'n Grondboontjieplant met grondboontjies

Die grondboontjie (Arachis hypogaea) is 'n spesie in die ertjiefamilie Fabaceae inheems aan Suid-Amerika. Dit is 'n eenjarige kruidagtige plant wat tot tussen 30 en 50 cm hoog groei. Die blare is afwisselend gerangskik, veervormig met vier "blaartjies" (twee teenoorstaande pare; met geen eindblaartjie nie), en elke "blaartjie" is 1 tot 7 cm lank en 1 tot 3 cm breed. Die vorm van die blom van die plant is tipies aan ander plante in die ertjiefamilie, 2 tot 4 cm wyd, met geel en rooi are. Na bestuiwing ontwikkel die vrug in 'n peul van 3 tot 7 cm lank en bevat 2 tot 3 (in uitsonderlike gevalle 1 of 4) sade, wat dan hul weg ondergrond baan om ryp te word.

Alhoewel dit in die kookkuns as 'n neut gesien word, is die vrug van die grondboontjie botaniesgesproke 'n houtagtige peul en tegniesgesproke nie 'n neut nie, soos met die Engelse benaming van peanut. In hierdie aspek is die Afrikaanse benaming tegniesgesproke korrek, deurdat daarna verwys word as 'n boon en nie 'n neut nie.

Alternatiewe Engelse benaminge is groundnuts, earthnuts, goobers, goober peas, pinders, manila nuts en monkey nuts (die laasgenoemdes verwys gewoonlik na die hele peul en nie net na die sade nie.) Nederlandse benaminge is apennootjes, aardnoten, pinda's.

Sien ook

• Grondboontjiebotter

Les cacagüeses o la cacagüesa (Arachis hypogaea) ye una planta añal de la familia de los arbeyos (Fabaceae), que los sos frutos, de mena de llegume caltienen semientes apreciaes en gastronomía.

Carauterístiques

La planta ye frebosa y midi de 30 a 50 cm d'altor. Los frutos espoxiguen baxo'l suelu dientro d'una casa lleñosa que, davezu caltién dos semientes.

Cultivu

A. hypogaea, que ye d'orixe americanu, foi collechada pal aprodamientu de les sos semientes dende fai 4000 ó 5000 años. Los conquistadores españoles adicaren el so consumu en Méxicu-Tenochtitlan, la capital del imperiu azteca, nel sieglu XVI, y postreramente espardiéronlu per Europa y el restu del mundu, xunto con otros mercantes europeos. Paez ser que-y daben usu d'orniu , darréu que'l Señor de Sipán nel norte del Perú ya s'orniaba con répliques de cacagüeses d'oru o maníes (de maní, cacagüesa en Sudamérica): Oreyeres, collares y demás xoyes asoléyense agora nel Muséu de Sipán.

Cultívase en mayu, y recolléchase a caberos de la seronda. Anguaño, el so cultivu ta espardíu por rexones d'África y Asia. Les casques, obteníes como subproductu, empléguense como combustible.

Referencies

Enllaces esternos

Cacagüeses salaes

• Wikimedia Commons tien conteníu multimedia tocante a Cacagüesa.

Yerfındığı (lat. Arachis hypogaea)^[1] — yerfındığı cinsinə aid bitki növü.^[2]

Əhəmiyyəti

Araxis və ya yerfındığı (Arachis hypogaea L.) toxumlarından ərzaq yağı (yeməli yağ) almaq üçün əkilib becərilir. Araxis toxumlarının tərkibində 60%-ə qədər yağ (orta hesabla 53%) və 35%-dən çox zülal vardır. Tərkibindəki zülalın miqdarına görə araxis ancaq soyadan geri qalır. Araxis yağı konserv sənayesində, marqarin alınmasın da, sabunbişirmə sənayesində və tibdə istifadə olunur. Araxis yağı yarımquruyan (yod ədədi 90-103) yağlar qrupuna aiddir. Orta hesabla bir ton qabıqlı araxis toxum- dan 226-317 kq. yağ alınır. Araxis yağı əsas etibarı ilə konserv və qənnadı sənayesində istifadə olunur. Üyüdülmüş araxis toxumları şokolad hazırlananda əlavə kimi tətbiq edilir. Qovrulmuş toxumları ərzaq kimi yeyilir və xırdalanmış halda bir çox qənnadı məhsullarına əlavə edilir. Yağın emalından sonra jmıxın tərkibində 45% zülal və 8% yağ olur. Ərzaqlıq sortları lobya dadı verməməlidir. Araxisin jmıxı və gövdəsi (bəlimi) heyvandarlıqda yem kimi istifadə olunur. Bəlimində 11%-ə qədər zülal var və qida keyfiyyətinə görə yonca və üçyarpaqdan geri qalmır. Eyni zamanda həm bəliminin, həm də meyvəsinin istifadə perspektivlərinə görə ABŞ-da araxis iribuynuzlu mal-qara və donuzlar üçün otlaq bitkisi kimi becərilir. Cecəsindən isə izolyasiya materialı və yanacaq kimi istifadə olunur.^[3]

Sistematikası

Yeni sistemləşdirmədə Arachis hypogaea növü 2 yarımnövə bölünür. A. hypogaea (Arachis asiatica) yarımnövünün 2 növmüxtəlifliyi vardır: hypogaea növmüxtəlifliyi Braziliya və Virciniya sorttipinə, hirzuta növmüxtəlifliyi isə Peru sorttipinə aid edilir. Bu yarımnöv (A. asiatica) sərilən gövdəli olmaqla toxumların sükunət dövrü 2 ilə qədər vegetasiya müddətləri isə 5-10 ay çəkir. A. fastigiata (Arachis americana) yarımnövünün də 2 növmüxtə-lifliyi vardır. Fastigiata növmüxtəlifliyi Valensiya sortti- pinə, vulqa-ris növmüxtəlifliyi isə İspan sorttipinə aid edilir.Bu yarımnöv (A. americana) az və çox miqdarda dik dayanan gövdələr əmələ gətirir, toxumların sükunət dövrü 50 günə qədər, vegetasiya müddəti isə 3-5 ay çəkir. Tropiklərdə ildə 2 dəfə məhsul verə bilər.

Paxlalılar (Fabacaea) fəsiləsinə daxil olmasına baxmayaraq Arachis cinsinin sistematikası çətinlik törədir. Əvvəlki sistemləşdirmə böyümə, budaqlanma və meyvəver- mə xüsusiyyətlərinə görə tərtib edilmişdir. Mutasiya, hibridləşdirmə və seçmə nəticəsində araxisin çox böyük müxtəlifliyi əmələ gəlmişdir. Təkcə Seneqalda araxisin 550-yə qədər, Konqoda isə 200-ə qədər növmüxtəlifliyi vardır.

Mədəni araxis növü (Arachis hypogaea) yabanı halda məlum de-yildir. Bu növün yayılma arealı olduqca genişdir. O, tropik, subtropik iqlimə malik olan ölkələrdə yayıl- maqla bərabər mülayim (mötədil) iqlimli ölkələrin də bəzi bölgələrində becərilə bilir. Bütünlükdə bu cins geniş areala malik olması, müxtəlif torpaq-iqlim şəraitində ya-yılması ilə xarakterizə edilir. Araxis coğrafi cəhətcə 10 və 28 0 cənub enliklərində yayılmışdır.

Yabanı araxis formaları çoxillikdir. Təkcə A. monticola birillik növdür. Arachis cinsinin ən çox rast gəlinən yabanı növləri aşağıdakılardır:

1. Sərilən gövdəli araxis - Arachis prostrata Benth.

2. Saçaqlı (pırpızlı ) araxis - Arachis villosa Benth.

3. Köküyumrulu araxis - Arachis tuberosa Bong.

4. Sarımtıl araxis - Arachis lutescens Krap. et. Rig.

5. Burkart araxisi - Arachis burkartii Handro

6. Bentam araxisi – Arachis benthamii Handro

7. Sürünən araxis - Arachis repens Handro

8. Dağlıq araxis - Arachis monticola Krapov. Et Rig. (tetrap-loid 2n = 40)

9. Haşiyəli araxis - Arachis marginata Gardn.

10. Paraqvay araxisi - Arachis paraguariensis Chod. et Hassl.

11. Quaran araxisi - Arachis goaranitica Chod. et Hassl.

12. Saçaqlı meyvəli araxis - Arachis villosulicarpa Hoehne

13. Marti araxisi - Arachis martii Handro

14. Xırda (kiçik) araxis - Arachis pusilla Benth.^[3]

İstinadlar

El cacauet, cacau, o féfer (Arachis hypogaea) és una espècie de la família de les Fabaceae originària de Sud-amèrica però conreada en llocs relativament càlids de tot el món. Fa uns anys es conreava en l'Horta de València, i hi ha un grup mundial de varietats conegut com a València.

Descripció

Planta anual herbàcia de 30 a 50 cm d'alçada, fulles compostes alternes, flors de 2 a 4 cm de color groc amb venes vermelloses. És característic que un cop formats els fruits ells mateixos s'enterrin (d'aquí ve el nom de l'espècie hypogea: dins de terra). Els llegums contenen normalment de 2 a 3 llavors.

Informació nutricional

El cacauet és considerat un dels aliments més nutritius:

Conreu

Conreat ja des de temps precolombins. Necessita terrenys flonjos més aviat sorrencs, temperatures altes durant 5 mesos i una pluja equivalent a 500 litres o superior (o regadiu). Els principals països productors són els Estats Units, Argentina, Senegal i Brasil. Els cacauets cal collir-los en l'estat òptim de maduresa i tenen com a problema de conservació la infestació per Aspergillus flavus que produeix una aflatoxina tòxica. També donen sovint problemes d'al·lèrgia especialment si estan torrats.

Usos

Consum directe (torrats), extracció d'oli (per a consum humà i industrial), elaboració de mantega de cacauet i altres derivats.

Galeria

• cacauet fregit.

• Cacauera, cistella per a recollir cacauet. Museu Valencià d'Etnologia.

• Collita de cacauet a les eres de la Cooperativa Agrícola del camí Trullàs (Alginet, 1959).

Vegeu també

• Xufa
• Pollastre Gōng Bǎo, plat a base de pollastre i cacauets.
• The peanut vendor, cançó sobre un venedor de cacauets.

Referències

Viccionari

Math o gnau yw cnau mwnci, a elwir hefyd yn gnau daear neu'n bysgnau. Mae planhigyn cnau mwnci (Arachis hypogaea) yn frodor o Dde America.

Cnau mwnci

Podzemnice olejná (Arachis hypogaea) je rostlina z čeledi bobovitých. Plodem je lusk. Jedná se o luštěninu.

Původ a historie

Podzemnice olejná pochází z jižní Ameriky, kde byla domestikována a vyšlechtěna už před asi šesti tisíci lety.

Způsob tvorby lusků

Po oplození žlutých květů začíná intenzivně růst stopka, nesoucí na konci oplozený semeník, který se zavrtává 3–6 cm hluboko do půdy (geocarpismus), kde se vyvine lusk, obsahující 1–7 semen, obalených červenofialovým osemením.

Užití

Často se pěstuje pro semena – arašídy, buráky, buráčky nebo také burské oříšky. Nejedná se však o ořech, ale luštěninu. Arašídy se řadí k suchým skořápkovým plodům (též skořápkové ovoce).

Arašídový olej se rovněž používá na smažení, k výrobě stolních pokrmových tuků, tzv. arašídového másla v potravinářství a ve farmaceutickém průmyslu a k výrobě kosmetických výrobků.

Výživová hodnota

Arašídy jsou velmi bohaté na živiny. Obsahují 25 % bílkovin, vysoké množství tuků, cukrů.

Dále se v nich vyskytuje vitamín B1 (thiamin), B3 (niacin), B5, B6 a B9, antioxidanty a například i koenzym Q10.

Zdravotní účinky

Arašídy obsahují významné množství resveratrolu. Hrst arašídů obsahuje okolo 70 mikrogramů této léčivé látky.

Produkce

V roce 2016 bylo podle Organizace pro výživu a zemědělství ve světě vypěstováno téměř 44 milionů tun buráků (se slupkou). Deset největších producentů dodává na trh celkem 81,8 % světové produkce. Největším světovým producentem je Čína, která se na celkovém množství podílí 38 %.^[1]

Obchod

Hlavními vývozci arašídů jsou USA, Argentina, Súdán, Senegal a Brazílie. Vývoz z těchto pěti zemí dohromady představuje 71 % celkového vývozu na světě, přičemž dlouhodobě ve vývozu vedou Spojené státy. Přestože Indie a Čína produkují značné množství arašíd, jejich podíl na mezinárodním obchodu je méně než 4 %. Arašidy se obvykle používají k uspokojení domácí potřeby. Například v Indii se využívá 90 % vyprodukovaných arašídů k tuzemské výrobě arašídového oleje, a jen velmi malé množství je uvolněno pro export.

Hlavními odběrateli arašídů jsou země Evropské unie, Kanada a Japonsko, které společně tvoří 78 % světového dovozu arašídů. V Evropské unii je jedinou zemí produkující arašídy Kypr.

Odkazy

Reference

1. ↑ ^{a b} Crops [online]. fao.org [cit. 2018-01-12]. Dostupné online. (anglicky) (nevyloupané arašídy)

Související články

• Podzemnice

Externí odkazy

• Obrázky, zvuky či videa k tématu podzemnice olejná ve Wikimedia Commons
• Galerie podzemnice olejná ve Wikimedia Commons

Jordnød (Arachis hypogaea), som madvare ofte kaldet peanut, er en etårig plante, som bliver 30 til 50 cm høj.

En jordnødplantes frugt er en bælg.

Synonymer

Arachis hypogaea subsp. oleifera A.Chev.

Arachis nambyquarae Hoehne

Arachnida hypogaea (L.) Moench

Arachnida quadrifolia Trew

Die Erdnuss (Arachis hypogaea), schweizerisch Spanische Nüssli^[1], auch Aschantinuss oder Aschanti^[2], ist eine Pflanzenart in der Unterfamilie der Schmetterlingsblütler (Faboideae) innerhalb der Familie der Hülsenfrüchtler (Fabaceae oder Leguminosae). Die Frucht der Erdnuss ist botanisch gesehen eine Hülsenfrucht, die sich entwicklungsgeschichtlich zur Nuss gewandelt hat. Die Erdnuss gehört zur selben Unterfamilie wie beispielsweise die Erbse und die Bohnen-Arten. Der englische Trivialname der Erdnuss, peanut (zu deutsch „Erbsennuss“), weist auf die botanische Zugehörigkeit zur Familie der Hülsenfrüchtler hin.

Die Ähnlichkeit zu botanischen Nüssen ergibt sich durch die Beschaffenheit der Samen: die Konsistenz, den hohen Fettgehalt und den vergleichsweise niedrigen Anteil an Stärke. Im Vergleich zu echten Nüssen ist der Anteil an Omega-3-Fettsäuren gering. Im Gegensatz zu den meisten anderen Hülsenfrüchten sind Erdnüsse allerdings roh genießbar. Das allergene Potential ist im Vergleich zu anderen Lebensmitteln relativ hoch.

Beschreibung

Illustration der Erdnuss (Arachis hypogaea)

Erscheinungsbild und Blatt

Die Erdnuss ist eine einjährige krautige Pflanze. Der gelblich behaarte bis kahle Stängel ist selbständig aufrecht bis kriechend und zwischen 6 und 80 Zentimeter, meist jedoch etwa 30 Zentimeter lang.

Die wechselständig angeordneten Laubblätter sind in Blattstiel und Blattspreite gegliedert. Der 3,7 bis 10 Zentimeter lange Blattstiel ist mit lang gewundenen Trichomen bedeckt. Die paarig gefiederte Blattspreite besitzt meist zwei Paare sich an der Rhachis gegenüberstehende mit 1 bis 10 mm nur kurz gestielte Fiederblättchen. Die mit einer Länge von 1,1 bis 5,9 Zentimetern und einer Breite von 0,5 bis 3,4 Zentimeter eiförmig-länglichen bis verkehrt-eiförmigen Fiederblättchen sind papierartig mit weitgehend gerundeter Basis und das Ende ist stumpf oder ausgerandet mit Stachelspitze. Die mit langen Haaren besetzten Blattflächen besitzen etwa zehn Seitennerven auf jeder Seite des Mittelnerves. Der Rand der Fiederblättchen ist bewimpert. Die 2 bis 4 Zentimeter großen, häutigen, behaarten Nebenblätter sind teilweise mit dem Blattstiel verwachsen.

Blütenstand und Blüte

Die Blütezeit reicht von Mai bis August. Die seitenständigen Blütenstände sind bis auf eine Blüte reduziert. Von den häutigen Tragblättern ist das unterste mit einer Länge von 1 bis 1,4 Zentimetern und einer Breite von 4 bis 5 Millimetern eiförmig-lanzettlich mit zwei Spitzen, die anderen sind ähnlich groß aber zweispaltig.

Die ungestielten, zwittrigen Blüten sind zygomorph und fünfzählig mit doppelter Blütenhülle. Von den fünf häutigen, schmalen Kelchblättern sind vier zu einer 4 bis 6 mm dünnen Röhre verwachsen und das fünfte ist frei; sie vergrößern sich bis zur Fruchtbildung. Die 0,7 bis 1,3 Zentimeter lange Krone besitzt den typischen Aufbau der Schmetterlingsblütler. Die fünf Kronblätter sind gelb bis goldgelb, meist mit roten Nerven. Die ausgebreitete Fahne ist fast kreisförmig und an der Basis nur kurz genagelt mit ausgerandeter Spitze. Die zwei freien schlanken Flügel sind länglich bis schräg eiförmig und geöhrt. Das geschnäbelte, lang eiförmige und nach innen eingebogene Schiffchen ist kürzer als die Flügel. Von den ursprünglich zehn Staubblättern fehlen ein oder zwei. Alle Staubfäden sind untereinander verwachsen. Es gibt zwei Formen bei den Staubbeuteln, lange und kurze wechseln sich ab. Das einzelne anfangs fast sitzende, längliche Fruchtblatt besitzt meist zwei bis vier, selten bis zu sechs Samenanlagen. Die häufig Gynophor (ist falsch, denn dieses stammt von der Blütenachse ab)^[3] oder Karpophor (englisch Peg = Pflock, spanisch clavo = Nagel)^[4][5] genannte Basis des Fruchtblattes streckt sich auf eine Länge von 1 bis 20 Zentimetern und krümmt sich nach der Befruchtung abwärts in den lockeren Boden. So gelangt die Frucht unter die Erde, ähnlich wie bei der Erdbohne oder der Bambara-Erdnuss (Erderbse). Der schnell vergängliche dünne Griffel ist relativ lang, aber kürzer als der Blütenkelch. Die kleine Narbe ist spärlich behaart.

• Typische Blüte der Schmetterlingsblütler

• Die Struktur, die hier als Fruchtstiel bezeichnet wird, ist das Gynophor mit dem befruchteten Fruchtblatt

• Das Gynophor schiebt die junge Frucht unter die Erde

Frucht und Samen

Die bekannte Hülsenfrucht der Erdnuss (Arachis hypogaea) mit den Samen

Die Hülsenfrüchte sind geokarp, befinden sich also im Erdreich, deshalb der Name „Erdnuss“. Obwohl die Erdnuss zu den Leguminosen zählt, verhält sich ihre Frucht anders als die sich öffnenden Hülsenfrüchte; sie bleibt geschlossen und gehört demnach morphologisch zu den Nüssen. Die Frucht besteht aus einem holzigen, netzrunzeligen, gelben Perikarp, das genauer als Mesokarp zu bezeichnen ist. Während der Fruchtentwicklung im Boden stirbt zuerst das Exokarp, später das Endokarp ab, das zeitweilig zu einem Speichergewebe anschwillt, dann aber zu einer weißen, watteartigen Schicht komprimiert wird (die weiße Auskleidung der Erdnussschale), so dass als Hülle nur das Mesokarp übrig bleibt. Daraus resultiert auch die Bezeichnung Mesokarpnuss.^[6] Die mit einer Länge von 2 bis 6 Zentimeter und einem Durchmesser von 1 bis 1,5 Zentimetern länglichen, eingebogenen Früchte enthalten einen bis vier, selten bis zu sechs Samen und sind zwischen ihnen etwas eingeschnürt. Diese unterirdischen Früchte öffnen sich nicht selbstständig. Die dicken Fruchtwände besitzen eine netzartige Oberfläche. Der mit einer Länge von 1 bis 2 Zentimetern und einem Durchmesser von 0,5 bis 1 Zentimeter fast eiförmige, hellbraune Samen besitzt zwei reichlich ölhaltige Keimblätter (Kotyledonen). Die Früchte reifen zwischen Juli und September.

Die Samenschale der erntereifen Kerne ist braun, papierartig und schmeckt bitter, daher wird sie vor der Weiterverarbeitung oder dem Verzehr der Kerne meist entfernt.

Genetik und Chromosomensatz

Die Chromosomenzahl dieser tetraploiden Art beträgt 2n = 40.^[7] Die Größe des Genoms wird auf ca. 2,8 Milliarden Basenpaare abgeschätzt, sie liegt damit in derselben Größenordnung wie das menschliche Genom. Die Art ist allotetraploid, also aus der Hybridisierung zweier nahe verwandter, aber verschiedener diploider Arten hervorgegangen. Aufgrund der geringen genetischen Variation nimmt man ein relativ geringes Alter der Art an. Nach Vergleich sind die wahrscheinlichen Elternarten Arachis duranensis und Arachis ipaensis; diese wachsen in den Cerrados genannten savannenartigen Landschaften der Anden mit ausgeprägter Trockenzeit. Nach den Methoden der molekularen Uhr wird ihre Divergenzzeit auf etwa 3,5 Millionen Jahre abgeschätzt. Es gibt eine wild vorkommende tetraploide Sippe, Arachis monticola genannt, die wahrscheinlich konspezifisch zur kultivierten Erdnuss ist, also derselben biologischen Art angehört. Wilde Arachis hypogaea im engeren Sinne sind hingegen nie gefunden worden. Die genetische Struktur der Art macht es wahrscheinlich, dass sie auf sehr wenige oder eventuell sogar nur auf ein einziges Kreuzungsereignis mit anschließender Genomverdoppelung zurückgeht. Ob dies in wilden Populationen oder bereits in Kultur erfolgte, ist nicht bekannt. Die ältesten in archäologischen Ausgrabungen gefundenen Erdnüsse der Art Arachis hypogaea stammen aus dem Huarmey-Tal in Peru und sind etwa 5000 Jahre alt. Andere Erdnussarten wurden aber bereits lange Zeit vorher gesammelt und auch kultiviert.^[8]

Herkunft und Anbau

Erntegerät

Ursprünglich in den Anden Südamerikas beheimatet, hat sich der Anbau der Erdnuss seit ihrer wachsenden Bedeutung als Ölfrucht über die ganzen Tropen und Subtropen ausgebreitet.

Archäologen datierten die ältesten bekannten Funde von Erdnüssen, im Zusammenhang mit menschlichen Ansiedlungen aus Peru im Jahr 2007 auf ein Alter von 7840 Jahren^[9]; die dort im Fußboden eines Hauses gefundenen Nüsse entsprechen morphologisch Wildarten, stammen aber aus einer Region, in der keine Wildart autochthon vorkommt. Von dort verbreitete sich der Erdnussanbau auf weitere Teile Süd- und Mesoamerikas, wo spanische Konquistadoren an den Märkten von Tenochtitlán auf die tlalcacáhuatl (Nahuatl für „Erdnuss“, wörtlich „Kakaobohne der Erde“; von diesem Wort stammen auch die spanischen und französischen Bezeichnungen für die Erdnuss, cacahuete bzw. cacahuète) aufmerksam wurden.

Auch in Brasilien war die Erdnuss schon vor 2000 Jahren im Anbau und wurde von dort im Zuge des Sklavenhandels nach Afrika gebracht. Heute wird die Erdnuss weltweit in warmen Gebieten angebaut. Hauptanbaugebiete sind Westafrika, China, Indien, Nord- und Südamerika.

Die geernteten Feldfrüchte werden zunächst im Wassergehalt von 40 auf 5 bis 10 % heruntergetrocknet. In warmen Ländern geschieht dies im Freien, in gemäßigten Klimazonen mit künstlicher Wärmezufuhr. Nach der Trocknung werden die Nüsse gedroschen oder gebrochen und gegebenenfalls noch entschalt.

Wirtschaftliche Bedeutung

Die größten Erdnussproduzenten

Im Jahr 2020 wurden laut Ernährungs- und Landwirtschaftsorganisation (FAO) der Vereinten Nationen weltweit 53.638.932 Tonnen Erdnüsse (mit Schale) geerntet. Die zehn größten Produzenten ernteten zusammen 83,3 % der Welternte. China als größter Produzent kam allein auf etwa 33,5 %.^[10]

Handel

Im Jahr 2019 betrug das gesamte Exportvolumen von Erdnüssen (mit Schale) 2.575.246 Tonnen. Die Hauptexporteure von Erdnüssen sind Indien, Argentinien, die USA, Senegal und Brasilien. Die Exporte dieser fünf Länder zusammen machen 65,1 % des gesamten weltweiten Exports an Erdnüssen aus, wobei die USA in den letzten Jahren ihre führende Rolle beim Export verloren.^[11]

Obwohl auch China beträchtliche Mengen an Erdnüssen produziert, ist sein Anteil am internationalen Handel mit 6 % gering. Die Erdnüsse werden meist dazu verwendet, den inländischen Bedarf zu decken.^[11]

Der Import in die EU wird vor allem für Nahrungsmittel wie geröstete Erdnüsse oder als Bestandteil von Süßigkeiten verwendet.

Erdnussprodukte

Plumpy’nut (verpackt) zur Hungerhilfe

Erdnüsse kommen oft geröstet und gesalzen in den Handel, auch als Zutaten in Süßigkeiten.

Die mit Schale gehandelten Erdnüsse sind in der Regel ebenfalls geröstet; ungeröstete Erdnüsse schmecken nach Bohnen, verursachen Blähungen und halten sich nicht so gut (giftiger Schimmel). In den Erzeugerländern werden sie hingegen auch gekocht gegessen.^[12]

Die Verarbeitungsprodukte der Erdnuss werden in der Lebensmittelindustrie vielseitig eingesetzt und dienen auch als nachwachsender Rohstoff in der chemischen Industrie, der Kosmetik sowie in bedeutenden Mengen als ölhaltiger Futterzusatzstoff in der landwirtschaftlichen Tiermästerei.

Ein bedeutendes Erdnussprodukt ist das vor allem in Indien und China als Speiseöl beliebte Erdnussöl. Es wird auch als pflanzliches Heilmittel verwendet. In den Küchen vieler Länder Südostasiens, Westafrikas und der Niederlande verbreitet sind Erdnusssaucen. Weitere Produkte sind Erdnussbutter und Erdnussflips.

Plumpy’nut ist eine energiereiche Paste aus Erdnussbutter, Milchpulver, Öl und Zucker zur Behandlung von moderater Unterernährung im Bereich der humanitären Hilfe.

Durchschnittliche Zusammensetzung

Die Zusammensetzung von Erdnüssen schwankt naturgemäß, sowohl in Abhängigkeit von der Sorte, den Umweltbedingungen wie Boden und Klima, als auch von der Anbautechnik je nach Düngung und Pflanzenschutz.

Angaben je 100 Gramm essbarem Anteil (Erdnuss ungesalzen, geröstet):^[13]

Der physiologische Brennwert beträgt 2423 kJ (585 kcal) je 100 Gramm essbarem Anteil.

Reife Erdnüsse können roh, geröstet oder gekocht verzehrt werden. Die Erdnuss hat mit über 25 % Eiweißgehalt einen hohen Nährwert. Mit 160 mg Magnesium gehört die Erdnuss, nach Cashewkernen, zu den magnesiumreichen pflanzlichen Nahrungsmitteln. Insbesondere bei vegetarischer Ernährung kann die Erdnuss einen wertvollen Beitrag leisten. Allerdings enthalten Erdnüsse auch relativ viel Phytat, das die Aufnahme der enthaltenen Mineralstoffe einschränkt. Erwähnenswert ist der bei Erdnussprodukten sehr hohe Gehalt an semi-essentiellem Arginin.

Gesundheitliche Gefahren

Eine repräsentative Untersuchung in den Vereinigten Staaten aus dem Jahr 2003 ergab, dass etwa 1,2 % der Bevölkerung gegen Teile der Erdnuss allergisch sind. Dieses Ergebnis deckt sich mit einer anderen Untersuchung aus dem Jahr 1997.^[14] Im Vergleich zu anderen Lebensmitteln ist das allergene Potential der Erdnuss vergleichsweise hoch.^[15] Dies liegt an der hohen Zahl der Erdnussallergene.

Die Symptome einer akuten Erdnussallergie sind sehr unterschiedlich, häufig sind jedoch Nesselsucht, tränende Augen oder Atembeschwerden. In seltenen Fällen können die Symptome aber auch sehr schwerwiegend sein oder sogar einen anaphylaktischen Schock auslösen.^[16]

Ein anderes Problem ist, dass Erdnüsse unter schlechten Lagerbedingungen von Aspergillus flavus, einem Schimmelpilz, befallen werden können, der giftige Aflatoxine in den Erdnüssen produziert.^[17] Aus diesem Grund werden sowohl in den USA^[18] als auch in der Europäischen Union^[19] strenge Einfuhrkontrollen durchgeführt.

Rohe Erdnüsse enthalten Lektine, denen nachgesagt wird, dass sie rote Blutkörperchen verklumpen und ab einer bestimmten Menge zu Beschwerden führen können.^[20] Da Erdnüsse in der Regel geröstet verzehrt werden, besteht die Gefahr nicht.

Krankheiten

Der Rostpilz Puccinia arachidis befällt die Erdnuss.^[21]

Synonyme

Bekannte Synonyme sind: Aschanti-, Arachis- oder Kamerunnuss.^[22] Es existierten auch die Bezeichnungen Erdeichel, Erdpistazie und Mundubibohne.^[23] Das Lebensmittel-Lexikon führt noch weitere Namen auf: Burennuss, Erdbohne, Javanuss, Kurunuss, Mandubinuss und Erdmandel.^[22]

Literatur

• Ren Sa, Alfonso Delgado Salinas: Aeschynomeneae.: Arachis. S. 132 - textgleich online wie gedrucktes Werk, Wu Zheng-yi, Peter H. Raven, Deyuan Hong (Hrsg.): Flora of China. Volume 10: Fabaceae, Science Press und Missouri Botanical Garden Press, Beijing und St. Louis 2010, ISBN 978-1-930723-91-7. (Abschnitt Beschreibung).
• S. I. Ali: Papilionaceae in der Flora of Pakistan: Arachis - online. (Abschnitt Beschreibung).
• Walter H. Schuster, Joachim Alkämper, Richard Marquard & Adolf Stählin: Leguminosen zur Kornnutzung: Kornleguminosen der Welt, Justus-Liebig-Universität Gießen, 1998.: Joachim Alkämper: Die Erdnuss (Arachis hypogaea).
• Ingrid und Peter Schönfelder: Das neue Buch der Heilpflanzen. Franckh-Kosmos, Stuttgart 2011, ISBN 978-3-440-12932-6.

Einzelnachweise

1. ↑ Irrtümer in der Mundart - Warum «spanische Nüssli» nicht aus Spanien kommen In: Schweizer Radio und Fernsehen vom 5. Dezember 2018
2. ↑ Landwirtschaft, Erdnuss Anbau Erdnuss, Erd Nuss, Aschantinuss, Arachisnuss, Kamerunnuss (Arachis hyp. In: Imago. imago stock&people GmbH, 3. November 2017, abgerufen am 19. März 2022.
3. ↑ J. Smartt: The Groundnut Crop: A scientific basis for improvement. Springer, 1994, ISBN 978-94-0104315-1 (Reprint), S. 71, eingeschränkte Vorschau in der Google-Buchsuche.
4. ↑ H. Brücher: Tropische Nutzpflanzen. Springer, 1977, ISBN 978-3-662-13238-8 (Reprint), S. 159.
5. ↑ R. Hegnauer: Chemotaxonomie der Pflanzen. Band XIb-2: Leguminosae Teil 3: Papilionoideae, Springer, 2001, ISBN 978-3-0348-9392-3, S. 510.
6. ↑ Reinhard Lieberei, Christoph Reisdorff, Wolfgang Franke (Begründer): Nutzpflanzen. 8. Auflage, Thieme, Stuttgart/ New York, 2012, ISBN 978-3-13-530408-3.
7. ↑ Arachis hypogaea bei Tropicos.org. In: IPCN Chromosome Reports. Missouri Botanical Garden, St. Louis.
8. ↑ D. J. Bertioli, A. C. G. Araujo, S. Nielen et al.: An Overview of Peanut Genome Structure. In: Nalini Mallikarjuna, Rajeev K Varshney (Hrsg.): Genetics, Genomics and Breeding of Peanuts. CRC Press, Boca Raton 2014, ISBN 978-1-4822-3837-2.
9. ↑ T. D. Dillehay, J. Rossen, T. C. Andres, D. E. Williams: Preceramic adoption of peanut, squash, and cotton in northern Peru. In: Science. 316(5833), 2007, S. 1890–1893. doi:10.1126/science.1141395
10. ↑ ^{a b} Crops Primary> Groundnuts, with shell. In: Produktionsstatistik der FAO für 2020. fao.org, abgerufen am 14. März 2022 (englisch).
11. ↑ ^{a b} Trade> Crops and livestock products> Groundnuts, shelled. In: Offizielle Handelsstatistik der FAO für 2019. fao.org, abgerufen am 30. Januar 2021 (englisch).
12. ↑ https://www.deutschlandfunkkultur.de/gefahr-durch-schimmelgifte.993.de.html?dram:article_id=154607 Udo Pollmer: Gefahr durch Schimmelgifte: Warum man Erdnüsse nicht roh essen kann, Beitrag des Deutschlandfunk vom 19. Februar 2012, abgerufen am 14. März 2019
13. ↑ Deutsche Forschungsanstalt für Lebensmittelchemie, Garching (Hrsg.): Lebensmitteltabelle für die Praxis. 4. Auflage. Wissenschaftliche Verlagsgesellschaft mbH, Stuttgart 2009, ISBN 978-3-8047-2541-6, S. 266.
14. ↑ Scott H. Sicherer, Anne Muñoz-Furlong, Hugh A. Sampson: Prevalence of peanut and tree nut allergy in the United States determined by means of a random digit dial telephone surveystar: A 5-year follow-up study. In: Journal of Allergy and Clinical Immunology. Band 112, Nr. 6, Dezember 2002, S. 1203–1207, doi:10.1016/S0091-6749(03)02026-8 (englisch).
15. ↑ P. Altmeyer: Erdnuss. In: Enzyklopädie der Dermatologie, Venerologie, Allergologie, Umweltmedizin. Springer-Verlag, 2010 (online).
16. ↑ Hugh A. Sampson: Peanut Allergy. In: The New England Journal of Medicine. Band 346, 2002, S. 1294–1299, doi:10.1056/NEJMcp012667.
17. ↑ Ruth A. Taber, Harry W. Schroeder: Aflatoxin-producing Potential of Isolates of the Aspergillus flavus-oryzae Group from Peanuts (Arachis hypogaea). In: Applied and Environmental Microbiology. Band 15, Nr. 1, 1967, S. 140–144 (abstract).
18. ↑ J. W. Dickens: Aflatoxin control program for Peanuts. In: Journal of the American Oil Chemists’ Society. Band 54, Nr. 3, S. A225–A228, doi:10.1007/BF02894413 (englisch).
19. ↑ Verordnung (EG) Nr. 1152/2009 der Kommission vom 27. November 2009 mit Sondervorschriften für die Einfuhr bestimmter Lebensmittel aus bestimmten Drittländern wegen des Risikos einer Aflatoxin-Kontamination und zur Aufhebung der Entscheidung 2006/504/EG Text von Bedeutung für den EWR. In: Amtsblatt. L 313, 28. November 2009, S. 40–49 (online).
20. ↑ Nathan Sharon, Halina Lis: Lectins: Cell-Agglutinating and Sugar-Specific Proteins. In: Science. 177, Nr. 4053, 1972, S. 949–959. bibcode:1972Sci...177..949S. doi:10.1126/science.177.4053.949. PMID 5055944.
21. ↑ George Baker Cummins: Rust Fungi on Legumes and Composites in North America. University of Arizona Press, Tucson 1978, ISBN 0-8165-0653-1.
22. ↑ ^{a b} Waldemar Ternes, Alfred Täufel, Lieselotte Tunger, Martin Zobel (Hrsg.): Lebensmittel-Lexikon. 4., umfassend überarbeitete Auflage. Behr, Hamburg 2005, ISBN 3-89947-165-2, S. 493.
23. ↑ Georg August Pritzel, Carl Jessen: Die deutschen Volksnamen der Pflanzen. Neuer Beitrag zum deutschen Sprachschatze. Philipp Cohen, Hannover 1882, S. 37, online.

Apenuteplant

De Apenút of Pinda (Arachis hypogaea) is in plant, en de pûlfrucht dêrfan. It is, oars as de namme seit, net wier in nút. Apenútsjes wurde baarne iten, of soms út de skyl, of roastere. Mar der wurdt ek oalje en nútsjesmoar fan makke.

Le arachide (Arachis hypogaea) es un planta del familia leguminosas. Illo interra su fructos post le fertilisation.

Galeria

O cascagüet, calcagüet u cacagüet (Arachis hypogaea) ye una especie d'a familia d'es Fabaceae orichinaria de Sudamerica pero cautivata en puestos relativament calidos de tot o mundo.

At eerdnöd (Arachis hypogaea) as en plaantenslach uun det onerfamile faan a flenerkbloosen (Faboidae).

Hat as eegentelk en bongfrücht (Fabaceae) jüst so üs irten of buanen. Di ingelsk nööm peanut (= irtnöd) wiset diar noch üüb hen.

Büürerei

Bilen

Huă-sĕng (花生) sê siŏh cṳ̄ng sĕ̤ng-cī-niŏh sĭk-ŭk, gṳ̆ng-gṳ̆ng diē-sié gì guō-cī â̤ siăh.

• Huă-sĕng

• 
• 
• 
• 
• 
• 

Inchik^[1][2] (Qusqupi Inchis)^[3][1] icha Chuqupi^[1][3] (Arachis hypogaea) nisqaqa huk chaqallu chakra yuram. Allpap ukhunpi puquq rurunpa, wirasapa, prutinasapa murunkunatam mikhunchik.

Hawa t'inkikuna

• Commons nisqaqa multimidya kapuyninkunayuqmi kay hawa: Inchik.

• Wikispecies nisqaqa qillqasqa p'anqayuqmi kay hawa: Inchik

Pukyukuna

1. ↑ ^{1,0 1,1 1,2} Teofilo Laime Ajacopa: Iskay simipi yuyayk'ancha. La Paz - Bolivia, 2007.
2. ↑ Fabián Potosí C. et al., Ministerio de Educación del Ecuador: Kichwa Yachakukkunapa Shimiyuk Kamu, Runa Shimi - Mishu Shimi, Mishu Shimi - Runa Shimi. Quito (DINEIB, Ecuador) 2009.
3. ↑ ^{3,0 3,1} Qheswa simi hamut'ana kuraq suntur: Simi Taqe Qheswa - Español - Qheswa. Qusqu, Piruw 2006. p. 70. choqope. s. Bot. Maní; p. 181: inchis. s. Bot. Arachis hypogea L. Maní o cacahuete.

Kacang brol, kacang una, suuk, kacang jebrol, kacang bandung, kacang tuban, kacang kole, kacang banggala (Yunani: Arachis hypogaea L., Inggris: peanut, groundnut, ,(Basa Indonésia:Kacang tanah) iku tuwuhan polong-polongan utawa legum saka famili Fabaceae, naomer loro paling wigati sawisé kedhelé ing Indonésia.^[1] Kacang brol minangka tuwuhan tropika. Kacang brol tuwuh kanthi perdhu dhuwuré 30 nganti 50 cm (1 nganti 1½ kaki) lan ngetokaké godhong-godhong cilik.^[1]

Tuwuhan iki wujud siji saka rong jinis tuwuhan budidaya saliyané kacang bogor, Voandziea subterranea sing wohé mateng ing njero lemah. Yèn woh sing isih anom kena cahya, prosès pamatengan wiji kaganggu.^[1]

Sajarah

Tuwuhan iki asal saka Amérika Kidul persisé saka Brazillia, nanging saiki wis nyebar ing saindhenging donya sing duwé iklim tropis utawa subtropis Mlebuné kacang brol ing Indonésia ing abad kaping-17 dikira-kira amarga digawa déning pedagang-pedagang Spanyol,Cina,utawa Portugis nalika lelayaran saka Mèksiko menyang Maluku sawisé taun 1597 Ing taun 1863 Holle nglebokaké Kacang brol saka Inggris lan ing taun 1864 Scheffer nglebokaké pula Kacang brol saka Mesir Republik Rakyat Cina lan India saiki minangka pengasil kacang brol gedhé dhéwé ing dnya.

Pusat tetuwuhan

Kacang brol wiwitané munjer ing India, Cina, Nigeria, Amérikah Sarékat lan Gombai, banjur nyebar menyang nagara liya.

Ing Indonésia

Kacang brol munjer ing Pulo Jawa, Sumatra Lor, Sulawesi lan saiki wis ditandur ing ngendi-endi

Pamanfaatan

Kacang brol sing wis diwetokaké saka polongé

Tuwuhan Kacang brol bisa kanggo panganan kéwan, déné wijiné dimanfaataké minangka sumber protèin nabati , lenga lan liya-liyané^[2].

Minangka tuwuhan budidaya, kacang brol mligi dipanèn wijiné sing sugih protèin lan lemak.^[3] Wiji iki bisa dipangan mentah, digodhog, digorèng, utawa disangrai.^[3] Ing Amérikah Sarékat, wiji kacang brol diprosès dadi sajinis selé lan minangka indhustri pangan sing nguntungaké.^[3] Prodhuksi lenga kacang brol ngancik watara 10% pasaran lenga masak donya ing taun 2003 miturut FAO.^[1] Saliyané dipanèn wiji utawa polongé, kacang brol uga dipanèn (godhong lan wité) kanggo makanan kéwan utawa kanggo pupuk ijo.^[3]

Jinis

Kacang brol budidaya ing Indonésia dipérang dadi rong jinis

• jinis tegak

Jinis Kacang iki tuwuh kenceng utawa miring sethithik mendhuwur, wohé ana ing ros-rosan cedhak rumpun, lumrahé cendhak génjah lan kemasakan wohé bareng.

• jinis mrambat.

Jinis iki tuwuh kasisih, wit utama ukurané dawa, wohé dumunung ing ros-rosan sing ana ing cedhak lemah lan lumrahé umuré dawa. Tipe mrambat luwih disenengi amarga duwé potènsi asil luwih dhuwur.

Varietas

Gambar:Peanut 9417.Kacang brol lan polongé Varietas unggul kacang brol ditandhani kanthi karakteristik ing ngisor

• Daya asil dhuwur.
• Umur cendhak (genjah) antara 85-90 dna.
• Asilé stabil.
• Tahan marang lelara utama (karat lan bercak godhong).
• Tolèran nmarang hawa garing utawa lemah bècèk.

Varietas kacang brol ing Indonésia sing misuwur ya iku

• Kacang Brul, umur cendhak (3-4 sasi).
• Kacang Cina, umur dawa (6-8 sasi).
• Kacang Holle, minangka jinis campuran asil persilangan antara varietas-varietas sing ana. Kacang Holle ora bisa dipadhakaké karo kacang liya amarga pancèn béda varietas.

Rujukan

D'Kakuett (Arachis hypogaea), och Afennoss genannt ass eng Planz aus Famill vun de Scheekefriichten. Si blitt haaptsächlech a Südamerika, den Tropen an an de Subtropen.

D'Kakuett entsteet aus engem giele Kraut dat ee Joer laang blitt. Nodeem et verblitt ass, entsteet eng längelzeg, gekrëmmt Fruucht, déi sech an de Buedem erandréckt. Do gëtt de Som zeideg, an der Reegel zwéi pro Scheekefruucht.

Kakuette kann ee mat Zocker, Salz oder geréischtert iessen. Et gëtt ausserdeem Kakuettenueleg a Kakuettebotter doraus gemaach.

Den Ueleg vun den Nosskären huet vill essentiell Fettsaieren, wéi z. B. d'Linolsaier. Si enthalen ausserdeem vill Vitaminnen, wéi de Vitamin E, Biotin, Kalium a Magnesium.

D'Kakuetten hunn allerdéngs den Nodeel, datt si vill Liewensmëttelallergië kënnen ausléisen.

Um Spaweck

Kikiriki (lat. Arachis hypogaea) je biljka iz porodice leguma (Fabaceae) a potiče iz Južne Amerike, Meksika i Centralne Amerike. To je jednogodišnja biljka koja naraste od 30 do 50 cm. Ima žute cvjetove. Plodovi se razvijaju ispod zemlje, u čašicama u kojima bude od jedne do 4 sjemenke. Upotrebljava se zbog svoje sjemenke, kao dodatak kolačima, za proizvodnju kikiriki maslaca i sl.

Nedovršeni članak Kikiriki koji govori o biologiji treba dopuniti. prema pravilima Wikipedije.

Para sa ibang gamit, tingnan ang Mani (paglilinaw).

Ang mani (mula sa Kastila: maní; na siya ring mula sa salitang Taino^[1]) ay isang uri ng halaman na karaniwang inaakalang nasa pamilyang Fabaceae na likas sa Timog Amerika, Mehiko at Gitnang Amerika. ^[2]

Mga sanggunian

Ang lathalaing ito ay isang usbong. Makatutulong ka sa Wikipedia sa nito.

Ing mani (Arachis hypogaea) metung yang species king familiang legume o "kamangyang" familia (Fabaceae). Mapalyaring minuna yang mitanam ing mani kareng lambak ning Paraguay.^[1] Metung yang banwahan (annual) a tanaman a yerba a miraras Link title30 to 50 cm (Template:Convert/Dual/prnd) kátas. Misusumangid (opposite) la reng bulung, a malapakpak (pinnate) a maki apat a bulung-bulungan (leaflets) (adwang misusumangid a pari, ala king sepu), at ing balang bulung-bulungan maki kabang 1 anggang 7 cm (⅜ to 2¾ in) ampong 1 anggang 3 cm (⅜ anggang 1 pulgada) pulgada king lapad.

Lon la murin

• African Groundnut Council
• BBCH-scale (peanut)
• Beer Nuts
• List of edible seeds
• Universal Nut Sheller

Footnotes

Mnjugu (Arachis hypogaea) ni mmea wa mazao wa nusufamilia Faboideae katika familia Fabaceae unaozaa njugu (pia karanga), mbegu zake ambazo zipo mbili mbili (pengine moja) ndani ya makaka. Tofauti na makaka ya kawaida vikonyo vya yale ya mnjugu huingia ardhini na makaka yanaendelea chini.

Picha

• Majani

• Maua

• Mikole

• Mavuno

• Makaka (moja limefunguka)

• Njugu

Ko e pīnati ko e fuʻu ʻakau siʻi ia, mo e ngaahi ngeʻesi tenga tupu ʻi loto kelekele. Ko e ʻuluaki ia ʻo e ngaahi niu kelekele (niu ʻomi mei muli).

Hingoa ʻi he ngaahi lea kehe

• pīnati (lea fakahaʻamoa)
• ʻaratita (lea fakakuki)

Tataku

• Hokohoko ngaahi ʻakau; Vaʻa fekumi ngoue Vainī
• Tongan dictionary; C.M. Churchward
• Plants of Tonga; T.G. Yuncker; BPB bulletin 220, Honolulu 1959

Suuk ngaran beubeutian nu di pelak sikina, sok disebut ogé kacang taneuh;kaasup golongan kadaharan, diasakanana di kulub, disangray, katut cangkangna, di goréng sikina wungkul.^[1]

Sajarah

Suuk (kacang taneuh)mangrupa pepelakan anu asalna ti Amérika Kidul, daérah Brazilia.^[2] Penanaman mimiti dipigawé ku urang Indian (suku pituin bangsa Amérika).^[2] Di Benua Amérika penanaman ngembang anu dipigawé ku pendatang ti Éropa.^[2] Kacang Taneuh ieu mimiti asup ka Indonésia dina mimiti abad ke-17, dibawa ku padagang Cina sarta Portugis.^[2] Ngaran séjén ti kacang taneuh nyaéta kacang una, suuk, kacang jebrol, kacang bandung, kacang tuban, kacang kolè, kacang banggala.^[2] Basa Inggrisna kacang taneuh nyaéta “peanut” atawa “groundnut”.^[2]

Mangpaat Pepelakan

Di widang industri, dipaké minangka bahan pikeun nyieun keju, mentèga, sabun sarta minyak goréng.^[2] Hasil sampingan ti minyak bisa dijieun bungkil (hampas kacang anu geus dipiit/dicokot minyakna) sarta dijieun oncom ngaliwatan fermèntasi suweng.^[2] Mangpaat daunna sajaba dijieun sayuran atah atawa dikulub, dipaké ogé minangka bahan pakan ingon-ingon sarta bérak héjo.^[2] Minangka bahan pangan sarta kadaharan ingon-ingon anu miboga gizi luhur, kacang taneuh ngandung lemak (40,50%), protein (27%), karbohidrat sarta vitamin (A, B, C, D, E sarta K), ogé ngandung mineral antara séjén Calcium, Chlorida, Ferro, Magnesium, Phospor, Kalium sarta Sulphur.^[2]

Séntra penanaman

Di tingkat Internasional kacang taneuh pangpuseurna di India, Cina, Nigeria, Amérika Sarikat sarta Gombai, saterusna ngalegaan ka nagara séjén.^[2] Di Indonésia kacang taneuh pangpuseurna di Pulo Jawa, Sumatra Kalér, Sulawesi sarta kiwari geus dipelak di sakumna Indonésia.^[2]

Rujukan

Thô͘-tāu sī Tāu-kho (Leguminosae) chi̍t-nî-seⁿ chháu-pún si̍t-bu̍t. Thô͘-kha-téng khui-hoe, thô͘-kha-té kiat-kó, só͘-í mā kiò-chò lo̍k-kha-seng, lo̍k-hoa-seng; ia̍h kiò-chò tióng-seng-kó. I ê koé-chí mā hō-chò thô͘-tāu, hâm-iú hong-hù ê chí-hông kap nn̄g-pe̍h-chit, hó the̍h-lâi chìⁿ thô͘-tāu-iû; mā ē-tàng chia̍h, koh-ū chē-chē ê èng-iōng.

Thô͘-tāu-ngeh, kî-tiong 1 ê í-keng pak khui, lāi-bīn ū 2 lia̍p chí.

Tlālcacahuatl (Arachis hypogaea).

Tlālcacahuatl.

)

Zemski wórješk^[1] (Arachis hypogaea) jo rostlina ze swójźby łušćinowych rostlinow (Fabaceae).

Wopisanje

Stojnišćo

Rozšyrjenje

Wužywanje

Nožki

1. ↑ ^{1,0 1,1} W internetowem słowniku: Erdnuß

Žrědła

Жер жаңгак (Arachis) - буурчак сымалдуулар тукумундагы бир же кеп жылдык чөп уруусу.

Мунун 10дон ашык түрү белгилүү. Көбүнчө Бразилия, Уругвай, Парагвайда өсөт. Анын бир гана түрү эгилет. Эгилме түрү бир жылдык өсүмдүк, бийикт. 25- 75 см. Тик же чырмалып өсөт, гүлү сары же саргыч, чанагында 1-7ге чейин Кызыл, кара, күрөң кабыктуу данеги бар. Түштүк-америкалык, азиялык жана кадимки болуп 3 түрчөгө бөлүнүп, Азия, Африка жана Евроланын тропик, субтропик жана мелүүн алкактарында өстүрүлөт.

Колдонулган адабияттар

Кыргыз Совет Энциклопедиясы. Башкы редактор Б. О. Орузбаев. -Фрунзе: Кыргыз Совет Энциклопедиясынын башкы редакциясы, 1977. Том 2. В - Иридий. -672 б.

Кикиритка (науч. Arachis hypogaea) — зеленчук кој припаѓа на фамилијата бобови или мешункасти растенија (Fabaceae), а потекнува од Јужна Америка, Мексико и Средна Америка. Во Македонија најмногу се одгледува во околината на Струмица.

Опис

Стеблото на кикиритката расте околу 30 до 50 сантиментри. Има жолти цветови, а плодовите растат под земја. Лушпата е рапава и во неа има зрна прекриени со тенка кожичка. За кулинарски потреби се употребуваат зрната од кикиритките.

Кикиритките се богати со белковини, минерали, витамини Е и К и исто така, многу важно, не содржат холестерол. Една е од ретките мешунки кои се богати со витамин Д.

Се препорачува кикиритките да се купуваат со лушпа, бидејќи така ги содржат сите овие витамини и минерали. Докажано е дека доколку умерено се конзумираат кикиритките, доведуваат до помал ризик од срцев удар или мозочен удар, го намалуваат холестеролот, спречуваат воспалување и ги зацврстуваат клетките околу срцето.^[1]

Историја

Старите Инки одгледувале кикиритки пред 3.500 години. Дури изработувале и садови во облик на кикиритки и ги украсувале со нив. Шпанските освојувачи во XV век кикиритките ги пренеле во Европа и пошироко низ светот, а интересно е што ова растение стигнало во Северна Америка дури во XVIII век, и тоа од Африка.

Одгледување

Нива посадена со кикиритки близу струмичко Колешино, со планината Беласица во позадината

Во почетокот на летото грмушките на кикиритки ги прекривааат полињата. Откако цветовите ќе бидат опрашени, стеблата се спуштаат кон почвата, а жолтите цветови влегуваат под земја на длабочина од шест сантиметри. Плодовите се развиваат под земја во мешунки долги околу 4-5 сантиметри, во кои има од 1 до 4 зрна. Лушпата е рапава, а внатре има бледо жолтеникаво или жолто семе. Ископувањето на кикиритките се врши кон крајот на месец септември.

Кикиритки во Македонија

Кикиритките во Македонија се одгледуваат единствено во неколку села во пределот Подгор во подножјето на Беласица во Струмичко, поради поволните услови со значителна влага на почвата^[2]. Одгледувањето на кикиритки е започнато на почетокот на шеесетите години на XX век откако е донесено семето од агроном од Струмица кој бил на обука во Војводина^[3]. Со текот на времето се променувани и носени семиња и од соседна Бугарија, при што и денес е забележлива разликата во самите плодови на кикиритките^[4]. Денес најмногу кикиритки се одгледуваат во околината на селата Колешино, Мокриево, Борисово.

Употреба

Во индустријата, кикиритките се користат на повеќе од 300 начини и тоа за производство на брашно, сапун, детергент, пластика, до различни креми, шампони и лекови. За разлика од многу други плодови кои во јадењата може и да не ги препознаете, тоа не е случај и со кикиритките, бидејќи тие имаат навистина препознатлив вкус. Кикиритките можат да се јадат пржени, печени, солени или несолени. Од нив се произведува добро познатиот путер од кикиритки, се произведува и масло од кикиритки, а исто така тие се дел од многу десерти и солени јадења. Во Македонија (и пошироко), најпознат производ од кикиритки се веројатно смоките.

Кикиритките како тема во уметноста и во популарната култура

• „Кикиритки со суво грозје“ - расказ на израелскиот писател Ефраим Кишон од 1977 година.^[5]

Галерија

• Нива со кикиритки близу Колешино, Струмичко

• Нива со кикиритки близу Колешино, Струмичко

• Нива со кикиритки близу Колешино, Струмичко

• Нива со кикиритки близу Колешино, Струмичко

• Нива со кикиритки близу Колешино, Струмичко

• Нива со кикиритки близу Колешино, Струмичко

• Растение на кикиритки во градина во Колешино, Струмичко

• Растение на кикиритки во градина во Колешино, Струмичко

Поврзано

• Путер од кикиритки

Наводи

Хæлуарæгæхсæр^[1] кæнæ зæххы ’хсæр^[2], зæхæхсæр^[1], æхсæр-хъæдур^[1] (лат. Arachis hypogaea, уырыс. Арахис) у, хъæдурхуызты бинонтæм чи хауы, ахæм зайæгой.

Фиппаинæгтæ

Җир чикләвеге (салам чикләвеге, казбугы чикләвек, көртлек бугы, кытай чикләвеге,^[6] лат. Arachis hypogaea L., 1753^[1]) — күбәләкчәчәклеләр гаиләлегенең Җир чикләвеге ыруына караган үсемлекләр төре.

Искәрмәләр

बदाम अङ्ग्रेजीमा पिनट (peanut) अथवा ग्राउन्डनट (groundnut) दलहन वानस्पतिक परिवार फेबेसीमा पर्ने वनस्पति हो । पेरु उपत्यकामा खेति सुरु गरिएको पहिलो बालीको रुपमा बदामलाई मानिन्छ । करिब ३० सेमिदेखि ५० सेमि अग्लो हुने यो एउटा पोथ्रा वर्गमा पर्ने वनस्पति हो । The leaves are opposite, pinnate with four leaflets (two opposite pairs; no terminal leaflet), each leaflet १ to ७ cm (⅜ to २¾ in) long and १ to ३ cm (⅜ to १ inch) broad. The flowers are a typical peaflower in shape, २ to ४ cm (¾ to १½ in) across, yellow with reddish veining. After pollination, the fruit develops into a legume ३ to ७ cm (१.२ to २.८ in) long, containing १ to ४ seeds, which forces its way underground to mature. Hypogaea means "under the earth."

Peanuts are known by many other local names such as earthnuts, ground nuts, goober peas, monkey nuts, pygmy nuts and pig nuts

मूँगफली

मूँगफली (peanut, या groundnut ; वानस्पतिक नाम : Arachis hypogaea) एक प्रमुख तिलहन फसल है। मूँगफली वानस्पतिक प्रोटीन का एक सस्ता स्रोत हैं। इसमें प्रोटीन की मात्रा मांस की तुलना में १.३ गुना, अण्डों से २.५ गुना एवं फलों से ८ गुना अधिक होती है।

मूँगफली वस्तुतः पोषक तत्त्वों की अप्रतिम खान है। प्रकृति ने भरपूर मात्रा में इसे विभिन्न पोषक तत्त्वों से सजाया-सँवारा है। 100 ग्राम कच्ची मूँगफली में 1 लीटर दूध के बराबर प्रोटीन होता है। मूँगफली में प्रोटीन की मात्रा 25 प्रतिशत से भी अधिक होती है, जब कि मांस, मछली और अंडों में उसका प्रतिशत 10 से अधिक नहीं। 250 ग्राम मूँगफली के मक्खन से 300 ग्राम पनीर, 2 लीटर दूध या 15 अंडों के बराबर ऊर्जा की प्राप्ति आसानी से की जा सकती है। मूँगफली पाचन शक्ति बढ़ाने में भी कारगर है। 250 ग्राम भूनी मूँगफली में जितनी मात्रा में खनिज और विटामिन पाए जाते हैं, वो 250 ग्राम मांस से भी प्राप्त नहीं हो सकता है। मूंगफली में तेल प्रतिशत मात्रा ४५-५५% होता है|

मूँगफली के उत्पादन के लिए भौगोलिक कारक

साधारण तौर पर इसकी बुवाई जून-जुलाई माह में करते हैं।

• उत्पादक कटिबन्ध - यह उष्णकटिबन्धीय पौधा हैं।
• तापमान - 22 से 25 से.ग्रे.
• वर्षा - 60 से 130 सेमी. वर्षा उपयुक्त होती हैं।
• मिट्टी - हल्की दोमट मिट्टी उत्तम होती हैं। मिट्टी भुरभुरी एवं पोली होनी चाहिए।

मूँगफली के उत्पादन का विश्व वितरण

मूँगफली

मूँगफली, पास से देखने पर

इन्हें भी देखें

• रबी की फसल
• खरीफ की फसल
• ज़ायद की फसल

बाहरी कड़ियाँ

• मूँगफली अनुसन्धान निदेशालय
• मूँगफली : भारतीय काजू
• मूंगफली से टीबी का इलाज (बीबीसी हिंदी)
• बादाम, मूंगफली का सेवन लाभकारी (समय लाइव)

ਮੁੰਗਫਲੀ ਦਾ ਖੁੱਲਾ ਛਿਲਕਾ

ਮੂੰਗਫਲੀ

ਮੂੰਗਫਲੀ ਪੰਜਾਬ ਸਮੇਤ ਭਾਰਤ ਦੇ ਕਈ ਹੋਰ ਰਾਜਾਂ ਵਿੱਚ ਪੈਦਾ ਹੋਣ ਵਾਲੀ ਫਸਲ ਹੈ। ਇਹ ਰੇਤਲੇ ਇਲਾਕਿਆਂ ਵਿੱਚ ਪੈਦਾ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਇਹ ਫਸਲ ਸ਼ਾਇਦ ਸਭ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਪੈਰਾਗੁਏ ਦੇਸ ਦੀਆਂ ਵਾਦੀਆਂ ਵਿੱਚ ਪੈਦਾ ਹੁੰਦੀ ਸੀ।^[2] ਪੰਜਾਬ ਵਿੱਚ ਹਰੇ ਇਨਕਲਾਬ (1966) ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਪੰਜਾਬ ਵਿੱਚ ਜੀਰੀ ਦੀ ਫਸਲ ਜਿਆਦਾ ਪੈਦਾ ਹੋਣ ਕਰ ਕੇ ਸਾਰਾ ਇਲਾਕਾ ਪਾਣੀ ਦੀਆਂ ਫਸਲਾਂ ਵਾਲਾ ਬਣ ਗਿਆ ਅਤੇ ਇਸ ਦੀ ਉਪਜ ਘਟ ਹੋ ਗਈ। ਮੂੰਗਫਲੀ ਦਾ ਆਮ ਤੌਰ ਤੇ ਸਰਦੀਆਂ ਵਿੱਚ ਸੇਵਨ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਇਸਨੂੰ ਸਿਹਤ ਲਈ ਕਾਫੀ ਗੁਣਕਾਰੀ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।^[3][4] ਮੂੰਗਫਲੀ ਇੱਕ ਫ਼ਲੀਦਾਰ ਪੌਦਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਵਿੱਚ ਪ੍ਰੋਟੀਨ ਦੀ ਮਾਤਰਾ ਮੀਟ ਦੇ ਮੁਕਾਬਲੇ 1.3 ਗੁਣਾ ਅਤੇ ਅੰਡਿਆਂ ਤੋਂ 2.5 ਗੁਣਾ ਜ਼ਿਆਦਾ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। 100 ਗ੍ਰਾਮ ਕੱਚੀ ਮੂੰਗਫ਼ਲੀ ਵਿੱਚ 1 ਲੀਟਰ ਦੁੱਧ ਦੇ ਬਰਾਬਰ ਪ੍ਰੋਟੀਨ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। 250 ਗ੍ਰਾਮ ਮੂੰਗਫ਼ਲੀ ਵਿੱਚ ਜਿੰਨੇ ਖਣਿਜ ਤੇ ਵਿਟਾਮਿਨ ਹੁੰਦੇ ਹਨ, ਇੰਨੇ 250 ਗ੍ਰਾਮ ਮਾਸ ਵਿੱਚ ਵੀ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦੇ। ਇਸ ਤੋਂ ਮੱਖਣ ਵੀ ਤਿਆਰ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਮੂੰਗਫ਼ਲੀ ਵਿੱਚ ਗਾੜੇ ਐਂਟੀਆਕਸੀਡੈਂਟ ਹੁੰਦੇ ਹਨ ਜੋ ਉਬਾਲਣ ’ਤੇ ਹੋਰ ਵੀ ਸਰਗਰਮ ਹੋ ਜਾਂਦੇ ਹਨ। 100 ਗ੍ਰਾਮ ਮੂੰਗਫ਼ਲੀ ਵਿੱਚ 567 ਕੈਲੋਰੀ ਅਤੇ 25.80 ਗ੍ਰਾਮ ਪ੍ਰੋਟੀਨ ਹੁੰਦਾ ਹੈ।

ਲਾਭ

• ਮੂੰਗਫ਼ਲੀ ਦਾ ਤੇਲ ਖਾਣਾ ਬਣਾਉਣ ਲਈ ਬਹੁਤ ਵਧੀਆ ਹੁੰਦਾ ਹੈ।
• ਮੂੰਗਫ਼ਲੀ ਪ੍ਰੋਟੀਨ ਦਾ ਸਸਤਾ ਸਰੋਤ ਹੈ।
• ਮੂੰਗਫ਼ਲੀ ਨਿਊਟ੍ਰੀਐਂਟਸ, ਐਂਟੀਆਕਸੀਡੈਂਟ, ਵਿਟਾਮਿਨ, ਮਿਨਰਲਸ ਨਾਲ ਭਰਪੂਰ ਹੁੰਦੀ ਹੈ।
• ਮੂੰਗਫ਼ਲੀ ਪੋਟਾਸ਼ੀਅਮ, ਮੈਗਨੀਸ਼ੀਅਮ, ਕੌਪਰ, ਕੈਲਸ਼ੀਅਮ, ਆਇਰਨ, ਜ਼ਿੰਕ ਵਰਗੀਆਂ ਧਾਤਾਂ ਨਾਲ ਭਗਪੂਰ ਹੁੰਦੀ ਹੈ।
• ਇਸ ਵਿੱਚ ਮੌਜੂਦ ਵਿਟਾਮਿਨ ਈ ਚਮੜੀ ਦੀ ਰੱਖਿਆ ਕਰਦਾ ਹੈ।
• ਮੂੰਗਫ਼ਲੀ ਸਾਡਾ ਹਾਜ਼ਮਾ ਠੀਕ ਰੱਖਦੀ ਹੈ।
• 50-100 ਗ੍ਰਾਮ ਮੂੰਗਫ਼ਲੀ ਖਾਣ ਨਾਲ ਭੋਜਨ ਪਚਦਾ ਹੈ ਤੇ ਖ਼ੂਨ ਦੀ ਕਮੀ ਦੂਰ ਹੁੰਦੀ ਹੈ।
• ਇਹ ਸਾਡੇ ਸਰੀਰ ਨੂੰ ਗਰਮ ਰੱਖਦੀ ਹੈ।
• ਇਸ ਵਿੱਚ ਮੋਨੋਅਨਸੈਚੂਰੇਟਿਡ ਫੈਟੀ ਐਸਿਡ ਹੁੰਦੇ ਹਨ ਜੋ ਮਾੜੇ ਕੋਲੈਸਟਰੋਲ ਨੂੰ ਘਟਾਉਂਦੇ ਹਨ ਤੇ ਚੰਗੇ ਕੋਲੈਸਟਰੋਲ ਵਿੱਚ ਵਾਧਾ ਕਰਕੇ ਸਾਨੂੰ ਬਿਮਾਰੀਆਂ ਤੋਂ ਬਚਾਉਂਦੇ ਹਨ।
• ਮੂੰਗਫ਼ਲੀ ਵਿਚਲੇ ਅਮੀਨੋ ਐਸਿਡ ਸਰੀਰ ਦਾ ਵਿਕਾਸ ਕਰਨ ਵਿੱਚ ਮਦਦ ਕਰਦੇ ਹਨ।
• ਇਸ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਨਾਲ ਪੇਟ ਦੇ ਕੈਂਸਰ, ਦਿਲ ਦੀਆਂ ਬਿਮਾਰੀਆਂ, ਵਾਇਰਲ ਤੇ ਫ਼ੰਗਲ ਇਨਫੈਕਸ਼ਨ, ਅਲਜ਼ਾਈਮਰ, ਡਿਪਰੈਸ਼ਨ ਅਤੇ ਨਾੜੀ ਤੰਤਰ ਸਬੰਧੀ ਬਿਮਾਰੀਆਂ ਤੋਂ ਬਚਾਅ ਹੁੰਦਾ ਹੈ।
• ਇਸ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਨਾਲ ਫੇਫੜਿਆਂ ਨੂੰ ਤਾਕਤ ਮਿਲਦੀ ਹੈ ਅਤੇ ਖਾਂਸੀ ਦੀ ਬਿਮਾਰੀ ਨੂੰ ਲਾਭ ਮਿਲਦਾ ਹੈ।

ਹਵਾਲੇ

நிலக்கடலை (peanut) (வேர்க்கடலை, கச்சான், மல்லாட்டை மற்றும் கலக்கா ஆகிய பெயராலும் அழைக்கப்படுகிறது) என்பது பலரால் விரும்பி உண்ணப்படும் கொட்டைகளைத் தரும் பருப்பு வகை தாவரம் ஆகும். இதை சுருக்கமாக கடலை என்று அழைக்கப்படுகிறது. இது நடு தென் அமெரிக்காவுக்கு பூர்வீகமானது. சீனா, இந்தியா, நைஜீரியா ஆகிய நாடுகள் இதை அதிகம் உற்பத்தி செய்கின்றன.

இது வட்டார வழக்குகளில் வேர்க்கடலை, மணிலாக்கடலை, கடலைக்காய், மணிலாக்கொட்டை (மல்லாட்டை) எனப் பலவாறாக வழங்கப்படுகிறது. நிலக்கடலையை அவித்தோ அல்லது வறுத்தோ உண்ணப்படுகிறது. வெல்லப்பாகுடன் கலந்து கடலை மிட்டாயாக உண்ணப்படுகிறது. பொடித்து இனிப்புருண்டைகளாக தயாரிக்கப்படுகிறது. கடலை காந்தியடிகளுக்குப் பிடித்த உணவாகும்.

நோய்கள்

பூஞ்சணங்கள், நச்சுக் கிருமிகளால் ஏற்படும் நோய்கள் [(உ-ம்) இலைப்புள்ளி நோய்] நிலக்கடலையின் மகசூலைக் குறைக்கக்கூடிய பல்வேறு காரணிகளுள் முக்கியப் பங்கு வகிக்கின்றன.^[1]

பயன்கள்

நிலக்கடலையில் மாங்கனீசு சத்து அதிகமாக உள்ளது.நாம் உண்ணும் உணவில் உள்ள கால்சியம் சத்துகள் நமது உடலுக்கு கிடைக்கவும் இது பயன்படுகிறது.நிலக்கடலையில் உள்ள ரெஸ்வரெட்ரால் என்ற சத்து இதய வால்வுகளை பாதுக்காக்கிறது.நிலக்கடலையில் பாலிபீனால்ஸ் என்ற ஆண்டி ஆக்சிடண்ட் நோயிலிருந்து பாதுக்காப்பதோடு இளமையையும் பராமரிக்கவும் செய்கிறது.நிலக்கடலையில் உள்ள தாமிரம் மற்றும் துத்தநாக சத்தானது தீமை செயும் கொழுப்பை குறைத்து நன்மை செய்யும் கொழுப்பை அதிகரிக்கிறது.நிலக்கடலையில் உள்ள ஒமேகா -3 சத்தானாது உடலின் நோய் எதிர்ப்பு சக்தியை அதிகரிக்கிறது.

மேற்கோள்கள்

వేరుశనగ (ఆంగ్లం : Groundnut) : వేరుశనగ బలమైన ఆహారము. ఇవి నూనె గింజలు. ఈ గింజలలో నూనె శాతం ఎక్కువ. వంట నూనె ప్రధానంగా వీటి నుండే తీస్తారు. భారత్ యావత్తూ పండే ఈ పంట, ఆంధ్రలో ప్రధాన మెట్ట పంట. నీరు తక్కువగా దొరికే రాయలసీమ ప్రాంతంలో ఇది ప్రధాన పంట.

వేరుశెనగ జన్మస్దలము దక్షిణ అమెరికా. వేరుశెనగ ఉష్ణ మండల నేలలో బాగా పెరుగుతుంది. గుల్లగా వుండు వ్యవసాయ భూములు అనుకూలం. ఇండియా, ఛైనా, దక్షిణ ఆసియా, ఆగ్నేయ ఆసియా ఖండ దేశాలలో వేరుశెనగ నూనె వాడకం ఎక్కువ. వేరుశనగ 'లెగుమినస్' జాతికి చెందిన మొక్క. శాస్త్రీయ నామం arachis hypogaea legume'. అన్ని రకాల వాతావరణ పరిస్దితులను తట్టుకోగలదు. వేరుశనగ పుష్పాలు బయట ఫలధికరణ చెందిన తరువాత. మొక్క మొదలు చుట్టు భూమిలోనికి చొచ్చుకు వెళ్ళి కాయలుగా మారును.

ప్రాథమిక లక్షణాలు

• ఏక వార్షిక గుల్మం
• విపరీత అండాకారంలో ఉన్న 4 పత్రకాలు గల పిచ్ఛాకార సంయుక్త పత్రం.
• గ్రీవస్థంగా సమూహాలుగా ఏర్పడిన పసుపు రంగు పుష్పాలు.
• 1-4 విత్తనాలు గల దీర్ఘవృత్తాకార ద్వివిధారక ఫలాలు.

వేరుశనగ పొలము

వేరుశెనగ పంట

వేరుశనగ విత్తన మొలక సమయంలో 14-16 డిగ్రీల ఉష్ణోగ్రత అవసరం. తొలకరి వర్షాలు అయ్యాక విత్తడం ఆంధ్రలో పరిపాటి. ఆంధ్ర ప్రదేశ్ లో రాయలసీమలో వేరుశనగ సాగు అధికము.పంట కాయకొచ్చు సమయంలో ఉష్ణోగ్రత 23-25 సెంటిగ్రేడ్ డిగ్రీలు వున్నచో పంట దిగుబడి పెరుగును. పంటకాలంలో వర్షపాతం 12.5-17.5 సెం.మీ.వున్నచో మంచిది.పంటను విత్తు సమయములో 12.5-17.5 సెం.మీ., పంట పెరుగు నప్పుడు 37-60 సెం>మీ. వర్షపాతం వున్నచో మంచిది. వేరుశనగను అన్ని సీజనులలో సాగు చెయ్యవచ్చును.కాని వర్షకాలంలోని ఖరిప్‌ సీజనులో 80% సాగుచెయ్యడం జరుగుచున్నది. అందులో 90% పంటను కేవలం వర్షం మీదనే ఆధార పడి సాగుచెయ్యడం జరుగుచున్నది. దక్షిణ భారతములో ఖరీప్‌,, రబీ రెండు సీజనులలో వేరుశనగ పంటను సాగు చెయ్యుదురు. నీటి సదుపాయం గల ప్రాంతాలలో వేసవి కాలంలో జనవరి-మార్చి మధ్య తక్కువ సమయంలో పంటకోతకు వచ్చే రకాలను సాగుచెయ్యుదురు. వేరుశనగలో నూనె, ప్రోటీనులు, కార్బోహైడ్రెట్‌లు,, విటమిన్లు అధిక ప్రమాణములో వుండును. అందుచే వేరుశనగ బలవర్దకమైన ఆహారం. వేరుశనగ గింజలో (Kernel) 43-50% వరకు నూనె,25-30% వరకు ప్రోటిన్లు వుండును. వేరుశనగ విత్తనంల నుండి నూనె తీసిన తరువాత ఆయిల్‌ కేకులో (నూనె తీసిన వేరుశనగ విత్తనంల పిండి) ప్రోటీన్‌ శాతం పెరుగును. వేరుశనగ పంటకాలము, విత్తనం వైరైటిని బట్టి 90-150 రోజులు వుండును. గుత్తిరకము (Bunch type) పంటకాలము 90-120 రోజులు. వ్యాప్తి (spreading Type) రకము విత్తనము అయ్యినచో పంటకాలం 130-150 రోజులు వుండును. పై రెండు రకాలను ఎక్కువగా వర్షకాలం (ఖరీప్‌) లోనే సాగు చెయ్యుదురు. చీడ, పీడలను తట్టుకునే శక్తి గల సంకరజాతి (Hybride) వంగడాలను సాగు చెయ్యడం వలన 20% ఎక్కువ దిగుబడి సాధించవచ్చును. మాములు రకము ఎకరానికి 500-600 కేజిలు దిగుబడి యివ్వగా, హైబ్రిడ్‌ రకము 900-1200 కేజిలు గిగుబడి యిచ్చును. వేరుసనగ కాయ (pod) లో పొట్టు (shell) 25-30%, గింజ (Kernel) 70-75% వుండును. భారతదేశం లోనే పేరుపొందిన కదిరి-3,5,7,9,71 మొదలగు వేరుశనగ వంగడాలు అనంతపురం జిల్లా కదిరి వ్యవసాయపరిశోధన కేంద్రం వారి సృష్టి.

హైబ్రిడ్ వేరుశెనగ రకాలు

కొన్నిరకాల హైబ్రిడ్‌ రకాలను దిగువన పెర్కొనడ జరిగింది.

వేరు శనగ కాయలు.

1. ICGS 11: యిది ఎక్కువ దిగుబడి యిచ్చు రకము. చీడపీడలను వర్షాభావ పరిస్దితులను బాగా తట్టుకునే రకము.ఎక్కువగా ఖరిప్‌లో సాగుచెయ్యుదురు.పంటకాలం 120 రోజులు.మహరాష్ట్రలో 1.5 టన్నులు, హెక్టారుకు దిగుబడి వచ్చింది.ఆంధ్ర, కర్నాటకలో ట్రయల్‌రన్‌లో 2.5 టన్నుల దిగుబడి వచ్చింది.కాయలో 70% గింజ వుండును.

2. ICGS 44: యిది కూడా ఎక్కువ దిగుబడి యిచ్చు రకం.పంటకాలం 120 రోజులు.వేసవి కాలంలో ఈ పంటను సాగు చెయ్య వచ్చును.వర్షాభావ పరిస్దితులను తట్తుకొగలదు.సరిగా సాగు చెసిన 3-4 టన్నులు, హెక్టారుకు దిగుబడి యిచ్చును.కాయలో గింజ 70%, పొట్టు 30% వుండును.

3.ICGV 86590: యిది బంచ్‌ రకమునకు చెందినది. పంటకాలము 96-123 రోజులు. చేడ, పీడలను తట్టుకోగలదు.దిగుబడి హెక్టారుకు 3 టన్నుల వరకు ఉంది. ఈ రకమును ఎక్కువగా ఆంధ్ర, కర్నాటక, కేరళ,, తమిళనాడు లలో సాగు చెయుచున్నారు.

4.ICGV 91114 : యిదికూడా బంచ్‌ రకమునకు చెందిన వంగడము.పంటకాలము 100 రోజులు.తీవ్రమైన వర్షాభావ పరిస్దితులను తట్టుకోగల వంగడం.పంట దిగుబడి 2.5-3 టన్నులు/హెక్టారుకు.గింజ పెద్దదిగా వుండును.

5.ICGV 89104: బంచ్‌రకమునకు చెందినది.పంటకాల్ము 110-120 రోజులు.అప్లొటాక్షిన్, అస్పరిగిల్లస్‌, ఫంగస్‌ వంటి వ్యాధులను నిలువరించ గలదు.దిగుబడి 2.0 టన్నులు/హెక్టరుకు.కాయలో 68% గింజ వుండును.

ఉపయోగాలు

• వేరుశనగ విత్తనాల నుంచి లభించే వేరుశెనగ నూనె వంటకాలలో ఉపయోగిస్తారు. దీని నుంచి డాల్డా లేదా వనస్పతిని తయారుచేస్తారు. ఈ నూనెలను సబ్బులు, సౌందర్యపోషకాలు, కందెనలుగా వాడతారు.
• వేరుశనగ విత్తనాలు బలమైన ఆహారం. వీటిల్లో ప్రోటీన్లు, విటమిన్లు అధికంగా ఉంటాయి.
• నూనె తీయగా మిగిలిని పిండిని ఎరువుగా, పశువులకు, కోళ్ళకు దాణాగా వాడతారు.

ఇవీ చూడండి

• వేరుశనగ పప్పు
• వేరుశనగ నూనె
• పండించే విధానం

మూలాలు

ಕಡಲೇಕಾಯಿ

ಕಡಲೇಕಾಯಿ ಫ್ಯಾಬೇಸೆ ಕುಟುಂಬಕ್ಕೆ ಸೇರಿರುವ ಒಂದು ಸಸ್ಯ ಪ್ರಜಾತಿ. ಮಧ್ಯ ಮತ್ತು ದಕ್ಷಿಣ ಅಮೇರಿಕಗಳ ಮೂಲದಲ್ಲಿರುವ ಈ ಗಿಡದ ಬೀಜವನ್ನು ಮುಖ್ಯವಾಗಿ ಎಣ್ಣೆ ತಯಾರಿಸಲು ಮತ್ತು ಆಹಾರದಲ್ಲಿ ಉಪಯೋಗಿಸುತ್ತಾರೆ. ಹಳ್ಳಿಗಾಡಿನ ಜನರು ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ ತಮ್ಮ ತಮ್ಮ ಹೊಲಗಳಲ್ಲಿ ತಮ್ಮ ಮನೆಗಳಿಗೆ ಬೇಕಾಗುವಷ್ಟು ಇದನ್ನು ಬೆಳೆದುಕೊಳ್ಳುತ್ತಾರೆ, ಇದು ಚಳಿಗಾಲಕ್ಕೆ ಸರಿಯಾಗಿ ತಿನ್ನಲು ಸಿಗುತ್ತದೆ. ಕಡಲೆಕಾಯಿ ಗಿಡದ ಸಸ್ಯ ಶಾಸ್ತ್ರ ಹೆಸರು 'ಆರಾಚಿಸ್ ಹೈಪೋಜಿಯಾ ಲೆಗುಮ್ '(Arachis hypogaea legume). ಕಡಲೆಕಾಯಿ ಬಿತ್ತನೆಯಲ್ಲಿ ೫೦%ಕ್ಕೆ ಹೆಚ್ಚಾಗಿ ಇರುತ್ತದೆ. ಬೀಜದಲ್ಲಿ ಪ್ರೋಟಿನ್ ೩೦% ಶೇಕಡ ಇದ್ದು, ಎಣ್ಣೆ ತೆಗೆದ ಮೇಲೆ ೫೦% ರಷ್ಟು ಇರುತ್ತದೆ. ಹಸಿ ಮಣ್ಣು(loose soil) ಇರುವ ನೆಲಗಳು ಇದಕ್ಕೆ ಅನುಕೂಲ. ಉಷ್ಣಮಂಡಲ ಭೂಮಿಗಳಲ್ಲಿ ಚೆನ್ನಾಗಿ ಬೆಳೆಯುತ್ತದೆ. ಇಂಡಿಯಾ, ಚೈನಾ, ದಕ್ಷಿಣ ಏಷಿಯಾ, ಆಗ್ನೇಯ ಏಷಿಯಾ ಖಂಡ/ಪ್ರದೇಶಗಳಲ್ಲಿ ಹೆಚ್ಚಿನ ಪ್ರಮಾಣದಲ್ಲಿ ಸಾಗುವಳಿಯಲ್ಲಿದೆ.

ಪ್ರಾಥಮಿಕ ಲಕ್ಷಣಗಳು

• ಇದು ಏಕವಾರ್ಷಿಕ ಪೊದೆ ಗಿಡ( ಕಾಂಡ ಹೀನ ವಾರ್ಷಿಕ ಸಸ್ಯ).
• ಎಲೆ ನಾಲ್ಕು ಪತ್ರಭಾಗಗಳು ಒಂದಾಗಿರುವ ಪತ್ರ ಸಮುದಾಯವಾಗಿರುತ್ತದೆ. ಎಲೆ ದೀರ್ಘಾಂಡಾಕರರೂಪ ಹೊಂದಿರುತ್ತದೆ. ಪಿಚ್ಛಾಕಾರ ಸಂಯುಕ್ತ ಎಲೆಸಮುದಾಯ.
• ಹೂಗಳು ಗುಂಪಾಗಿ ಇದ್ದು, ಅರಿಸಿನ ಬಣ್ಣ(yellow)ದಲ್ಲಿ ಕಾಣಿಸುತ್ತವೆ.
• ಕಾಯಿ ದೀರ್ಘವೃತ್ತಾಕಾರದಲ್ಲಿದ್ದು, ಒಂದು ಕಾಯಿಯಲ್ಲಿ ೧-೪ರಷ್ಟು ಬೀಜಗಳಿರುತ್ತವೆ.

ಸಾಗುವಳಿ

ಕಡಲೆಕಾಯಿ ಬೀಜವನ್ನು ಬಿತ್ತಿದ ಮೇಲೆ , ಅಂಕುರ ಸಮಯದಲ್ಲಿ ವಾತಾವರಣದಲ್ಲಿ ತಾಪಮಾನ ೧೪-೧೬^೦C ಇರಬೇಕಾಗುತ್ತದೆ. ಕಾಯಿ ಬರುವ ಸಮಯದಲ್ಲಿ ತಾಪಮಾನ ೨೩-೨೫^೦C ಇದ್ದರೆ ಒಳ್ಳೆಯದು. ಪೈಯಿರಿನ ಸಮಯದಲ್ಲಿ ವರ್ಷಪಾತ ೧೨.೫-೧೭.೫ ಸೆಂ.ಮೀ,ಇರಬೇಕು. ಇದ್ದರೆ ಫಸಲು ಹೆಚ್ಚಾಗಿ ಬರುತ್ತದೆ. ಬಿತ್ತುವ ಸಮಯದಲ್ಲಿ ೧೨.೫-೧೭.೫ ಸೆಂ.ಮೀ, ಬೆಳೆ ಸಮಯದಲ್ಲಿ ೩೭-೬೦ ಸೆಂ.ಮೀ. ಮಳೆ ಇದ್ದರೆ ಹಿತಕರವಾಗುತ್ತದೆ. ಕಡಲೆಕಾಯಿ ಪೈರನ್ನು ಎಲ್ಲಾ ಋತುಗಳಲ್ಲಿ ಸಾಗುವಳಿ ಮಾಡಬಹುದು. ಆದರೆ ಮಳೆಕಾಲದಲ್ಲಿ(ಖರೀಪ್ ಸೀಜನ್)ಹೆಚ್ಚಾಗಿ ೮೦% ವರೆಗೆ ಸಾಗುವಳಿ ಮಾಡುವುದುಂಟು. ದಕ್ಷಿಣ ಭಾರತದಲ್ಲಿ ಖರೀಫ್ ಮತ್ತು ರಬೀ ಎರಡು ಋತುಗಳಲ್ಲೀ ಸಾಗುವಳಿ ಮಾಡುತ್ತಾರೆ. ನೀರಾವರಿ ಇರುವ ಪ್ರದೇಶದಲ್ಲಿ ಜನವರಿ-ಮಾರ್ಚಿ ತಿಂಗಳುಗಳ ಮಧ್ಯ ಕಾಲದಲ್ಲಿ ,ಕಡಿಮೆ ಸಮಯಕ್ಕೆ ಫಸಲಿಗೆ ಬರುವ ಜಾತಿ ಬೀಜಗಳನ್ನು ಬಿತ್ತುತ್ತಾರೆ. ಕಡಲೆಕಾಯಿ ಬೀಜದಲ್ಲಿ ಪ್ರೋಟಿನ್, ಎಣ್ಣೆ, ಕಾರ್ಬೋಹೈಡ್ರೇಟು ಮತ್ತು ವಿಟಮಿನುಗಳು ಹೆಚ್ಚಾಗಿರುತ್ತವೆ. ಆದ್ದರಿಂದ ಕಡಲೆಕಾಯಿ ಬಲವರ್ಧಕ ಆಹಾರವಾಗಿದೆ. ಕಡಲೆಕಾಯಿ ಕಾಳು (kernel:ಹೊಟ್ಟನ್ನು ತೆಗೆದ ಬೀಜ)ದಲ್ಲಿ ೪೫-೫೦%ಎಣ್ಣೆ,೨೫-೩೦% ಪ್ರೋಟಿನುಗಳಿರುತ್ತವೆ. ಫಸಲು ಕಾಲ ೯೦-೧೫೦ದಿನಗಳು. ಗುಂಚೆ ತರಹೆ(Bunch type)ಪಯಿರು ೯೦-೧೨೦ದಿವಸಕ್ಕೆ, ಹರಡುವಿಕೆ(spread type)ಪಯಿರು ೧೩೦-೧೫೦ ದಿವಸಕ್ಕೆ ಫಸಲು ಬರುತ್ತವೆ. ಮೇಲೆ ಹೇಳಿದ ಎರಡು ಪ್ರಭೇದಗಳನ್ನು ಮಳೆಕಾಲದಲ್ಲಿ ಸಾಗುವಳಿ ಮಾಡುತ್ತಾರೆ. ಆಗ ಸಂಕರ ಪ್ರಭೇಧ ಬೀಜಗಳನ್ನು ಸಾಗುವಳಿ ಮಾಡುವುದರಿಂದ ಹೆಚ್ಚಿನ ಫಸಲು ಬರುತ್ತದೆ. ಸಾಧಾರಣ ತರಹದಿಂದ ೫೦೦-೬೦೦ ಕೆ.ಜಿ ಎಕರೆ ಇಳುವರಿ ಆದರೆ ಹೈಬ್ರೀಡ್ ಬೀಜಗಳನ್ನು ಬಳಸುವುದರಿಂದ ಎಕರೆ ೯೦೦-೧೨೦೦ಕೆ.ಜಿ ಇಳುವರಿ ಬರುತ್ತದೆ. ಕಾಯಿಯಲ್ಲಿ ಹೊಟ್ಟು(shell,husk)೨೫-೩೦%,ಕಾಳು ೭೦-೭೫% ಇರುತ್ತವೆ.

ಹೈಬ್ರೀಡ್ ಪ್ರಭೇದಗಳು

ಕೇಲವು ಹೈಬ್ರಿಡ್ ಕಡಲೆಕಾಯಿ ಪ್ರಭೇದಗಳ ಬಗ್ಗೆ ಕೆಳಗೆ ಬರೆಯಲಾಗಿದೆ.

• ICGS 11:

ಇದು ಹೆಚ್ಚಿನ ಇಳುವರಿ ಕೊಡುವ ರಕಂ/ಜಾತಿಯ ಗಿಡವಾಗಿದೆ. ಜೇಡ, ಫೀಡಗಳನ್ನು ತಡೆ ಹಿಡಿಯುತ್ತದೆ. ಖರೀಫ್ ಕಾಲದಲ್ಲಿ ಸಾಗುವಳಿ ಮಾಡಿವರು. ಫಸಲು ಕಾಲ ೧೨೦ ದಿವಸಗಳು. ಬಿಸಿಲು ಕಾಲದಲ್ಲಿಯು ಸಾಗುವಳಿ ಮಾಡಬಹುದು. ಈ ಜಾತಿಯ ಬೀಜವನ್ನು ಮಹಾರಾಷ್ಟ್ರದಲ್ಲಿ ಸಾಗುವಳಿ ಮಾಡಿದಾಗ ಹೆಕ್ಟೇರಿಗೆ ೩ ರಿಂದ ೪ ಟನ್ನುಗಳ ಇಳುವರಿ ಬಂದಿದೆ. [[ಆಂಧ್ರ ಪ್ರದೇಶ]ಮತ್ತು ಕರ್ನಾಟಕದಲ್ಲಿ ಟ್ರಯಲ್ ರನ್ ಸಾಗುವಳಿಯಲ್ಲಿ ಹೆಕ್ಟೇರಿಗೆ ೨.೫ಟನ್ನು ಗಳ ಇಳುವರಿ ಬಂದಿದೆ. ಕಾಯಿಯಲ್ಲಿ ಕಾಳು ೭೦%,ಮತ್ತು ಹೊಟ್ಟು ೩೦% ಇರುತ್ತವೆ.

• ICGS 44:

ಇದು ಹೆಚ್ಚಿನ ಇಳುವರಿ ಕೊಡುವ ಜಾತಿ. ಫಸಲು ಕಾಲ ೧೨೦ದಿನಗಳು. ಬೇಸಗೆ ಕಾಲದಲ್ಲಿ ಸಾಗುವಳಿ ಮಾಡುವುದಕ್ಕೆ ಅನುಕೂಲಕರವಾದದ್ದು. ಮಳೆ ಕಡಿಮೆ ಬೀಳದಿದ್ದರೂ ಪರವಾಗಿಲ್ಲ. ತೊಂದರೆಯೆನಿಲ್ಲ. ಒಂದು ಹೆಕ್ಟೇರಿಗೆ ಅಂದಾಜಾಗಿ ೩-೪ ಟನ್ನುಗಳ ಇಳುವರಿ ಬರುತ್ತದೆ. ಕಾಯಿಯಲ್ಲಿ ಕಾಳು ೭೦% ಮತ್ತು ಹೊಟ್ಟು ೩೦%.

• ICGV 86590:

ಇದು ಗುಂಚೆರಕಂಕು ಸೇರಿದ ಪ್ರಭೇದ. ಫಸಲು ಕಾಲ ೯೬-೧೨೩ ದಿನಗಳು. ಜೇಡ, ಫೀಡಗಳನ್ನು ತಡೆ ಹಿಡಿಯುತ್ತದೆ. ಇಳುವರಿ ಒಂದು ಹೆಕ್ಟೇರಿಗೆ ೩ ಟನ್ನು ಸಿಗುತ್ತದೆ. ಈ ಜಾತಿ ಯನ್ನು ಹೆಚ್ಚಾಗಿ ಆಂಧ್ರ, ಕರ್ನಾಟಕ, ಕೇರಳ,ಮತ್ತು ತಮಿಳುನಾಡುನಲ್ಲಿ ಸಾಗುವಳಿ ಮಾಡುವರು.

ICGV 91114: ಇದು ಗುಂಚೆ ಜಾತಿಗೆ ಹೊಂದಿದ/ಸೇರಿದ ಗಿಡ. ಫಸಲು ಸಮಯ ೧೦೦ದಿವಸಗಳು. ನೀರು ಕಡಿಮೆ(ಮಳೆ ಕಡಿಮೆ ಆದರು)ಆದರು ತಾಳಿಕೊಳ್ಳುತ್ತದೆ. ಫಸಲು ಇಳುವರಿ ಒಂದು ಹೆಕ್ಟೇರಿಗೆ ೨.೫ ನಿಂದ ೩.೦ಟನ್ನುಗಳು. ಬೀಜ ದೊಡ್ಡದಾಗಿ ಇರುತ್ತವೆ.

ICGV 89104: ಇದು ಕೂಡ ಗುಂಚೆ ಪ್ರಭೇದಕ್ಕೆ ಸೇರಿದ ಗಿಡ. ಫಸಲು ಕಾಲ ೧೧೦-೧೨೦ ದಿನಗಳು. ಅಪ್ಲೋಟಾಕ್ಸಿ, ಅಸ್ಪರಿಗಿಲ್ಲಸ್, ಫಂಗಸ್ ಅಂತಹ ವ್ಯಾಧಿಗಳನ್ನು ತಡೆದು ಕೊಳ್ಳುತ್ತದೆ. ಇಳುವರಿ ಒಂದು ಹೆಕ್ಟೇರಿಗೆ ೨.೦ ಟನ್ನುಗಳು. ಕಾಯಿಯಲ್ಲಿ ಕಾಳು ೬೮% ಇರುತ್ತದೆ.

ಉಪಯುಕ್ತತೆ

1. ಬೀಜದಿಂದ ತೆಗೆಯುವ ಎಣ್ಣೆಯನ್ನು ಅಡುಗೆ ಎಣ್ಣೆಯಾಗಿ ಬಳಸುತ್ತಾರೆ.

• ಈ ಎಣ್ಣೆಯನ್ನು ಡಾಲ್ಡಾ/ವನಸ್ಪತಿ ತಯಾರು ಮಾಡುವುದರಲ್ಲಿ ಉಪಯೋಗಿಸುತ್ತಾರೆ.
• ಎಣ್ಣೆಯನ್ನು ಮೈ ಸಾಬೂನುಗಳ ತಯಾರಿಕೆಯಲ್ಲಿ ಉಪಯೋಗಿಸುವರು.
• ಕಾನ್ಮೆಟಿಕ್ಸ್ ತಯಾರಿಯಲ್ಲಿಯು ಇದನ್ನು ಬಳಸುತ್ತಾರೆ.
• ಬೀಜಗಳನ್ನು ಆಹಾರ ಪದಾರ್ಥಗಳಲ್ಲಿ ಮಿಳಿತ ಮಾಡಿ ಉಪಯೋಗಿಸುತ್ತಾರೆ.
• ಎಣ್ಣೆ ತೆಗೆದ ಹಿಂಡಿಯನ್ನು ಹಕ್ಕಿ ಆಹಾರವಾಗಿ, ಹಸುಗಳ ಮೇವು ತಯಾರು ಮಾಡುವುದರಲ್ಲಿ ಬಳಸುತ್ತಾರೆ ಮತ್ತು ಹೊಲದಲ್ಲಿ ಎರುಬು ಆಗಿಯು ಉಪಯೋಗಿಸುತ್ತಾರೆ.

ಬಾಹ್ಯಕೊಂಡಿಗಳು

• ಇಕ್ರಿಸಾಟ್.[[೧]]
• ಅಗ್ರೋಕಾಮರ್ಸು[[೨]]

L cascaboi (Arachis hypogaea L.) ye ua planta de la família Fabaceae. La planta de l cascaboi ye ua planta heirbácea, cun caule pequeinho i fuolhas cumpuostas i pinadas, cuntendo quatro folíolos de formato elítico i cun anserçon altarnada. Ten abundante andumiento, raiç aprumada, medindo antre 30–50 cn de perfundidade. Las flores son pequeinhas i amarelhadas i, depuis de fecundadas, penetran ne l tierra, cula ajuda dua strutura chamada ginóforo i dun fenómeno coincido cumo geocarpia, adonde ls lhegumes se zambolben subterraneamente.^[1] L fruito ye ua baina.

Cascaboi.

L cascaboi ten ua grande amportança eiquenómica, percipalmente na andústria alimentar. Alguas bariadades porduzen granos cun ua grande cantidade de lhípidos (de 45 a 50% de lhipídios) i ténen sido outelizadas pa la fabricaçon de ólio de cozina. An bárias regiones de la África, l cascaboi ye molído para cozinar bários pratos de la culinária lhocal, que quedan assi mais ricos an lhípidos i proteínas. Ye mui apreciado cumo aperitibo, torrado ó frito.

Refréncias

Fân-theu (番豆) ya ham cho thi-theu (地豆), he yit chúng chhṳ̍t-vu̍t, ngièn-sán chhai Nàm-mî-chû lâu Chûng-mî-chû. Kì khôi-fâ kiet-kó chṳ̂-heu voi chhap-ngi̍p thi-su̍k, lo̍k-fâ yì sâng. Fân-theu cho-tet chúng lòi-sṳ̍t, só-yî sṳ-kie hó-tô thi-fông tû-yû chúng, khì-chûng Chûng-koet he chui-thai chhut-sán thi.

Nataalu gàncaxu gerte.

Gerte

Gerte xeetu garab la gu bokk ci njabootu lujum yi. Mi ngi soqeekoo ca réewum metsig. Dees na ko bay ci gox yi gën a bari naaj ak taw, fu mel ni réewum Senegaal.

Nataalu xobi gàncxug gerte

Melo wi

Dees koy ràññee ci suul gimuy suul ay meññeefam. Gerte gàncax la gog at ba at lees koy bay su dee du mbayum dër. Xobam day nëtëx. Mi ngi toll ak 20i ba 90i sànti meetar ci guddaay. Meññeefam a ngi tollu ak 3i ba 5i sànti meetar. Garab la it gog dees koy bay ci suuf suñu ndiraag

Nataalu meññatum gerte muñu xolleegul.

Mbooram

Endoy Aamerig ya woon kepp a ko doon bay ci àddina. Ginnaaw bi la ko way-noti Ispaañ yañu daa woowe: "conquistador" tasaare. Ca Peru gisoon nanu ci seeni jalaase maam ya ay peppi gerte. Noonu la gerte tàbbee ci kembaarug Afrig law bokk ci mbayu Senegaal.

Meññatum gerte muñu xolli.

Njariñal gerte

Dees na ci jële diwu gerte. Diw googu dees na ko jëfandikoo ngir togg ceeb ak yu ni mel ca Senegaal ak feneen. Dees na ci jële it tigadege. Joolaa yi ñu xereñ lañ ci liggeey boobu. Tigadege boobu dinañ koy boole ak cere ak yeneen. Kembaarug Afrig ak Aamerig nag ñoo ëpp luñ koy jëfandikoo . Garab la gog bari na ay wopp yu muy faj. Ay njariñam bari na lool waaye dinay sabab it ay tawat.

Kani waa maqaal ku saabsan Looska.

Midhaha looska oo kala furan

Loos, Lows (Af-Ingiriis: peanut; Af-Carabi: فول سوداني) magaca Saynis Arachis hypogaea, waa midho qolofley ah, adag, dahaar iyo qolof leh, kaasi oo ka tirsan dhirta loo yaqaano "Fabaceae". Sida la ogyahay waxaa geedka looska la dhaqan jirey oo laga beeri jiry dooxada Baraguay.^[2] Loosku waa midho iyo geed sanadle ah, taasi micnaheedu waa in loosku dhalo hal mar sanadkii. Dhererka geedka loosku wuxuu gaadhaa dherer dhan ilaa 50 sentimitir (1.0 ilaa 1.6 ft). Caleemaha geedkani waa kuwo u baxa si kalajeed ah, waxayna leeyihin dhumuc dhan 7 sentimitir (⅜ ilaa 2¾ in) iyo baladh dhan 3 sentimitir (⅜ ilaa 1 inji).

Dhinaca kale, caleemaha geedka loosku waa kuwo balaadhan, 2 ilaa 4 sentimitir (0.8 ill 1.6 inji) (¾ ilaa 1½ inji), midabkoodu waa huruud casaan xiga. Waxaa jira noocyo badan oo loos ah, kuwaasi oo ku kala duwan muuqaalka, dhadhanka, dhumucda iyo midabka. Guud ahaan midhaha geedka loosku waxay ka baxaan xididada geedka, waxaana ku daboolan qolof la kala jebin kara laakiin difaac uga ah xasharaadka iyo dulinka.^[3] Midhaha geedka looska waxaa loo isticmaalaa cunto fudud ahaan, waxayna leeyihiin borotiin iyo nafaqo badan kaasi oo jidhka dadka iyo xayawaanku u baahan yahay.

Muuqaalka

• Muuqaalada Looska
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 

Qoraalo La Xidhiidha

Tixraac

MuKubika kweZimbabwe (roasted peanuts), mutetenherwa zvinoreva nzungu dzakakangwa.

Nzungu dzinokangwa kana dzaoma; dzinokwanisa kukangwa dziine mateko kana kuti dzatokonhorwa. Nzungu dzakatokonhorwa dzinonzi musvo. vazhinji vanoti kana vokanga nzungu vanorunga nemunyu.

Nzungu dzakakangwa ndidzo zvakare dzinokuyiwa kugadzira dovi.

Munguva dzakare nzungu dzakakangwa dzakwanisa kuseveswa sadza.

Mpɔ̂ na ebáteli ya bitumba, tálá ekakoli Nguba

Nzeté na ngúba

Ngúba ebelé.

Ngúba (Arachis hypogaea) ezalí nzeté mpé mbuma ya mafúta. Basálaka na yangó mwǎmba, mosáká mpé mafúta.

kalitang

kalitang

u zuma a kamu:

nu Hulam:花生

nu Amilika:peanut

nu Zipun:ラッカセイ

u canan ku kalitangː

sapihica ku kalitangː

namakayniay a nasulitan nasakamuan atu natinenganː

malaalitin tu i hekalay atu zumaay a natinenganː

The peanut (Arachis hypogaea), also known as the groundnut,^[2] goober (US),^[3] pindar (US)^[3] or monkey nut (UK), is a legume crop grown mainly for its edible seeds. It is widely grown in the tropics and subtropics, important to both small and large commercial producers. It is classified as both a grain legume^[4] and, due to its high oil content, an oil crop.^[5] World annual production of shelled peanuts was 44 million tonnes in 2016, led by China with 38% of the world total. Atypically among legume crop plants, peanut pods develop underground (geocarpy) rather than above ground. With this characteristic in mind, the botanist Carl Linnaeus gave peanuts the specific epithet hypogaea, which means "under the earth".

The peanut belongs to the botanical family Fabaceae (or Leguminosae), commonly known as the legume, bean, or pea family.^[1] Like most other legumes, peanuts harbor symbiotic nitrogen-fixing bacteria in root nodules.^[6] The capacity to fix nitrogen means peanuts require less nitrogen-containing fertilizer and improve soil fertility, making them valuable in crop rotations.

Peanuts are similar in taste and nutritional profile to tree nuts such as walnuts and almonds, and, as a culinary nut, are often served in similar ways in Western cuisines. The botanical definition of a nut is "a fruit whose ovary wall becomes hard at maturity." Using this criterion, the peanut is not a nut.^[7] However, peanuts are usually categorized as nuts for culinary purposes and in common English more generally.

Peanuts

History

The Arachis genus is native to South America, east of the Andes, around Peru, Bolivia, Argentina, and Brazil.^[8] Cultivated peanuts (A. hypogaea) arose from a hybrid between two wild species of peanut, thought to be A. duranensis and A. ipaensis.^[8][9][10] The initial hybrid would have been sterile, but spontaneous chromosome doubling restored its fertility, forming what is termed an amphidiploid or allotetraploid.^[8] Genetic analysis suggests the hybridization may have occurred only once and gave rise to A. monticola, a wild form of peanut that occurs in a few limited locations in northwestern Argentina, or in southeastern Bolivia, where the peanut landraces with the most wild-like features are grown today,^[11] and by artificial selection to A. hypogaea.^[8][9]

The process of domestication through artificial selection made A. hypogaea dramatically different from its wild relatives. The domesticated plants are bushier, more compact, and have a different pod structure and larger seeds. From this primary center of origin, cultivation spread and formed secondary and tertiary centers of diversity in Peru, Ecuador, Brazil, Paraguay, and Uruguay. Over time, thousands of peanut landraces evolved; these are classified into six botanical varieties and two subspecies (as listed in the peanut scientific classification table). Subspecies A. h. fastigiata types are more upright in their growth habit and have shorter crop cycles. Subspecies A. h. hypogaea types spread more on the ground and have longer crop cycles.^[11]

The oldest known archeological remains of pods have been dated at about 7,600 years old, possibly a wild species that was in cultivation, or A. hypogaea in the early phase of domestication.^[12] They were found in Peru, where dry climatic conditions are favorable for the preservation of organic material. Almost certainly, peanut cultivation antedated this at the center of origin where the climate is moister. Many pre-Columbian cultures, such as the Moche, depicted peanuts in their art.^[13] Cultivation was well-established in Mesoamerica before the Spanish arrived. There, the conquistadors found the tlālcacahuatl (the plant's Nahuatl name, hence the name in Spanish cacahuete) offered for sale in the marketplace of Tenochtitlan. European traders later spread the peanut worldwide, and cultivation is now widespread in tropical and subtropical regions. In West Africa, it substantially replaced a crop plant from the same family, the Bambara groundnut, whose seed pods also develop underground. In Asia, it became an agricultural mainstay, and this region is now the largest producer in the world.^[14]

In the English-speaking world, peanut growing is most important in the United States. It was mainly a garden crop for much of the colonial period before shifting to mostly animal feedstock until human consumption grew in the 1930s.^[15] The United States Department of Agriculture initiated a program to encourage agricultural production and human consumption of peanuts in the late 19th and early 20th centuries.^[15]

Peanut butter was developed in the 1880s and 1890s in the United States and Canada.^[16]

Composition

Nutrition

Peanuts are rich in essential nutrients (right table, USDA nutrient data). In a 100-gram (3+1⁄2-ounce) reference serving, peanuts provide 2,385 kilojoules (570 kilocalories) of food energy and are an excellent source (defined as more than 20% of the Daily Value, DV) of several B vitamins, vitamin E, several dietary minerals, such as manganese (95% DV), magnesium (52% DV) and phosphorus (48% DV), and dietary fiber (right table). They also contain about 25 g of protein per 100 g serving, a higher proportion than in many tree nuts.^[17]

Some studies show that regular consumption of peanuts is associated with a lower specific risk of mortality from certain diseases.^[18][19] However, the study designs do not allow cause and effect to be inferred. According to the US Food and Drug Administration, "Scientific evidence suggests but does not prove that eating 1.5 ounces per day of most nuts (such as peanuts) as part of a diet low in saturated fat and cholesterol may reduce the risk of heart disease."^[20]

Ranked second after soya beans, peanuts are the world's largest source of vegetable oil. They are the main constituent of margarine and are produced commercially as salad and cooking oil.^[21]

Phytochemicals

Peanuts contain polyphenols, polyunsaturated and monounsaturated fats, phytosterols and dietary fiber in amounts similar to several tree nuts.^[19]

Peanut skins contain resveratrol, which is under preliminary research for its potential effects on humans.^[22][23]

Oil

A common cooking and salad oil, peanut oil is 46% monounsaturated fats (primarily oleic acid), 32% polyunsaturated fats (primarily linoleic acid), and 17% saturated fats (primarily palmitic acid).^[24][25] Extractable from whole peanuts using a simple water and centrifugation method, the oil is being considered by NASA's Advanced Life Support program for future long-duration human space missions.^[26]

Botany

Peanut flower

The peanut is an annual herbaceous plant growing 30 to 50 cm (12 to 20 in) tall.^[15] As a legume, it belongs to the botanical family Fabaceae, also known as Leguminosae, and commonly known as the legume, bean, or pea family.^[1] Like most other legumes, peanuts harbor symbiotic nitrogen-fixing bacteria in their root nodules.^[6]

The leaves are opposite and pinnate with four leaflets (two opposite pairs; no terminal leaflet); each leaflet is 1 to 7 centimetres (1⁄2 to 2+3⁄4 in) long and 1 to 3 cm (1⁄2 to 1+1⁄4 in) across. Like those of many other legumes, the leaves are nyctinastic; that is, they have "sleep" movements, closing at night.

The flowers are 1 to 1.5 cm (3⁄8 to 5⁄8 in) across, and yellowish orange with reddish veining.^[11][15] They are borne in axillary clusters on the stems above ground and last for just one day. The ovary is located at the base of what appears to be the flower stem but is a highly elongated floral cup.

Peanut fruits develop underground, an unusual feature known as geocarpy.^[27] After fertilization, a short stalk at the base of the ovary—often termed a gynophore, but which appears to be part of the ovary—elongates to form a thread-like structure known as a "peg". This peg grows into the soil, allowing the fruit to develop underground.^[27] These pods, technically called legumes, are 3 to 7 centimetres (1 to 3 in) long, normally containing one to four seeds.^[11][15] The shell of the peanut fruit consists primarily of a mesocarp with several large veins traversing its length.^[27]

Parts

Peanut seed separated showing the cotyledon, plumule and radicle

Parts of the peanut include:

• Shell – outer covering, in contact with soil
• Cotyledons (two) – the main edible part
• Seed coat – brown paper-like covering of the edible part
• Radicle – embryonic root at the bottom of the cotyledon, which can be snapped off
• Plumule – embryonic shoot emerging from the top of the radicle

Toxicity

Allergies

Some people (0.6%^[28] of the United States population) report that they experience allergic reactions to peanut exposure; symptoms are specifically severe for this nut and can range from watery eyes to anaphylactic shock, which is generally fatal if untreated. Eating a small amount of peanuts can cause a reaction. Because of their widespread use in prepared and packaged foods, avoiding peanuts can be difficult. Reading ingredients and warnings on product packaging is necessary to avoid this allergen. Foods processed in facilities that also handle peanuts on the same equipment as other foods are required to carry such warnings on their labels. Avoiding cross-contamination with peanuts and peanut products (along with other severe allergens like shellfish) is a promoted and common practice of which chefs and restaurants worldwide are becoming aware.

The hygiene hypothesis of allergy states that a lack of early childhood exposure to infectious agents like germs and parasites could be causing the increase in food allergies.^[29]

Studies comparing age of peanut introduction in Great Britain with introduction in Israel showed that delaying exposure to peanuts in childhood can dramatically increase the risk of developing peanut allergies.^[30][31]

Peanut allergy has been associated with the use of skin preparations containing peanut oil among children, but the evidence is not regarded as conclusive.^[32] Peanut allergies have also been associated with family history and intake of soy products.^[32]

Some school districts in the United States and elsewhere have banned peanuts or products containing peanuts.^[33][34][35] However, the efficacy of the bans in reducing allergic reactions is uncertain. A 2015 study in Canada found no difference in the percentage of accidental exposures occurring in schools prohibiting peanuts compared to schools allowing them.^[36]

Refined peanut oil will not cause allergic reactions in most people with peanut allergies.^[37] However, crude (unrefined) peanut oils have been shown to contain protein, which may cause allergic reactions.^[38] In a randomized, double-blind crossover study, 60 people with proven peanut allergy were challenged with both crude peanut oil and refined peanut oil. The authors concluded, "Crude peanut oil caused allergic reactions in 10% of allergic subjects studied and should continue to be avoided." They also stated, "Refined peanut oil does not seem to pose a risk to most people with peanut allergy." However, they point out that refined peanut oil can still pose a risk to peanut-allergic individuals if the oil that has previously been used for cooking foods containing peanuts is reused.^[39]

Varieties

Cultivars in the United States

There are many peanut cultivars grown around the world. The market classes grown in the United States are Spanish, Runner, Virginia, and Valencia.^[40] Peanut production in the United States is divided into three major areas: the southeastern United States region which includes Alabama, Georgia, and Florida; the southwestern United States region which includes New Mexico, Oklahoma, and Texas; and the third region in the general eastern United States which includes Virginia, North Carolina, and South Carolina.^[40] In Georgia, Naomi Chapman Woodroof is responsible for developing the breeding program of peanuts resulting in a harvest almost five times greater.^[41]

Certain cultivar groups are preferred for particular characteristics, such as differences in flavor, oil content, size, shape, and disease resistance.^[42] Most peanuts marketed in the shell are of the Virginia type, along with some Valencias selected for large size and the attractive appearance of the shell. Spanish peanuts are used mostly for peanut candy, salted nuts, and peanut butter.

Spanish group

The small Spanish types are grown in South Africa and the southwestern and southeastern United States. Until 1940, 90% of the peanuts grown in the US state of Georgia were Spanish types, but the trend since then has been larger-seeded, higher-yielding, more disease-resistant cultivars. Spanish peanuts have a higher oil content than other types of peanuts. In the United States, the Spanish group is primarily grown in New Mexico, Oklahoma, and Texas.^[40]

Cultivars of the Spanish group include 'Dixie Spanish', 'Improved Spanish 2B', 'GFA Spanish', 'Argentine', 'Spantex', 'Spanette', 'Shaffers Spanish', 'Natal Common (Spanish)', "White Kernel Varieties', 'Starr', 'Comet', 'Florispan', 'Spanhoma', 'Spancross', 'OLin', 'Tamspan 90', 'AT 9899–14', 'Spanco', 'Wilco I', 'GG 2', 'GG 4', 'TMV 2', and 'Tamnut 06'.

Runner group

Since 1940, the southeastern US region has seen a shift to producing Runner group peanuts. This shift is due to good flavor, better roasting characteristics, and higher yields when compared to Spanish types, leading to food manufacturers' preference for the use in peanut butter and salted nuts. Georgia's production is now almost 100% Runner-type.^[42]

Cultivars of Runners include 'Southeastern Runner 56-15', 'Dixie Runner', 'Early Runner', 'Virginia Bunch 67', 'Bradford Runner', 'Egyptian Giant' (also known as 'Virginia Bunch' and 'Giant'), 'Rhodesian Spanish Bunch' (Valencia and Virginia Bunch), 'North Carolina Runner 56-15', 'Florunner', 'Virugard', 'Georgia Green', 'Tamrun 96', 'Flavor Runner 458', 'Tamrun OL01', 'Tamrun OL02' 'AT-120', 'Andru-93', 'Southern Runner', 'AT1-1', 'Georgia Brown', 'GK-7', and 'AT-108'.

Virginia group

The large-seeded Virginia group peanuts are grown in the US states of Virginia, North Carolina, Tennessee, Texas, New Mexico, Oklahoma, and parts of Georgia. They are increasing in popularity due to the demand for large peanuts for processing, particularly for salting, confections, and roasting in shells.

Virginia group peanuts are either bunch or running in growth habit. The bunch type is upright to spreading. It attains a height of 45 to 55 cm (18 to 22 in), and a spread of 70 to 80 cm (28 to 31 in), with 80 to 90 cm (31 to 35 in) rows that seldom cover the ground. The pods are borne within 5 to 10 cm (2 to 4 in) of the base of the plant.

Cultivars of Virginia-type peanuts include 'NC 7', 'NC 9', 'NC 10C', 'NC-V 11', 'VA 93B', 'NC 12C', 'VA-C 92R', 'Gregory', 'VA 98R', 'Perry', 'Wilson, 'Hull', 'AT VC-2' and 'Shulamit'.

Valencia group

Valencia peanuts

Valencia group peanuts are coarse and have heavy reddish stems and large foliage. In the United States, large commercial production is primarily in the South Plains of West Texas and in eastern New Mexico near and south of Portales, but they are grown on a small scale elsewhere in the South as the best-flavored and preferred type for boiled peanuts. They are comparatively tall, reaching a height of 125 cm (49 in) and a spread of 75 cm (30 in). Peanut pods are borne on pegs arising from the main stem and the side branches. Most pods are clustered around the base of the plant, and only a few are found several inches away. Valencia types are three- to five-seeded and smooth, with no constriction of the shell between the seeds. Seeds are oval and tightly crowded into the pods. Typical seed weight is 0.4 to 0.5 g. This type is used heavily for selling roasted and salted in-shell peanuts and peanut butter. Varieties include 'Valencia A' and 'Valencia C'.

Tennessee Red and Tennessee White groups

These are alike except for the color of the seed. Sometimes known also as Texas Red or White, the plants are similar to Valencia types, except the stems are green to greenish brown, and the pods are rough, irregular, and have a smaller proportion of kernels.

Uses

Culinary

Whole peanuts

Roasted peanuts as snack food

Dry-roasting peanuts is a common form of preparation. Dry peanuts can be roasted in the shell or shelled in a home oven if spread out one layer deep in a pan and baked at a temperature of 177 °C (351 °F) for 15 to 20 min (shelled) and 20 to 25 min (in shell).

Boiled peanuts are a popular snack in India, China, West Africa, and the southern United States. In the US South, boiled peanuts are often prepared in briny water and sold in streetside stands.

A distinction can be drawn between raw and green peanuts. A green peanut is a term to describe farm-fresh harvested peanuts that have not been dehydrated. They are available from grocery stores, food distributors, and farmers markets during the growing season. Raw peanuts are also uncooked but have been dried/dehydrated and must be rehydrated before boiling (usually in a bowl full of water overnight). Once rehydrated, the raw peanuts are ready to be boiled.^[43]

Peanut oil

Peanut oil

Peanut oil is often used in cooking because it has a mild flavor and a relatively high smoke point. Due to its high monounsaturated content, it is considered more healthful than saturated oils and is resistant to rancidity. The several types of peanut oil include aromatic roasted peanut oil, refined peanut oil, extra virgin or cold-pressed peanut oil, and peanut extract. Refined peanut oil is exempt from allergen labeling laws in the United States.^[44]

Peanut butter

Peanut butter

Peanut butter is a food paste or spread made from ground dry roasted peanuts. It often contains additional ingredients that modify the taste or texture, such as salt, sweeteners, or emulsifiers. Many companies have added twists on traditionally plain peanut butter by adding various flavor varieties, such as chocolate, birthday cake, and cinnamon raisin.^[45] Peanut butter is served as a spread on bread, toast or crackers, and used to make sandwiches (notably the peanut butter and jelly sandwich). It is also used in a number of confections, such as peanut-flavored granola bars or croissants and other pastries. The United States^[46] is a leading exporter of peanut butter, and itself consumes $800 million of peanut butter annually.^[47]

Peanut flour

Peanut flour is used in gluten-free cooking.

Peanut proteins

Peanut protein concentrates and isolates are commercially produced from defatted peanut flour using several methods. Peanut flour concentrates (about 70% protein) are produced from dehulled kernels by removing most of the oil and the water-soluble, non-protein components. Hydraulic pressing, screw pressing, solvent extraction, and pre-pressing followed by solvent extraction may be used for oil removal, after which protein isolation and purification are implemented.^[48]

Latin America

Peanuts are particularly common in Peruvian and Mexican cuisine, both of which marry indigenous and European ingredients. For instance, in Peru, a popular traditional dish is picante de cuy,^[49] a roasted guinea pig served in a sauce of ground peanuts (ingredients native to South America) with roasted onions and garlic (ingredients from European cuisine). Also, in the Peruvian city of Arequipa, a dish called ocopa consists of a smooth sauce of roasted peanuts and hot peppers (both native to the region) with roasted onions, garlic, and oil, poured over meat or potatoes.^[50] Another example is a fricassee combining a similar mixture with sautéed seafood or boiled and shredded chicken. These dishes are generally known as ajíes, meaning "hot peppers", such as ají de pollo and ají de mariscos (seafood ajíes may omit peanuts). In Mexico, it is also used to prepare different traditional dishes, such as chicken in peanut sauce (encacahuatado), and is used as the main ingredient for the preparation of other famous dishes such as red pipián, mole poblano and oaxacan mole negro. ^[51]

Likewise, during colonial times in Peru, the Spanish used peanuts to replace nuts unavailable locally but used extensively in Spanish cuisine, such as almonds and pine nuts, typically ground or as a paste mixed with rice, meats, and vegetables for dishes like rice pilaf.

Throughout the region, many candies and snacks are made using peanuts. In Mexico, it is common to find them in different presentations as a snack or candy: salty, "Japanese" peanuts, praline, enchilados or in the form of a traditional sweet made with peanuts and honey called palanqueta, and even as peanut marzipan. There is a similar form of peanut candy in Brazil, called pé-de-moleque, made with peanuts and molasses, which resembles the Indian chikki in form.^[52]

West Asia

Crunchy coated peanuts, called kabukim in Hebrew, are a popular snack in Israel. Kabukim are commonly sold by weight at corner stores where fresh nuts and seeds are sold, though they are also available packaged. The coating typically consists of flour, salt, starch, lecithin, and sometimes sesame seeds. The origin of the name is obscure (it may be derived from kabuk, which means nutshell or husk in Turkish). An additional variety of crunchy coated peanuts popular in Israel is "American peanuts". The coating of this variety is thinner but harder to crack.

Bamba puffs are a popular snack in Israel. Their shape is similar to Cheez Doodles, but they are made of peanuts and corn.

Southeast Asia

Fried peanuts in the Philippines

Peanuts are also widely used in Southeast Asian cuisine, such as in Malaysia, Vietnam, and Indonesia, where they are typically made into a spicy sauce. Peanuts came to Indonesia from the Philippines, where the legume was derived from Mexico during Spanish colonization. One Philippine dish using peanuts is kare-kare, a mixture of meat and peanut butter. Apart from being used in dishes, fried shelled peanuts are a common inexpensive snack in the Philippines. The peanuts are commonly served plain salted with garlic chips and variants, including adobo and chili flavors.

Common Indonesian peanut-based dishes include gado-gado, pecel, karedok, and ketoprak, vegetable salads mixed with peanut sauce, and the peanut-based sauce, satay.

Indian subcontinent

Boiled groundnuts (peanuts)

In the Indian subcontinent, peanuts are a light snack, usually roasted and salted (sometimes with the addition of chilli powder), and often sold roasted in pods or boiled with salt. They are also made into dessert or sweet snack of peanut brittle by processing with refined sugar and jaggery. Indian cuisine uses roasted, crushed peanuts to give a crunchy body to salads; they are added whole (without pods) to leafy vegetable stews for the same reason. Another use is peanut oil for cooking. Most Indians use mustard, sunflower, and peanut oil for cooking. In South India, groundnut chutney is eaten with dosa and idli as breakfast. Peanuts are also used in sweets and savory items in South India and also as a flavor in tamarind rice. Kovilpatti is known for its sweet peanut chikki or peanut brittle, which is also used in savory and sweet mixtures, such as Bombay mix.

West Africa

Peanuts grow well in southern Mali and adjacent regions of the Ivory Coast, Burkina Faso, Ghana, Nigeria, and Senegal; peanuts are similar in both agricultural and culinary qualities to the Bambara groundnut native to the region, and West Africans have adopted the crop as a staple. Peanut sauce, prepared with onions, garlic, peanut butter/paste, and vegetables such as carrots, cabbage, and cauliflower, can be vegetarian (the peanuts supplying ample protein) or prepared with meat, usually chicken.

Peanuts are used in the Malian meat stew maafe. In Ghana, peanut butter is used for peanut butter soup nkate nkwan.^[53] Crushed peanuts may also be used for peanut candies nkate cake and kuli-kuli, as well as other local foods such as oto.^[53] Peanut butter is an ingredient in Nigeria's "African salad". Peanut powder is an important ingredient in the spicy coating for kebabs (Suya) in Nigeria and Ghana.

East Africa

Peanuts are a common ingredient of several types of relishes (dishes which accompany nshima) eaten in Malawi, and in the eastern part of Zambia, and these dishes are common throughout both countries. Thick peanut butter sauces are also made in Uganda to serve with rice and other starchy foods. Groundnut stew, called ebinyebwa in Luganda-speaking areas of Uganda, is made by boiling ground peanut flour with other ingredients, such as cabbage, mushrooms, dried fish, meat or other vegetables.^[54] Across East Africa, roasted peanuts, often in cones of newspaper, are obtained from street vendors.

North America

Fried curry peanuts

In Canada and the United States, peanuts are used in candies, cakes, cookies, and other sweets. Individually, they are eaten dry-roasted with or without salt. Ninety-five percent of Canadians eat peanuts or peanut butter, with the average consumption of 3 kilograms (6+1⁄2 lb) of peanuts per person annually, and 79% of Canadians consume peanut butter weekly.^[55] In the United States, peanuts and peanut butter are central to American dietary practices, and are typically considered as comfort foods.^[56] Peanuts were sold at fairs or by pushcart operators through the 19th century.^[57] Peanut butter is a common peanut-based food, representing half of the American total peanut consumption and $850 million in annual retail sales.^[58] Peanut soup is found on restaurant menus in the southeastern states.^[59] In some southern portions of the US, peanuts are boiled for several hours until soft and moist.^[60] Peanuts are also deep-fried, sometimes within the shell. Per person, Americans eat 2.7 kg (6 lb) of peanut products annually, spending a total of $2 billion in peanut retail purchases.^[58]

Manufacturing

Production

In 2020, world production of peanuts (reported as groundnuts in shells) was 54 million tonnes, an 8% increase over 2019 production.^[14] China had 34% of global production, followed by India (19%) (table). Other significant producers were Nigeria, the United States, and Sudan.^[14]

Industrial

Peanuts have a variety of industrial end uses. Paint, varnish, lubricating oil, leather dressings, furniture polish, insecticides, and nitroglycerin are made from peanut oil. Soap is made from saponified oil, and many cosmetics contain peanut oil and its derivatives. The protein portion is used in the manufacture of some textile fibers. Peanut shells are used in the manufacture of plastic, wallboard, abrasives, fuel, cellulose (used in rayon and paper), and mucilage (glue).

Malnutrition

Peanuts are used to help fight malnutrition. Plumpy Nut, MANA Nutrition,^[61] and Medika Mamba^[62] are high-protein, high-energy, and high-nutrient peanut-based pastes developed to be used as a therapeutic food to aid in famine relief. The World Health Organization, UNICEF, Project Peanut Butter, and Doctors Without Borders have used these products to help save malnourished children in developing countries.

Peanuts can be used like other legumes and grains to make a lactose-free, milk-like beverage, peanut milk, which is promoted in Africa as a way to reduce malnutrition among children.

Animal feed

Peanut plant tops and crop residues can be used for hay.^[63]

The protein cake (oilcake meal) residue from oil processing is used as animal feed and soil fertilizer. Groundnut cake is a livestock feed, mostly used by cattle as protein supplements.^[64] It is one of the most important and valuable feeds for all types of livestock and one of the most active ingredients for poultry rations.^[65] Poor storage of the cake may sometimes result in its contamination by aflatoxin, a naturally occurring mycotoxin that is produced by Aspergillus flavus and Aspergillus parasiticus.^[66] The major constituents of the cake are essential amino acids such as lysine and glutamine. Other components are crude fiber, crude protein, and fat.

Some peanuts can also be fed whole to livestock, for example, those over the peanut quota in the US or those with a higher aflatoxin content than that permitted by the food regulations.^[67]

Peanut processing often requires dehulling: the hulls generated in large amounts by the peanut industries can feed livestock, particularly ruminants.^[68]

Cultivation

Peanut pegs growing into the soil. The tip of the peg, once buried, swells and develops into a peanut fruit.

Peanuts grow best in light, sandy loam soil with a pH of 5.9–7. Their capacity to fix nitrogen means that providing they nodulate properly, peanuts benefit little or not at all from nitrogen-containing fertilizer,^[69] and they improve soil fertility. Therefore, they are valuable in crop rotations. Also, the yield of the peanut crop itself is increased in rotations through reduced diseases, pests, and weeds. For example, in Texas, peanuts in a three-year rotation with corn yield 50% more than nonrotated peanuts.^[69] Adequate levels of phosphorus, potassium, calcium, magnesium, and micronutrients are also necessary for good yields.^[69] Peanuts need warm weather throughout the growing season to develop well. They can be grown with as little as 350 mm (14 in) of water,^[70] but for best yields need at least 500 mm (20 in).^[71] Depending on growing conditions and the cultivar of peanut, harvest is usually 90 to 130 days after planting for subspecies A. h. fastigiata types, and 120 to 150 days after planting for subspecies A. h. hypogaea types.^[70][72][73] Subspecies A. h. hypogaea types yield more and are usually preferred where the growing seasons are sufficiently long.

Cultivation of peanut crop at the Indian Directorate of Groundnut Research (Junagadh, Gujarat, 2009)

Peanut plants continue to produce flowers when pods are developing; therefore, some pods are immature even when they are ready for harvest. To maximize yield, the timing of harvest is important. If it is too early, too many pods will be unripe; if too late, the pods will snap off at the stalk and remain in the soil.^[74] For harvesting, the entire plant, including most of the roots, is removed from the soil.^[74] The pods are covered with a network of raised veins and are constricted between seeds.

The main yield-limiting factors in semiarid regions are drought and high-temperature stress. The stages of reproductive development before flowering, at flowering, and at early pod development are particularly sensitive to these constraints. Apart from nitrogen, phosphorus and potassium, other nutrient deficiencies causing significant yield losses are calcium, iron and boron. Biotic stresses mainly include pests, diseases, and weeds. Among insects pests, pod borers, aphids, and mites are of importance. The most important diseases are leaf spots, rusts, and the toxin-producing fungus Aspergillus.^[75]

Harvest of peanuts (Bandjoun, Cameroon, 2016)

Harvesting occurs in two stages.^[42] In mechanized systems, a machine is used to cut off the main root of the peanut plant by cutting through the soil just below the level of the peanut pods. The machine lifts the "bush" from the ground, shakes it, then inverts it, leaving the plant upside down to keep the peanuts out of the soil. This allows the peanuts to dry slowly to a little less than a third of their original moisture level over three to four days. Traditionally, peanuts were pulled and inverted by hand.

After the peanuts have dried sufficiently, they are threshed, removing the peanut pods from the rest of the bush.^[74] peanuts must be dried properly and stored in dry conditions. If they are too high in moisture, or if storage conditions are poor, they may become infected by the mold fungus Aspergillus flavus. Many strains of this fungus release toxic and highly carcinogenic substances called aflatoxins.

Pests and diseases

If peanut plants are subjected to severe drought during pod formation, or if pods are not properly stored, they may become contaminated with the mold Aspergillus flavus which may produce carcinogenic substances called aflatoxins. Lower-quality peanuts, particularly where mold is evident, are more likely to be contaminated.^[76] The United States Department of Agriculture tests every truckload of raw peanuts for aflatoxin; any containing aflatoxin levels of more than 15 parts per billion are destroyed. The peanut industry has manufacturing steps to ensure all peanuts are inspected for aflatoxin.^[77] Peanuts tested to have high aflatoxin are used to make peanut oil where the mold can be removed.^[78]

Gallery

• 

  Roasted Peanuts with shell

• 

  A warning sign for the presence of peanuts and peanut dust

• 

  Arachis hypogaea flower

• 

  Peanut pegs penetrating the ground

• 

  Textural detail

• 

  Closeup of Peanuts, selling in India.

• 

  Developing pods of peanut

• 

  Track-type peanut harvester

• 

  Harvesting peanuts by hand (Haiti, 2012)

• 

  A bowl of sev mamra, consisting of puffed rice, peanuts and fried seasoned noodles

• 

  Peanut sweet known as chikki made from peanuts and jaggery

See also

References