الأسماء في صفحات التنقل
Chupasapa ukucha (familia Muridae) nisqakunaqa huk khankiq uywakunam, suni chupayuq, rinrisapa ukuchakunam. Ñawpa pachas Iwrupa, Asya, Aphrika chayllapi kawsaq karqan, kunantaq tukuy Tiksimuyuntinpim kawsan (runa waqlliq rikch'aqkuna: wasi ukucha, hatun ukucha).
Commons nisqaqa multimidya kapuyninkunayuqmi kay hawa: Chupasapa ukucha.
Wikispecies nisqaqa qillqasqa p'anqayuqmi kay hawa: Chupasapa ukucha
Chupasapa ukucha (familia Muridae) nisqakunaqa huk khankiq uywakunam, suni chupayuq, rinrisapa ukuchakunam. Ñawpa pachas Iwrupa, Asya, Aphrika chayllapi kawsaq karqan, kunantaq tukuy Tiksimuyuntinpim kawsan (runa waqlliq rikch'aqkuna: wasi ukucha, hatun ukucha).
Hired (latin.: Muridae) oma imetaiživatoiden sugukund Nühtajad-heimkundaspäi.
Nimitadas hirenpoigaižid mugažo hiroi-haroi fol'kloras.
Täuz'kaznu hibj oleleb 5 santimetraspäi (penikaine hir' Micromys minutus) 48 santimetrhasai (suvine nüguhir' Phloeomys cumingi). Hired kändasoiš täuz'kaznuzikš 1,5..3 kud igäs, ristitun sauvusiš voidas äikerdoitas vodes läbi.
Elonmahtusen mödhe hir' om kuivmaživat. Söteltas semnil, erased erikod živatoil-ki. Londuseližed erikod kanttas varuližid tärtläžundoid, travidas villäd da ižandusen toižid varoid. Hirensöi om kaži. Kävutadas hirid biokodviden täht i imetaiživatoiden genoman tedoidusiš.
Kaik om 4 alasugukundad, 147 heimod, 701 erikod mail'mas, sidä kesken 13 erikod elädas Venämas. Nüguhired-heim mülüb Hired-alasugukundha (Murinae).
Erased hiren erikod:
- Hir' purnhu näl'gha ei kole.
- Kažin nagr, a hiren voik.
- Kažita hired i pän södas.
- Nukkujale kažile hir' suhu ei tule.
- Pen' hir' suren kegon söb.
- Suril hiril enamb sitad.
Hired (latin.: Muridae) oma imetaiživatoiden sugukund Nühtajad-heimkundaspäi.
Nimitadas hirenpoigaižid mugažo hiroi-haroi fol'kloras.
D'Langschwanzmais (Muridae) sinn eng Famill aus der Uerdnung vun de Knabberdéieren.
D'Langschwanzmais (Muridae) sinn eng Famill aus der Uerdnung vun de Knabberdéieren.
Ji bo wateyên din, li Mişk (cudakirin) binêre.Mişkan (Muridae), famîleyek e gelek mezin ji guhandaran e. Ev famîle ji bêtirî 600 cureyên hene wek cirdon, jerbû û mişkan.
Ji bo wateyên din, li Mişk (cudakirin) binêre. Mişkan (Muridae), famîleyek e gelek mezin ji guhandaran e. Ev famîle ji bêtirî 600 cureyên hene wek cirdon, jerbû û mişkan.
La familha dels murids es una familha de mamifèrs terrèstres apartenent a l'òrdre dels rosegaires (sosòrdre dels sciurognathes). Las darrièras revisions de la classificacion destrian mai de 1150 espècias repartidas en 250 genres environ apartenent a 18 sosfamilhas:
Los murids son presents dins una granda varietat de biotòps, son presents sus totes los continents a l'excepcion de l'Antartica.
De Muridae is 'n groete femilie van knaagdiere die oersprunkelek veurkump in de Awwe Wereld, mer door de mins euver de gaanse wereld is verspreid. De Muridae umvat de muis en ratte vaan de Awwe Wereld, de gerbils, de Deomyinae, de Otomyinae en de grooftandbosmuis en is de groetste femilie vaan de zoogdiere en is zelfs groeter es alle zoogdierordes op de vleermuis en netuurlek de knaagdiere nao.
The Muridae, or murids, are the lairgest faimily o rodents an indeed o mammals, containin ower 700 species foond naiturally throughoot Eurasie, Africae, an Australie.
|journal= (help) The Muridae, or murids, are the lairgest faimily o rodents an indeed o mammals, containin ower 700 species foond naiturally throughoot Eurasie, Africae, an Australie.
Aghova, Tatiana; Kimura, Yuri; Bryja, Josef; Dobigny, Gauthier; Granjon, Laurent; Kergoat, Gael J. "Fossils know it best: using a new set of fossil calibrations to improve the temporal phylogenetic framework of murid rodents (Rodentia: Myomorpha: Muroidea: Muridae)" (PDF): 16. doi:10.1101/180398. Retrieved 29 August 2018. Cite journal requires |journal= (help)De mûseftigen (wittenskiplike namme: Muridae) foarmje in famylje fan 'e klasse fan 'e sûchdieren (Mammalia) en it skift fan 'e kjifdieren (Rodentia), dêr't û.o. de hûsmûs, de brune rôt en de swarte rôt ta hearre. Mei mear as 700 soarten is it de grutste kjifdierefamylje. Mûseftigen komme fan natuere foar yn Jeraazje, Afrika en Austraalje, mar berikten pas mei de minske, fan 1492 ôf, de Nije Wrâld, dy't earder kolonisearre wie troch de nau besibbe famylje fan 'e wrotmûseftigen.
Mûseftigen binne yn 'e regel lytseftige bisten mei in lange sturt en útsteande snorhierren. Guon hawwe langere efterpoaten, sadat se har op in huppende manear fuortbewege kinne, wylst oaren in grypsturt hawwe om it klimmen yn beammen makliker te meitsjen. Se hawwe allegear in earsten gehoar en rooksin, en komme foar yn biotopen dy't útinoar rinne fan wâld oant gerslân oant berchtme. In stikmannich soarten, yn 't bysûnder de gerbils, hawwe har oanpast oan it libjen yn 'e woastyn, wylst de bekendste soarten trouwe, sij it yn 'e regel ûnwinske, selskipsdieren fan 'e minske wurden binne. Mûseftigen binne herbivoaren of omnivoaren, en brûke har sterke kaakspieren en altyd trochgroeiende kjiftosken net inkeld om te iten, mar ek om hoalen gnaujen yn hurde materialen, lykas hout of drûge ierde. Se plantsje har fluch fuort, mei faak ferskate grutte nêsten jongen it jier.
De mûseftigen (wittenskiplike namme: Muridae) foarmje in famylje fan 'e klasse fan 'e sûchdieren (Mammalia) en it skift fan 'e kjifdieren (Rodentia), dêr't û.o. de hûsmûs, de brune rôt en de swarte rôt ta hearre. Mei mear as 700 soarten is it de grutste kjifdierefamylje. Mûseftigen komme fan natuere foar yn Jeraazje, Afrika en Austraalje, mar berikten pas mei de minske, fan 1492 ôf, de Nije Wrâld, dy't earder kolonisearre wie troch de nau besibbe famylje fan 'e wrotmûseftigen.
Mûseftigen binne yn 'e regel lytseftige bisten mei in lange sturt en útsteande snorhierren. Guon hawwe langere efterpoaten, sadat se har op in huppende manear fuortbewege kinne, wylst oaren in grypsturt hawwe om it klimmen yn beammen makliker te meitsjen. Se hawwe allegear in earsten gehoar en rooksin, en komme foar yn biotopen dy't útinoar rinne fan wâld oant gerslân oant berchtme. In stikmannich soarten, yn 't bysûnder de gerbils, hawwe har oanpast oan it libjen yn 'e woastyn, wylst de bekendste soarten trouwe, sij it yn 'e regel ûnwinske, selskipsdieren fan 'e minske wurden binne. Mûseftigen binne herbivoaren of omnivoaren, en brûke har sterke kaakspieren en altyd trochgroeiende kjiftosken net inkeld om te iten, mar ek om hoalen gnaujen yn hurde materialen, lykas hout of drûge ierde. Se plantsje har fluch fuort, mei faak ferskate grutte nêsten jongen it jier.
Tekst üüb Öömrang A müsen (Muridae) san det gratst famile faan tetjdiarten mä 750 slacher.
– Saamlang faan bilen of filmer
Wikispecies hää en artiikel tu: A müsen (Muridae) san det gratst famile faan tetjdiarten mä 750 slacher.
Sichqonsimonlar (Muridae) — kemiruvchilar turkumiga mansub sut emizuvchilar oilasi. Gavdasining uz. 5 sm dan 48,5 sm gacha. Dumi uzun, koʻpchiligida yungsiz. 120 ga yaqin urugʻi, 480 ga yaqin turi maʼlum. Oʻzbekistonda 10 urugʻi (sichqonlar, kalamushlar, qumsichqonlar, dala sichqonlari va boshqalar) va 19 turi uchraydi. Jumladan, uy sichqoni, kulrang kalamush va turkiston kalamushi keng tarqalgan. Sichqonlar va kalamushlarning ayrim turlari sinantrop. Barcha S. in qaziydi, qishki uyquga ketmaydi. Qishi iliq mintaqalarda yil davomida bolalab, bir necha marta 1 tadan 22 tagacha bola tugʻadi. Tabiiy sharoitda 1 — 3 yil yashaydi. Tunda va shomda faol hayot kechiradi. Qishloq xoʻjaligi, oʻrmonchilik va oziq-ovqat zaxiralariga ziyon keltiradi. S. 20 ga yaqin infeksion kasalliklar, jumladan, oʻlat, sichqon isitmasi, leptospiroz kabi kasalliklar qoʻzgʻatuvchilarining tabiiy tashuvchisi. Koʻpchilik turlaridan genetik va etologik tadqiqotlarda foydalaniladi. Sichqonlar va kalamushlarning sof liniyalari — lab. hayvonlari.
Taɣeṛdayt (Assaɣ ussnan: Muridae) d tawacult n iɣersiwen imsuṭad yeṭṭafaren tafesna n temseɣẓaẓ dges ugar n 1100 n telmas, Deg tewsitin-is yella iɣeṛdayen, iɣuliyen d idwiyen
Taɣeṛdayt (Assaɣ ussnan: Muridae) d tawacult n iɣersiwen imsuṭad yeṭṭafaren tafesna n temseɣẓaẓ dges ugar n 1100 n telmas, Deg tewsitin-is yella iɣeṛdayen, iɣuliyen d idwiyen
Tikus iku kéwan kang kalebu kulawarganing Rodentia.[1] Saka ukurané ana kang gedhé, lan ana kang cilik.[1] Tikus uripé ing ngendi-ngendi panggonan.[1] Ana kang urip ing got, alas, gladhak kapal, sawah, nganti urip ning omah-omah karo manungsa.[1]
Tikus pakanané rupa-rupa, wiwit saka pari, nganti kadhang daging uga dipangan.[1] Tikus bisa manak nganti puluhan lan angèl dituntaské déning manungsa amarga tikus iku rikat yèn nduwé anak. Anaké tikus diarani cindhil.[1]
Jinis-jinising tikus ya iku:[1]
Tikus saliyané dadi mungsuhing manungsa lan nyebaraké lelara kaya sampar, ing nagara-nagara Walanda akèh kang ndadèkaké tikus minangka kéwan klangenan, malah disayembarakaké kaya Miss Universe, Ratu ayu tikus lan olèh bebungah medali lan dhuwit.[1]
Kanggo mbasmi tikus pancén rada angél.[2] Tikus kalebu kéwan kang pinter lan titèn yèn ngerti racun utawa jebakan.[2] Kajaba iku tikus rikat banget manak saéngga cacahé rikat banget tambah.[2] Yèn ora dibasmi tikus bisa nggawé koloni.[2] Ana cara kang jitu supaya tikus bisa lunga saka omah.[2] Sepisan bisa kanthi cara ngendhalékaké gasangan lan jebakan nganggo piranti lan racun.[2] Cara kang nomer loro ya iku cara kang nggunakaké perangkap kanggo ngusir tikus.[2] Piranti iki bisa nggunakaké aliran listrik utawa setrum.[2] Saben cara ana kaluwihan lan kakurangané.[2]
Ana akèh metode utawa cara kanggo matèni ama tikus, cara iku bisa nganggo gasangan utawa jebakan.[2] Kang paling umum ya iku nganggo penjepit, kurungan lan lém tikus.[2]
Jebakan kanthi model kurungan relatif luwih aman amarga ora nggunakaké bahan kimia kang ana racuné.[2] Bathang tikus uga ora angél yèn diluru amarga tikus bakal mati ing njero perangakap, némplék ing lem utawa ing njero kurungan.[2] Saben kurungan bisa dileboni kurang luwih 15-20 tikus.[2] Tikus got kang ukuran awaké 25 cm uga bisa mlebu ing kurungan iki.[2] Kurungan tikus uga duwé kakurangan.[2] Kurungan tikus gampang dititéni tikus.[2] Umpamané ana tikus kang mlebu lan kajebak ing njero kurungan, wayah iku uga tikus liyané bisa ucul saka kurungan.[2] Tikus kang wis bisa metu mau bakal duwé akal lan ora bakal liwat ing area kurungan iku manèh.[2] Racun tikus bisa maténi tikus kanthi rikat.[2] Cara iki éféktif nalika populasi tikus akèh banget cacahé. Racun tikus wujudé bubuk lan duwé warna ireng.[2] Racun iki bisa diwuwurna ing panganan tikus kaya ta keju utawa kacang-kacangan.[2] Tikus banjur mangan panganan kang ana racuné mau banjur klenger yèn wis sakjam. Racun mau bakal ana reaksiné ing awak.[2] Gasangan nganggo racun tikus uga duwé kalemahan.[2] Tikus kadhang-kadhang ora mangan racuné yèn kancan wis mati gara-gara mangan gasangan mau.[2] Kajaba iku, tikus kang wis kena racun bakal mati saenggon-enggon saéngga bathang tikus bakal angél tinemu.[2] Lumrahé bathang tikus tinemu yèn wis bosok lan wis mambu.[2] Nanging yèn ora rikat-rikat tinemu, bathang tikus bakal maragaké lelara.[2]
Racun tikus uga ana kang wujudé bunder lan ana bahan campuran kang disenengi tikus.[2] Racun tikus ngandhut warfarin.[2] Cara kerjané kanthi nggawé pendarahan ing rètina mata tikus.[2] Racun iki bakal ngurangi daya pandang tikus.[2] Saya suwé tikus bakal mati keselen luru panggonan kang padhang supaya bisa ndelok.[2] Tikus mati kurang luwih patang dina sawisé mangan racun.[2]
Saliyané piranti kanggo nyekel tikus kanthi konvénsional, ana uga piranti perangkap tikus éléktrik.[2] Piranti iki nggunakaké listrik AC lan uga kena nganggo bateré. Prinsip kerjané padha kaya perangkap tikus biyasa.[2] Tikus dipancing nganggo umpan lan mlebu ing perangkap.[2] Sawisé iku, tikus bakal mati amarga kena setrum listrik saka piranti élektrik iku.[2] Perangkap iki uga ana lampu indikatoré kang murup ijo yèn ana tikus kang mlebu.[2] Lampu indikator iki tujuwane supaya pengguna bisa gampang mangerténi lan mbuang bathang tikus.[2]
Kang dadi kaluwihané piranti iki ya iku ora ana zat kimia kang ngandhut racun ing piranti iki.[2] Bathang tikus uga bisa dibuak lan ora marakaké kecing ambuné.[2] Saliyané nganggo listrik, nyekel tikus uga kena nganggo karbondioksida.[2] Béda karo piranti kang éléktrik, piranti iki nggunakaké gelombang éléktronik.[2] Gelombang ultrasonik iki bisa nganggu saraf ing kuping tikus lan gegremet liyané, ananging bisa aman kanggo manungsa lan kéwan liyané.[2] Sawisé tikus padha mati, resiki omah saéngga tikus ora teka manèh.[2] Kajaba iku tutup dalan tikus kanggo mlebu omah lan resiki panggonan kang bisa dadi sarang tikus.[2]
RatTropik ya iku racun tikus kang biyasa dianggo maténi tikus ing tlatah tropis.[3] Racun iki ngandhut bahan aktif Bromadiolon.[3] Tikus kang wis mangan racun iki, 3-4 dina sawisé mangan racun bakal terus luru banyu ing peceren, got amarga krasa ngorong terus.[3] Tikus bakal metu luru banyu saéngga tikus ora bakal mati ing njero omah, saéngga ora marai kecing ambuné.[3]
Ana uga racun tikus jinis petrokum 0,005 RB.[4] Racun iki bisa maténi tikus ing kebun klapa sawit, ing sawah, utawa tikus omah. Racun iki ora dicampur ing panganan utawa ombénan.[4] Racun iki nggawé tikus mati kanthi cara garing dadi ora mambu kecing.[4]
Kuman kang njalari lelara kencing tikus utawa leptospirosis bisa nular saka kéwan ning manungsa.[5]
Miturut Pakar Perunding Veterinar, Dr. Intan Suriati Abdul Manaf, leptospirosis disebabaké bakteria Leptospira sp.[5] Bakteri iki wujudé tipis, lilit-lilitan kaya mata gerudi.[5] Bakteria Leptospira uga bisa urip ing banyu kang tawa nganti sesasi.[5] Bakteri iki uga bisa manak ing banyu masin.[5] Kéwan kang nggawa bakteri Leptospira akèh-akéhé kéwan ingon kaya ta kucing, arnab, sapi, babi, jaran, kirik.[5] Saliyané iki bakteri iki uga bisa ditularaké kéwan alasan kaya ta rakun lan srenggala.[5] Penyakit kencing tikus iki uga diarani lelara Weil, Demam Icterohemorrhage, Penyakit Swineherd's, Demam pesawah (Rice-field fever), Demam Pemotong tebu (Cane-cutter fever), Demam Swamp, Demam Blethok, Jaundis berdarah, Penyakit Stuttgart, Demam Canicola.[6] Penyakit iki nular kanthi banyu kang wis tercemar karo kuping, kulit, iler irung, cangkem lan mata tikus.[6]
Dr Christopher Lee nerangaké yèn lelara iki bisa nyerang ing kabéh tlatah donya mligi ing nagara kang iklimé tropis.[6] Bakteri leptospirosis bakal akèh populasiné nalika wayah udan utawa banjir.[6] Wong kang kerep kerja lan duwé kagiyatan ing jaba luwih gampang kaserang leptospirosis.[6]
Rekod WHO nuduhake kes wabak leptospirosis kang paling akèh maténi wong ya iku nalika jaman Taufan Mitch pada 1995.[6]
Penyakit iki bisa nyerang polo utawa diarani meningitis, kegagalan fungsi hati lan buah pinggang, pendarahan kang ora mandheg-mandheg.[6]
Tikus iku kéwan kang kalebu kulawarganing Rodentia. Saka ukurané ana kang gedhé, lan ana kang cilik. Tikus uripé ing ngendi-ngendi panggonan. Ana kang urip ing got, alas, gladhak kapal, sawah, nganti urip ning omah-omah karo manungsa.
Tikus pakanané rupa-rupa, wiwit saka pari, nganti kadhang daging uga dipangan. Tikus bisa manak nganti puluhan lan angèl dituntaské déning manungsa amarga tikus iku rikat yèn nduwé anak. Anaké tikus diarani cindhil.
Jinis-jinising tikus ya iku:
Tikus pithi Tikus got Tikus sawah Tikus wirok Tikus putihTikus saliyané dadi mungsuhing manungsa lan nyebaraké lelara kaya sampar, ing nagara-nagara Walanda akèh kang ndadèkaké tikus minangka kéwan klangenan, malah disayembarakaké kaya Miss Universe, Ratu ayu tikus lan olèh bebungah medali lan dhuwit.
Глувци (науч. Muridae) — група на цицачи од редот на глодачи. Телесната должина се движи од 5 см (оризарски глушец, Micromys minutus) до 48 см (стаорецот Phloeomys cumingi[1]). Распространети се секаде на Земјата (убиквитарни), а повеќето видови се наоѓаат во шумите од тропските и суптропските предели. Интродуцирани се во Јужна Америка и на многу острови.
Тие се големи омнивори (сештојадци). Глувците се активни навечер и ноќе. Повеќето водат полунадземен начин на живот, хранејќи се со семиња, а некои со животинска храна. Некои се синантропни животни (домашен глушец, некои стаорци). Се размножуваат во топлиот период од годината, а во домовите на луѓето во текот на целата година. Стануваат полово зрели на 1,5-3 месеци.
Глувците се природни носители на голем број паразити и причинители на многу зарази кај човекот и домашните животни, меѓу кои и опасни инфекции. Нанесуваат штети на земјоделските култури и шумарството, уништувајќи ги производите и храната. Најголема штета нанесуваат глувците од родот Mus (како на пример домашниот глушец Mus musculus) и Microtus (Microtus arvalis). Мерките за контрола вклучуваат спречување на пристапот до храната, заплашување (создавачи на ултразвук: глувците го слушаат ултразвукот до 40 kHz) и регулација на бројноста со помош на стапици (познати некаде како ,,факови‘‘) и отрови.
Глувците дале огромен придонес во развитокот на науката. На овие животни се правени биолошки експерименти, се произвлеле противотрови и вакцини, се вршела проверка на дејството на лекарствата и други супстанци. Од 1990 година се создадени трансгенетски глувци. Со нив подобро се објаснува функционирањето на некој ген кој се испитува, или пак полесно се картира неговата активност.
Глувци (науч. Muridae) — група на цицачи од редот на глодачи. Телесната должина се движи од 5 см (оризарски глушец, Micromys minutus) до 48 см (стаорецот Phloeomys cumingi). Распространети се секаде на Земјата (убиквитарни), а повеќето видови се наоѓаат во шумите од тропските и суптропските предели. Интродуцирани се во Јужна Америка и на многу острови.
Мышы, мышыныя (Muridae) — сямейства сысуноў атрада грызуноў (Rodentia). Даўжыня цела ад 5 см (мыш-малютка) да 48 см (пацук Phloeomys cumingi). Распаўсюджаныя паўсюдна, большасьць відаў — у лясах тропікаў і субтропікаў. Завезены ў Паўночную і Паўднёвую Амэрыку і на шматлікія выспы.
Мышы актыўныя на зьмярканьні і ноччу. Большасьць вядзе паўназемны лад жыцьця, сілкуюцца насеньнем, частка — жывёльнай ежай. Некаторыя — сынантрапныя жывёлы (дамавая мыш, некаторыя пацукі). Размножваюцца ў цёплы час году, у селішчах чалавека — цэлы год. Палавасьпелымі робяцца ў 1,5-3 месяца.
— сховішча мультымэдыйных матэрыялаў
Мышы, мышыныя (Muridae) — сямейства сысуноў атрада грызуноў (Rodentia). Даўжыня цела ад 5 см (мыш-малютка) да 48 см (пацук Phloeomys cumingi). Распаўсюджаныя паўсюдна, большасьць відаў — у лясах тропікаў і субтропікаў. Завезены ў Паўночную і Паўднёвую Амэрыку і на шматлікія выспы.
Сысҡандар, (мы́ши) (лат. Muridae) — имеҙеүселәр класындағы кимереүселәр рәтендәге ваҡ йәнлектәр. Кәүҙә оҙонлоғо 5 см-ҙан 48 см -ғаса. Phloeomys cumingi[1]). Ерҙең бар мөйөшөндә лә таралған.
Сысҡандар, (мы́ши) (лат. Muridae) — имеҙеүселәр класындағы кимереүселәр рәтендәге ваҡ йәнлектәр. Кәүҙә оҙонлоғо 5 см-ҙан 48 см -ғаса. Phloeomys cumingi). Ерҙең бар мөйөшөндә лә таралған.
Тычканлылар, яки тычканнар (лат. Muridae) — кимерүчеләр отрядына керүче имезүче хайваннар семьялыгы (Rodentia). Тән озынлыгы 5 сантиметрдан башлап (кечкенә тычкан) 48 сантиметрга кадәр (нәзек койрыклы күсе Phloeomys cumingi). Бөтен җирдә таралган, күпчелек төрләре тропик һәм субтропик урманнарда. Төньяк һәм Көньяк Америкага һәм күп кенә утрауларга кертелгән.
Россия фаунасында 13 төргә якын тычканлылар очрый.
Тычканнар (шулай ук күселәр) төнлә һәм эңгер-меңгердә аеруча актив. Күпчелеге орлыклар белән тукланып җирдә тормыш алып бара, кайбер өлеше — хайван ризыгы ашый. Кайберләре — синантроп хайваннар (өй тычканы, кайбер күселәр). Елның җылы вакытында үрчи, кеше өйләрендә — ел буе. 1,5—3 айда җенси яктан өлгерәләр.
Семьялык үз эченә 4 ассемьялык, 147 ыруг һәм 701 төр ала.
Тычканнар — күп кенә паразитлар йөртүче, кеше һәм йорт хайваннары авыруларын, шулай ук куркыныч инфекцияләрне кузгатучылар. Бөртеклеләр һәм урман хуҗалыкларна, азык-төлек һәм төзелеш материалларына зур зыян китерәләр. Иң зур зыянны Mus (мәсәлән, өй тычканы (Mus musculus)) ыругы тычканнары китерәләр. Көрәш чаралары: азык-төлеккә керү юлын ябу, куркыту (ультратавыш нурланышы: тычканнар 40 кГц кадәр ешлык ишетәләр), санны тоткыннар һәм агу ярдәмендә көйләү.
Тычканлылар, яки тычканнар (лат. Muridae) — кимерүчеләр отрядына керүче имезүче хайваннар семьялыгы (Rodentia). Тән озынлыгы 5 сантиметрдан башлап (кечкенә тычкан) 48 сантиметрга кадәр (нәзек койрыклы күсе Phloeomys cumingi). Бөтен җирдә таралган, күпчелек төрләре тропик һәм субтропик урманнарда. Төньяк һәм Көньяк Америкага һәм күп кенә утрауларга кертелгән.
Россия фаунасында 13 төргә якын тычканлылар очрый.
Чычкандар (лат. Muridae) — сүт эмүүчүлөрдүн кемирүүчүлөр түркүмүнүн тукуму.
Денесинин узундугу 548,5 см, куйругу узун, көбүнчө жүнсүз. 100-120 уруусу, 480дей түрү, КМШ өлкөлөрүндө 5 уруу, 12-13 түрү, Кыргызстанда 4 түрү кездешет. Кеңири тараган космополиттер, айрымдары силантроп жаныбарлар. Ийин казып жашайт, чээнге кирбейт. Жылуу климатта жыл бою көбөйүшөт. Көбүнчө күүгүмдө жана түнкүсүн тиричилик өткөрөт. Табигый шартта 1-3 жыл жашайт. Токой жана айыл чарбасына, кампаларга зыян келтирет. Жугуштуу оорулардын козгогучтарын алып жүрүүчүлөр болгондуктан, коркунучтуу жугуштуу ооруларды - чума, лептоспироз ж. б. жуктурат.
Чычкандар (лат. Muridae) — сүт эмүүчүлөрдүн кемирүүчүлөр түркүмүнүн тукуму.
Денесинин узундугу 548,5 см, куйругу узун, көбүнчө жүнсүз. 100-120 уруусу, 480дей түрү, КМШ өлкөлөрүндө 5 уруу, 12-13 түрү, Кыргызстанда 4 түрү кездешет. Кеңири тараган космополиттер, айрымдары силантроп жаныбарлар. Ийин казып жашайт, чээнге кирбейт. Жылуу климатта жыл бою көбөйүшөт. Көбүнчө күүгүмдө жана түнкүсүн тиричилик өткөрөт. Табигый шартта 1-3 жыл жашайт. Токой жана айыл чарбасына, кампаларга зыян келтирет. Жугуштуу оорулардын козгогучтарын алып жүрүүчүлөр болгондуктан, коркунучтуу жугуштуу ооруларды - чума, лептоспироз ж. б. жуктурат.
Шăши йышшисем е шăшисем (лат. Muridae) — кăшлакансен (Rodentia) отрядĕнчи сĕтпе ӳсекенсен йышĕ. Кĕлеткин тăрăшшĕ: 5 сантиметртан (пĕчĕкке шăши) пуçласа 48 сантиметр тарри (кăнтăрти çинçе хӳреллĕ йĕкехӳре Phloeomys cumingi[1]). Пур çĕрте те саралнă, вăйлăрах — тропиксемпе субтропиксенчи вăрмансенче. Çурçĕр тата Кăнтăр Америкăпа чылай утрав çине илсе килнĕ.
Шăши — кăшлакансен отрячĕнчи чи паллă чĕрчунсем. Пысăк мар. Хӳрин тăршшĕ кĕлеткин тăршшĕпе танах е кăшт вăрăмрах. Хăвăрт ĕрченеть.
Раççейре 13 яхăн тĕс тĕл пулать.
Шăши йышшисем е шăшисем (лат. Muridae) — кăшлакансен (Rodentia) отрядĕнчи сĕтпе ӳсекенсен йышĕ. Кĕлеткин тăрăшшĕ: 5 сантиметртан (пĕчĕкке шăши) пуçласа 48 сантиметр тарри (кăнтăрти çинçе хӳреллĕ йĕкехӳре Phloeomys cumingi). Пур çĕрте те саралнă, вăйлăрах — тропиксемпе субтропиксенчи вăрмансенче. Çурçĕр тата Кăнтăр Америкăпа чылай утрав çине илсе килнĕ.
Шăши — кăшлакансен отрячĕнчи чи паллă чĕрчунсем. Пысăк мар. Хӳрин тăршшĕ кĕлеткин тăршшĕпе танах е кăшт вăрăмрах. Хăвăрт ĕрченеть.
Раççейре 13 яхăн тĕс тĕл пулать.
Шеерхне (латинокс Muridae) - сембода оцю лофцонь тряйхнень тъналсь. Тоза сувсихть 600-да лама пона. Васьфневихть Евразеса, Африкса ди Австралиеса. Тя полгас сувсихть афкукс шеер эди оцю шеер, тага иля калгайхне.
எலிக்குடும்பம் அல்லது முரிடீ (Muridae) என்பது பாலூட்டிகள் வகுப்பில் உள்ள குடும்பங்கள் யாவற்றினும் மிகப்பெரிய குடும்பம். இக் குடும்பத்தில் ஏறக்குறைய 650 இனங்கள் உள்ளன. இவை ஆசியா, ஆப்பிரிக்கா, ஐரோப்பா, ஆசுத்திரேலியா ஆகிய இடங்களில் இயற்கையாக வாழ்கின்றன. எலி இனங்கள் உலகெங்கும் அறிமுகப்படுத்தப்பட்டு எங்கும் பரவி உள்ளன. சுண்டெலி, வயல் எலிகள், கெர்பில் முதலியவை இந்தக் குடும்பத்தை சேர்ந்த எலி வகைகள் ஆகும். அறிவியற் பெயராகிய முரிடீ (Muridae) என்பதன் பொருள் இலத்தீனில் எலி என்பதே. இச்சொல் கிரே (J. E. Gray) என்பவரால் 1825 இல் முதன் முதலாகப் பயன்படுத்தப்பட்டது[1].
எலிக்குடும்பத்து இனங்கள் உருவில் சிறியன. வாலின் நீளத்தைத் தவிர்த்தால் சற்றேறக்குறைய 10 செமீ இருக்கும். இவை 4.5 முதல் 8 செமீ வரையிலான குட்டி ஆப்பிரிக்கச் சுண்டெலி முதல் 48 செமீ வரையிலான பெரிய வெள்ளை பிலிப்பைன் எலிகள் வரை பல வகைப்பட்டன. இவ் எலிகளுள் சிலவற்றுக்கு நீண்ட கால்கள் உள்ளன. இதனால் இவை தாவிக் குதித்து நகரக்கூடியன. எலிகளின் பொதுவான நிறம் பழுப்பு. ஆனால், கறுப்பு, சாம்பல், வெள்ளை நிற எலிகளும் உண்டு. நால்வரி எலி போன்று உடலில் கோடுகள் கொண்ட இனமும் உண்டு. [2].
எலிக் குடும்பத்து இனங்கள் நன்றாக கேட்கும் திறனும், மணம் நுகரும் திறனும் கொண்டவை. பல்வேறு சூழல்களில் வாழ்கின்றன. காடுகளிலும், வயல்வெளிகளிலும், புல்வெளிகளிலும், உயர் மலைகளிலும் வாழ்கின்றன. கெர்பில் போன்ற எலி வகை இனங்கள் நீர் குறைந்த பாலைநிலங்களிலும் வாழ்கின்றன. எலி இனங்கள் தாவர உண்ணிகளாகவோ எல்லாம் உண்ணிகளாகவோ உள்ளன. வலுவான தாடை தசைகள் கொண்டுள்ளன. இவற்றின் முன்வெட்டிப்பற்கள் வாழ்நாள் முழுவதும் வளர்ந்துகொண்டே இருக்கின்றன. இவற்றின பல் வகையடுக்கு கீழ்க்காணுமாறு குறிக்கப்படும்:
பல் வகையடுக்கு 1.0.0.1-3 1.0.0.1-3எலிக்குடும்பிகள் ஓராண்டில் பல முறை பல குஞ்சுகள் ஈனுகின்றன. இவை புணர்ந்தபின்னர் 20-40 நாட்களில் குஞ்சுகள் ஈனுகின்றன. ஆனால் இவை இனத்துக்கு இனம் மிகவும் வேறுபடுகின்றன. பிறந்த எலிக்குஞ்சுகள் கண்பார்வை இல்லாமலும், உடலில் மயிர் இல்லாமலும், தன்னைக் காத்துக்கொள்ளும் திறம் இல்லாமலும் பிறக்கின்றன. ஆனால் எல்லா எலி இனங்களும் அப்படி இல்லை, எடுத்துக்காட்டாக முள்ளெலி[2].
பிற சிறிய பாலூட்டிகளைப்போல, எலிக் குடும்பத்தின் படி வளர்ச்சியும் தெளிவாகத் தெரியவில்லை. தொல்லுயிர் படிவங்கள் மிகக் குறைவே. ஆசியாவில் வெப்பமண்டலப் பகுதிகளில் உள்ள ஆம்சிட்டர் (hamster) போன்ற ஏதோவொரு விலங்கில் இருந்து முன்பகுதி மியோசீன் (Miocene) ஊழிக்காலத்தில் தோன்றியிருக்கலாம் என்று ஒரு கருத்து உள்ளது. ஓலோசீன் (Holocene) ஊழிக்காலத்தில் மாந்தர்களோடு சேர்ந்து உலகமெல்லாம் பரவியது என நினைக்கின்றார்கள் [3].
எலிக்குடும்பம் (மூரிடுகள், Murids) 4 உட்குடும்பங்களில் (துணைக்குடும்பங்களில்), 140 பேரினங்களாக, மொத்தம் 650 எலி இனங்கள் உள்ளன.
|day= ignored (help); Unknown parameter |month= ignored (|date= suggested) (help); URL–wikilink conflict (help).எலிக்குடும்பம் அல்லது முரிடீ (Muridae) என்பது பாலூட்டிகள் வகுப்பில் உள்ள குடும்பங்கள் யாவற்றினும் மிகப்பெரிய குடும்பம். இக் குடும்பத்தில் ஏறக்குறைய 650 இனங்கள் உள்ளன. இவை ஆசியா, ஆப்பிரிக்கா, ஐரோப்பா, ஆசுத்திரேலியா ஆகிய இடங்களில் இயற்கையாக வாழ்கின்றன. எலி இனங்கள் உலகெங்கும் அறிமுகப்படுத்தப்பட்டு எங்கும் பரவி உள்ளன. சுண்டெலி, வயல் எலிகள், கெர்பில் முதலியவை இந்தக் குடும்பத்தை சேர்ந்த எலி வகைகள் ஆகும். அறிவியற் பெயராகிய முரிடீ (Muridae) என்பதன் பொருள் இலத்தீனில் எலி என்பதே. இச்சொல் கிரே (J. E. Gray) என்பவரால் 1825 இல் முதன் முதலாகப் பயன்படுத்தப்பட்டது.
