Vaccinium macrocarpum Aiton

Żurawina wielkoowocowa^[3], borówka wielkożurawinowa^[4] (Vaccinium macrocarpon Aiton) – gatunek rośliny wieloletniej z rodziny wrzosowatych. Reprezentuje tradycyjnie w literaturze polskiej wyróżniany rodzaj żurawina, który od lat 80. XX wieku w światowej literaturze botanicznej opisywany jest już raczej tylko jako sekcja w obrębie rodzaju borówka (Vaccinium)^[5][6]. Występuje naturalnie na mokradłach we wschodniej części Ameryki Północnej, ale rozprzestrzeniony został w uprawie i zdziczał także w zachodniej części tego kontynentu oraz w Europie^[6]. Ma duże znaczenie gospodarcze z powodu okazałych, jadalnych owoców^[7].

Morfologia

Morfologia

Łodyga

Płożące pędy osiągają od 0,4 do 1,5 m długości^[6].

Liście

Zimotrwałe, drobne, eliptycznolancetowate do eliptycznych, o brzegu lekko podwiniętym, od spodu sinawe, z wierzchu zielone^[6].

Kwiaty

Wyrastają na szypułkach długości 2–3 cm, na których znajdują się również dwa podkwiatki o długości do 1,5 mm. Działki kielicha niepozorne. Płatki białe do różowych, silnie do tyłu odgięte, o długości od 6 do 10 mm. Nitki pręcików owłosione^[7][6].

Owoce

Kuliste jagody o barwie czerwonej do różowej, o średnicy 1–2 cm^[7].

Wymagania

Żurawina należy do roślin wrzosowatych dlatego preferuje gleby bardzo kwaśne (pH 3,2-4,5), przepuszczalne i z dużą zawartością próchnicy. Ze względu na płytki system korzeniowy – źle znosi niedobór wody, dlatego w czasie uprawy należy dbać o to, aby podłoże było stale wilgotne.

Żurawina najlepiej rośnie w miejscach słonecznych gdyż wtedy jej owoce ładnie się wybarwiają, zaś w cieniu pozostają zielone, nawet wtedy kiedy w pełni dojrzeją. Ponadto żurawina posadzona w miejscu zacienionym o wiele słabiej owocuje^[8].

Systematyka

Status taksonomiczny zarówno gatunku, jak i rodzaju żurawina pozostawał długi czas niepewny. Według nowszych ujęć taksonomicznych gatunek ten włączany jest do rodzaju borówka (Vaccinium) jako Vaccinium macrocarpon Aiton^[2][5][6]. W obrębie gatunku wyhodowano liczne odmiany^[7].

Zastosowanie

Zbiór żurawiny w amerykańskim stanie New Jersey (mycie owoców)

Sos żurawinowy

Mimo że oba gatunki żurawin dostarczają jadalnych jagód, to ze względu na silniejszy wzrost i większe owoce (do 20 mm średnicy, podczas gdy europejska żurawina błotna ma jagody do 8 mm średnicy) na większą skalę uprawia się żurawinę wielkoowocową. Uprawiana jest głównie w Kanadzie, Stanach Zjednoczonych, Wielkiej Brytanii^[4] i Holandii^[7]. Z owoców wyrabia się galaretki i sos żurawinowy stanowiący tradycyjny dodatek do dziczyzny i indyka^[4].

Przypisy