hvert bladhjørne. Det er en planteslægt, hvori der kun er to vigtige arter:

• Cikorie (Cichorium intybus)
• Endivie (Cichorium endivia)
• Julesalat (Cichorium intybus var. foliosum)

Der Titel dieses Artikels ist mehrdeutig. Weitere Bedeutungen sind unter Wegwarten (Begriffsklärung) aufgeführt.

Die Wegwarten (Cichorium), auch Zichorien genannt, sind eine Pflanzengattung in der Familie der Korbblütler (Asteraceae). Die sechs bis acht Arten sind in Eurasien und Nordafrika verbreitet. In Mitteleuropa ist nur die Gemeine Wegwarte (Cichorium intybus) heimisch. Sie und die Endivie sind wichtige Nutzpflanzen. Der deutschsprachige Trivialname Wegwarte (ursprünglich für Cichorium intybus) bedeutet „Wegzeichen“, es ist aber nicht klar, wie es zu diesem Namen kam.^[1]

Beschreibung

Illustration von Cichorium pumilum

Vegetative Merkmale

Die Wegwarten-Arten sind selten ein- bis zweijährige oder meist ausdauernde krautige Pflanzen, die Wuchshöhen von 2 bis meist 10 bis 120 oder mehr Zentimetern erreichen.^[2] Sie bilden Pfahlwurzeln.^[2] Alle Pflanzenteile führen Milchsaft.

Die meist ungestielten Laubblätter sind fiederspaltig oder gezähnt, selten ganzrandig.

Generative Merkmale

Die körbchenförmigen Blütenstände stehen zahlreich end- oder achselständig. Die Körbchenhülle ist zylindrisch, die Hüllblätter stehen in zwei Reihen. Die äußeren sind dabei kürzer als die inneren. Am Körbchenboden befinden sich keine Spreublätter. Die Körbchen enthalten ausschließlich Zungenblüten, es können 8 bis 25 oder mehr sein. Die zygomorphen Zungenblüten sind himmelblau bis purpurfarben oder selten rosafarben bis weiß.^[2] Die Kronzungen enden in fünf Kronzipfeln.

Die Achänenfrüchte sind eilänglich und kantig. Sie besitzen keinen deutlichen Pappus, sondern nur ein bis zwei Reihen^[2] unscheinbarer Schüppchen.

Die Chromosomengrundzahl beträgt x = 9.^[2]

Inhaltsstoffe

Mehrere Arten, die als Heilpflanzen benutzt werden (Cichorium intybus, Cichorium glandulosum) enthalten Sesquiterpenlactone, unter denen insbesondere das Lactucopikrin im Mausmodell eine schmerzstillende Wirkung zeigt.^[3][4][5]

Cichorium wird vor allem als gesündere Alternative zum Kaffee verwendet. (Kaffee-Ersatz wird aus den Wurzeln hergestellt).

Endivie (Cichorium endivia)

Dornige Wegwarte (Cichorium spinosum)

Systematik und Verbreitung

Die Gattung Cichorium wurde durch Carl von Linné aufgestellt.

Die Gattung Cichorium gehört zur Subtribus Cichoriinae aus der Tribus Cichorieae (Syn. Lactuceae) in der Unterfamilie Cichorioideae innerhalb der Familie Asteraceae.^[6]

Die Gattung Cichorium ist in Eurasien und Nordafrika weitverbreitet. In der Neuen Welt, Afrika und im Pazifikraum ist besonders die Gemeine Wegwarte ein Neophyt.^[2]

In der Gattung Cichorium gibt es etwa sechs^[2] bis acht Arten:^{[7][8][9][10]}

• Cichorium bottae A.Deflers: Die Heimat ist der Jemen und das angrenzende Saudi-Arabien.
• Glatzfrucht-Wegwarte (Cichorium calvum Asch.): Die Heimat ist Äthiopien; sie wurde in Mitteleuropa mit Saatgut eingeschleppt und verwildert.^[6]
• Endivie (Cichorium endivia L.): Kulturpflanze, Heimat Mittelmeerraum, in Mitteleuropa selten verwildert.^[6]
• Cichorium glandulosum Boiss. & A.Huet: Die Heimat ist Vorderasien.
• Gemeine Wegwarte (Cichorium intybus L.): Sie ist in Mitteleuropa heimisch, auch kultiviert. Liefert u. a. Chicorée, Radicchio, und Zichorienkaffee.^[6]
• Cichorium pumilum Jacq. (Syn.: Cichorium endivia subsp. pumilum (Jacq.) Cout., Cichorium endivia subsp. divaricatum (Schousb.) P.D.Sell): Die Heimat ist der Mittelmeerraum.
• Dornige Wegwarte (Cichorium spinosum L.): Die Heimat ist der östliche Mittelmeerraum.

Literatur

• Siegmund Seybold (Hrsg.): Schmeil-Fitschen interaktiv. CD-ROM, Version 1.1. Quelle & Meyer, Wiebelsheim 2002, ISBN 3-494-01327-6.

Einzelnachweise

1. ↑ Friedrich Kluge: Etymologisches Wörterbuch der deutschen Sprache. 23. Auflage. Berlin/New York 1967, S. 878f.
2. ↑ ^{a b c d e f g} John L. Strother: Cichorium. In: Flora of North America Editorial Committee (Hrsg.): Flora of North America North of Mexico. Volume 19: Magnoliophyta: Asteridae, part 6: Asteraceae, part 1 (Mutisieae–Anthemideae). Oxford University Press, New York / Oxford u. a. 2006, ISBN 0-19-530563-9, S. 221 (englisch, online).
3. ↑ Theodore A. Bischoff, Charles J. Kelley, Yvette Karchesy, Maria Laurantos, Phuc Nguyen-Dinh, Abdul Ghafoor Arefi: Antimalarial activity of Lactucin and Lactucopicrin: sesquiterpene lactones isolated from Cichorium intybus L. In: Journal of Ethnopharmacology. Band 95, Nr. 2–3, 2004, S. 455–457, doi:10.1016/j.jep.2004.06.031.
4. ↑ Hankui Wu, Zhen Su, Yi Yang, Hang Ba, Haji Akber Aisa: Isolation of three sesquiterpene lactones from the roots of Cichorium glandulosum Boiss. et Huet. by high-speed counter-current chromatography. In: Journal of Chromatography A. Band 1176, Nr. 1–2, 2007, S. 217–222, doi:10.1016/j.chroma.2007.11.013, PMID 18037424.
5. ↑ A. Wesołowska, A. Nikiforuk, K. Michalska, W. Kisiel, E. Chojnacka-Wójcik: Analgesic and sedative activities of lactucin and some lactucin-like guaianolides in mice. In Journal of Ethnopharmacology. Band 107, Nr. 2, 2006, S. 254–258, doi:10.1016/j.jep.2006.03.003, PMID 16621374.
6. ↑ ^{a b c d} Manfred A. Fischer, Wolfgang Adler, Karl Oswald: Exkursionsflora für Österreich, Liechtenstein und Südtirol. 2., verbesserte und erweiterte Auflage. Land Oberösterreich, Biologiezentrum der Oberösterreichischen Landesmuseen, Linz 2005, ISBN 3-85474-140-5.
7. ↑ Harsh Pal Bais, G. A. Ravishankar: Cichorium intybus L – cultivation, processing, utility, value addition and biotechnology, with an emphasis on current status and future prospects. In: Journal of the Science of Food and Agriculture. Band 81, Nr. 5, 2001, S. 467–484, doi:10.1002/jsfa.817.
8. ↑ Annemieke Kiers: Endive, Chicory, and their wild relatives. A systematic and phylogenetic study of Cichorium (Asteraceae). In: Gorteria, Supplement. Band 5, 2000, 78 S.
9. ↑ Werner Greuter, Eckhard von Raab-Straube (Hrsg.): Med-Checklist. A critical inventory of vascular plants of the circum-mediterranean countries. Vol. 2: Dicotyledones (Compositae). Organization for the Phyto-Taxonomic Investigation of the Mediterranean Area (OPTIMA), Genève 2008, ISBN 978-2-8279-0011-4.
10. ↑ Werner Greuter: Compositae (pro parte majore): In: Werner Greuter, Eckhard von Raab-Straube (Hrsg.): Compositae.: Cichorium. In: Euro+Med Plantbase - the information resource for Euro-Mediterranean plant diversity. Berlin 2006–2009.

Chicoerèie^[1] (Cichorium)

Lisse ed chés éspèches

• Cichorium intybus — Chicoerèie soevåjhe
• Cichorium intybus convar. foliosum — Chicon
• Cichorium endivia — Indife
• Cichorium endivia var. latifolium — Pindchucq

Notes pi référinches

1. ↑ http://www.languepicarde.fr/dico.html Variantes: chicoreille, chiqueurée, chikorèye, cicoréen chikouré

Cichorium is e geslacht van blommeplantn in de familie van de asterachtign (Asteraceae).

Sôortn

• Cichorium alatum
• Cichorium bottae
• Cichorium callosum
• Cichorium calvum
• Cichorium dubium
• Cichorium endivia (Andyvie)
• Cichorium hybridum
• Cichorium intybus (Chicoreie)
  • Cichorium intybus var. foliosum (Chicong)
  • Cichorium intybus var. sativum (Krotte, frut of prut)
• Cichorium pumilum (Wilde andyvie)
• Cichorium spinosum

«Chicoria» y «achicoria» reendrezan ta iste articlo. Pa atros usos d'o fitonimo «chicoria» se veiga Chicoria (desambigación).

As chicorias^[1] u achicorias^[1] (scientificament Cichorium) son un chenero de plantas herbacias en a familia d'as asteracias que concabe especies como Cichorium intybus, una hierba silvestre muit común, y Cichorium endivia, con variedatz d'uso culinario que se conoix popularment como escarolas.

Descripción

As chicorias son siempre plantas herbacias no lenyosas. Producen una roseta de fuellas que se debanta a poco sobre o suelo, con un tallo curto en as primeras fases d'o suyo desarrollo vechetativo.

As fuellas tienen distribución alterna arredol d'o tallo, y son más largas que amplas, enteras, lancioladas u ovo-lancioladas, d'aparencia fresca, a sobén con espiclas en o revés.^[2] O limbo foliar gosa aparentar dentadura u estar aserrau, nunca no liso. A radiz ye napiforme, central, y almagazema nutrients que a planta emplega en a florada y fructificación.

En a florada a planta cambea a-saber-lo a suya morfolochía. O tallo se prolarga verticalment dica poder pasar d'o metro d'altaria.^[2] As fuellas funcionals, as d'a roseta chovenil, s'ixecan y cayen. O tallo comienza bien luego a ramificar-se (de forma dicotomica) y en os forcons amaneixen fuellas nuevas, más chicorronas que as d'as fases anteriors d'a planta.

As flors son azuls^[2] u moradas, de color muit viva, y brostan en numero par en un involucro en o extrimo de cada tallo floral, refirmadas por dos (u multiplo de dos) bracteyas por cada involucro.^[2] Os petalos en a corola son fusionaus lo menos por a base, pero en bells casos dica la punta.^[2] Os estambres son poco vistables, en o centro d'a flor y fusionaus por l'antera.^[2]

Os fruitos son vilanos monospermos, aon que as escratas voladeras son más curtas que o fruito.^[2] Dimpues d'haber-se produciu o fruito, a planta muere. Os tallos florals d'a segunda fase vital d'a planta gosan quedar-se de piet, secos, en forma de lastons, dica que o tempero y a calamón les fan vulcar-se.

Habitat

As chicorias habitan en una ampla diversidat de suelos, dende calsineros dica silicios u basalticos, siempre que i troben qualque cosa de compuestos nitrochenaus, pues son plantas mayoritariament nitrofilas. Ista preferencia por o nitrocheno fa que se'n gose trobar en arias humanizadas u aon que i haiga presencia freqüent d'animals (en a naturaleza, os compuestos nitrochenaus en o suelo dimanan con muita freqüencia d'as deposicions -fiemo y orina- d'os animals, u bien d'o contacto entre a tierra y l'aire atmosferico quan se'n ha feito un movimiento). Por ixo son hierbas habituals en as marguins d'os camins, cunetas de carreteras, pratos, uebras, articas, femallas y un largo etcetera de micro-habitats que tienen l'acción de l'Hombre como denominador común.

As chicorias precisan un buen grau d'humedat en a tierra mientres que creixen, y como a mayoría son encara funcionals a temperaturas baixas, muitas forman y fan creixer a suya roseta de fuellas principals en os meses de l'hibierno. A florada se desviene en os meses de más calor, qualques especies en a primavera y belatras en os meses estivals. S'ha descrito o comportamiento de florada d'as especies con interés economico, como a escarola, y pareix que a disminución d'a humedat en o suelo podría estar o factor desencadenador.

Imáchens

• Fuellas basals de C. intybus.

• Flor.

• Florada de Cichorium endivia, a escarola domestica.

• 
• 
• 

Referencias

Cichorium është një gjini e bimëve në fisin e fidanëve brenda familjes së lulediellit.^[4] Gjinia përfshin dy lloje të kultivuara të njohura zakonisht si çikór ose rradhiqe, edhe disa lloje të egra.^[5]

Speciet

• Cichorium endivia
• Cichorium pumilum
• Cichorium intybus

• C. intybus

• C. intybus

• C. endiva

Referimet

Sukerei

Sukerei (Latien: Cichorium) is een geslachte uut de composietenfemilie (Compositae of Asteraceae). Tot dit geslachte beheuren witlof en andievie. Der bint ongeveer acht soorten sukerei.

Soorten

• Andievie (Cichorium endivia)
• Wilde andievie (Cichorium pumilum)
• Wilde sukerei (Cichorium intybus) mit ekweekte rassen

Nedersaksisch

• Drèents: sukerij, sukkeraai
• Veluws:
  • sukerei, sikorei
  • sukerein (Attem)
  • buisman (Vaossen, Terwolde, Garder, Apeldoorne, Klanenbeek)
  • koffiestroop (Wezep, Une, Twelle)
  • surregaat-/surregaotkoffie
  • (koffie)surregaot/-surregaat
  • naosmaak (Nunspeet)
  • kniep (Vaossen)
  • kniep-of (Apeldoorne)

Wylde sûkerei (Cichorium intybus)

Personiel fan sûkereifabryk yn Twizel, ±1900

Sûkereidrûgerij J. Annema, Ikkerwâld 1904

Sûkerei (Cichorium) is in skaai út de famylje fan 'e hynsteblomplanten (Compositae of Asteraceae). Ta dit geslacht hearre wytlof en andyvje.

Tapassing

De mealde woartels waarden, foaral yn de 19e iuw, en wurde as ferfanging fan kofje brûkt fanwegen it hege inulinegehalte. No wurdt sûkerei wer op frijwat grutte skeal boud út reden fan inulineproduksje en it meitsjen fan fruktoazesjerp. Hjirfoar binne ferskate rassen selektearre, dy't in bettere woartelfoarm, in hegere woartelproduksje en in heger inulinegehalte hawwe dan de oarspronklike wylde sûkerei.

De jonge sûkereiblêden kinne yn de maitiid brûkt wurde yn salades, mar se smeitsje tige bitter. Mei Peaske waarden de blêden wol iten by bret laam.

Skiednis fan de sûkereitylt yn Fryslân

De Sûkereitylt begûn yn Fryslân yn de 18e iuw. It wie it tiidrek dat kofje hieltyd djoerder waard troch oarloggen en blokades dêroan anneks. Opmerklik is dat de tylt fan kofjesûkerei (Cichorium intybus var. sativum) nei de delfal fan Napoleon, dat nei it ferdwinen fan hannelsblokkades, krekt mear opgong makke.

De sûkereitylt waard yn Fryslân propagearre troch P. A. Bergsma en dûmny J. H. Nieuwold fan Wergea, dy't as earste sûkerei boude enrustere yn Fryslân. Yn 1798 hie Jan Bokma te Ljouwert in sûkereifabryk; it bedriuw hat oant 1963 bestien.

De sûkereitylt naam meastal net mear as trije persint fan it boulân yn, fral yn It Bildt, Ferwerderadiel, West-Dongeradiel en Dantumadiel. Dochs wie it de hiele 19e iuw 75 - 95 % fan de Nederlânske produksje.

De sûkereitylt fergrutte de wolfeart fan de lytse boeren en foaral dy fan arbeiders: mei perseelsjebou koene sy de wurkkrêft fan harren húshâldings benutsje.Fabrikanten joegen wol foarskotten op de rispinge, mar it minste risiko joech it gebrûk fan los lân yn dielpacht: it risiko wie dan spraat en de ferbou koe regele wurde neffens de wikseljende prizen, dy't troch de bûtenlânske merk diktearre waard.

De fabriken kochten de wiete woartels, ferwurken dy yn de iest (drûgerij) en de branderij en ferstjoerden it einprodukt as kofjesurrogaat meast nei Ingelân en Dútslân.

Yn de 20e iuw rekke de ferbou yn it delgean, útsein in oplibbing yn de Earste- en Twadde Wrâldkriich. Tusken de oarloggen wie der yn Fryslân noch sa'n 645 ha sûkerei (yn hiel Nederlân 1015 ha) mei in opbringst fan sa'n 25.000 kg woartels; yn 1950 noch 1 ha fral yn de Wâlden (Nederlân 404 ha mei in opbringst fan 40.000 kg).

Soarten

• Andyvje: (Cichorium endivia L.)
• Wylde andyvje: (Cichorium pumilum)
• Wylde sûkerei: (Cichorium intybus) mei kweekte rassen
• Wytlof : Cichorium intybus L. var. foliosum Hegi
• Readlof : Cichorium intybus L. var. foliosum
• Grienlof : Cichorium intybus L. var. foliosum
• Radicchio : Cichorium intybus L. var. foliosum

Sjoch ek

• Sûkereimuseum
• Sûkereikeninginne‎

Keppeling om utens

• Hiemside fan De Sûkerei Damwâld
• Sûkerei

Άνθος από το κοινό ραδίκι Κ. το εντετμημένον (C. intybus).

Κιχώριον (Cichorium) είναι το γένος των φυτών στην φυλή δανδελίων (dandelion tribe) εντός της οικογενείας του ηλίανθου .^[4][2] Το γένος συμπεριλαμβάνει δυο καλλιεργητικά είδη κοινώς γνωστά ως ραδίκια ή αντίδια, συν αρκετά άγρια είδη.^[5]

Το κοινό ραδίκι Κιχώριον το εντετμημένον (Cichorium intybus), είναι θαμνώδες πολυετές (perennial)^{[Σημ. 1]} βότανο με μπλε ή στο χρώμα της λεβάντας (ή σπανίως, λευκά ή ροζ) άνθη. Φυτρώνει ως άγριο φυτό στις άκρες των δρόμων στην πατρίδα του την Ευρώπη και την Βόρεια Αμερική, όπου και έχει εγκλιματιστεί. Φύεται για τα φύλλα του, όπου είναι γνωστό ως φύλλα ραδικιού, αντίδι, Ιταλικό ραδίκι (radicchio), Βελγικό αντίδι, Γαλλικό αντίδι ή λευκόφυλλο ραδίκι (witloof). Άλλες καλλιεργούμενες ποικιλίες, καλλιεργούνται για τις ρίζες τους, οι οποίες χρησιμοποιούνται ως υποκατάστατο του καφέ, παρόμοιο με τον καφέ πικραλίδας (ταραξάκο).

Το γνήσιο αντίδι (Cichorium endivia) είναι είδος το οποίο φύεται και χρησιμοποιείται ως πράσινη σαλάτα. Έχει μια ελαφρώς πικρή γεύση και του έχουν αποδοθεί με βοτανικές ιδιότητες. Τα κατσαρά αντίδια και τα πλατύφυλλα εσκαρόλ (escarole) είναι τα γνήσια αντίδια.

Το Κιχώριον (Cichorium), χρησιμεύει ως τροφή των φυτών από τις προνύμφες μερικών ειδών Λεπιδόπτερων συμπεριλαμβανομένων του Εβραϊκού Τριχώδους Χαρακτήρα (Setaceous Hebrew Character), Σκώρο Γογγύλι (Turnip Moth) και το σκώρο χόρτου (grass moth - Diasemia reticularis).

Είδη^[3]

1. Cichorium alatum Hochst. & Steud. - Ευρώπη, Αραβική Χερσόνησος, ξηρότερα μέρη του Αφρικής από την Αλγερία έως την Ναμίμπια^[6]
2. Cichorium bottae Deflers - Σαουδική Αραβία, Υεμένη
3. Cichorium callosum Pomel - Βόρεια Αφρική
4. Cichorium calvum Sch.Bip. πρώην Asch. - Αίγυπτος, Αιθιοπία, Παλαιστίνη, Ισραήλ, Ιορδανία
5. Cichorium dubium E.H.L.Krause - Ευρώπη
6. Cichorium endivia L. Κιχώριον το αντίδιον ή Κ. το Εντύβιον- Μεσόγειος κοινώς ήρεμο ραδίκι, ρίτσα (στην Κέρκυρα)^[7]
7. Cichorium hybridum Halácsy - Ελλάδα
8. Cichorium intybus L. Κιχώριον το εντετμημένον - πιθανώς Ευρώπη· τώρα είναι πολύ διαδεδομένο επεμβατικό - (κοινώς ραδίκιο, πικραλίδα, πίκρα, πικρομάρουλο, πικρολίδι, παπαδουλιά (στη Λήμνο), πικρορράδικο (στη Σκύρο),^[7] κιχώρι)
9. Cichorium pumilum Jacq. Κιχώριον το εντενές - Μεσόγειος κοινώς ραδίκι, αγριοράδικο ή πικραλίδα και ήρεμη πικράδα (Κεφαλονιά).^[7]
10. Cichorium spinosum L. Κιχώριον το ακανθώδες - Μεσόγειος - κοινώς Σταμναγκάθι, Σταμνάγκαθο ή Ραδικοστοιβάδα (στην Κρήτη), αλλά και αφάνα του γιαλού (Κεφαλονιά).^[8]

προηγουμένως περιλαμβάνονταν^[3]

διάφορα είδη που τώρα θεωρούνται καλύτερα προσαρμοσμένα σε άλλα γένη: Aposeris, Arnoseris, Geigeria, Rhagadiolus και Tolpis.

Δείτε επίσης

• Αντίδι
• Ταραξάκον το φαρμακευτικόν

Σημειώσεις

1. ↑ Ένα πολυετές φυτό (perennial plant) ή απλά πολυετές (perennial) (από το Λατινικό per, που σημαίνει "μέσα" και annus, που σημαίνει "χρόνος"), είναι ένα φυτό που ζει για περισσότερο από δύο χρόνια.^{[Παρ. Σημ. 1]}

Παραπομπές σημειώσεων

1. ↑ The Garden Helper. The Difference Between Annual Plants and Perennial Plants in the Garden. Retrieved on 2008-06-22.

Παραπομπές

Букалокшо^[2], лиякс: казактикше^[3] (лат. Cichórium, руз. Цико́рий) — кавтоиень эли ламоиень тикшень буе, Вейсэндявозь цецянсетнень раськесь (Asteraceae).

Касовксонть кувака нетксэв ундокс, кона домкасто сови модас.

Цецянзо келенькондямот, покшт, ашназа-сэнь тюссо, кой-коли розовойть, эли ашот. Кавто букалокшонь видтт ломанесь касты — букалукшо салатонь ды локшотикше. Сонзэ ундоксонзо костить, ды мейле путыть кофияс, сон тантейгавты сонзэ.

Тикшень лемтне

• Локшотикше^[3] — (лат. Cichórium íntybus, руз. Цико́рий обыкнове́нный)

Фотокувт

• Локшотикше «Flora von Deutschland, Österreich und der Schweiz» О. В. Томе книгастонть, 1885

• Букалокшо

Содамоёвкст

Лисьм.:

1. ↑ Об условности указания класса двудольных в качестве вышестоящего таксона для описываемой в данной статье группы растений см. раздел «Системы APG» статьи «Двудольные».
2. ↑ Русско-эрзянский ботанический словарь (названия сосудистых): Ок. 1600 назв. /А. М. Гребнева, В. В. Лещанкина.— Саранск: Тип. «Крас. Окт.», 2002.— 60 с.— Рус, эрзян. ISBN 5-7493-0433-7., (руз.), (эрз.)
3. ↑ ^{3,0 3,1} Агафонова Н. А., Алёшкина Р. А., Гребнева А. М., Имайкина М. Д., Мосин М. В., Рузанкин Н. И., Тихонова Т. М., Цыганкин Д. В., Харитонова А. М., Цыпайкина В. П.; Гаврилова Т. Г. (отв. секретарь). Вейсэ, башка, тешкс вельде (Слитно, раздельно, через дефис). Словарь трудностей эрзянского языка. Саранск, 2001. - 172с. (руз.), (эрз.)

Голица (водопија или цикорија;^[1] (науч. Cichorium)) — род на цветни растенија од фамилијата Штитоцветни (Asteraceae). Опфаќа два питоми и шест диви вида.

Обичната голица (Cichorium intybus) е грмушеста повеќегодишна билка сина или синовиолетова (поретко бели и розови) цветови. Во дивина расте на крајпатни места. Се одгледува поради листовите, кои се употребуваат за салата (ендивија). Корењата на други видови се користат за добивање на сурогат на кафето.

Вистинската ендивија (Cichorium endivia) се одгледува за салата. Листовите по вкус малку нагорчуваат и во билкарството се ценат поради извесни својства.

Растенијата од родот голица се и храна за ларвите на извесни видови молци.

Галерија

Наводи

Цыко́рыя (па-лацінску: Cichorium), цыкорня — род расьлінаў сямейства Астравых^[3][2]. Уключае два культурныя віды і некалькі дзікіх^[4].

Апісаньне

Цыкорыя — хмызьняковая шматгадовая даволі высокая трава, па пояс чалавека, а то й вышэй. Мясісты корань даволі глыбока пранікае ў грунт.

Сьцябло — разгаліністае, голае, шорсткае. Жорсткае вэртыкальнае сьцябло зьяўляецца на другое лета.

У першы год пры корані зьяўляецца акружак яркіх падоўжаных лістоў зь ярка выказанай галоўнай жылкай. Сьцёблавыя лісткі — сядзячыя, лянцэтныя, на канцы могуць быць закругленыя ці звужаныя.

Кветкі цыкорыі

Суквецьце — раскрытыя кошыкі, сярэдняе велічыні, адзінкавыя, разьмешчаныя на канцах галінак і по 2—3 у пазухах лістоў. Усе кветкі ў кошыках языковыя з блакітнымі ці лявандавымі, радзей белымі ці ружаватымі пялёсткамі.

Плод — невыразны пяціграньнік і мае чубок з кароткіх лусак.

Распаўсюджаньне

Радзімай цыкорыі звычайна лічаць Міжземнамор’е. Расьце ў зоне умеранага клімату і ў тропіках. Сустракаецца ў Эўразіі, Паўночнай Афрыцы, Паўднёвай і Паўночнай Амэрыцы, Аўстраліі і Новай Зэляндыі.

У дзікім выглядзе цыкорыя расьце на ўзьлесках, паплавох, пустках, па межах палёў і пры дарогах, каля населеных пунктаў.

Выкарыстаньне

Вырошчваюць цыкорыю дзеля лісьця, якое выкарыстоўваецца ў салатах, і карэньняў, зь якіх вырабляюць так званую цыкорную каву(en).

Нарыхтоўваюць корань увосені, пасьля дажджоў, калі грунт разьмяклы. Калі корань абкапаць і пацягнуць за вярхушку, ён лёгка выцягваецца цэлы і непашкоджаны. У сухія дні зь зямлі вырываецца толькі самы верх кораню.

У народнай мэдыцыне цыкорыя выкарыстоўваецца для паляпшэньня функцыянальнай дзейнасьці страўніка і дзеля падвышэньня апэтыту. Маладое лісьце цыкорыю ядомае, зьмяшчае вітамін C, каратын; салаты зь іх карысныя для хворых на дыябэт (расьліна зьмяшчае інулін).

Віды^[5]

• Cichorium alatum Hochst. & Steud. — Эўропа, Арабійскі паўвостраў, Афрыка ад Альжыру да Намібіі^[6]
• Cichorium bottae Deflers — Саудаўская Арабія, Емэн
• Cichorium callosum Pomel — Паўночная Афрыка
• Cichorium calvum Sch.Bip. ex Asch. — Эгіпет, Этыёпія, Палестына, Ізраіль, Ярданія
• Cichorium dubium E.H.L.Krause — Эўропа
• Cichorium endivia L. — Міжземнамор’е
• Cichorium hybridum Halácsy — Грэцыя
• Cichorium intybus L. — Эўропа
• Cichorium pumilum Jacq. — Міжземнамор’е
• Cichorium spinosum L. — Міжземнамор’е

Крыніцы

Вонкавыя спасылкі

— сховішча мультымэдыйных матэрыялаў

Һиндыба яки буын чәчәк, күнаяк (лат. Cichórium) — Астралар яки оешма чәчәклеләр гаиләлегеннән вегетатив органнарында сөтчел сыекча булган, үзәк тамырлы, икееллык һәм күпьеллык үләнчел үсемлек.

Гади һиндыба күренеше

Ыругка ике үстерелә торган төр һәм 4-6 кыргый төр керә.

Тасвир

Һиндыба чәчәге

Һиндыба үзәк тамыры озынлыгы 1,5 м га кадәр җитә. Ботаклары нык читкә тайпылган, өскә таба бераз нечкәрәләр. Тамыр тирәсе яфраклары кисек-каурыйсыман, сирәк кенә — бөтен, әмма тешле читле, яфрак төпләрендә әкренләп сапларга таба нечкәрә бара. Сабак яфраклары күп түгел, кечкенә, утырма, яф­рак төбе сабакны уратып алган. Чәчәкләре 1-4 см диаметрлы, өске һәм урта яфраклар­ның куентыкларында күпсанлы кәрзиннәр булып урнашканнар. Барлык чәчәкләре телсыман, ягъни аларда таҗ яфраклары җәймәгә биш теш белән кушылып үскән, зәңгәр, ике җенесле. Җимешләре — 2—3 мм озынлыктагы, кыска бүрекле озынча орлыклар. Июньнән башлап соң көзгәчә озак вакыт чәчәк ата һәм җимеш бирә.

Таралышы

Һиндыбаның ватаны Урта диңгез буйлары булып санала. Шулай ук бөтен Ауразиядә, Төньяк Африкада, Америкада, Австралиядә, Яңа Зеландиядә дә үсә.

Һиндыба махсус итеп үстерелә, шуның өчен бөтен кырлар бирелә.

Төньяк районнардан тыш, Рәсәйнең барлык территориясендә диярлек очрый. Болыннарда, елга үзәннәрендә, урман аланлыкларында, торак пунктларда, бакчаларда, юл буйларында үсә.

Гади һиндыбаны юан үзәк тамыры өчен үстерәләр.

Төзелеше

Анда инулин бик күп (60% ка кадәр), Шулай ук интибин гликозиды (ул тамырларга үзенчәлекле әче тәм бирә), пектин, холин, аксымнар, майлар, сумалалар бар. Сөтчел согында әче лактуцин матдәсе, чәчәкләрендә цикорин гликозиды табылды.

Файдасы

Күпләгән халыклар медицинасында һиндыбаның тамырларын һәм җир өсте өлешен (үләнен) файдаланалар. Медицина максатларында кул­лану өчен кыргый һиндыбага өстенлек бирелә, чөнки анда әче матдәләр күбрәк.

Тамырларыннан фруктоза һәм спирт алырга мөмкин. Әмма аларның иң төп әһәмиятләре -— каһвәне алыштыра алуда яки аңа кушылма булу­да.

Һиндыба эчемлеге

Һиндыбадан эчемлекне еәзерләү өчен кисәкләргә туралган тамырларны кыздыралар да аннары порошок итеп төяләр. Кыздырганда инулин һәм фруктоза бе­раз карамельләшәләр, «каһвә»гә охшаш эчемлек порошогыннан алына торган бу­яуның куелыгы да шуның белән тәэмин ителә, һиндыба порошогын еш кына натураль каһвәгә да кушалар (иң яхшысы — 3 өлеш каһвәгә 1 өлеш һиндыба). Чиста хәлдә һиндыба эчемлеген 0,5 л суга 1 аш кашыгы по­рошок исәбеннән ясыйлар, 2—3 минут кайнаталар һәм марля аша сө­зәләр.

Ашамлык

Тәмле яшел ризык алу өчен, һиндыбаның салат сортын үстерәләр, җиңелчә гипогликемик тәэсире өчен, андый сортларны диабет вакытын­да диетик ризык буларак файдаланалар.

Шифалы үзлекләре

һиндыба препаратларын, әчелек буларак, аппетитны ачу һәм ашка­заны, эчәклек эшчәнлеген яхшырту өчен, бигрәк тә гастрит, энтерит, колит вакытында, аеруча еш кулланалар. Төнәтмәсен 1 стакан кайна­ган суга 2 чәй кашыгы вакланган тамыр исәбеннән ясыйлар, сөзәләр, суынганнан соң, ашар алдыннан 1/3—1/2 әр стакан эчәләр. Кайнатма­сын 1 стакан кайнаган суга 1 чәй кашыгы тамыр исәбеннән әзерлиләр, 30 минут кайнаталар, сөзәләр, төнәтмә кебек үк эчәләр. Сулы төнәтмә һәм кайнатмалары үт-сидек кудыру тәэсиренә ия булганлыктан, алар- ны бавыр, үт куыгы һәм бөерләр авыртканда кулланалар.

Тамырлары яки яфракларының каты кайнатмасы йөрәк авыруы белән бәйле шешенүләр вакытында, сидекне яхшы кудыргыч буларак файдаланыла. Сидек кудыру белән бергә, һиндыба йөрәк эшчәнлеген дә арттыра. Андый очракларда кайнатманы 1 стакан суга 1 аш кашыгы вакланган чимал исәбеннән ясыйлар, көнгә 3 тапкыр 1/3 әр стакан эчәләр. Еш кына һиндыбаны хәл кертүче чара буларак та кулланалар. Мәсәлән, Кавказда каты кайнатмасын яки төнәтмәсен хәлсезлек вакы­тында ашар алдыннан даими эчәләр, кайчак сабакларын һәм яфракла­рын да кулланалар. Азканлылыктан көнгә 3—4 тапкыр бер ай дәвамында яңа алынган согын (ярты стакан сөткә 1 аш кашыгы сок) эчәргә куша­лар. Халыкта һиндыбаның тынычландыру үзлеге күптән билгеле, һәм шуңа күрә дә аны нервлар артык ярсыганда, истерия, ипохондриядән эчәргә тәкъдим итәләр. Кыргый һиндыбаның чәчәкләре төнәтмәсе үзәк нерв системасына тынычландыргыч тәэсир итә. Шуңа да карамастан, тынычландыручы чара буларак, һиндыба валериан, сукыр кычыткан, патриния һәм кайбер башка үсемлекләр белән ярыша алмый.

һиндыбаны әле тагын кан чистарткыч һәм матдәләр алмашын ях­шыртучы чара буларак та файдаланалар. Тире авырулары, аерым ал­ганда, тире тимгелләре, бетчә һәм чуан басканда төнәтмәләрен эчертәләр. Катырак кайнатма һәм төнәтмәләрен, озак төзәлми торган яра­ларны, җәрәхәт һәм тимрәүләрне дәвалау өчен, примочка кую һәм юу өчен кулланалар. Кайчак тимрәүләрне үләненең каты кайнатмасы яки төнәтмәсеннән (1:10) примочкалар куеп дәвалыйлар, ә балаларда диа­тез вакытында ванналар ясыйлар. Кайнатма һәм төнәтмәләрен тыштан кулланганда, үсемлекнең, ялкынсынуга каршы тору үзлеге белән бергә, фитонцидларының микробларга каршы тору сыйфатлары да файдала­ныла. Кавказда яра, җәрәхәтләрне төзәтүче чара буларак, сабакларын җылытып алына торган сумаласыман массаны кулланалар, ә Урта Азия­дә элек-электән тиренең эренле авыруларын, озак төзәлми интектергән яраларны һәм лейшманиозны һиндыба көле белән дәвалыйлар.

һиндыба үләнен июнь-августта әзерлиләр, шундук кояшта кип­терәләр. Тамырын сентябрь-октябрьдә яки иртә язда казып алалар. Та­мырларны яңгыр яуганнан соң җыярга тәкъдим итәләр, чөнки ул чакта аларны йомшарган җирдән йолкып алу җиңеләя. Җыелган тамырлар­ны мичтә яки киптергечләрдә киптерәләр. Коры тамырлар бөгелми, ә шартлап сына. Чималны коры бинада сакларга кирәк^[4].

Сылтамалар

• http://health4ever.org/vredno-ili-polezno/vred-i-polza-cikorija
• http://www.medn.ru/statyi/Cikorijobyknovennyj.html

Cichorium is a genus of plants in the tribe Cichorieae within the family Asteraceae.^[4][2] The genus includes two cultivated species commonly known as chicory or endive, plus several wild species.^[5]

Flower of common chicory (Cichorium intybus)

Common chicory (Cichorium intybus) is a bushy perennial herb with blue or lavender (or, rarely, white or pink) flowers. It grows as a wild plant on roadsides in its native Europe, and in North America, where it has become naturalized. It is grown for its leaves, when it is known as leaf chicory, endive, radicchio, Belgian endive, French endive, or witloof. Other varieties are grown for their roots, which are used as a coffee substitute, similar to dandelion coffee.

True endive (Cichorium endivia) is a species grown and used as a salad green. It has a slightly bitter taste. Curly endive and the broad-leafed escarole are true endives.

Cichorium is used as a food plant by the larvae of some Lepidoptera species including setaceous Hebrew character, turnip moth, and the grass moth Diasemia reticularis.

Species^[3]

• Cichorium alatum Hochst. & Steud. - Europe, Arabian Peninsula, drier parts of Africa from Algeria to Namibia^[6]
• Cichorium bottae Deflers - Saudi Arabia, Yemen
• Cichorium callosum Pomel - North Africa
• Cichorium calvum Sch.Bip. ex Asch. - Egypt, Ethiopia, Palestine, Jordan
• Cichorium dubium E.H.L.Krause - Europe
• Cichorium endivia L. - Mediterranean
• Cichorium hybridum Halácsy - Greece
• Cichorium intybus L. - probably Europe; now very widespread invasive
• Cichorium pumilum Jacq. - Mediterranean
• Cichorium spinosum L. - Mediterranean

Formerly included^[3] are several species now considered better suited to other genera: Aposeris, Arnoseris, Geigeria, Rhagadiolus and Tolpis.

References

Cikorio (Cichorium L.)^[1] estas genro kuniganta plantojn el la familio de Asteracoj (Kompozitoj). Temas pri unu-, du- kaj plur-jaraj herboj kun folioj plejparte en elbaza rozeto kaj kun langetfloraj kapituloj ĝenerale bluaj; 7 specioj el Eŭropo, Nordafriko kaj najbaraj regionoj, el kiuj du estas kultivataj: amara cikorio (Cichorium intybus) kaj endivio (Cichorium endivia). Tiujn du speciojn oni kultivas favore ĉu al la folioj por produkti salatojn kaj bruselan cikorion, ĉu al la radikoj por produkti surogaton de kafo.

Listo de la specioj:

• · Cichorium bottae A.Deflers, el Jemeno kaj najbaraj partoj de Saud-Arabio.
• · Cichorium calvum Asch., el Etiopio, disvastiĝinta en Mezeŭropo.
• · Cichorium endivia L., el mediteranea areo, uzata ekde antikveco en formo de salato, jen kaj jen sovaĝiĝinta en forlasitaj terenoj, varmamaj herbejoj kaj tritikaj kampoj.^.El ĝi oni produktas salaton, interalie skarolon aŭ larĝfolian cikorion (Cichorium endivia var. latifolium Lam.) kaj krispan cikorion (Cichorium endivia var. crispum (Mill.) Lam.).
• · Cichorium glandulosum Boiss. & A.Huet, el Okcidenta Azio.
• · Cichorium intybus L. (Amara cikorio), el Mezeŭropo. Kreskas en forlasitaj terenoj, varmaj herbejoj. Ofte kultivata por produkti salaton, (Bruselan cikorion) kaj surogaton de kafo. Supozata etimologio de 'intybus': vorto el Sirio, kiu eble signifis tigon kavan kiel fluto. Ĝia araba nomo 'hindibâ' ( هندباء) nuntempe ŝajnas pli uzata por legoma cikorio.
• · Cichorium pumilum Jacq., el Mediteranea regiono. Kalkaj herbejoj, ĉefe argilaj grundoj.
• · Cichorium spinosum L., el orientmediteranea regiono.

Referencoj

Portalo pri Biologio

1. ↑ Vidu “Cikorio" en: Plurlingva nomaro de sovaĝaj plantoj en Eŭropo - Bernhard Eichkorn - Eld. Villingen-Schwenningen - 1995. (816 p.) Detala priskribo de la verko: Flaŭro.

Cichorium es un género de plantas herbáceas de la familia de las asteráceas, que comprende ocho especies. Varias de ellas, en especial C. intybus (la achicoria), la única nativa de Europa, y C. endivia, se cultivan para uso alimentario.

Se emplean como verduras de ensalada, con un distintivo sabor amargo, y la raíz de C. intybus molida y tostada es un efectivo sucedáneo del café. Se emplean además a efectos ornamentales por su atractiva flor de color azul. Son conocidas comúnmente como lechuguillas.

Comprende unas 40 especies descritas y de estas, solo 10 aceptadas.^[2]​^[3]​

Taxonomía

El género fue descrito por Carlos Linneo y publicado en Species Plantarum, vol. 2, p. 813, 1753.^[4]​ La especie tipo es Cichorium intybus L.

Etimología

Cichorium: prestado del latín cǐchǒrǐum, -ǐi, la achicoria, derivado del griego κιχόρεια.^[5]​ En Plinio el Viejo , Historia Naturalis (20, 74).^[6]​

Especies aceptadas

• Cichorium alatum Hochst. & Steud.
• Cichorium bottae Deflers
• Cichorium callosum Pomel
• Cichorium calvum Sch.Bip. ex Asch.
• Cichorium dubium E.H.L.Krause
• Cichorium endivia L.
• Cichorium hybridum Halácsy
• Cichorium intybus L.
• Cichorium pumilum Jacq.
• Cichorium spinosum L.^[2]​

Referencias

Bibliografía

1. Davidse, G., M. Sousa-Peña, S. Knapp & F. Chiang Cabrera. (editores generales) 2012. Asteraceae. Fl. Mesoamer. 5(2): ined.
2. Flora of China Editorial Committee. 2011. Fl. China 20–21: 1–992. Science Press & Missouri Botanical Garden Press, Beijing & St. Louis.
3. Flora of North America Editorial Committee, e. 2006. Magnoliophyta: Asteridae, part 6: Asteraceae, part 1. 19: i–xxiv. In Fl. N. Amer.. Oxford University Press, New York.
4. Molina Rosito, A. 1975. Enumeración de las plantas de Honduras. Ceiba 19(1): 1–118.

Sigur (Cichorium) on taimeperekond korvõieliste sugukonnas.

Siguri perekonda kuuluvad kaks kultuurliiki: harilik sigur (Cichorium intybus) ja endiiviasigur (Cichorium endivia) ning erinevate määratluste järgi neli kuni kuus vabas looduses kasvavat liiki.

Välislingid

• Otsing: Cichorium andmebaasist eElurikkus (lisa eElurikkuse id Vikiandmete lehele)

Sikurit (Cichorium) on suku asterikasvien heimossa. Siihen kuuluu kymmenen lajia.^[1] Useita lajeja ja jalostettuja lajikeryhmiä viljellään ruokakasvina.

Lajeja

• Cichorium endivia – endiivi
• Cichorium intybus – sikuri
• Cichorium pumilum – kääpiöendiivi
• Cichorium spinosum – tyynysikuri

Endiivin viljelymuotoja ovat siloendiivi ja kähäräendiivi (eli frisée). Sikurin viljelymuotoja ovat endiivisalaatti, salaattisikuri, punasikuri ja juurisikuri.

Lähteet

Aiheesta muualla

• Laji.fi: Sikurit (Cichorium)
• Kassu – Kasvien suomenkieliset nimet: Sikurit (Cichorium)
• Den virtuella floran: Cichorium (ruotsiksi)
• ITIS: Cichorium (englanniksi)
• United States Department of Agriculture (USDA): Cichorium (englanniksi)
• Flora of China: Cichorium (englanniksi)

Cichorium

Cichorium (les chicorées) est un genre de plantes dicotylédones de la famille des Asteraceae (composées), sous-famille des Cichorioideae, originaire de l'Ancien Monde (Europe, Asie occidentale, Afrique du Nord), qui compte six espèces acceptées, dont deux sont cultivées (Cichorium intybus et Cichorium endivia, cette dernière n'étant pas connue à l'état sauvage) et quatre espèces sauvages (Cichorium bottae, Cichorium calvum, Cichorium pumilum et Cichorium spinosum)^[3].

Deux espèces ont une grande importance économique et fournissent de nombreuses variétés cultivées comme plantes alimentaires, médicinales ou industrielles, principalement pour leurs feuilles (salades, endives), ou pour leurs racines (production d'un succédané du café appelé chicorée, ou extraction de l'inuline).

Systématique

Ce genre a été décrit pour la première fois par le naturaliste suédois Carl von Linné (1707-1778).

Le nom scientifique complet (avec auteur) de ce taxon est Cichorium L.^[4].

Ce taxon porte en français le nom vernaculaire ou normalisé suivant : Chicorée^[4].

Cichorium a pour synonymes^[4] :

• Acanthophyton Less.
• Endivia Hill

Classification

Les botanistes ont des avis partagés sur la classification des espèces, certains estimant qu'il ne s'agit le plus souvent que des sous-espèces ou des variétés de celles-ci.

La classification phylogénétique place ce genre d'Asteracées dans la sous-famille des Cichorioideae (Juss.) Chevall., 1852, tribu des Cichorieae Lam. & DC., 1806., sous-tribu des Cichoriinae^[5].

Liste d'espèces

Cichorium pumilum

Cichorium spinosum

Selon Plants of the World online (POWO) (23 octobre 2021)^[6] :

• Cichorium bottae Deflers
• Cichorium calvum Sch.Bip. ex Asch.
• Cichorium endivia L. - la Chicorée endive (dont sont issues la scarole et la frisée)
• Cichorium glandulosum Boiss. & A.Huet
• Cichorium intybus L. - la Chicorée sauvage ou Chicorée amère (dont sont issues l'endive ou chicon et la boisson appelée chicorée)
• Cichorium pumilum Jacq.
• Cichorium spinosum L.

Liste des espèces selon GBIF (23 février 2022)^[4] :

• Cichorium bottae Deflers
• Cichorium calvum Sch.Bip.
• Cichorium dubium E.H.L.Krause (taxon non placé d'après POWO)
• Cichorium endivia L.
• Cichorium glandulosum Boiss. & A.Huet
• Cichorium hybridum Halácsy, 1902 (non reconnu par l'IPNI)
• Cichorium intybus L.
• Cichorium pumilum Jacq.
• Cichorium spinosum L.

Quelques chicorées cultivées

La chicorée endive et ses variétés cultivées (Cichorium endivia)

Cichorium endivia.

Plant de chicorée (INRA Versailles).

Nom scientifique : Cichorium endivia L.

C'est l'« endive vraie » au sens botanique^[7]. Elle se distingue de l'espèce amère par ses feuilles basales entières, dentées et sinuées (ondulantes), et ses feuilles supérieures ovales et par le fait qu'elle est entièrement glabre. Elle est spontanée en Afrique du Nord, au Moyen-Orient, dans le Caucase et le sud de l'Europe.

Elle est à l'origine des chicorées salades : scaroles et frisées. Il existe aussi des variétés intermédiaires, hybrides entre frisée et scarole.

Chicorée frisée

Jeunes chicorées frisées au cœur blanchi à l'ombre

Cichorium endivia L. var. crispum Lam.

Appelée chicorée frisée ou endive frisée, il en existe de nombreuses variétés à feuilles très découpées, laciniées crépues.

Pour obtenir une salade plus blanche et plus tendre, on en fait étioler le cœur pendant une quinzaine de jours avant la récolte en attachant les feuilles extérieures. Des variétés à feuilles serrées s'étiolent naturellement, évitant cette intervention.

Quelques variétés anciennes : Frisée de Meaux, Frisée d'hiver de Provence, Très fine maraîchère, Reine d'hiver, Wallonne, etc. et nouvelles Atria, Beauty, Cigal, Lineal, Lucky, etc.

Chicorée scarole

Cichorium endivia L. var. latifolium Lam.

Les scaroles, entières et ondulées, se conservent mieux que les frisées et les variétés d'hiver sont précieuses comme salade ou légume à cuire pour la mauvaise saison.

Quelques variétés anciennes : Ronde verte à cœur plein, Blonde à cœur plein, Grosse bouclée, Géante maraîchère, Cornet d'Anjou, Cornet de Bordeaux, etc. et nouvelles : Alexia, Excel, Gargantua, Lempika, etc.

La chicorée sauvage et ses variétés cultivées (Cichorium intybus)

Cichorium intybus, fleurs

Cichorium intybus, feuilles

Nom scientifique : Cichorium intybus L. Noms communs : chicorée sauvage, chicorée amère (en anglais chicory, en allemand Zichorie, en italien cicoria).

C'est une plante herbacée robuste, plus ou moins pubescente, vivace, de 40 cm à 1 m de haut, très commune dans les prés, les champs incultes et au bord des chemins. Originaire d'Europe, d'Asie et d'Afrique du Nord, elle est naturalisée en Amérique du Nord.

Très rameuse, elle présente des feuilles basales profondément découpées (roncinées), des feuilles intermédiaires entières lancéolées, embrassant la tige, et des feuilles supérieures réduites à des bractées. Les inflorescences sont des capitules formées de fleurs ligulées, bleues. Ils s'étalent par temps ensoleillé et se rapprochent la nuit ou par temps couvert. Les fruits (akènes) sont surmontés d'une couronne de poils (pappus). La racine est pivotante. Toutes les parties de la plante sont amères.

Elle est à l'origine des chicorées industrielles, des endives ou chicons et des chicorées à larges feuilles.

La chicorée sauvage a de tous temps été ramassée pour être consommée en salade^{[réf. souhaitée]}. Comme plante médicinale elle a des propriétés stomachiques, dépuratives et légèrement laxatives^[8]. Ses actions cholérétiques et stomachique ont été testées. C'est la racine qui est utilisée en pharmacie. Elle contient des sucres dont l'inuline (glucide de réserve) ainsi que de l'intybine, substance amère^[9].

C'est aussi une plante fourragère. Voir : Cichorium intybus#Utilisation fourragère.

Chicorée industrielle

Cichorium intybus var. sativum

Cette culture fait appel à des variétés sélectionnées sur le développement de la racine dont le volume est considérablement augmenté et rappelle celui de la carotte fourragère. C'est une plante bisannuelle en culture.

Variétés cultivées : ce sont des hybrides F1 (de 1^re génération) issus de deux lignées :

• chicorée de Magdebourg, à feuilles larges, entières ;
• chicorée Brunswick à feuilles très découpées, frisées.

Cette culture s'est développée d'abord aux Pays-Bas à la fin du XVII^e siècle. Le Blocus continental au début du XIX^e siècle lui a donné un élan considérable notamment dans le nord de la France, en Belgique et en Allemagne.

De nos jours, la récolte mondiale annuelle de racines de chicorée représente environ 1 million de tonnes (FAO 2002). La France est le premier producteur en Europe.

La transformation des racines passe par plusieurs étapes : la transformation en cossettes, fragments de racines déshydratés, puis par la torréfaction suivie du concassage. Au cours de la torréfaction, l'inuline est convertie en fructose puis caramélisée. L'intybine combinée avec le fructose donne la saveur spécifique de la chicorée.

Depuis les années 1970 la chicorée cultivée est également utilisée pour la fabrication de l'inuline, substitut du saccharose dans l'industrie agroalimentaire. La chicorée contient 20 % d'inuline, qui peut être utilisée en tant que telle ou convertie par hydrolyse en fructose et en glucose. D'autres plantes comme le dahlia ou le topinambour utilisent aussi l'inuline comme hydrate de carbone de stockage.

La chicorée industrielle est utilisée comme économiseur de café en l'ajoutant à la poudre à café non soluble. Elle peut être également consommée seule par les personnes qui apprécient son goût, intermédiaire entre celui du café au lait et celui du caramel.

Chicorée Witloof (Endive)

Chicorée de Bruxelles, chicons après forçage

Le chicon, c'est-à-dire la racine de la chicorée Witloof (ou chicorée de Bruxelles), Cichorium intybus var. foliosum, après forçage, donne une salade pommée appelée endive, Witloof, ou chicon en Belgique et dans le nord de la France.

Variétés utilisées : de nombreuses variétés hybrides F1 blanche et rouges et une variété ancienne^[10].

La culture se fait en deux temps : semis en mai-juin pour aboutir à la récolte de racines de 3 à 4 cm de diamètre à l'automne. Ces racines, mises en terre humide et chaude, le collet bien recouvert dans une terre légère, produisent en 25 à 45 jours l'endive qui est un gros bourgeon de couleur pâle. Cette culture a été d'abord lancée en Belgique vers 1850 et s'est étendue dans le nord de la France à la fin du XIX^e siècle. De plus en plus, le forçage se pratique en plein champ, avec l'utilisation de câbles chauffants et de films plastiques de protection.

Aujourd'hui les endives sont principalement cultivées en salles dans l'obscurité.

Chicorée à larges feuilles

Barbe de capucin

C'est une chicorée sauvage ordinaire.

Il s'agit d'une salade d'hiver obtenue par la mise en forçage de racines disposées dans des couches de sable, à l'obscurité, dans une cave par exemple. Ce forçage provoque la pousse de feuilles étiolées, longues et étroites.

Les variétés sélectionnées à cet usage ont une longue racine droite. Cette culture s'était beaucoup développée aux environs de Paris au milieu du XIX^e siècle.

Chicorée sauvage améliorée

La sélection a permis d'améliorer ces plantes qui sont moins amères et qui ont des feuilles plus larges, presque entières. Principales variétés : Chicorée pain de sucre, améliorée double blonde.

Chicorées italiennes

Variété Radicchio di Chioggia

Toujours colorées en rouge (anthocyanes) au stade de la pommaison, elles entrent dans la composition des salades de 4^e gamme. Il en existe quatre types :

• chicorée de Chioggia ;
• chicorée de Vérone ;
• chicorée de Trévise ou Radicchio;
• chicorée Variegato di Castelfranco, à feuilles panachées.

Chicorée de Catalogne

Chicorée normale ou frisée. Ses feuilles ressemblent à celles du pissenlit. Vendue couramment sur les marchés au Canada et en Belgique.

Elles sont très consommées par les Italiens, en particulier :

• Dans la région de Rome où elles sont connues sous le nom de puntarelle. La partie blanche est découpée en fines lamelles blanches et vertes consommées en salades, et vendues sur tous les marchés romains prêtes à consommer.
• En Vénétie ou elles sont connues sous le nom de Chicorée catalane de Chioggia, et consommées bouillies.

Aspects culturels et histoire

Pline l'Ancien cite la chicorée dans son Histoire naturelle. Durant l'Antiquité, elle est cultivée pour ses vertus digestives, dépuratives et laxatives. On l'utilisait en infusion ou en décoction. C'est aux Pays-Bas au XVII^e siècle qu'on torréfie d'abord sa racine pour développer ses arômes et limiter son amertume. L'essor de la chicorée dans les habitudes alimentaires européennes est lié à une pénurie de café provoquée par le blocus continental de 1806. Dès le XIX^e siècle, les processus industriels permettent sa transformation en poudre soluble et une commercialisation à grande échelle^[11].

Les chicorées font partie des plantes dont la culture était recommandée dans les jardins du domaine royal par le capitulaire De Villis.

Dans le calendrier républicain, « Chicorée » est le nom du 3^e jour du mois de Frimaire^[12].

Notes et références

Vodopija (lat. Cichorium), manji biljni rod iz porodice glavočika, kojemu pripada sedam priznatih vrsta^[1] jednogodišnjeg i dvogodišnjeg raslinja i trajnica, poglavito raširenih na području Mediteranskih zemalja Europe, Azije i Afrike.

latinsko ime roda dolazi od grčkog kio (idem) i chorion (polje), a odnosi sa na stanište gdje raste.

U Hrvatskoj su poznate vrste zimska i divlja vodopija. Radič (ponekad i radić), koji se koristi kao salata pripada vrsti C. intybus, a njegov znanstveni naziv je C. i. convar foliosum (sin. C. i. var. foliosum) ^[2]

Vrste

1. Cichorium bottae Desf.
2. Cichorium calvum Sch. Bip. ex Aschers.
3. Cichorium endivia L. zimska vodopija
4. Cichorium glandulosum Boiss. & Huet
5. Cichorium intybus L. divlja vodopija
6. Cichorium pumilum Jacq.
7. Cichorium spinosum L.

Izvori

1. ↑ Catalogue of Life: 2017 Annual Checklist
2. ↑ Tropicos

Změrniwka (Cichorium intybus) je ród ze swójby zestajenkowych rostlinow (Asteraceae).

Systematika

Změrniwki słušeja znutřka podswójby Cichorioideae k tribusej Cichorieae (syn. Lactuceae) a k podtribusej Cichoriinae ^[3]. W rodźe je něhdźe šěsć ^[4] hač wósom družinow.

Družiny su:^[5]

• Cichorium bottae
• de:Glatzfrucht-Wegwarte (Cichorium calvum): Domizna Etiopiska, w srjedźnej Europje ze sywom zanjesena a wodźiwjena^[3].
• Endiwija (Cichorium endivia): Kulturna rostlina, domizna je region srjedźneho morja, w srjedźnej Europje rědko wodźiwjena^[3].
• Cichorium glandulosum
• Wšědna změrniwka (Cichorium intybus): w srjedźnej Europje domjaca, tež kultiwowana. Da cichorija, radicchio, a cichorijowy kofej^[3].
• Cichorium spinosum

Nóžki

1. ↑ Pawoł Völkel: Prawopisny słownik hornjoserbskeje rěče. Hornjoserbsko-němski słownik. Ludowe nakładnistwo Domowina, Budyšin 2005, ISBN 3-7420-1920-1, str. 660.
2. ↑ W internetowym słowniku: Wegwarte
3. ↑ ^{3,0 3,1 3,2 3,3} M.A. Fischer, W. Adler, K. Oswald: Exkursionsflora für Österreich, Liechtenstein und Südtirol. Zweite Auflage, Land Oberösterreich, Biologiezentrum der OÖ Landesmuseen, Linz 2005, ISBN 3-85474-140-5
4. ↑ Flora of North America.
5. ↑ Harsh Pal Bais, GA Ravishankar: Cichorium intybus L – cultivation, processing, utility, value addition and biotechnology, with an emphasis on current status and future prospects. Journal of the Science of Food and Agriculture, Band 81, 2001, S. 467-484 (online)

Eksterne wotkazy

Hlej wotpowědne dataje we Wikimedia Commons:
Změrniwka

Cichorium L., 1753 è un genere di piante spermatofite dicotiledoni appartenenti alla famiglia delle Asteraceae, dall'aspetto di piccole erbacee annuali o perenni dalle tipiche infiorescenze a forma stellata.

Etimologia

Per il nome di questo genere è difficile trovare un'etimologia. Probabilmente si tratta di un antico nome arabo che potrebbe suonare come Chikouryeh. Sembra (secondo altri testi) che derivi da un nome egizio Kichorion, o forse anche dall'accostamento di due termini Kio (= io) e chorion (= campo); gli antichi greci ad esempio chiamavano alcune piante di questo genere kichora; ma anche kichòria oppure kichòreia. Potrebbe essere quindi che gli arabi abbiano preso dai greci il nome, ma non è certo.
La difficoltà nel trovare l'origine di questo nome sta nel fatto che queste piante erano conosciute fin dai primissimi tempi della storia umana. Abbiamo ad esempio delle citazioni relative alle piante di questo genere nel Papiro di Ebers (ca. 1550 a.C.) e Plinio stesso nei suoi scritti citava la specie Cichorium in quanto conosciuta nell'antico Egitto; il medico greco Galeno consigliava queste piante contro le malattie del fegato; senza contare tutti i riferimenti in epoca romana.
Il nome scientifico del genere (Cichorium) è stato definitivamente fissato dal botanico e naturalista svedese Carl von Linné (1707 – 1778) nella pubblicazione Species Plantarum del 1753.

Morfologia

Il genere non ha una forma biologica ben definita: sono presenti piante emicriptofite, camefite ma anche terofite.

Radici

Le radici sono grosse e scure e comunque secondarie da rizoma.

Fusto

Il fusto è perlopiù un grosso e rigido stelo ramoso a volte ricoperto da peli. La parte interrata consiste in un rizoma ingrossato che termina in una radice a fittone affusolato (a forma conica), di colore bruno scuro; il rizoma è inoltre ricco di vasi latticiferi amari.

Foglie

Le foglie sono grosso modo lanceolate con margini dentati o lobati a volte roncinati. È presente una rosetta basale a volte persistente alla fioritura. Le foglie lungo il fusto sono disposte in modo alterno.

Infiorescenza

L'infiorescenza è formata da diversi capolini posti lungo il fusto in posizione ascellare su peduncoli dimorfici (quasi nulli oppure lunghi fino a 80 mm). La struttura dei capolini è quella tipica delle Asteraceae : un peduncolo sorregge un involucro cilindrico-conico formato da più squame (una decina su 2 serie) che fanno da protezione al ricettacolo piatto e poco peloso, sul quale s'inseriscono i fiori di tipo ligulato; l'altro tipo di fiori, quelli tubulosi, normalmente presenti nelle Asteraceae, in questa specie sono assenti.

Fiori

I fiori sono tetra-ciclici (calice – corolla – androceo – gineceo), pentameri ed ermafroditi.
In generale i caratteri morfologici dei fiori di queste piante possono essere così riassunti:

• Formula fiorale:

K 0, C (5), A (5), G 2 infero

• Calice: i sepali sono ridotti ad una coroncina di squame.
• Corolla: i petali sono 5 con la porzione inferiore saldata a tubo (la parte superiore si presenta come un prolungamento nastriforme – ligula) terminante in 5 dentelli.
• Androceo: gli stami sono 5 con filamenti filiformi, liberi, mentre le antere sono saldate tra di loro e formano un manicotto circondante lo stilo; alla base sono acute.
• Gineceo: l'ovario è infero uniloculare formato da 2 carpelli; lo stilo è unico ma profondamente bifido e peloso.

Frutti

Il frutto è un achenio ovoidale angoloso (quasi prismatico a 3 – 5 spigoli) e allungato, glabro a superficie liscia e terminante con una coroncina di squame; è circondato dal ricettacolo indurito (in questo caso persistente) e abbracciato dalle brattee dell'involucro (anche queste persistenti). Il frutto è sormontato all'apice da un breve pappo persistente.

Distribuzione e habitat

Le piante di questo genere sono sparse per tutto il mondo: oltre in Italia e in Europa, sono presenti in Africa orientale (Abissinia), Asia e Americhe (probabilmente importate e quindi naturalizzate). L'habitat (per le specie selvatiche) sono le zone ruderali e gl'incolti, ma anche i margini dei sentieri e strade. Il substrato può essere sia calcareo che siliceo, il pH del terreno è basico (ma anche neutro) con valori nutrizionali medio-alti in ambiente secco o mediamente umido (questi dati valgono soprattutto per le specie alpine).

Fitosociologia

Dal punto di vista fitosociologico la maggioranza delle specie di questo genere (almeno per quelle dell'arco alpino) appartengono alla seguente comunità vegetale:

Formazione : comunità perenni nitrofile

Classe : Artemisietea vulgaris

Ordine : Onopordetalia acanthii

Sistematica

La famiglia delle Asteraceae è la famiglia vegetale più numerosa, organizzata in quasi 1000 generi per un totale di circa 20.000 specie. Nelle classificazioni più vecchie la famiglia delle Asteraceae viene chiamata anche Compositae.
Il genere di questa scheda, comprendente una decina di specie di cui quattro sono proprie della flora italiana (due coltivate e due selvatiche), appartiene, secondo le classificazioni tradizionali, alla sottofamiglia delle Liguliflorae (capolini con solo fiori ligulati) e alla tribù delle Cichorioideae : piante per lo più laticifere con fiori ligulati perfettamente circolari e foglie sparse.^[1].
Invece secondo la Classificazione APG II, la classificazione di questo genere è la seguente:

Famiglia : Asteraceae, definita dal botanico e politico belga Barthélemy Charles Joseph Dumortier (1797 - 1878) in una pubblicazione del 1822.

Sottofamiglia : Cichorioideae, definita da Antoine-Laurent de Jussieu (1748-1836) e Chevall. nel 1828.

Tribù : Cichorieae, definita da Jean-Baptiste de Lamarck (1744-1829) & Augustin Pyrame de Candolle (1778-1841), nel 1806.

Genere : Cichorium, definito dal naturalista svedese L. (1707 – 1778) in una pubblicazione dal titolo "Species Plantarum" nel 1753.

Altre classificazioni^[2] suddividono ulteriormente la Tribù nella Sottotribù delle Cichoriinae, definita dai botanici Alexandre Henri Gabriel de Cassini (1781-1832) e Barthélemy Charles Joseph Dumortier (1797 – 1878) nel 1829.

Breve descrizioni di alcune specie

Qui di seguito sono descritte brevemente le 4 specie di Cicoria della nostra flora.

Cichorium endivia

• Cichorium endivia L. - Indivia : (specie coltivata) questa pianta è completamente glabra; arriva fino a 120 cm di altezza; il ciclo biologico è biennale. La forma biologica della specie è H bienn, mentre il tipo corologico è Medit (un areale centrato attorno al Mediterraneo). L'habitat tipico sono gli orti in quanto è largamente coltivata (raramente s'inselvatichisce). È presente su tutto il territorio fino a 1200 m s.l.m..

Cichorium intybus

• Cichorium intybus L. - Cicoria comune, Radicchio : (specie coltivata) il fusto è eretto, lievemente zigzagante e può superare il metro di altezza; le foglie della rosetta basale sono pennatopartite, mentre quelle cauline sono spesso intere e sessili. I fiori sono celesti. La forma biologica della specie è H scap, mentre il tipo corologico è Cosmop. (specie presente in tutte le zone del mondo). L'habitat tipico per queste piante sono i bordi dei sentieri e strade. È comune in tutto il territorio italiano fino a 1200 m s.l.m..
• Cichorium pumilum Jacq. (sinonimi = C. endivia L. subsp. pumilum (Jacq.) Hegi; = C. divaricatum Schousb.) - Indivia selvatica : (specie selvatica) può arrivare ad una altezza di 60 cm; è una specie molto pelosa, quasi ispida a ciclo biologico annuo. Le foglie sono dentate o lobate in modo irregolare. La forma biologica della specie è T scap, mentre il tipo corologico è Stenomedit (un areale compreso tra Gibilterra e il Mar Nero). L'habitat tipico per queste piante sono le zone ruderali e gl'incolti. È presente nell'Italia centrale e meridionale fino a 600 m s.l.m..
• Cichorium spinosum L. - Cicoria spinosa : (specie selvatica) è una pianta suffrutice con fusto lignificato alta al massimo 30 cm, mentre il fusto a portamento contorto può essere lungo fino a 1 m. La pianta è ramosissima e spinescente con foglie carnose e glabre. Nella parte superiore sono pennatopartite con lobi a forma di lacinie. L'infiorescenza è a gruppi irregolari di capolini. La forma biologica della specie è Ch suffr, mentre il tipo corologico è Stenomedit (un areale compreso tra Gibilterra e il Mar Nero). L'habitat tipico per queste piante sono le rupi calcaree. Sul nostro territorio si trova solo in Sicilia fino a 300 m s.l.m..

Usi

Farmacia

In generale queste piante stimolano le funzioni, tramite depurazione e disintossicamento, dell'intestino, del fegato e dei reni grazie alle sostanze presenti nelle radici che hanno tra l'altro proprietà digestive. Sono inoltre ipoglicemizzanti, lassative (hanno proprietà purgative), colagoge (facilitano la secrezione biliare verso l'intestino) e cardiotoniche (regolano la frequenza cardiaca).

Cucina

In cucina l'utilizzo più frequente è quello delle foglie nelle insalate (fresche o cotte). Da queste piante si sono derivati diversi cultivar o varietà orticole come il Radicchio Rosso di Treviso, la Catalogna (cicoria) o Cicoria asparago, oppure il “Radicchio di Bruxelles”.

Industria

Nell'industria queste piante trovano impiego come succedaneo del caffè, aromatizzante della birra, dolcificante, ma anche come biocarburante.

Curiosità

Le piante della Cicoria sono spesso usate come alimento dalle larve di alcuni lepidotteri tra cui Xestia c-nigrum e Agrotis segetum entrambi della famiglia dei Noctuidae.

Note

Bibliografia

• Giacomo Nicolini, Enciclopedia Botanica Motta. Volume primo, Milano, Federico Motta Editore, 1960, p. 598.
• Sandro Pignatti, Flora d'Italia. Volume terzo, Bologna, Edagricole, 1982, p. 222, ISBN 88-506-2449-2.
• AA.VV., Flora Alpina. Volume secondo, Bologna, Zanichelli, 2004, p. 622.

Trūkažolė (lot. Cichorium, angl. Chicory, vok. Wegwarten) – astrinių (Asteraceae) šeimos augalų gentis. Genties pavadinimas iš graikų k. žodžių kio – einu, chorion – dirva; augalas auga padirviais. Gentyje apie 10 rūšių. Lietuvoje auga viena rūšis ir dar viena auginama:

• Paprastoji trūkažolė (Cichorium intybus). Pav.
• Daržinė trūkažolė (Cichorium endivia)

Vikiteka

Cichorei (Cichorium) is een geslacht uit de composietenfamilie (Compositae of Asteraceae). Tot dit geslacht behoren onder meer witlof (witloof) en andijvie.

Koffievervanger

De geroosterde wortel van de cichorei wordt gebruikt als koffievervanger (gewoonlijk "surrogaat" genoemd) of als ingrediënt bij het koffie zetten. In het verleden werd dit soms toegepast uit noodzaak (bijvoorbeeld in moeilijke tijden zoals de Napoleontische blokkade tijdens de Franse bezetting). Thans wordt cichorei vooral om gezondheidsredenen genuttigd.

Witlof

Van de witlof zijn ook de (groene) bladeren eetbaar, tenminste voor de bloei. Aan de bittere smaak van het melksap in de bladeren dankt de bladcichorei zijn bijnaam bitterpee (mv.: bitterpeeën). De kweek van bitterpeeën voor consumptie van de witte bladeren begon in de negentiende eeuw in de provincie Brabant rond Brussel. Dit als gevolg van de toevallige ontdekking in de Brusselse Kruidtuin dat in het voorjaar uitlopende bladeren van in het donker bewaarde wortelen eetbaar zijn. Vandaar de naam "Brussels lof". Daarna is middels veredeling een speciale variëteit ontstaan.^[1].

Grondstof voor inuline en fructose

Sinds de laatste jaren van de vorige eeuw worden de wortelen van cichorei, naast de teelt voor de groente witlof, ook geteeld voor de verwerking tot inuline en zoetstof, met name fructose. De verwerking vindt plaats in fabrieken van Sensus, net als Suiker Unie onderdeel van Cosun, in respectievelijk Roosendaal en Zwolle. Zowel inuline (een voedingsvezel) en fructose vinden hun weg in de levensmiddelenindustrie. Fructose is een natuurlijke zoetstof met echter een hogere zoetwaarde per calorie dan biet- of rietsuiker. Hiervoor zijn aparte rassen ontwikkeld, waarbij een op een suikerbiet gelijkende wortelvorm een belangrijke raseigenschap is (witlofwortelen hebben een penwortel, daar deze bij de witloftrek het meest handelbaar zijn).

Soorten en variëteiten

• Wilde cichorei (Cichorium intybus) met gekweekte variëteiten en rassen, zoals:
  • Koffiecichorei (Cichorium intybus var. sativum)
  • Roodlof (Cichorium intybus var. foliosum)
  • Witlof (Cichorium intybus var. foliosum)
  • Groenlof (Cichorium intybus var. foliosum)
• Andijvie (Cichorium endivia)
• Wilde andijvie (Cichorium pumilum)

Zie de categorie Cichorium van Wikimedia Commons voor mediabestanden over dit onderwerp.

Cykoria (Cichorium L.) – rodzaj roślin zielnych, należący do rodziny astrowatych. Liczy ok. 8 gatunków rosnących w umiarkowanie ciepłych strefach Europy, Azji i Afryki^[2] . Dwa gatunki są zawleczone lub uprawiane i dziczejące w wielu rejonach świata. Gatunkiem typowym jest Cichorium intybus L.^[3].

Morfologia

Byliny, rośliny dwuletnie lub jednoroczne. Wytwarzają zgrubiałe korzenie palowe. Łodygi słabo rozgałęzione, koszyczki kwiatowe o języczkowatych, błękitnych kwiatach. Rośliny wytwarzają sok mleczny.

Systematyka

Pozycja systematyczna według APweb (aktualizowany system system APG III z 2009)

Angiosperm Phylogeny Website adoptuje podział na podrodziny astrowatych (Asteraceae) opracowany przez Panero i Funk w 2002^[4], z późniejszymi uzupełnieniami^[5]. Zgodnie z tym ujęciem rodzaj Cichorium należy do plemienia Cichorieae Lam. & DC., podrodziny Cichorioideae (Juss.) Chev. W systemie APG III astrowate są jedną z kilkunastu rodzin rzędu astrowców (Asterales), wchodzącego w skład kladu astrowych w obrębie dwuliściennych właściwych^[1].

Pozycja rodzaju w systemie Reveala (1993-1999)

Gromada okrytonasienne (Magnoliophyta Cronquist), podgromada Magnoliophytina Frohne & U. Jensen ex Reveal, klasa Rosopsida Batsch, podklasa astrowe (Asteridae Takht.), nadrząd astropodobne (Asteranae Takht.), rząd astrowce (Asterales Lindl.), rodzina astrowate (Asteraceae Dumort.), podrodzina Cichorioideae (Juss.) Chevall., plemię Cichorieae Lam. & DC., podplemię Cichoriinae Cass. ex Dumort., rodzaj cykoria (Cichorium L.)^[6].

Gatunki flory Polski^[7]

• cykoria endywia, endywia (Cichorium endivia) – efemerofit
• cykoria podróżnik (Cichorium intybus) – antropofit zadomowiony

Kwiatostan cykorii podróżnik

Wykorzystanie

Cykoria wykorzystywana jest m.in. jako składnik kawy zbożowej.

Przypisy

Cichorium é um género botânico pertencente à família Asteraceae,^[1] cujas espécies são vulgarmente designadas chicórias ou endívias, existindo duas espécies que são cultivadas, com numerosos cultivares. Existe grande confusão relativamente às designações vulgares, as quais são frequentemente trocadas.

Espécies e variedades

• Cichorium endivia - a endívia verdadeira é uma espécie cultivada para utilização em saladas. Possui um sabor ligeiramente amargo e são-lhe atribuídas propriedades medicinais; também muitas vezes designada chicória. A escarola (também chicória-lisa) - Cichorium endivia var. latifolium e a endívia-frisada (também chicória-frisada) - Cichorium endivia var. crispum são endívias verdadeiras.
• Cichorium intybus - a chicória comum é uma erva arbustiva perene com flores azuis. Cresce selvagem na Europa, donde é nativa, e na América do Norte, onde se naturalizou. Se cultivada pelas suas folhas, utilizam-se as variedades conhecidas como almeirão (chicória-amarga) (Cichorium intybus var. intybus), chicória-de-bruxelas (também endívia-belga ou endívia-francesa) (Cichorium intybus var. foliosum) e chicória-italiana (com folhas de tons vermelhos, radicchio, variegato di Castelfranco, etc.). Outras variedades são cultivadas pelos seus tubérculos, como a Cichorium intybus var. sativum, que é utilizada na produção de substitutos do café.

Classificação do gênero

Referências

Cichorium este un gen de plante din familia Asteraceae, ordinul Asterales.

Răspândire

Caractere morfologice

• Tulpina

• Frunza

• Florile

• Semințele

Specii

Imagini

Note

Bibliografie

Legături externe

Wikimedia Commons conține materiale multimedia legate de Cichorium

Wikispecies conține informații legate de Cichorium

• en Cichorium (Multilingual multiscript plant name database)

Acest articol despre asteraceae este un ciot. Puteți ajuta Wikipedia prin completarea lui!

• 1 Опис
• 2 Вирощування
• 3 Застосування в народній медицині
• 4 Див. також
• 5 Література
• 6 Посилання

Cichorium là một chi thực vật có hoa trong họ Cúc (Asteraceae).^[1]

Loài

Chi Cichorium gồm các loài:

• Cichorium alatum Hochst. & Steud.
• Cichorium bottae Deflers
• Cichorium callosum Pomel
• Cichorium calvum Sch.Bip. ex Asch.
• Cichorium dubium E.H.L.Krause
• Cichorium endivia L.
• Cichorium hybridum Halácsy
• Cichorium intybus L.
• Cichorium pumilum Jacq.
• Cichorium spinosum L.^[2]

Chú thích

Liên kết ngoài

• Phương tiện liên quan tới Cichorium tại Wikimedia Commons
• Dữ liệu liên quan tới Cichorium tại Wikispecies

Цикорий обыкновенный — типовой вид рода. Ботаническая иллюстрация из книги О. В. Томе Flora von Deutschland, Österreich und der Schweiz, 1885

Имеет длинный крепкий стержневой корень, глубоко проникающий в почву.

В первый год появляется розетка ярких продолговатых листьев с чётко выраженной главной жилкой. Листья могут быть закруглены на конце либо сужены. Жёсткий вертикальный углублённый стебель появляется во второе лето.

Цветки язычковые, крупные, обоеполые, чаще голубого цвета, реже розоватые либо белые, расположены на коротком индивидуальном стебельке, отходящем от верхней части листа. Цветки находятся в корзинках с двойной обёрткой, наружные листочки обёртки короткие, отогнутые, внутренние прямостоячие. Цветки открываются последовательно вверх, хотя в пасмурную погоду часто закрыты.

Плод неясно пятигранный с хохолком из коротких чешуек.

Применение

Два вида цикория культивируются — цикорий салатный и цикорий обыкновенный. В пик сезона высушенный корень цикория обыкновенного содержит 75 % инулина^[4] (по другим данным, около 49 %^[5]).

Корень используют как заменитель кофе. Высушенные и обжаренные корни добавляют к натуральному кофе для улучшения его вкуса.

Листья культивируемых видов используют для различных салатов и в качестве гарниров к блюдам.

Является медоносом и пыльценосом.

Цикорий в легендах

• В русском народе цикорий называют ещё «Петров батог», по легенде, Апостол Пётр использовал его как хворостину для своих овец.
• По другой легенде, апостол Пётр согнал прутиками насекомых-вредителей с хлебных колосьев, после чего бросил их на обочину у поля. Из этих прутиков и вырос цикорий. Оттого будто бы и растёт он с тех пор возле дорог^[6].

Цикорий в искусстве

• Цикорию посвящена одноимённая шуточная песня группы «Ноль» из альбома «Песня о безответной любви к Родине».
• В кинофильме «Укрощение строптивого», Лиза (персонаж Орнеллы Мути) получает от Элиа (персонаж Челентано) вместо просимого ею «косячка» самокрутку с цикорием.

Виды

По информации базы данных The Plant List, род включает 10 видов^[2]:

• Cichorium alatum Hochst. & Steud.
• Cichorium bottae Deflers
• Cichorium callosum Pomel
• Cichorium calvum Sch.Bip. ex Asch.
• Cichorium dubium E.H.L.Krause
• Cichorium endivia L. — Цикорий салатный, или Эндивий
• Cichorium hybridum Halácsy
• Cichorium intybus L. — Цикорий обыкновенный
• Cichorium pumilum Jacq.
• Cichorium spinosum L.

Примечания

菊苣屬（学名：Cichorium）共包括兩個栽培種及4－6個野生品種。最常見的菊苣廣泛分佈於整個歐洲及北美，可作為咖啡代用品。

物種

• 菊苣 Cichorium intybus
• 苦苣 Cichorium endivia
• 腺毛菊苣 Cichorium glandulosum
• 野生菊苣 Cichorium pumilum

外部連結

• 維基物種中有關菊苣屬的數據