Aniba canelilla (Kunth) Mez

Aniba canelilla ye una especie perteneciente a la familia Lauraceae, y conozse colos siguientes nomes comunes: canelu de andaquíes, canelu de quijos, canelu, tuabe, canela muena casca preciosa^[1]

Descripción

Ye un árbol de fueya perenne con una corteza y flores mariellu acolorataes. Ye orixinariu de la rexón amazónica, siendo'l principal productor.

Propiedaes

L'aceite esencial ye estrayíu por destilación del vapor de la gravilla de madera y produz un líquidu ensin color pa palidecer a mariellu. Tien un golor picante. Tradicionalmente, el aceite de palu rosa ye utilizáu pal acné, fríos, toses, dermatitis, fiebre, frigidez, dolores de cabeza, infeiciones, la estomagaes, la tensión nervioso, curiáu de piel y feríes.

Ye utilizáu como analxésicu, anticonvulsivo, antidepresivu, antibacterial, antisépticu, afrodisiacu, bactericida, desodorante, estimulante y tónicu.^[2]

Historia

Pal añu de 1760 en Campera, Nariño, ellaborábense turrones abas de: botón de la flor del canelu, farina de maíz, miel y un mizcu de ají.

El canelu deandaquíes foi atopáu nel ríu Cuaya, afluente del ríu Caquetá, cerca de Florencia (Caquetá), pol médicu panamelo Sebastián López Ruíz, qu'en 1782 trai arbolinos, de los cualos tresplanten unos en Timana Huila y otros na mesa de Juan Díaz en Cundinamarca.

Fray Diego García, en 1786, unvia a José Celestino Mutis (Espedición Botánica de Nueva Granada) 30 granes de les cualos granen 11 nel conceyu de Maruxu.

Según l'autor Diego de Molina, dientro de les ufriendes que fai Atahualpa al conquistador Francisco Pizarro taben dos cargues de corteza de canelu trayíes de la provincia de Quijos (Quitu, Ecuador.

A pesar de los intentos nel sieglu XVIII por empecipiar cultivos nel Ecuador, los esfuercios perder por falta de persistencia y paciencia. d'esto manera fueron baldíos tantos esfuercios qu'en dómines pasaes poner nesti enfotu.

Na revista Médica de Bogotá de 1880 méntase-y asina: "Canela de andaquíes; nun tiempu atopar nel comerciu col nome de canelón. El so gustu ye prestosu, arumosu y picante. Aplicar na s enfermedaes atónicas del estomago, nes dispepsias flatulentas, cólicu airosu, na foria non inflamatoria. La tintura y l'esencia usar en resfregones nel reumatismu crónicu".

Taxonomía

Aniba canelilla foi descritu por (Kunth) Mez y espublizóse en Jahrbuch des Königlichen Botanischen Gartens und des Botanischen Museums zu Berlin 5: 53. 1889. ^[3] Ye la placa 609 de Jacquin's Icones Plantarum Rariorum, 1793

Variedaes

• Anthurium crassinervium var. crassinervium

sinonimia

• Cryptocarya canelilla Kunth ^[4][5]

Referencies

Bibliografía

1. Acero Duarte, Luis Enrique. 2000. Árboles, Xentes y Costumes. Plaza & Janés editores. Colombia S.A. Universidá Distrital Francisco José de Caldas. Bogotá.
2. Brako, L. & J. L. Zarucchi. (eds.) 1993. Catalogue of the Flowering Plants and Gymnosperms of Peru. Monogr. Syst. Bot. Missouri Bot. Gard. 45: i–xl, 1–1286.
3. Forzza, R. C. & et al. 2010. 2010 Llista de espécies Flora do Brasil. http://floradobrasil.jbrj.gov.br/2010/.
4. Funk, V. A., P. Y. Berry, S. Alexander, T. H. Hollowell & C. L. Kelloff. 2007. Checklist of the Plants of the Guiana Shield (Venezuela: Amazones, Bolivar, Delta Amacuro; Guyana, Surinam, French Guiana). Contr. O.S. Natl. Herb. 55: 1–584.
5. Hokche, O., P. Y. Berry & O. Huber. 2008. 1–860. In O. Hokche, P. Y. Berry & O. Huber Nuevu Cat. Fl. Vasc. Venezuela. Fundación Instituto Botánicu de Venezuela, Caracas.
6. Killeen, T. J. & T. S. Schulenberg. 1998. A biological assessment of Parque Nacional Noel Kempff Mercáu, Bolivia. RAP Working Papers 10: 1–372.
7. Killeen, T. J., Y. García Estigarribia & S. G. Beck. (eds.) 1993. Guía Arb. Bolivia 1–958. Herbario Nacional de Bolivia & Missouri Botanical Garden, La Paz.
8. Macbride, J. F. 1938. Lauraceae, Flora of Peru. Publ. Field Mus. Nat. Hist., Bot. Ser. 13(2/3): 819–931.
9. Steyermark, J. 1995. Flora of the Venezuelan Guayana Project.