Виличните ’рбетници (на лат. Gnathostomata) сочинуваат голема група на ‘рбетници. Името на оваа група доаѓа од грчките зборови γνάθος (гнатос) што значи вилица и στόμα (стома) што значи уста.
Оваа група традиционално се смета за наткласа, разделена на две подгрупи: ‘рскавични риби и сите останати членови, како што се познатите класи на коскени риби, птици, цицачи, влекачи и водоземци. Таа е сестринска група на безвиличните ‘рбетници - Agnatha.
Скорешните генетски истражувања ја ревидираат систематиката на Gnathostomata како група.
Новите фосилни наоди укажуваат на тоа дека телодонтите (Thelodonti) се најблиските сродници на Gnathostomata.[1]
Се смета дека вилиците еволуирале од предните потпорни жабрени коскени лакови, кои преземале нова улога. Со отворањето и затворањето на усната празнина се испумпува водата кон жабрите - механизам на букална пумпа. Со ова, устата можела да стане поголема и поширока, овозможувајќи да се фати поголем плен. На овој начин, отворачкиот и затворачкиот механизам би станал посилен и поцврст, со што се изменил во вистински вилици.
Наместо заби, оклопните риби користеле остри коскени плочки, а поновите истражувања укажуваат на тоа дека вилиците кај оклопните риби еволуирале независно од тие на останатите вилични ‘рбетници.[2]
Други препознавачки карактеристики на денешните вилични ‘рбетници се миелинските обвивки на невроните. Исто така, присуството на стекнат имун систем кој користи V(D)J рекомбинација за да создаде препознавачки места за антигени.[3]
Виличните ‘рбетници најпрво се појавиле во Ордовик и станале чести во Девон.
Поттип Vertebrata ├─(нерангиран таксон) Gnathostomatomorpha └─Инфратип Gnathostomata ├─Класа Placodermi — изумрена (наоружани или оклопни вилични ‘рбетници) └Микротип Eugnathostomata (вистински вилични ‘рбетници) ├─Класа Chondrichthyes (`рскавични риби) └─(нерангиран таксон) Teleostomi (Acanthodii & Osteichthyes) ├─Класа Acanthodii — изумрени ("бодликави ајкули") └Наткласа Osteichthyes (коскени риби) ├─Класа Actinopterygii (зракоперки) └─Класа Sarcopterygii (резноперки) └Наткласа Tetrapoda ├─Класа Amphibia (водоземци) └(нерангиран таксон) Amniota (со амниотско јајце) ├─Класа Sauropsida (влекачи или сауропсиди) │ └─Класа Aves (птици) └─Класа Synapsida └─Класа Mammalia (цицачи) Забелешка: линиите ги прикажуваат еволутивните врски.
Виличните ’рбетници (на лат. Gnathostomata) сочинуваат голема група на ‘рбетници. Името на оваа група доаѓа од грчките зборови γνάθος (гнатос) што значи вилица и στόμα (стома) што значи уста.
Оваа група традиционално се смета за наткласа, разделена на две подгрупи: ‘рскавични риби и сите останати членови, како што се познатите класи на коскени риби, птици, цицачи, влекачи и водоземци. Таа е сестринска група на безвиличните ‘рбетници - Agnatha.
Скорешните генетски истражувања ја ревидираат систематиката на Gnathostomata како група.
Новите фосилни наоди укажуваат на тоа дека телодонтите (Thelodonti) се најблиските сродници на Gnathostomata.
Се смета дека вилиците еволуирале од предните потпорни жабрени коскени лакови, кои преземале нова улога. Со отворањето и затворањето на усната празнина се испумпува водата кон жабрите - механизам на букална пумпа. Со ова, устата можела да стане поголема и поширока, овозможувајќи да се фати поголем плен. На овој начин, отворачкиот и затворачкиот механизам би станал посилен и поцврст, со што се изменил во вистински вилици.
Наместо заби, оклопните риби користеле остри коскени плочки, а поновите истражувања укажуваат на тоа дека вилиците кај оклопните риби еволуирале независно од тие на останатите вилични ‘рбетници.
Други препознавачки карактеристики на денешните вилични ‘рбетници се миелинските обвивки на невроните. Исто така, присуството на стекнат имун систем кој користи V(D)J рекомбинација за да создаде препознавачки места за антигени.
Виличните ‘рбетници најпрво се појавиле во Ордовик и станале чести во Девон.
