Zingiberales

Imbirowce (Zingiberales Griseb.) – rząd roślin zielnych należący do jednoliściennych. Rośliny tu zaliczane wyewoluowały ok. 80 milionów lat temu^[2]. W obrębie rzędu wyróżnia się 8 rodzin, 92 rodzaje i blisko 2,2 tys. gatunków^[1]. Należy tu wiele popularnych roślin użytkowych (np. banan, imbir, kardamon) i ozdobnych (paciorecznik, strelicja, maranta).

Morfologia

Pokrój

Rośliny zielne, zwykle okazałe^[2], nie wykształcające wzniesionego pędu poza okresem kwitnienia^[3]. Zwykle kłączowe^[4].

Liście

Wyraźnie ogonkowe i zwykle pochwiaste^[3], często z pochwami liściowymi tworzącymi nibyłodygę. Liście w pąku zwinięte^[2]. Blaszki duże^[4].

Kwiaty

Grzbieciste, często asymetryczne^[4], zwykle okazałe, barwne. Cechą znamienną jest przekształcenie płodnych pręcików w bezpłodne prątniczki. W bardziej pierwotnych rodzinach jest jeszcze 5-6 pręcików (Musaceae, Strelitziaceae, Heliconiaceae, Lowiaceae), podczas gdy u późniejszych (Zingiberaceae) zachował się tylko jeden pręcik, a u przedstawicieli rodzin Marantaceae i Cannaceae pyłek wytwarza jedynie jeden pylnik (połowa pręcika)^[3]. Kwiaty wsparte są zwykle przez okazałe i trwałe przysadki. Zalążnia jest dolna^[2].

Owoce

Zawierają nasiona wyposażone często w osnówkę^[4].

Systematyka

Takson utrwalony w systematyce roślin, uznawany w stosunkowo mało zmienionej formie od kilkudziesięciu lat.

Pozycja rzędu według Angiosperm Phylogeny Website (aktualizowany system APG IV z 2016)^[1]

←

tatarakowce Acorales

żabieńcowce Alismatales

Petrosaviales

pochrzynowce Dioscoreales

pandanowce Pandanales

liliowce Liliales

szparagowce Asparagales

arekowce Arecales

wiechlinowce Poales

komelinowce Commelinales

imbirowce Zingiberales

Podział rzędu według Angiosperm Phylogeny Website (aktualizowany system APG IV z 2016)^[1]

Systemy APG uznają (w postaci niezmienionej od 1998 – System APG I) rząd za przynależny do kladu kamelinowych (ang. commelinids) w obrębie kladu jednoliściennych. Relacje filogenetyczne między rodzinami są następujące:

imbirowce

bananowate Musaceae

helikoniowate Heliconiaceae

strelicjowate Streliziaceae

Lowiaceae

paciorecznikowate Cannaceae

marantowate Marantaceae

imbirowate Zingiberaceae

kostowcowate Costaceae

Pozycja i podział rzędu w systemie Reveala (1994-1999)

Gromada okrytonasienne (Magnoliophyta Cronquist), podgromada Magnoliophytina, klasa jednoliścienne Liliopsida, podklasa imbirowe Zingiberidae Cronquist, nadrząd Zingiberanae Takht. ex Reveal^[5].

• rodzina: paciorecznikowate Cannaceae Juss. pub. Gen. Pl.: 62. 4 Aug 1789.
• rodzina: kostowcowate Costaceae Nakai pub. J. Jap. Bot. 17: 203. Apr 1941.
• rodzina: helikoniowate Heliconiaceae (A. Rich.) Nakai pub. J. Jap. Bot. 17: 201. Apr 1941.
• rodzina: Lowiaceae Ridl. pub. Fl. Malay Penins. 4: 291. 1 Dec 1924, nom. cons.
• rodzina: marantowate Marantaceae Petersen in Engl. & Prantl pub. Nat. Pflanzenfam., II, 6: 33. Oct 1888, nom. cons.
• rodzina: bananowate Musaceae Juss. pub. Gen. Pl.: 61. 4 Aug 1789.
• rodzina: strelicjowate Strelitziaceae (K. Schum.) Hutch. pub. Fam. Fl. Pl. 2: 72. 1934.
• rodzina: imbirowate Zingiberaceae Lindl. pub. Key Bot.: 69. 15-30 Sep 1835, nom. cons.

Pozycja rzędu w systemie Reveala (2007)

W systemie z 2007 roku Reveal zebrał w randze rzędu te same rodziny jw., ale za nazwę ważną uznał Cannales R. Br. ex Bercht. & J. Presl, Přir. Rostlin: 269. Jan-Apr 1820. Poza tym zmienił w nowym systemie klasyfikację wyższych jednostek systematycznych. Rząd Cannales znalazł się w nadrzędzie Commelinanae Takht., podklasie Commelinidae Takht. i klasie okrytonasiennych (Magnoliopsida Brongn.)^[6]

Pozycja i podział rzędu w dawnych systemach

System Cronquista (1981) do rzędu zalicza te same rodziny jw. Rząd zaklasyfikowany został do podklasy Zingiberidae w obrębie klasy jednoliściennych Liliopsida. Wcześniejsze systemy klasyfikacyjne takie jak system Wettsteina, ostatni raz aktualizowany w 1935 r., oraz system Englera aktualizowany w 1964 r., wyróżniają ten rząd z tymi samymi roślinami jednak podzielonymi na mniejszą liczbę rodzin.

Przypisy