Der Gänseblümchen-Ehrenpreis (Veronica bellidioides),[1] auch Maßlieb-Ehrenpreis genannt, ist eine Pflanzenart aus der Gattung Ehrenpreis (Veronica) in der Familie der Wegerichgewächse (Plantaginaceae).
Der Gänseblümchen-Ehrenpreis ist eine ausdauernde krautige Pflanze, die Wuchshöhen von 5 bis 20 Zentimetern erreicht. Die unverzweigten Stängel sind mehr oder weniger drüsig behaart.[2]
Die untersten Laubblätter stehen in einer Rosette, am Stängel sind sie gegenständig angeordnet mit nur ein bis drei Blattpaaren. Die mehr oder weniger drüsig behaarten Blätter sind mehr oder weniger sitzend. Die Blattspreite ist verkehrt-eiförmig und ganzrandig oder undeutlich stumpf gezähnt.[2]
Die Blütezeit reicht von Juni bis August.[2][3] Drei bis zehn Blüten sind in einem endständigen, kurzen, doldig-traubigen Blütenstand angeordnet.[2]
Die zwittrige, bläulich-violette Blüte ist schwach zygomorph und vierzählig mit einer doppelten Blütenhülle. Der Kelch ist drüsig behaart. Die Blütenkrone ist tief blau und hat einen Durchmesser von 6 bis 9 Millimetern.
Die zweiteilige Kapselfrucht mit beständigem Kelch ist bei einer Länge von etwa 9 Millimeter, eiförmig, abgeflacht, wenig ausgerandet und drüsig behaart. Der beständige Griffel ist halb so lang wie die Frucht.[2]
Die Chromosomenzahl beträgt 2n = 18.[3]
Vom Gänseblümchen-Ehrenpreis gibt es Fundortangaben in Spanien, Frankreich, Deutschland, in der Schweiz, Österreich, Polen, Tschechien, Italien, Serbien, Kroatien, Bulgarien, Rumänien, Albanien, Griechenland und in der Ukraine.[4]
Der Gänseblümchen-Ehrenpreis gedeiht in Silikat-Magerrasen der alpinen Höhenstufe auf mäßig trockenen, mehr oder weniger basenreichen, sauren, modrig-torfig-humosen Lehm- oder Steinböden. Er kommt in Pflanzengesellschaften der Ordnung Caricetalia curvulae vor.
In Deutschland kommt er in Höhenlagen von 1400 bis 2280 Metern vor.[3] In den Allgäuer Alpen steigt er im Tiroler Teil an der Südostflanke der Rothornspitze bis zu 2300 Meter Meereshöhe auf.[5]
Die ökologischen Zeigerwerte nach Landolt et al. 2010 sind in der Schweiz: Feuchtezahl F = 2 (mäßig trocken), Lichtzahl L = 4 (hell), Reaktionszahl R = 1 (stark sauer), Temperaturzahl T = 1 (alpin und nival), Nährstoffzahl N = 2 (nährstoffarm), Kontinentalitätszahl K = 3 (subozeanisch bis subkontinental).[2]
Die Erstveröffentlichung von Veronica bellidioides erfolgte 1753 durch Carl von Linné in Species Plantarum, Tomus I, S. 11.[4] Das Artepitheton bellidioides bedeutet „gänseblümchen-ähnlich“.
Je nach Autor gibt es etwa zwei Unterarten:[4]
Der Gänseblümchen-Ehrenpreis (Veronica bellidioides), auch Maßlieb-Ehrenpreis genannt, ist eine Pflanzenart aus der Gattung Ehrenpreis (Veronica) in der Familie der Wegerichgewächse (Plantaginaceae).
Veronica bellidioides[1] is a flowering plant species in the genus Veronica of the family Plantaginaceae.[2][3] It is native to Europe. This species was described by Carl von Linné.[4][5]
{{cite web}}
: CS1 maint: url-status (link) {{cite web}}
: |last=
has generic name (help)CS1 maint: multiple names: authors list (link) {{cite web}}
: CS1 maint: url-status (link) Veronica bellidioides is a flowering plant species in the genus Veronica of the family Plantaginaceae. It is native to Europe. This species was described by Carl von Linné.
Veronica bellidioides [1] es una especie de planta dicotiledónea del género Veronica de la familia Plantaginaceae. [2] [3] [4] [5]
Fue descrita científicamente por primera vez por Carl von Linné. [6] [7]
Veronica bellidioides es una especie de planta dicotiledónea del género Veronica de la familia Plantaginaceae.
Veronica bellidioides
La véronique fausse pâquerette (Veronica bellidioides) est une petite plante herbacée vivace à fleurs bleues appartenant au genre Veronica et à la famille les Scrofulariacées dans la classification classique de Cronquist (1981) et actuellement à celle des Plantaginacées dans la classification phylogénétique.
Plante haute de 5 à 20 cm, à la tige poilue, collante dans le haut. Les feuilles de la base, disposées en rosette, ressemblent à celles de la pâquerette.
Montagnes d'Europe centrale et méridionale. En France : Alpes et Pyrénées.
Pelouses, pâturages secs et rocailleux, aussi sous des arbustes nains. Sols acides, siliceux (espèce calcifuge). Altitude : de 1 700 à 3 000 m.
Veronica bellidioides
La véronique fausse pâquerette (Veronica bellidioides) est une petite plante herbacée vivace à fleurs bleues appartenant au genre Veronica et à la famille les Scrofulariacées dans la classification classique de Cronquist (1981) et actuellement à celle des Plantaginacées dans la classification phylogénétique.
Běličkojty rozraz (Veronica bellidioides) je rostlina ze swójby putnikowych rostlinow (Plantaginaceae)
W někotrych žórłach je swójbje trudownikowych rostlinow (Scrophulariaceae) přirjadowany.
Běličkojty rozraz (Veronica bellidioides) je rostlina ze swójby putnikowych rostlinow (Plantaginaceae)
W někotrych žórłach je swójbje trudownikowych rostlinow (Scrophulariaceae) přirjadowany.
Veronica con foglie di margherita (nome scientifico Veronica bellidioides L., 1753) è una pianta erbacea perenne appartenente alla famiglia delle Plantaginaceae.[1]
Il nome generico (Veronica) deriva dal personaggio biblico Santa Veronica, la donna che ha dato a Gesù un panno per asciugare il suo volto mentre è sulla via del Calvario. Alcune macchie e segni sui petali della corolla di questo fiore sembrano assomigliare a quelli del sacro fazzoletto di Veronica. Per questo nome di pianta sono indicate altre etimologie come l'arabo "viru-niku", o altre derivate dal latino come "vera-icona" (immagine vera).[2][3] L'epiteto specifico (bellidioides) significa "simile alle margherite" (le foglie formano una rosetta basale simile alla specie Bellis perennis).[4]
Il nome scientifico della specie è stato definito da Linneo (1707 – 1778), conosciuto anche come Carl von Linné, biologo e scrittore svedese considerato il padre della moderna classificazione scientifica degli organismi viventi, nella pubblicazione "Species Plantarum - 1: 11"[5] del 1753.[1]
L'altezza di questa pianta varia tra 5 e 20 cm. La forma biologica è emicriptofita reptante (H rept), ossia in generale sono piante erbacee, a ciclo biologico perenne, con gemme svernanti al livello del suolo e protette dalla lettiera o dalla neve e mostrano un accrescimento aderente al suolo con carattere strisciante.[6][7][8][9][10]
Le radici sono secondarie da rizoma.
La parte aerea del fusto è eretta, indivisa (o raramente ramificata) e leggermente pubescente. La parte basale può essere strisciante. La parte ipogea è formata da un rizoma strisciante (in parte epigeo) stolonifero.
Le foglie si dividono in basali e cauline.
Le infiorescenze sono dei racemi pauciflori con 5 - 10 fiori (quelli inferiori hanno una disposizione opposta). Nell'infiorescenza sono presenti dei fitti peli ghiandolari e allungati. I racemi sono separati dalla parte fogliare (tipo A - vedi figura). I fiori sono posizionati all'ascella di una brattea di tipo fogliaceo. Le brattee sono disposte in modo alterno. I peduncoli dei fiori sono più brevi delle brattee.
I fiori sono ermafroditi e tetraciclici (composti da 4 verticilli: calice – corolla – androceo – gineceo), pentameri (calice e corolla divisi in cinque parti). Larghezza della corolla: 6 – 10 mm.
Il frutto è del tipo a capsula divisa fino a metà in due lobi. I bordi sono debolmente smarginati e la superficie è pelosa per peli ghiandolari. La forma è da ellittica a ovale; la capsula in genere è più lunga del calice (oltre i doppio); il colore inizialmente è verdastro. La deiscenza è loculicida. I semi, di colore giallastro, sono numerosi con forme appiattite. Dimensione della capsula: 3 - 5 x 5 – 8 mm.
Dal punto di vista fitosociologico alpino la specie di questa voce appartiene alla seguente comunità vegetale:[13]
Per l'areale completo italiano la specie di questa voce appartiene alla seguente comunità vegetale:[15]
Descrizione: l'alleanza Caricion curvulae è relativa alle praterie acidofile con esposizioni meridionali e con significativa presenza di detriti distribuite dalle Alpi e Appennino settentrionale sino ai Carpazi. Queste comunità non evolvono a causa delle restrittive condizioni climatiche che si presentano sulle creste delle alte montagne al di sopra del limite della vegetazione arborea. Il livello di conservazione di queste comunità è complessivamente buono visti i particolari ambienti in cui si sviluppano, difficilmente colonizzabili da altre formazioni.[16]
Specie presenti nell'associazione: Carex curvula, Juncus trifidus, Oreochloa disticha, Hieracium alpinum, Hieracium glanduliferum, Festuca halleri, Festuca robustifolia, Leontodon helveticus, Primula daonensis, Primula hirsuta, Saponaria pumila, Loiseleuria procumbens, Trifolium alpinum, Carex brunnescens, Festuca pseudodura, Festuca ovina, Minuartia recurva, Oreochloa disticha, Pedicularis kerneri, Phyteuma globulariifolium, Senecio incanus.[15]
La famiglia di appartenenza (Plantaginaceae) è relativamente numerosa con un centinaio di generi. La classificazione tassonomica di questa specie è in via di definizione in quanto fino a poco tempo fa il suo genere apparteneva alla famiglia delle Scrophulariaceae (secondo la classificazione ormai classica di Cronquist), mentre ora con i nuovi sistemi di classificazione filogenetica (classificazione APG) è stata assegnata alla famiglia delle Plantaginaceae; anche i livelli superiori sono cambiati (vedi il box tassonomico iniziale). Questa pianta appartiene alla sottotribù Veroniciinae (tribù Veroniceae e sottofamiglia Digitalidoideae). Il genere Veronica è molto numeroso con oltre 250 specie a distribuzione cosmopolita.
La specie V. bellidioides appartiene alla sezione Veronicastrum Koch caratterizzata da piante perenni con racemi terminali.[9] Ricerche più recenti hanno posizionato la specie di questa voce nel sottogenere Veronica.[17]
La specie Veronica bellidioides fa parte di un "complesso" di otto taxa posizionate tutte nell'emisfero settentrionale con la seguente distribuzione:[18]
All'interno di questo complesso di specie in Europa esistono due coppie di specie con aree di distribuzione sovrapposte: la specie di questa voce e Veronica alpina. Differiscono principalmente nella più ampia distribuzione della seconda e un livello di diploidia superiore e un'abitudine calcifuga della prima. In particolare mentre la V. alpina è favorita da temperature più fredde che le ha consentito di espandere l'area di distribuzione durante i periodi glaciali, V. bellidioides beneficia di climi meno freddi e quindi potrebbe essere stata limitata a popolazioni sempre più piccole durante le fasi fredde del Pleistocene.[18]
Il numero cromosomico di V. bellidioides è: 2n = 36.[9]
Per questa specie è riconosciuta la seguente sottospecie:[9][14]
La veronica falsa margherita in altre lingue è chiamata nei seguenti modi:
Veronica con foglie di margherita (nome scientifico Veronica bellidioides L., 1753) è una pianta erbacea perenne appartenente alla famiglia delle Plantaginaceae.
Przetacznik stokrotkowy (Veronica bellidioides L.) – gatunek rośliny z rodziny babkowatych (Plantaginaceae), w systemach XX-wiecznych klasyfikowany zwykle do trędownikowatych (Scrophulariaceae) lub przetacznikowatych (Veronicaceae). Występuje w Europie (Austria, Bułgaria, Czechy, Francja, Hiszpania, Mołdawia, Niemcy, Polska (uznany za wymarły), Rumunia, Słowacja, Szwajcaria, Ukraina, Włochy, obszar dawnej Jugosławii)[2]. W 2009 r. został ponownie odnaleziony w Karkonoszach[3].
Wyróżnia się dwa podgatunki[4]:
Bylina, oreofit. Rośnie w murawach wysokogórskich na podłożu bezwapiennym. Kwitnie od czerwca do sierpnia. Gatunek charakterystyczny klasy Juncetea trifidi[6].
Kategorie zagrożenia gatunku:
Przetacznik stokrotkowy (Veronica bellidioides L.) – gatunek rośliny z rodziny babkowatych (Plantaginaceae), w systemach XX-wiecznych klasyfikowany zwykle do trędownikowatych (Scrophulariaceae) lub przetacznikowatych (Veronicaceae). Występuje w Europie (Austria, Bułgaria, Czechy, Francja, Hiszpania, Mołdawia, Niemcy, Polska (uznany za wymarły), Rumunia, Słowacja, Szwajcaria, Ukraina, Włochy, obszar dawnej Jugosławii). W 2009 r. został ponownie odnaleziony w Karkonoszach.
Багаторічна трав'яна кореневищна рослина. Кореневище повзуче, розгалужене. Стебла висхідні, 8-15 см заввишки. Нижні листки 2-3 см завдовжки, зазвичай зібрані у розетки, видовжено-яйцеподібні, зарубчасті. Верхні стеблові листки менші, супротивні, утворюють 1-2 пари. Листки та стебло залозисто опушені. Чашечка 4-дільна, 4-5 мм завдовжки. Віночок фіолетово-синій, 9-10 мм у діаметрі.
Плід — коробочка, еліптична, сплющена, рясно опушена.
Цвіте у липні, плодоносить у серпні.
Європейський альпійський вид, що трапляється у Піренеях, Альпах, Судетах, Східних та Південних Карпатах та горах північної частини Балканського півострова. В Україні — у Карпатах: гори Піп Іван Мармароський та Гутин-Томнатик у Чорногорі.
Veronica bellidioides L.
Веро́ника маргари́тковая (лат. Veronica bellidioides) — многолетнее травянистое растение, вид рода Вероника (Veronica) семейства Подорожниковые (Plantaginaceae).
Западная Европа: Франция (Пиренеи, Альпы), Германия (Альпы), Швейцария, Италия, Югославия, Австрия, Чехословакия (Татры), Румыния (Карпаты), Испания (Пиренеи); территория бывшего СССР: Карпаты.
Произрастает в горах, на высоте до 3000 м, на травянистых склонах и на альпийских лугах.
Стебли высотой 5—25 см, не ветвистые, у основания распростертые, укореняющиеся и приподнимающиеся, скудно опушенные в нижней части, вверху железистые.
Все листья густо опушённые. Нижние листья обратнояйцевидные, лопатчатые, длиной 1,5—3,5 см, скучены, на коротких черешках или почти сидячие, с клиновидным основанием, на верхушке тупые, по краю слабо зазубренные или почти цельнокрайние; стеблевые — супротивные, более мелкие, продолговатые до продолговато-лопатчатых, в числе одной или двух пар.
Цветки в числе 5—10, скучены в головчатые, зонтиковидно-кистевидные, конечные соцветия; цветоножки прямые, равны или несколько длиннее чашечки и короче прицветников. Чашечка с четырьмя, иногда с пятью железистыми, неравными продолговатыми или продолговато-ланцетными, туповатыми, опушенными долями, равными половине зрелой коробочки; венчик синий, превышает чашечку, с короткой трубкой.
Коробочка почти вдвое длиннее чашечки, длиной около 8 мм, шириной 5—6 мм, яйцевидная, на верхушке несколько суженная и слегка выемчатая, железистая. Семена многочисленные, шириной около 1 мм, плоские, округлые или эллиптические, гладкие.
В рамках вида выделяют несколько разновидностей:[2]
Вид Вероника маргаритковая входит в род Вероника (Veronica) семейства Подорожниковые (Plantaginaceae) порядка Ясноткоцветные (Lamiales).
Веро́ника маргари́тковая (лат. Veronica bellidioides) — многолетнее травянистое растение, вид рода Вероника (Veronica) семейства Подорожниковые (Plantaginaceae).