Anas formosa

Baikalaante, Waart

De Baikalaant(e) oder Baikalteeling (Anas formosa, Syn. Nettion formosum) is en Aantenvagel ut Asien un höört to de Aanten an sik (Anas) mit to. Vorkamen deit se vun Sibirien sien Noordosten bit hen na de Halfinsel Kamtschatka. In sien Smuckkleed driggt de Waart sunnerlich bunte Farven. Dat seggt ok de wetenschoppliche Naam for de Aart: formosa is latiensch un bedutt „mooi“.

Kennteken

De Baikalsaante is 30 bit 40 cm hooch un 40 bit 43 cm lang. Wegen deit se bi 500 g. Se is en lüttje Grünnelaante. Waart un Aante verscheelt sik in'e Farv. De Waart hett en bunten Kopp in de Farven gröön, swatt, witt un geel. Bi de Aante gifft dat man bloß en witten Placken up'e Backen. Bi den Waart sünd de enkelten Farven düütlich ut'neen to holen. De Bost is geelbruun. De Flanken sünd grau. De langen Schullerfeddern sünd roodbruun, cremefarvt un swatt. Dat fallt up, wie se over de Sieten vun dat Lief henfallt. Dat Seken sleiht na de Seken vun de annern Aanten ut dat Geslecht vun de Aanten an sik.

Wo de Aante vorkamen deit

Baikalaanten gifft dat in'n Sommer sunnerlich an de Övers vun grote Ströme un in Brööke in Sibirien. Allto hooch möögt se dat avers nich. In'n Winter staht se an de Meere in Japan un in de Volksrepubliek China un Taiwan. En Reeg vun Baikalaanten kummt ok bit hen na Assam un annerwegens in Indien sien Norden. In'n Junimaand fangt se mit dat Ruden an. De wecken Waarten fleegt dor an den Arktischen Ozean for, de annern blievt, wo se ok bröden döen. 1840 is se to'n eersten Mol na Europa henbrocht wurrn. Vun dor af an warrt se hier as Smuckvagel holen.

Wat se freten deit

De Baikalaante fritt Lüttje Deerter un Planten, de se bi dat Grünneln utseven deit.

Wie se sik vermehren deit

Nadem se sik Midden Mai paart hefft, weert fix de Nester, versteken unner Twiege, in dat Gras an't Över boot. Dor buddelt se Kuhlen for un staffeert de ut mit Dunen. De Aante leggt seven bit negen grööngraue Eier. Bröden deit bloß man de Aante. Wieldes de Aante noch bröden deit, treckt de Waart al in annere Gemarken to'n Rusen. Dat duert bi 26 Dage, denn kruupt de Lüttjen ut un weegt denn bi 30 g.

Gefohr un Schuul

Vörmols weer de Baikalaante in Asien een vun de Aanten, de dat an'n meisten geven hett. Man de Gemarken, wo se vorkamen deit un de Tahl vun de Populatschoon löppt bannig achterut. Dat liggt an de Jagd un dor an, datt de Aante ehre Habitate verschütt gaht.^[1] In'n Momang vermehrt se sik avers wedder, un so steiht de Baikalaante up de IUCN ehre Rode List unner Gor keen Sorgen (Least concern).

Literatur

• John Gooders un Trevor Boyer: Ducks of Britain and the Northern Hemisphere, Limpsfield 1986 , ISBN=1-85028-022-3
• Richard Sale: A Complete Guide to Arctic Wildlife, London 2006, ISBN=0-7136-7039-8

Weblenken

. Mehr Biller, Videos oder Audiodateien to’t Thema gifft dat bi Wikimedia Commons.

• Avibase-Datensatz Baikalaante (Anas formosa)

Belege

1. ↑ Sale, S. 16

Kiek ok bi

• List vun Vagels

De Sibearyske tsjilling (Anas formosa) is in fûgel út it skaai fan de Einen.

Foarkommen

De Sibearyske tsjilling is in lytse Aziatyske ein. Mei in 40-43 sm lingte is der krekt wat grutter as de piiptsjilling, hy waacht in 500 gram. De jerke hat in tige opfallende kop mei grien, giel en swarte flakken.

Fersprieding

De Sibearyske tsjilling briedt meast by de grutte rivieren fan East-Sibearje lykas de Jenisej. De ein oerwinteret op marren yn Sina en Japan.

Fuortplanting

De Sibearyske tsjilling begjint meast ein maaie te brieden. De nêsten wurde yn it gers op de kant fan it wetter makke, it nêst wurdt mei dûns beklaaid. De 6 oant 10 aaien wurde yn 26 dagen útbret.

Sjoch ek

• List fan fûgels

Thiú-ah tī Tâi-oân sī hán leh khoàⁿ ē tio̍h ê bê-lō͘-chiáu, chiáu-kang ê bīn-hêng ná-chhiūⁿ poaⁿ-hì ê sió-thiú-á. Àm-sî poe khì chhân-iûⁿ, làm-tē, ia̍h chúi-tî-á thó-chia̍h; ji̍t--sî hioh tī ū chúi-chháu ê chúi-tî--nih.

Sòaⁿ-téng chu-gôan

• Hêng goá Tâi-oân chiáu-á ê pún-miâ

Коркулдак чүрөк (лат. Anas formosa) – майда өрдөктөрдүн бир түрү.

Колдонулган адабияттар

• А. А. Алдашев. Биология терминдеринин жана айбанат аттарынын орусча-кыргызча сөздүгү. - Бишкек, 1998. ISBN 9967-11-027-9

Мороду

Мороду (Anas formosa Georgi., клоктун) - кыра кус. Атыыра саас чаҕылхай өҥнөөх буолар.

XX үйэ 60-с сылларыгар дылы Саха сиригэр тарҕаммыт кус этэ. Соҕурууттан Саҥа Сибиир арыыларыгар тиийэ көстөр. 60-с сыллар ортотуттан ахсаана лаппа кыччаабыт. Өскө 1962 сааһыгар орто Өлүөнэҕэ ааһар кус 53% ылар буоллаҕына, 1966 сыллаахха 14,5% эрэ ылар буолбут. 70-с сыллар ортолоругар өрөспүүбүлүкэ кустарын 2-6% тахсыбат буолбут. Саха сирин таһыгар Енисей өрүс тардыытын илин өттүгэр, Таймыыр соҕуруу-илин өттүгэр, Анадырь өрүс тардыытыгар, Охотскай аннынан уонна Байкаал хоту кытылыгар уйаланар. Кыстыыр сирэ Орто Кытай уонна Япония.

Саха сирин киин улуустарыгар саас ыам ыйын ортотугар кэлэр. Ый бүтэһигэр бэc ыйын саҥатыгар уйатын туттар. Уйата ууттан чугас сиргэ буолар. 6-10 от күөхтүҥү сиэрэй сымыыттаах. Оҕолоро күөлгэ бэс ыйын бүтүүтүгэр киирэллэр. Атырдьах ыйын иккис аҥаарыгар балаҕан ыйыгар көтөллөр.

Аһылыга

Мороду аһылыгар үөн-көйүүр элбэх. Саас кумаар личинкатын сиир. Сайын уонна күһүн кыра моллюскалары, ракообразнайдары, чиэрбэлэри уонна личинкалары сөбүлээн сиир. Үүнээйиттэн уу отторун сиэмэтин сиир.

Саха сирин кыһыл кинигэтигэр киирбит сэдэх, харабылланар көрүҥ. Саха сиригэр барытыгар мородуну бултуур бобуллар.

Туһаныллыбыт сирдэр

• Справочник-определитель уток РС(Я), А. Г. Ларионов, Г. П. Ларионов, Дьокуускай, ЯФ из-ва СО РАН, 2001

बैकालगैरी

बैकालगैरी नेपालमा पाइने एक प्रकारको चराको नाम हो । यसलाई अङ्ग्रेजीमा (Baikal Teal) भनिन्छ ।

तस्विर संग्रह

यो पनि हेर्नुहोस्

सन्दर्भ सामग्रीहरू

बाह्य लिङ्कहरू