Trapelus ruderatus (Olivier 1804)

Xarabalıq kələzi (lat. Trapelus ruderatus) — Düzənlik kələzləri cinsinə aid növ.

Xariçi görünüşü

Kələzin quyruğu ilə birlikdə uzunluğu 10 sm təşkil edir. Orta uzunluğa malik olsa da, başı hündür və ensizdir. Boğaz nahiyyəsində kisəçik inkişaf etməmişdir. Bel nahiyəsində pulcuqlar ölçü baxımından bir-birindən fərqlənir. Pulcuqların ölçü fərqləri quyruqda belə görünür. Bütün quruq boyunca pulcuq yayılmışdır. Bədəni boz-mavi, sarı və sarı-qırmızı çalarlar alır. Boğaz nahiyyəsi ağ olsa da, sarı və ya mərmər şəkillərlə örtülür.

Arealı

Əsasən Anadolu, Suriya, Şərqi İordaniya, şimali Ərəbistan ərazisində, İran, İraq, Əfqanıstan və Pakistan ərazisində yayılmışdır. Üstəlik Azərbaycanın Cəbrayıl rayonu və Zəngilan rayonunun Araz çayı sahilləri boyunca, bir də Talış dağları və Zuvand ərazisində yayılmışdır. Cəbrayıl rayonunun Şükürbəyli kəndində 1 km-lik marşrutda 4-5 fərd xarabalıq kələzi saymaq olar^[1]

Təsnifatı

Azərbaycanda məhdud arealda yayılan bu növün Trapelus ruderatus ruderatus yarımnövü yayılmışdır. Digər yarımnöv olan Trapelus ruderatus baluchianus (M. Smith, 1935) əsasən Pakistanın şimal-qərbində yayılmışdır.

Yayılma əraziləri

Xarabalıq kələzi yarımsəhra, öndağlıq ərazilərdə və dağ çöllərində yayılmışdır. Azərbaycanın cənub ərazilərində Arazın quraq sahil düzənliklərində 1 ha ərazidə 1-1,2 baş kələzə rast gəlmək olar^[2]. Suriyada isə bu növün 2509-3000 metr yüksəklik ərazilərdə belə yayılmışdır. Bu isə çox nadir hadisə hesab edilir.

Çoxalması

Azərbaycanda kələzlər qışlamadan martın əvvəllərində çıxırlar. Cinsi yetkinliyə erkəklər ikinci ilində uzunluğu 58-60 mm olarkən çatırlar. Yumurta qoyma aprelin sonu, mayın əvvəllərinə təsadüf edir. İranda isə arelin sonu baş verir. 5-14 yumurta qoyurlar, bu isə dişinin ölçüsündən asılıdır. Balalar 28-33 mm olmaqla iyunun sonları yumurtadan çıxırlar.

Qidalanmasına gəldikdə xarabalıq kələzi əsasən böçəklər və diğər onurğasızlarla qidalanırlar.

İstinadlar

1. ↑ Xarabalıq kələzi haqqında məlumat
2. ↑ Xarabalıq kələzi

Trapelus persicus, Olivier's agama or Baluch ground agama, is a species of agama found in Syria, Lebanon, Jordan, Saudi Arabia, Iraq, and Iran.^[1]

References

Trapelus lessonae Trapelus generoko animalia da. Narrastien barruko Agamidae familian sailkatuta dago.

Erreferentziak

Kanpo estekak

• TIGR Reptile Database in Species 2000 and ITIS Catalogue of Life: 2011 Annual Checklist

Ikus, gainera

• Trapelus
• Agamidae

Trapelus ruderatus Trapelus generoko animalia da. Narrastien barruko Agamidae familian sailkatuta dago.

Erreferentziak

• TIGR Reptile Database in Species 2000 and ITIS Catalogue of Life: 2011 Annual Checklist

Ikus, gainera

• Trapelus
• Agamidae

Trapelus ruderatus est une espèce de sauriens de la famille des Agamidae^[1].

Répartition

Aire de répartition de l'espèce Trapelus ruderatus selon l'UICN (consulté le 10 janvier 2013).

Cette espèce se rencontre en Arabie saoudite, en Jordanie, en Israël, au Liban, en Syrie, en Turquie, en Azerbaïdjan, en Irak, en Iran, au Pakistan et en Afghanistan^[1].

Liste des sous-espèces

Selon Reptarium Reptile Database (23 mars 2012)^[2] :

• Trapelus ruderatus fieldii (Haas & Werner, 1969)
• Trapelus ruderatus ruderatus (Olivier, 1804)

Publications originales

• Haas & Werner, 1969 : Lizards and snakes from Southwestern Asia, collected by Henry Field. Bulletin of the Museum of Comparative Zoology, vol. 138, p. 327-406 (texte intégral).
• Olivier, 1804 : Voyage dans l'Empire Othoman, l'Égypte et la Perse. Henri Agasse, Paris, vol. 4, p. 1-456 (texte intégral).

Notes et références

Trapelus ruderatus er en agam som lever i tørre fjellstrøk og halvørken i Sørvest-Asia.

Utbredelsen omfatter Tyrkia, Aserbajdsjan, nordlige Saudi-Arabia, Syria, østlige Jordan, Irak, Iran, Afghanistan og Pakistan. Den holder til på steinete steder, i ruiner, og på steppe der vokser malurt.

Den ble tidligere regnet til slekten Agama, som Agama ruderata.

Litteratur

• N.B. Ananjeva; m.fl. (2006). The Reptiles of Northern Eurasia: Taxonomic Diversity, Distribution, Conservation Status. Sofia: Pensoft Publishers. s. 50–53. ISBN 978-954-642-269-9.CS1-vedlikehold: Eksplisitt bruk av m.fl. (link)
• A.E. Leviton, S.C. Anderson, K. Adler & S.A. Minton (1992) Handbook to Middle East Amphibians and Reptiles, Society for the Study of Amphibians and Reptiles, ISBN 0-916984-23-0

Eksterne lenker

• (en) Trapelus ruderatus i Encyclopedia of Life
• (en) Trapelus ruderatus i Global Biodiversity Information Facility
• (en) Trapelus ruderatus hos NCBI
• (en) Trapelus ruderatus hos ITIS
• (en) Kategori:Trapelus ruderatus – bilder, video eller lyd på Wikimedia Commons
• Trapelus ruderatus – detaljert informasjon på Wikispecies

Agama perska, agama ruinowa (Trapelus ruderatus) - gatunek gada z rodziny agamowatych.

Występowanie

Bliski Wschód od płd.-wsch. Syrii i wsch. Jordanii, przez płd. Irak i płn. Arabię Saudyjską, po płd.-zach. Iran.

Cechy morfologiczne

Osiąga 16 cm długości. Głowa, tułów oraz nasada ogona są silnie spłaszczone. Głowa duża, zaokrąglona, pysk krótki, przewężenie szyi wyraźne, ogon cienki, okrągły w przekroju. Łuski drobne, słabo żeberkowane; jedynie na głowie za błonami bębenkowymi oraz na grzbiecie są one większe i stożkowate. Na ogonie nie tworzą one pierścieni.

Grzbiet jest jasnobrązowy lub żółtawy z poprzecznymi, brązowymi lub czerwonobrązowymi pręgami zachodzącymi również na ogon. W porze godowej samce wybarwiają się na kolor niebieskoszary lub ołowiany.

Biologia i ekologia

Żyje na piaszczystych i piaszczysto kamienistych pustyniach i półpustyniach, w górach nawet od 3000 m.n.p.m. Żywi się głównie rozmaitymi stawonogami.

Pod koniec czerwca samica składa 6 do 14 jaj o długości 15–17 mm.

Bibliografia

Włodzimierz Juszczyk "Mały słownik zoologiczny; gady i płazy" Wiedza Powszechna Warszawa 1986

Trapelus ruderatus là một loài thằn lằn trong họ Agamidae. Loài này được Olivier mô tả khoa học đầu tiên năm 1804.^[1]

Chú thích

Tham khảo

• Dữ liệu liên quan tới Trapelus ruderatus tại Wikispecies
• Phương tiện liên quan tới Trapelus ruderatus tại Wikimedia Commons

Bài viết Họ Nhông này vẫn còn sơ khai. Bạn có thể giúp Wikipedia bằng cách mở rộng nội dung để bài được hoàn chỉnh hơn.

• x
• t
• s