Rhipicephalus bursa Canestrini & Fanzago 1878

Avrasya davar kenesi (Rhipicephalus bursa), yaz kenesigiller (Ixodidae) familyasından kene türüdür.

Biyolojisi

Erkekleri 3,5-4,5x2,6-3,2 mm büyüklüğünde oval yapılı olup, scutumu açık kahverengi ve sık noktalıdır. Servikal olukları kısa ve sığdır. 11 festonlu olan bu türün anal oluğunun uçları genital oluklarla birleşmiş haldedir. Aksesor plakları dar ve sivridir. Stigma peritremi arkaya ve dışa doğru kıvrılmıştır. Dişileri aç halde, 3,2-4,2x1,7-2,2 mm büyüklüğünde, scutumu sık noktalı ve boyuna göre daha geniş olup, sarımsı-kırmızı renklidir.

Bağlı bulunduğu yaz kenesigiller familyasının tipik özelliği olarak yaz aylarında aktiftir. Larva ve nimfleri konakçılarının özellikle kulaklarında bulunurlar. Yaşam döngüsü bir yıldır.

Elazığ ve çevresinde 1996-1997 yılları arasında yapılan bir akademik araştırma^[1] sonuçlarına göre yaşam döngüsü:

"Mart-Ağustos ayları arasında toplanan Rh. bursa ’nın gelişmesi invitro ve tabii şartlar altında incelenmiştir. Rh. bursa’nın geliştirilmesi ve muhafazası 26 °C ısı ve %85-90 nispi neme ayarlı etüvde yapılmıştır. Bu ortamda doymuş Rh. bursa'ların preovipozisyon süresinin 3-10 gün, ovipozisyon süresinin 6-13 gün, yumurtaların kuluçka süresinin 10-23 gün, yumurtalardan larvaların çıkış süresinin 7 gün, larvaların canlı kalma süresinin 210 gün, doymuş nimflerin deri değiştirme süresinin 6-8 gün ve deri değiştirerek aç imago haline geldikten sonra bu ortamda canlı kalma süresinin 90-120 gün olduğu tespit edilmiştir. Kenenin beslenme safhaları Haziran ayı içinde bir tavşan ve bir kuzuda geçirilmiştir. Tavşanın kulağına bırakılan larvaların 2-3 gün içinde kan emmeye başladıkları, larva ve nimf safhasını 17-25 gün içinde tamamlayarak ayrıldıkları görülmüştür. Kuzuların kulağında beslenen aç imagoların 8-10 gün içinde doyarak konaktan ayrıldıkları gözlenmiştir."

Konakçıları

İki konaklı kenedir. Erginleri, davar (koyun ve keçi) üzerinde asalaktır. Larva ve nimfleri kuzu ve tavşanlarda görülür.

Taşıyıcılığı

Protozoonlar; babeşyoz (Babesia ovis, B. equi), teyleryoz (Theileria ovis), Q humması, Erlichia ovis, borrelyoz, Rus ilkbahar yaz ensefaliti, Japon B ensefaliti. Ayrıca, kene felci toksikasyonunu yapar.

Yayılımı

Afrika, Avrupa ve Asya'da yayılım gösterir: Fas, Cezayir, Tunus, Libya, Portekiz, İspanya, Fransa, İtalya, eski Yugoslavya, Arnavutluk, İsviçre, Yunanistan, Bulgaristan, Romanya (güney), Ukrayna (güney), Madeira, Korsika, Sardinya, Sicilya, Kıbrıs, Rusya (Kuzey Kafkasya ve aşağı Volga bölgesi), Türkiye, Suriye, İsrail, Irak (kuzey), İran (Kuzey), Gürcistan, Ermenistan, Azerbaycan, Türkmenistan, Özbekistan, Sincan Uygur Özerk Bölgesi.

En yaygın olduğu ülkeler Türkiye ile Bulgaristan'dır. Türkiye’de hemen hemen her iklim bölgesinde görülmektedir.

Ayrıca bakınız

• Türkiye ve Orta Asya kene türleri listesi

Dipnotlar

Kaynakça

• [2] İsmail Aydın, Kırım Kongo Kanamalı Ateşi ve Keneler
• [3] G. V. Kolonin, Fauna of Ixodid Ticks of the World (Acari, Ixodidae), Moscow 2009
• [4] Rhipicephalus