Nile region, oases, Mediterranean region and Sinai.
East Mediterranean region, Sinai.
Roadsides, edges of cultivation, naturalized.
Annual.
Koljander (Coriandrum sativum) is 'n eenjarige krui en spesery wat oorspronklik in die Suidelike Europa en Noord-Afrika tot in Suidwes-Asië voorgekom het. Beide die blare (wat soms cilantro of dhania genoem word) en sade word gebruik om smaak aan kerriegeregte, souse en slaai te gee. Alle dele van die plant is eetbaar, maar die vars blare en die gedroogde sade is die dele wat tradisioneel gebruik word in die kombuis.
Die meeste mense ervaar die smaak van koljanderblare as 'n suurlemoen/lemmetjie smaak, maar 'n kleiner groep van ongeveer 4-14% van die mense wat getoets word, dink die blare smaak soos bad seep.[1]
Alhoewel inheems aan Iran,[2] koriander word wild oor 'n wye gebied van Wes-Asië en Suid-Europa, wat die kommentaar laat ontstaan: "Dit is moeilik om presies te definieer waar hierdie plant wild is en waar dit pas onlangs gevestig is."[3]
Koljander is 'n hoofbestanddeel in Indiese en Thaise kookkuns. Dit word ook algemeen in boerekosgeregte (soos boerewors en droëwors) gebruik.
Wikimedia Commons het meer media in die kategorie Koljander.Koljander (Coriandrum sativum) is 'n eenjarige krui en spesery wat oorspronklik in die Suidelike Europa en Noord-Afrika tot in Suidwes-Asië voorgekom het. Beide die blare (wat soms cilantro of dhania genoem word) en sade word gebruik om smaak aan kerriegeregte, souse en slaai te gee. Alle dele van die plant is eetbaar, maar die vars blare en die gedroogde sade is die dele wat tradisioneel gebruik word in die kombuis.
Die meeste mense ervaar die smaak van koljanderblare as 'n suurlemoen/lemmetjie smaak, maar 'n kleiner groep van ongeveer 4-14% van die mense wat getoets word, dink die blare smaak soos bad seep.
Tamañu de porción Enerxía 298 kcal 1247 kJCarbohidratos 54.99 g • Fibra alimentaria 41.9 gGrases 17.77 gProteínes 12.37 gRetinol (vit. A) 0 μg (0%)Tiamina (vit. B1) 0.239 mg (18%)Riboflavina (vit. B2) 0.290 mg (19%)Niacina (vit. B3) 2.130 mg (14%)Vitamina C 21 mg (35%)Calciu 709 mg (71%)Fierro 16.32 mg (131%)Magnesiu 330 mg (89%)Fósforu 409 mg (58%)Potasiu 1267 mg (27%)Sodiu 35 mg (2%)Cinc 4.70 mg (47%) % de la cantidá diaria encamentada p'adultos. Fonte: Cilantro, semilla na base de datos de nutrientes del USDA.[editar datos en Wikidata]Coriandrum sativum, llamáu popularmente cilantro, perexil chinu, culantro européu o dania, ye una yerba añal de la familia de les apiacees (antes llamaes umbelíferes). Ye la única especie del xéneru Coriandrum, que ye tamién l'únicu miembru de la tribu Coriandreae.
Los sos oríxenes paecen inciertos, anque xeneralmente considérase nativu del norte d'África y el sur d'Europa.
Planta añal qu'algama unos 40 o 60 cm d'altor. Tien tarmos erectos, fueyes compuestes, flores blanques y frutos arumosos. Ye d'usu común na cocina mediterránea, gastronomía de la India india, llatinoamericana, gastronomía de China china y del sureste asiáticu. Toles partes de la planta son comestibles, pero xeneralmente úsense les fueyes fresques y les granes seques.
Ye de vezu añal y so condiciones normales, el cilantro algama de 40 a 60 cm d'altor. Dase bien en suelos fluexos y permeables y en climes templaos o de monte na zona tropical. Anque ye abondo resistente al fríu, nun sobrevive en terrenes encharcaos.
Ye una yerba poco complicada que puede llantase en xardinos o tiestos. Les sos flores, pequeñes y blanques apaecen pel branu.
Les granes semar en fileres, a 30 cm unes d'otres, poniéndoles a 1 cm de fondura; a más fondura nun granen pos precisen claridá. A los trés selmanes broten les plantes y fueyes.
A escala industrial, xeneralmente sémase en fileres separaes de 30 a 50 cm cola mesma maquinaria utilizada pa les ceberes. Usar de 20 a 40 kg de granes per hectárea.
Los sos principales problemes son el pulgón del coriandro (Hyadaphis coriandrii) y los fungos si hai escesivu mugor.[1]
=== Usos Toles partes de la planta son comestibles, sicasí, son les fueyes fresques y les granes seques les d'usu culinariu más frecuente.
Los frutos del cilantro úsense xeneralmente secos. Despiden un arume cítricu cuando los muel o entartalla. Usar pa condimentar y son indispensables na cocina india, en preparaciones como'l curry.[2] Son un ingrediente básicu de delles cerveces belgues, salchiches alemanes y sudafricanas, pan de centenu en Rusia y países centroeuropeos (como sustitutu de l'alcaravea) y en ciertos platos nativos de la cocina etíope y árabe. Finamente, añedir molíos como arumosu al café nel Mediu Oriente.
Les fueyes fresques son ingrediente esencial del chatni, de la mueyu verde y el guacamole mexicanos. Les fueyes picaes tamién s'usen como adornu, añedíes a la fin del cocimientu o xustu enantes de sirvir, sobre sopes y otros platos. El cilantro frescu nunca se cocina porque'l calor destrúi totalmente el so arume y sabor. Tien De caltenese nel frigoríficu dientro d'envases herméticos, procurando consumilo en pocos díes, yá que s'amostalga rápido. Nun tien d'ensugar se nin conxelase porque pierde l'arume.
En Panamá, el so usu ye básicu na cocina tradicional panameña, emplegaes en sopes, carnes, y guisos.
En Colombia, emplégase llargamente na preparación de sopes, ensalaes y puré d'aguacate (tamién conocíu nesi país como guacamole); aderezos con ají, ente otros usos. Hai dos variedaes que caltienen el mesmu sabor, la que se sema en clima templáu que les sos fueyes son más grandes y clares y la de clima fríu, más verde y con hojitas bien fines.
N'Ecuador, utilizar en diversos platos típicos tantu de la rexón mariniega como na sierra, tales como'l encebolláu, el secu de chivu o pita, locro de papes, ente otros.
En Perú, esta yerba conozse como culantro, y úsase pa preparar una de les comíes más típiques: el arroz con pollu. Tamién s'utiliza pa preparar el uchucuta (mueyu pa guisos fecha d'esta especia combinada con ají).
N'Hondures tamién se-y conoz como Culantro, y ye utilizáu en distintos acompañantes, como ser el conocíu Chimol o mueyu caseru mexicana (tomate, chile duce (pimientu verde), cebolla y el culantro; o pa realzar el sabor de los mueyos y otres guarniciones.
En Méxic u'l so usu ye bien estensu, utilizar na preparación de diversos mueyos y moles, como saborizante en sopes y caldos, y frescu y picáu como arreglo de distintos tipos de tacos y antojitos.
En Guatemala, Costa Rica y otros países d'América Central, conózse-y como culantro o cilantro y utilízase frecuentemente p'apurrir sabor a les sopes o caldos, amestándose a estos una ramina —incluyendo'l raigañu y les fueyes xustu enantes de retiralos de la cocina.
España: en Canaries ye bien popular l'usu de les fueyes fresques en potaxes y mojos qu'acompañen tantu carnes como pescaos; n'Estremadura ye un ingrediente fundamental nel escabeche de Cuaresma pal bacaláu y los repápalos que, pela so parte, tamién lo lleven.
En Chile utilizar nel mueyu Pebre y les cazueles.
En Paraguái conocer en guaraní como kuratu. Utilizar frescu nuna gran variedá de preparaciones, tales como sopes, guisos, verdures, ensalaes, pexes y aves. Combináu con otres especias arumoses, emplegar na ellaboración d'embutíos y chacinaos, y en adobos pa carnes de corderu y de gochu. Tamién pa da-y un meyor sabor a la cerveza nel so procesu de fabricación. Los granos, enteros o esmagayaos, utilizar en carnes asaes, hortolices rellenes, mueyu curry y en conserves con vinagre. Un adobo tradicional pa caltener carnes consiste nun amiestu de cilantro, comín y vinagre.
En Venezuela considérase un ingrediente fundamental de la cocina nacional. Ye llargamente utilizáu na preparación de sopes, guisos, carnes, pexes, ensalaes y mueyos, como la famosa Guasacaca[3] (mueyu preparáu a base d'aguacate, pimentón verde o pimientu verde, ayu, cebolla y cilantro). El so arume y sabor son bien apreciaos na gastronomía venezolana, tantu asina, que los venezolanos acomuñen esta yerba a la so cocina autóctona.
En Brasil conózse-y como coentro y ye ingrediente importante en ciertos platos de la culinaria bahiana, especialmente.
La esencia o aceite esencial de cilantro úsase como aromatizante de llicores y bébores dixestives y en perfumería.
Tamién s'utiliza como complementu en dellos platos como sopes y similares.
En herboloxía utilícense los preparaos de cilantro poles sos propiedaes estimulantes, antiespasmódicas y estomacales.[4]
Por cuenta de les sos propiedaes antibactericidas utilizar pa combatir el mal aliendu, mazcando les fueyes. Tamién evita'l mal golor de les axiles aplicando'l zusmiu estrayíu de les partes blandes de la planta sobre elles.[5]
Bupleurum angulosum describióse por Carlos Linneo y espublizóse en Species Plantarum 256. 1753.[6]
Númberu de cromosomes de Coriandrum sativum (Fam. Umbelliferae) y táxones infraespecíficos: 2n=22[7]
El nome vernáculu "coriandro" en tolos idiomes de la Europa Occidental deriva del llatín coriandrum y de la mesma del griegu antiguu κορίαννον (koríannon), d'orixe non indoeuropéu.[8]
Conocíu tamién como «perexil chinu», «perexil árabe» o cilantro,[10] en castellán identifícase amás polos siguiente nomes: cilantro montés o hortense, ceandro, celandria, cilandro, coantrillo, coendro, coentro, coentro das hortas, colentro, coriandro, cuantrillo, culantro, jilantro, salandria y xendro.
.
Esta páxina forma parte del wikiproyeutu Botánica, un esfuerciu collaborativu col fin d'ameyorar y organizar tolos conteníos rellacionaos con esti tema. Visita la páxina d'alderique del proyeutu pa collaborar y facer entrugues o suxerencies. Coriandrum sativum, llamáu popularmente cilantro, perexil chinu, culantro européu o dania, ye una yerba añal de la familia de les apiacees (antes llamaes umbelíferes). Ye la única especie del xéneru Coriandrum, que ye tamién l'únicu miembru de la tribu Coriandreae.
Los sos oríxenes paecen inciertos, anque xeneralmente considérase nativu del norte d'África y el sur d'Europa.
Əkin kişnişi (lat. Coriandrum sativum)[1] — çətirçiçəklilər sırası, çətirkimilər fəsiləsi, kişniş cinsinə aid bitki növü.[2]
Birillik ot bitkisi olub, sıra ilə düzülmüş uzun saplaqlı və yumurtaşəkilli yarpaqlara malikdir. Çiçək tacı çəhrayı rəngdədir.
Keşniş bitkisi kök boğazı ətrafında birbirinə yaxın sıx, lakin növbə ilə düzülmüş yarpaq qrupları əmələ gətirir. Tez yetişən sortları zəif, gec yetişənləri isə qüvvəli yarpaqlar əmələ gətirir. Bitkisi silindrik, üzəri qabırğalı, torpaq səthində düz duran, yaxud dirsəkvarı buğumlu, əyilmiş gövdəli olur. Hündürlüyü şəraitdən asılı olaraq 130 sm və daha artıq olur. Xırda, bir evli, ikicinsli çiçəkləri mürəkkəb çətir şəklində gövdəsinin başında yerləşir. Çiçəkləri ilk önсə sadə çətirli, sonra isə 3-5-ci sıralarında baş gövdə və budaqların uclarında yerləşən mürəkkəb çətir əmələ gətirir. Ləçək yarpaqları 5 ədəd, bir-birindən aralı olur. Ləçəkləri açıq-çəhrayı rəngli olanlar geniş yayılmışdır. Dişiciyi iki yuvalı, aşağı yumurtalıqlıdır və hər yuvasında bir yumurtacığı olur.
Toxumları kürəvi uzunsov-yumru formalı olub iki toxumcuqdan ibarətdir. Toxumlarının diametri 2–7 mm arasında dəyişir və onların 1000 ədədi 4,5-7,0 q olur. İkipaylı toxumdan ibarət meyvələri avqust-sentyabr aylarında yetişir. Xoş ətirli iy saçır.
Keşniş Aralıq dənizi mənşəli qədim bitki hesab olunur. Rusiyaya XIX əsrin əvvəllərində gətirilmiş və mərkəzi quberniyalarda becərilməyə başlanmışdır. Hazırda keşniş əkinləri daha çox Rusiyanın mərkəzi qaratorpaq zonasında, şimali Qafqazda, orta Volqa boyunda və Ukraynada yayılmışdır.
Kiçik sahələrdə keşniş əvvəlcədən hazırlanmış ləklərə əl ilə və ya əl toxumsəpənləri ilə cərgəvi üsulla səpilir. Geniş sahələrdə toxum traktora qoşulan səpici maşınlarla 4-6 cərgəli lent üsulu ilə səpilir. Lentdə cərgəaraları 29 sm, lentaraları isə 60-70 sm saxlanır. İlboyu arası kəsilmədən məhsul almaq üçün keşniş toxumu fevralın ikinci yarısı, martın əvvəlindən başlayaraq oktyabrın axırınadək hər 10-15 gündən bir səpilir. Erkən yazda məhsul almaq üçün keşniş toxumunu noyabrın ikinci yarısı və dekabr ayında da səpmək olar.
Keşnişin meyvələrində 1 %-ə qədər efir yağı, 10 %-ə qədər piyli yağ və 10 - 16 % zülal maddələri vardır. Keşnişin meyvələrindən alınan efir yağı xoşa gələn ətirli iyə malikdir.
Keşnişin meyvələri iştahartıran və həzm prosesini yaxşılaşdıran dərman kimi qəbul edilir. Keşnişin yağından bir çox dərman preparatlarının tərkibində, meyvələrindən isə müxtəlif yeyinti məhsullarına xoş iyverən maddə kimi geniş istifadə edilir. Bundan başqa, keşniş meyvələrindən xroniki mədə - bağırsaq xəstəliklərində iltihabı aradan qaldıran və mədənin həzm prosesini yaxşılaşdıran vasitə kimi çay dəmləyib içirlər. Keşnişdən hazırlanan çay aşağıdakı kimidir: qurudulmuş keşniş meyvələrindən 2 xörək qaşığı götürüb 0,5 litrlik çaynikə qoyulur, üstünə 0,5 l qaynar su əlavə edib 30 dəqiqə zəif yanan od üzərində dəmlənir, sonra isə ondan gündə 3 dəfə xörəkdən sonra yarım stəkan içirlər. Keşniş çox qiymətli bitkidir. Onun meyvələrinin mədə - bağırsaq və böyrək xəstəliklərində, eləcə də öd kisəsinin iltihabında çox mühüm müalicə əhəmiyyəti vardır.
Keşniş respublikamızda qədimdən becərilən ətirli tərəvəz, həm də dərman bitkisidir. O, Abşeronda lap qədimdən becərilir. Respublikamızda keşnişin meyvəsindən ətirli ədviyyat kimi, eləcə də uşaqlarda tez-tez baş verən qarın ağrılarında istifadə olunur. Bu məqsədlə keşnişin meyvələrini nanə yarpağı ilə bir yerdə çay hazırlayıb uşaqlara içirirlər.
Dərman məqsədilə keşnişin meyvələrini yetişən dövrdə toplayıb, başqa hissələrdən təmizləyir, sonra açıq havada qurudurlar. Qurudulmuş meyvələri kisələrə doldurub, havası quru olan yerdə saxlayırlar.
Ədviyyat və qətranlarƏsas ədviyyatlar Vanilin • Mixək • Darçın • Quru nanə • İstiot • Zəfəran • Sumaq • Sarıkök • Zəncəfil • Cirə • Razyana• Hil
Ətirli otlar Şüyüd • Reyhan • Tərxun • Nanə • Cəfəri • Keşniş • Kəvər • Turşəng • Kərəviz • Kəklikotu • Dəfnə yarpağı • ZirəZoğlar və qabıqlar •Qətranlar Narşərab • Doşab • BəkməzƏkin kişnişi (lat. Coriandrum sativum) — çətirçiçəklilər sırası, çətirkimilər fəsiləsi, kişniş cinsinə aid bitki növü.
Birillik ot bitkisi olub, sıra ilə düzülmüş uzun saplaqlı və yumurtaşəkilli yarpaqlara malikdir. Çiçək tacı çəhrayı rəngdədir.
Koriandrez (Coriandrum sativum) zo plant bloaziek, kreñv o c'hwezh, eus ar c'herentiad Apiaceae. Kreskiñ a ra ar c'horiandrez e broioù gevred Azia hag e Norzhafrika. Gallout a reont tapout betek 50 cm uhelder.
Pa vez graet anv eus 'koriandrez' war dachenn ar c'heginañ, ez eo peurliesañ had pe delioù ar plant-se, implijet da spis. Stank e vez implijet koriandrez er boued er Reter-Nesañ, en India ha gevred Azia, Suamerika, Sina pe en Afrika.
Dont a ra ar ger brezhonek koriandrez eus ar ger gallek coriandre, a zeu e-unan eus ar gerioù latin coriandrum ha gregach “κορίαννον”.
a vo kavet e Wikimedia Commons.
El coriandre o celiandre (Coriandrum sativum), és una espècie de planta conreada de la família apiàcia, també coneguda en català antic com a celiàndria (conservat en català occidental [saɫiándɾa] f.) o cilandre.
Originari de la zona que va del sud-oest d'Àsia fins a l'Àfrica del Nord, és un condiment d'ús comú a la cuina mediterrània, índia, llatinoamericana, xinesa i del sud-est asiàtic.
La planta té una olor intensa, els fruits també són aromàtics, amb una olor per ventura més suau.
És una herbàcia anual de fins a 50 cm d'alt. Les fulles no tenen pilositat i presenten una morfologia variable, puix que són més menudes a la part de dalt. Les flors s'apleguen en umbel·les petites i els fruits són globulars de 3 a 5 mm de diàmetre.
El conreu n'és molt simple, es fa amb les llavors sembrades a la primavera o la tardor. La planta s'adapta a climes càlids i freds i no li cal gaire aigua.
Es poden menjar les fulles però sobretot s'utilitzen els fruits, que són un dels ingredients del curry, a més d'algunes salsitxes alemanyes, cerveses belgues, pans especials, etc. A la comarca del Montsià es fa servir una infusió de celiandre per a la realització de mones de Pasqua.
El coriandre o celiandre (Coriandrum sativum), és una espècie de planta conreada de la família apiàcia, també coneguda en català antic com a celiàndria (conservat en català occidental [saɫiándɾa] f.) o cilandre.
Originari de la zona que va del sud-oest d'Àsia fins a l'Àfrica del Nord, és un condiment d'ús comú a la cuina mediterrània, índia, llatinoamericana, xinesa i del sud-est asiàtic.
La planta té una olor intensa, els fruits també són aromàtics, amb una olor per ventura més suau.
És una herbàcia anual de fins a 50 cm d'alt. Les fulles no tenen pilositat i presenten una morfologia variable, puix que són més menudes a la part de dalt. Les flors s'apleguen en umbel·les petites i els fruits són globulars de 3 a 5 mm de diàmetre.
El conreu n'és molt simple, es fa amb les llavors sembrades a la primavera o la tardor. La planta s'adapta a climes càlids i freds i no li cal gaire aigua.
Es poden menjar les fulles però sobretot s'utilitzen els fruits, que són un dels ingredients del curry, a més d'algunes salsitxes alemanyes, cerveses belgues, pans especials, etc. A la comarca del Montsià es fa servir una infusió de celiandre per a la realització de mones de Pasqua.
Perlysieuyn digon cyffredin ydy Llysiau'r bara, Brwysgedlys neu weithiau yn ddiweddar: Coriander (Sa: Coriander; Lladin: Coriandrum sativum). O dde-orllewin Asia a gogledd Affrica y daeth yn wreiddiol. Gall dyfu hyd at 50 cm o uchder ac mae'r dail yn amrywio o ran siap ond yn teneuo wrth fynd i fyny'r planhigyn.
Fe'i defnyddiwyd ers canrifoedd yn Iran oherwydd ei allu i leihau gordyndra ('anxiety') ac i ymlacio'r claf. Arferid defnyddio'r hadau yno hefyd yn ogystal â'r dail.[1]
Credir hefyd y gall gynorthwyo i dreulio bwyd ac i wella poen bol.[2]
Perlysieuyn digon cyffredin ydy Llysiau'r bara, Brwysgedlys neu weithiau yn ddiweddar: Coriander (Sa: Coriander; Lladin: Coriandrum sativum). O dde-orllewin Asia a gogledd Affrica y daeth yn wreiddiol. Gall dyfu hyd at 50 cm o uchder ac mae'r dail yn amrywio o ran siap ond yn teneuo wrth fynd i fyny'r planhigyn.
Koriandr setý (Coriandrum sativum) je jednoletá rostlina z čeledi miříkovitých (Apiaceae), planě rostoucí ve Středomoří, odedávna pěstovaná v Indii a v Egyptě. Využívá se v gastronomii jako koření a dále i v léčitelství.
Koriandr setý patří do čeledi miříkovitých. Jedná se o jednoletou mrkvovitou bylinu, jejíž lodyha dosahuje výšky až jednoho metru a nahoře se větví. Spodní listy jsou jednoduše zpeřené a řapíkaté, horní listy přisedlé pochvou a zpeřené dvakrát až třikrát. Listy mají dělené, čárkovité úkrojky. Květy mají bílou či růžovou barvu, přičemž tvoří okolíky. Plod je kulatý a hnědožlutý. Koriandr kvete v období června a července. Účinnými látkami jsou především silice a některé vitamíny skupiny B.[1]
U koriandru se sbírá plod a list. Koriandr podporuje tvorbu žaludeční šťávy, čímž příznivě ovlivňuje trávení. Čaj z koriandru pomáhá při bolestech břicha, pocitu plnosti či nadýmání; je doporučován též v čajové směsi s kmínem. Obklady z koriandru pomáhají při revmatických potížích kloubů.
Koriandr se pěstuje také i v Česku, příbuzný anýzu, kmínu a kopru. Používá se jako koření, především k nakládání hub a zeleniny (červená řepa a okurky), do chleba, který tak činí stravitelnější, je klasickou přísadou do perníku, uzenářských výrobků, k přípravě jehněčího, vepřového a hovězího masa či ryb. Využití nachází také ve výrobě alkoholických nápojů včetně vín. U koriandru jsou poživatelné všechny části rostliny. Každá má své specifické aroma i chuť, rostlina jako celek páchne.[2] Listy mají nepatrnou příchuť anýzu, semena jsou nasládlá, aroma připomínající pomerančovou kůru a kořen je intenzivnější verzí listu. Koriandr tvoří jednu ze základních součástí indického karí a uplatňuje se v ostré mexické, arabské i čínské kuchyni.
Obrázky, zvuky či videa k tématu koriandr setý ve Wikimedia Commons
Galerie koriandr setý ve Wikimedia Commons
Koriandr setý (Coriandrum sativum) je jednoletá rostlina z čeledi miříkovitých (Apiaceae), planě rostoucí ve Středomoří, odedávna pěstovaná v Indii a v Egyptě. Využívá se v gastronomii jako koření a dále i v léčitelství.
Koriandr setý patří do čeledi miříkovitých. Jedná se o jednoletou mrkvovitou bylinu, jejíž lodyha dosahuje výšky až jednoho metru a nahoře se větví. Spodní listy jsou jednoduše zpeřené a řapíkaté, horní listy přisedlé pochvou a zpeřené dvakrát až třikrát. Listy mají dělené, čárkovité úkrojky. Květy mají bílou či růžovou barvu, přičemž tvoří okolíky. Plod je kulatý a hnědožlutý. Koriandr kvete v období června a července. Účinnými látkami jsou především silice a některé vitamíny skupiny B.
Koriander (Coriandrum) er en slægt med to arter.
Den beskrevne art
Der Echte Koriander (Coriandrum sativum), kurz Koriander (von gleichbedeutend lateinisch Coriandrum) genannt, ist eine Pflanzenart in der Familie der Doldenblütler (Apiaceae). Er wird als Gewürz- und Heilpflanze verwendet.
Der Name Koriander (über lateinisch coriandrum, „(Echter) Koriander“,[1][2] von griechisch koríandron/koríannon, „Wanzendill“) leitet sich aufgrund des Geruchs der Pflanze von den griechischen Wörtern kóris (für Wanze) und amon oder aneson (für Anis oder Dill)[3] ab.[4][5] Weitere Trivialnamen sind Arabische Petersilie, Asiatische Petersilie, Chinesische Petersilie, Gartenkoriander, Gebauter Koriander, Gewürzkoriander, Indische Petersilie, Kaliander, Klanner, Schwindelkorn, Schwindelkraut, Stinkdill, Wandläusekraut, Wanzendill, Wanzenkraut oder Wanzenkümmel.[6] Im anglo-amerikanischen Sprachraum wird das Korianderkraut mit dem aus dem Spanischen stammenden in Mittelamerika gebräuchlichen Namen Cilantro bezeichnet, der ursprünglich den dort heimischen Langen Koriander (Eryngium foetidum), auch Culantro oder Mexikanischen Koriander meint.
Der Echte Koriander wächst als einjährige krautige Pflanze. Die Wuchshöhe liegt je nach Standort, Sorte und Verwendung zwischen 30 und 90 cm.[7] Der Geruch der Pflanzenteile ähnelt stark dem Geruch der Ausdünstungen diverser Wanzenarten.[4] Es wird ein schlanker „Wurzelstock“ gebildet. Der längs geriefte Stängel ist im Querschnitt rund. Alle oberirdischen Pflanzenteile sind kahl.[8][9] Die jüngeren Blätter unterscheiden sich in der Form deutlich von älteren. Die jungen Blätter sind eher rundlich, breit und dreigeteilt eingeschnitten, während die älteren Blätter doppelt gefiedert und fein zerteilt sind.
Die Blütezeit ist von Juni bis Juli[8] und dauert etwa vier Wochen.[10] Der auf einem langen Blütenstandsschaft stehende, doppeldoldige Blütenstand ist flach aufgebaut und drei- bis fünfstrahlig.[10] Die Doldenhülle fehlt und besteht lediglich aus wenigen Blättchen, die fadenförmig sind. Die Döldchen haben nur an ihrer Außenseite Hüllchen.[11] Koriander blüht weiß. Während der Blütezeit wird Koriander stark von Bienen beflogen.[4]
Die Früchte sind fast kugelrund und zweiteilig. Sie bleiben nach der Abreife meist zusammen.[12] Die Samen sind an der Außenseite gelb bis braun, manchmal zur Spitze hin violett und die Innenseite ist hell. Die Samen sind außen vertikal gerieft und innen hohl.[13] Zur Samenreife hin nimmt der wanzenartige Geruch der Pflanze und der Samen ab.[14] Je nach Herkunft sind die Samen 2,5 bis 5 mm groß. Die Tausendkornmasse liegt zwischen 2 und 10 Gramm. Das Saatgut ist etwa 3 Jahre haltbar, bleibt bei konstanter Temperatur unter 10 °C und einer Saatgutfeuchte von weniger als 10 % aufbewahrt aber länger keimfähig,[12] maximal bis zu 6 Jahren.[13] Manche Züchter erzielen jedoch auch nach 8 Jahren trockener Saatgutaufbewahrung bei Raumtemperatur noch Keimerfolge von über 80 Prozent.[15]
Die Chromosomenzahl beträgt 2 n = 20 oder 22.[16]
Der sehr ähnliche Hohlsamen (Bifora radians) unterscheidet sich vom Koriander (Coriandrum sativum) durch die zweikugeligen Früchte.[14]
Die Samen des Korianders enthalten Korianderöl, ca. 0,3–2 % ätherisches Öl (Oleum coriandri aethereum, destillatum), welches überwiegend aus den Monoterpenen Linalool, Campher, γ-Terpin, α-Pinen u. a. besteht. Die Zusammensetzung variiert auch je nach Reifestadium der Samen.[12] Besonders diese Stoffe sorgen für den angenehmen Geruch der Samen und kommen erst nach der Trocknung zur Geltung. Der Samen enthält zudem ca. 13–23 % fettes Öl (Oleum coriandri) dessen Triglyceride überwiegend aus Estern mit der Petroselinsäure, Linol- und Ölsäure bestehen.[10][12][17] Das fette Öl kann als Ersatz für Palmöl und Kokosöl verwendet werden, die Verwendung in Waschmitteln (Grundstoff) und in der Kosmetikherstellung oder Lederverarbeitung finden.[10] Das Kraut und die Wurzeln enthalten ebenfalls ätherisches Öl, das zu 85–95 % aus aliphatischen Aldehyden besteht, allerdings sehr wenig, nur ca. 0,1–0,25 %.
Die Kultur von Koriander erfolgt einjährig. Für die Blatternte wird in Folgesätze gesät.[12] Die Direktsaat ins Freiland erfolgt in Reihen mit einem Abstand von 20 bis 25 cm zueinander. Wird keine Präzisionssämaschine benutzt, wird nach der Keimung auf Endabstand von 15 bis 20 cm ausgedünnt.[13] Frisches Saatgut keimt leicht.[18] Die Keimung erfolgt lichtunabhängig. Der Samen wird nur zur besseren Feuchte mit Erde bedeckt.[4] Die Keimlinge sind etwas frosthart.[19] An die Fruchtfolge stellt Koriander keine großen Ansprüche.[10] In der Anzuchtphase für Jungpflanzen sind ausreichende Wassergaben wichtig. Für eine optimale Keimung ist ein Temperaturbereich von 5 °C bis 25 °C nötig. Besondere Saatgutpartien keimen auch in einem engeren Temperaturbereich, der zwischen 10 und 20 °C liegt.[12] Durch zu wenig Bewässerung in der Jugendphase wird Trockenstress hervorgerufen, der zu verfrühter Blüteninduktion (Schossen) führt. Der Anbau erfolgt als Direktsaat ins Freiland oder als Topfkultur im Treibhaus. Die Anzucht in Erdpresstöpfen im Treibhaus zur Ernteverfrühung ist auch möglich. Koriander bevorzugt einen sonnigen, eher halbschattigen Standort. Er gedeiht am besten auf durchlässigen, leichten Böden.[20] Zur Topfkultur werden 25 Samen in 12-cm-Töpfe gesät. Für gutes Wachstum hat sich Düngungsergänzung mit Flüssigdünger und zum kompakteren Wuchs leicht vorbeistreifende Tücher oder Folien als mechanischer Reizeinfluss bewährt.[21] Geerntet wird von Juli bis Anfang August,[10] jedoch kurz vor Vollreife, weil sich sonst die Samen leicht von der Dolde lösen, was zu Ernteverlusten führt.[9] Von Aussaat bis Ernte benötigt Koriander 20 bis 28 Wochen, im Mittel 24 Wochen.[4] Der Ertrag von Koriandersamen beträgt bis zu 2 Tonnen pro Hektar bei einem Ölgehalt von 20–22 %.
Die Vermehrung zur Anzucht von Koriander erfolgt mittels Samen.
An Koriander ist bei den bakteriellen Krankheiten vor allem Doldenwelke (Pseudomonas syringae pv. coriandricola) bekannt, die auch als Doldenbrand bezeichnet wird. Blütenbrand wird durch den Pilz Colletothrichum gloeosporioides verursacht. Flecken auf den Blättern werden durch Gelbwelke (Ramularia coriandri), Phyllosticta coriandri und Echten Mehltau (Erysiphe polygoni) erzeugt. Zu Fäulen an der Pflanze führt die Bakteriose Erwinia carotovora subsp. carotovora, Rhizoctonia solani und Fusarium spp. Als tierische Schädiger treten gelegentlich Weichwanzen auf.[22] Befall durch Insekten ist sonst weniger bekannt. Ungünstig sind sehr warme, trockene Wachstumsbedingungen, die durch langsames Wachstum und Samenverlust bei der Ernte starke Ertragsrückgänge verursachen können.[10]
Das ätherische Koriander-Öl wird mittels Wasserdampf-Destillation aus den Samen gewonnen.
Kraut und Samen (richtiger: Früchte) sind vielfach genutzte Küchengewürze. Der Geruch/Geschmack der beiden ist sehr verschieden; sie können einander nicht ersetzen. So sind auch die Gegenden unterschiedlich, in denen Kraut und Samen stark genutzt werden. Während in Europa der Samen die größere Rolle spielt, werden in der südamerikanischen und in der südostasiatischen Küche, aber auch im südlichen Portugal, speziell im Alentejo und in der Algarve, vor allem die grünen Pflanzenteile verwendet. In der indischen Küche werden sowohl Samen als auch Blätter vielfach verwendet.[23] In Thailand nutzt man die Wurzeln wie die der Petersilie bzw. Wurzelpetersilie.[24]
Das kräftige, durch den hohen Aldehydgehalt bestimmte und als moschusartig, zitronenähnlich oder auch seifig empfundene Aroma gibt dem frischen Korianderkraut einen unverwechselbaren Charakter, der in Regionen wie Südostasien oder Lateinamerika zu den gewöhnlichen Gartenkräutern zählt und häufig Verwendung findet, während Koriander in Europa und einigen Regionen Asiens von vielen Menschen als gewöhnungsbedürftig empfunden wird.[25] Die fiedrigen Blätter von älteren Pflanzen können gehackt in Soßen oder Füllungen untergemischt werden und sind auch als Garnierung beliebt. Koriandergrün wird auch in Salaten verarbeitet oder zu Käse-, Fleisch- oder Fischgerichten gereicht.[13] Frisches Korianderkraut ist ein Hauptbestandteil der von den Kanaren stammenden Mojo verde und der chilenischen Kräutertunke Pebre.[26]
Die als „Koriandersamen“ bezeichneten (getrockneten) Früchte sollten kurz angeröstet und nach Möglichkeit immer frisch gemahlen werden; sonst überwiegen die schwerflüchtigen Bitterstoffe schnell die leichtflüchtigen Aromastoffe, und die damit gewürzten Speisen werden bitter statt aromatisch. Gemahlene Samen werden zum Würzen von Brot,[20] Kleingebäck, Kohlgerichten, Hülsenfrüchten und Kürbis verwendet. Koriander ist Bestandteil von Gewürzmischungen wie Currypulver, Currypaste und Lebkuchengewürz. Tatsächlich wird der größte Teil der Korianderproduktion in Currypulver verarbeitet.[27] Häufig wird Koriander mit Kreuzkümmel (Cumin) kombiniert. Koriander wird auch für Likör verwendet. Neben salzigen Speisen wie Fleisch, Wurst, Soße, Gemüse und Marinaden kann Koriander auch für Kompott verwendet werden. Einige Biersorten, wie die in Sachsen-Anhalt und Sachsen beheimatete Gose oder das belgische Witbier, sind mit Koriander gewürzt. Die Samen können auch als Tee aufgebrüht werden.[9]
Koriander ist ein Hauptgewürz in der georgischen Küche. Tkemali ist eine sehr beliebte georgische Mirabellen- bzw. Pflaumensoße, die abhängig von der Sorte mit ganzen oder gemahlenen Samen zubereitet wird. Auch in Nordafrika wird Koriander verwendet.[20]
Der Geruch von Korianderblättern wird von manchen Menschen mit dem der Wanzen verglichen. Das Korianderaroma wird durch Aldehyde verursacht, die ähnlich auch in Seifen vorkommen. Einige Insekten erzeugen durch Zersetzung von Fettmolekülen ähnliche Gerüche, um andere Tiere anzulocken oder abzuschrecken.
Darüber hinaus hat die Abneigung gegen Korianderblätter möglicherweise eine genetische Komponente. Dies hat Charles J. Wysocki vom Monell Chemical Senses Center in Philadelphia in mehreren Studien untersucht.[28]
Koriander findet seit der Zeit des antiken Ägypten auch Verwendung in der Pflanzenheilkunde. Als Droge werden die getrockneten Früchte verwendet. Dem ätherischen Öl wird appetitanregende, verdauungsfördernde, krampflösende und lindernde Wirkung bei Magen- und Darmleiden zugeschrieben.[29][20] Dementsprechend ist Koriander in manchen Zubereitungen gegen Magen- und Darmstörungen enthalten. Koriander wirkt jedoch schwächer als Kümmel oder Fenchel. Dazu müssen die Samen gequetscht oder zerrieben werden, weil sonst die Öle nicht mit Wasser herausgelöst werden können.[30] Auch bei Tieren kann Koriander gegen Blähungen eingesetzt werden.[31] Die Statistik in der Schweiz zeigt, dass 15 % aller Allergiker empfindlich auf Koriander reagieren. Diese Überempfindlichkeit zählt zum Sellerie-Beifuß-Syndrom.[32] Bei empfindlichen Menschen kann der Pflanzensaft unter Einwirkung von Sonnenlicht auch photoallergische Hautreaktionen bewirken.[33]
Wegen seines warmen, aromatischen und würzigen Duftes wird es auch in der Parfumindustrie verwendet. Es dient hauptsächlich zum Abrunden und Harmonisieren der einzelnen Bestandteile. Die Blätter riechen etwas nach Wanzen, die Beeren nach Anis.[34]
Für den Echten Koriander, auch kurz Koriander genannt, bestehen beziehungsweise bestanden auch die weiteren deutschsprachigen Trivialnamen Böbberli (Appenzell), Calander (mittelhochdeutsch), Cholinder (mittelhochdeutsch), Chollantir (althochdeutsch), Chullantar (althochdeutsch), Ciriander (mittelhochdeutsch), Clander, Cölegrase (mittelhochdeutsch), Colander (mittelhochdeutsch), Coliander (mittelhochdeutsch), Coliandur (mittelhochdeutsch), Collindir (althochdeutsch), Coreandrencraut (mittelhochdeutsch), Coriandercrude (mittelniederdeutsch), Coriandercrut (mittelniederdeutsch), Corianderkernlein (mittelhochdeutsch), Corianderkraut (mittelhochdeutsch), Coriander, Corandern (mittelhochdeutsch), Coriandre (mittelhochdeutsch), Corrander (mittelhochdeutsch), Creander (althochdeutsch), Galander (mittelhochdeutsch), Galiander (mittelhochdeutsch), Goliander (mittelhochdeutsch), Holenter (althochdeutsch), Holunter (althochdeutsch), Holundir (althochdeutsch), Kalanner (Mecklenburg), Klanner (Mecklenburg), Kolander (mittelhochdeutsch), Kolgras (althochdeutsch), Koliander (mittelhochdeutsch), Kolinder (mittelhochdeutsch), Koller (mittelhochdeutsch), Krapenkörner (Luzern), Krollo (althochdeutsch), Kullandar (mittelhochdeutsch), Luopi, Luppi, Pöperli (Appenzell), Rügelikümmi (Schweiz), Schwindelkörner, Schwindelkraut, Stinkdill (Pommern), Wantlusenkrut (mittelniederdeutsch), Wanzelkraut, Wanzenkraut und Wanzendill.[35]
Als Herkunftsgebiet wird der Mittelmeerraum vermutet. Koriander ist verwildert, aber nicht wild bekannt.[24] Nach R. Hand hat er ursprüngliche Vorkommen in Algerien, im Sinai, in Israel, im Libanon, in Jordanien, Bulgarien, Kroatien und Slowenien.[36] In Serbien, Georgien und im Kaukasusraum ist seine Ursprünglichkeit zweifelhaft.[36]
Der Echte Koriander ist als Heil- und Gewürzpflanze in Kultur und weltweit verbreitet.[18]
Verwendet wird die Pflanze schon seit 5000 v. Chr. Der Samen fand sich auch in der Nahal-Hemar-Höhle in Israel.[37] Eine jetzt im Britischen Museum befindliche Tontafel listet Koriander unter den Pflanzen im Palastgarten des babylonischen Königs Marduk-apla-iddina II.[38] Die Samen nutzte man vermutlich auch im alten Ägypten; denn sie wurden bei Ausgrabungen gefunden,[27] so im Grab von Tutenchamun.[39] Auch zur Römerzeit war Koriander bekannt und wurde von Plinius[40] erwähnt. In China wurde er schon 400 n. Chr. und in Großbritannien 1066 erwähnt. Im 15. Jahrhundert erfuhr er seine allmähliche Ausbreitung über Nordeuropa durch den Menschen,[27] wo im 17. Jahrhundert Koriander für Parfüm verwendet und als eines der ersten Kräuter 1670 von Einwanderern nach Nord-Amerika eingeführt wurde.[41] Bis 1956 waren noch keine selektierten Sorten von Koriander bekannt.[4] Heute wird die Pflanze in Zentral-, Süd- und Nordamerika und dort besonders in Mexiko kultiviert, ebenso in Afrika (Ägypten, Marokko) und Europa (Frankreich, Türkei, Ungarn, Deutschland, Italien, Österreich, Georgien) und Asien (China, Indien, Iran, Thailand).[24]
Wiener Dioskurides 6. Jahrhundert
Pseudo-Apuleius Kassel 9. Jh.
Herbarius Moguntinus 1484
Gart der Gesundheit 1485
Hortus sanitatis 1491
Otto Brunfels 1532
Leonhart Fuchs 1543
Hieronymus Bock 1546
Mattioli / Handsch / Camerarius 1586
Der Echte Koriander (Coriandrum sativum), kurz Koriander (von gleichbedeutend lateinisch Coriandrum) genannt, ist eine Pflanzenart in der Familie der Doldenblütler (Apiaceae). Er wird als Gewürz- und Heilpflanze verwendet.
'S e lus tha ann an coireaman [2] no lus a' choire (Laideann: Coriandrum sativum). Tha e a' fàs ann an Eòrpa a deas, ann an Afraga a tuath agus anns an iar-dheas Àisia. Tha e mu leth-mheatair a dh’ àird.
Tha a' chiad tùs mu choireaman a' sealltainn gun robh an lus air a chleachdadh ann an Iosrael mu 6000 bliadhna RC .[3] Tha an t-ainm a' nochdadh ann an Greugais mar κορίαννον (koriannon)[4] agus dh'atharraich e an uair sin gu Laideann coriandrum.[5] B' e "coriandre" a chantadh ris an anns an t-seann Fhraingis.
Thèid gach pàirt den lus a ithe, ach mar is trice cleachdar na duilleagan agus an sìol. Tha e na spìosradh ann an còcaireachd Àisianach, gu h-àraidh ann am biadh Innseanach is Sìonach. Cleachdar e ann am Meagsago (ann an salsa is guacamole), Aimearaga-Laideannach is Afraga cuideachd.
'S e slàn-lus a tha ann an coireaman air sgàth 's gu bheil e a' gabhail a-steach ana-ocsadant.
Blàth coireaman
Duilleagan coireaman
Sìol coireaman
'S e lus tha ann an coireaman no lus a' choire (Laideann: Coriandrum sativum). Tha e a' fàs ann an Eòrpa a deas, ann an Afraga a tuath agus anns an iar-dheas Àisia. Tha e mu leth-mheatair a dh’ àird.
Tha a' chiad tùs mu choireaman a' sealltainn gun robh an lus air a chleachdadh ann an Iosrael mu 6000 bliadhna RC . Tha an t-ainm a' nochdadh ann an Greugais mar κορίαννον (koriannon) agus dh'atharraich e an uair sin gu Laideann coriandrum. B' e "coriandre" a chantadh ris an anns an t-seann Fhraingis.
Thèid gach pàirt den lus a ithe, ach mar is trice cleachdar na duilleagan agus an sìol. Tha e na spìosradh ann an còcaireachd Àisianach, gu h-àraidh ann am biadh Innseanach is Sìonach. Cleachdar e ann am Meagsago (ann an salsa is guacamole), Aimearaga-Laideannach is Afraga cuideachd.
'S e slàn-lus a tha ann an coireaman air sgàth 's gu bheil e a' gabhail a-steach ana-ocsadant.
Coriandrum sativum
Lo coriandre(Coriandrum sativum) es una planta erbacèa anadièra de la familha de las Apiacèas (Ombellifèras). Es una planta aromatica cultivada dins las zonas temperadas del mond entièr e emplegada per fòrça preparacions culinària, subretot en Asia, en America Latina e dans la cosina mediterranèa. Las fuèlhas son mai sovent utilizadas frescas en acompanhament o coma condiment. Los fruchs secats, sovent confonduts amb de granas, son utilizats coma espècia. Molduts, son un ingredient de basa de fòrça mesclas, coma los curris. Lo coriandre es tanben una planta medicinala, coneguda per exemple per facilitar la digestion. Se'n fa d'òli essenciala utilizada en aromaterapia, dins l'industria alimentària per son aròma e coma agent de sentor en perfameriá, dins los cosmetics o los produchs sanitaris.
Son nom arabi es كزبرة / kuzbara. En Argeria e Marròc, se nomena كسبر / kusbor ou دبشة / debša. En America Latina, se nomena per son nom espanhòl cilantro. En America del Nòrd, le tèrme coriander designa la planta los fruch, mas las fuèlhas son tanben conegudas jol nom de cilantro.
Eryngium foetidum, Porophyllum ruderale e Polygonum odoratum sons d'autras espècias vegetalas, tanben utilizadas en cosina.
L'origina del coriandre es pas segur. Buta a l'estat salvatge dins una vasta zona en Orient Mejan e Sud de l'Euròpa, alara[1]: « es dificil de definir exactament ont aquela planta es salvatge e ont es establida que recentament[2]. ».
Quinze mericarpes secs foguèron trobats al nivèl Neolitic preceramic B de la cròta de Nahal Hemar en Israèl, benlèu lo rèste arqueologic mai ancian de coriandre (gaireben 6 000 ans AbC.)[1].
Lo testimòni mai ancian de l'utilizacion dels fruchs es un papir datat de 1 550 AbC. listant de plantas medicinalas[3]. Gaireben un mièglitre de mericarps foguèron trobats dins lo tombèl de Toutankhamòn, e lor preséncia es corrent dins d'autres sepulturas de l'Egipte antic a l'epòca. Lo coriandre existissiá pas a l'estat salvatge en Egipte, Zohary e Hopf interprèton aquela descobèrta coma una pròva que lo coriandre èra cultivat (Nouvel Empire, vèrs lo sègle XIV AbC)[1].
Lo coriandre seriá estat cultivat Grècia antica al mens dempuèi millenari II Abc. De tauletas en lineari B venent de la civilizacion miceniana menciona lo coriandre, en quantitat importanta, coma ofrende rituala o coma matèria primièra per realizar d'enguents e de produchs aromatics a l'usatge dels temples palais[4]. Una de las tauletas trobadas a Pilos fa referéncia al coriandre coma essent cultivat per relizat de perfums, seriá estat utilizada en doas formas: coma espècia per sas " granas " e per la sabor de sas fuèlhas[5]. Una granda quantitat de coriandre trobada dins una jaça de l'Edat del bronze ancian a Sitagroi, en Macedònia, enfòrça l'ipotèsi de la cultura de la planta a aquel periòde[6] (mai de1 200 ans AbC.). Los Ebrieus l’utilizavan per aromatizar lors galetas e los Romans per servar lor vianda al fresc[7].
Lo coriandre es una planta anadièra prima, ramificada, mesurant mai sovent al florir de 30 a 60 cm mas podent aténher 1,40 m[8]. Lo fulhatge e la tija son verds o verd clar anant cap al roge o le violet pendent la florason, glabres, lusisants (subretot las fàcias inferioras de las fuèlhas). L'inflorescéncia, blanca o rosa malva fòrça clar, es tipic de las Apiacèas (Ombellifèras): floretas pentamèras dispausadas en ombèlas compausadas. L'odor de la planta es sovent descricha coma fetida[9],[10], subretot en florason o començament de fructificacion.
La germinacion es epigèa e la raíç es pivotanta. Las tijas son quilhadas, primas, cilindricas, estriadas. Lor creissença es simpodiala, a vegada amb mai d'una brancas lateralas al nivèl del primièr nos. Cada rama s'acaba per una inflorescéncia unica. La basa de la tija d'un plant adult es cava e pòt aténher 2 cm de diamètre[8].
La planta es eterofila e las fuèlhas son altèrnas. Mai nombrosas près de las raïças (sovent amassadas en roseta), s'espaçan e se rarefican dins la partida superiora. Las fuèlhas inferioras son pennatisecadas, de segments ovals al canton, incisadas dentadas, los fuèlhas superioras son bi-tripennatisecadas, de correjas primas, lineàrias agudas[9]. Las fuèlhas mai bassas son petioladas, las mai nautas an un petiòl se redusent fins a formar una teca foliària abraçant la tija, gaireben amplexicaula[8]. Las fuèlhas inferioras començan a passar abans que los fruich maduren.
L'inflorescéncia es una ombèla compausada de 2 a 8 rais primaris de talhas diferentas (de tal biais que las ombellulas sián plaçadas al mèsme nivèl) e 5 a 20 rais secondaris[8]. L'involucre a una o doas bractèas foliacèas lineàrias mas es a vegada inexistent. Las involucèlas an de 3 a 5 foliòls (bracteòlas) lineàrias, cortas, reflectadas, unilateralas[9]. Lo calici gamosepal s'acaba per 5 pichonas dents lanceoladas, inegalas, persistantas, que se pòt encara observar suls fruchs madurs. Las flors centralas son regularas amb de pichon petals escavats, bifids, corbats cap a l'interior. Las flors perifericas son asimetricas: los petals orientats cap a l'exterior de l'ombèla son plan alongat e divisats. Lo carpèl es compausat d'un ovari infèr subremontat per un pichon estilopòd conic que supòrta dos estils mai longs.
Los fruchs son globuloses, a vegada un pau alongats, de 3 a 6 mm de diamètre[8]. Los fruchs frescs sont verds e exalan la mèsme odor que las fuèlhas. Venon burel, puèi ocre burel clar pendent lor maduracion e desvomopan una odor mai aromatica. Son d'esquizocarps (diaquènis) constituits de dos mericarps emisferics agropats, subremontats d'aquò que demora d'estilopòd (a vegada d'estils) e de dents del calici, se separant qu'un còp fòrça secs. Cada mericarp de 9 costats: 5 primaris flexuoses desprimats, 4 seconderis salhents, carenats[9].
Fuèlhas inferioras pennadas, largs segments incisats dentats. Fuèlhas superiora fòrça divisadas, segments linenaris.
Inflorescéncia en ombèla compausada.
Flors exterioras de l'ombellula asimetricas.
Fruchs verds, los estils sont encara visibles.
Distribucion: Lo coriandre es benlèu originari de l'Or ou du Sud de l'Europe et s'est propagée très tôt à travers l'Ancien Monde (vejatz supra). Es ara cultivada un pauc pertot sus la planèta, subretot dins l'emisfèri nòrd. Foguèt descricha coma una planta salvatge en region mediterranèa (Euròpa, Africa del Nòrd, Orient Mejan), al sud de Russae, en Armenia, en Asia centrala, en Índia e en China. Pasmens il s'agís benlèu de plantas escapadas de las culturas fa mai o mens de temps: es dificil de precisar ont la coriandre es subespontanèa, naturalizada o indigèna[3]. Pòt butar fins a una altitud de 2 200 m.
Pollinizacion: Entomofil, melifèr. Se realiza mejans d'insèctes (coma las abelhas domesticas) atirats pel nectar secretada per l'estilopòd quand los estigmatas son receptius a la pollinizacion.
Disseminacion: Barocòr. Los fruchs son espandits al pés de las plantas maires, casent. A vegada l'espetament dels fruchs quand son encara ligats a la planta per lor pedicèl projecta los mericarps sus una corta distança.
Fotoperiodisme: Lo coriandre es pas sensible a la durada del jorn. En Índia, es semenada a tot moment de l'an, e se pòt far doas culhidasx per an[11].
Temperatura: Lo coriandre pòt endurar de temperaturas negativas sus de corts periòdes, subrerot pels joves plants, aquela resisténcia als freg mermant après lo desvelopament de la tija. La temperatura minim de germinacion es de 4 a 6 °C, mas una temperatura mejana de 15 a 17 °C es necessària per una germinacion en doas setmanas après la semenason. Una temperatura nauta pendent la florason favoriza lo rendament en fruich e lor tenor en òli essenciala[11].
Mai sovent s'utilizan las fuèlhas inferioras. De forma dentada, pareisson a aquela del cerfuèlh. Lor gost es fresc e plan particular qu'es pas aimat per totes. Intran en granda partida dins la composicion dels curris verds. Coma amb lo Jolverd, se pòt culhir los rams seguent la maduracion sul plant, e fins a l'apareisson de las flors blancas; alara lo coriandre pren una odor qu'unes califican de marrida.
Es un condiment essencial dins la chorba (sopa argeriana).
Sovent confonduts amb de granas, los fruchs de coriandre an un diamètre d'unes millimètres e son caus e de color brun clar fins a burel[4]. Lor gost es diferent d'aquel de las fuèlhas. Son mai sovent utilizats secats. Entièrs, permunan los bocals de cornissons o las licors. Molinats, mai sovent après torratge, e associats a des baias de pebre, intran dins la composicion de basa de las polveras o pastas de curri, o encara agrementan de tagines, de salsissas o de caçòlas. Lor parfum es subtilament iranjat.
En Argeria, dins los Nauts Plans, los fruchs de coriandre son molinats e mesclats a una preparacion d'alh çò que fa una polvera avent una plan fòrta odor ("koussbor we thoum" / coriandre e alh). Aquela polvera es utilizada dins la preparacion fòrça plats coma lo coscós.
L'òli essenciala desvelopa un perfum e un aròma pròches d'aqueles fruchs que n'es extracha. Mai aisit de dosar que los fruchs o lor polvera, es utilizada dins la produccion alimentària industriala (bevendas, fornariá, carnsaladariá, curris…).
Las raïces son subretot utilizadas dins la cosina asiatica, subretot en Tailàndia. Plegats amb d'alh e de pebre, constituisson un condiment de basa.
Fuèlhas de coriandre frescas (joves brots)
Fruch de coriandre entièrs e molinats
Raïces de coriandre
Fòrça vertuts son tradicionalament atribuidas al coriandre, cultivada coma planta medicinala dempuèi l'Antiquitat. Es subretot conegur per sas proprietats digestivas e carminativas. D'autres efèits sus la santat foguèron estudiats scientificament per l'òme; pasmens de proprietats foguèron mostradas per d'estudis in vitro o per l'animal. Es ara emplegat en Fitoterapia, e omeopatia, e en aromaterapia. Son subretot los fruichs entièrs, o en polvera, e son òli essenciala que s'utiliza. Lo coriandre entre dins la composicion de tisanas facilitant la digestion, disponiblas dins lo comerci.
Lo coriandre es stomaquic e carminatiu[10],[12], sos fruchs son tradicionalament emplegats dins lo tractament dels trebles digestius (coflaments, lentor a la digestion, flatuléncias, espasmes). Per aquel usatge, es oficialament classificada coma planta medicinala en França e en Euròpa[13]. Es mai sovent utilizada en associacion amb d'autras plantas facilitant la digestion: angelica, anet, fenolh, anís verd, carvi, badiana, eca. Es un ingredient essencial del vespetrò, una licor italiana reputada carminativa.
Lo coriandre es reputat estimulant, excitant[10],[12]. Es un dels constituents de l'Aiga de melissa dels Carmes, un remèdi cordial e tonificant.
Consomida en granda quantitat, poiriá aver un efièt narcotic[10]. En Iran, es utilzada tradicionalament per lutar contre l'ància e las insomnias. Aquel efièt foguèt observat en laboratòri sus de mirgas[14].
En polvera o jos forma d'òli essenciala, es utilizat per amagar lo gost o l'amertuma d'autras plantas (Sene, Rebarba)[10].
Dempuèi de temps ancians lo coriandre es considerat coma una planta magica amb de proprietats afrodisiacas, coma en Egipte e en Palestina. Al sègle I, Dioscorides conselhava de beure de vin mesclat amb de coriandre per favorizar la produccion d'espèrma. Los romans l'associavan a de l'alh cachat per ne far un filtre d'amor. Fa partit d'una recepta de pilulas afrodisiacas de l'Ananga Ranga (libre indian sus l'art d'amar del sègle XV o XVI)[15]. Sas proprietats afrodisiacas son mencionadas dins los contes Las mila e una nuèits[11].
Pasmens aquela vision es pas partejadas per totes los autors. Hildegarde de Bingen (sègle XII) parlava pas de coriandre[16] alara que ne conseisseva las proprietats afrodisiacas, donc nefastas, segon ela, de fòrça espècias orientalas. Dins De vegetalibus (sègle XIII), Albèrt lo Grand lo descriu coma anafrodisiac. En Africa del Nòrd, los fruchs sècs son tanben considerats coma anafrodisiacs[17].
D'entre sas utilizacions dins lo domèni alimentari e de la santat umana, l'òli essenciala es emplegada dins l'industria farmaceutica per amagar l’amarum d'unes medicaments. Es tanben emplegada coma agent de sentor dins de produchs d'entreten d'ostal, pel lessius, de produchs cosmetics, e en perfumariá.
Lo coriandre es mellifèr: de grandas superfícias agricòlas permetent la produccion d'un mèl monofloral. Lo mèl de coriandre se realiza un pauc de pertot, mas en pauca quantitat, levat en Euròpa de l'Èst: en Romania e en Bulgarie, coma Russia, ont es una especialitat apreciada per son aròma poderós.
Lo coriandre conten de compausats antioxidants[19],[20], subretot d'acids fenolics (acid cafeíc, acid ferulic, acid gallic e acid clorogenic, mas tanben de terpenoíds, de comarinas, de flavonoíds (dins los fruchs), e de carotenoíds dins las fuèlhas (carotèns, xantofils: luteina, zeaxantina, criptoxantina).
Las fuèlhas son ricas[21] en vitamina K (310 µg per 100 g[18]) jogant un ròtle dins la coagulacion sanguina e participant al developament dels òses.
Las fuèlhas contenon de β-carotèn (3 930 µg per 100 g[18]), provitamin de vitamina A jogant un ròtle essencial dins la vision, la santat de la pèl e de las mucosas, la formacion dels òses e lo foncionament del sistèma immunitari.
Lo coriandre fresc pòt provocar de reaccions allergicas pels ipersensibles als ombellifèrs. La preséncia de vitamina K se deu comptat de tractaments anticoagulants (antivitamina K)[21].
Lo coriandre es conegut dempuèi l'Antiquitat, consomit mondialament, espandit per totas las regions temperadas, facil de cultivar e tradicionalament reputada per diversas proprietats. Fa don l'objècte d'estudis scientifics, coma dins los domènis de la nutricion, de la santat umana e de l'agricultura.
La Bíblia menciona lo coriandre dins l'Exòde 16:31: « L'ostal d’Israèl donèt a aquela noiritura lo nom de manna. Semblava a de grana de coriandre; èra blanca, e aviá lo gost d’un pastèl amb mèl ».
Coriandrum sativum
Lo coriandre(Coriandrum sativum) es una planta erbacèa anadièra de la familha de las Apiacèas (Ombellifèras). Es una planta aromatica cultivada dins las zonas temperadas del mond entièr e emplegada per fòrça preparacions culinària, subretot en Asia, en America Latina e dans la cosina mediterranèa. Las fuèlhas son mai sovent utilizadas frescas en acompanhament o coma condiment. Los fruchs secats, sovent confonduts amb de granas, son utilizats coma espècia. Molduts, son un ingredient de basa de fòrça mesclas, coma los curris. Lo coriandre es tanben una planta medicinala, coneguda per exemple per facilitar la digestion. Se'n fa d'òli essenciala utilizada en aromaterapia, dins l'industria alimentària per son aròma e coma agent de sentor en perfameriá, dins los cosmetics o los produchs sanitaris.
Son nom arabi es كزبرة / kuzbara. En Argeria e Marròc, se nomena كسبر / kusbor ou دبشة / debša. En America Latina, se nomena per son nom espanhòl cilantro. En America del Nòrd, le tèrme coriander designa la planta los fruch, mas las fuèlhas son tanben conegudas jol nom de cilantro.
Eryngium foetidum, Porophyllum ruderale e Polygonum odoratum sons d'autras espècias vegetalas, tanben utilizadas en cosina.
Lu Coriandrum sativum (chiamatu "cugghiandru" o "cugghiànnaru 'n Sicilia) è n'èriva ànnua dâ famigghia di l'Ombrellifere, origginaria di l’Urienti miditirràniu, li cui frutti sunnu mpiegati n farmacìa, n licurarìa e p'arumatizzari cibbi e vìppiti.
Gijnîj an jî Şemujek (Coriandrum sativum) hêşînahiyek, riwekek ji famîleya bexdenûsan (Apiaceae yan Umbelliferae) e. Giha û yeksalane ye. Du cureyên wê hene. Çandinî (kedî) û kûvî (bejî). Hêşînahiyek bêhnnexweş e.
Bejna wê 20- 80 cm bilind dibe. Belgên wê keskê vekirî û 3 pirt wek bexdenûsan e. Kulîlkên wê di gupikên çîqan de dibişkivin, 10-20 lib bi hev re sîvankekê pêk tînin, hêkane û sernûxîn in. Rengê kulîlkan spî û peyazî ne. Fêkiya wê girover, rengê wan reş, esmer an jî qehweyî ne. Ji gijnîjê çay, dermanên xweristî, ji rûnê bizrê wê ji bo tedawiyan aroma, bizrê wê jî wek biharbêhn (biharat) tê xebitandin.
Kulîlkên gijnîjê
Gijnîj an jî Şemujek (Coriandrum sativum) hêşînahiyek, riwekek ji famîleya bexdenûsan (Apiaceae yan Umbelliferae) e. Giha û yeksalane ye. Du cureyên wê hene. Çandinî (kedî) û kûvî (bejî). Hêşînahiyek bêhnnexweş e.
Bejna wê 20- 80 cm bilind dibe. Belgên wê keskê vekirî û 3 pirt wek bexdenûsan e. Kulîlkên wê di gupikên çîqan de dibişkivin, 10-20 lib bi hev re sîvankekê pêk tînin, hêkane û sernûxîn in. Rengê kulîlkan spî û peyazî ne. Fêkiya wê girover, rengê wan reş, esmer an jî qehweyî ne. Ji gijnîjê çay, dermanên xweristî, ji rûnê bizrê wê ji bo tedawiyan aroma, bizrê wê jî wek biharbêhn (biharat) tê xebitandin.
Kalendros (lot.Coriandrum sativum) ī tuokis žuolīns, muokslėškā prigolons salėirėniu augalū (Apiaceae) šeimā.
Tas augals vėinmetis ī, statmens, aple 20-60 cm aukštoma. Anou vāsiūs īr eterėniu alėju, katrūs žmuonis nauduon taisont jiedi, dėrbant liekvarstus, kvepalus. Žīdia kalendros bėrželė–lėipas mienėsēs.
Lietovuo tonkē augėnams žuolėninkūs.
Katuncar (Coriandrum sativum) nyaéta ngaran tutuwuhan anu biasa hirup dina rungkun.[1][2] Watangna kaian tur miboga akar tunggang.[2] Daunna daun majemuk, warnana héjo semu bodas.[2] Kembangna siga payung, makutana diwangun tina 5 daun makuta, warnana bodas atawa beureum ngora.[2] Buahna pasagi atawa buleud, warnana héjo saupama geus kolot jadi warna konéng semu coklat.[2] Sikina buleud warnana coklat, ukuranana laleutik siga siki pedes, tapi kulitna teu teuas.[2][3] Siki katuncar ngandung saponin, flavonoida jeung tanin.[2]
Katuncar asalna ti daratan tropis nyaéta Mediteranian jeung Asia tuluy sumebar ka Éropah.[3] Siki katuncar nu seungit bisa nambahan rasa asakan tapi teu seukeut teuing dina létah.[3] Katuncar biasana dipaké pikeun sambara goréngan, contona goréng hayam, empal, gepuk daging sapi, tahu, témpé, lauk sarta sajabana.[3] Ieu samara téh kacida kakoncarana dina asakan Asia séjénna kawas Thailand jeung Vietnam, sarta India.[3] Katuncar geus kakoncara ti rébuan taun sameméh masehi di Mesir.[3] Di Éropa, katuncar dipikawanoh ti jaman Romawi sarta Yunani.[3] Dina asakan Éropah modérn, biasana katuncar dipaké pikeun sambara steak atawa beuleum daging.[3] Sajaba minangka sambara, katuncar ogé dimangpaatkeun minangka ramuan tradisional.[3] Kandungan dina siki katuncar bisa ngubaran gangguan cerna, panas dalam, asup angin, sariawan, radang lambung, seueul sarta haid nu henteu teratur.[3] Katuncar ogé bisa nambahan napsu dahar, ngalancarkeun ASI, nyingkahan darah tinggi, ogé nungkulan masalah disfungsi seksual lalaki.[3]
Katuncar (Coriandrum sativum) nyaéta ngaran tutuwuhan anu biasa hirup dina rungkun. Watangna kaian tur miboga akar tunggang. Daunna daun majemuk, warnana héjo semu bodas. Kembangna siga payung, makutana diwangun tina 5 daun makuta, warnana bodas atawa beureum ngora. Buahna pasagi atawa buleud, warnana héjo saupama geus kolot jadi warna konéng semu coklat. Sikina buleud warnana coklat, ukuranana laleutik siga siki pedes, tapi kulitna teu teuas. Siki katuncar ngandung saponin, flavonoida jeung tanin.
Katuncar asalna ti daratan tropis nyaéta Mediteranian jeung Asia tuluy sumebar ka Éropah. Siki katuncar nu seungit bisa nambahan rasa asakan tapi teu seukeut teuing dina létah. Katuncar biasana dipaké pikeun sambara goréngan, contona goréng hayam, empal, gepuk daging sapi, tahu, témpé, lauk sarta sajabana. Ieu samara téh kacida kakoncarana dina asakan Asia séjénna kawas Thailand jeung Vietnam, sarta India. Katuncar geus kakoncara ti rébuan taun sameméh masehi di Mesir. Di Éropa, katuncar dipikawanoh ti jaman Romawi sarta Yunani. Dina asakan Éropah modérn, biasana katuncar dipaké pikeun sambara steak atawa beuleum daging. Sajaba minangka sambara, katuncar ogé dimangpaatkeun minangka ramuan tradisional. Kandungan dina siki katuncar bisa ngubaran gangguan cerna, panas dalam, asup angin, sariawan, radang lambung, seueul sarta haid nu henteu teratur. Katuncar ogé bisa nambahan napsu dahar, ngalancarkeun ASI, nyingkahan darah tinggi, ogé nungkulan masalah disfungsi seksual lalaki.
Ketumbar utawa kerep dicekak Tumbar (coriandrum savitum) iku tetuwuhan sing kerep dienggo dadi bumbu.[1] Sajeroning perdagangan obat tumbar dijenengi fructus coriandri. Sajeroning basa Inggris ditepungi minangka coriander lan ing Amérika|Amérika ditepungi minangka cilantro. Tetuwuhan iki asalé saka tlatah Segara Tengah, Wétan Tengah, Éropah kidul lan sakiwa-tengené Laut Kaspia.
Klasifikasi tumbar[2]:
Kayadéné sledri, tetuwuhan iki dhuwuré mung tekan sameter saka lemah. Lumrahé, tetuwuhan iki ditandur ing kebon-kebon laladan dhataran asor lan pagunungan.
Godhongé ijo kanthi pinggirian mawa grigi. Sauntara kembang mejemuké awangun payung masusun warna putih lan jambon. Wohé wanguné mèh bunder warna kuning masusun, yèn mateng wohé gampang dirontokaké. Wangun woh mèmper karo mrica, wujud wiji cilik-cilik kanthi dhiamèter 1-2 mm. Wohé sing cilik digaringké lan didagangaké, wangun gerusan utawa ora.
Mupangat saka tuwuhan iki wis akèh dirasakaké ing manéka nagara. Tumbar saliyané kanggo bumbu masak uga bisa kagunakake kanggo bahan obat-obat tradisonal.[3] Tumbar racaké digunakaké minangka palancar pancernan, peluruh entut (carminative), peluruh ASI (lactago), lan panambah nafsu mangan (stomachica).[3]
yèn wis mateng diombe klanthi rutin.[1]
Mupangat sing dijupuk saka tumbar iku saka godhong, wiji, lan woh. Saka kabèh pérangan iku ana kandhutan wujud sabinene, myrcene, a-terpinene, ocimene, linalool, geraniol, dekanal, desilaldehida, trantridecen, asem petroselinat, asem oktadasenat, d-mannite, skopoletin, p-simena, kamfena, lan felandren.
Khasiaté ora mung minangka palancar pancernan waé. Tumbar uga migunani kanggo ngurangi mumet sirah, muntah-muntah, influenza, wasir, radhang lambung, radhang payudara, campak, masuk angin, tekanan getih dhuwur, lan lemah syahwat.
Ketumbar utawa kerep dicekak Tumbar (coriandrum savitum) iku tetuwuhan sing kerep dienggo dadi bumbu. Sajeroning perdagangan obat tumbar dijenengi fructus coriandri. Sajeroning basa Inggris ditepungi minangka coriander lan ing Amérika|Amérika ditepungi minangka cilantro. Tetuwuhan iki asalé saka tlatah Segara Tengah, Wétan Tengah, Éropah kidul lan sakiwa-tengené Laut Kaspia.
Koriander of Coriander (Coriandrum sativum) is e plante uut de familie van de schermblommigen (Apiaceae). 't Is d'ênigste sôorte in 't geslacht Coriandrum.
Koriander is ofkomstig uut Zuud-Europa en 't Middn-Ôostn.
De korianderplante wordt 30–60 cm hoge en is nie zindelik over de kwaliteit van de bodem. Uut de witte blommetjes ountstoan kogelvormige, rounde, bruungilwe geribbelde vruchtn met e diameter van 1,5–3 mm. De zoadn wordn gedroogd en gemoaln.
Koriander trekt ip perselle, zowel de bloarn of de blommetjes. Ze wordn alletwêe ip de zelfste maniere verwerkt, want de bloarn kunnen nie teegn warmte en droogte.
Koriander is één van d'oudste kruudn. 't Stoat al in de Bybel vermeld lik één van de kruudn die gebruukt wierdn mè Poaschn. De zoadn zyn ook weregevoundn by ipgroaviengn van neolithische overbluufsels. En by ounderzoek van de piramides is uutgekommen dat er in 't oude Egypte koriander meegepakt wierd noa den hemel.
Koriander bevat etherische olie. 't Helpt by stôornissn in 't moag-dermkanoal en 't kalmeert de zenuwn.
Koriander wordt soms in brôod, speculoasje en zoetekoeke verwerkt. 't Wordt surtout gebruukt in gerechtn uut de Thaise, Indische, Mexicoansche en Brazilioansche keukn. De zoadn zyn een ingrediënt van likeur en absinth en in de Middelêeuwn wierdn ze gebruukt by 't brouwn van bier.
Korianderbladjes en de wortels wordn ves gebruukt. Gedroogd verliezn z'hunder aroma.
De Koriander, mam wëssenschaftlechen Numm Coriandrum sativum, ass en Eejoreskraut aus der Famill vun den Doldebléier, den Apiaceae.
Vum Koriander ginn d'Blieder an och d'Friichte fir Gewierz an der Kiche gebraucht.
De Koriander, mam wëssenschaftlechen Numm Coriandrum sativum, ass en Eejoreskraut aus der Famill vun den Doldebléier, den Apiaceae.
Vum Koriander ginn d'Blieder an och d'Friichte fir Gewierz an der Kiche gebraucht.
Koriander of Coriander (Coriandrum sativum) is e plante uut de familie van de schermblommigen (Apiaceae). 't Is d'ênigste sôorte in 't geslacht Coriandrum.
Koriander is ofkomstig uut Zuud-Europa en 't Middn-Ôostn.
Korianderi ( lat. Coriandrum sativum L.) është lule e familjes Apiaceae.
Korianderi ( lat. Coriandrum sativum L.) është lule e familjes Apiaceae.
Korijander (lat. Coriandrum sativum), od grčkog coris -buba i amon - anis, je jednogodišnja biljka iz porodice apiaceae.
Porijeklom je iz Azije.
Biljka je visoka između 30 i 90 cm. U Upotrebi su listovi i plodovi, koji imaju različitu aromu, te se nadopunjuju. Listovi podsjećaju na listove peršuna.
Korijander sadrži eterična ulja, proteine, šećer, vitamin C i dijelom organske kiseline. Eterično ulje se dobija destilacijom iz sjemena i čine ga 70% monoterpenole, 10% monoterpene, ketoni, ester i kumarin.
U evropskoj kuhinji uglavnom se upotrebljava sjeme, dok su južnoameričkoj i azijskoj kuhinji bitni listovi, koji se pripremaju kao zelje. Svježi listovi imaju snažnu aromu mošusa i limuna. Ukusom su jako gorki i koriste se za garniranje jela i kao dodatak umacima, salatama i siru. Svježe mljeveni plodovi dodatak su pecivu, jelima od kupusa, mahunastom povrću i tikvi. Zreli osušeni plodovi daju aromatični ukus i upotrebljavaju se u pripremi mnogih jela, posebno pečenih, a jedan je od sastojaka curry praška, paste i začina za medenjake. Upotrebljava se i za dopunjavanje piva, likera, kompota, marinada i božićnih kolača. Eterično ulje korijandera upotrebljava se u proizvodnji parfema. Ima i ljekovita svojstva da budi apetit, poboljšava probavu i ublažava grčeve i želučane tegobe. Korijander je u današnje vrijeme poznat po tome što potpomaže izlučivanje u nervima i ćelijama nagomilanu živu i otrove.
Nedovršeni članak Korijander koji govori o biologiji treba dopuniti. prema pravilima Wikipedije.
Korijander (lat. Coriandrum sativum), od grčkog coris -buba i amon - anis, je jednogodišnja biljka iz porodice apiaceae.
Kulantru (Coriandrum sativum) nisqaqa huk quram. Rurunkunatam q'apachanapaq hurqunchik.
Wikispecies nisqaqa qillqasqa p'anqayuqmi kay hawa: Kulantru
Kulantru (Coriandrum sativum) nisqaqa huk quram. Rurunkunatam q'apachanapaq hurqunchik.
Ing ongsoy (Coriandrum sativum), a mayayaus cilantro king Castila, ampong cilantro, Chinese parsley o dhania king Ingles,[1] metung yang banwahan a yerba king familia Apiaceae. Katutubu ya ing ongsoy kareng labuad a manibat king mauling Europa ampong pangulung Africa angga king mauling albugang Asia. Metung yang malambat a tanaman a daragul anggang katas. Miyayaliwa la tabas deng bulung, oneng keraklan katabas lang balugbug (lobed) king pun ning tanaman, at payat la ampong mala-pakpak o bulbul banda kareng tangkeng manyampaga. Makabili la reng sampaga kareng mangalating umbel, a maputi o maputlang rosas, a e mitutulid tabas white or very pale pink, (asymmetrical), a maki petal a makaturu padayu king umbel a mas makaba (5–6 mm) kesa kareng makaturu kaniti (1–3 mm mu kakaba). Mabilug ya ing bunga, a malanging schizocarp a Template:Convert/mm kalapad. Lipat ning kakanan dong dili ra deng butul, gagamitan da la ring pampalasa deti, o pamulug do kayabe da reng aliwang pamangan.
Ing ongsoy (Coriandrum sativum), a mayayaus cilantro king Castila, ampong cilantro, Chinese parsley o dhania king Ingles, metung yang banwahan a yerba king familia Apiaceae. Katutubu ya ing ongsoy kareng labuad a manibat king mauling Europa ampong pangulung Africa angga king mauling albugang Asia. Metung yang malambat a tanaman a daragul anggang katas. Miyayaliwa la tabas deng bulung, oneng keraklan katabas lang balugbug (lobed) king pun ning tanaman, at payat la ampong mala-pakpak o bulbul banda kareng tangkeng manyampaga. Makabili la reng sampaga kareng mangalating umbel, a maputi o maputlang rosas, a e mitutulid tabas white or very pale pink, (asymmetrical), a maki petal a makaturu padayu king umbel a mas makaba (5–6 mm) kesa kareng makaturu kaniti (1–3 mm mu kakaba). Mabilug ya ing bunga, a malanging schizocarp a Template:Convert/mm kalapad. Lipat ning kakanan dong dili ra deng butul, gagamitan da la ring pampalasa deti, o pamulug do kayabe da reng aliwang pamangan.
Coriandrum sativum L.
Èrva annuale, áveta 20-50(60)cm, mbrefemata, che na rádeca fina fina; fušt ritt. Gl sciuore, ghiangh o ròsa, suó reštritt a mbrèlla e 4(5)-6(10) razz. Gl frutt suó prond a giugn-lugl.
Ne vè da le zzòne sudd occedendale de gl Mediterranee. Fejuta da l'òrtera, z'è nateralezzata ne ccone appettutt. Cámbera, òrtera, da 0 a 1000 m. n.l.m.
Na vòta venéva addeprata condr a gl viérmene é gl delure articulare.
Séwny kòlãder (Coriandrum sativum) - to je ôrt roscënë z rodzëznë zelerowatëch (Apiaceae). Kaszëbi mògą na niego gadac kòlãder.
Séwny kòlãder (Coriandrum sativum) - to je ôrt roscënë z rodzëznë zelerowatëch (Apiaceae). Kaszëbi mògą na niego gadac kòlãder.
Ang unsoy[1], silantro, o kulantro[2] (Coriandrum sativum; Ingles: coriander[3], cilantro o Chinese parsley[4]) ay isang uri ng maliit na halamang nagagamit na pampalasa sa mga lutuing pagkain. Umaabot sa magpahanggang sampung desimetro ang taas nito. Kulay pula ang mga bulaklak nito, samantalang kayumanggi naman ang mga butil ng buto. Isa itong halamang nabanggit sa Tanakh at sa Bibliya. Katulad ito ng isa pang halamang pam-Bibliya, ang mana. Parehas sila ng hugis at laki, ngunit magkaiba sa lasa at kulay.[5][6] Tinatawag din itong koriander at koriandro, at sinasabing isang yerba na may pagkakahawig sa halamang karot.[7] Kilala rin ang unsoy bilang wansuey sa Pilipinas,[8] bagaman sinasabi ni Micky Fenix sa Inquirer Lifestyle (Philippine Daily Inquirer) na iba ang wansuey (coriander sigadillas) mula sa tunay na unsoy. Lahat ng ibang mga sanggunian, bukod sa Inquirer Lifestyle ay nagsasabing iisa lamang ang unsoy at wansuey. Ang naiiba mula sa unsoy o wansuey ay ang kintsay.[9][10][11][12] Binabaybay din ang unsoy bilang unsuey at uan-soi.[13]
Ang unsoy, silantro, o kulantro (Coriandrum sativum; Ingles: coriander, cilantro o Chinese parsley) ay isang uri ng maliit na halamang nagagamit na pampalasa sa mga lutuing pagkain. Umaabot sa magpahanggang sampung desimetro ang taas nito. Kulay pula ang mga bulaklak nito, samantalang kayumanggi naman ang mga butil ng buto. Isa itong halamang nabanggit sa Tanakh at sa Bibliya. Katulad ito ng isa pang halamang pam-Bibliya, ang mana. Parehas sila ng hugis at laki, ngunit magkaiba sa lasa at kulay. Tinatawag din itong koriander at koriandro, at sinasabing isang yerba na may pagkakahawig sa halamang karot. Kilala rin ang unsoy bilang wansuey sa Pilipinas, bagaman sinasabi ni Micky Fenix sa Inquirer Lifestyle (Philippine Daily Inquirer) na iba ang wansuey (coriander sigadillas) mula sa tunay na unsoy. Lahat ng ibang mga sanggunian, bukod sa Inquirer Lifestyle ay nagsasabing iisa lamang ang unsoy at wansuey. Ang naiiba mula sa unsoy o wansuey ay ang kintsay. Binabaybay din ang unsoy bilang unsuey at uan-soi.
Το φυτό Κορίανδρον το ήμερον (Coriandrum sativum), επίσης γνωστό ως Κορίανδρος, Κόλιαντρο, κορίαντρος, κόλιαντρος, κολίανδρος, κοριός ή κουτβαράς, Κινέζικος μαϊντανός ή dhania,[1] είναι ένα ετήσιο φυτό-βότανο στην οικογένεια των Απιίδων (συν. Σκιαδοφόρων) (Apiaceae). Ο κορίανδρος είναι ιθαγενής σε περιοχές που εκτείνονται από τη νότια Ευρώπη και τη Βόρεια Αφρική ως την νοτιοδυτική Ασία. Είναι ένα μαλακό φυτό που φτάνει σε ύψος έως τα 50 εκ. (20 ίντσες). Τα φύλλα του είναι μεταβλητά στο σχήμα, με φαρδιούς λοβούς στη βάση του φυτού και λεπτούς και φτερωτούς ψηλότερα στους ανθοφόρους βλαστούς. Τα άνθη είναι διατεταγμένα σε μικρά σκιάδια, λευκά ή πολύ απαλό ροζ, ασύμμετρα, με τα πέταλα να δείχνουν μακριά από το κέντρο των σκιαδίων μακρύτερα (5-6 χιλιοστά ή 0,20 έως 0,24 ίντσες) από εκείνα που δείχνουν προς αυτό (μόνο 1-3 χιλιοστά ή 0,039-0,118 ίντσες) μήκος. Ο καρπός είναι ένα σφαιρικό, ξηρό σχιζοκάρπιο με διάμετρο 3-5 χιλιοστά (0,12 έως 0,20 ίντσες). Αν και μερικές φορές τρώγονται μόνοι τους, οι σπόροι, συχνά χρησιμοποιούνται ως καρύκευμα ή ως ένα πρόσθετο συστατικό σε άλλα τρόφιμα.
Στα αγγλικά κατά τα τέλη του δέκατου τέταρτου αιώνα βεβαιώνεταιη λέξη coriander, που προέρχεται από την παλαιά γαλλική coriandre, μεσαιωνική εξέλιξη του λατινικού coriandrum,[2] που με τη σειρά του προέρχεται από το αρχαίο ελληνικό κορίαννον.[3][4] Η αρχαιότερη μορφή της λέξης πιστοποιείται στα μυκηναϊκά ελληνικά 'ko-ri-ja-da-na'[5] (γραμμένη σε συλλαβική γραφή γραμμική Β, που ανακατασκευάστηκε ως 'koriadnon', παρομοίως με την εξέλιξη του ονόματος της κόρης του Μίνωα Αριάδνης), το οποίο αργότερα εξελίχθηκε σε 'koriannon' ή 'koriandron'.[6]
Το Cilantro είναι η ισπανική λέξη για το κόλιανδρο, το οποίο επίσης απορρέει από coriandrum. Είναι ο κοινός όρος στα Αγγλικά της Βόρειας Αμερικής για τα φύλλα κόλιανδρου, λόγω της εκτεταμένης χρήσης τους στην Μεξικάνικη κουζίνα.
Όλα τα μέρη του φυτού είναι βρώσιμα, αλλά τα φρέσκα φύλλα και οι αποξηραμένοι σπόροι είναι τα μέρη τα οποία πιο παραδοσιακά χρησιμοποιούνται στο μαγείρεμα. Ο κορίανδρος είναι κοινός στις κουζίνες της Νότιας Ασίας, της Νοτιοανατολικής Ασίας, την Ινδική, της Μέσης Ανατολής, του Καυκάσου,[7][8] της Κεντρικής Ασίας, της Μεσογείου, του Τέξας, του Μεξικού, της Λατινικής Αμερικής, της Βραζιλίας, της Πορτογαλίας, της Κίνας, της Αφρικής και της Σκανδιναβίας.[9][10]
Ωμά φύλλα κορίανδρου (κόλιαντρου). Διατροφική αξίαΟ κορίανδρος όπως και πολλά μπαχαρικά, περιέχει φυτοχημικά που μπορούν να καθυστερήσουν ή να αποτρέψουν την αλλοίωση των τροφίμων που καρυκεύονται με αυτό το μπαχαρικό.
Οι σπόροι του κόλιαντρου, μπορούν επίσης να χρησιμοποιηθούν ως συστατικό του μπαχαράτ.
Τα φύλλα αναφέρονται ποικιλοτρόπως ως φύλλα κόλιανδρου, φρέσκο κόλιανδρο, Κινέζικος μαϊντανός ή (στη Βόρεια Αμερική) κόλιαντρο.
Δεν πρέπει να συγχέεται με το culantro (Eryngium foetidum L.), ένα Σελινοειδές (Apiaceae) όπως το κορίανδρον το ήμερον (Coriandrum sativum), αλλά σε ένα διαφορετικό γένος. Το Culantro έχει σαφώς διαφορετική ακανθώδη εμφάνιση, ένα πολύ πιο ισχυρό πτητικό έλαιο στο φύλλωμα[12] και μια ισχυρότερη μυρωδιά.
Τα φύλλα έχουν διαφορετική γεύση από τους σπόρους, με χροιά εσπεριδοειδούς. Ωστόσο, μερικοί άνθρωποι βιώνουν μια δυσάρεστη γεύση σαπουνιού ή μια δυσοσμία και αποφεύγουν τα φύλλα.[13]
Τα φρέσκα φύλλα είναι ένα συστατικό σε πολλά Ινδικά τρόφιμα (όπως τσάτνεϊ και σαλάτες), στα Κινεζικά και Ταϊλανδέζικα πιάτα, στη Μεξικανική μαγειρική, ιδιαίτερα στη salsa (Μεξικανικού τύπου σάλτσας, συνήθως καυτερής) και στη γουακαμόλε (guacamole) (πηχτή Αμερικάνικη σάλτσα, με βάση το αβοκάντο) και ως γαρνιτούρα σε σαλάτες στη Ρωσία και άλλες χώρες της Κοινοπολιτείας Ανεξάρτητων Κρατών (ΚΑΚ). Τα κομμένα φύλλα του κόλιανδρου είναι μια γαρνιτούρα στα Ινδικά πιάτα, όπως το dal (ξηρό όσπριο (φακή, μπιζέλι ή ποικίλα είδη φασολιού) τα οποία έχουν χωρίσει). Καθώς η θερμότητα μειώνει τη γεύση τους, τα φύλλα του κόλιανδρου χρησιμοποιούνται συχνά ωμά ή προστίθενται στο πιάτο αμέσως πριν από το σερβίρισμα. Στις συνταγές της Ινδίας και της Κεντρικής Ασίας, τα φύλλα από κόλιανδρο, χρησιμοποιούνται σε μεγάλες ποσότητες και ψήνονται έως ότου μειωθεί η γεύση τους.[14] Τα φύλλα χαλάνε γρήγορα όταν αφαιρούνται από το φυτό και χάνουν το άρωμά τους, όταν αποξηρανθούν ή καταψυχθούν.
Οι ξηροί καρποί είναι γνωστοί ως σπόροι κόλιαντρου. Στην Ινδική κουζίνα καλούνται dhania.[15][16]
Η λέξη κόλιανδρο στην παρασκευή τροφίμων, μπορεί να αναφέρεται αποκλειστικά σε αυτούς τους σπόρους (ως μπαχαρικό), παρά στο φυτό. Οι σπόροι όταν συνθλιβούν, έχουν μια λεμονάτη γεύση εσπεριδοειδούς, λόγω των τερπενίων, της λιναλοόλης και του πινένιου. Έχει χαρακτηριστεί ως θερμό, πικάντικο και με γεύση πορτοκαλιού.
Η ποικιλία C. s. vulgare έχει διάμετρο καρπού 3-5 χιλιοστά (0,12 έως 0,20 ίντσες), ενώ τα φρούτα έχουν διάμετρο 1.5-3 χιιοστά (0,059 έως 0,118 ίντσες). Τα μεγαλόκαρπα είδη καλλιεργούνται κυρίως στις τροπικές και υποτροπικές χώρες, π.χ. το Μαρόκο, την Ινδία και την Αυστραλία και περιέχουν μια χαμηλή ποσότητα πτητικού ελαίου (0,1-0,4%). Χρησιμοποιούνται ευρέως στη λείανση και με σκοπό την ανάμειξη, στο εμπόριο μπαχαρικών. Οι τύποι με μικρότερους σπόρους, καλλιεργούνται στις εύκρατες περιοχές και περιέχουν συνήθως περίπου 0,4 έως 1,8% πτητικό έλαιο έτσι ώστε προτιμούνται ως πρώτη ύλη για την παρασκευή του αιθέριου ελαίου.[17]
Συνήθως, βρίσκεται τόσο ως σύνολό αποξηραμένων σπόρων και σε τριμμένη μορφή. Το ψήσιμο ή η θέρμανση των σπόρων σε ένα στεγνό τηγάνι αυξάνει τη γεύση, το άρωμα και την πικάντικη γεύση. Ο αλεσμένος σπόρος κόλιανδρου, χάνει γρήγορα τη γεύση του όταν αποθηκευτεί και τρίβεται καλύτερα πριν τη χρήση. Οι σπόροι του κορίανδρου είναι ένα μπαχαρικό στο γκαράμ μασάλα και στα Ινδικά κάρυ που συχνά χρησιμοποιούν τους τριμμένους καρπούς σε μεγάλες ποσότητες μαζί με το κύμινο, ενεργώντας ως πυκνωτικό.
Οι ψημένοι σπόροι κόλιανδρου, που ονομάζονται dhana dal, τρώγονται ως σνακ. Είναι το κύριο συστατικό των δύο πιάτων στη νότια Ινδία: του sambhar (βραστό πιάτο με βάση τις φακές) και του rasam (σούπα της Νότιας Ινδίας, που παρασκευάζεται παραδοσιακά, χρησιμοποιώντας ως βάση, χυμό ταμαρίνδου (οξυφοίνιξ)).
Εκτός της Ασίας, οι σπόροι του κορίανδρου χρησιμοποιούνται ευρέως στη διαδικασία για τη τουρσοποίηση των λαχανικών. Στη Γερμανία και τη Νότια Αφρική (βλ. boerewors (λουκάνικο της Νότιας Αφρικής), οι σπόροι χρησιμοποιούνται στην παρασκευή λουκάνικων. Στη Ρωσία και την Κεντρική Ευρώπη, σπόροι κόλιανδρου είναι ένα περιστασιακό συστατικό στο ψωμί σίκαλης (π.χ. ψωμί borodinsky), ως εναλλακτική λύση στο αγριοκύμινο.
Η φυλή των ερυθρόδερμων Ζούνι, το έχουν προσαρμόσει στη κουζίνα τους, αναμιγνύοντας τη σκόνη των σπόρων με το chile, χρησιμοποιώντας το ως καρύκευμα με το κρέας και τρώγοντας τα φύλλα ως σαλάτα.[18]
Σπόροι κόλιανδρου χρησιμοποιούνται στη ζυθοποιία, σε ορισμένες μορφές μπύρας, ιδιαίτερα ορισμένες βελγικές μπύρες σιταριού. Σπόροι κόλιανδρου χρησιμοποιούνται με φλούδα πορτοκαλιού, για να προστεθεί μια νότα εσπεριδοειδούς.
Το διατροφικό προφίλ του κόλιανδρου είναι διαφορετικό από τους φρέσκους βλαστούς και τα φύλλα. Τα φύλλα είναι ιδιαίτερα πλούσια σε βιταμίνη Α, βιταμίνη C και βιταμίνη Κ, με μέτρια περιεκτικότητα σε διαιτητικά ορυκτά (βλ. στον πίνακα παραπλεύρως). Αν και οι σπόροι έχουν γενικά χαμηλότερη περιεκτικότητα σε βιταμίνες, παρέχουν όμως σημαντικές ποσότητες διαιτητικών ινών, ασβέστιο, σελήνιο, σίδηρο, μαγνήσιο και μαγγάνιο.[19]
Οι ρίζες του κορίανδρου έχουν μια βαθύτερη, πιο έντονη γεύση απ'ό,τι τα φύλλα. Χρησιμοποιούνται σε μια ποικιλία από Ασιατικές κουζίνες. Χρησιμοποιούνται συνήθως σε πιάτα της Ταϊλάνδης, μεταξύ των οποίων σούπες και πάστες κάρυ.
Ο κορίανδρος φύεται σε μια ευρεία περιοχή της Εγγύς Ανατολής και της νότιας Ευρώπης, με αποτέλεσμα να είναι δύσκολο να καθοριστεί ακριβώς πού το φυτό αυτοφύεται και πού έχει εγκατασταθεί πρόσφατα.[20] Δεκαπέντε αφυδατωμένα mericarps βρέθηκαν στο Προ-κεραμικό Νεολιθικό Β επίπεδο του Nahal Hemar Σπήλαιο στο Ισραήλ, το οποίο μπορεί να είναι το αρχαιότερο αρχαιολογικό εύρημα κόλιανδρου. Περίπου μισό λίτρο mericarps βρέθηκαν στον τάφο του Τουταγχαμών και επειδή αυτό το φυτό δεν είναι αυτοφυές στην Αίγυπτο, οι Zohary και Hopf ερμηνεύουν το εύρημα ως απόδειξη ότι ο κόλιανδρος καλλιεργείτο από τους αρχαίους Αιγυπτίους.[20]
Ο κορίανδρος φαίνεται ότι έχει καλλιεργηθεί στην Ελλάδα τουλάχιστον από τη δεύτερη χιλιετία π.Χ.. Ένα από τα Γραμμικής Β δισκία, που ανακτήθηκε από την Πύλο αναφέρεται στα είδη που καλλιεργούνται για την παραγωγή αρωμάτων και φαίνεται ότι χρησιμοποιήθηκε σε δύο μορφές: ως καρύκευμα για τους σπόρους του και ως βότανο για την γεύση των φύλλων του.[6] Αυτό φαίνεται να επιβεβαιώνεται από τα αρχαιολογικά ευρήματα από την ίδια περίοδο: οι μεγάλες ποσότητες των ειδών που προέρχονται από την Πρώιμη Εποχή του Χαλκού στο στρώμα των Σιταγρών στην Περιφέρεια Ανατολικής Μακεδονίας και Θράκης θα μπορούσε να δείξει την καλλιέργεια του είδους εκείνη την εποχή.[21]
Κορίανδρος ήρθε στις Βρετανικές αποικίες στη Βόρεια Αμερική το 1670 και ήταν ένα από τα πρώτα μπαχαρικά που καλλιεργήθηκαν από τους πρώτους αποίκους.[22]
Διαφορετικοί άνθρωποι μπορεί να αντιληφθούν διαφορετικά τη γεύση του κόλιανδρου. Αυτοί που τους αρέσει να λένε ότι έχει μια αναζωογονητική γεύση όπως-λεμονιού ή λάιμ, ενώ σε όσους δεν αρέσει να έχουν μια ισχυρή αποστροφή προς τη γεύση και την οσμή του, παρομοιάζοντας την με εκείνη του σαπουνιού και κοριών.[13][23] Μελέτες στους διδύμους, έχουν δείξει ότι το 80% των πανομοιότυπων διδύμων μοιράζονται την ίδια προτίμηση για το βότανο, ενώ από τα αδελφικά δίδυμα, συμφώνησαν μόνο τα μισά, γεγονός που δείχνει μια γενετική συνιστώσα για την προτίμηση. Σε μια γενετική έρευνα περίπου 30.000 ατόμων, έχουν βρεθεί δύο γενετικές παραλλαγές, που συνδέονται με την αντίληψη του κόλιανδρου, εκ των οποίων η πιο κοινή είναι ένα γονίδιο που εμπλέκεται στην ανίχνευση των οσμών.[24] Το γονίδιο OR6A2, βρίσκεται μέσα σε μια συστάδα των οσφρητικών υποδοχέων γονιδίων και κωδικοποιεί έναν υποδοχέα που είναι ιδιαίτερα ευαίσθητος στα αλδεΰδη (aldehyde) χημικά. Χημικοί γεύσης έχουν βρει ότι το άρωμα του κορίανδρου, δημιουργείται από μισή δωδεκάδα και πλέον συστατικών και τα περισσότερα από αυτά είναι αλδεϋδή. Εκείνοι που αντιπαθούν την γεύση είναι ευαίσθητοι στις υπαίτιες ακόρεστες αλδεΰδες, ενώ ταυτόχρονα μπορεί επίσης να μην είναι σε θέση να ανιχνεύσει τις αρωματικές χημικές ουσίες που άλλοι βρίσκουν ευχάριστη.[25] Σύνδεση μεταξύ της γεύσης και πολλών άλλων γονιδίων, συμπεριλαμβανομένου και ενός υποδοχέα πικρής γεύσης, έχουν επίσης βρεθεί.[26]
Άλλα βότανα που χρησιμοποιούνται και που μεγαλώνουν με τον ίδιο τρόπο όπως και τα φύλλα κόλιανδρου.
Ο κορίανδρος μπορεί να προκαλέσει σε ορισμένα άτομα, αλλεργική αντίδραση.[28][29][30]
Το φυτό Κορίανδρον το ήμερον (Coriandrum sativum), επίσης γνωστό ως Κορίανδρος, Κόλιαντρο, κορίαντρος, κόλιαντρος, κολίανδρος, κοριός ή κουτβαράς, Κινέζικος μαϊντανός ή dhania, είναι ένα ετήσιο φυτό-βότανο στην οικογένεια των Απιίδων (συν. Σκιαδοφόρων) (Apiaceae). Ο κορίανδρος είναι ιθαγενής σε περιοχές που εκτείνονται από τη νότια Ευρώπη και τη Βόρεια Αφρική ως την νοτιοδυτική Ασία. Είναι ένα μαλακό φυτό που φτάνει σε ύψος έως τα 50 εκ. (20 ίντσες). Τα φύλλα του είναι μεταβλητά στο σχήμα, με φαρδιούς λοβούς στη βάση του φυτού και λεπτούς και φτερωτούς ψηλότερα στους ανθοφόρους βλαστούς. Τα άνθη είναι διατεταγμένα σε μικρά σκιάδια, λευκά ή πολύ απαλό ροζ, ασύμμετρα, με τα πέταλα να δείχνουν μακριά από το κέντρο των σκιαδίων μακρύτερα (5-6 χιλιοστά ή 0,20 έως 0,24 ίντσες) από εκείνα που δείχνουν προς αυτό (μόνο 1-3 χιλιοστά ή 0,039-0,118 ίντσες) μήκος. Ο καρπός είναι ένα σφαιρικό, ξηρό σχιζοκάρπιο με διάμετρο 3-5 χιλιοστά (0,12 έως 0,20 ίντσες). Αν και μερικές φορές τρώγονται μόνοι τους, οι σπόροι, συχνά χρησιμοποιούνται ως καρύκευμα ή ως ένα πρόσθετο συστατικό σε άλλα τρόφιμα.
Кориандр (Coriandrum) – чатыр гүлдүүлөр тукумундагы эфир майлуу бир жылдык өсүмдүк. Сабагы (бийиктиги 30–120 см) бутактанып өсөт. Жалбырагы ичке, жара тилик, гүлү ак же күлгүн, саргыч, чатырча топ гүлгө чогулган. Мөмөсү тоголок данча (экиден). Сортуна жараша данында 0,2–1,4% эфир 16–28% май заттары бар. Көп жерде эгилет. КМШ өлкөлөрүнүн Борбордук кара топурактуу аймагында, Волга боюнда, Кавказ жана Украинада өстүрүлөт. Вегетация мезгили 110–125 күн, уругу 8–10°С жылуулукта өсүп чыгат. Кориандрдын майынан парфюмерия, кондитер ж. б. өнөр-жай тармактарында колдонулуучу жыттуу зат алынат. Майы техникада да керектелет. Жаш өсүмдүгү менен мөмөсү татымал катары тамак-ашка (кинза) жана тоютка пайдаланылат. Зыянкечтери: Кориандр урук жегичи; илдеттери: бактериоз, ламуляриоз ж. б.
Коријандер (Coriandrum sativum), исто така познат и како кинески магдонос [1] едногодишно растение во семејството на штитоцветните (Apiaceae). Потекнува од Мароко, Средна и Јужна Америка. Листовите му се слични на магдоносот, иако се доста помали, а мирисаат на мешавина од цреша, ванила, цимет, ружа или портокал. Плодовите се во форма на мали топчиња кои можат да имаат од светло браон до црвеникаво-жолта боја, а мирисаат на анис.
Зборот коријандер за прв пат се појавува во Англискиот јазик во втората половина на 14-тиот век, а потекнува од старофранцускиот збор coriandre, кој доаѓа од латинскиот збор coriandrum,[2]
Како зачин се користат и листовите и плодовите. Додека во Европа најчесто се користат плодовите, во Јужна Америка и Азија предност има листот на коријандерот. Специфичниот вкус на листот бара одредено привикнување поради неговиот остро-горчлив вкус. Листовите на постарите билки можат да се користат за салати и како додаток на јадења од сирење. Семето вообичаено користи во теста, пецива, во рецепти кои содржат зелје, тиква и слични состојки. Одлично е како додаток на јадења од дивеч, чорби, јадења од свинско и јунешко месо, а оди и во рецепти со зелка и печурки. Познато е благотворното дејство што коријандерот го има во поцесот на варење на храната, па поради тоа е препорачливо да се додаде во било кое “тешко“ јадење. Освен како додаток за солени јадења, може да се употреби и при подготовка на слатки како компоти, божиќни колачи (Lebkuechengewuerz), маринади, коктели, а познато е и пивото Госа во кое исто така се додава коријандер. [3]
Наведените растенија се користат скоро на истиот начин како и кориандерот во подрачјата каде што се одгледуваат.
Кориандерот содржи антиоксиданти, кои можат да го одложат или спречат расипувањето на храната која е зачинета со ова растение. Истражувањата покажуваат дека и листовите и семињата содржат антиокситанди, меѓутоа количината што може да се најде во листовите е значително поголема.[5]
Хемикалиите што се добиваат од листовите на коријандерот имаат антибактериски својства кои се добри за борба против Salmonella choleraesuis.[6]
Коријандерот има голема примена во народната медицина особено како средство против анксиозност(вознемиреност) и несоница[7]
Во традиционалната медицина коријандерот често се се користи за подобрување на функцијата на дигестивниот систем и за намалуваже на гасовите во желудникот.[8][9]. Коријандерот исто така е познат како традиционален лек за дијабетес.[10]
Коријандер (Coriandrum sativum), исто така познат и како кинески магдонос едногодишно растение во семејството на штитоцветните (Apiaceae). Потекнува од Мароко, Средна и Јужна Америка. Листовите му се слични на магдоносот, иако се доста помали, а мирисаат на мешавина од цреша, ванила, цимет, ружа или портокал. Плодовите се во форма на мали топчиња кои можат да имаат од светло браон до црвеникаво-жолта боја, а мирисаат на анис.
Чиндзи[1][2][3] кæнæ тымбыл хъонтхора, дыгуронау кендзе (лат. Coriandrum sativum, уырыс. Кориандр) у популярон цæхæрадоны кæрдæг. Ацы кæрдæгæй адæм рагæй базыдтой, игæрæй маст æддæмæ кæй тæры, уый. Йæ мыггæгтæ йын амонынц С-авитаминозы (цингайы) ныхмæ. Хосæн хорз сты йæ цъæх сыфтæ. Бафтауынц сæ алыхуызон салаттыл, бутербродтыл æмæ дзидзайæ конд алыхуызон хæринæгтыл. Йæ мыггæгтæй дзæвгар хъæздыгдæр свæййынц аджикæ, цæхджынтæ, маринадтæ. Сты «Хмели-Сунелийы» ахсджиаг æфтауæн.
Чиндзийы нæмгуытæ дæттынц зынаргъ зети — уымæй пайда кæнынц техникæ æмæ парфюмерийы.
Чиндзийы дидинджытæ æвзæры бирæ нектар, уымæй мыдыбындзытæ кæнынц адджын æмæ рæсугъд сырхбын мыд.
Чиндзи кæнæ тымбыл хъонтхора, дыгуронау кендзе (лат. Coriandrum sativum, уырыс. Кориандр) у популярон цæхæрадоны кæрдæг. Ацы кæрдæгæй адæм рагæй базыдтой, игæрæй маст æддæмæ кæй тæры, уый. Йæ мыггæгтæ йын амонынц С-авитаминозы (цингайы) ныхмæ. Хосæн хорз сты йæ цъæх сыфтæ. Бафтауынц сæ алыхуызон салаттыл, бутербродтыл æмæ дзидзайæ конд алыхуызон хæринæгтыл. Йæ мыггæгтæй дзæвгар хъæздыгдæр свæййынц аджикæ, цæхджынтæ, маринадтæ. Сты «Хмели-Сунелийы» ахсджиаг æфтауæн.
Чиндзийы нæмгуытæ дæттынц зынаргъ зети — уымæй пайда кæнынц техникæ æмæ парфюмерийы.
Чиндзийы дидинджытæ æвзæры бирæ нектар, уымæй мыдыбындзытæ кæнынц адджын æмæ рæсугъд сырхбын мыд.
कोथिंबीर (इंग्रजी नाव Coriander, हिंदी नाव: धनिया), शास्त्रीय नाव: कोरिॲंड्रम सॅटिव्हम. कोथिंबीर अन्नाचा स्वाद वाढवण्यासाठी कच्ची अथवा क्वचित शिजवून खाल्ली जाते. उदाहरणार्थ, मिसळ अथवा पोहे यावरती कच्ची कोथिंबीर चिरून घातली जाते. फोडणी करताना उकळत्या तेलात कोथिंबीर टाकतात. क्वचित कोथिंबिरीची शिजवून भाजीही केली जाते. कोथिंबिरीच्या वड्या करताना कोथिंबीर वाफवून घ्यावी लागते.
विदर्भात कोथिंबिरीला सांबार असे म्हणतात. (गुजराथमध्ये जेवताना पानात चिरून वाढलेल्या कांदा, किसलेले गाजर वा हिरवी पपई आदींना सांबारो म्हणतात. दक्षिणी भारतातल्या आमटीला सांबार म्हणतात.)
कोथिंबीर (इंग्रजी नाव Coriander, हिंदी नाव: धनिया), शास्त्रीय नाव: कोरिॲंड्रम सॅटिव्हम. कोथिंबीर अन्नाचा स्वाद वाढवण्यासाठी कच्ची अथवा क्वचित शिजवून खाल्ली जाते. उदाहरणार्थ, मिसळ अथवा पोहे यावरती कच्ची कोथिंबीर चिरून घातली जाते. फोडणी करताना उकळत्या तेलात कोथिंबीर टाकतात. क्वचित कोथिंबिरीची शिजवून भाजीही केली जाते. कोथिंबिरीच्या वड्या करताना कोथिंबीर वाफवून घ्यावी लागते.
विदर्भात कोथिंबिरीला सांबार असे म्हणतात. (गुजराथमध्ये जेवताना पानात चिरून वाढलेल्या कांदा, किसलेले गाजर वा हिरवी पपई आदींना सांबारो म्हणतात. दक्षिणी भारतातल्या आमटीला सांबार म्हणतात.)
धनिया (अंग्रेज़ी: Coriander) या कोथमीर भारतीय रसोई में प्रयोग की जाने वाली एक सुंगंधित हरी पत्ती है। मारवाडी भाषा में इसे धोणा कहा जाता है। सामान्यतः इसके पत्तो का उपयोग सब्ज़ी की सजावट और ताज़े मसाले के रूप में किया जाता है। इसके बीज को सुखाकर सूखे मसाले की तरह प्रयोग किया जाता है। धनिया 2 तरह की होती हैं देशी धनिया इसमें स्वाद और खुशबू ज्यादा होती है ये बाजारों में दिसम्बर से फरवरी तक ही खाने के लिए उपलब्ध होती है हायब्रीड धनि ये बाजारों में ज्यादा देखने को मिलती है लेकिन स्वाद ओर खुशबू में ज्यादा अच्छी नहीं होती।
धनिया के कच्चे पत्तों में विटामिन A, C और K के गुण मौजूद है और इसके बीज में - फाइबर, कैल्शियम, कॉपर, आयरन
धनिया (अंग्रेज़ी: Coriander) या कोथमीर भारतीय रसोई में प्रयोग की जाने वाली एक सुंगंधित हरी पत्ती है। मारवाडी भाषा में इसे धोणा कहा जाता है। सामान्यतः इसके पत्तो का उपयोग सब्ज़ी की सजावट और ताज़े मसाले के रूप में किया जाता है। इसके बीज को सुखाकर सूखे मसाले की तरह प्रयोग किया जाता है। धनिया 2 तरह की होती हैं देशी धनिया इसमें स्वाद और खुशबू ज्यादा होती है ये बाजारों में दिसम्बर से फरवरी तक ही खाने के लिए उपलब्ध होती है हायब्रीड धनि ये बाजारों में ज्यादा देखने को मिलती है लेकिन स्वाद ओर खुशबू में ज्यादा अच्छी नहीं होती।
धनिया के कच्चे पत्तों में विटामिन A, C और K के गुण मौजूद है और इसके बीज में - फाइबर, कैल्शियम, कॉपर, आयरन
ਧਨੀਆ (ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ: Coriander) ਭਾਰਤੀ ਰਸੋਈ ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਯੋਗ ਕੀਤੀ ਜਾਣ ਵਾਲੀ ਇੱਕ ਸੁੰਗੰਧਿਤ ਹਰੀ ਪੱਤੀ ਹੈ। ਇਸ ਦਾ ਬਟੋਨੀਕਲ ਨਾਮ ਕੋਰੀਐਂਡਰਮ ਸਟਿਵੁਮ (Coriandrum sativum) ਹੈ। ਆਮ ਤੌਰ 'ਤੇ ਇਸ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਸਬਜ਼ੀ ਦੀ ਸਜਾਵਟ ਅਤੇ ਤਾਜਾ ਮਸਾਲੇ ਵਜੋਂ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਦੇ ਬੀਜ ਨੂੰ ਸੁਕਾ ਕੇ ਸੁੱਕੇ ਮਸਾਲੇ ਦੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਪ੍ਰਯੋਗ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।
ਪੱਤੇ ਨੂੰ ਵੱਖਰੇ ਤੌਰ 'ਤੇ ਧਾਲੀਦਾਰ ਤਾਜ, ਤਾਜੇ ਧਾਲੀਦਾਰ, ਧਨੀਆ, ਚੀਨੀ ਮਸਾਲੇ ਜਾਂ ਅਮਰੀਕਾ (ਵਪਾਰਕ ਤੌਰ 'ਤੇ ਕੈਨੇਡਾ ਵਿੱਚ) ਸਿਲੈਂਟੋ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਧਨੁਖ ਸੰਭਾਵੀ ਤੌਰ 'ਤੇ ਕਾਲੀਨੈਂਟੋ (ਏਰੀਜਿਏਮ ਫੋਕਟਿਅਮ ਐਲ.), ਅਪੀਸੀਏਈ ਜਿਵੇਂ ਧੀਰੇ (ਕੋਰੀਅਨਡ੍ਰਮ sativum L.) ਨਾਲ ਉਲਝਿਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ, ਪਰ ਇੱਕ ਵੱਖਰੀ ਜੀਨਸ ਤੋਂ. Culantro ਸਪੱਸ਼ਟ ਤੌਰ 'ਤੇ ਵੱਖਰਾ ਚਮੜੀਦਾਰ ਦਿੱਖ ਹੈ, ਇੱਕ ਹੋਰ ਤਾਕਤਵਰ ਪਰਿਵਰਤਨਸ਼ੀਲ ਤੇਲ ਅਤੇ ਇੱਕ ਮਜ਼ਬੂਤ ਖੁਸ਼ਬੂ ਹੁੰਦੀ ਹੈ।
ਪੱਤੇ ਦੇ ਬੀਜਾਂ ਦਾ ਇੱਕ ਵੱਖਰਾ ਸੁਆਦ ਹੁੰਦਾ ਹੈ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਖੱਟੇ ਦੇ ਸੰਕੇਤ ਹੁੰਦੇ ਹਨ। ਤਾਜ਼ੇ ਪੱਤੇ ਕਈ ਦੱਖਣੀ ਏਸ਼ੀਅਨ ਭੋਜਨ (ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਰਸਮ, ਚਟਨੀ ਅਤੇ ਸਲਾਦ) ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਸਾਮੱਗਰੀ ਹੈ; ਚੀਨੀ ਅਤੇ ਥਾਈ ਬਰਤਨ ਵਿੱਚ; ਮੈਕਸਿਕਨ ਰਸੋਈ ਵਿਚ, ਖ਼ਾਸ ਤੌਰ 'ਤੇ ਸਾੱਲਾ ਅਤੇ ਗਾਈਕਾਮੋਲ ਵਿਚ ਅਤੇ ਸਜਾਵਟ ਦੇ ਤੌਰ 'ਤੇ; ਅਤੇ ਰੂਸ ਅਤੇ ਹੋਰ ਸੀ ਆਈ ਐਸ ਦੇਸ਼ਾਂ ਵਿਚ ਸਲਾਦ ਦੇ ਤੌਰ 'ਤੇ। ਪੁਰਤਗਾਲ ਵਿਚ, ਕੱਟਿਆ ਹੋਇਆ ਧਾਲੀ ਰੋਟੀ ਦੀ ਸੂਪ ਅਕੌੜੇ ਵਿੱਚ ਵਰਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ, ਅਤੇ ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ, ਕੱਟਿਆ ਹੋਇਆ ਧਨੀਆ ਭਾਰਤੀ ਡਿਸ਼ਾਂ ਤੇ ਸਜਾਵਟ ਹੈ ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਦਾਲ, ਆਦਿ।
ਸੁੱਕੇ ਫ਼ਲਾਂ ਨੂੰ ਧੂੰਆਂ ਬੀਜਾਂ ਵਜੋਂ ਜਾਣਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਖਾਣੇ ਦੀ ਤਿਆਰੀ ਵਿਚ "coriander" ਸ਼ਬਦ ਨੂੰ ਪੌਦੇ ਦੀ ਬਜਾਏ ਇਹਨਾਂ ਬੀਜਾਂ (ਇੱਕ ਮਸਾਲਿਆਂ ਦੇ ਤੌਰ 'ਤੇ) ਦਾ ਜ਼ਿਕਰ ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਦੂਜੀਆਂ ਦੇ ਨਾਲ ਟ੍ਰੇਪੈਨਸ, ਲਿਨਲੂਲ, ਪਨੀਨ ਅਤੇ ਲਿਮੋਨਿਨ ਦੇ ਕਾਰਨ ਬੀਜਾਂ ਨੂੰ ਇੱਕ ਕੁੱਝ ਚੂਸਣ ਵਾਲਾ ਸਵਾਦ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਨੂੰ ਨਿੱਘੇ, ਗਿਰੀਦਾਰ, ਮਸਾਲੇਦਾਰ ਅਤੇ ਸੰਤਰਾ-ਸੁਆਦ ਨਾਲ ਦਰਸਾਇਆ ਗਿਆ ਹੈ।
ਪੱਤਿਆਂ ਨਾਲੋਂ ਡੂੰਘੀ, ਵਧੇਰੇ ਗਹਿਰੀ ਸੁਆਦ ਵਾਲੀਆਂ, ਧਨੀਏ ਦੀਆਂ ਜੜਾਂ ਏਸ਼ੀਆਈ ਵਿਅੰਜਨ ਦੀਆਂ ਕਿਸਮਾਂ ਵਿੱਚ ਵਰਤੀਆਂ ਜਾਂਦੀਆਂ ਹਨ, ਖਾਸ ਤੌਰ 'ਤੇ ਥਾਈ ਪਕਵਾਨਾਂ ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਸੂਪ ਜਾਂ ਕਰੀ ਪਿਪਸ ਵਿੱਚ।
ਧਾਤੂਆਂ ਦੇ ਪੋਸ਼ਕ ਪਦਾਰਥ ਤਾਜ਼ ਦੇ ਪੱਤਿਆਂ ਜਾਂ ਪੱਤੀਆਂ ਨਾਲੋਂ ਵੱਖਰੇ ਹਨ। ਪਰਾਗ ਖਾਸ ਤੌਰ 'ਤੇ ਵਿਟਾਮਿਨ ਏ, ਵਿਟਾਮਿਨ ਸੀ ਅਤੇ ਵਿਟਾਮਿਨ ਕੇ ਵਿਚ ਅਮੀਰ ਹੁੰਦੇ ਹਨ, ਜਿਸ ਵਿਚ ਮੱਧਮ ਭੋਜਨ ਖੁਰਾਕ (ਟੇਬਲ) ਦੀ ਸਮੱਗਰੀ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਹਾਲਾਂਕਿ ਬੀਜਾਂ ਵਿੱਚ ਆਮ ਤੌਰ 'ਤੇ ਵਿਟਾਮਿਨ ਦੀ ਨਿਚੋਰੀ ਸਾਮੱਗਰੀ ਹੁੰਦੀ ਹੈ, ਉਹ ਬਹੁਤ ਜ਼ਿਆਦਾ ਖੁਰਾਕੀ ਫਾਈਬਰ, ਕੈਲਸੀਅਮ, ਸੇਲੇਨਿਅਮ, ਆਇਰਨ, ਮੈਗਨੀਸ਼ਯ ਅਤੇ ਮੈਗਨੀਜ ਮੁਹੱਈਆ ਕਰਦੇ ਹਨ।
ਕੁਝ ਲੋਕਾਂ ਵਿਚ ਧਨੀਆ ਅਲਰਜੀ ਪੈਦਾ ਕਰ ਸਕਦਾ ਹੈ
.jpg)
.jpg)
|access-date= (help) કોથમીર (અંગ્રેજી: Coriander, હિંદી: धनिया, વૈજ્ઞાનિક નામ: Coriandrum sativum) એ વૈજ્ઞાનિક વર્ગીકરણ પ્રમાણે એપિએસી કુળમાં આવતી એક વર્ષાયુ વનસ્પતિનો છોડ છે. કોથમીર દક્ષિણ યુરોપ અને ઉત્તર અમેરિકાથી નૈઋત્ય એશિયાની વતની છે. કોથમીરનો છોડ મૃદુ, નાજુક, લીસ્સી ડાંડીવાળો હોય છે અને આશરે ૫૦ સે.મી.(૨૦ ઇંચ) જેટલો ઉંચો હોય છે. તેના પર્ણો વિવિધ આકારનાં, પહોળા, ચપટા પર્ણદંડ વાળા અને પીંછાકાર હોય છે. પૂષ્પો નાનાં છત્ર પૂષ્પવિન્યાસમાં ગોઠવાયેલાં હોય છે, જે મહદંશે સફેદ અને ક્યારેક આછી ગુલાબી ઝાંયવાળા, અનિયમિત તથા બે પ્રકારની પાંખડીઓ ધરાવતા હોય છે. ૧-૩ મિ.મી.ની નાની પાંખડીઓ પૂષ્પદંડ તરફ અને ૫-૬ મિ.મી. લંબાઈની પાંખડીઓ તેનાથી દૂર ફેલાયેલી હોય છે. ફળ ૩-૫ મિ.મી. નાના ગોળ દાણાનાં આકારનું અને શુષ્ક હોય છે.
કોથમીરનાં છોડનાં બધાજ ભાગો ખાદ્ય છે, પરંતુ તેના લીલાં પાન અને સૂકા બીજ/ફળોનો રસોઈમાં સવિશેષ ઉપયોગ થતો આવ્યો છે. કોથમીર ભારતીય, મધ્ય એશિયા, મધ્ય પૂર્વ, ભૂમધ્ય પ્રદેશ, દક્ષિણ એશિયા, મેક્સિકો, લેટિન અમેરિકા, ચીન, આફ્રિકા અને અગ્નિ એશિયાની વાનગીઓમાં સામાન્યપણે જોવા મળે છે.
એના પાનને વિવિધ ભાષામાં કોરીએન્ડર લીવ્સ, ચાઇનીઝ પાર્સલી અને સીલેન્ત્રો તરીકે ઓળખાય છે.
કોથમીરને કુલાન્ત્રો સમજીને થાપ ન ખાવી જોઈએ. કુલાન્ત્રો(Eryngium foetidum)એ કોથમીરના કુળની નજીકનો જ પણ અન્ય છોડ છે. આ છોડના પાનનો દેખાવ જુદો હોય છે અને તેના પાન વધુ તીવ્ર સુગંધી તેલ ધરાવે છે.[૧].
દાણા કરતાંં પાંદડાનો સ્વાદ થોડો ભિન્ન હોય છે, તેમાં હલ્કી ખટાશનો અનુભવ થાય છે. અમુક લોકોને તે સ્વાદ સાબુ સમાન કે સડનને લાગતો અપ્રિય લાગે છે અને તેઓ પાંદડા વાપરતા નથી.[૨] The flavours have also been compared to those of the stink bug, and similar chemical groups are involved (aldehydes). Belief that aversion is genetically determined may arise from the known genetic variation in taste perception of the synthetic chemical phenylthiocarbamide; however, no specific link has been established between coriander and a bitter taste perception gene.
The fresh leaves are an ingredient in many South Asian foods (particularly chutneys), in Chinese dishes and in Mexican dishes, particularly in salsa and guacamole and as a garnish. Chopped coriander leaves are a garnish on cooked dishes such as dal and curries. As heat diminishes their flavor quickly, coriander leaves are often used raw or added to the dish immediately before serving. In Indian and Central Asian recipes, coriander leaves are used in large amounts and cooked until the flavor diminishes.[૩] The leaves spoil quickly when removed from the plant, and lose their aroma when dried or frozen.
Fresh coriander leaves, known as кинза (kinza) in Russian (from Georgian ქინძი), are often used in salads in Russia and other CIS countries.
The dry fruits are known as coriander seeds, coriandi seeds, or, in South Africa, dhania. The word coriander in food preparation may refer solely to these seeds (as a spice), rather than to the plant itself. The seeds have a lemony citrus flavour when crushed, due to terpenes linalool and pinene. It is described as warm, nutty, spicy, and orange-flavored.
It is commonly found both as whole dried seeds and in ground form. Seeds can be roasted or heated on a dry pan briefly before grinding to enhance and alter the aroma. Ground coriander seed loses flavor quickly in storage and is best ground fresh.
Coriander seed is a spice (Hindi name: धनिया dhania), in garam masala and Indian curries, which often employ the ground fruits in generous amounts together with cumin. It acts as a thickener. Roasted coriander seeds, called dhana dal, are eaten as a snack. It is the main ingredient of the two south Indian dishes: sambhar (சாம்பார்) and rasam (இரசம்). Coriander seeds are boiled with water and drunk as indigenous medicine for colds.
Outside of Asia, coriander seed is used for pickling vegetables, and making sausages in Germany and South Africa (see boerewors). In Russia and Central Europe coriander seed is an occasional ingredient in rye bread as an alternative to caraway. Coriander seeds are used in European cuisine today, though they were more important in former centuries.
Coriander seeds are used in brewing certain styles of beer, particularly some Belgian wheat beers.[૪] The coriander seeds are used with orange peel to add a citrus character.
કોથમીરનાં મૂળમાં તેનાં પર્ણો કરતાં પણ વધુ ગહેરી અને તિવ્ર સુવાસ હોય છે. મૂળનો ઉપયોગ અનેક એશિયન વાનગીઓમાં થાય છે, મોટે ભાગે થાઈ વાનગીઓમાં, ખાસ કરીને સુપ્સ અને શાકમાં તેને વાટીને નાખવામાં આવે છે.
Coriander grows wild over a wide area of the Near East and southern Europe, prompting the comment, "It is hard to define exactly where this plant is wild and where it only recently established itself."[૫] Fifteen desiccated mericarps were found in the Pre-Pottery Neolithic B level of the Nahal Hemel Cave in Israel, which may be the oldest archeological find of coriander. About half a litre of coriander mericarps were recovered from the tomb of Tutankhamun, and because this plant does not grow wild in Egypt, Zohary and Hopf interpret this find as proof that coriander was cultivated by the ancient Egyptians.[૫] The Bible mentions coriander in Exodus 16:31: "And the house of Israel began to call its name Manna: and it was round like coriander seed, and its taste was like that of flat cakes made with honey."
Coriander seems to have been cultivated in Greece since at least the second millennium BC. One of the Linear B tablets recovered from Pylos refers to the species as being cultivated for the manufacture of perfumes, and it appears that it was used in two forms: as a spice for its seeds and as a herb for the flavor of its leaves.[૬] This appears to be confirmed by archaeological evidence from the same period: the large quantities of the species retrieved from an Early Bronze Age layer at Sitagroi in Macedonia could point to cultivation of the species at that time.[૭]
Coriander was brought to the British colonies in North America in 1670 and was one of the first spices cultivated by early settlers.
These herbs are used where they grow in much the same way as cilantro is used.
ધાણા ધાણા એ તુરા, સહજ, તીખા, કડવા, મધુરુ , સ્વાદિશ્ટ, સુગ્નધિત, પાચ્ય મધુરુ , ઠંડા, પચવામા હલકા, સ્નિગ્ધ, હ્રુદય માટે હિતકર, આન્તરિક માર્ગોની શુદ્ધિ કરનાર, જઠરાગ્નિ પ્રદિપ્ત કરનાર, આહાર પર રુચિ કરનાર, પાચન કરનાર, મળને બાધંનાર, મુત્ર પ્રવ્રુતિ વધારનાર, વીર્ય માટે અહિતકારી, તરસ શમાવનાર, ત્રણે દોષો શમાવનાર, આન્ખો માટે સારા, તરસ, બળતરા, દમ, ઉધરસ, ઊલટિ,ઉબકાના શમન કરનાર છે. તાવ મટાડનાર, મળને રોકનાર અને ત્રિદોષનાશક છે. ધાણા અને સાકર પેટની બળતરા-એસિડિટિ માટે ઉત્તમ ઔષધ છે.
Coriander, like many spices, contains antioxidants, which can delay or prevent the spoilage of food seasoned with this spice. A study found both the leaves and seed to contain antioxidants, but the leaves were found to have a stronger effect.[૧૧]
Chemicals derived from coriander leaves were found to have antibacterial activity against Salmonella choleraesuis, and this activity was found to be caused in part by these chemicals acting as nonionic surfactants.[૧૨]
Coriander has been used as a folk medicine for the relief of anxiety and insomnia in Iran. Experiments in mice support its use as an anxiolytic.[૧૩] Coriander seeds are used in traditional Indian medicine as a diuretic by boiling equal amounts of coriander seeds and cumin seeds, then cooling and consuming the resulting liquid.[૧૪] In holistic and traditional medicine, it is used as a carminative and as a digestive aid.[૧૫][૧૬]
Coriander has been documented as a traditional treatment for diabetes. A study on mice found that coriander extract had both insulin-releasing and insulin-like activity.[૧૭]
Coriander seeds were found in a study on rats to have a significant hypolipidemic effect, resulting in lowering of levels of total cholesterol and triglycerides, and increasing levels of high-density lipoprotein. This effect appeared to be caused by increasing synthesis of bile by the liver and increasing the breakdown of cholesterol into other compounds.[૧૮]
Coriander juice (mixed with turmeric powder or mint juice) is used as a treatment for acne, applied to the face in the manner of toner.
Coriander can produce an allergic reaction in some people.[૧૯][૨૦]
કોથમીર (અંગ્રેજી: Coriander, હિંદી: धनिया, વૈજ્ઞાનિક નામ: Coriandrum sativum) એ વૈજ્ઞાનિક વર્ગીકરણ પ્રમાણે એપિએસી કુળમાં આવતી એક વર્ષાયુ વનસ્પતિનો છોડ છે. કોથમીર દક્ષિણ યુરોપ અને ઉત્તર અમેરિકાથી નૈઋત્ય એશિયાની વતની છે. કોથમીરનો છોડ મૃદુ, નાજુક, લીસ્સી ડાંડીવાળો હોય છે અને આશરે ૫૦ સે.મી.(૨૦ ઇંચ) જેટલો ઉંચો હોય છે. તેના પર્ણો વિવિધ આકારનાં, પહોળા, ચપટા પર્ણદંડ વાળા અને પીંછાકાર હોય છે. પૂષ્પો નાનાં છત્ર પૂષ્પવિન્યાસમાં ગોઠવાયેલાં હોય છે, જે મહદંશે સફેદ અને ક્યારેક આછી ગુલાબી ઝાંયવાળા, અનિયમિત તથા બે પ્રકારની પાંખડીઓ ધરાવતા હોય છે. ૧-૩ મિ.મી.ની નાની પાંખડીઓ પૂષ્પદંડ તરફ અને ૫-૬ મિ.મી. લંબાઈની પાંખડીઓ તેનાથી દૂર ફેલાયેલી હોય છે. ફળ ૩-૫ મિ.મી. નાના ગોળ દાણાનાં આકારનું અને શુષ્ક હોય છે.
கொத்தமல்லி (Coriandrum sativum) அல்லது மல்லி எனப்படுவது ஒரு மூலிகையும், கறிக்குப் பயன்படும் ஒரு சுவைப்பொருளும் ஆகும். இது Apiaceae தாவரக் குடும்பத்தைச் சார்ந்தது. சிறு செடி வகையைச் சார்ந்தது. இச்செடி 50 செமீ உயரம் வளரக் கூடியது. இந்தியா முழுவதும் பயிரிடப்படுகிறது.
இசுரேலில் கண்டெடுக்கப்பட்ட சில கொத்தமல்லி விதைகள் 8000 ஆண்டுகள் பழமையானவை எனக் கருதப்படுகின்றன.
உணவு கொத்தமல்லியின் இலை, தண்டு, வேர் அனைத்தும் மருத்துவப் பயன் கொண்டவை. . . சாம்பார், இரசம் போன்ற தமிழர் சமையலில் இதன் விதைகள் பயன்படுகின்றன.கொத்தமல்லி விதையை தனியா என்றும் அழைக்கின்றனர். கொத்தமல்லி இலையை பச்சடியாக, பொடியாக அல்லது கீரையாக ஆக்குவர்.
கொத்தமல்லி தட்பவெப்ப நிலை பொருந்திய இடத்தில் எளிதாக வளரக்கூடியது. ஒரு ஏக்கருக்கு சுமாராக 12-15 கிலோ விதை தேவைப்படும். நிலத்தினை உழுது , தொழு உரம் இறைத்து, பாத்தி கட்டிய நீர் பாய்ச்சப்பட்ட நிலத்தின், ஈர மண்ணில் கொத்துமல்லி விதைகளை தூவி, நிலத்தினை கீறி விட வேண்டும். நான்கு நாட்களுக்கு ஒரு முறை என 40 நாட்களில் 10 முறை தண்ணீர் பாய்ச்ச வேண்டும். நடவு செய்த 20 மற்றும் 35ம் நாட்களில் ஒரு கை களை எடுக்க வேண்டும். வாழையில் ஊடுபயிராக கொத்துமல்லியை சொட்டுநீர்ப் பாசன முறையில் சாகுபடி செய்கிறார்கள்.[1]
கொத்தமல்லி (Coriandrum sativum) அல்லது மல்லி எனப்படுவது ஒரு மூலிகையும், கறிக்குப் பயன்படும் ஒரு சுவைப்பொருளும் ஆகும். இது Apiaceae தாவரக் குடும்பத்தைச் சார்ந்தது. சிறு செடி வகையைச் சார்ந்தது. இச்செடி 50 செமீ உயரம் வளரக் கூடியது. இந்தியா முழுவதும் பயிரிடப்படுகிறது.
ధనియాలు ఒక విధమైన వంటలో ఉపయోగించే గింజలు. వీటిని కొరియాడ్రం సటైవం; దీనిని మరో రకంగా సీలెంట్రో అని కూడా అంటారు ముఖ్యంగా అమెరికా దేశంలో పిలుస్తారు. ఈ మొక్కలు ఎక్కువగా మధ్యధరా దేశాల్లో కనిపించే వార్షిక మొక్క.ఉష్ణోగ్రత తగినంత వేడి ఉన్న ప్రదేశాలలో పెరగడం ఇష్టపడతాయి. ఈ మొక్కలు మంచి సువాసన కలిగి ఉంటాయి.ఇవి పెరిగె ప్రదేశాల నుండి కొన్ని మీటర్ల దూరం వరకు సువాసన వెదజల్లుతుంది. కాండం 3 అడుగుల పొడవ వరకు ఉండవచ్చు.కాండం సన్నగా వుండి ఆకులతో వుంటుంది.కొమ్మల దగ్గర పువ్వులు గుంపుగా ఉండి ఊదా రంగులో ఉంటాయి.
ధనియాలను ఇంగ్లీష్లో కొరియాండర్ అనీ, ల్యాటిన్లో కొరియాండ్రమ్ సెటైవం అనీ పిలుస్తారు. సాధారణంగా ధనియాలను సుగంధంకోసం వంటల్లో వాడుతుంటారు. ధనియాల గింజలను కూరపొడి, సాంబారు పొడి తయారీలకు, కూరల తాళింపుకోసం వాడటం ఆనవాయితీ.
ధనియాలలోని ఔషధ గుణాల గురించి మనకు అంతగా అవగాహన ఉండదు. .ధనియాలను సంస్కృతంలో ధన్యాకమని, హిందీలో ధనియ అని అంటారు. దీని మొక్క 30 సెంటీమీటర్ల వరకూ పెరుగుతుంది. ఆకులు చిన్నగా ఉండి, సువాన కలిగి ఉంటాయి. పువ్వులు గుత్తులు గుత్తులుగా ఏర్పడుతాయి. దీని కాయ రెండు దళాలుగా ఉంటుంది. ఈ రెండింటిలోనూ రెండు బీజాలు ఉంటాయి. ధనియాలు మొక్క దశలో ఉన్నప్పుడు దానిని మనం కొత్తిమీర అని వ్యవహరిస్తాము. దీనిని కూడా వంటలలో తరచుగా ఉపయోగిస్తాము. ధనియాలు తీపి, వగరు రుచులు కలిగి ఉంటాయి. ఎక్కిళ్లు, జ్వరా లను తగ్గిస్తాయి. కడుపులో మంటను తగ్గిస్తాయి. రుచిని పెంపొంది స్థాయి. ఆకలిని పెంచుతాయి. సుఖ నిద్ర కలుగజేస్తాయి. ఔషధోపయోగాలు - ధనియాలను వేయించి పొడి చేసి పూటకు సగం చెంచా చొప్పున క్రమం తప్ప కుండా తింటే శరీర దౌర్బల్యం తగ్గుతుంది. - ధనియాలను కషాయంగా కాచుకుని అందులో పంచదార కలిపి తాగితే అతి దాహం తగ్గుతుంది. - ధనియాలు చూర్ణం, పంచదార కలిపి బియ్యపు కడుగు నీటితో తీసుకుంటే శ్వాస, కాసలు తగ్గుతాయి. - ధనియాలు, శొంఠి కలిపి కషాయం తీసుకుని సేవిస్తే అజీర్ణం తగ్గుతుంది. - ధనియాల కషాయంలో పంచదార కలిపి తాగితే మంచి నిద్ర వస్తుంది. - ధనియాలు, జీలకర్ర, మిర్చి, కరివేపాకులను నేతిలో వేయించి, ఉప్పు కలిపి భద్రపరిచి ప్రతిరోజూ అన్నంతో తింటే రుచి పెరుగుతుంది. జీర్ణశక్తి పెరుగుతుంది. - ధనియాల కషాయానికి సమంగా తేనె కలిపి ఒక కప్పు మోతాదుగా సేవిస్తే మూత్రం ద్వారా జరిగే ఇంద్రియ నష్టం తగ్గుతుంది. - ధనియాలను పేస్టులాగా మెత్తగా నూరి తలమీద పట్టు వేసుకుంటే తలనొప్పి, వేడి తగ్గుతాయి. -ధనియాలు, బార్లి గింజలు సమంగా నూరి వాపు ఉన్నచోట లేపనంగా వేస్తే వాపు తగ్గుతుంది. ఆయుర్వేదిక్ వినియోగము గృహ చికిత్సలు/- డా. చిరుమామిళ్ల మురళీమనోహర్, ఎం.డి జ్వరం * ధనియాలను బరకగా నూరి, దాని తూకానికి ఆరు రెట్లు చన్నీళ్లుపోసి రాత్రంతా ఉంచాలి. ఉదయం పంచదార కలుపుకొని తాగితే శరీరంలో మంట, వేడి తగ్గుతాయి. * ధనియాలును, చెదుపొట్ల ఆకులను కషాయం తయారుచేసుకొని తాగితే జ్వరంలో ఆకలి పెరుగుతుంది. సుఖ విరేచనమై జ్వరం దిగుతుంది.
ధనియాలు ఒక విధమైన వంటలో ఉపయోగించే గింజలు. వీటిని కొరియాడ్రం సటైవం; దీనిని మరో రకంగా సీలెంట్రో అని కూడా అంటారు ముఖ్యంగా అమెరికా దేశంలో పిలుస్తారు. ఈ మొక్కలు ఎక్కువగా మధ్యధరా దేశాల్లో కనిపించే వార్షిక మొక్క.ఉష్ణోగ్రత తగినంత వేడి ఉన్న ప్రదేశాలలో పెరగడం ఇష్టపడతాయి. ఈ మొక్కలు మంచి సువాసన కలిగి ఉంటాయి.ఇవి పెరిగె ప్రదేశాల నుండి కొన్ని మీటర్ల దూరం వరకు సువాసన వెదజల్లుతుంది. కాండం 3 అడుగుల పొడవ వరకు ఉండవచ్చు.కాండం సన్నగా వుండి ఆకులతో వుంటుంది.కొమ్మల దగ్గర పువ్వులు గుంపుగా ఉండి ఊదా రంగులో ఉంటాయి.
ಕೊತ್ತುಂಬರಿ (ಕೋರಿಯಾಂಡರ್ ಸ್ಯಾಟಿವಮ್ ) ಎನ್ನುವುದು ಏಪಿಯಾಸಿಯೇ ಕುಟುಂಬದ ವಾರ್ಷಿಕ ಬೆಳವಣಿಗೆಯ ಔಷಧೀಯ ಸಸ್ಯವಾಗಿದೆ. ಕೊತ್ತುಂಬರಿಯು ದಕ್ಷಿಣ ಯುರೋಪ್ ಮತ್ತು ಉತ್ತರ ಅಮೇರಿಕದಿಂದ ನೈರುತ್ಯ ಏಷ್ಯಾ ಪ್ರದೇಶದ ಮೂಲ ಪದಾರ್ಥವಾಗಿದೆ. ಇದು ಮೃದುವಾದ, ಬೋಳು ಗಿಡವಾಗಿದ್ದು 50 centimetres (20 in) ಉದ್ದವಾಗಿ ಬೆಳೆಯುತ್ತದೆ. ಎಲೆಗಳು ವಿವಿಧ ಆಕಾರವುಳ್ಳವಾಗಿದ್ದು, ಸಸ್ಯದ ತಳದಲ್ಲಿ ವಿಶಾಲವಾಗಿ ಚಪ್ಪಟೆಯಾಗಿ ಚಾಚಿಕೊಂಡಿರುತ್ತದೆ ಮತ್ತು ಹೂವು ಬಿಡುವ ಕಾಂಡದ ಭಾಗದಲ್ಲಿ ತೆಳವಾಗಿರುತ್ತದೆ ಹಾಗೂ ಗರಿ ತುಂಬಿಕೊಂಡು ಎತ್ತರವಾಗಿರುತ್ತದೆ. ಹೂವುಗಳು ಚಿಕ್ಕ ಹೂಗೊಂಚಲುಗಳಲ್ಲಿ, ಬಿಳಿ ಅಥವಾ ಅತೀ ನಸುಗೆಂಪು ಬಣ್ಣದೊಂದಿಗೆ, ಅಸಮ ಪಾರ್ಶ್ವದಲ್ಲಿ, ಹೂದಳಗಳು ಅದರತ್ತ ಮುಖ ಮಾಡಿರುವುದಕ್ಕಿಂತ (ಕೇವಲ 5000–6 ಮಿಮೀ ಉದ್ದ) ಉದ್ದವಾಗಿ (ಕೇವಲ 5–6 ಮಿಮೀ) ಹೂಗೊಂಚಲಿನಿಂದ ಹೊರಕ್ಕೆ ಮುಖ ಮಾಡಿರುವಂತೆ ಹೊಂದಿರುತ್ತವೆ. ಹಣ್ಣು ಗೋಳಾಕೃತಿಯ ಒಣ ಸ್ಕಿಜೋಕಾರ್ಪ್ ಆಗಿದ್ದು 3-5 ಮಿಮೀ ವ್ಯಾಸವಿರುತ್ತದೆ.
ಸಸ್ಯದ ಎಲ್ಲಾ ಭಾಗಗಳು ಸೇವಿಸುವಂತಹುದಾಗಿದೆ. ಆದರೆ ಅಡುಗೆಯಲ್ಲಿ ಬಹು ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ ಹಸಿ ಎಲೆಗಳು ಮತ್ತು ಒಣಗಿದ ಬೀಜಗಳ ಭಾಗಗಳನ್ನು ಬಳಸಲಾಗುತ್ತದೆ. ಕೊತ್ತುಂಬರಿಯನ್ನು ಮಧ್ಯ ಪ್ರಾಚ್ಯ, ಮಧ್ಯ ಏಷ್ಯಾ, ಮೆಡಿಟರೇನಿಯನ್, ಭಾರತ, ದಕ್ಷಿಣ ಏಷ್ಯಾ, ಮೆಕ್ಸಿಕನ್, ಟೆಕ್ಸಾನ್, ಲ್ಯಾಟಿನ್ ಅಮೇರಿಕನ್, ಚೈನೀಸ್, ಆಫ್ರಿಕನ್ ಮತ್ತು ಆಗ್ನೇಯ ಏಷ್ಯಾ ಪ್ರದೇಶದ ಖಾದ್ಯಗಳಲ್ಲಿ ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ ಬಳಸಲಾಗುತ್ತದೆ.
ಕೊತ್ತುಂಬರಿ ಬೇರುಗಳು ಎಲೆಗಳಿಗಿಂತ ಗಾಢವಾದ ಮತ್ತು ತೀಕ್ಷ್ಣವಾದ ಸುವಾಸನೆಯನ್ನು ಹೊಂದಿರುತ್ತದೆ. ಇವುಗಳನ್ನು ವಿವಿಧ ಏಷ್ಯನ್ ಅಡುಗೆ ಪಾಕ ವಿಧಾನಗಳಲ್ಲಿ ಬಳಸಲಾಗುತ್ತದೆ. ಇವುಗಳನ್ನು ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ ಸೂಪ್ಗಳು ಮತ್ತು ಕರ್ರಿ ಪೇಸ್ಟ್ಗಳನ್ನು ಒಳಗೊಂಡು ಥಾಯಿ ಆಹಾರ ಪದಾರ್ಥಗಳಲ್ಲಿ ಬಳಸಲಾಗುತ್ತದೆ.
ಈ ಸಸ್ಯಗಳು ಕೊತ್ತುಂಬರಿಯಷ್ಟೇ ಹೆಚ್ಚಿಗೆ ಪ್ರಮಾಣದಲ್ಲಿ ಅವುಗಳು ಬೆಳೆಯುವ ಸ್ಥಳದಲ್ಲಿ ಬಳಸಲಾಗುತ್ತದೆ. [೧೫]
|month= ignored (help) |unused_data= ignored (help)CS1 maint: multiple names: authors list (link) |url= value (help) on 2007-06-01. Retrieved 2007-07-18. |archiveurl= value (help). Saskatchewan Herb and Spice Association. Archived from [http:// paridss. usask.ca/specialcrop/commodity/herb_spice/tour/coriander.html the original] Check |url= value (help) on 2007-08-18. Retrieved 2007-07-18. |first= (help); |access-date= requires |url= (help) ಕೊತ್ತುಂಬರಿ (ಕೋರಿಯಾಂಡರ್ ಸ್ಯಾಟಿವಮ್ ) ಎನ್ನುವುದು ಏಪಿಯಾಸಿಯೇ ಕುಟುಂಬದ ವಾರ್ಷಿಕ ಬೆಳವಣಿಗೆಯ ಔಷಧೀಯ ಸಸ್ಯವಾಗಿದೆ. ಕೊತ್ತುಂಬರಿಯು ದಕ್ಷಿಣ ಯುರೋಪ್ ಮತ್ತು ಉತ್ತರ ಅಮೇರಿಕದಿಂದ ನೈರುತ್ಯ ಏಷ್ಯಾ ಪ್ರದೇಶದ ಮೂಲ ಪದಾರ್ಥವಾಗಿದೆ. ಇದು ಮೃದುವಾದ, ಬೋಳು ಗಿಡವಾಗಿದ್ದು 50 centimetres (20 in) ಉದ್ದವಾಗಿ ಬೆಳೆಯುತ್ತದೆ. ಎಲೆಗಳು ವಿವಿಧ ಆಕಾರವುಳ್ಳವಾಗಿದ್ದು, ಸಸ್ಯದ ತಳದಲ್ಲಿ ವಿಶಾಲವಾಗಿ ಚಪ್ಪಟೆಯಾಗಿ ಚಾಚಿಕೊಂಡಿರುತ್ತದೆ ಮತ್ತು ಹೂವು ಬಿಡುವ ಕಾಂಡದ ಭಾಗದಲ್ಲಿ ತೆಳವಾಗಿರುತ್ತದೆ ಹಾಗೂ ಗರಿ ತುಂಬಿಕೊಂಡು ಎತ್ತರವಾಗಿರುತ್ತದೆ. ಹೂವುಗಳು ಚಿಕ್ಕ ಹೂಗೊಂಚಲುಗಳಲ್ಲಿ, ಬಿಳಿ ಅಥವಾ ಅತೀ ನಸುಗೆಂಪು ಬಣ್ಣದೊಂದಿಗೆ, ಅಸಮ ಪಾರ್ಶ್ವದಲ್ಲಿ, ಹೂದಳಗಳು ಅದರತ್ತ ಮುಖ ಮಾಡಿರುವುದಕ್ಕಿಂತ (ಕೇವಲ 5000–6 ಮಿಮೀ ಉದ್ದ) ಉದ್ದವಾಗಿ (ಕೇವಲ 5–6 ಮಿಮೀ) ಹೂಗೊಂಚಲಿನಿಂದ ಹೊರಕ್ಕೆ ಮುಖ ಮಾಡಿರುವಂತೆ ಹೊಂದಿರುತ್ತವೆ. ಹಣ್ಣು ಗೋಳಾಕೃತಿಯ ಒಣ ಸ್ಕಿಜೋಕಾರ್ಪ್ ಆಗಿದ್ದು 3-5 ಮಿಮೀ ವ್ಯಾಸವಿರುತ್ತದೆ.
ပုံသဏ္ဌာန် :
အပင်-- တစ်နှစ်ခံ ပင်ငယ်မျိုး ဖြစ်သည်။ အမြင့် တစ်ပေ ခန့် အထိ ရှိတတ်ပြီး အမြဲစိမ်း ပင်ဖြစ်သည်။ ပင်စည်လုံး အလွန် သေးငယ်၍ ချောမွေ့သည်။
အရွက်--- အရွက်များ လွန်စွာ ဖြာထွက်သည်။ ရွက်နားဝိုက် များ အလွန်ဟိုက် ကာ အဝိုက် ၃ ခု သို့မဟုတ် ၃ ခု ထက် ပို၍ ပါရှိ ၏ ။ အဝိုက်များသည် အပ်ချည် ကဲ့သို့ ကွဲဖြာနေ သည်။ ရွက်ပြား အစိမ်း ဖျော့ရောင် ရှိသည်။
အပွင့်--- အလွန်သေး ငယ်၍ အဖြူရောင် ရှိသည်။ ထီးပုံ ပန်းခိုင်မှ ပွင့်သည်။
အသီး--- ညိုဝါရောင် ရှိ၍ လုံးသည်။ အက်ကွဲသီး ဖြစ်၍ အခန်း လေးများတွင် တစ်ဖက်လုံး တစ်ဖက်ခွက် နေသော အစေ့လေး ပါရှိ၏ ။ အသုံးပြုနိုင်သည့်
အစိတ်အပိုင်းများ : အစေ့။
မြန်မာနိုင်ငံတွင် တွေ့နိုင်သောနေရာများ : မြန်မာနိုင်ငံ အနှံ့အပြား တွင်ပေါက်ရောက်သည်။ ရာသီ အလိုက် စိုက်ပျိုး ပင်ဖြစ်သည်။
စိုက်ပျိုးပုံ-
(က) စိုက်ခင်းမြေပြင်ခြင်း။ အလျား ပေ ၂၀ ၊ အနံ ၄ပေ ရှိ စိုက်ခင်း ဘောင်များကို မြေကောင်းစွာ မှုန့်ညက်အောင် ပြုပြင်ရန် လိုသည်။ မြေအား ပြုပြင်ပြီး နောက် နောက်ချေး မြေဆွေး ရသလောက် ဖြင့် ရောမွှေရမည်။
(ခ) စိုက်ပျိုးခြင်း။ ပေ ၂၀ ၊ ၄ ပေရှိ စိုက်ခင်း တစ်ဘောင် အတွက် မျိုးစေ့ တစ်ကျပ်သား ခန့် လိုသည်။ မစိုက်ပျိုး မီ မျိုးစေ့ များကို ကောင်းစွာ ခြောက်သွေ့စေ ပြီး ၇ရက်ခန့် ရေစိမ်၍ ဖောက်ထားပြီး မှ ကြဲပက် စိုက်ပျိုး သင့်သည်။ အပင် ထူလျှင် ၄ လက်မခြား ခန့် လက်ကြားခွဲ ပေးသင့်သည်။
(ဂ) ရေစုပ်ခြင်း ။ စိုက်ပျိုး ပြီး လျှင် ပြီးချင်း ကောက်ရိုးဖြင့် စိုက်ဘောင်အား ခပ်ပါးပါး ဖုံးအုပ်၍ ရေရွှဲရွှဲ လောင်းပေးရ မည်။ နေ့စဉ် မှန်မှန် ရေလောင်းပေး သင့်သည်။
(ဃ) ဆွတ်ခူးခြင်း။ စိုက်ပြီး ၄၅ ရက်မှ ရက်ပေါင်း ၆၀ အတွင်း နုတ်ယူ စားသုံးနိုင်သည်။
အသုံးဝင်ပုံ : အာနိသင်။ ။ မြန်မာဆေး ကျမ်းများ အလိုအရ နံနံစေ့သည် ဖန် ၊ ခါး ၊ စပ်၏ ။ ပူ၏ ။ ကြေကျက်က ချို၏ ။ ဝမ်းမီးကို တောက်စေ၏ ။ အစာကို ကြေကျက်စေ၏ ။ နှုတ်မြိန်စေ၏ ။ သွေး၊ လေ ၊ သလိပ် သုံးပါးကို ငြိမ်းစေ၏ ။
အသုံးပြုပုံ-
အစေ့
ქინძი თაშნეშე კორიანდრი (ლათ. Coriandrum sativum) — ართწანიანი ჩანარი ქორგამეფიშ ფანიაშე (Apiaceae). ქინძიშ ოდაბადეთ რე მერჩქინელი სქირონაშქაზუღაპიჯონა, სოდე ტყარი სახეთ ჩანს, ნამუთ კინ თი აბანეფშე რე კულტივირაფილი.
ქინძის უღუ ცილინდრული, თიმგემარინჯი ღერი, ნამუშ სიმაღალა 60 სმ-ს ანჭუ. ფორმათ მათირე ფურცელეფი რანეკას იდვალუაფუ. პეულეფი აკოშაყარელი რე რთულ ქორგეფო. სფეროშოვური ვარდა მოგჷრძე–მორგვალე გუმნაღელი უღუ. იკათუანს ეთერზეთეფს დო ციმუეფს.
საქორთუოს ქინძი უჯვეშაშ ბორჯიშე რე გოფაჩილი. თაქ ჩანს ქინძიშ მუსხირენი კულტურული გვარობა.
ქინძი თაშნეშე კორიანდრი (ლათ. Coriandrum sativum) — ართწანიანი ჩანარი ქორგამეფიშ ფანიაშე (Apiaceae). ქინძიშ ოდაბადეთ რე მერჩქინელი სქირონაშქაზუღაპიჯონა, სოდე ტყარი სახეთ ჩანს, ნამუთ კინ თი აბანეფშე რე კულტივირაფილი.
ქინძის უღუ ცილინდრული, თიმგემარინჯი ღერი, ნამუშ სიმაღალა 60 სმ-ს ანჭუ. ფორმათ მათირე ფურცელეფი რანეკას იდვალუაფუ. პეულეფი აკოშაყარელი რე რთულ ქორგეფო. სფეროშოვური ვარდა მოგჷრძე–მორგვალე გუმნაღელი უღუ. იკათუანს ეთერზეთეფს დო ციმუეფს.
საქორთუოს ქინძი უჯვეშაშ ბორჯიშე რე გოფაჩილი. თაქ ჩანს ქინძიშ მუსხირენი კულტურული გვარობა.
Kamsar, Kabsar (Af-Carabi: القزبر ama Af-Carabi: التِّـقْـدَة; Af-Ingiriis: coriander) (magaca Sayniska Coriandrum sativum) waa geed cawseed sanadle ah (sanadkii hal mar dhasha oo miro keena) caleentiisa raashinka ama suugada lagu carfiyo.
asalkiisu asia iyo waqoyiga africa. waxaa laga helaa wadamada kulaala bada cad waxaa lagu beeraa hindia laatin america iyo yurub.. caleemihiisa iyo mirihiisa waxaa loo adeegsada noocyo badan oo ka mid ah cuntada. badanaa wuu koraa ilaa 50cm ama 20 inch.
waa dhir sanadle ah oo aad u caraf badan caleemihiisa iyo mirihiisa waxaa loo adeegsada noocyo badan oo ka mid ah cuntada. badanaa wuu koraa ilaa 50cm ama 20 inch. ubixiisu waa acadaan, wuxuu dhalaa miro jaalle ama midabka qaxwada u eg. kamsarta waxaa lagu daraa geed uduga raashinka.
cuntada, iyo noocyo daawooyinka ka mida ah, waxaa lagu daaweeya qabsinada caloosha, calool majiirka iyo dibirada caloosha. chineseka ayaa hore u soo isticmaali jiray romatisamka iyo xanuunada caloosha, sidoo kale waxay u adegsan jireen xanuunada kaadi-haysta.
Khudaarta Bisil (fruit) Babaay · besbaaska · tamaandhada · saladhka · toonta · kaarootka · Liin Macaan · Liin Dhanaan · Liin Bambeelmo · Liin Qarboosh · Tufaax · Muus · Cambe · Canabka · Qare · Khudaarta Ceyriin (vegetable) Barandhe · Basal · tamaandhada · toonta · Dabocase · Kamsar Kamsar, Kabsar (Af-Carabi: القزبر ama Af-Carabi: التِّـقْـدَة; Af-Ingiriis: coriander) (magaca Sayniska Coriandrum sativum) waa geed cawseed sanadle ah (sanadkii hal mar dhasha oo miro keena) caleentiisa raashinka ama suugada lagu carfiyo.
कुस्तुम्बरी (Coriander) धान्याकम् भारते वर्धमानः कश्चन धान्यविशेषः । इदं धान्याकम् अपि सस्यजन्यः आहारपदार्थः । इदं आङ्ग्लभाषायां Coriander इति उच्यते । अस्य धान्याकस्य सस्यशास्त्रीयं नाम अस्ति Coriandrum Saticiam इति । अस्य धान्याकस्य धान्यकं, धान्यका, धान्यं, धानी, धानेयकः, कुस्तुम्बरुः, अल्रका, छत्रधान्यं, वितन्नकं, कुस्तुम्बरी, सुगन्धी, शाकयोग्यं, सूक्ष्मपत्रं, जनप्रियं, धान्यबीजं, बीजधान्यं, वेधकम् इत्यादीनि अन्यानि अपि नामानि सन्ति । एतत् धान्याकम् अपि भारते सर्वस्य अपि गृहस्य पाकशालायां भवति एव । एतत् यथा आहारत्वेन उपयुज्यते तथैव औषधत्वेन अपि उपयुज्यते । अस्य धान्याकसस्यस्य पत्रं, पुष्पं, काण्डं, मूलं तथा शलाटुः च उपयुज्यते ।
प्रधानेषु उपस्करद्रव्येषु द्रव्येषु अन्यतमा कुस्तुम्बरी । अस्याः बीजं, सस्यं च व्यापकरुपेण नित्यजीवने उपयुज्यते । आहारे सारः, क्वथितम् इत्यादीनां निर्माणे अस्य बीजानि, चित्रन्नं व्यञ्जनं इत्यादिषु पुर्णानां च उपयोगः क्रियते । अस्य एव कश्चन विशिष्ठेः गन्धः विद्यते । व्यञ्जनेषु कुस्तुम्बरीप्रयोगः आरोग्यप्रदः इति शुश्रुतस्य मतम् ।
एतत् धान्याकं यदा अशुष्कं भवति तदा मधुरं, सुगन्धयुक्तं हृद्यं च भवति । यदा शुष्कं भवति तदा कषायं, तिक्तमधुरं च भवति । एतत् धान्याकं स्निग्धं, शीतवीर्यं च ।
अपक्वकुस्तुम्बरीपर्णानि पिष्ट्वा लेप कृत्वा ललाटे लेपनेन शिरोवेदना अपगच्छति । पित्रस्य कारणेन जातः शोथः विसर्पिः (harpes) शनगण्डः गण्डमाला इत्यादिषु अपि अयं लेपः परिणामकारी । रक्तपित्तकारणेन नासिकातः रक्तस्रावः भवति चेत् कुस्तुम्बरीरसः नासिकायां स्थापनीयः । रक्तनेत्रे सति कुस्तुम्बर्याः रसेन्द्र कषायेन वा नेत्रं क्षालनीयम्
कुस्तुम्बरीबीजस्य त्वचं निष्कास्य मज्जाभागं क्षीरेण सह क्वथयित्वा सेव्यते चेत् भ्रमः मूर्छा, विस्मरणम् इत्यादयः मानसिकरोगाः शाम्यन्ति । इयं मस्तिष्कस्य बलप्रदा ।
अत्यन्तपिपासया यदा तृणारोगः भवति तदा कुस्तुम्बरीबीजानि किञ्चित्कानं शीतजले संस्थाप्य तदनन्तरं शोधयित्वा पातव्यम् । केषाञ्चित् सदा पिपासा भवति । तेन सह शरीरे दाहस्य अनुभवोऽपि भवति । नेत्रे ज्वलतः । शरीरस्य प्रत्येकमपि अङ्गं दहति वा इति भासते । अस्य कस्तुम्बरीरसेन शर्करां योजयित्वा सेवन्ते चेत् परिणामकारी इति प्रसिद्धः लेखकः चन्द्रशेखर ठाकूरः वदति ।
कुस्तुम्बरीपानकं प्रतिदिनं प्रातः सेवन्ते चेत् दाहः पिपासा च शाम्यति । शरीरस्य सर्वाणि स्नोतांसि शुद्धानि भवन्ति इति भावमिश्रस्य मतम् । ज्वरे कुस्तुम्बरीकषायः परिणामकारी ।
वमनं, शीतज्वरः , कामुकताधिक्यता इत्यादिषु पित्तजरोगेषु शकरामिश्रितः कुस्तुम्बरीरसः परिणामकारी । आंद्रकेन सह कुस्तुम्बरीरसस्य पानं आमज अजीर्णता अपगच्छति । मूत्राशयः परिशुद्धः भवति ।
Coriander (/ˌkɒriˈændər, ˈkɒriændər/;[1] Coriandrum sativum), also known as cilantro (/sɪˈlæntroʊ, -ˈlɑːn-/),[1]: 90 is an annual herb in the family Apiaceae. All parts of the plant are edible, but the fresh leaves and the dried seeds are the parts most traditionally used in cooking.
Most people perceive coriander as having a tart, lemon/lime taste, but to some individuals the leaves taste like dish soap. The perception of a soapy taste in certain aldehydes is linked to a specific gene.[2]
Coriander is native to regions spanning from Southern Europe and Northern Africa to Southwestern Asia.
It is a soft plant growing to 50 cm (20 in) tall. The leaves are variable in shape, broadly lobed at the base of the plant, and slender and feathery higher on the flowering stems.
The flowers are borne in small umbels, white or very pale pink, asymmetrical, with the petals pointing away from the centre of the umbel longer (5–6 mm or 3⁄16–1⁄4 in) than those pointing toward it (only 1–3 mm or 1⁄16–1⁄8 in long). The fruit is a globular, dry schizocarp 3–5 mm (1⁄8–3⁄16 in) in diameter.[3] Pollen size is approximately 30 μm (0.0012 in).[4]
First attested in English during the late 14th century, the word "coriander" derives from the Old French coriandre, which comes from Latin coriandrum,[5] in turn from Ancient Greek κορίαννον koríannon (or κορίανδρον koríandron),[6][7] possibly derived from or related to κόρις kóris (a bed bug),[8][9] and was given on account of its foetid, bed bug-like smell.[10]
The earliest attested form of the word is the Mycenaean Greek ko-ri-ja-da-na[11] (variants: ko-ri-a2-da-na, ko-ri-ja-do-no, ko-ri-jo-da-na)[12] written in Linear B syllabic script (reconstructed as koriadnon, similar to the name of Minos' daughter Ariadne) which later evolved to koriannon or koriandron,[13] and Koriander (German).[14]
Cilantro is the Spanish word for coriander, also deriving from coriandrum. It is the common term in American English for coriander leaves due to their extensive use in Mexican cuisine.[14]
Coriander grows wild over a wide area of Western Asia and Southern Europe, prompting the comment: "It is hard to define exactly where this plant is wild and where it only recently established itself."[15] Recent works suggested that coriander accessions found in the wild in Israel and Portugal might represent the ancestor of the cultivated coriander.[16][17] They have low germination rates and a small vegetative appearance. The accession found in Israel has an extremely hard fruit coat.[16]
Fifteen desiccated mericarps were found in the Pre-Pottery Neolithic B level (six to eight thousand years ago) of the Nahal Hemar Cave, published in Kislev 1988, and eleven from ~8,000–7,500 years ago in Pre-Pottery Neolithic C in Atlit-Yam, published as Kislev et al. 2004, both in Israel. If these finds do belong to these archaeological layers, they are the oldest find of coriander in the world.[18]: 163
About 500 millilitres (17 US fl oz) of coriander mericarps were recovered from the tomb of Tutankhamen, and because this plant does not grow wild in Egypt, Zohary and Hopf interpret this find as proof that coriander was cultivated by the ancient Egyptians.[15]
The Ebers Papyrus, an Egyptian text dated around 1550 BC, mentioned uses of coriander.[19]
Coriander seems to have been cultivated in Greece since at least the second millennium BC. One of the Linear B tablets recovered from Pylos refers to the species as being cultivated for the manufacture of perfumes; it was used in two forms – as a spice for its seeds and as an herb for the flavour of its leaves.[13]
This appears to be confirmed by archaeological evidence from the same period; the large quantities of the species retrieved from an Early Bronze Age layer at Sitagroi in Macedonia could point to cultivation of the species at that time.[20]
Later, coriander was mentioned by Hippocrates (around 400 BC), as well as Dioscorides (65 AD).[19]
Fresh leaves and dried seeds are the most commonly used in cooking, but all parts of the plant are edible, and the roots are an important element of Thai cooking. Coriander is used in cuisines throughout the world.[21]
The leaves are variously referred to as coriander leaves, fresh coriander, Chinese parsley, or (in the US and commercially in Canada) cilantro. The fresh leaves are an ingredient in many foods, such as chutneys and salads, salsa, guacamole, and as a widely used garnish for soup, fish, and meat.[22] As heat diminishes their flavour, coriander leaves are often used raw or added to the dish immediately before serving. In Indian and Central Asian recipes, coriander leaves are used in large amounts and cooked until the flavour diminishes.[14] The leaves spoil quickly when removed from the plant and lose their aroma when dried or frozen.
The taste of the leaves and the seeds are distinct. The seeds exhibit citrus overtones. The dominant flavorants in the leaves are the aldehydes 2-decenal and 2-dodecenal. The main flavorant in the seeds is (+)-linalool.[23]
The dry fruits are coriander seeds. The word "coriander" in food preparation may refer solely to these seeds (as a spice), rather than the plant. The seeds have a lemony citrus flavour when crushed due to terpenes linalool and pinene. It is described as warm, nutty, spicy, and orange-flavoured.
The variety C. sativum var. sativum has a fruit diameter of 3–5 mm (1⁄8–3⁄16 in), while var. microcarpum fruits have a diameter of 1.5–3.0 mm (0.06–0.12 in), and var. indicum has elongated fruits.[25] Large-fruited types are grown mainly by tropical and subtropical countries, e.g. Morocco, India, and Australia, and contain a low volatile oil content (0.1–0.4%). They are used extensively for grinding and blending purposes in the spice trade. Types with smaller fruit are produced in temperate regions and usually have a volatile oil content of around 0.4–1.8%, so they are highly valued as a raw material for the preparation of essential oil.[26]
Coriander is commonly found both as whole dried seeds and in ground form. Roasting or heating the seeds in a dry pan heightens the flavour, aroma, and pungency. Ground coriander seed loses flavour quickly in storage and is best ground fresh. Coriander seed is a spice in garam masala, and Indian curries, which often employ the ground fruits in generous amounts together with cumin, acting as a thickener in a mixture called dhania jeera.[27] Roasted coriander seeds, called dhania dal, are eaten as a snack.
Outside of Asia, coriander seed is used widely for pickling vegetables. In Germany and South Africa (see boerewors), the seeds are used while making sausages. In Russia and Central Europe, coriander seed is an occasional ingredient in rye bread (e.g. Borodinsky bread) as an alternative to caraway. The Zuni people of North America have adapted it into their cuisine, mixing the powdered seeds ground with chilli, using it as a condiment with meat, and eating leaves as a salad.[28]
Coriander seeds are used in brewing certain styles of beer, particularly some Belgian wheat beers. The coriander seeds are used with orange peel to add a citrus character.
Coriander seeds are one of the key botanicals used to flavour gin.
One preliminary study showed coriander essential oil to inhibit Gram-positive and Gram-negative bacteria, including Staphylococcus aureus, Enterococcus faecalis, Pseudomonas aeruginosa, and Escherichia coli.[29]
Coriander is listed as one of the original ingredients in the secret formula for Coca-Cola.[30]
Coriander roots have a deeper, more intense flavour than the leaves and are used in a variety of Asian cuisines, especially in Thai dishes such as soups or curry pastes.
Raw coriander leaves are 92% water, 4% carbohydrates, 2% protein, and less than 1% fat (table). The nutritional profile of coriander seeds is different from that of fresh stems or leaves. In a 100-gram (3+1⁄2 oz) reference amount, leaves are particularly rich in vitamin A, vitamin C, and vitamin K, with moderate content of dietary minerals (table). Although seeds generally have lower vitamin content, they do provide significant amounts of dietary fiber, calcium, selenium, iron, magnesium, and manganese.[31]
The essential oil from coriander leaves and seeds contains mixed polyphenols and terpenes, including linalool as the major constituent accounting for the aroma and flavour of coriander.[32]
Different people may perceive the taste of coriander leaves differently. Those who enjoy it say it has a refreshing, lemony or lime-like flavour, while those who dislike it have a strong aversion to its pungent taste and smell, characterizing it as soapy or rotten.[33] Studies also show variations in preference among different ethnic groups: 21% of East Asians, 17% of Caucasians, and 14% of people of African descent expressed a dislike for coriander, but among the groups where coriander is popular in their cuisine, only 7% of South Asians, 4% of Hispanics, and 3% of Middle Eastern subjects expressed a dislike.[34]
About 80% of identical twins shared the same preference for the herb, but fraternal twins agreed only about half the time, strongly suggesting a genetic component to the preference. In a genetic survey of nearly 30,000 people, two genetic variants linked to the perception of coriander have been found, the most common of which is a gene involved in sensing smells.[35] The gene OR6A2 lies within a cluster of olfactory-receptor genes, and encodes a receptor that is highly sensitive to aldehyde chemicals. Flavour chemists have found that the coriander aroma is created by a half-dozen substances, most of which are aldehydes. Those who dislike the taste are sensitive to the offending unsaturated aldehydes and, at the same time, may be unable to detect the aromatic chemicals that others find pleasant.[36] Association between its taste and several other genes, including a bitter-taste receptor, have also been found.[37]
Some people are allergic to coriander leaves or seeds, having symptoms similar to those of other food allergies. In one study examining people suspected of food allergies to spices, 32% of pin-prick tests in children and 23% in adults were positive for coriander and other members of the family Apiaceae, including caraway, fennel, and celery.[38] The allergic symptoms may be minor or life-threatening.[39][40]
Other herbs are used where they grow in much the same way as coriander leaves.
{{cite journal}}: Cite journal requires |journal= (help) {{cite journal}}: CS1 maint: multiple names: authors list (link) Coriander (/ˌkɒriˈændər, ˈkɒriændər/; Coriandrum sativum), also known as cilantro (/sɪˈlæntroʊ, -ˈlɑːn-/),: 90 is an annual herb in the family Apiaceae. All parts of the plant are edible, but the fresh leaves and the dried seeds are the parts most traditionally used in cooking.
Most people perceive coriander as having a tart, lemon/lime taste, but to some individuals the leaves taste like dish soap. The perception of a soapy taste in certain aldehydes is linked to a specific gene.
La kultiva koriandro (Coriandrum sativum) estas specio de koriandro, cimodora, kun fruktoj (duakenoj) globaj aŭ ovoidaj, ne disiĝantaj ĉe maturiĝo; kultivata pro enhavo de esenco uzata kiel specaĵo, por faraciaĵoj, likvoroj, parfumoj, k.a.[1]
En la kuirarto uzatas la semoj kaj la folioj de la planto. La semoj de la koriandro fajnigas ĉefe viandaĵojn, fiŝaĵojn kaj kukojn. La freŝaj folioj taŭgas por spici legomsupojn, salatojn kaj saŭcojn.
La kultiva koriandro (Coriandrum sativum) estas specio de koriandro, cimodora, kun fruktoj (duakenoj) globaj aŭ ovoidaj, ne disiĝantaj ĉe maturiĝo; kultivata pro enhavo de esenco uzata kiel specaĵo, por faraciaĵoj, likvoroj, parfumoj, k.a.
En la kuirarto uzatas la semoj kaj la folioj de la planto. La semoj de la koriandro fajnigas ĉefe viandaĵojn, fiŝaĵojn kaj kukojn. La freŝaj folioj taŭgas por spici legomsupojn, salatojn kaj saŭcojn.
Coriandrum sativum, llamado comúnmente cilantro, coriandro, culantro europeo, perejil chino, dannia o culantro Castilla (este último nombre en Perú, Ecuador, Honduras, Guatemala, Costa Rica y otros países americanos), hierba anual de la familia de las apiáceas (antes llamadas umbelíferas). Es una de dos especies aceptadas del género Coriandrum, que es el único miembro de la tribu Coriandreae.
Sus orígenes parecen inciertos, aunque generalmente se considera nativo del norte de África y el sur de Europa.
Planta que anualmente alcanza unos 40 o 60 cm de altura. Tiene tallos erectos, hojas compuestas por flores blancas y frutos aromáticos. Es de uso común en la cocina mediterránea, india, latinoamericana, china y del Sudeste Asiático. Todas las partes de la planta son comestibles, pero generalmente se usan las hojas frescas y las semillas secas.
Es de hábito anual y bajo condiciones normales, el cilantro alcanza de 40 a 60 cm de altura. Se da bien en suelos flojos y permeables, y en climas templados o de montaña en la zona tropical. Aunque es bastante resistente al frío, no sobrevive en terrenos encharcados.
Es una hierba poco complicada que puede plantarse en jardines o macetas. Sus flores, pequeñas y blancas aparecen en verano.
Las semillas se siembran en hileras, a 30 cm unas de otras, poniéndolas a 1 cm de profundidad; a más profundidad no germinan pues necesitan claridad. A las tres semanas brotan las plantas y hojas.
A escala industrial, generalmente se siembra en hileras separadas de 30 a 50 cm con la misma maquinaria utilizada para los cereales. Se usan de 20 a 40 kg de semillas por hectárea.
Sus principales problemas son el pulgón del coriandro (Hyadaphis coriandrii) y los hongos si hay excesiva humedad.[1]
Todas las partes de la planta son comestibles; sin embargo, son las hojas frescas y las semillas secas las de uso culinario más frecuente.
Uso culinario de los frutos
Los frutos del cilantro se usan generalmente secos. Despiden un aroma cítrico cuando se los muele o aplasta. Se usan para condimentar y son indispensables en la cocina india, en preparaciones como el curry.[2] Son un ingrediente básico de algunas cervezas belgas, salchichas alemanas y sudafricanas, pan de centeno en Rusia y países centroeuropeos (como sustituto de la alcaravea) y en ciertos platos nativos de la cocina etíope y árabe. Se añaden molidos como aromático al café en el Medio Oriente.
Las hojas frescas son ingrediente esencial del chutney, de la salsa verde y el guacamole mexicanos. Las hojas picadas también se usan como adorno, añadidas al final del cocimiento o justo antes de servir, sobre sopas y otros platos. Debe conservarse en el frigorífico dentro de envases herméticos, procurando consumirlo en pocos días, ya que se marchita rápidamente. No debe secarse ni congelarse porque pierde el aroma.
En Panamá, su uso es tradicional en la cocina panameña; empleadas en sopas, carnes, y guisos. Se utiliza preferentemente el culantro.
En Colombia, se emplea ampliamente en la preparación de sopas, ensaladas y puré de aguacate (también conocido en ese país como guacamole); aderezos con ají, entre otros usos. Hay dos variedades que conservan el mismo sabor, la que se siembra en clima templado cuyas hojas son más grandes y claras y la de clima frío, más verde y con hojitas muy finas.
En Ecuador, recibe el nombre de culantro, cilantro o hierbita. Se la utiliza en casi todos los platos: diversos platos típicos tanto de la región litoral como en la sierra, tales como el encebollado, el seco de chivo o gallina, locro de papas, entre otros.
En Perú, esta hierba se conoce como culantro, y se usa para preparar una de las comidas más típicas: el arroz con pollo. También se utiliza para preparar el uchucuta (salsa para guisos hecha de esta especia combinada con ají).
En Guatemala llamado cilantro, se usa para elaborar el " chirmol " (tomate picado, cebolla, cilantro, sal y limón) que se usa como acompañamiento o ensalada en platos como carne o pollo asado a la parrilla, pescado frito, entre otros… También se utiliza como hierba aromática en sopas e ingrediente en platillos típicos.
En Honduras también se le conoce como culantro, y es utilizado en diferentes acompañantes, como el conocido chimol o salsa casera mexicana (tomate, chile dulce (pimiento verde), cebolla y el culantro; o para realzar el sabor de las salsas y otras guarniciones.
En México su uso es muy extenso, se utiliza en la preparación de diversas salsas y moles, como saborizante en sopas y caldos, y fresco y picado como aderezo de diferentes tipos de tacos y antojitos.
En Guatemala, Costa Rica y otros países de América Central, se le conoce como culantro o cilantro y se utiliza frecuentemente para proporcionar sabor a las sopas o caldos, agregándose a estos una ramita —incluyendo la raíz y las hojas— justo antes de retirarlos de la cocina.
España: en Canarias es muy popular el uso de las hojas frescas en potajes y mojos que acompañan tanto carnes como pescados; en Extremadura es un ingrediente fundamental en el escabeche de Cuaresma para el bacalao y los repápalos que, por su parte, también lo llevan.
En Chile es muy popular en casi todas las comidas, se utiliza en la salsa pebre, las ensaladas y las cazuelas.
En Paraguay se lo conoce en guaraní como kuratu. Se lo utiliza fresco en una gran variedad de preparaciones, tales como sopas, guisos, verduras, ensaladas, pescados y aves. Combinado con otras especias aromáticas, se lo emplea en la elaboración de embutidos y chacinados, y en adobos para carnes de cordero y de cerdo. También para darle un mejor sabor a la cerveza en su proceso de fabricación. Los granos, enteros o triturados, se utilizan en carnes asadas, hortalizas rellenas, salsa curry y en conservas con vinagre. Un adobo tradicional para conservar carnes consiste en una mezcla de cilantro, comino y vinagre. Además son utilizadas las semillas secas molidas con sal, como condimento para huevos cocidos, que tradicionalmente son consumidas con mandioca hervida.
En Venezuela se considera un ingrediente fundamental de la cocina nacional. Es ampliamente utilizado en la preparación de sopas, guisos, carnes, pescados, ensaladas y salsas, como la famosa guasacaca[3] (salsa preparada a base de aguacate, pimentón verde o pimiento verde, ajo, cebolla y cilantro). Su aroma y sabor son muy apreciados en la gastronomía venezolana, tanto así, que los venezolanos asocian esta hierba a su cocina autóctona.
En Brasil se le conoce como coentro y es ingrediente importante en ciertos platos de la culinaria bahiana, especialmente.
La esencia o aceite esencial de cilantro se usa como aromatizante de licores, bebidas digestivas y en perfumería.
También se utiliza como complemento en algunos platos como sopas y similares.
En herbología se utilizan los preparados de cilantro por sus propiedades estimulantes, antiespasmódicas y estomacales.[4]
Debido a sus propiedades bactericidas se utiliza para combatir el mal aliento, masticando las hojas. También evita el mal olor de las axilas aplicando el jugo extraído de las partes blandas de la planta sobre ellas.[5]
Coriandrum sativum fue descrita por Carlos Linneo y publicado en Species Plantarum 256. 1753.[6]
Número de cromosomas de Coriandrum sativum (Fam. Umbelliferae) y táxones infraespecíficos: 2n=22[7]
El nombre vernáculo "coriandro" en todos los idiomas de la Europa Occidental deriva del latín coriandrum y a su vez del griego antiguo κορίαννον (koríannon), de origen no indoeuropeo.[8]
Coriandrum sativum, llamado comúnmente cilantro, coriandro, culantro europeo, perejil chino, dannia o culantro Castilla (este último nombre en Perú, Ecuador, Honduras, Guatemala, Costa Rica y otros países americanos), hierba anual de la familia de las apiáceas (antes llamadas umbelíferas). Es una de dos especies aceptadas del género Coriandrum, que es el único miembro de la tribu Coriandreae.
Sus orígenes parecen inciertos, aunque generalmente se considera nativo del norte de África y el sur de Europa.
Aedkoriander (Coriandrum sativum) on sarikaliste sugukonna koriandri perekonda kuuluv ühe- või kaheaastane rohttaim.
Aedkoriandri peen vars on 20–60 cm kõrgune. Alumised lehed tavaliselt sulglõhised, ülemised kaheli- või kolmelisulgjad. Õied valged või roosakad. Viljaks on kerakujuline laguvili. Valminud seemned on kollakaspruunid.
Pikemalt artiklis Koriandrisortide loend
Eestis levinumate sortide kohta puudub kindel teave. Mujal tuntakse ka sorte 'Asian', 'Big Leaf', 'Calypso', 'Caribe', 'Oaxaca', 'Confetti', 'Corriander', 'Cut and come again', 'Delfino', 'Douco', 'Eureka', 'Filtro', 'Taiga', 'Jantar', 'Thüringer' jpt.
Koriandri looduslik levila on Vahemere ääres. Taim kasvab metsikult Lähis-Idas ja Lõuna-Euroopas. Raske on kindlaks teha, kus ta kasvab looduslikult ja kuhu on sisse toodud, sest hooletusse jäetuna võib naturaliseeruda.
Pikemalt artiklis Koriander
Koriandrit nimetatakse ka "kinzaks". Aasia köökides lisatakse värskeid, intensiivse iseloomuliku lõhnaga lehti salatitele, suppidele ja kastmetele. Värsket koriandrit kasutatakse nagu aedpeterselli ja aed-harakputke, kuid kasutamisel ei tohiks liialdada, kuna värske koriandri maitse on tunduvalt tugevam.
Eestis kasutatakse vürtsina tavaliselt koriandriseemneid, millel on muskuse ja sidruni lõhn.
Koriandri vilju kasutatakse maitse, aroomi ja vitamiinide lisamiseks vorstidele, juustudele, liha- ja kalakonservidele, marinaadidele ning muudele kondiitri- ja kulinaariatoodetele. Koriander annab iseloomuliku maitse ka näiteks Borodino leivale.
Pikemalt artiklis Koriandriviljad
Euroopa farmakopöa järgi peavad koriandriviljad droogina sisaldama vähemalt 0,3% eeterlikku õli (Coriandri aetherolum).[3]
Aedkoriander (Coriandrum sativum) on sarikaliste sugukonna koriandri perekonda kuuluv ühe- või kaheaastane rohttaim.
Martorria (Coriandrum sativum) espezia bat da, Apiaceae familiako landare belarkara. Bere zurtoina 50 cm edukitzera irits daiteke. Asian du jatorria.
Martorri landareak mihilu eta perrexilarekin duen antzekotasuna dela eta zenbait lekutan "perrexil arabiar" bezala ere ezaguna da.
Bere izen zientifikoa zimitz intsektua adierazten duen grezierako korios hitzetik dator, izan ere, fruituak oraindik heldu gabe daudenean askatzen duten usai bereziak intsektu honekin bai omen du antzekotasunik. Hau honela izanda ere, fruitu helduek eta hosto fresko nahiz lehorrek salbia eta laranja zapore zoragarria eskaintzen dute.
Egun Hego Amerika osoan, Asia hegoaldean, Afrika iparraldean eta Europa erdian aurki daiteke.
Gozogile edo konfitari europarrek, inauterietan karrozetatik jendeari botatzeko gozokiak egiten omen zituzten martorri haziak azukrez estaliz. Aurrerago, gozoki hauek papertxo zatiengatik ordezkatu baziren ere bere jatorri izena mantendu zuten: konfeti.
Laranja azalaren usainarekin duen antzekotasuna dela eta haragi eta arrain marinatuei, salda ezberdinei eta barazkiei bere zapore berezia emateko erabili ohi da. Martorri hostoak, duten anis zaporeagatik, oso erabiliak dira Afrika iparraldean zopa, barazki, entsalada, arrain edo hegazti haragiak gozatzeko.
Martorria (Coriandrum sativum) espezia bat da, Apiaceae familiako landare belarkara. Bere zurtoina 50 cm edukitzera irits daiteke. Asian du jatorria.
Martorri landareak mihilu eta perrexilarekin duen antzekotasuna dela eta zenbait lekutan "perrexil arabiar" bezala ere ezaguna da.
Bere izen zientifikoa zimitz intsektua adierazten duen grezierako korios hitzetik dator, izan ere, fruituak oraindik heldu gabe daudenean askatzen duten usai bereziak intsektu honekin bai omen du antzekotasunik. Hau honela izanda ere, fruitu helduek eta hosto fresko nahiz lehorrek salbia eta laranja zapore zoragarria eskaintzen dute.
Egun Hego Amerika osoan, Asia hegoaldean, Afrika iparraldean eta Europa erdian aurki daiteke.
Gozogile edo konfitari europarrek, inauterietan karrozetatik jendeari botatzeko gozokiak egiten omen zituzten martorri haziak azukrez estaliz. Aurrerago, gozoki hauek papertxo zatiengatik ordezkatu baziren ere bere jatorri izena mantendu zuten: konfeti.
Korianteri (Coriandrum sativum) on yksivuotinen maustekasvi, joka on erityisen suosittu eri puolilla Aasiaa, Etelä-Amerikassa ja Välimeren ympäristössä. Kaikki kasvin osat ovat syötäviä, mutta yleisimmin käytetään siemeniä tai tuoreita tai kuivattuja lehtiä. Korianteri on sukua persiljalle ja porkkanalle.
Korianterin sijasta käytetään toisinaan meksikolaista korianteria, joka kuitenkin on paljon voimakkaampaa. Ne eivät ole keskenään sukua.
Kreikkalainen sana koris, joka tarkoittaa ludetta, on antanut nimensä korianterille.[1]
Monia belgialaisia vehnäoluita (witbier) maustetaan korianterilla.
Lehtikorianteri tunnetaan Etelä- ja Pohjois-Amerikassa myös espanjankielisellä nimellä cilantro. Tuoreet lehdet ovat tärkeä osa monissa aasialaisissa chutney-soseissa sekä meksikolaisissa salsakastikkeissa. Silputtuja korianterinlehtiä sirotellaan myös intialaisten ruokien kuten dhalin päälle, mutta lehtiä pitää varoa kuumentamasta, sillä lämpö tuhoaa niiden aromin nopeasti. Korianterin lehdet sisältävät muun muassa 10-undekenaalia (C11H20O). [2]
Korianterin maku on voimakkaan aromikas, makeahko ja kirpeän sitrusmainen. Se sopii esimerkiksi kaali- ja punajuuriruokien mausteeksi. Osa ihmisistä (4%-14%) kuitenkin kokee korianterin hajun ja maun saippua- tai multamaisena. Tämä johtuu hajuaistiin vaikuttavasta geenimuunnoksesta. [3]
Korianterin siemenen tuoksuvat murskattaessa hiukan sitruunamaisilta. Niiden makua on kuvattu myös lämpimäksi, pähkinäiseksi ja appelsiiniin vivahtavaksi – ja se on kaukana korianterin lehtien mausta, joten ruoanlaitossa niitä ei voi korvata toisillaan. Jauhetut korianterin siemenet ovat curry-maustesekoituksen pääainesosa sekä tärkeässä roolissa garam masalassa ja muutamissa muissa intialaisissa maustesekoituksissa.
Siemenet voi paahtaa kevyesti ennen käyttöä, ja ne murskataan helpoimmin morttelissa. Jauhettu korianteri menettää makunsa nopeasti.
Korianteria on löydetty niin Pompeijin raunioista kuin faraoiden haudoista, joten se ei ole tuore tulokas eurooppalaisessa keittiössä.mannaa: "Israelilaiset antoivat sille ruoalle nimeksi manna. Se muistutti korianterin siemeniä, mutta oli valkoista ja maistui hunajaleivältä." (2. Moos.16:31)[4]
Ensimmäisen kerran nimi coriandrum (korianteri) esiintyy Plinius vanhemman kirjoituksissa, jossa hän kuvailee kasvia, joka haisee luteelle.Lähteet Iisoppi ○ Kamomillasaunio ○ Korianteri ○ Lakritsikasvi ○ Liperi ○ Maustebasilika ○ Meirami ○ Mintut ○ Mäkimeirami ○ Persilja ○ Rakuuna ○ Rosmariini ○ Ruohosipuli ○ Sitruunamelissa ○ Tilli ○ Timjami ○ Valkosipuli Aromisuola ○ Curry ○ Fines herbes ○ Garam masala ○ Sitruunapippuri ○ Vaniljasokeri ○ Vanilliinisokeri
Aiheesta muualla
Korianteri (Coriandrum sativum) on yksivuotinen maustekasvi, joka on erityisen suosittu eri puolilla Aasiaa, Etelä-Amerikassa ja Välimeren ympäristössä. Kaikki kasvin osat ovat syötäviä, mutta yleisimmin käytetään siemeniä tai tuoreita tai kuivattuja lehtiä. Korianteri on sukua persiljalle ja porkkanalle.
Korianterin sijasta käytetään toisinaan meksikolaista korianteria, joka kuitenkin on paljon voimakkaampaa. Ne eivät ole keskenään sukua.
Kreikkalainen sana koris, joka tarkoittaa ludetta, on antanut nimensä korianterille.
Monia belgialaisia vehnäoluita (witbier) maustetaan korianterilla.
Coriandrum sativum
La coriandre Écouter ou coriandre cultivée (Coriandrum sativum) est une espèce de plantes herbacées annuelle de la famille des Apiacées (Ombellifères). C'est une plante aromatique cultivée dans les zones tempérées du monde entier et employée pour de nombreuses préparations culinaires, particulièrement en Asie, en Amérique latine et dans la cuisine méditerranéenne. Les feuilles sont généralement utilisées fraîches en accompagnement ou comme condiment. Les fruits séchés, souvent confondus avec des graines, sont utilisés comme épice. Moulus, ils sont un ingrédient de base de nombreux mélanges, tels que les currys. La coriandre est également une plante médicinale, reconnue notamment pour faciliter la digestion. On en tire une huile essentielle utilisée en aromathérapie, dans l'industrie alimentaire pour son arôme et comme agent de senteur en parfumerie, dans les cosmétiques ou les produits sanitaires.
« Coriandre longue » ou « coriandre chinoise » (Eryngium foetidum), « coriandre bolivienne » (Porophyllum ruderale) et « coriandre vietnamienne » (Polygonum odoratum) sont des appellations vernaculaires désignant d'autres espèces végétales, également utilisées en cuisine.
Le mot français vient du latin classique coriandrum, lui-même issu du grec κορίανδρον / koríandron[1] ou κορίαννον / koríannon. L'étymologie courante fait dériver le grec de la racine κόρις / kóris, « punaise », à cause de l'odeur[2] ; cependant le Dictionnaire historique de la langue française rejette cette version, parlant d'un terme « probablement d’origine méditerranéenne ». Une autre signification du mot κόρις : sorte de mille-pertuis, est par ailleurs plausible. John Chadwick fait un rapprochement entre la forme mycénienne du mot (κορίαδνον / koriadnon (𐀒𐀪𐀊𐀅𐀙 / korijadana en linéaire B)), et le nom d'Ariane, la fille de Minos[3].
Le mot français « coriandre » est du genre féminin aussi bien lorsqu'il désigne la plante que le fruit (l'épice)[a] ; ce n'est pas le cas de son équivalent dans les autres langues romanes[4].
L'origine de la coriandre est incertaine. Elle pousse à l'état sauvage dans une vaste zone au Proche-Orient et dans le Sud de l'Europe, suscitant le commentaire[5] : « Il est difficile de définir exactement où cette plante est sauvage et où elle ne s'est établie que récemment[6] ».
Quinze méricarpes desséchés ont été trouvés au niveau Néolithique précéramique B de la grotte de Nahal Hemar (en) en Palestine, ce qui est peut-être la plus ancienne trace archéologique de coriandre (environ 6 000 ans av. J.-C.)[5].
Le plus ancien témoignage de l'utilisation des fruits est un papyrus daté de 1550 av. J.-C. listant des plantes médicinales[7]. Environ un demi-litre de méricarpes ont été retrouvés dans le tombeau de Toutankhamon, et leur présence est courante dans d'autres sépultures de l'Égypte antique à cette époque. La coriandre n'existant pas à l'état sauvage en Égypte, Zohary et Hopf interprètent cette découverte comme une preuve que la coriandre était cultivée (Nouvel Empire, vers le XIVe siècle av. J.-C.)[5].
La coriandre semble avoir été cultivée dans la Grèce antique au moins depuis le IIe millénaire av. J.-C. Des tablettes en linéaire B provenant de la civilisation mycénienne mentionnent la coriandre, en quantité importante, comme offrande rituelle ou comme matière première pour la confection d'onguents et de produits aromatiques à l'usage des temples-palais[4]. Une des tablettes retrouvées à Pylos fait référence à la coriandre comme étant cultivée pour la fabrication de parfums, et elle aurait été utilisée sous deux formes : comme épice pour ses « graines », et pour la saveur de ses feuilles[3]. Une grande quantité de coriandre retrouvée dans une couche de l'Âge du bronze ancien à Sitagrí, en Macédoine, renforce l'hypothèse de la culture de la plante à cette période[8] (plus de 1 200 ans av. J.-C.). Les Hébreux l’utilisaient pour aromatiser leurs galettes et les Romains pour conserver leur viande au frais[9].
En France, des fouilles archéologiques ont mis en évidence la présence de la coriandre depuis l'Antiquité (entre le Ier siècle av. J.-C. et le Ve siècle)[10]. Elle fait partie des plantes dont la culture est recommandée dans les domaines royaux par Charlemagne dans le capitulaire De Villis (fin du VIIIe siècle ou début du IXe).
La coriandre est une plante annuelle élancée, ramifiée, mesurant généralement en floraison de 30 à 60 cm mais pouvant atteindre 1,40 m[11]. Le feuillage et la tige sont verts ou vert clair tirant parfois sur le rouge ou le violet pendant la floraison, glabres, luisants (notamment les faces inférieures des feuilles). L'inflorescence, blanche ou rose-mauve très pâle, est typique des Apiacées (Ombellifères) : petites fleurs pentamères disposées en ombelles composées. L'odeur de la plante est souvent décrite comme fétide[12],[13], surtout en floraison ou début de fructification.
La germination est épigée et la racine est pivotante. Les tiges sont dressées, grêles, cylindriques, striées. Leur croissance est sympodiale, parfois avec plusieurs branches latérales au niveau du premier nœud. Chaque ramification se termine par une inflorescence unique. La base de la tige d'un plant adulte est creuse et peut atteindre 2 cm de diamètre[11].
La plante est hétérophylle et les feuilles sont alternes. Plus nombreuses à proximité des racines (souvent regroupées en rosette), elles s'espacent et se raréfient dans la partie supérieure. Les feuilles inférieures sont pennatiséquées, à segments ovales en coin, incisés-dentés, les feuilles supérieures sont bi-tripennatiséquées, à lanières fines, linéaires-aiguës[12]. Les feuilles les plus basses sont pétiolées, les plus hautes ont un pétiole se réduisant jusqu'à former une gaine foliaire embrassant la tige, presque amplexicaule[11]. Les feuilles inférieures commencent à faner avant que les fruits n'arrivent à maturité.
L'inflorescence est une ombelle composée de 2 à 8 rayons primaires de tailles différentes (de telle sorte que les ombellules soient placées au même niveau) et 5 à 20 rayons secondaires[11]. L'involucre a une ou deux bractées foliacées linéaires mais est parfois inexistant. Les involucelles ont de 3 à 5 folioles (bractéoles) linéaires, courtes, réfléchies, unilatérales[12]. Le calice gamosépale se termine par 5 petites dents lancéolées, inégales, persistantes, que l'on peut encore observer sur les fruits mûrs. Les fleurs centrales sont régulières avec de petits pétales échancrés, bifides, courbés vers l'intérieur. Les fleurs périphériques sont asymétriques : les pétales orientés vers l'extérieur de l'ombelle sont nettement allongés et divisés. Le carpelle est composé d'un ovaire infère surmonté par un petit stylopode conique qui supporte deux styles plus longs.
Les fruits sont globuleux, parfois légèrement allongés, de 3 à 6 mm de diamètre[11]. Les fruits frais sont verts et dégagent la même odeur que les feuilles. Ils deviennent beiges, puis ocre-brun clair au cours de leur maturation et développent une odeur plus aromatique. Ce sont des schizocarpes (diakènes) constitués de deux méricarpes hémisphériques accolés, surmontés de ce qui reste du stylopode (parfois des styles) et des dents du calice, ne se séparant qu'une fois très secs. Chaque méricarpe a 9 côtes : 5 primaires flexueuses déprimées, 4 secondaires saillantes, carénées[12].
Feuilles inf. pennées, larges segments incisés dentés. Feuilles sup. très divisées, segments linéaires.
Inflorescence en ombelle composée.
Fleurs extérieures de l'ombellule asymétriques.
Fruits verts, les styles sont encore visibles.
Graines de coriandre. Taille de chacune environ 3.5 mm x 5 mm
Distribution : La coriandre est probablement originaire du Proche-Orient ou du Sud de l'Europe et s'est propagée très tôt à travers l'Ancien Monde (voir supra). Elle est aujourd'hui cultivée un peu partout sur la planète, principalement dans l'hémisphère nord. Elle a été décrite comme une plante sauvage en région méditerranéenne (Europe, Afrique du Nord, Proche-orient), au sud de la Russie, en Arménie, en Asie centrale, en Inde et en Chine. Toutefois il s'agit probablement de plantes échappées de cultures il y a plus ou moins longtemps : il est difficile de préciser où la coriandre est subspontanée, naturalisée ou indigène[7]. Elle peut pousser jusqu'à une altitude de 2 200 m.
Pollinisation : Entomophile, mellifère. Elle est réalisée par les insectes (dont les abeilles domestiques) attirés par le nectar sécrété par le stylopode quand les stigmates sont réceptifs à la pollinisation.
Dissémination : Barochore (par la gravité). Les fruits sont dispersés aux pieds des plantes mères, en tombant. Parfois l'éclatement des fruits alors qu'ils sont encore rattachés à la plante par leur pédicelle projette les méricarpes sur une courte distance.
Photopériodisme : La coriandre n'est pas sensible à la durée du jour. En Inde, elle est semée à tout moment de l'année, et peut produire deux récoltes par an[14].
Température : La coriandre peut endurer des températures négatives sur de courtes périodes, en particulier les jeunes plants, cette résistance aux froids diminuant après le développement de la tige. La température minimum de germination est de 4 à 6 °C, mais une température moyenne de 15 à 17 °C est nécessaire pour une germination en deux semaines après le semis. Une température élevée pendant la floraison favorise le rendement en fruits et leur teneur en huile essentielle[14].
Ce sont principalement les feuilles inférieures qui sont utilisées. De forme dentelée, elles rappellent celles du cerfeuil. Leur goût est frais et très particulier, mais ne plaît pas à tous. Elles entrent en grande partie dans la composition des currys verts. Tout comme pour le persil, on peut récolter les brins au fur et à mesure de leur maturation sur le plant, et ce jusqu'à l'apparition de fleurs blanches ; à ce moment la coriandre acquiert une odeur que certains qualifient de mauvaise.
Au Proche-Orient, elle est très utilisée, hachée fine, notamment pour la chich barak (sorte de raviolis) et la kebbé nayé.
Souvent confondus avec des graines, les fruits de coriandre ont un diamètre de quelques millimètres et sont creux et de couleur brun clair à beige[4]. Leur goût est différent de celui des feuilles. Ils sont usuellement utilisés séchés. Entiers, ils parfument les bocaux de cornichons (pickles) ou les liqueurs. Moulus, généralement après torréfaction, et associés à des baies de poivre, ils entrent dans la composition de base des poudres ou pâtes de curry, ou encore agrémentent des tajines et la harira au Maroc, des saucisses ou des terrines. Leur parfum est subtilement orangé.
En Algérie, dans les Hauts Plateaux, les fruits de coriandre sont moulus et mélangés à une préparation d'ail, ce qui donne une poudre ayant une très forte odeur (« koussbor we thoum » / coriandre et ail). Cette poudre est utilisée dans la préparation de nombreux plats comme le couscous. En Tunisie, on prépare le tabil qui signifie aussi bien les graines de coriandre que le mélange d'épices auquel on peut ajouter du carvi, de l'ail et du piment[15].
L'huile essentielle développe un parfum et un arôme proches de ceux des fruits dont elle est extraite. Plus facile à doser que les fruits ou leur poudre, elle est utilisée dans la production alimentaire industrielle (boissons, boulangerie, charcuterie, currys…).
Les racines sont surtout utilisées dans la cuisine asiatique, en particulier en Thaïlande. Pilées avec de l'ail et du poivre, elles constituent un condiment de base.
Feuilles de coriandre fraîches (jeunes pousses).
Fruits de coriandre entiers et moulus.
Racines de coriandre.
De nombreuses vertus sont traditionnellement attribuées à la coriandre, cultivée comme plante médicinale depuis l'Antiquité. Elle est surtout connue pour ses propriétés digestives et carminatives. Ses autres effets sur la santé ont peu été étudiés scientifiquement chez l’homme ; toutefois, certaines propriétés ont été mises en évidence par des études in vitro ou chez l'animal. Elle est de nos jours employée en phytothérapie, en homéopathie, et en aromathérapie. Ce sont principalement ses fruits entiers, ou en poudre, et son huile essentielle qui sont utilisés. La coriandre entre couramment dans la composition des tisanes facilitant la digestion, disponibles dans le commerce.
La coriandre est stomachique et carminative[13],[16], ses fruits sont traditionnellement employés dans le traitement des troubles digestifs (ballonnements, lenteur à la digestion, flatulences, spasmes). Pour cet usage, elle est officiellement classée comme plante médicinale en France et en Europe[17]. Elle est fréquemment utilisée en association avec d'autres plantes facilitant la digestion : angélique, aneth, fenouil, anis vert, carvi, badiane, etc. C'est un ingrédient essentiel du vespetrò, une liqueur italienne réputée carminative.
La coriandre est réputée stimulante, excitante[13],[16]. C'est l'un des constituants de l'Eau de mélisse des Carmes, un remède cordial et tonifiant.
Consommée en grande quantité, elle pourrait avoir un effet narcotique[13]. En Iran, elle est utilisée traditionnellement pour lutter contre l'anxiété et les insomnies. Cet effet a été observé en laboratoire sur des souris[18].
En poudre ou sous forme d'huile essentielle, elle est utilisée pour masquer le goût ou l'amertume d'autres plantes (séné, rhubarbe)[13].
Les feuilles auraient une utilité pour faire baisser le taux de tri-glycérides.[réf. nécessaire]
Fraîche, elle est réputée diurétique.[réf. nécessaire]
La coriandre est inscrite à la Pharmacopée française (liste A : plantes médicinales utilisées traditionnellement) et à la Pharmacopée européenne : l'utilisation des fruits est reconnue pour le traitement de troubles digestifs variés (ballonnements épigastriques, lenteur de la digestion, éructations, flatulences) et des colites spasmodiques[17].
En France, la coriandre en l'état ou en poudre peut être librement commercialisée en dehors du circuit pharmaceutique[19], mais toute spécialité pharmaceutique ou préparation comportant des indications thérapeutiques est soumise à une autorisation de mise sur le marché (AMM) de la part de l'Agence française de sécurité sanitaire des produits de santé (AFSSAPS).
Depuis les temps les plus anciens, la coriandre est considérée comme une plante magique aux propriétés aphrodisiaques, notamment en Égypte et en Palestine. Au Ier siècle, Dioscoride conseillait de boire du vin mêlé à de la coriandre pour favoriser la production de sperme. Les Romains l'associaient à de l'ail pressé pour confectionner un philtre d'amour. Elle fait partie d'une recette de pilules aphrodisiaques de l'Ananga Ranga (en) (livre indien sur l'art d'aimer du XVe ou XVIe siècle)[20]. Ses propriétés aphrodisiaques sont mentionnées dans les contes Les Mille et Une Nuits[14].
Toutefois cette vision n'est pas partagée par tous les auteurs. Hildegarde de Bingen (XIIe siècle) ne parlait pas de la coriandre[21] alors qu'elle connaissait les propriétés aphrodisiaques, donc néfastes, selon elle, de nombreuses épices orientales. Dans De vegetalibus (XIIIe siècle), Albert le Grand la décrit comme anaphrodisiaque. En Afrique du Nord, les fruits secs sont également considérés comme anaphrodisiaques[22].
Parmi ses utilisations dans le domaine alimentaire et de la santé humaine, l'huile essentielle est employée dans l'industrie pharmaceutique pour masquer l’amertume de certains médicaments. Elle est également employée comme agent de senteur dans des produits d'entretien ménager, des lessives, des produits cosmétiques, et en parfumerie.
La coriandre est mellifère : de grandes surfaces agricoles permettent la production d'un miel monofloral. Le miel de coriandre est produit un peu partout, mais en faible quantité, sauf en Europe de l'Est : en Roumanie et en Bulgarie, ainsi qu'en Russie, où il est une spécialité appréciée pour son arôme puissant.
On l'emploie parfois pour son parfum dans les pots-pourris.
La coriandre contient plusieurs composés antioxydants[24],[25], principalement des acides phénoliques (acide caféique, acide férulique, acide gallique et acide chlorogénique), mais aussi des terpénoïdes, des coumarines, des flavonoïdes (dans les fruits), et des caroténoïdes dans les feuilles (carotènes, xanthophylles : lutéine, zéaxanthine, cryptoxanthine).
Les feuilles sont riches[26] en vitamine K (310 µg pour 100 g[23]) jouant un rôle dans la coagulation sanguine et participant au développement des os.
Les feuilles contiennent de la β-carotène (3 930 µg pour 100 g[23]), provitamine de la vitamine A jouant un rôle essentiel dans la vision, la santé de la peau et des muqueuses, la formation des os et le fonctionnement du système immunitaire.
La coriandre fraiche est susceptible de provoquer des réactions allergiques chez les personnes hypersensibles aux ombellifères. La présence de vitamine K est à prendre en compte lors de traitements anticoagulants (antivitamine K)[26].
Selon Philippe Pouillard, entre 15 et 25% de la population déteste son odeur ou son goût[27]. Cette proportion varie cependant selon les régions[28]. Cette sensation est due à une défaillance du gène OR6A2, qui contrôle la sensibilité aux aldéhydes et donne un goût de savon à l'aliment[29],[30].
La coriandre est connue depuis l'Antiquité, consommée mondialement, répandue dans toutes les régions tempérées, facile à cultiver et traditionnellement réputée pour diverses propriétés. Elle fait donc naturellement l'objet d'études scientifiques, notamment dans les domaines de la nutrition, de la santé humaine et de l'agriculture.
En 2014, la France est importatrice nette de coriandre, d'après les douanes françaises. Le prix à la tonne à l'import était d'environ 2 100 €[36].
L'Ukraine et la Russie en produisent 196 000 tonnes pour l'huile essentielle. L'Inde en produit 154 000 tonnes (majoritairement destinées à la production d'épices).
Habitus (Botanical Garden KIT, Karlsruhe, Allemagne)
Fruits secs
Coriandrum sativum
La coriandre Écouter ou coriandre cultivée (Coriandrum sativum) est une espèce de plantes herbacées annuelle de la famille des Apiacées (Ombellifères). C'est une plante aromatique cultivée dans les zones tempérées du monde entier et employée pour de nombreuses préparations culinaires, particulièrement en Asie, en Amérique latine et dans la cuisine méditerranéenne. Les feuilles sont généralement utilisées fraîches en accompagnement ou comme condiment. Les fruits séchés, souvent confondus avec des graines, sont utilisés comme épice. Moulus, ils sont un ingrédient de base de nombreux mélanges, tels que les currys. La coriandre est également une plante médicinale, reconnue notamment pour faciliter la digestion. On en tire une huile essentielle utilisée en aromathérapie, dans l'industrie alimentaire pour son arôme et comme agent de senteur en parfumerie, dans les cosmétiques ou les produits sanitaires.
« Coriandre longue » ou « coriandre chinoise » (Eryngium foetidum), « coriandre bolivienne » (Porophyllum ruderale) et « coriandre vietnamienne » (Polygonum odoratum) sont des appellations vernaculaires désignant d'autres espèces végétales, également utilisées en cuisine.
Planda bliantúil a fhásann 50 cm ar airde, dúchasach do thuaisceart na hAfraice agus iarthar na hÁise. Maotháin chaola líneacha ar na duilleoga. Na bláthanna bán nó bándearg, na peitil neamhchothrom in umbail 1-3 cm ar leithead. Na torthaí 3-4 mm ar leithead, cruinneogach. Saothraítear é ar son na nduilleog, a úsáidtear i gcócaireacht Shíneach, Indiach is Mheicsiceach, agus na dtorthaí a úsáidtear mar spíosra in ispíní, curaithe, milseogra, is licéir.
O coandro ou coriandro (Coriandrum sativum) é unha herba anual da familia das apiáceas (antes chamadas umbelíferas). Especie do xénero Coriandrum, que é o único membro da tribo Coriandreae.
As súas orixes son dubidosas, aínda que xeralmente considérase nativo do norte de África e o sur de Europa. O coandro úsase desde tempos inmemoriais e o seu nome aparece dúas veces na Biblia. (Éxodo 16:31 e Números 11:7)
Planta anual que alcanza uns 40 ou 60 cm de altura. Ten talos erectos, follas compostas, flores brancas e froitos aromáticos. É de uso común na cociña mediterránea, india, latinoamericana, chinesa e do sueste asiático. Todas as partes da planta son comestibles, pero xeralmente úsanse as follas frescas e as sementes secas.
É de hábito anual e baixo condicións normais, o coandro alcanza de 40 a 60 cm de altura. Dáse ben en solos lixeiros e permeables e en climas tépedos ou de montaña na zona tropical. Aínda que é bastante resistente ao frío, non sobrevive en terreos encharcados.
É unha herba pouco complicada que pode plantarse en xardíns ou macetas. As súas flores, pequenas e brancas aparecen no verán.
As sementes seméntanse en fileiras, a 30 cm unhas das outras, poñéndoas a 1 cm de profundidade; a máis profundidade non xerminan pois necesitan claridade. Ás tres semanas abrollan as plantas.
A escala industrial, xeralmente cultívanse en filas separadas de 30 a 50 cm coa mesma maquinaria utilizada para os cereais. Úsanse de 20 a 40 kg de sementes por hectárea.
Os seus principais problemas son o pulgón do coriandro (Hyadaphis coriandrii) e os fungos se hai excesiva humidade.[2]
Todas as partes da planta son comestibles, mais, son as follas frescas e as sementes secas as de uso culinario máis frecuente.
Os froitos do coriandro úsanse xeralmente secos. Despiden un aroma cítrico cando se moen ou esmagan. Empréganse para condimentar e son indispensables na cociña india, en preparacións como o curry.[3] Son un ingrediente básico dalgunhas cervexas belgas, salchichas alemás e surafricanas, pan de centeo en Rusia e países centroeuropeos (como substituto da carvea) e en certos pratos da cociña etíope e árabe. Son un dos botánicos usados na fabricación do vermú.[4] Finamente, engádense moídos como aromático ao café no Medio Oriente.
As follas frescas son ingrediente esencial do chatni, da salsa verde e o guacamole mexicanos. As follas picadas tamén se usan como adorno, engadidas ao final do cocemento ou xusto antes de servir, sobre sopas ou outros pratos. O coandro fresco nunca se cociña porque a calor destrúe totalmente o seu aroma e sabor. Debe conservarse no frigorífico dentro de envases herméticos, procurando consumilo en poucos días, xa que mirra rapidamente. Non debe secarse nin conxelarse porque perde o aroma.
En Panamá, o seu uso é básico na cociña tradicional, empregadas en sopas, carnes e guisos.
En Colombia, emprégase amplamente na preparación de sopas, ensaladas e puré de aguacate (tamén coñecido nese país como guacamole); aderezos con chile, entre outros usos. Hai dúas variedades que conservan o mismo sabor, a que se sementa en clima temperado cunhas follas grandes e claras e a de clima frío, máis verde e con follas moi finas.
En Perú, esta herba coñécese como culantro, e úsase para preparar unha das comidas máis típicas: o arroz con polo. Tamén se utiliza para preparar o uchucuta (salsa para guisos feito desta especia combinada con chile).
En Honduras tamén se coñece como culantro, e é utilizado en diferentes acompañantes, como pode ser o chimol ou salsa caseira mexicana (tomate, pemento verde, cebola e o coandro; ou para realzar o sabor dos prebes ou outras gornicións.
En Cuba utilízase para aderezar a popular potaxe de feixóns negros, e algúns preparados con carne e polo.
En México o seu uso é moi extenso, utilízase na preparación de diversas salsas e moles, como saborizante en sopas e caldos, e fresco e picado como aderezo de diferentes tipos de tacos e antojitos.
En Guatemala, Costa Rica e outros países de América Central, coñecese como culantro ou cilantro e utilízase frecuentemente para proporcionar sabor ás sopas ou caldos, agregándose a estes unha ramiña —incluíndo a raíz e as follas— xusto antes de retiralos da cociña.
En Canarias é moi popular o uso das follas frescas en mollos que acompañan tanto carnes como peixes.
En Chile utilízase na salsa pebre e nas cazuelas.
En Paraguai coñécese en guaraní como kuratu. Emprégase fresco nunha gran variedade de preparacións, tales como sopas, guisos, verduras, ensaladas, peixes e aves. Combinado con outras especias aromáticas, emprégase na elaboración de embutidos e chacinados, e en adubos para carnes de cordeiro e de porco. Tamén para darlle un mellor sabor á cervexa no seu proceso de fabricación. Os grans, enteiros ou triturados, utilízanse en carnes asadas, hortalizas recheas, salsa curry e en conservas con vinagre. Un adubo tradicional para conservar carnes consiste nunha mestura de coandro, comiño e vinagre.
En Venezuela considérase un ingrediente fundamental da cociña nacional. É amplamente utilizado na preparación de sopas, guisos, carnes, peixes, ensaladas e salsas, como a famosa guasacaca[5] (salsa preparada a base de aguacate, pemento verde, allo, cebola e coandro). O seu aroma e sabor son moi apreciados na gastronomía venezolana, tanto así, que os venezolanos asocian esta herba á súa cociña autóctona.
A esencia ou aceite esencial de coandro úsase como aromatizante de licores e bebidas dixestivas e en perfumaría.
Tamén se utiliza como complemento nalgúns pratos como sopas e similares.
En herboloxía utilízanse os preparados de coriandro polas súas propiedades estimulantes, antiespasmódicas e estomacais.[6]
Debido ás súas propiedades antibactericidas utilízase para combater o mal alento, mastigando as follas. Tamén evita o mal olor das axilas aplicando o xugo extraído das partes brandas da planta sobre elas.[7]
O nome vernáculo "coriandro" en todos os idiomas da Europa Occidental deriva do latín coriandrum e á súa vez do grego antigo κορίαννον (koríannon), de orixe non indoeuropea.[8]
Coñecido tamén como coendro, cuandrillo, xendro.[9]
O coandro ou coriandro (Coriandrum sativum) é unha herba anual da familia das apiáceas (antes chamadas umbelíferas). Especie do xénero Coriandrum, que é o único membro da tribo Coriandreae.
As súas orixes son dubidosas, aínda que xeralmente considérase nativo do norte de África e o sur de Europa. O coandro úsase desde tempos inmemoriais e o seu nome aparece dúas veces na Biblia. (Éxodo 16:31 e Números 11:7)
Sjetveni korijandar (lat. Coriandrum sativum), od grčkog coris -stjenica i amon - anis, je jednogodišnja biljka iz porodice apiaceae.
Porijeklom je iz Azije.
Biljka je visoka između 30 i 90 cm. U upotrebi su listovi i plodovi, koji imaju različitu aromu, te se nadopunjuju. Listovi podsjećaju na listove peršina.
Korijandar sadrži eterična ulja, proteine, šećer, vitamin C i dijelom organske kiseline. Eterično se ulje dobiva destilacijom iz sjemena i čine ga 70% monoterpenoli, 10% monoterpeni, ketoni, esteri i kumarin.
Sitni bijeli ili bjeloružičasti cvjetovi javljaju se od lipnja do srpnja.
Posve zrele sjemenke skupljati početkom jeseni kada posmeđe jer nezrele imaju neugodan miris i nakon sušenja.
Pospješuje probavu, ublažava grčeve želuca i crijeva, sprječava nadutost te pomaže kod kašlja prehlade i bronhitisa.
U europskoj kuhinji uglavnom se upotrebljava sjeme, dok su u južnoameričkoj i azijskoj kuhinji bitni listovi, koji se pripremaju kao zelje. Svježi listovi imaju snažnu aromu mošusa i limuna. Ukusom su jako gorki i koriste se za garniranje jela i kao dodatak umacima, salatama i siru.
Svježe mljeveni plodovi dodatak su pecivu, jelima od kupusa, mahunastom povrću i tikvi. Zreli osušeni plodovi daju aromatični ukus i upotrebljavaju se u pripremi mnogih jela, posebno pečenih, a jedan je od sastojaka curry praška i začina za medenjake. Upotrebljava se i za dopunjavanje piva, likera, kompota, marinada i kolača.
Eterično ulje korijandera upotrebljava se u proizvodnji parfema. Ima i ljekovita svojstva te budi apetit, poboljšava probavu i ublažava grčeve i želučane tegobe. Korijander je u današnje vrijeme poznat po tome što potpomaže izlučivanje u živcima i stanicama nagomilanu živu i otrove.
Sjetveni korijandar (lat. Coriandrum sativum), od grčkog coris -stjenica i amon - anis, je jednogodišnja biljka iz porodice apiaceae.
Ketumbar (Coriandrum sativum) adalah tumbuhan rempah-rempah yang populer. Buahnya yang kecil dikeringkan dan diperdagangkan, baik digerus maupun tidak. Bentuk yang tidak digerus mirip dengan lada, seperti biji kecil-kecil berdiameter 1-2 mm. Ketumbar mempunyai aroma yang khas. Aroma ini disebabkan oleh komponen kimia yang terdapat dalam minyak atsiri ketumbar. Komponen utama minyak atsir ketumbar adalah linalool, dengan komponen pendukung lainnya seperti geraniol, geranil asetat dan camphor.[1]
Dalam perdagangan obat ia dinamakan fructus coriandri. Dalam bahasa Inggris dikenal sebagai coriander dan di Amerika Latin dikenal sebagai cilantro. Tumbuhan ini berasal dari Eropa Selatan dan sekitar Laut Kaspia.
Berbagai jenis masakan tradisional Indonesia kerap menggunakan bumbu berupa biji berbentuk butiran beraroma keras yang dinamakan ketumbar. Dengan tambahan bumbu tersebut, aroma masakan akan lebih nyata.
Tak hanya bijinya saja yang sering digunakan dalam masakan. Daunnya yang majemuk seperti seledri itu sering diiris tipis dan dijadikan taburan dalam masakan seperti sup dan salad khas Thailand. Di negara itu, ketumbar diberi nama phak chee. Sama dengan bijinya, daun ketumbar juga beraroma tajam.
Biasanya, tumbuhan ini ditanam di kebun-kebun daerah dataran rendah dan pegunungan. Tumbuhan ini dapat mencapai tinggi 1,3 m.[2]
Daunnya hijau dengan tepian bergerigi. Sedangkan, untuk bunga mejemuknya berbentuk payung bersusun berwarna putih dan merah muda. Untuk buah, bentuknya hampir bulat berwarna kuning bersusun, Kalau matang, buahnya mudah dirontokkan. Setelah itu, buahnya dikeringkan.
Di sana, biji yang dikeringkan. Di beberapa daerah, ketumbar sering diberikan nama yang berbeda-beda.
Semua bagian tumbuhan ini dapat dimakan, tetapi daun segar dan biji yang dikeringkan merupakan bagian-bagian yang paling banyak digunakan secara tradisional dalam masakan. Ketumbar umum didapati di dalam masakan Asia Selatan, Asia Tenggara, India, Timur Tengah, Kaukasus,[3][4] Asia Tengah, Laut Tengah, Tex-Mex, Amerika Latin, Brasil, Portugis, Tiongkok, Afrika, dan Skandinavia.[5][6]
Daunnya hijau dengan tepian bergerigi. Sedangkan, untuk bunga mejemuknya berbentuk payung bersusun berwarna putih dan merah muda.
Daun ketumbar dinamai coriander leaves, fresh coriander, Chinese parsley, atau (di Amerika Utara) cilantro. Daunnya mempunyai rasa yang berbeda dengan biji, dengan adanya semacam rasa citrus. Namun, sejumlah orang merasainya seperti sabun tidak enak, berbau menyengat dan menghindari memakan daun ini.[7]
Ketumbar biasanya digunakan pelancar pencernaan, peluruh kentut (carminative), peluruh ASI (lactago), dan penambah nafsu makan (stomachica). Namanya berbeda-beda di berbagai negara juga di berbagai daerah di Indonesia. Manfaat yang diambil dari ketumbar adalah dari daun, biji, dan buah. Dari semua bagian itu terdapat kandungan berupa sabinene, myrcene, a-terpinene, ocimene, linalool, geraniol, dekanal, desilaldehida, trantridecen, asam petroselinat, asam oktadasenat, d-mannite, skopoletin, p-simena, kamfena, dan felandren. Khasiatnya tak sebatas pelancar pencernaan saja. Ketumbar juga berguna untuk meredakan pusing, muntah-muntah, influenza, wasir, radang lambung dan radang payudara, campak, masuk angin, tekanan darah tinggi, dan lemah syahwat.
Minyak atsiri ketumbar mengandung coriandrol (linalool)[2]. Linalool dapat dimanfaatkan sebagai bahan baku parfum, farmasi, aroma makanan dan minuman, sabun mandi, bahan dasar lilin, sabun cuci, sintesis vitamin E, pestisida dan insektisida.[1]
Ketumbar terbagi menjadi 3 varietas berdasarkan bentuk buahnya[2], yaitu :
_Coriandrum_sativum_-_inflorescence.jpg)
.jpg)
|date= (bantuan) Ketumbar (Coriandrum sativum) adalah tumbuhan rempah-rempah yang populer. Buahnya yang kecil dikeringkan dan diperdagangkan, baik digerus maupun tidak. Bentuk yang tidak digerus mirip dengan lada, seperti biji kecil-kecil berdiameter 1-2 mm. Ketumbar mempunyai aroma yang khas. Aroma ini disebabkan oleh komponen kimia yang terdapat dalam minyak atsiri ketumbar. Komponen utama minyak atsir ketumbar adalah linalool, dengan komponen pendukung lainnya seperti geraniol, geranil asetat dan camphor.
Dalam perdagangan obat ia dinamakan fructus coriandri. Dalam bahasa Inggris dikenal sebagai coriander dan di Amerika Latin dikenal sebagai cilantro. Tumbuhan ini berasal dari Eropa Selatan dan sekitar Laut Kaspia.
Berbagai jenis masakan tradisional Indonesia kerap menggunakan bumbu berupa biji berbentuk butiran beraroma keras yang dinamakan ketumbar. Dengan tambahan bumbu tersebut, aroma masakan akan lebih nyata.
Tak hanya bijinya saja yang sering digunakan dalam masakan. Daunnya yang majemuk seperti seledri itu sering diiris tipis dan dijadikan taburan dalam masakan seperti sup dan salad khas Thailand. Di negara itu, ketumbar diberi nama phak chee. Sama dengan bijinya, daun ketumbar juga beraroma tajam.
Biasanya, tumbuhan ini ditanam di kebun-kebun daerah dataran rendah dan pegunungan. Tumbuhan ini dapat mencapai tinggi 1,3 m.
Daunnya hijau dengan tepian bergerigi. Sedangkan, untuk bunga mejemuknya berbentuk payung bersusun berwarna putih dan merah muda. Untuk buah, bentuknya hampir bulat berwarna kuning bersusun, Kalau matang, buahnya mudah dirontokkan. Setelah itu, buahnya dikeringkan.
Di sana, biji yang dikeringkan. Di beberapa daerah, ketumbar sering diberikan nama yang berbeda-beda.
Kóríandrajurt eða kóríander (fræðiheiti: Coriandrum sativum) einnig nefnd cilantro, kínversk steinselja eða dhania er einært grænmeti af sveipjurtaætt. Á spænsku er kóriander nefndur cilantro og er það orð algengt í Ameríku vegna þess að kóriander er algengur í mexíkóskum réttum. Oftast eru fersk laufblöð og þurrkuð fræ af kóriandrajurtinni notuð. Kóríandarjurt inniheldur andoxunarefni.
Í Indlandi eru þurrkuð kórianderfræ kölluð dhania. Fræin eru með sítrónubragði þegar þau eru mulin. Bragðinu er oft lýst eins og það sé heitt kryddbragð, með hnetukeim og appelsínubragði. Kórianderfræ eru krydd í kryddblöndunni garam masala og í karrýblöndum í indverskri matargerð er kóriander oft notað með kúmini. Ristuð kórianderfræ eða dhana dal eru borðuð beint.
Kóriander vex villtur á stóru svæði í Austur- og Suður-Evrópu og hefur verið ræktaður um þúsundir ára. Kóriander var fluttur til Norður-Ameríku árið 1670.
Jurtin Eryngium foetidum gefur sterkara en svipað bragð og kóriander. Hún er þekkt undir nafninu culantro.
Il coriandolo (Coriandrum sativum, L. 1753) o prezzemolo cinese o con il nome spagnolo cilantro, è una pianta erbacea annuale della famiglia delle Apiaceae (o Umbelliferae). Appartiene alla stessa famiglia del cumino, dell'aneto, del finocchio e del prezzemolo. Coriandrum è una parola latina citata da Plinio (Naturalis Historia), che ha le sue radici nella parola greca corys o korios (cimice) seguita dal suffisso -ander (somigliante), in riferimento alla supposta somiglianza dell'odore emanato dai frutti acerbi o sfregando le foglie.[1]
I fiori sono bianchi e sono riuniti in infiorescenze a ombrello, mentre i frutti sono diacheni aromatici. Si usano i frutti che maturano in giugno-luglio.
Nelle civiltà mediterranee trovò impiego fin nell'antichità come pianta aromatica e medicinale; in alcune tombe egizie viene raffigurato come offerta rituale. Il suo utilizzo da parte dei Micenei è attestato nelle tavolette in lineare B, dove appare definito già come "ko-ri-a-ndo-no". I Romani lo usarono moltissimo e Apicio ne fa la base di un condimento chiamato appunto "Coriandratum". Secondo Plinio il Vecchio (Naturalis Historia, XX, 82), mettendo alcuni semi di coriandolo sotto il cuscino al levar del sole si poteva far sparire il mal di testa e prevenire la febbre.
Dai semi rivestiti di zucchero prendono nome i coriandoli di Carnevale, in un secondo momento pallottoline di gesso, ora dischetti di carta multicolori.[2]
La raccolta delle ombrelle, recise insieme con il loro gambo, deve avvenire al mattino presto quando il coriandolo è ancora umido di rugiada. Vanno quindi essiccate subito altrimenti col tempo perdono molte proprietà. Le ombrelle vengono quindi riunite in mazzi e appese in luoghi ombreggiati, quando sono ben essiccate si battono all'interno di un sacchetto per separare i frutti dai peduncoli che li sostengono. I frutti si conservano poi in recipienti di vetro. I semi si dovrebbero conservare interi poiché la polvere di coriandolo perde aroma molto facilmente.
Originario dei paesi del Mar Mediterraneo, le foglie fresche e i semi essiccati sono utilizzati prevalentemente nella cucina indiana e latino americana. In Europa è oggi tornato in auge al seguito di quelle culture culinarie.
Entra nella preparazione di alcuni salumi, insaporisce carne, pesce e verdure, ma profuma anche birre, biscotti, confetti e il pampepato;[1] i semi vengono utilizzati come spezia. Questi sono meno piccanti delle foglie, sono dolci con un lieve sapore di limone. Macinati, i semi di coriandolo costituiscono uno degli ingredienti del curry e del garam masala. Le foglie, in Oriente, sono utilizzate al posto del prezzemolo. A Tenerife si usa nel Mojo verde (salsa). Nell'Africa Meridionale vengono inseriti nel boerewors, una salsiccia spiraliforme abbondantemente speziata. In passato, in Italia, lo si trovava nella mortadella. Nella città di Monte San Biagio e in alcuni paesi sulla costa Ionica della Basilicata il seme di coriandolo viene usato per condire l'impasto della salsiccia.
Secondo alcuni recenti studi nell'essere umano esistono delle componenti genetiche in base alle quali il coriandolo può essere apprezzato oppure del tutto sgradevole.[3][4]
Le radici vengono utilizzate in particolare nella cucina thailandese per preparare un condimento di base insieme con aglio e pepe.
Il coriandolo può essere usato come infuso contro i dolori di stomaco, è consigliato anche per problemi di aerofagia e le emicranie, aiuta la digestione e ha una funzione antidiarroica.[5]
In Sri Lanka le popolazioni tamil utilizzano i frutti per la preparazione di un decotto che, dolcificato con il miele, si assume per alleviare la tosse.[6]
È uno dei pochi chelanti del mercurio, sia nel nucleo della cellula (evitando il danno al DNA) sia negli spazi tra cellule, e fa sì che la colecisti riversi nell'intestino tenue molta più bile, contenente le tossine. Pertanto, se non è assunto con un chelante per l'intestino tenue, come la clorella, vi è una reintossificazione per riassorbimento del mercurio nelle terminazioni nervose dell'intestino.[7]
Il coriandolo (Coriandrum sativum, L. 1753) o prezzemolo cinese o con il nome spagnolo cilantro, è una pianta erbacea annuale della famiglia delle Apiaceae (o Umbelliferae). Appartiene alla stessa famiglia del cumino, dell'aneto, del finocchio e del prezzemolo. Coriandrum è una parola latina citata da Plinio (Naturalis Historia), che ha le sue radici nella parola greca corys o korios (cimice) seguita dal suffisso -ander (somigliante), in riferimento alla supposta somiglianza dell'odore emanato dai frutti acerbi o sfregando le foglie.
Blakinė kalendra (Coriandrum sativum) – salierinių (Apiaceae) šeimos, kalendros (Coriandrum) genties vienintelė rūšis.
Augalas vienmetis, apie 20-60 cm aukščio. Vaisiuose yra eterinių aliejų, naudojamų maisto pramonėje ir parfumerijoje, taip pat medicinoje. Augalas žydi birželio – liepos mėn. Auginamas daržuose. Lietuvoje auginamas dažnai.
Sējas koriandrs (Coriandrum sativum) jeb kinza ir viengadīgs čemurziežu dzimtas augs, kas tiek audzēts kā garšaugs. Koriandru sava patīkamā aromāta dēļ izmanto arī kosmētikā un ziepju ražošanā. Par koriandra izcelsmes vietu uzskata Vidusjūras reģionu un Tuvos Austrumus.
Ketumbar
Pengelasan saintifik Alam: Plantae (tanpa pangkat): Angiosperma (tanpa pangkat): Eudikota (tanpa pangkat): Asterida Order: Apiales Keluarga: Apiaceae Genus: Coriandrum Spesies: C. sativum Nama binomial Coriandrum sativumKetumbar (Coriandrum sativum) ialah sejenis tumbuhan herba semusim yang tergolong dalam famili Apiaceae. Ketumbar berasal dari Eropah Selatan, Afrika Utara dan Asia Barat Daya. Ketumbar adalah tumbuhan lembut dan tidak berbulu yang boleh bertumbuh hingga ketinggian 50 cm [20 inci]. Daun-daunnya berbagai-bagai bentuknya, yaitu bercuping luas pada tapak tumbuhan, dan lembut lampai pada aras batang berbunga yang lebih tinggi. Bunga-bunganya dibawa dalam umbel kecil berwarna putih atau merah jambu pudar, tak bersimetri, kelopak-kelopaknya yang menjauhi pusat umbel lebih panjang (5-6 mm) berbanding kelopak-kelopak yang tumbuh ke arah umbel (1-3 mm). Buahnya merupakan skizokarpa kering berbentuk bulat yang berdiameter 3-5 mm.
Semua bahagian tumbuhan ketumbar boleh dimakan, terutamanya daun segar dan benih keringnya yang sering dijadikan bahan masakan. Ketumbar menjadi ramuan biasa dalam masakan Timur Tengah, Asia Tengah, Mediterranean, Asia Selatan, Mexico, Texas, Amerika Latin, Cina, Afrika dan Asia Tenggara. Ketumbar juga digunakan untuk membuat minuman keras witbier dari Belgium.[1]
Daun ketumbar lain rasanya dari benihnya, yaitu lebih banyak rasa sitrus. Ada orang yang menjauhi daun ketumbar kerana rasa "bersabun" atau bau hamis. Kepercayaan bahawa perasaan ini ditentukan secara genetik mungkin timbul dari kelainan genetik pencerapan rasa kimia sintetik phenylthiocarbamide; namun, tiadanya hubungan terperinci antara ketumbar dan gen pencerapan rasa pahit yang dapat disahkan.[2]
Daun ketumbar segar dijadikan ramuan untuk pembuatan pelbagai masakan Asia Selatan (khususnya catni), hidangan Cina dan juga salsa dan guacamole dari Mexico. Daun ketumbar yang dicincang dijadikan hiasan masakan seperti dal dan kari. Daun ketumbar selalu digunakan mentah-mentah atau dibubuh pada hidangan sejurus sebelum disajikan kerana jika dimasak, haba akan cepat mengurangkan rasa ketumbar. Dalam resipi India dan Asia Tengah, daun ketumbar digunakan dalam bilangan besar dan dimasak hingga hilang rasanya.[3]) Daun ketumbar cepat rusak apabila dipetik dari tumbuhan, dan hilang baunya apabila dikeringkan atau dibekukan.
Buah ketumbar kering dipanggil biji ketumbar. Biji ketumbar apabila dihancurkan rasanya seperti limau karena hadirnya terpena linalool dan pinena. Biji ketumbar bersifat hangat, kekacangan, berempah, dan macam oren.
Biji ketumbar biasanya didapati dalam bentuk penuh dan kisar. Biji ketumbar penuh boleh dipanggang atau dipanaskan dalam kuali kering untuk seketika, kemudian dikisar untuk menguatkan dan mengubah baunya. Biji ketumbar kisar cepat hilang rasanya apabila disimpan, oleh itu lagi segar lagi bagus.
Biji ketumbar dijadikan rempah (Hindi: धनिया dhania) dalam membuat garam masala dan kari India yang selalu banyak menggunakan biji kisar bersama jintan putih. Biji ketumbar ini berperanan sebagai bahan pemekat. Biji ketumbar panggang atau dhana dal juga dijadikan makanan ringan, di samping dijadikan ramuan utama dua masakan India Selatan iaitu sambhar (Bahasa Tamil: சாம்பார்) dan rasam (இரசம்). Biji ketumbar direnih dengan air dan diminum sebagai ubat bersin tradisional.
Di luar Asia, biji ketumbar digunakan untuk menjeruk sayur, dan membuat sosej di Jerman dan Afrika Selatan (lihat boerewors). Di Rusia dan Eropah Tengah, biji ketumbar adalah ramuan yang sekali-sekala digunakan dalam roti rai sebagai pengganti jintan.
Biji ketumbar digunakan untuk menyediakan beberapa jenis bir yang tertentu, khususnya bir gandum di Jerman. Biji ketumbar ini digunakan bersama kulit oren untuk menambahkan rasa sitrus.
Akar ketumbar lebih kuat rasanya berbanding daunnya.[4] Akar ketumbar digunakan untuk memasak berbagai hidangan Asia, terutamanya masakan kuah dan pes kari Thai.
Ketumbar (Coriandrum sativum) ialah sejenis tumbuhan herba semusim yang tergolong dalam famili Apiaceae. Ketumbar berasal dari Eropah Selatan, Afrika Utara dan Asia Barat Daya. Ketumbar adalah tumbuhan lembut dan tidak berbulu yang boleh bertumbuh hingga ketinggian 50 cm [20 inci]. Daun-daunnya berbagai-bagai bentuknya, yaitu bercuping luas pada tapak tumbuhan, dan lembut lampai pada aras batang berbunga yang lebih tinggi. Bunga-bunganya dibawa dalam umbel kecil berwarna putih atau merah jambu pudar, tak bersimetri, kelopak-kelopaknya yang menjauhi pusat umbel lebih panjang (5-6 mm) berbanding kelopak-kelopak yang tumbuh ke arah umbel (1-3 mm). Buahnya merupakan skizokarpa kering berbentuk bulat yang berdiameter 3-5 mm.
Koriander (Coriandrum sativum) is een plant uit de schermbloemenfamilie (Apiaceae). De plant wordt ook wel 'ketoembar', 'coander' of 'wantsenkruid' genoemd. Het is een specerij die in veel verschillende keukens wordt gebruikt. De specerij komt oorspronkelijk uit het Midden-Oosten en het Middellandse Zeegebied. Koriander is een eenjarige plant.
Het is de enige soort in het geslacht Coriandrum.
Koriander wordt vaak gebruikt in de keukens van het Midden-Oosten, Middellands Zeegebied, India, Indonesië en andere Zuidoost-Aziatische landen, China, Latijns-Amerika en Afrika.
Alle delen van de plant zijn eetbaar. De verse bladeren en de gedroogde vruchten (doorgaans foutief als "zaden" aangeduid) worden het meest gebruikt in de keuken. Er is een groot verschil in smaak tussen de vruchten en de bladeren van de plant.
De vruchten worden zowel heel gebruikt als in poedervorm; in poedervorm wordt het ook wel ketoembar genoemd. Koriander(zaad) is tot op zekere hoogte met karwij(zaad) uitwisselbaar. Korianderzaad, ook wel bekend als duizelzaad, wordt naast karwijzaad en komijn gebruikt als smaakmaker in donkere bieren.
De bladeren hebben voor sommige mensen een lichte zeepsmaak, voor anderen lijkt de smaak op die van peterselie, maar met meer citroeninvloeden. Koriander kan echter ook als afstotend ervaren worden, en het eten zelfs in zeer kleine hoeveelheden volslagen verpesten. Hoe dat komt is vooralsnog onbekend, maar het vermoeden bestaat dat er een genetische component is die hierbij een rol speelt.[1]
Koriander wordt in België en Nederland voornamelijk gebruikt in gerechten van buitenlandse oorsprong en is hier gewoon in de supermarkt te koop. In vroegere tijden werd koriander wel vaak gebruikt in de Belgische en Nederlandse keuken; een laatste overblijfsel hiervan is terug te vinden in de gruut die in witbier gebruikt wordt in België. 'Korianderzaad' is onderdeel van speculaas- en koekkruiden.
Korianderblad wordt veel gebruikt in de Aziatische keuken en ook in Noord-Afrikaanse landen.[2] De smaak van het Libanese gerecht falafel, gefrituurde balletjes gemalen kikkererwten, wordt sterk bepaald door korianderzaad en korianderblad.[3]
Koriander (Coriandrum sativum) is een plant uit de schermbloemenfamilie (Apiaceae). De plant wordt ook wel 'ketoembar', 'coander' of 'wantsenkruid' genoemd. Het is een specerij die in veel verschillende keukens wordt gebruikt. De specerij komt oorspronkelijk uit het Midden-Oosten en het Middellandse Zeegebied. Koriander is een eenjarige plant.
Het is de enige soort in het geslacht Coriandrum.
Koriander (Coriandrum satívum) er ei urt i skjermplantefamilien. Både blad og frø kan brukast som matvarer, frøa tørka som krydder, blada gjerne friske. I europeisk mat er frøa mest brukt, medan både frø og blad er mykje nytta i asiatisk mat.
Wikimedia Commons har multimedia som gjeld: koriander Koriander (Coriandrum satívum) er ei urt i skjermplantefamilien. Både blad og frø kan brukast som matvarer, frøa tørka som krydder, blada gjerne friske. I europeisk mat er frøa mest brukt, medan både frø og blad er mykje nytta i asiatisk mat.
Koriander er en urteplante der både bladene (som friske) og frøene (som tørkede) kan benyttes til krydder. Smak og lukt er så forskjellig at man ikke bruker disse bestanddelene om hverandre, derfor kan man si at koriander er to kryddersorter. Korianderfrø er nevnt i Bibelen (2. Mos 16,31 og 4. Mos 11,7), hvor det sies at manna lignet på korianderfrø.
I Europa spiller frøene den største rolle (når man i Europa snakker om koriander tenker man helst på frøene), mens i asiatisk kokekunst fremfor alt benytter bladene. I Mexico brukes koriander, cilantro, hyppig, og der benyttes bladene.
Koriander inngår blant annet i krydderblandingen garam masala.
Koriander er også kjent under en rekke andre betegnelser: Arabisk persille, kinesisk persille, havekoriander, krydderkoriander, indisk persille og mange flere. Det spanske navnet er cilantro, som man ofte hører på engelsk, og av og til på norsk.
Navnet skal være avledet av de greske ordene coris (vegglus) og amon (anis). En annen forklaring av annet ledd er ar det kommer fra -ander (-lignende, det vil si veggluslignende).
De knuste bladenes lukt skal etter sigende minne om vegglus, og bærenes lukt om anis.
Koriander er en urteplante der både bladene (som friske) og frøene (som tørkede) kan benyttes til krydder. Smak og lukt er så forskjellig at man ikke bruker disse bestanddelene om hverandre, derfor kan man si at koriander er to kryddersorter. Korianderfrø er nevnt i Bibelen (2. Mos 16,31 og 4. Mos 11,7), hvor det sies at manna lignet på korianderfrø.
Kolendra siewna (Coriandrum sativum L.) – gatunek rośliny jednorocznej należący do rodziny selerowatych (Apiaceae Lindl.). Pochodzi znad Morza Śródziemnego, lecz zaaklimatyzował się też w krajach chłodniejszych. W Polsce jest uprawiany, rzadko zdziczały lub zawleczony[2].
Kwiatostan (widok z góry)
Nasiona
Korzeń
Nasiona kolendry znaleziono w grobowcu faraona Tutenchamona (zm. 1323 r. p.n.e.). Wzmiankowana jest dwa razy w Starym Testamencie: Wj 16,31 i Lb 11,7[5]. Znana i stosowana już w starożytnym Rzymie i Grecji, stamtąd rozpowszechniła się w całej Europie, gdzie uprawiana jest powszechnie (Niemcy, Holandia, Anglia), w Polsce uprawiana od czasu Piastów, obecnie na niewielką skalę[6]. Zielone części rośliny mają w czasie wegetacji silny aromat, dzięki któremu są bardzo cenione jako przyprawa w niektórych kuchniach. Dojrzałe owoce również mają mocny aromat, ale zupełnie inny od pędów.
Stanowi pospolitą przyprawę kuchenną, jest podstawowym składnikiem indyjskiej mieszanki przyprawowej curry. W kuchni nasiona używane są jako dodatek do ciast (szarlotki), pierników i kruchych ciasteczek, a także do przyprawiania sosu pomidorowego, sałatek oraz ryżu. Stosuje się je w masarstwie, likiernictwie i browarnictwie. Świeże listki kolendry są popularną przyprawą w wielu kuchniach azjatyckich oraz w kuchni portugalskiej, gruzińskiej i marokańskiej.
Niemieckie firmy używają kolendry do przyprawiania frankfurterów. Korzenie oraz świeże liście są częstym składnikiem dań egipskich i peruwiańskich. Z kolei w Grecji kolendra używana jest czesto do dań z wieprzowiny[4].
Kolendry używa się do przyprawiania chleba, ciast, owoców, słodyczy, czekolady, likierów i innych alkoholi[4].
W średniowieczu uważana była za afrodyzjak. Chińczycy wierzyli z kolei, że nasiona kolendry dawaly nieśmiertelność temu kto je spożył[4].
Kolendra siewna (Coriandrum sativum L.) – gatunek rośliny jednorocznej należący do rodziny selerowatych (Apiaceae Lindl.). Pochodzi znad Morza Śródziemnego, lecz zaaklimatyzował się też w krajach chłodniejszych. W Polsce jest uprawiany, rzadko zdziczały lub zawleczony.
Coentro (Coriandrum sativum, do grego κορίαννον) é uma planta glabra, da família Apiaceae, de flores róseas ou alvas, pequenas e aromáticas, cujo fruto é diaquênio e cuja folha, usada como tempero ou condimento, exala odor característico.
Para a maioria das pessoas, o coentro tem um sabor azedo, mas para aproximadamente um quarto da população, as folhas tem um sabor que lembra sabão. Esta diferença é relacionada com um gene que detecta certos aldeídos presentes nas folhas.[1]
Embora de origem incerta, sabe-se que os antigos egípcios já a utilizavam para embalsamar os corpos e como planta medicinal (a ele se atribuíam propriedades digestivas, calmantes e, quando usado externamente, para alívio de dores das articulações e reumatismos). É provavelmente originária da bacia do Mediterrâneo onde os gregos e os romanos a utilizavam em pratos e bebidas.
O coentro é muito utilizado na cozinha indiana e árabe. Em Portugal, é muito utilizado no Alentejo, para enriquecer pratos tais como as açordas e as tradicionais sopa de cação e carne de porco à alentejana, é utilizado também para temperar saladas. Mais a Sul, no Algarve, a sua utilização é pouco frequente. Na região da grande Lisboa o seu uso era também limitado no entanto, e desde há algum anos, também aquela zona do país se rendeu ao seu aroma perfumado e passou a integrá-lo na sua alimentação.
No Brasil, o coentro é muito utilizado na culinária nordestina e também na região Norte.
O coentro pode ser plantado em jardineiras, vaso e até mesmo em copos de 200 ml, mas nesse último caso o desenvolvimento é um pouco prejudicado. A colheita poderá ser feita após aproximadamente 50 dias da plantação da semente. O ciclo de produção dessa hortaliça é relativamente curto, se comparado ao de outras plantas como a salsa.[2]
Coentro (Coriandrum sativum, do grego κορίαννον) é uma planta glabra, da família Apiaceae, de flores róseas ou alvas, pequenas e aromáticas, cujo fruto é diaquênio e cuja folha, usada como tempero ou condimento, exala odor característico.
Para a maioria das pessoas, o coentro tem um sabor azedo, mas para aproximadamente um quarto da população, as folhas tem um sabor que lembra sabão. Esta diferença é relacionada com um gene que detecta certos aldeídos presentes nas folhas.
Coriandrul (Coriandrum sativum) este o specie de plantă erbacee anuală din familia umbeliferelor, exclusiv de cultură, înaltă de 30–100 cm[1] , cu flori albe sau roz și fructe în formă de globulețe, bogate în uleiuri eterice, fapt pentru care semințele uscate se întrebuințează în industria farmaceutică, a parfumurilor sau drept condiment. Poartă și denumirile de puciognă, buruiană-pucioasă sau piper-alb.
Principalii constituienți ai coriandrului sunt 0,20—1% ulei volatil format din 60—70% d-linalol sau coriandrol, geraniol, cimol, pinen, terpinen, felandren, dipentene, acid petroselinic etc. ; 15—20% lipide, 10% amidon, 4—5% substanțe minerale, pectine etc.
Are proprietăți bactericide și fungicide.
Având acțiune vermifugă, se folosește la combaterea viermilor intestinali[2] .
Intră în compoziția ceaiului contra colicilor pentru copii, în ceaiul gastric nr. 2 și în ceaiul tonic aperitiv. Intră și în compoziția apei aromatice cu care se prepară apoi tinctura de malat de fier.
Coriandrul este cunoscut și ca un bun tonic al sistemului nervos[2].
Înmulțirea se face prin semințe, care se seamănă în lunile aprilie-mai, în ghiveci se poate semăna în orice moment al anului. Coriandrul are nevoie de multă lumină, iubește soarele și căldura, iarna, vasul în care crește planta trebuie așezat într-o încăpere unde temperatura să nu coboare sub 18 grade C, vara se udă de două ori pe săptămână, umiditatea în exces duce la putrezirea rădăcinilor.
Floare de coriandru
Seminţe coriandru
Frunze coriandru
Coriandru la maturitate
Anason · Ardei · Arpagic · Boia · Busuioc · Ceapă · Chili · Chimen · Chimion · Cimbrișor · Cimbru · Cimbru de câmp · Coriandru · Creson · Cuișoare · Curry · Fenicul · Ghimbir · Hrean · Ienibahar · Ienupăr · Lemn dulce · Leuștean · Levănțică · Limba mielului · Maghiran · Mărar · Mentă · Muștar alb · Muștar negru · Nucșoară · Pătrunjel · Piper · Roiniță · Rozmarin · Salvie · Schinduf · Scorțișoară · Șofran · Șovârf · Tarhon · Usturoi · Zerdiceaf
Carte · 
Categorie · 
Portal · 
WikiProiect
Legume, fructe, ierburi aromatice, plante erbacee Alliaceae 
Coriandrul (Coriandrum sativum) este o specie de plantă erbacee anuală din familia umbeliferelor, exclusiv de cultură, înaltă de 30–100 cm , cu flori albe sau roz și fructe în formă de globulețe, bogate în uleiuri eterice, fapt pentru care semințele uscate se întrebuințează în industria farmaceutică, a parfumurilor sau drept condiment. Poartă și denumirile de puciognă, buruiană-pucioasă sau piper-alb.
Koriander siaty (Coriandrum sativum) je jednoročná rastlina z čeľade mrkvovitých (Apiaceae), plano rastúca v Stredomorí, oddávna pestovaná v Indii a v Egypte.
Koriander siaty patrí do čeľade mrkvovitých. Ide o jednoročnú mrkvovitú bylinu, ktorej byľ dosahuje výšku až jedného metra a hore sa vetví. Listy majú delené, čiarkovité úkrojky. Kvety majú bielu alebo ružovú farbu, pričom tvoria okolíky. Plod je guľatý a hnedožltý. Koriander kvitne v období júna a júla. Účinnými látkami sú predovšetkým silice a niektoré vitamíny skupiny B.[1]
Z koriandra sa zbiera plod, ktorý sa využíva ako korenie. Koriander podporuje tvorbu žalúdočných štiav, čím priaznivo ovplyvňuje trávenie.
Koriander je príbuzný anízu, rasci a kôpru. Používa sa najmä na nakladanie húb a zeleniny, do chleba a údenárskych výrobkov, na prípravu jahňacieho a bravčového mäsa a na výrobu alkoholických nápojov. Z koriandra sú požívateľné všetky časti rastliny. Každá má svoju špecifickú arómu a chuť. Listy majú nepatrnú príchuť anízu, semená sú sladkasté, arómou pripomínajúce pomarančovú kôru, a koreň je intenzívnejšou verziou listu.
Commons ponúka multimediálne súbory na tému Koriander siaty
Wikidruhy ponúkajú informácie na tému Koriander siaty
Koriander siaty (Coriandrum sativum) je jednoročná rastlina z čeľade mrkvovitých (Apiaceae), plano rastúca v Stredomorí, oddávna pestovaná v Indii a v Egypte.
Koriander siaty patrí do čeľade mrkvovitých. Ide o jednoročnú mrkvovitú bylinu, ktorej byľ dosahuje výšku až jedného metra a hore sa vetví. Listy majú delené, čiarkovité úkrojky. Kvety majú bielu alebo ružovú farbu, pričom tvoria okolíky. Plod je guľatý a hnedožltý. Koriander kvitne v období júna a júla. Účinnými látkami sú predovšetkým silice a niektoré vitamíny skupiny B.
Koriánder (znanstveno ime Coriandrum sativum) je enoletna začimbna rastlina, ki zraste 50 do 60 cm visoko. Cvete v belih ali bledo rdečkastih kobulih. Rastlina je mehka in rahlo gnilega vonja. Listi imajo različno velikost, so široko loputasti pri dnu rastline in manjši ter pernati višje na rastlinskem steblu. Cvetovi so v malih kobulih, nesimetrične oblike. Cvetni listi, ki so usmerjeni od središča kobula so dolgi od 5 do 6 mm, tisti, ki pa so usmerjeni proti središču kobula, so dolgi le 1 do 3 mm. Plod je oblaste oblike, suh in njegov premer je 3 do 5 mm.
Ime koriander izhaja iz latinske besede coriandrum, ki jo je prvi omenjal Plinij starejši. Latinska beseda izhaja iz grške besede corys, kar pomeni posteljna stenica in -ander, podoben. Nanaša se na domnevno podobnost vonja zmečkanih listov z izrazitim vonjem stenic, ki ga danes v dobi insekticidov skoraj ne poznamo več.
Užitni so vsi deli rastline. Pri kuhanju se uporabljajo največ zreli listi in zrela ter posušena semena.
Koriander je ena najstarejših začimb, mnenja o njem so bila v preteklosti deljena. Zdravniki so od antike do srednjega veka svarili pred preobilnim uživanjem koriandra, ker naj bi povzročal nespamet. Kljub temu sodi koriander med zelo priljubljene začimbe na Orientu, Sredozemlju, Južni Aziji, Latinski Ameriki, Kitajskem, Afriki in Jugovzhodni Aziji. Koriander raste v jugozahodni Aziji in Severni Afriki.
Koriander dodajamo v:
Koriandrovi listi imajo drugačen okus kot semena. Okus je podoben peteršilju, vendar je sočnejši s citrusovim priokusom. Nekateri opredeljujejo njihov okus kot neprijeten, sladkoben in celo smrdljivega vonja. Menijo, da je okus pogojen genetsko, vendar to dejstvo ni v celoti raziskano.
Sveži listi so sestavni del mnogih vietnamskih jedi, azijskega vloženega začinjenega sadja in mehiških sals ter guacamol. Nasekljane liste uporabljajo tudi kot dodatek jedem kot je sal in mnogo curryjev. Ker toplota hitro uniči njihov okus, se koriadnrovi listi uporabljajo pogosto surovi ali pa jih dodajajo pred razdelitvijo jedi. Po mnogih indijskih in srednjeazijskih receptih pa se koriandrovi listi uporabljajo na veliko in se kuhajo skupaj z omakami.
Koriánder (znanstveno ime Coriandrum sativum) je enoletna začimbna rastlina, ki zraste 50 do 60 cm visoko. Cvete v belih ali bledo rdečkastih kobulih. Rastlina je mehka in rahlo gnilega vonja. Listi imajo različno velikost, so široko loputasti pri dnu rastline in manjši ter pernati višje na rastlinskem steblu. Cvetovi so v malih kobulih, nesimetrične oblike. Cvetni listi, ki so usmerjeni od središča kobula so dolgi od 5 do 6 mm, tisti, ki pa so usmerjeni proti središču kobula, so dolgi le 1 do 3 mm. Plod je oblaste oblike, suh in njegov premer je 3 do 5 mm.
Ime koriander izhaja iz latinske besede coriandrum, ki jo je prvi omenjal Plinij starejši. Latinska beseda izhaja iz grške besede corys, kar pomeni posteljna stenica in -ander, podoben. Nanaša se na domnevno podobnost vonja zmečkanih listov z izrazitim vonjem stenic, ki ga danes v dobi insekticidov skoraj ne poznamo več.
Užitni so vsi deli rastline. Pri kuhanju se uporabljajo največ zreli listi in zrela ter posušena semena.
Koriander je ena najstarejših začimb, mnenja o njem so bila v preteklosti deljena. Zdravniki so od antike do srednjega veka svarili pred preobilnim uživanjem koriandra, ker naj bi povzročal nespamet. Kljub temu sodi koriander med zelo priljubljene začimbe na Orientu, Sredozemlju, Južni Aziji, Latinski Ameriki, Kitajskem, Afriki in Jugovzhodni Aziji. Koriander raste v jugozahodni Aziji in Severni Afriki.
Koriander dodajamo v:
jedi iz svinjine nadev za perutnino korenje, zelje, ohrovt in rdečo peso (tudi pri vlaganju) nekatera peciva večino curryjevKoriandrovi listi imajo drugačen okus kot semena. Okus je podoben peteršilju, vendar je sočnejši s citrusovim priokusom. Nekateri opredeljujejo njihov okus kot neprijeten, sladkoben in celo smrdljivega vonja. Menijo, da je okus pogojen genetsko, vendar to dejstvo ni v celoti raziskano.
Sveži listi so sestavni del mnogih vietnamskih jedi, azijskega vloženega začinjenega sadja in mehiških sals ter guacamol. Nasekljane liste uporabljajo tudi kot dodatek jedem kot je sal in mnogo curryjev. Ker toplota hitro uniči njihov okus, se koriadnrovi listi uporabljajo pogosto surovi ali pa jih dodajajo pred razdelitvijo jedi. Po mnogih indijskih in srednjeazijskih receptih pa se koriandrovi listi uporabljajo na veliko in se kuhajo skupaj z omakami.
Koriander (Coriandrum sativum L.) är en ettårig ört.
Koriander blir upp till 60 cm hög. Blommorna är små och vita eller vitrosa och sitter i flockar; oftast bara fem strålar eller mindre.
Blommar juni — juli. Frukterna är mogna i augusti — september.
Frukten består av två hårt sammanfogade rum. På utsidan ett flertal åsar.
Kromosomtal 2n = 22.
Koriander har sitt ursprung i Sydeuropa och Asien.
Ruderatmark, näringsrik, lucker jord. Gärna soliga lägen.
Koriander är en gammal kulturväxt, som odlats i över 3 000 å,r både som krydda och som medicinalväxt. Koriander omnämns bland annat i Ebers papyrusrulle (från 1 550 f.Kr.), bibeln, gamla sanskritskrifter, och Tusen och en natt. I Tutankhamons grav (från 1 339 f.Kr.) hittade man flera typer av örter och kryddor, däribland koriander.[1] [2] [3]
Romarna tog med sig örten norrut i och spred användningen av koriander i Europa. Under medeltiden var kryddan populär och den spreds i slutet av 1600-talet till Nordamerika. Koriander odlas i stora delar av världen.[1] [3]
Romarna använde korianderfrön bl a för att konservera kött. I Europa på 1500- och 1600-talen användes de i ölbrygd. Kanderade frön lär ha varit den ursprungliga konfettin under karnevaler.[3]
I Apicius receptsamling, en romersk skrift från ca år 400 f.Kr., beskrivs hur man tillagar flamingo med hjälp av bland annat koriander:
Både korianderns frön och de färska bladen används i matlagningen. Korianderfrön ingår bland annat i currykryddblandningar.
De torkade fröna har en kryddig, nötaktig behaglig smak. Bladen har en svårdefinierad aromatisk lukt och smak, som inte alla tycker om.
Bladen används i asiatisk matlagning ungefär som man i Sverige använder persilja.[1] [2]
En något överraskande användning är att smaksätta söta desserter med koriander.
Koriander kan vara råvara vid parfymtillverkning.
Koriander har också använts som läkemedel, både utvärtes och invärtes. Förekommer som homeopatiskt preparat.[3]
Vildväxande koriander
Blad
Blomma
Till vänster frukter, till höger malda frukter
Rötter
Wikimedia Commons har media som rör Koriander.
Koriander (Coriandrum sativum L.) är en ettårig ört.
Kişniş, kinzi ya da aşotu[1] (Coriandrum sativum), maydanozgiller (Apiaceae) familyasından, yaprakları maydanozu andıran, 20-60 santimetre yüksekliğinde, tüysüz, bir yıllık ve otsu bir bitkidir. Bu bitkinin baharat olarak kullanılan kurutulmuş meyvesi veya tohumuna da kişniş adı verilir. Kişniş sözcüğü Türkçeye Farsça'dan geçmiştir.[2] Anavatanı Akdeniz ülkeleridir. Güneybatı Asya ve Kuzey Afrika'da yetişir.
Yumuşak, tüysüz bir bitkidir. 60 cm boya ulaşabilir. Yenen meyveleri 3–5 mm çapında top şeklindedir.
Baharatı kişniş bitkisinin küre biçimli sarımsı yeşilden, açık kahverengine kadar değişen renklerdeki meyvelerinin kurutulması ya da öğütülmesiyle elde edilir. Ayrıca bitkinin taze yaprakları salatalarda ve kökleri de baharat olarak kullanılır. Ferahlatıcı hoş bir kokusu, tatlımsı baharlı ve meyvemsi bir lezzeti vardır. Et yemeklerinde ve zeytinyağlı dolmalara çeşni katmak için kullanılan yaprakları, yakıcı bir tat verir.
"Buhur şekeri" olarak da adlandırılan renkli şekerle kaplanmış kişniş tohumu düğünlerde misafirlere ikram edilir.
_Coriandrum_sativum_-_inflorescence.jpg)
.jpg)
|url= (yardım); |erişim-tarihi= kullanmak için |url= gerekiyor (yardım) Kişniş, kinzi ya da aşotu (Coriandrum sativum), maydanozgiller (Apiaceae) familyasından, yaprakları maydanozu andıran, 20-60 santimetre yüksekliğinde, tüysüz, bir yıllık ve otsu bir bitkidir. Bu bitkinin baharat olarak kullanılan kurutulmuş meyvesi veya tohumuna da kişniş adı verilir. Kişniş sözcüğü Türkçeye Farsça'dan geçmiştir. Anavatanı Akdeniz ülkeleridir. Güneybatı Asya ve Kuzey Afrika'da yetişir.
Стебло галузисте, всередині порожнисте, висотою від 30 до 60 см.
Прикореневі листки широколопатеві, довгочерешкові, серединні і верхні стеблові — глибокобагатороздільні з лінійними, дещо загостреними часточками.
Суцвіття — складний зонтик. Квітки блідо-рожеві. Крайові квітки кожного зонтика неправильні і більші. Цвіте з червня до серпня.
Плоди достигають у серпні — вересні.
Зелені частини рослини мають неприємний запах блощиць, звідки і виникла назва («коріс» — по-грецьки «блощиця»).
Батьківщиною коріандру вважають Південну Азію та Малу Азію, де вирощували її за 1000 років до нашої ери.
У наші дні коріандр культивують на Північному Кавказі, в Україні в основному як ефіроолійну культуру. Також вирощують як прянощі.
Коріандр холодностійка рослина, насіння проростає при температурі 3-4°С, сходи витримують невеликі заморозки. Для рослини найкраще підходять чорноземи та легкі супіщані ґрунти.
Ароматичні та смакові якості коріандру зумовлені наявністю в ньому ефірної олії, головним компонентом якого є ліналоол. Окрім цього, у ньому міститься цукор, білкові речовини, крохмаль, багато вітамінів: В, Р, С, каротину.[1]
Дозрілі плоди коріандру використовують у медицині як антисептичний та протизапальний засіб. Настоянка коріандру прекрасно вгамовує спрагу, має заспокійливу дію на організм. Плоди коріандру збуджують апетит, сприяють перетравленню їжі, мають відхаркувальну дію.
Здавна коріандр відомий як харчова рослина. Молода зелень — найпоширеніша приправа до їжїі жителів Закавказзя.[2] Її вживають у сирому вигляді, з бутербродами, додають у салати, супи, страви з м'яса, гарніри, деколи у поєднанні з іншими приправами — базиліком, орегано, цибулею та часником. Насіння коріандру використовують як прянощі у сушеному вигляді. Їх додають до тушкованих страв з м'яса та дичини, у маринади, напої, використовують для соління томатів і огірків, квашення капусти тощо.
Ефірну олію[3] використовують у парфумерії, а жир — у текстильній і поліграфічній промисловості.
.
Ажгон | Аїр звичайний | Аніс звичайний | Базилік запашний | Гісоп лікарський | Гравілат міський | Гуньба сінна (фенугрек) | Дягель лікарський | Зіра (римський кмин) | Змієголовник молдавський (меліса турецька) | Кервель ажурний | Кервель іспанський |Колюрія гравілатовидна | Коріандр (кинза) | Кмин звичайний | Кріп | Кунжут індійський | Локриця (солодка гола) | Лаванда вузьколиста | Любисток | Майоран | Мак | Материнка звичайна | Меліса лікарська | Пажитник блакитний (буркун синій) | Портулак городній (дандура) | Пижмо (калуфер) | Рута запашна | Рукола | Полин естрагон (естрагон, тархун) | Цимбопогон | Чабер садовий та Чабер гірський (зимовий) | Чебрець повзучий | Чорнушка посівна (калінджі) | Шавлія лікарська | Ялівець (Ялівець звичайний)
Rau mùi hay còn gọi là ngò, ngò rí, hồ tuy, mùi tui, mùi ta,[1], ngổ[2], ngổ thơm[2], nguyên tuy, hương tuy, là loài cây thân thảo sống hằng năm thuộc họ Hoa tán (Apiaceae), có nguồn gốc bản địa từ Tây Nam Á về phía tây đến tận châu Phi.
Cao 30–50 cm, thân nhẵn, phía trên phân nhánh. Lá ở gốc có cuống dài, có 1 đến 3 lá chét, lá chét hình hơi tròn, xẻ thành 3 thuỳ có khía răng to và tròn; những lá phía trên có lá chét chia thành những thùy hình sợi nhỏ và nhọn. Hoa trắng hay hơi hồng, hợp thành tán gồm 3-5 gọng, không có tổng bao; tiểu bao gồm 2-3 lá chét đính ở một phía. Quả bế đôi hình cầu, nhẵn, dài 2 – 4 mm, gồm hai nửa (phân liệt quả), mỗi nửa có bốn sống thẳng và hai sống chung cho cả hai nửa.
Cây có mùi thơm, thường được trồng làm rau thơm và gia vị. Ở nhiều nước vùng ven Địa Trung Hải, một số nước Trung Á, Ấn Độ, Trung Quốc, mùi được trồng quy mô lớn để lấy quả làm thuốc và cất lấy tinh dầu trong công nghiệp làm nước hoa.
Ngoài ra, người ta còn dùng cả rễ và lá làm thuốc. Theo dân gian thì mùi kích thích tiêu hoá và lợi sữa, được dùng để làm cho sởi chóng mọc.
Quả mùi (Fructus Coriandri) thường bị gọi nhầm thành hạt, là quả chín hay sấy khô của cây mùi. Mùi còn được gọi là hồ tuy (胡荽) vì Hồ là tên gọi của Trung Quốc cổ dành cho các nước khu vực Trung Á và Ấn Độ; và tuy là ngọn và lá tản mát. Theo truyền thuyết thì Trương Khiên là người đi sứ Hồ mang loài cây này về.
Tên gọi của mùi trong các ngôn ngữ châu Âu là từ tiếng Latin "coriandrum", tên này lại có gốc từ tiếng Hy Lạp "κορίαννον".[3] John Chadwick ghi chú rằng cách viết theo tiếng Hy Lạp vùng Mycenae - koriadnon "rất giống với tên người con gái Ariadna của thần Minos, và từ đó được viết thành koriannon hay koriandron."[4]
Hoa và lá
Rễ
Quả khô
Một đám rau mùi
Rau mùi hay còn gọi là ngò, ngò rí, hồ tuy, mùi tui, mùi ta,, ngổ, ngổ thơm, nguyên tuy, hương tuy, là loài cây thân thảo sống hằng năm thuộc họ Hoa tán (Apiaceae), có nguồn gốc bản địa từ Tây Nam Á về phía tây đến tận châu Phi.
Плоды в зависимости от сорта и происхождения содержат 0,2—1,6 % эфирного масла, 16—28 % жирного масла, небольшое количество алкалоидов, пектин, крахмал, белковые вещества (11—17 %), стероидное соединение кориандрол, стерины, аскорбиновую кислоту, дубильные вещества, органические кислоты, сахара (фруктозу, глюкозу, сахарозу), рутин и другие полифенолы. В листьях содержатся аскорбиновая кислота (до 0,14 %), каротин (0,010 %), рутин (до 0,145 %). Неприятный запах неспелых плодов обусловлен альдегидом транс-трицеденолом-2.
Главные компоненты эфирного масла — линалоол (60—80 %) и гераниол (до 5 %), их содержание зависит от условий выращивания, сорта, стадии вегетации растения. Имеются данные о том, что при культивировании кориандра в Западной Сибири выход эфирного масла из зелёных плодов растений достигает 3,24 % (линалоола 36,6 %). По мере созревания плодов количество эфирного масла уменьшается, но увеличивается содержание линалоола.
Эфирное масло из зрелых плодов — бесцветная жидкость с очень резким кориандровым запахом и горьким вкусом, при сильном разведении или в микродозах приобретающая приятный и нежный запах и вкус.
Вторым технически ценным продуктом, получаемым из плодов кориандра, является жирное масло. Плоды кориандра содержат 18—20 % жирного масла, состоящего из олеиновой (28,5 %), изоолеиновой (52 %), линолевой (13,9 %), пальмитиновой (3,5 %), стеариновой (1,5 %) и миристиновой (0,6 %) жирных кислот.
Препараты из плодов кориандра используются как возбуждающее аппетит, улучшающее пищеварение, желчегонное средство при заболеваниях печени и жёлчного пузыря, при метеоризме, как отхаркивающее, противогеморройное, ранозаживляющее, как улучшающее запах и вкус лекарств. Плоды кориандра входят наряду с цветками бессмертника, листьями трилистника и мяты в состав желчегонного чая, а также слабительного и противогеморройного сборов.
Для медицинских целей и для кулинарии широко использовалось в Древнем Египте и имело большое ритуальное значение в погребальных обрядах и жертвоприношениях, о чём свидетельствуют изображения, находимые археологами. Применялось в медицине Древнего Египта. В Китае известно с IV века.
Из плодов получают эфирное масло, которое используют для синтеза линалилацетата, цитраля и других душистых веществ, применяемых в парфюмерии и косметике для придания парфюмерным изделиям запаха ландыша, фиалки, розы, бергамота, лилии, лимона и др. Эфирное масло используют в технике, мыловарении и в текстильной промышленности. После отгонки эфирного масла экстрагируют жирное масло, применяемое в мыловаренной промышленности и производстве олеиновой кислоты[9].
Кориандр — ценное противоцинготное средство. Отходы кориандра в виде шрота, получаемого после отгонки эфирного масла из плодов и отделения жирного масла, являются ценным кормовым продуктом для скота, свиней, кроликов и птицы.
В качестве лекарственного сырья используют плод кориандра (лат. Fructus Coriandri), он входит в состав желчегонного и желудочного сборов[9].
Имеется рекомендация об использовании плодов кориандра как антисептического и болеутоляющего средства при гастритах, язвенной болезни желудка и двенадцатиперстной кишки. Линалоол, выделенный из эфирного масла, входит в состав антибактериальных капель, используемых при катарах верхних дыхательных путей, антибактериальных конфет. Эфирное масло кориандра является исходным сырьём для синтеза альдегида цитраля, применяемого в глазной практике при кератитах, конъюнктивитах, глаукоме, а также для лечения трещин сосков молочных желёз у кормящих матерей.
В народной медицине плоды кориандра применяли при заболеваниях желудочно-кишечного тракта и как противоглистное, их настой использовали для улучшения аппетита, как болеутоляющее, противопростудное средство. Плоды кориандра в порошке или настое применяли как ветрогонное.
Плоды кориандра находят широкое применение как пряность для ароматизации и витаминизации колбас, сыра, мясных и рыбных консервов, маринадов, солений и ликёров, добавляются при выпечке бородинского хлеба, кондитерских и кулинарных изделий, а также при изготовлении некоторых сортов пива и ликёров (в Германии). В пищу употребляют листья молодых растений кориандра столовых сортов в фазах розетки и начала стрелкования. Листья имеют пряный запах, их используют в салатах, а также как приправу к супам и мясным блюдам.
Плоды можно использовать при солении мяса, особенно свинины[10].
Вид Кориандр посевной входит в род Кориандр (Coriandrum) семейства Зонтичные (Apiaceae) порядка Зонтикоцветные (Apiales).
Наиболее распространён сорт Янтарь (до 90 % всех площадей).
Получены новые сорта кориандра, характеризующиеся высокой эфиро- и жиромасличностью (23—29 %), а также высоким содержанием линалоола в масле (например, сорта Алексеевский 247, Луч). Имеются также сорта овощного направления.
Плоды в зависимости от сорта и происхождения содержат 0,2—1,6 % эфирного масла, 16—28 % жирного масла, небольшое количество алкалоидов, пектин, крахмал, белковые вещества (11—17 %), стероидное соединение кориандрол, стерины, аскорбиновую кислоту, дубильные вещества, органические кислоты, сахара (фруктозу, глюкозу, сахарозу), рутин и другие полифенолы. В листьях содержатся аскорбиновая кислота (до 0,14 %), каротин (0,010 %), рутин (до 0,145 %). Неприятный запах неспелых плодов обусловлен альдегидом транс-трицеденолом-2.
Главные компоненты эфирного масла — линалоол (60—80 %) и гераниол (до 5 %), их содержание зависит от условий выращивания, сорта, стадии вегетации растения. Имеются данные о том, что при культивировании кориандра в Западной Сибири выход эфирного масла из зелёных плодов растений достигает 3,24 % (линалоола 36,6 %). По мере созревания плодов количество эфирного масла уменьшается, но увеличивается содержание линалоола.
Эфирное масло из зрелых плодов — бесцветная жидкость с очень резким кориандровым запахом и горьким вкусом, при сильном разведении или в микродозах приобретающая приятный и нежный запах и вкус.
Вторым технически ценным продуктом, получаемым из плодов кориандра, является жирное масло. Плоды кориандра содержат 18—20 % жирного масла, состоящего из олеиновой (28,5 %), изоолеиновой (52 %), линолевой (13,9 %), пальмитиновой (3,5 %), стеариновой (1,5 %) и миристиновой (0,6 %) жирных кислот.
Фармакологические свойстваПрепараты из плодов кориандра используются как возбуждающее аппетит, улучшающее пищеварение, желчегонное средство при заболеваниях печени и жёлчного пузыря, при метеоризме, как отхаркивающее, противогеморройное, ранозаживляющее, как улучшающее запах и вкус лекарств. Плоды кориандра входят наряду с цветками бессмертника, листьями трилистника и мяты в состав желчегонного чая, а также слабительного и противогеморройного сборов.
「香菜」重定向至此。關於日本女聲優，詳見「花澤香菜」。芫荽（学名：Coriandrum sativum），又名胡荽、香菜、盐须，一年生草本植物，与芹菜和胡萝蔔同科。在中东、地中海、印度、拉丁美洲、中国和東南亞的烹調中經常出現，亦可作藥用。亦常被寫為芫茜。
芫荽起源于西亚到现代伊朗在内的地区，具体地点难以确定[1]。圣经中出埃及記16章31節用芫荽籽來描述吗哪的形狀，显见芫荽籽乃是当时常见食品。但埃及并非芫荽的原产地[1]。
希腊人至少在公元前两千年就开始使用芫荽了[2]。中世纪欧洲人经常用芫荽叶子和籽来掩盖坏了的肉的臭味，至今芫荽籽还经常放入欧式香肠。英国在伊丽莎白一世时期，把芫荽籽磨粉调一种在婚礼时喝的酒Hippocras，现在芫荽籽粉也常用于调鸡尾酒或泰国咖啡。
中国人比较常食芫荽叶子，用来调汤或凉拌。芳香有辟穢醒脾作用，常用於湯品或菜餚的調味。
野生芫荽比较小。野生的整棵芫荽只有4-5寸高，细细的梗，叶子比大拇指稍微大一些。现在常见的人工培养的大很多，可以到一尺左右。
植株
根
葉
花
芫荽籽
不同的人可能会感觉到香菜具有不同的味道。 喜欢它的人说，它有一种清爽，柠檬或酸橙的味道；而那些不喜欢它的人对它的味道和气味有强烈的厌恶，称之为肥皂或腐烂味。[3][4]研究还显示，不同族裔群体具有偏好差异：21％的东亚人，17％的白种人和14％的非洲裔后裔表示不喜欢香菜；但是只有7%的南亚人，4％的西班牙裔，3％中东人受访者表示不喜欢。[5]
双胞胎研究表明，80％的同卵双胞胎对香菜有同样的偏好，但是异卵双胞胎偏好相同者只在约一半左右，因此有可能是遗传因素导致了这种现象。 在近3万人的遗传调查中，已经发现了与香菜知觉相关的两种遗传变异，其中最常见的是涉及感知气味的基因。[6]基因OR6A2位于嗅觉受体基因簇内，并编码对醛类化学物质高度敏感的受体。风味化学家发现香菜的香气是由6种左右的物质产生的，其中大部分是醛类。那些不喜欢香菜味道的人对易令人厌恶的不饱和醛敏感，同时也可能无法检测到其他人觉得愉悦的芳香化学物质。[7]也已经发现香菜味道与其它几种基因之间的关联，包括苦味受体。[8]
芫荽可以培养在温室裡。5-7天种子发芽，10-12天之后可以移苗，然后再过30天左右就可收获叶子。
中國菜和墨西哥菜常用芫荽的葉子，芫荽叶子高温加热体积会显著缩小，所以通常不炒或煮，一般是别的汤菜入盘之后，才把切碎的芫荽撒在上面。但也有用芫荽叶子直接爆炒的菜肴，如“芫爆里脊丝”。
歐洲、西亞和南亞較常用乾燥的果實。晒干之后，在油裡炸过才易出味。新鲜的芫荽籽也可以用，但是很少见。印度菜肴中大多用磨成粉的芫荽籽。完整的芫荽籽在密封的瓶子可以存放六个月到一年，磨粉之后很容易失去味道。
泰式菜餚中會使用芫荽根，辛香味要比葉子來得強，常連同芫荽葉使用。芫荽根、大蒜及胡椒粒磨泥乃泰式菜餚的香辛基底。
「香菜」重定向至此。關於日本女聲優，詳見「花澤香菜」。 芫荽（学名：Coriandrum sativum），又名胡荽、香菜、盐须，一年生草本植物，与芹菜和胡萝蔔同科。在中东、地中海、印度、拉丁美洲、中国和東南亞的烹調中經常出現，亦可作藥用。亦常被寫為芫茜。
コリアンダー（coriander、学名：Coriandrum sativum L.）はセリ科の一年草である。
属名はラテン語から（下記参照）。種小名sativumはラテン語で「栽培種の」といった意味である。
和名「コエンドロ」は現在ではほとんど使われないものの、鎖国前の時代にポルトガル語 (coentro) から入った古い言葉である。「コスイ」胡荽、「コニシ」はコエンドロが用いられる以前の呼称である。延喜式、和名抄などに朝廷料理で生魚を食べる際に必ず用いる薬味として記載がある。また、カメムシとよく似た独特の香の為、別名「カメムシソウ」と呼ばれる事もある[1][2]。なお、カメムシは日本では食材としてはなじみが薄いものの食材としての昆虫の中では一般的である。
一般には、英語に従って、果実や葉を乾燥したものを香辛料として「コリアンダー」（英語: coriander）と呼ぶほか、1990年代頃からいわゆるエスニック料理の店が増えるとともに、生食する葉を指して「パクチー」（タイ語: ผักชี）と呼ぶことが多くなった。
また、中華料理に使う中国語由来で生菜を「シャンツァイ」（中国語: 香菜; 拼音: xiāngcài）と呼ぶこともある。中華料理にも使われることから、俗に「中国パセリ」（英語: Chinese parsley）とも呼ばれることがあるが、パセリとは別の植物である。中国へは張騫が西域から持ち帰ったとされ[注 1]、李時珍の『本草綱目』には「胡荽」（こすい）の名で記載がある。
英名 coriander は属名にもなっているラテン語 coriandrum に由来し、さらに古代ギリシア語 κορίαννον (koriannon) へ遡る。後者の原語を指して「ギリシア語でカメムシを意味する[3]」などと紹介されることが非常に多いが、これは誤りで、κορίαννον もまた「コリアンダー」を指す言葉である。
κορίαννον 自体の語源については、キャラウェイまたはクミン[注 2]を意味する καρώ/κάρον (karō/karon) の関連語だとする[4]考察がある一方、「匂いがカメムシに似ている[5]」として、近縁で類似の臭気をもつトコジラミ（南京虫）を意味する κόρις (koris) に関連づけられることも多い。
その他、各国語の名称については#葉も参照のこと。
地中海東部原産で、各地で古くから食用とされてきた。高さ25 cm程度。葉や茎に独特の芳香がある。また、熟した果実にはレモンにも似た香りがある。
俗にノコギリコリアンダーと呼ばれる、東南アジアや中南米でコリアンダーと同様に香味野菜として用いられているオオバコエンドロ（Eryngium foetidum、タイ語: ผักชีฝรั่ง パクチー・ファラン、スペイン語: culantro クラントロ）は、セリ科ヒゴタイサイ属に属する熱帯アメリカ原産の別の植物である。オオバコエンドロにもコリアンダーと同じような香りがある。
プリニウスの『博物誌』には、最も良い品質のコリアンダーはエジプト産という記述がある。古代エジプトでは、調理や医療に用いられていた。記録としては、紀元前1552年のテーベの医薬書 (Medical Papyrus of Thebes) にその名が見られる。古代ギリシャや古代ローマでも、特によく用いられた薬草のひとつであり、ヒポクラテスも推奨していた。またエジプトでは、紀元前1000年ごろからコリアンダーと亡骸をいっしょに墓に葬る習慣があった[6]。
イギリスへはローマ人からもたらされ、アメリカへはイギリスからの最初の移住者が伝えたとされる[6]。
中華料理、タイ料理、インド料理、ベトナム料理、メキシコ料理、ポルトガル料理などに広く用いられる。日本料理に用いられる食材ではないため、日本国内ではスーパーマーケットやデパートの地下食品売り場や大型食材店でも入手は困難であった。しかし近年のエスニック料理ブーム[要出典]によって生のコリアンダーの需要が増加し、栽培が増えて入手しやすくなっている。また、家庭のプランターなどで栽培するのもさほど難しくはない。
葉をハーブあるいは葉菜として、果実をスパイスとして用いる。また、煮込み料理などでは茎や根も使用されることがある。
なお、タイ・ラオス料理に、パクチーのみのサラダや大量に使用するようなパクチー料理というものは存在しない。あくまで薬味として扱う事が基本である[7]。
葉は主に薬味として利用される。ピネン、デカナール、ノナナール、リナロール[8]などに由来する独特の風味があるため、人によって好き嫌いが大きく分かれ、その風味を嫌う人にはカメムシのような風味であると評される。ピネンなどのモノテルペン類は蒸散しやすく、乾燥に弱いため、乾燥コリアンダーリーフとして売られている商品には独特の香りはほとんどなく、生葉の代用品にはならない。栄養価の点では、生の葉はL-アスコルビン酸（ビタミンC）を比較的豊富に含み、βカロテンやビタミンB1、B2、Eといった栄養素が豊富な上、体内に蓄積された毒素を排出するデトックス効果があるとも評されている[要出典]。
さまざまな地域で葉の香りを生かした料理に用いられている。
食用以外では、カニやエビを食べた後に手を洗うフィンガーボウルに入れて臭い消しにする例がある。
ヨーロッパやインドでは香辛料として種子（植物学上では果実）の利用も盛んである。乾燥したコリアンダーの果実はコリアンダーシードなどとも呼ばれこれをすりつぶした粉末は柑橘類、特にオレンジのような香りを漂わせカレーなどに用いられる。果実の匂いの主な成分は葉の臭い成分とは異なり、モノテルペン類のd-リナロールC10H18Oである。ミルクや紅茶と共に入れて煮るという利用法もある。ウォッカやジンに漬け込み、果実酒とすることも出来る。
2016年のトレンド鍋（ぐるなび調べ）に「草鍋」が選ばれた[11]。草鍋は、青菜・せり・パクチーを中心とした青野菜をメインとしながらも、野菜がどっさり入った鍋の総称[11]。
アサ · アンゼリカ · イノンド · イングリッシュラベンダー（英語版） · エパソーテ · オレガノ · カレーリーフ · クルマバソウ（英語版） · コショウソウ · コリアンダー (シアントロ) · シシリー · シソ · シソクサ（英語版） · ジンブー（英語版） · スイバ · セージ · セイボリー · タイバジリコ（英語版） · タイホーリーバジル · タイム · タラゴン · チャービル · チャイブ · ドクダミ · ナギナタコウジュ · バジル · パセリ · ヒソップ · ピペルアウリツム（英語版） · ベトナムコリアンダー（英語版） · ヘンルーダ · ボリビアンコリアンダー（英語版） · ボルド（英語版） · マジョラム · ミツバ · ミント · メキシカンコリアンダー (ロングコリアンダー)（英語版） · ルリジサ · レモンバーム · レモンバーベナ · レモンマートル · ローリエ · レモングラス · ローズマリー · ラベージ
アサフェティダ · アジョワン · アナルダナ · アニス · アムチュール (マンゴーパウダー) · アリゲーターペッパー · アレッポペッパー · イノンド · ウコン · オールスパイス · カイエンペッパー · カシア · ガジュツ · カラシナ · カホクザンショウ · カルダモン · キャラウェイ · クスノキ · クミン · クラチャイ · クローブ · クロガラシ · 黒カルダモン · ケシノミ · コクム · コショウ · ゴマ · コリアンダー · サッサフラス · サフラン · サルサパリラ · 塩 · シトラスピール シナモン · シヌスモーレ · ジュニパーベリー · ショウガ · 小ガランガル · シロガラシ · スペインカンゾウ · セリムグレイン · セロリ · タスマニアペッパー · タマリンド · チャロリー · 陳皮 · 唐辛子 · トウシキミ · トンカ豆 · ナツメグ · ナンキョウソウ · ニオイクロタネソウ · ニンニク · バーベリー · ゴルパー · バニラ · パプリカ · パラダイスグレイン · バンウコン · ヒッチョウカ · ヒハツ · ヒハツモドキ · フェヌグリーク · フェンネル · ブラジリアンペッパー · ブラッククミン · ブラックライム · ホースラディッシュ · マウラブチェリー · マラバスラム · メース · ラドゥニ · リツェアクベバ · ローズ · ワサビ
アドジカ · アドヴィエ · エルブ・ド・プロヴァンス · オールドベイシーズニング · カーメリスネリ · ガーリックソルト · ガラムマサラ · カレー粉 · キャトルエピス · クラブボイル · 五香粉 · ザーター · シーズンドソルト · 七味唐辛子 · ジャークスパイス · セイボリー · タビル · タンドリーマサラ · チャートマサラ · チャウンク · チュニジアンファイブスパイス · チリパウダー · バハラット · ハリッサ · バルバレ · ハワイジ · パンチフォロン · ファインハーブ · ブーケガルニ · ブクヌ · ペルシャード · マサラ · ミックススパイス · ミトミタ · レモンペッパー · パンプキンパイスパイス · レカードロジョ
고수(영어: coriander, cilantro) 또는 빈대풀은 미나리과에 딸린 한해살이풀이다. 동유럽 원산이다.
중화권에서는 샹차이(향채, 중국어: 香菜, 병음: xiāng cài)라고 하며, 인도에서는 다니아(dhania)[1] 라고 한다.
고수는 한해살이 식물로서 높이는 30-60cm이다. 전체에 털이 없고, 줄기는 곧게 서며, 속이 비어 있다. 잎은 빈대 냄새가 나고, 근생엽은 잎자루가 길며, 1-2회 깃꼴겹잎이다. 경생엽은 어긋나며, 위로 갈수록 잎자루는 짧아지면서 밑은 잎집이 되고, 갈래는 다시 깃 모양으로 갈라진다. 꽃은 흰색, 겹산형꽃차례, 작은 산형꽃차례는 3-6개이다. 씨방은 하위, 열매는 분과, 둥근 모양이며 10개의 능선에 향기가 있다.
타이 , 인도 , 베트남 , 중국, 멕시코 , 포르투갈 등에서 널리 향신료로 사용된다. 중국 음식의 대부분에 향을 내기 위해 들어가며, 쌀국수(베트남어: phở) 등에도 들어간다. 고수는 느끼한 맛을 없애준다.
잎은 나물 또는 잎 줄기 채소로 이용하거나, 열매를 향신료로 사용한다. 또한 조림 요리 등은 줄기와 뿌리도 사용된다. 씨는 러시아에서 빵위에 뿌려서 식빵처럼 구워먹기도 한다.
잎은 피넨 , 데카나루, 노나나루 , 리나로르 등에서 유래하는 독특한 맛이 있기 때문에 사람에 따라 호불호가 크게 나뉘어 그 맛을 싫어하는 사람에게는 노린재 같은 맛이라는 평가를 받는다. 피넨 등의 모노 테르펜 류는 증발하기 쉽고, 건조에 약하기 때문에 건조한 고수 잎으로 판매되고 있는 상품에는 독특한 향기는 거의 없어져 버린다. 잎에는 L-아스코르빈산 ( 비타민 C)을 비교적 풍부하게 포함한다.
다양한 지역에서 잎의 향을 살려 요리에 이용하고 있다.
식용 이외로는 게와 새우를 먹은 후에 손을 씻는 핑거 볼에 넣어 냄새를 제거하는 용도로 사용되기도 한다.
고수는 지중해 지역에서 생산된 것을 한나라 때 장건이 들여왔다고 전해진다. 고수의 이상한 냄새 때문에 도가에서는 이를 오훈이라고 불렀는데, 어린아이가 경기를 하면 고수와 오색실을 함께 꼬아 어린아이 머리맡에 놓아주거나, 술을 섞어 뿌려주었다.
_-Coriandrum_sativum.JPG)
