Calliteara pudibunda Linnaeus 1758

Szczotecznica szarawka (Calliteara pudibunda syn. Dasychira pudibunda) – gatunek motyla z rodziny mrocznicowatych i podrodziny brudnicowatych.

Wygląd

Imago: Rozpiętość skrzydeł 21-50 mm, samice nieco większe od samców, skrzydła szarobiałe, beżowe; tylne jaśniejsze. Czułki u samców podwójnie pierzaste, u samic delikatnie piłkowane.

• ♂

• ♀

Gąsienica: długości do 45 mm, zielonkawożółta lub brązowoczerwona; charakterystycznie owłosiona: na grzbietowej stronie między szczoteczkami włosków widoczne są aksamitne, czarne rowki widoczne szczególnie podczas ruchu. Na 11 segmencie pędzelek dłuższych, czerwonych włosków.
Poczwarka: ciemnobrązowa, pokryta szarożółtymi włoskami, otoczona żółtoszarym, rzadkim oprzędem.

• brunatnoczerwona forma gąsienicy

• zielonożółta forma gąsienicy

Jaja: szarozielone w złożach po około 100 sztuk.

Występowanie

Zasiedla Palearktykę od Zachodniej Europy po Zachodnią Syberię, Azję i Japonię, w Polsce często spotykana.

Środowisko

Motyl lata nocą, przeważnie w lasach liściastych, parkach.

Pożywienie

Gąsienica żeruje najczęściej na drzewach liściastych. W leśnictwie jest częstym szkodnikiem dębów i buków, żeruje także na leszczynach i rzadko na sośnie. Może występować w formie gradacyjnej, jednak gradacje nie trwają długo z uwagi na skłonność gąsienic do zachorowań na krysztalicę

Rozwój

Rójka motyli odbywa się nocą od maja do czerwca. Samica składa na korze pni w skupiskach, łącznie do około 400 jaj. Po dwóch, trzech tygodniach wylęgają się gąsienice. Po wylęgu jakiś czas pozostają zgromadzone w lusterku, po czym wędrują w korony drzew. Pierwsze żery polegają na szkieletyzowaniu liści, następne prowadzone do września, października są rozrzutne. Uszkodzone, nie objedzone liście opadają na ziemię. Gąsienice przebywają najczęściej wśród liści zespolonych przędzą. W trakcie masowych pojawów można zaobserwować gąsienice pełznące po ziemi, poszukujące innych drzew. Zaniepokojone, młode gąsienice zasnuwają się przędzą, starsze zwijają się w pierścień i opadają na ziemię, gdy mija zagrożenie jak najszybciej wracają do żerowania. Po zakończeniu żerowania, w październiku, schodzą pod ściółkę gdzie się przepoczwarczają. Motyle lęgną się w maju.

Zobacz też

• Motyle Polski

Linki zewnętrzne

• Motyle Europy - Krzysztof Jonko

Bibliografia

• David Carter, Frank Greenaway: Motyle. Warszawa: Wiedza i Życie, 1993, s. 268. ISBN 83-85231-90-0.
• Gottfried Amann: Owady: kieszonkowy atlas najważniejszych chrząszczy, motyli i innych owadów lasów Europy Środkowej oraz ich stadiów rozwojowych i żerowisk, zawierający opisy poszczególnych gatunków. Warszawa: "Multico”, 1994, s. 34, 65, 170. ISBN 83-7073-052-3.
• Jiří Zahradník, Małgorzata Garbarczyk, Henryk Garbarczyk, František Severa: Owady : przewodnik. Warszawa: Multico, 1996, s. 286. ISBN 83-7073-132-5.
• Jerzy Heintze: Motyle Polski : atlas. Cz. 1. Warszawa: Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne, 1990, s. 158. ​ISBN 83-02-03380-4​ (cz. 1).
• Andrzej Szujecki: Entomologia leśna. T. 1. Warszawa: Wydawnictwo SGGW, 1998, s. 166, 326. ​ISBN 83-00-02894-3​ (t. 1).
• Andrzej Szujecki: Entomologia leśna. T. 2. Warszawa: Wydawnictwo SGGW, 1998, s. 66, 323, 325. ​ISBN 83-00-02895-1​ (t. 2).