حليكة

Połonicznik (Herniaria L.) – rodzaj roślin jednorocznych, dwuletnich i rzadziej bylin z rodziny goździkowatych z rodziny (Caryophyllaceae). Należy tu ok. 45 gatunków występujących głównie w obszarze śródziemnomorskim, poza tym w pozostałych częściach Europy, w Azji zachodniej (3 gatunki występują w Chinach), w Afryce^[3] oraz w Andach w Ameryce Południowej. Dwa gatunki zostały introdukowane do Ameryki Północnej^[4]. W Polsce gatunkiem rodzimym jest tylko połonicznik nagi, zadomowionym przybyszem jest połonicznik kosmaty. Przejściowo dziczeje połonicznik siwy i wonny^[5].

Połonicznik kosmaty

Herniaria alpina

Morfologia

Pokrój

Drobne rośliny, zwykle o pędach wiotkich, płożących, czasem podnoszących się. U nasady czasem drewniejących^[6]. Pędy są zwykle silnie rozgałęzione^[4][3].

Liście

Naprzeciwległe, ale ponieważ jeden z pary liści w górnej części łodygi zwykle zanika – są pozornie skrętoległe. Przylistki są drobne i błonkowate^[6], szybko odpadające^[3]. Liście są siedzące lub krótkoogonkowe. Blaszka jednożyłkowa, lancetowate do eliptycznych lub nawet zaokrąglonych i z nasadą nieco sercowatą. Na szczycie zaostrzone lub tępe^[4][3].

Kwiaty

Drobne, zebrane są gęste lub luźne wierzchotkowate kwiatostany lub w kłębiki wyrastające naprzeciw liści na odgałęzieniach pędów. Wsparte są drobnymi, błoniastymi przysadkami. Kwiaty są 4- lub 5-krotne. Działki są trwałe, zielonkawe do białawych, osiągają do 1,5 mm długości. Płatki są jeszcze bardziej drobne lub są całkiem zredukowane. U nasady 4-5 pręcików znajdują się miodniki, poza tym w kwiecie obecnych jest 5 prątniczków oraz jednokomorowa, owalna zalążnia z krótką szyjką słupka, rozwidloną na końcu^[4][3].

Owoce

Opisywane jako torebki^[6] lub niełupki^[4][3]. Osadzone są w trwałych działkach i częściowo w kubeczkowatym dnie kwiatowym. Zwykle 1-nasienne. Nasiona są drobne, kuliste lub nieco spłaszczone, brązowe lub czarne, błyszczące^[6][4][3].

Systematyka

Rodzaj jest najbliżej spokrewniony z podgatunkiem Anoplonychia (Fenzl) Chaudhri z rodzaju paronychia Paronychia (48 gatunków występujących w Europie, Azji i Afryce) w związku z czym oczekiwana jest jego rewizja taksonomiczna^[7].

Pozycja według APweb (aktualizowany system APG III z 2009)

Rodzaj należy do rodziny goździkowatych (Caryophyllaceae), rzędu goździkowców (Caryophyllales) w obrębie dwuliściennych właściwych^[1]. W obrębie goździkowatych należy do podrodziny Paronychioideae plemienia Paronychieae^[8].

Pozycja w systemie Reveala (1993-1999)

Gromada okrytonasienne (Magnoliophyta Cronquist), podgromada Magnoliophytina Frohne & U. Jensen ex Reveal, klasa Rosopsida Batsch, podklasa goździkowe (Caryophyllidae Takht.), nadrząd Caryophyllanae Takht., rząd goździkowce (Caryophyllales Perleb), podrząd Caryophyllineae Bessey in C.K. Adams, rodzina goździkowate (Caryophyllaceae Juss.), podrodzina Herniarioideae Kostel., rodzaj połonicznik (Herniaria L.)^[9].

Wykaz gatunków gatunki (wybór nazw taksonów akceptowanych według The Plant List)^[10][11][5]

• Herniaria algarvica Chaudhri
• Herniaria alpina Chaix
• Herniaria austroamericana Chaudhri & Rutish.
• Herniaria baetica Boiss. & Reut.
• Herniaria boissieri J.Gay
• Herniaria bornmuelleri Chaudhri
• Herniaria capensis Bartl.
• Herniaria caucasica Rupr.
• Herniaria ciliolata Melderis – połonicznik orzęsiony
• Herniaria cinerea DC.
• Herniaria degenii (F.Herm.) Chaudhri
• Herniaria dichotoma (DC.) DC.
• Herniaria fontanesii J.Gay
• Herniaria fruticosa L.
• Herniaria glabra L. – połonicznik nagi, p. gładki
• Herniaria hemistemon J.Gay
• Herniaria hirsuta L. – połonicznik kosmaty
• Herniaria incana Lam. – połonicznik siwy
• Herniaria latifolia Lap. – połonicznik szerokolistny
• Herniaria lusitanica Chaudhri
• Herniaria maritima Link
• Herniaria nigrimontium F.Herm.
• Herniaria olympica J.Gay
• Herniaria parnassica Heldr. & Sart. ex Boiss.
• Herniaria permixta Jan ex Guss.
• Herniaria polygama J.Gay, syn. H. odorata Andrz. – połonicznik wonny
• Herniaria regnieri Braun-Blanq. & Maire
• Herniaria riphaea Font Quer
• Herniaria scabrida Boiss.

Przypisy