فقمة حلقية

Halqaşəkilli suiti, və ya akiba(lat. Phoca hispida) — Əsl suitilər fəsiləsinə aid növ. Əsasən Şimal Buzlu okean sularında və ona yaxın dənizlərdə, Ladoqa gölü və Sayma gölü sularında yayılmışdır.

Xariçi görünüş

Halqaşəkilli suiti adı bu növə onun üzərində olan şəkillə əlaqədardır. Yetkin fərdin uzunluğu 1,1-1,5 metr^[1] təşkil edir. Çəkisi isə 70 kq, baltik yarımnövündə isə 100 kq olur. Onlar yaxşı,görmə qabiliyyətinə malik olurlar və yaxşı eşidirlər.

Yayıldığı ərazi

Bu növə dörd yarımnöv daxildir. Onların hərəsi bir ərazidə yaşasalarda, bu ərazilər əsasən subartik əraziləri əhatə edir. Ağ dəniz halqaşəkilli suiti (P. h. hispida) bu yarımnöv Halqaşəkillilər arasında ən çox yayılanınıdır, əsasən buzlar üzərində yaşayır. Baltik dəniz halqaşəkilli suiti (P. h. botnica) bu yarımnöv əsasən Baltik dənizinin soyuq sularında, İsveç, Finlandiya, Rusiya və az miqdarda Almaniya sahillərində yaşayır.

Onlarında öz növbəsində iki yarımnövə bölünür: Ladoqa nerpası (P. h. ladogensis) və Sayma nerpası (P. h. saimensis). Halqaşəkilli suitilər heç vaxt koloniya əmələ gətirmirlər. Əsasən tək yaşayırlar. Bu canlı Eskimosların əsas qidasını təşkil edir.

İstinadlar

1. ↑ Halqaşəkilli suiti

Mənbə

• Halqaşəkilli suiti
• Phoca hispida ladogensis Nordq — Ladoqa nerpası

Ar reunig kelc'hennek (Pusa hispida pe Phoca hispida) a zo ur bronneg mor eus ar c'herentiad Phocidae.

Tiriad ar reunig kelc'hennek

Isspesadoù

• Pusa hispida hispida a vez kavet er Mor Arktek hag e Mor Bering
• Pusa hispida ochotensis a vez kavet e Mor Okhotsk
• Pusa hispida saimensis a vez kavet e Lenn Saimaa e Finland
• Pusa hispida ladogensis a vez kavet e Lenn Ladoga (Rusia)
• Pusa hispida botnica a vez kavet er Mor Baltel hag e Pleg-mor Botnia

Liammoù diavaez

Muioc'h a restroù diwar-benn

Reunig kelc'hennek

a vo kavet e Wikimedia Commons.

La foca ocel·lada (Pusa hispida), també coneguda amb els noms inuit de netsik o nattiq és una foca sense orelles aparents que viu a les costes del nord de la Terra. És una de les 10 espècies més amenaçades pel canvi climàtic.

Descripció

Els adults fan de 85 a 160 cm de llarg i pesen de 40 a 90 kg. Són de color gris pàl·lid amb taques negres i les taques sovint esan envoltades per anelles. Algunes subespècies també viuen en aigües dolces.

Biologia

Les femelles arriben a la maduresa sexual als 5-7 anys i els mascles ho fan als 6–8 anys. Pareixen sobre el gel i ho fan de mitjans de març a principis d'abril. El període de gestació és d'uns 9 mesos. Són els únics pinnípedes que mantenen un forat respiratori en el gel i això els permet aprofitar hàbitats que els altres no poden.

Els seus depredadors naturals són l'orca, l'ós polar, el llop i goluts; és una presa important per l'amenaçat ós polar.^[1]

Dieta

S'alimenta de bacallà i altres peixos i crustacis.

Subespècies

• Pusa hispida hispida: costes àrtiques europees i de Rússia, el Canadà i Alaska, incloent Nova Zembla, Spitsbergen, Groenlàndia i Baffin
• Pusa hispida krascheninikovi: nord del mar de Bering
• Pusa hispida ochotensis: Kamtxatka, mar d'Okhotsk i fins als 35° N de latitud al Japó
• Pusa hispida botnica: mar Bàltic, golf de Bòtnia i golf de Finlàndia
• Pusa hispida ladogensis: llac Làdoga
• Pusa hispida saimensis: llac Saimaa (Finlàndia); és una de les foques més amenaçades del món, només en queden uns 250 individus

Les tres últimes subespècies estan aïllades de la resta, com també l'estretament relacionada foca del Baikal (o nerpa) i la foca del Caspi.

Referències

• Murray, M. S. (2005). Prehistoric Use of Ringed Seals: A Zooarchaeological Study from Arctic Canada. Environmental Archaeology 10 (1): 19-38
• U.S. National Marine Fisheries Service ringed seal webpage

Enllaços externs

• Societat de Conservació de la foca ocel·lada
• Foca ocel·lada del llac Saimaa
• Inuit Tapiriit Kanatami pàgina de la foca ocel·lada
• Pusa hispida - Web de la diversitat animal

Mamal sy'n byw yn y môr ac sy'n perthyn i deulu'r Phocidae ydy'r morlo cylchog sy'n enw gwrywaidd; lluosog: morloi cylchog (Lladin: Phoca hispida; Saesneg: Ringed seal).

Mae ei diriogaeth yn cynnwys Ewrop ac ar adegau mae i'w ganfod ger arfordir Cymru.

Ar restr yr Undeb Rhyngwladol dros Gadwraeth Natur (UICN), caiff y rhywogaeth hon ei rhoi yn y dosbarth 'Lleiaf o Bryder' o ran niferoedd, bygythiad a chadwraeth.^[1]

Gweler hefyd

• Rhestr o greaduriaid morol gwledydd Prydain
• Rhestr Goch yr IUCN, rhestr o greaduriaid wedi'u dosbarthu i 9 categori yn ôl niferoedd, prinder, cadwraeth ayb.
• Llwybr yr Arfordir
• Cadwraeth

Cyfeiriadau

• Termau safonol Gwefan Llên Natur.

Tuleň kroužkovaný (Pusa hispida), je tuleň obývající severní pobřeží Evropy, Asie a Ameriky.

Popis

Dospělí jedinci měří 85 – 160 cm a váží 40 – 90 kg. Jsou světle šedí s černým tečkováním; skvrny jsou často obklopeny světlými prstenci. Jsou malí a buclatí. Rypáky mají krátké a úzké.

Rozsah výskytu

Vyskytují se v celém Severním ledovém oceanu. Lze je nalézt i ve vodách Baltského a Beringova moře. Dávají přednost odpočinku na ledových krách, které je posouvají dál na sever. Některé poddruhy mohou být nalezeny i ve sladkých vodách.

Způsob života

Samička dosáhne pohlavní zralosti mezi 5 – 7 rokem, zatímco samci kolem 6 – 8 roku. Samičky rodí mláďata na ledové kře od poloviny března do počátku dubna. Březost trvá přibližně devět měsíců. Tulení mláďata jsou závislá na mateřské péči 40 dní, kdy si vybudují silnou tukovou vrstvu. Tuleni kroužkovaní jsou ploutvonožci, kteří si v ledu udržují otvor, kolem kterého mají svá stanoviště.

Páření začíná od srpna do září. Samci si hledají volnou samičku se kterou stráví před pářením několik dní. Poté si hledá jinou samičku.

Přirozenými nepřáteli jsou kosatky, lední medvědi, vlci a rosomáci. Jsou důležitou složkou potravy ledních medvědů. Kromě ledních medvědů je ohrožuje i globální oteplování.

Potrava

Tuleni kroužkovaní se živí treskami, sledi, síhy, okouny, korýši.

Hospodářský význam

V arktické Kanadě jsou mladí tuleni loveni u zamrzajících trhlin v ledu.

Poddruhy

Podle výskytu se dělí na jednotlivé poddruhy:

• Pusa hispida hispida (Arktické pobřeží Evropy, Ruska, Kanady a na Aljašce, včetně Nové země, Špicberku, Grónska a Buffinova ostrova)
• Pusa hipsida knaschotensis (Severní Beringovo moře)
• Pusa hispida botnica (Baltské moře, Botnický záliv a Finský záliv)
• Pusa hispida ladogensis (Ladožské jezero)
• Pusa hipsida saimensis (jezero Saimaa ve Finsku – jeden z nejohroženějších poddruhů tuleňů na světě. Celkový počet je asi 250 jedinců.

Poslední tři poddruhy jsou izolovány od ostatních a jsou příbuzné s tuleněm kaspickým a bajkalským.

Odkazy

Reference

1. ↑ Červený seznam IUCN 2018.1. 5. července 2018. Dostupné online. [cit. 2018-08-10]

Ringsæl (Pusa hispida) lever i de arktiske egne (herunder Grønlands kyster), i Østersøen, i russiske og finske ferskvandssøer samt ved den japanske stillehavskyst.

Ringsælen kan veje op til 100 kilogram og er dermed den mindste af de arktiske sæler. Den kan blive 120-190 centimeter lang. Pelsen har brunlige eller grålige nuancer, og den ligner dermed den spættede sæl. Den kan genkendes på små mørke pletter på ryggen, der omkranses af en lys ring.

Ringsæl ved Bolsjoj Begitsjev-øen i Laptevhavet, Terpey-Tumus, Jakutien, Rusland.

Fødevalget består af fisk, krebsdyr og blæksprutter. Under jagten kan ringsælen dykke ned til 90 meter for at fange sit bytte.

Ringsælen kan blive op til cirka 40 år gammel. Den bliver kønsmoden ved sit 5-6 leveår, hvor hunsælen føder en unge i perioden marts – april. Ungen fødes i en snehule ovenpå isen. Ungen er ved fødslen og indtil den får sin vandskyende pels efter 14 dage hvid og uldhåret. Ungen overlades til sig selv, når den bliver to måneder gammel. Kun i parringstiden er han- og hunsælerne sammen.

Isbjørnen er ringsælens største fjende, men også polarræv og spækhugger spiser ringsæler. Isbjørnen fanger som oftest sælen ved dennes åndehul eller i dens sælhi under sneen. Ringsælen er i stand til at holde sit åndehul åbent selv når isen er to meter tyk. Dette gør sælen ved at bruge sin snude og kløerne på forlufferne til med jævne mellemrum at gennembryde åbningen.

Mennesket anvender ringsælens kød til føde, og skindet anvendes til tøj og støvler.

Noter

Eksterne henvisninger

• Wikimedia Commons har flere filer relateret til Ringsæl

Die Ringelrobbe (Pusa hispida, Syn.: Phoca hispida) ist die am häufigsten in der Arktis vorkommende Robbenart. Neben dem Nordpolarmeer bewohnt diese nahe Verwandte des Seehunds auch die nördlichen Bereiche der Ostsee.

Merkmale

Der Name Ringelrobbe beruht darauf, dass das Fell mit hellen Ringen versehen ist, die dunkle Flecken auf grauem Grund umranden. Erwachsene Tiere werden durchschnittlich 135 cm lang und 70 kg schwer; die Ringelrobben der Ostsee sind mit über 140 cm Länge und 100 kg Gewicht größer. Männchen sind meist etwas größer als Weibchen. Generell verfügen Ringelrobben über gute Sehkraft sowie ausgezeichnete Gehör- und Geruchssinne.

Verbreitung

Verbreitungsgebiet

Vier Unterarten bewohnen sehr unterschiedliche Lebensräume, die aber alle in polaren oder subpolaren Regionen liegen. Die Eismeer-Ringelrobbe (P. h. hispida) ist die häufigste Robbe des Nordpolarmeers, wo sie auf dem Treib- und Packeis zu Hause ist; eine besondere Süßwasser-Population sucht immer wieder den Nettilling-See auf der kanadischen Baffin-Insel auf. Die Ostsee-Ringelrobbe (P. h. botnica) lebt in den kalten Bereichen der Ostsee, so an den Küsten Schwedens, Finnlands und Estlands; nur sehr selten verirren sich einzelne Ringelrobben bis an deutsche Ostseeküsten. Daneben gibt es zwei bemerkenswerte Süßwasser-Unterarten: P. h. ladogensis im russischen Ladogasee, und P. h. saimensis im finnischen Saimaa-See.

Lebensweise

Eismeer-Ringelrobbe in der Laptewsee

Ringelrobben bilden keine Kolonien, sondern leben als Einzelgänger; gelegentlich sieht man sie in losen Gruppen durchs Meer ziehen. An ein ganzjähriges Leben im Eismeer sind sie sehr gut angepasst, da sie mit den Krallen ihrer Vorderflossen Eislöcher selbst dann noch offenhalten können, wenn die umgebende Eisschicht mehr als zwei Meter dick ist. Stets erweitern sie jedoch vorhandene Löcher und schaffen sich keine eigenen.

Die Nahrung besteht aus Krebstieren, kleineren Fischen und Krill. Während Gebär- und Fellwechselzeiten wird deutlich weniger konsumiert. Normalerweise bleiben Ringelrobben zwei bis fünf Minuten unter Wasser, können aber zur Not auch 45 Minuten und bis 90 Meter tief tauchen, ohne Luft holen zu müssen. Dabei kommt ihnen nicht nur ein hoher Anteil roter Blutkörperchen zugute, sondern auch die Fähigkeit, den Blutkreislauf anzupassen und die Herzfrequenz von normalerweise 80 bis 90 Schlägen pro Minute auf 10 bis 20 Schläge zu senken.

Durch Zählung der Dentinjahresringe der Zähne wurde bislang als maximale Lebenserwartung 43 Jahre ermittelt. Die Geschlechtsreife tritt mit fünf bis zehn Jahren ein. Ab zehn Jahren verfügt das Weibchen über volle Fruchtbarkeit. Die Paarungszeit liegt im April. Die Einnistung der befruchteten Eizelle erfolgt erst etwa 80 Tage später, und die anschließende Tragezeit beträgt neun Monate. Das Weibchen bringt jeweils ein Junges zur Welt. Die Geburt erfolgt gewöhnlich Mitte März bis Anfang April (bei den Süßwasser-Unterarten im Mai) auf festem Eis in Geburtshöhlen aus Schnee. Dazu sucht die werdende Mutter natürliche Aushöhlungen und gräbt selbst eine geeignete Höhle in eine Schneewehe über einem Atemloch im Eis. Das nur von der Mutter umsorgte Robbenbaby wird fünf bis acht Wochen gesäugt und lernt sehr bald zu tauchen, da es nur auf diese Weise den ihm nachstellenden Eisbären und Polarfüchsen entkommen kann. Sobald das Eis aufbricht – Ende Juni, Anfang Juli –, überlässt die Mutter ihr Junges sich selbst.

Unterarten

Eismeer-Ringelrobbe (P. h. hispida)

Ringelrobbe, gejagt in der Davis Strait nahe Qikiqtarjuaq

Man schätzt, dass im Nordpolarmeer etwa sieben Millionen dieser Tiere leben – meist in unmittelbarer Nähe offenen Wassers und zwar auf treibendem Packeis, wo ihnen Spalten und Polynyas Fluchtwege und Öffnungen zum Atmen bieten und sie ihren natürlichen Feinden entschlüpfen können.

Zu den Feinden der Ringelrobben zählen Eisbär, Polarfuchs, Walross, Polarwolf, Vielfraß, Haie, verschiedene Möwenarten, Hunde und nicht zuletzt der Mensch. Z. B. werden etwa 26 Prozent der Jungen in ihren Höhlen von Polarfüchsen erlegt. Eisbären, für welche die Ringelrobbe das wichtigste Beutetier darstellt, verzehren durchschnittlich eine Robbe pro Woche; eine Bedrohung der Ringelrobbenbestände geht jedoch auch vom Eisbären nicht aus. Den Eskimos liefern die Ringelrobben als traditionelles Jagdwild Fell, Fleisch und Maktaaq (Speck). Für kommerzielle Jagd sind Ringelrobben dagegen uninteressant, da sie nur einzeln und nicht in Gruppen auftreten.

Ostsee-Ringelrobbe (P. h. botnica)

Im 19. Jahrhundert lebten einige hunderttausend Ringelrobben im Finnischen und im Bottnischen Meerbusen. Durch Massenabschlachtungen wurden die Bestände an den Rand des Aussterbens gebracht. Auch nachdem man die Ringelrobben unter Schutz gestellt hatte, ging die Population weiter zurück. Als Ursache wurden Gifteinleitungen in die Ostsee ausgemacht, durch die die Robben unfruchtbar wurden. Aktuell schätzt man den Bestand auf 7.000 bis 10.000 Tiere. Das Problem der Gifteinleitungen besteht weiter, vor allem in der Nähe russischer Küsten; an finnischen und schwedischen Küsten zeigen die Bestände erste Zeichen einer Erholung.

Ladoga-Ringelrobbe (P. h. ladogensis)

Die Ringelrobben des Ladogasees sind vor allem gefährdet durch Gifteinleitungen und Fischernetze, in denen sie sich immer wieder verfangen. Seit den 1980ern stehen sie unter uneingeschränktem Schutz, doch da die ansässigen Binnenfischer die Robben als Konkurrenten beim Fischfang ansehen, gibt es eine Dunkelziffer illegaler Tötungen. Trotzdem leben inzwischen wieder 5000 Ringelrobben im Ladogasee.

Saimaa-Ringelrobbe (P. h. saimensis)

Die Ringelrobben des Saimaa-Sees (in Finnland Norppa genannt) wurden 1955 unter Schutz gestellt und dadurch vor der Ausrottung bewahrt; durch Quecksilbereinleitungen und Jagd war diese Unterart auf eine Individuenzahl von 180 reduziert worden. Nach der Einrichtung zweier Nationalparks in den 1980er Jahren und verstärkten Schutzbemühungen wächst die Population derzeit um etwa 2 % pro Jahr. Sie liegt nun bei 270 Tieren und gilt nach wie vor als äußerst verwundbar.

Bedrohung und Schutz

Ringelrobbe

Während die Eismeer-Ringelrobbe in ihrem Bestand aktuell nicht gefährdet ist, steht es um die anderen Unterarten schlechter. Die drohende Erwärmung der Ostsee lässt die Schelfeisdauer in den nächsten Jahrzehnten schrumpfen, inwieweit der Robbenbestand in der Ostsee davon beeinträchtigt werden wird, ist noch unklar.

Im März 2008 warnte der WWF vor einem Massensterben von Robbenbabys in der Ostsee. „Da der Winter 2007/08 der eisärmste seit 300 Jahren an der Ostsee ist, müssen die neugeborenen Ringelrobben früher als gewöhnlich ins Wasser gehen, wo ihnen ohne die schützende Fettschicht der Tod durch Verhungern und Erfrieren droht. Wie viele der 1500 Jungtiere den Winter überleben werden, sei unklar“.^[1]

Auch die Saimaa-Ringelrobben sind durch warme Winter gefährdet. Wenn der Schnee zu früh schmilzt, können die Jungen in ihren einstürzenden Schneehöhlen begraben werden, oder sie verlieren ihren Schutz vor Raubtieren, bevor sie Schwimmen und Tauchen gelernt haben.^[2]

Die Weltnaturschutzunion IUCN sieht den Weltbestand dieser Art – aber als “Pusa hispida” benannt – nicht gefährdet („Least Concern“); allerdings soll es bereits aktuellere Beurteilungen geben, nach denen die Ostsee- und Ladoga-Ringelrobbe als gefährdet, die Saimaa-Ringelrobbe als bedroht anzusehen sind.

Die Bundesrepublik Deutschland führt die Art nicht in ihrer nationalen Roten Liste. Einen Eintrag gibt es allerdings auf Länderebene vom Bundesland Hamburg^[3]; er stammt aber bereits aus dem Jahre 1985.

In der Berner Konvention^[4] wird die Ringelrobbe “Pusa hispida” unter Appendix III als schutzbedürftiges Wildtier, das aber im Ausnahmefall bejagt oder genutzt werden darf, ausgewiesen. Die Ladoga- und Saimaa-Ringelrobben dagegen werden in Appendix II als streng geschützte Wildtiere geführt.

Auf der Ebene der Europäischen Union werden mit der Fauna-Flora-Habitat-Richtlinie Nr. 92/43/EWG^[5] Schutzmaßnahmen für einige Unterarten getroffen. Die Saimaa-Ringelrobbe wird in Anhang IV und II gestellt, wodurch sie als streng zu schützende Tierart von gemeinschaftlichem Interesse deklariert wird, für deren Erhaltung Schutzgebiete ausgewiesen werden müssen. Zusätzlich ist diese Schutzmaßnahme als prioritär anzusehen. Die Ostsee-Ringelrobbe steht auch in Anhang II, der ihr Schutzgebiete sichern soll. Allerdings ist sie nicht als prioritäre Art eingestuft.

Die Bundesrepublik Deutschland führt die Ladoga-Ringelrobbe durch Bundesnaturschutzgesetz und Bundesartenschutzverordnung^[6] als besonders geschützt und die Saimaa-Ringelrobbe über das Bundesnaturschutzgesetz als streng geschützt.

Literatur

• Ronald M. Nowak: Walker’s mammals of the world. 6. Auflage. Johns Hopkins University Press, Baltimore 1999, ISBN 0-8018-5789-9 (englisch).
• Seals of the Northwest Territories. Hrsg. Department of Resources, Wildlife and Economic Development, Yellowknife (1. Auflage 1992)

Einzelnachweise

1. ↑ Robbenbaby-Drama in der Ostsee, Pressemitteilung des WWF vom 10. März 2008.
2. ↑ Helsingin Sanomat: Lauha sää uhkaa saimaannorpan poikasia, 18. März 2007 (Mildes Wetter bedroht die Jungen der Saimaa-Ringelrobbe)
3. ↑ Online-Abfrage der Ringelrobbe in der Roten Liste gefährdeter Tiere Deutschlands und seiner Bundesländer. science4you, abgerufen am 4. Februar 2010.
4. ↑ Berner Konvention. Europarat, abgerufen am 4. Februar 2010 (Anhänge I–IV).
5. ↑ , abgerufen am 4. Februar 2010
6. ↑

Phoca hispida es un specie de Phoca.

Pusa hispida es un specie de Pusa.

Ньиэрпэ эбэтэр Дааргы (даарда) балык^[1] (лат. Pusa hispida, нууч. Кольчатая нерпа) - Ньиэрпэлэр уустарыгар киирэр кыра түлүөн.

Илин атахтара кэлин атахтарынааҕар биллэ кылгас. Сырдык үрүҥ көмүстүҥүттэн хараҥа бороҥҥо дылы өҥнөөх буолар. Хараҥа бээтинэлэрдээх^[2].

Өссө маны көр

• Хос төбөлөөх түлүөннэр уустара,
• Муора куобахтарын ууһа,
• Саадьаҕай түлүөннэр уустара,
• Эбир түлүөннэр уустара,
• Ньиэрпэлэр уустара,
• Мордьотуҥулар кэргэннэрэ.

Быһаарыылар

Прстенеста фока (Phoca (Puca) hispida)

Препознатлива по кружните шари, прстенестата фока живее на целиот Антарктик, на отворено море близу морскиот лед, како и под ледот во кој копа дупки низ кои вдишува воздух. Таа може да нурка до еден час. Се храни со риби, и зоопланктон. Женките ги раѓаат младенчињата на ледот, во кој претходно копаат дувла. Ова животно е омилен плен на поларните мечки, кои ги ловат во дувлата или кога ќе испливаат на површината на водата за да вдишат воздух.

Наводи

Цагаригт далайн хав (Pusa hispida), нь хойд зүгийн далайн эрэг, арлаар тархан нутаглах чихгүй далайн хав юм.

Гадаад төрх

Нас бие гүйцсэн цагаригт далайн хав 85-160 см урт, 40-90 кг жинтэй. Арьс нь цайвар саарал өнгөтэй ба хар цоохор цагариг хэлбэрийн толботой байна. Тэд жижиг толгой, богино бандгар биетэй.

Амьдрал

Эмэгчин далайн хав нь 5-7 насандаа үржилд орох нас бие гүйцэх ба эрэгчин нь 6-8 настайд ажээ. Голдуу 3-4 сард зулзагалана. Тэдний байгаль дахь гол махчин амьтад нь алуурчин халим, цагаан баавгай, чоно, нохой зээх зэрэг юм.

Идэш тэжээл

Тэд голдуу жижиг загас болон сам хорхой зэргээр хооллоно.

Дэд зүйлүүд

• Pusa hispida hispida: Европ, Орос, Канад, Аляска, Гренландын эргүүд.
• Pusa hispida krascheninikovi: Берингийн тэнгисийн хойд хэсэг.
• Pusa hispida ochotensis: Камчаткын хойг
• Pusa hispida botnica Балтын тэнгис, Финландын булан
• Pusa hispida ladogensis Ладога нуур
• Pusa hispida saimensis (Зөвхөн Финландын Сайма нуурт амьдрах ба 250 орчим тоотой үлдээд буй, маш ховордсон дэд зүйл юм.

Qaiġulik

Siitquq suli Sitquq

Qaiġulik (Qigiqtaaruk: Qaiġutlik) suli Qayaġulik (Pusa hispida)

The ringed seal (Pusa hispida) is an earless seal inhabiting the Arctic and sub-Arctic regions. The ringed seal is a relatively small seal, rarely greater than 1.5 m in length, with a distinctive patterning of dark spots surrounded by light gray rings, hence its common name. It is the most abundant and wide-ranging ice seal in the Northern Hemisphere, ranging throughout the Arctic Ocean, into the Bering Sea and Okhotsk Sea as far south as the northern coast of Japan in the Pacific and throughout the North Atlantic coasts of Greenland and Scandinavia as far south as Newfoundland, and including two freshwater subspecies in northern Europe. Ringed seals are one of the primary prey of polar bears and killer whales, and have long been a component of the diet of indigenous people of the Arctic.

Ringed seals are the smallest and most abundant member of the seal family that live in the Arctic and Sub-Arctic regions. The average life span of a ringed seal is 40 years, with a diet based mainly on Arctic cod and planktonic crustaceans. Typically about 1.5 metres (5 ft) long, the ringed seal is known to be solitary with their main predator being polar bears. Recently, however, the biggest threat to ringed seals has been the changing temperature in the Arctic and the detrimental changes to sea ice that follow. With declines in snowpack and sea ice due to warming ocean and atmospheric temperatures, survival has become tougher for ringed seals in the Arctic and Sub-Arctic regions. Yet ringed seals are also potentially projected to thrive due to warming, considering the early extinction of their predators.

Description

Back flippers

The ringed seal is the smallest and most common seal in the Arctic, with a small head, short cat-like snout, and a plump body. Its coat is dark with silver rings on the back and sides with a silver belly, giving this seal its vernacular name.^[2] Depending on subspecies and condition, adult size can range from 100 to 175 cm (39.5 to 69 in) and weigh from 32 to 140 kg (71 to 309 lb).^[3] The seal averages about 5 ft (1.5 m) long with a weight of about 50–70 kg (110–150 lb).^[4] This species is usually considered the smallest species in the true seal family, although several related species, especially the Baikal seal, may approach similarly diminutive dimensions. Their small front flippers have claws more than 1 inch (2.5 cm) thick that are used to maintain breathing holes through 6.5 ft (2.0 m) thick ice.^[4]

Taxonomy and phylogeny

The taxonomy of ringed seal has been much debated and revised in the literature. Due to its wide range, as many as ten subspecies have been described.^[5] Currently, five distinct subspecies are recognized: P. h. hispida in the Arctic Ocean and Bering Sea, P. h. ochotensis in the Sea of Okhotsk, P. h. saimensis in Lake Saimaa in Finland, P. h. ladogensis in nearby Lake Ladoga in Russia and P.h. botnica in the Gulf of Bothnia.^[2] The ringed seal is most closely related to the Caspian seal (P. caspica) and Baikal seal (P. sibirica), all of which share similar small sizes, features of skull morphology and affinity for ice.^[2]

The closest phylogenetic relatives to the genus Pusa are the grey seal (Halichoerus grypus) and the species in the genus Phoca (the harbor seal and largha seal), in which ringed seals were formerly classified.^[6] Together with the remaining northern latitude ice seals (ribbon seal, bearded seal, harp seal and hooded seal), these seals constitute the subfamily Phocinae.^[6]

Subspecies

Photo of Pusa hispida saimensis, also known as Saimaa Ringed Seal, from 1956

The populations living in different areas have evolved to separate subspecies, which are currently recognized as:^[2]

The three last subspecies are isolated from the others, like the closely related Baikal seal and Caspian seal.

Range and habitat

Ringed seals occur throughout the Arctic Ocean. They can be found in the Baltic Sea, the Bering Sea and the Hudson Bay. They prefer to rest on ice floe and will move farther north for denser ice. Two subspecies, P. h. saimensis and ladogensis, can be found in freshwater.

Ringed seals have a circumpolar distribution from approximately 35°N to the North Pole, occurring in all seas of the Arctic Ocean. In the North Pacific, they are found in the southern Bering Sea and range as far south as the seas of Okhotsk and Japan. Throughout their range, ringed seals have an affinity for ice-covered waters and are well adapted to occupying seasonal and permanent ice. They tend to prefer large floes (i.e.,> 48 m in diameter) and are often found in the interior ice pack where the sea ice coverage is greater than 90%. They remain in contact with ice most of the year and pup on the ice in late winter-early spring.^[11]

Ringed seals are found throughout the Beaufort, Chukchi, and Bering Seas, as far south as Bristol Bay in years of extensive ice coverage. During late April through June, ringed seals are distributed throughout their range from the southern ice edge northward. Preliminary results from recent surveys conducted in the Chukchi Sea in May–June 1999 and 2000 indicate that ringed seal density is higher in nearshore fast and pack ice, and lower in offshore pack ice. Results of surveys conducted by Frost and Lowry (1999) indicate that, in the Alaskan Beaufort Sea, the density of ringed seals in May–June is higher to the east than to the west of Flaxman Island. The overall winter distribution is probably similar, and it is believed there is a net movement of seals northward with the ice edge in late spring and summer. Thus, ringed seals occupying the Bering and southern Chukchi seas in winter apparently are migratory, but details of their movements are unknown.^[11]

Ringed seals reside in arctic waters and are commonly associated with ice floes and pack ice.^[4] The ringed seal maintains a breathing hole in the ice thus allowing it to use ice habitat that other seals cannot.

Life history

Pup of ringed seal.

Females reach sexual maturity at 4 years while males do not reach maturity until 7 years old.^[4] During the spring breeding season, females construct lairs within the thick ice and give birth in these structures. Females give birth to a single pup on ice floes or shorefast ice in March or April after a 9-month gestation period. Pups are weaned after one month^[4] and build up a thick layer of blubber.

Females usually begin mating in late April.^[4] Males will roam the ice for a mate. When found, the male and female may spend several days together before mating. Then the male looks for another mate.

Ringed seals live about 25 to 30 years.^[4] They are solitary animals and when hauled out on ice separate themselves from each other by hundreds of yards.^[4]

Ecology

Diet

Ringed seals eat a wide variety of small prey that consists of 72 species of fish and invertebrates. Feeding is usually a solitary behavior and their prey of choice includes mysids, shrimp, arctic cod, and herring. While feeding, ringed seals dive to depths of 35 to 150 ft (11 to 46 m).^[4] In the summer ringed seals feed along edge of the sea-ice for polar cod. In shallow water they feed on smaller cod. Ringed seals may also eat herring, smelt, whitefish, sculpin, perch, and crustaceans.

Predators

Ringed seal are an important food item in particular for polar bears.^[12] During the pupping season, Arctic fox and glaucous gulls take ringed seal pups born outside lairs while killer whales, Greenland sharks and occasionally Atlantic walruses prey upon them in the water.^[13]

Human interactions

Preparation of the ringed seal

Skin of the ringed seal.

Ringed seals have long been an important component of the diet of Arctic indigenous peoples throughout their range, and continue to be harvested annually by many communities.^[4] Early Paleoeskimo sites in Arctic Canada revealed signs of harvested ringed seals dating from c. 4000–3500 BP, likely captured in frozen cracks and leads in the ice, with a selection for juveniles and young adults.^[14]

In 2012 the Government of Nunavut warned pregnant women to avoid eating ringed seal liver due to elevated levels of mercury, although they stressed eating traditional "country food" is still healthy for adults.^[15]

Bycatch in fishing gear, such as commercial trawls, is a threat to ringed seals. Climate change is potentially the most serious threat to ringed seal populations since much of their habitat is dependent upon pack ice.^[4]

Conservation in the United States

The estimated population size for the Alaska stock of ringed seals is 249,000 animals. In 2010 the trend in numbers for this population was unknown.^[4] Ringed seals are listed as a species of "least concern" by the IUCN,^[1] and were considered 'not threatened' under the Endangered Species Act in 2006. Reliable estimates of the minimum population, potential biological removal and human-caused mortality were not available in 2006. The level of annual U.S. commercial fishery-related mortality or injury was considered insignificant. The Alaska stock of ringed seals is not considered a strategic fishery stock.^[11] In 2008 the US National Marine Fisheries Service began a conservation status review under the Endangered Species Act (ESA) to determine if listing this seal under the ESA is warranted.^[16]

Climate change

Ringed seals reside within 35°N and the North Pole, and are thus known as a circumpolar based species. Climate change is projected to affect both polar regions more than anywhere else. This means a changing climate and life for all those residing in these polar regions. As for ringed seals, two potential outcomes lie ahead in this ever-changing climate.

Threats

In the past decade, the Arctic region has faced some of its highest temperatures within the instrumental record. Furthermore, within the past 2000 years, summer temperature highs have never been harsher, based on paleo-climate reconstructions.^[17] This warming is due to climate feedback mechanisms based on sea-ice melt. As sea ice melts, it frees up more open ocean water to be further heated, thus bringing about a positive feedback. Ocean water retains more heat than sea ice; additionally the albedo of sea ice is much higher than that of ocean water. Ringed seals require sea ice to live and reproduce. They live most of their lives alone, only grouping together into colonies when they are on sea ice to molt, mate, or rest.^[18] Without access to sea ice, ringed seals are unable to sustain life, which further affects trophic levels both above and below. Ringed seals are both predators and prey. A predator to zooplankton and fish, the ringed seal is considered a primary consumer as well as a secondary consumer. But the tertiary consumer, or top predator, in the Arctic is the polar bear, feeding mostly on seals, including the ringed seal. Yet through further exploration, the potential fates of this Arctic food web seem to be ambiguous, leading to a very important trade off of polar bear mortality and ringed seal sustenance.^[19]

Research

Most research on ringed seals is focused on their requirement of sea-ice to live and reproduce. With climate change projected to occur most dramatically at the poles, the Arctic is fated to change extremely mainly with the melting of ice and changes in snowfall. Ferguson et al.^[20] studied ringed seal recruitment in western Hudson Bay with a focus on six environmental variables, including: snow depth, snowfall, rainfall, the temperature when pups were born, North Atlantic Oscillation (NAO) mechanisms, and lastly the spring break-up. The results of Ferguson et al. determined that decreases in snowfall had a negative effect on ringed seal recruitment, most likely from the occurrence of earlier break up of sea ice. The main process driving this break up is albedo, with less snowfall and more ocean exposed the ice melts more quickly. With seal pups being forced into the water sooner due to lack of ice, recruitment numbers drops and result in a downward trend of the population. Ringed seals are not the only animals that require sea-ice in the Arctic and Sub-Arctic to thrive. Trophic levels come into play in terms of the food web and the reliance of one population on another or many others for survival. Most of this research is actually studied through simulations, since this requires future projections and interactions between many population, physical ocean, and biological mechanisms. Meier et al.^[8] studied current and future projections of climate in regards to sea-ice in the Baltic Sea by means of atmosphere-ocean models. Firstly, the ringed seal relies on sea-ice for breeding and is unable to breed on land, meaning, as ice melts away in the future, breeding grounds will become much scarcer. It was determined that only one bay, Bothnia Bay in the Baltic Sea, will be able to be used by ringed seals for breeding, vastly limiting their options. It was further determined that ringed seals are only able to be successful with strained conditions in areas of 90%-100% ice cover probability. (Meier et al. 2004) The changes in ice scarcity projected for the future seem to greatly hinder the ability for ringed seals to reproduce in the Baltic Sea. Hoover et al.^[19] looked at multiple marine populations in the Hudson Bay while factoring in both simulated current and higher harvest rates, ultimately determining that ringed seals are identified to increase in population. This is mostly due to the decrease in polar bear populations, the main predator to the ringed seal. Even with a doubling of harvest rates and under the high (A1B) climate scenario, the ringed seals were determined to thrive even more. Hoover et al. further determined that the ringed seal’s large presence as a circumpolar population along with unspecialized feeding makes the ringed seal less sensitive compared with other Arctic land and marine species. One of the final general conclusions made by Hoover et al. stated that while many current harvested populations will decrease with proposed climate change, ringed seals should be considered for redirecting harvest towards their populations.

In the Hudson Bay, Canada, the body conditions of ringed seals were observed from 2003-2013. Aerial surveys showed a decline in ringed seal density, with the lowest occurrence of seals in 2013.^[21] The lower ice coverage means more open water swimming for the ringed seals, which caused higher stress (cortisol) rates.^[21] Low ovulation rate, low pregnancy rate, fewer pups in the Inuit harvest, and observations of sick seals was also seen over the course of the study.^[21]

In context

The ringed seal is a very important link in the food chain, separating primary producers from primary predators. Historically the ringed seal was the most abundant of any other seals in the Arctic, yet this species has had its share of population slumps. First there was over-harvesting of the ringed seal, drastically dropping numbers from about 200,000 in 1900 to only 4,000 in the 1970s. Secondly, pollution from organochlorides due to DDT and other residues caused many Arctic marine mammals including the ringed seal to become sterile. Sterility still affects many marine mammals living in the Arctic, being a mechanism of bioaccumulation within the Arctic food web.^[8] The ringed seal is not fragile considering their past, yet climate change will have the greatest population effect on the ringed seals thus far due to anthropogenic causes.

Future

The future of ringed seal populations in the Arctic and Sub Arctic is uncertain, but two main projections surface based around habitat and predators. The first projection focuses on the direct effects of climate change on sea-ice and the limited environment that it will provide the ringed seal with. The majority of past research has been focused around this main idea of quicker melting sea ice leading to lower ringed seal populations from lack of breeding areas. Yet what most research has not also taken into account is the quick drop in polar bear populations. As the main predator of ringed seals, the polar bear’s extinction in the coming years will allow for ringed seal populations to flourish. In the end, ringed seals are estimated to thrive with no polar bears present in the Arctic and Sub Arctic.^[19] Although this predator factor is involved with more recent research, it does not necessarily mean this will be the outcome, considering the uncertainty in such projections. Overall, ringed seals populations will fluctuate regardless of each potential outcome and climate change is certain to affect not only the ringed seal but all Arctic and Sub Arctic animal populations.

See also

• Saimaa ringed seal
• Baikal seal
• Caspian seal

La ringofoko, ringopuso (Pusa hispida aŭ Phoca hispida), konata ankaŭ kiel ocelfoko kaj kiel necik aŭ nattiq fare de Inuitoj, estas senorela foko (familio: Focedoj) kiu loĝas en Arkto kaj en ĉearktaj regionoj. La ringofoko estas relative malgranda foko, rare pli granda ol 1.5 m en longo, kun distigiga bildomodelo de malhelaj makuloj ĉirkaŭataj de helgrizaj ringoj, de kie venas ties komuna nomo. Ĝi estas la plej abunda kaj kun plej ampleksa teritorio inter glacifokoj en la norda hemisfero: kun teritorio tra la Arkta Oceano, en la Beringa Maro kaj la Oĥocka Maro tiom for sude kiom ĝis la norda marbordo de Japanio en la Pacifiko, kaj tra marbordoj de la Norda Atlantiko de Gronlando kaj en Skandinavio tiom for suden kiom ĉe Novtero. La specio enhavas du nesalakvajn subspeciojn en norda Eŭropo. Ringofokoj estas unu el unuarangaj predoj de polusaj ursoj kaj estis granda komponanto de la dieto de indiĝena popolo de Arkto.

La strukturo de la kranio de la Kaspia foko sugestas, ke ĝi estas tre proksime rilataj al la Bajkala foko. Krome, la morfologiaj strukturoj de ambaŭ specioj sugestas, ke ili descendis el la ringofoko, kiu migris el pli grandaj akvejoj antaŭ ĉirkaŭ du milionoj da jaroj.^[1]

Notoj

1. ↑ Endo, H.; Sakata, S.; Arai, T.; Miyazaki, N. (April 2001). "The Muscles of Mastication in the Caspian Seal (Phoca caspica)". Anatomia, Histologia, Embryologia. 31 (5): 262–265. doi:10.1046/j.1439-0264.2002.00372.x. PMID 12484416.

La foca ocelada o foca anillada (Pusa hispida) es una especie de mamífero pinnípedo de la familia de los fócidos que habita en las costas del Ártico. Llamada también por los esquimales netsik o nattiq, la foca anillada mide entre 85 y 160 cm y pesa entre 40 y 90 kg al alcanzar la edad adulta. Son focas relativamente longevas, alcanzando los 35 años. Las estimaciones en torno a su población oscilan en alrededor de 5 millones.

Subespecies

Las poblaciones que viven en diferentes áreas han evolucionado hacia diferentes subespecies, que son:^[2]​

• Pusa hispida hispida - costas árticas de Europa, Rusia, Canadá y Alaska, incluyendo Nueva Zembla, Svalbard, Groenlandia y la Isla de Baffin.
• Pusa hispida ochotensis - Kamchatka, Mar de Ojotsk y en dirección sur hasta 35° latitud norte, a lo largo de la costa del Pacífico de Japón.
• Pusa hispida botnica - Habita en el Mar Báltico, sobre todo en la Bahía de Botnia donde hay un población grande, pero también hay poblaciones en peligro de extinción en el Golfo de Finlandia, el Golfo de Riga y el Mar del Archipiélago.^[3]​
• Pusa hispida ladogensis (foca del Ladoga) - Lago Ladoga.
• Pusa hispida saimensis (foca anillada del Saimaa). - sólo habita el Lago Saimaa en Finlandia y es una de las focas más amenazadas del mundo, con una población total no mayor a 380 individuos. ^[4]​

Referencias

Viigerhüljes ehk viiger (Pusa hispida, varasem nimi Phoca hispida) on suhteliselt väike ja jässakas lühikese koonuga hüljes. Üks kolmest Läänemeres elavast hülgeliigist hallhülge ja randali kõrval.

Meie rannikute viiger ehk nn Läänemere viigerhüljes (Pusa hispida botnica) on üks viiest viigerhülge alamliigist.

Välimus

Täiskasvanud viigri pikkus on 1–1,4 meetrit, maksimaalselt 1,8 m, harva kaaluvad nad rohkem kui 100 kilogrammi, tavaliselt 40–80 kg. Hüljeste kaal on suurim sügiseti ja talviti, mil nad on rohkesti rasva varunud. Isased on emastest veidi suuremad.

Võrreldes hallhülgega on viiger väiksem, tumedam, pontsakama kehakuju ja ümarama koonuga. Viigri karvastik on tihedam ja pikem, värvuses ja mustris on rohkem varieeruvust heledast ja hõbehallist kuni tumehallini. Naha põhifoonil on ebamäärase ringja kujuga (sellest ka ingliskeelne nimetus ringed seal) tumedamad heledaservalised laigud, kuid soolist dimorfismi pole täheldatud. Vastsündinud pojad on piimvalged või veidi hallika pika karvaga, mille toon hakkab tumenema 2–3 nädalat pärast sündi.

Levik

Elupaigaks Eestis on meri ja rannikulähedased laiud. Erinevalt mitmetest teistest liikidest pole nad otseselt seotud madalaveelise merega, kuid eelistavad siiski saarterikka ja lahtedega liigestatud ranniku lähedust.

Viimasel ajal on viigerhülged meil haruldaseks jäänud, hiljutistel loendustel (2010) on isendite arvuks saadud ligi 1500, kokku elab Läänemeres 7000–8000 viigrit, peamiselt Botnia lahes ja Ahvenamaa vetes.^[1] Nende arvukuse vähenemise üheks põhjuseks on järjest sagenevad jäävaesed talved, mis kahandavad paljunemiseks sobilikke võimalusi.^[2]

Globaalselt on viiger üks arvukamaid ja laiemalt levinud hülgeliike üldse. Ta asustab kõiki arktilisi meresid ning ka Atlandi ja Vaikse ookeani põhjapoolseid rannikuid, mis talvel jäätuvad. Viigri kaks mageveelist alamliiki elavad ka Saimaa järves (Pusa hispida saimensis) ja Laadogas (Pusa hispida ladogensis).

Kamtšatka poolsaare idarannikuil ja Ohhoota meres (alamliik Pusa hispida ochotensis) ulatub suurema arvukusega levila Tatari väina põhjaosani (51° pl.), kuid viigri levila absoluutne lõunapiir jääb Jaapani rannikul kohati 35° pl.-le. Kaug-Idas kutsutakse seda looma akibaks.

Atlandi ookeani looderannikul viigri levila nii kaugele lõunasse ei ulatu, kuid selle põhjus pole ainult looduslik vaid suuresti ka ülitiheda inimasustuse süü. Arvukamalt levib siinne alamliik (Pusa hispida hispida) kuni Halifaxini 45° pl. Väiksemaid seltsinguid on täheldatud kuni Long Islandi väinani New Yorgist pisut põhja pool 41° pl. Gröönlastel on selle traditsioonilise jahilooma nimi inuiti keeles netsik või nattiq. Peale eskimo küttide on viigrite suurimaks ohustajaks muidugi ka jääkarud, kelle arv ja saagihimu Põhja-Kanadas pole viimastel kümnenditel kahanenud.

Eluviis

Viigrid on hästi kohastunud eluks jäätunud merel ja hoiavad lahti hingamisauke. Poegivad ainult jääl (näiteks rüsijääkoobastes) ning püsivad kevadel viimaste jääpankade läheduses.

Viigrid toituvad kaladest ja meres elutsevatest selgrootutest. Eluiga võib vabas looduses ulatuda 35 aastani.

Vaata ka

• Viiger Vigri
• Aasta loom 2014

Viited

Välislingid

• Viigerhüljes andmebaasis eElurikkus

• Pilt
• Liigikirjeldus

Itsas txakur marmolaire edo itsas txakur marmolkara (Pusa hispida) Pusa generoko animalia da. Artiodaktiloen barruko Phocidae familian sailkatuta dago.

Azpiespezieak

Itsas txakur marmolaireak honako azpiespezie ditu:^[3]

• Pusa hispida hispida
• Pusa hispida ochotensis
• Pusa hispida botnica^[4]
• Pusa hispida ladogensis
• Pusa hispida saimensis

Erreferentziak

• 'Pusa hispida' espezieari buruzko informazioa Mammals of The World datubasean

Ikus, gainera

• Phocidae

Norppa eli kiehkuraishylje^[2] (Pusa hispida, aiemmin Phoca hispida) on suhteellisen pienikokoinen hyljelaji, joka elää pohjoisilla alueilla ja lisääntyy jäällä. Aikuiset norpat ovat 85–160 senttimetriä pitkiä ja painavat 40–90 kilogrammaa. Norpat voivat elää jopa 35-vuotiaiksi. Muista hylkeistä norpan erottaa muun muassa lyhyemmästä kuonosta ja litteämmästä naamasta. Silmät katsovat suoremmin eteenpäin kuin muiden hylkeiden, luoden vaikutelman inhimillisistä kasvoista. Norpan erottaa myös sen selässä ja kyljissä olevista vaaleista renkaista.

Eri alueilla elävät norppapopulaatiot erotetaan viideksi alalajiksi:^[1]

• Pusa hispida hispida: Euroopan arktiset rannikot, Venäjä, Kanada ja Alaska, mukaan lukien Novaja Zemlja, Huippuvuoret, Grönlanti ja Baffininsaari
• Pusa hispida ochotensis: Kamtšatkan niemimaa, Ohotanmeri ja etelään 35°N -leveyspiirille asti Japanin Tyynenmeren-rannikkoa pitkin
• Pusa hispida botnica eli itämerennorppa: Pohjois-Itämeri, Pohjanlahti, Suomenlahti, Riianlahti
• Pusa hispida ladogensis eli laatokannorppa: Laatokka
• Pusa hispida saimensis eli saimaannorppa: Saimaa

Viimeksi mainitut kolme alalajia elävät nykyään eristyksissä toisistaan. Ne ovat jääkauden aikaisia reliktejä, jotka ovat sopeutuneet elämään makean tai murtoveden olosuhteissa, eikä niillä ole geenivaihtoa muiden alalajien kanssa. Saimaannorppa on erityisen uhanalainen, jäljellä on noin kolmesataa yksilöä.

Petroskoilaisten tutkijoiden mukaan Äänisessä olisi tavattu hyljettä vuonna 1974, mutta sen taksonomiaa ei ole varmistettu.^[3] Samaan viittaa Iivari Leiviskän ja Eino Kärjen jatkosodan aikaisen teoksen Itä-Karjala, Maa ja Kansa (WSOY 1942) kertomus.^[4] Yleisesti ottaen tiedeyhteisön kanta on, että Äänisessä ei ole omaa, luonnononvaraista hyljekantaa.

Norppa eli kiehkuraishylje.

Itämerennorppaa on aikaisemmin metsästetty monissa Itämeren valtioissa ja se on ollut tärkeä riistaeläin. Nykyisin laji on Itämerellä rauhoitettu, lukuun ottamatta Suomea, joka salli metsästyksen aloittamisen vuonna 2010.^[5]

Itämeren alueella tavataan hylkeistä norpan ohella kirjohyljettä ja hallia eli harmaahyljettä. Jääkauden jälkeisenä aikana Itämeressä on esiintynyt myös grönlanninhylje, mutta se on sittemmin hävinnyt.

Norpalla on kaksi Pusa-sukuun kuuluvaa sukulaislajia, Baikaljärven baikalinhylje ja Kaspianmeren kaspianhylje. Nämä molemmat lajit ovat periytyneet norpasta ja eronneet omiksi lajeikseen noin kaksi miljoonaa vuotta sitten.

Lähteet

Aiheesta muualla

• ARKive: Ringed seal (englanniksi)

Pusa hispida

Le phoque annelé ou phoque marbré (Pusa hispida) est une espèce de phoque qui tire son nom des taches plus claires en forme d'anneaux parsemées sur son corps.

On pense souvent qu'il est le plus petit phoque au monde, alors que c'est le phoque de Sibérie qui détient le record, si l'on compare les moyennes de poids et taille^[1].

A ne pas confondre avec Histriophoca fasciata, également appelé 'phoque annelé.

Description

Tête et pelage de Pusa hispida

L’adulte, dont la taille moyenne se situe entre 122 et 165 cm, a le dos gris foncé parsemé d’anneaux pâles et le ventre argenté. Son poids moyen est 68 kg. La femelle est légèrement plus petite que le mâle. Le jeune sevré est uniformément gris avec une taille de 82 cm et un poids de 18 kg. Le nouveau-né est quant à lui tout blanc, mesurant 66 cm et pesant 4,5 kg^[2].

Répartition et habitat

Un phoque annelé vous regarde depuis les îles Beguitchev en Russie. Aout 2015.

De tous les phoques ayant une répartition circumpolaire dans l’hémisphère nord, le phoque annelé est celui qui est le plus largement répandu^[3]. On le retrouve dans l’océan Arctique, l’archipel Arctique, la baie d’Hudson, la mer du Labrador, le nord du golfe du Saint-Laurent, la mer Baltique, la mer de Béring, la mer d’Okhotsk ainsi qu’au nord de la mer du Japon^[2].

Les phoques annelés habitent sur la banquise pendant toute l’année. ^{[réf. souhaitée]} On retrouve les plus fortes concentrations de ces phoques près des côtes. ^{[réf. souhaitée]} Cependant, ils ont la capacité de construire et de maintenir des trous de respiration dans la glace, ce qui leur permet d'avoir des habitats loin des côtes, beaucoup plus loin que les autres phocidés ^{[pourquoi ?]}. ^{[réf. souhaitée]} Ces trous de respiration sont aussi les entrées de leurs abris qu’ils construisent dans la banquise pour se protéger du froid et de la prédation. ^{[réf. souhaitée]} Ces constructions sont spécifiques à cette espèce^[3].

Alimentation

Le régime du phoque annelé se compose de morues arctiques et de crustacés planctoniques. Il peut aussi se nourrir de crevettes et de chaboisseaux^[2]. Dans le lac Saimaa, un lac finlandais, situé à proximité de la frontière russo-finlandais, la proie favorite de ce phoque est le lavaret (appelé aussi corégone).

Reproduction

Bébé phoque annelé en Alaska

La maturité sexuelle est atteinte vers 6 ans chez les femelles et vers 7 ans chez les mâles. Les femelles donnent naissance à un blanchon par année et ce vers la fin du mois de mars dans leur abri dans la banquise. La gestation dure entre 9 et 11 mois. Les femelles élèvent ensuite leur petit dans leur abri où elles l’allaitent pendant 2 mois avant de l’abandonner^[4]. Lors de ces deux mois, le blanchon va renouveler ses poils pour acquérir un pelage imperméable gris et ainsi pouvoir aller dans l'eau. L’accouplement a lieu un mois après la naissance des blanchons mais l’implantation est retardée de quelques semaines voire quelques mois^[5].

Mue

La mue annuelle dure environ 3 semaines et fait suite à la reproduction, deux périodes pendant lesquelles le phoque reste sur la banquise, ainsi hors de l'eau les poils deviennent secs, caractéristique facilitant leur chute^[5].

Prédateurs

Ses principaux prédateurs sont l'ours polaire, le requin du Groenland, l'orque, le renard arctique et l'homme. Il est effectivement chassé par les Inuits^[3].

Notes et références

Voir aussi

A foca anelada^[2] (Pusa hispida) é un mamífero pertencente á familia dos fócidos.

Características

A lonxitude dos individuos oscila entre os 120 e os 150 centímetros. Cun peso que vai dende os 45 ós 100 kg. A femia é lixeiramente menor có macho. Moi semellante á foca común. O pelame dorsal é agrisado e pardo, con manchas escuras irregulares e rodeadas por un ton máis claro. É unha especie sedentaria que repousan habitualmente sobre o xeo e raramente sobre a terra. Chega a mergullarse ata os 300 metros de profundidade e aguanta 20 minutos sen respirar, alimentándose de crustáceos, peixes e moluscos.

Distribución

Vive por toda a costa ártica de Europa e Norteamérica, chegando ata o noroeste de Rusia. Tamén presente no mar Báltico e nas augas continentais de Finlandia

Referencias

Vésaxe tamén

Bibliografía

• Gran Guía de la Naturaleza: Mamíferos. Helga Hofmann. Editorial Everest (en castelán).

Hringanóri (fræðiheiti: Phoca hispida, á seinustu árum hafi ýmsir dýrafræðingar nefnt ættkvíslina Pusa í stað Phoca), er selur sem er ívið minni en landselur. Þessi selategund lifir allt í kring um Norður-Íshaf og er þar langstærsti selastofninn, en giskað er á að þeir séu á bilinu 3,5 til 6 miljónir. Dýrafræðingar hafa greint sex undirtegundir, þar af tvær sem eingöngu lifa í ósöltu vatni.

Hringanórinn er algengur flækingur við Ísland, sérlega á Norðurlandi. Oftast koma þeir einir eða fáir saman og í flestum tilfellum fullorðnir brimlar.

Einkenni

Lengd hringanóra er á bilinu 120-190 cm og þeir geta orðið allt að 100 kg. Brimillinn er heldur stærri en urtan. Í útliti svipar honum til landsels en er heldur minni, hann hefur einnig hlutfallslega heldur minna höfuð og minni framhreifa. Augun er meira framan á höfði en á öðrum selategundum. Hringanórinn þekkist þó helst á að hann hefur hringlaga flekki á baki með ljósum hringjum í kring og hefur nafn af því.

Útbreiðsla og undirtegundir

Útbreiðsla hringanóra

Hringanórinn lifir allt í kringum Norður-Íshaf og tengdum höfum og vötnum.

Dýrafræðingar hafa greint hann í sex undirtegundir:

• Phoca hispida hispida: er langtum stærsti stofninn og lifir við norðurstrendur Noregs og Rússlands, heimskautaeyjar Kanada og við Alaska og Grænland og einnig við Novaya Zemlya og Svalbarða.
• Phoca hispida krascheninikovi: í norðurhluta Berings hafs.
• Phoca hispida ochotensis: við Kamtsjakaskaga, í Okhotska hafinu og suður allt að 35°N, meðfram Kyrrahafsströnd Japan. Telur stofninn um 800 000 dýr.
• Phoca hispida botnica í Eystrasalti, Helsingjabotni og Finnska flóa. Í upphafi 20. öld var áætlað að stofninn hafi verið um 200 000 dýr en var kominn í 45 000 um 1940 vegna mikillar veiði. Fór selnum hraðfækkandi, ekki síst vegna mengunar, fram yfir 1970 þegar stofninn var kominn niður í 10 000 og lá við að hann dæi út. Fjölgar nú aftur í norðurhluta útbreiðslusvæðisins og eru þar um 5500 dýr.
• Phoca hispida ladogensis í Ladoga vatninu. Eftir að hafa verið í mikilli útrýmingarhættu er selurinn algjörlega friðaður frá 1980 og er stofninn nú um 2000 dýr.
• Phoca hispida saimensis lifir eingöngu í Saimaa-vatnasvæðinu í suðaustur Finnlandi og telur einungis um 250 dýr. Hefur verið friðaður frá 1955.

Þar að auki eru tvær aðrar selategundir náskildar hringanóra sem lifa í sitt hvoru vatninu, Bajkal selurinn (Phoca sibirica) og Kaspíski selurinn (Pusa caspica).

Æti og lifnaðarhættir

Teikning af tveimur hringanórum frá 1887

Hringanórinn er fremur einrænn og safnast aldrei í stóra hópa. Allar tegundir nema h. ladogensis og h. saimensis lifa á og víð hafís allt árið um kring. Hringanórinn hefur mikið lag á að halda opinni vök í ísinn, ekki síst að vetrarlagi, og kemur þar upp til að anda og er eina selategundin sem gerir það. Hann getur haldið vökinni opinni í gegnum þykkt íslag, allt að 2,5 metra á þykkt, með nagi og klóri.

Fæðan er aðallega krabbadýr og ískóð og venjulega veiðir hringanórinn ekki stærri en 20 cm langa fiska. Selurinn kafar oftast einungis í tvær til fimm mínútur en getur verið í kafi upp undir 20 mínútur en hann neyðist til þess.

Í mars kæpir urtan í snjóhúsi eða snjóhelli sem hún grefur við op í gegnum ísin. Kóparnir fæðast með hvít fósturhár og eru um 65 cm á lengd og vega um 4,5 kg við fæðingu. Þeir eru á spena í 6 til 8 vikur og eru þá orðnir 9 til 12 kg á þyngd.

Ísbirnir eru aðalóvinirnir, fyrir utan veiðimenn, en heimskautarefir eru einnig stór hætta fyrir kópana.

Veiði og nyt

Hringanóri hefur verið afar mikilvægur þáttur í lífi Inuíta allt fram á þennan dag. Á sumrin voru þeir skutlaðir frá kajak og á veturna biðu veiðimenn við öndunaropin með skutul og spjót. Kjötið var nýtt til matar, skinnið notað í föt og spikið sem ljósgjafi. Hringanóraskinn þóttu einkum góð í kamik (snjóstígvél) og utanyfirföt. Enn er veiði á hringanóra stunduð um öll svæði Inuíta. Á suðurhluta Grænlands aðallega sem aukastarf sjómanna en á norður og austur Grænlandi og í flestum byggðum Inuíta í Kanada er veiðinn enn aðalstarf árið um kring og er bæði kjötið og skinnin nýtt.

Heimildir

• Páll Hersteinsson, ritstj. og aðalhöfundur: Íslensk spendýr. Með vatnslitamyndum og skýringarmyndum eftir Jón Baldur Hlíðberg. Vaka-Helgafell, Reykjavík, 2004. ISBN 9979-2-1721-9
• Ronald M. Nowak: Walker's Mammals of the World. Johns Hopkins University Press, 1999. ISBN 0-8018-5789-9

Ítarefni

Wikiorðabókin er með skilgreiningu á orðinu

Hringanóri

Wikimedia Commons er með margmiðlunarefni sem tengist

hringanóra

Wikilífverur eru með efni sem tengist

hringanóra

• Selasetur Íslands
• Red List: Pusa hispida
• Animal Diversity
• Pinnpeds
• Norsk Polarinstitutt
• Vísindavefurinn: „Hvað geta selir verið lengi í kafi í einu?“
• Vísindavefurinn: „Hvað eru margir selir við Ísland?“
• Vísindavefurinn: „Er það satt að ísbirnir éti stundum dýr sem eru þrisvar sinnum stærri en þeir sjálfir?“

La foca dagli anelli (Pusa hispida Schreber, 1775), chiamata netsik o nattiq dagli Inuit, è un pinnipede della famiglia dei Focidi diffuso nelle regioni artiche e subartiche. È una foca di piccole dimensioni, che supera raramente gli 1,5 m di lunghezza, con una caratteristica colorazione a macchie scure circondate da anelli color grigio chiaro, ai quali deve il nome comune. È la foca più numerosa e diffusa dell'emisfero boreale: il suo areale comprende il mar Glaciale Artico, il mare di Bering e il mare di Okhotsk, fino alle coste settentrionali del Giappone, nel Pacifico, e le coste nordatlantiche di Groenlandia e Scandinavia, fino a Terranova; nell'Europa settentrionale, inoltre, vivono due sottospecie di acqua dolce. Le foche dagli anelli sono una delle prede preferite degli orsi polari e sono state per lungo tempo uno dei componenti principali della dieta dei popoli indigeni dell'Artico.

Tassonomia

La tassonomia della foca dagli anelli è stata molto dibattuta e nel corso degli anni ha subito molte revisioni. A causa del suo vasto areale, in passato ne sono state descritte fino a dieci sottospecie^[3], ma il loro numero è sceso a cinque^[4], tra le quali tre forme isolate dalle altre:

• P. h. hispida Schreber, 1775;
• P. h. botnica Gmelin, 1788;
• P. h. ladogensis Nordquist, 1899;
• P. h. ochotensis Pallas, 1811;
• P. h. saimensis Nordquist, 1899.

La foca dagli anelli è strettamente imparentata con la foca del Caspio (P. caspica) e con la foca del Baikal (P. sibirica): tutte e tre presentano piccole dimensioni, morfologia del cranio simile e una grande affinità con il ghiaccio^[4].

Dal punto di vista filogenetico, i parenti più stretti della foca dagli anelli sono la foca grigia (Halichoerus grypus) e le specie del genere Phoca (foca comune e foca maculata), tra le quali veniva classificata in passato^[5]. Insieme alle altre specie artiche (foca dalle fasce, foca barbata, foca della Groenlandia e foca dal cappuccio), queste foche costituiscono la sottofamiglia dei Focini^[5].

Descrizione

Pinne posteriori.

Con una lunghezza massima che supera a malapena i 150 cm e un peso di 50–110 kg, la foca dagli anelli è il rappresentante più piccolo della famiglia dei Focidi; essa deve il nome ai caratteristici disegni a forma di anello del mantello. Su di esso, delle macchie color grigio scuro sono circondate da anelli di colore bianco-grigiastro chiaro o argento, maggiormente visibili sul dorso e sui fianchi, spesso tanto fitti da fondersi tra loro. Il manto è di colore variabile, ma generalmente è marrone scuro sulle regioni superiori e grigio chiaro o argento su quelle inferiori^[6][7].

La foca dagli anelli ha una costituzione decisamente paffuta, con una piccola testa rotonda e un collo breve e spesso. Il muso largo e smussato e i grandi occhi ravvicinati e rivolti in avanti conferiscono all'animale un aspetto quasi felino^[6]. Le zampe anteriori sono relativamente piccole e poco appuntite, ma presentano artigli spessi più di 2,5 cm che vengono impiegati per creare fori di respirazione nello spesso strato di ghiaccio^[7]. Le vibrisse (o «baffi») sono di colore chiaro, quasi perlaceo^[6]. I maschi tendono a essere leggermente più grandi delle femmine^[8].

Alla nascita i piccoli di foca dagli anelli sono ricoperti da una folta pelliccia lanosa e biancastra nota come lanugo. Man mano che essi crescono, la pelliccia diviene più fine e un po' più lunga di quella degli adulti, assumendo una colorazione grigio scura sulle regioni superiori e argentata su quelle inferiori. A questo stadio i piccoli sono noti come silver jars. Alcuni piccoli possono presentare anche alcune macchie scure sparse sulla regione ventrale e qualche anello sul dorso^[6].

Distribuzione e habitat

Esemplare nel mare di Laptev, vicino all'isola di Bol'šoj Begičev

La foca dagli anelli ha una distribuzione circumpolare attorno all'Artico e si incontra nelle regioni settentrionali del mar Baltico, di Canada, Alaska e Siberia, e lungo le coste pacifiche del Giappone, nonché, con due sottospecie (v. sotto), nelle acque dolci di alcuni laghi nordici.

Com'è già stato detto, ve ne sono cinque sottospecie. La foca dagli anelli dell'Artico (P. h. hispida) è forse la più numerosa tra tutte le foche della regione artica: si incontra in ogni zona del mar Glaciale Artico, così come nel mare di Bering, e si spinge a sud fino a Terranova e alla Norvegia settentrionale. La foca dagli anelli di Okhotsk (P. h. ochotensis) è diffusa nel mare di Okhotsk e nel Giappone settentrionale, mentre la foca dagli anelli del Baltico (P. h. botnica) abita le regioni settentrionali e centrali del mar Baltico, in particolar modo la baia di Botnia. La foca del Ladoga (P. h. ladogensis) è diffusa solamente nel lago Ladoga, nella Russia occidentale, mentre la foca del Saimaa (P. h. saimensis) si incontra solo nel lago Saimaa, nella Finlandia orientale^[2][9].

La foca dagli anelli viene generalmente considerata una specie associata alla banchisa, dal momento che trascorre sui ghiacci ogni periodo dell'anno. La sua abilità nel creare e mantenere aperti fori di respirazione nel mare ghiacciato, utilizzando gli sviluppati artigli delle zampe anteriori, le consente di prosperare in aree dove altre foche non possono sopravvivere. Gli esemplari adulti scavano cavità o tane sulla superficie della banchisa per partorire e allevare i piccoli, ma anche per proteggersi dai predatori e dal freddo estremo^[2][10].

Le foche dagli anelli dell'Artico e di Okhotsk vivono quasi esclusivamente sulla banchisa, ove si riproducono, effettuano la muta e riposano, e solo raramente si spingono sulla terraferma. Anche le foche dagli anelli del Baltico, nonché quelle del Ladoga e del Saimaa, che vivono in acqua dolce, si riproducono ed effettuano la muta sul ghiaccio, ma in estate, quando questo non è presente, sono costrette a radunarsi sulle isole e sulla costa^[2].

Alcune popolazioni effettuano migrazioni stagionali in base alla disponibilità dei ghiacci, anche su lunghe distanze, in particolare nel caso di esemplari giovani^[11].

Biologia

Piccolo di foca dagli anelli.

Straordinariamente adattate a vivere sulla banchisa perenne dell'Artico, quasi tutte le foche dagli anelli si riproducono sui cosiddetti «ghiacci veloci» (cioè i ghiacci che si formano lungo le coste e che si spingono in mare aperto), dove le femmine scavano cavità nelle quali danno alla luce i piccoli^[12]. Queste tane conferiscono protezione termica contro le rigide temperature dell'aria e le gelide e violente raffiche di vento e offrono almeno un po' di riparo dai predatori, come volpi artiche (Vulpes lagopus) e orsi polari (Ursus maritimus)^[2]. Le femmine partoriscono un unico piccolo tra marzo e maggio, con un picco delle nascite agli inizi di aprile, sebbene nel lago Saimaa e nelle regioni meridionali del mar Baltico i cuccioli nascano prima, alla fine di febbraio o agli inizi di marzo^[2]. La madre sposta il piccolo attraverso un sistema costituito solitamente da quattro a sei tane, per evitare che questo venga individuato dai predatori. Tuttavia, i piccoli imparano a immergersi già poco dopo la nascita e sono presto in grado di spostarsi da una tana all'altra da soli^[2]. La femmina allatta il piccolo per sei settimane, fino a quando entrambi divengono più attivi e trascorrono gran parte del tempo effettuando brevi immersioni alla ricerca di cibo. Il piccolo viene svezzato prima che il ghiaccio primaverile si frantumi, nel mese di giugno^[10]. L'accoppiamento avviene circa un mese dopo il parto, ma l'embrione non si impianta nell'utero fino ad agosto o settembre. Il periodo di gestazione dura circa 240 giorni^[11].

Dopo la stagione degli amori, le foche si radunano sui ghiacci al limitare del pack permanente per effettuare la muta. Questa generalmente avviene tra metà maggio e metà giugno, e durante questo periodo gli animali mangiano raramente e tendono a perdere gran parte del peso corporeo. Le femmine raggiungono la maturità sessuale a tre-sette anni di età, mentre i maschi divengono sessualmente maturi a cinque-sette anni, sebbene probabilmente non si accoppino fino all'età di otto-dieci anni^[2]. Probabilmente i maschi sono poliginici, cioè si accoppiano con più di una femmina. È probabile, inoltre, che essi stabiliscano dei territori subacquei durante la stagione degli amori^[11].

La foca dagli anelli è un predatore piuttosto opportunista che consuma una gran varietà di pesci e crostacei. Gli esemplari adulti tendono a prediligere pesci che si spostano in piccoli banchi, ma anche invertebrati come krill e gamberetti possono costituire una parte importante della dieta a seconda della località e della stagione^[2][10]. Gli orsi polari sono i principali predatori della foca dagli anelli, in particolare dei cuccioli e degli esemplari immaturi, più vulnerabili agli attacchi. Tra gli altri predatori vi sono inoltre trichechi (Odobenus rosmarus), orche (Orcinus orca), volpi artiche, gabbiani e corvi^[10].

Conservazione

Prelevo della pelliccia.

Pelle di foca dagli anelli.

La foca dagli anelli è stata uno dei pilastri della dieta dei popoli nativi dell'Artico: la sua carne viene utilizzata come cibo sia per gli uomini che per i cani da slitta, mentre la pelle viene impiegata per confezionare abiti. Questa caccia di sussistenza continua ancora oggi, sebbene non se ne conosca con certezza l'intensità; si ritiene, tuttavia, che il numero di esemplari abbattuti ogni anno sia dell'ordine di molte decine di migliaia^[13]. In passato la specie è stata sfruttata intensamente, su scala commerciale, per la pelliccia. Il picco di catture si ebbe attorno alla metà del XX secolo, quando la caccia intensa provocò la scomparsa della specie da varie zone meridionali dell'areale, comprese molte parti del mar Baltico e del mare di Okhotsk. Tuttavia, la pressione venatoria attuale è ritenuta molto meno significativa^[2].

Tra gli altri fattori di minaccia per la foca dagli anelli ricordiamo l'inquinamento, le catture nelle reti da pesca e varie attività di disturbo umano^[2][8][13]. L'inquinamento è un rischio particolarmente rilevante nal mar Baltico, nonché nel lago Saimaa, ove si ritiene che l'inquinamento da mercurio causato dalle strutture industriali presenti sulle sponde abbia contribuito alla riduzione del tasso di natalità e al declino, tuttora in corso, della foca del Saimaa^[11]. Si ritiene che ogni anno tra le 200 e le 400 foche del Ladoga muoiano intrappolate nelle reti da pesca^[11].

Comunque, la maggiore minaccia per la specie è costituita dai mutamenti climatici. La foca dagli anelli dipende dai ghiacci per molti stadi del suo ciclo vitale: sia la copertura di ghiaccio che di neve devono essere stabili durante la primavera, sì da permettere alle femmine di allevare i propri piccoli nelle tane. Ma dal momento che ogni anno i ghiacci dell'Artico tendono a sciogliersi sempre più in anticipo, molti piccoli possono separarsi prematuramente dalle madri, rischiando così di rimanere esposti agli agenti atmosferici e ai predatori. Inoltre, anche le piogge primaverili e la calura estiva possono provocare il collasso del soffitto delle tane, portando a conseguenze simili^[10].

Oltretutto, le condizioni climatiche meno rigide dell'Artico hanno aperto all'uomo la strada verso aree in precedenza inaccessibili e così attività come la navigazione e l'estrazione del petrolio diverranno in futuro fattori di disturbo più frequenti. Tutto questo provocherà un sempre maggiore degrado dell'habitat, mentre la pesca potrebbe ridurre la disponibilità di pesci per le foche. Temperature più calde potrebbero anche favorire parassiti e agenti patogeni, che potrebbero mettere a repentaglio la salute di questi animali, già provata dai continui mutamenti ambientali^[10].

Note

Žieduotasis ruonis (lot. Phoca hispida, angl. Ringed Seal) – tikrųjų ruonių šeimai priklausantis plėšrus gyvūnas.

Paplitimas

Žieduotasis ruonis paplitęs Arkties vandenyne, labai mažoje Atlanto dalyje. Yra ir šiaurinėje Baltijos jūros dalyje (daugiausiai Botnijos įlankoje). Artimos rūšys aptinkamos Kaspijos jūroje ir Baikalo ežere.

Porūšiai

• Ochotsko Arkties žieduotasis ruonis (P. h. ochotensis) – apie milijoną šio porūšio žieduotųjų ruonių aptinkama Ochotsko jūroje ir Japonijos šiauriniuose vandenyse. Ochotsko Arkties žieduotasis ruonis sveria 50–70 kg. Minta žuvimis, tokiomis kaip menkė, stinta, silkė, bei zooplanktonu, kalmarais.
• Baltijos žieduotasis ruonis (P. h. botnica) gyvena šiaurinėje ir centrinėje Baltijos jūros dalyse, daugiausia Botnijos įlankoje, jų likę apie 5,500 individų. Didžiausias iš visų porūšių, jo kūno svoris būna 110–124 kg. Šio gyvūno mityboje vyrauja silkės, stintos, čyrai, ešeriai. Didelę maisto dalį sudaro lygiakojai vėžiagyviai.
• Ladogos žieduotasis ruonis (P. h. ladogensis) gyvena Ladogos ežere, Rusijos vakaruose, jų populiaciją sudaro apie 2,000 individų. Ladogos žieduotasis ruonis sveria apie 32–56 kg. Minta stintomis, seliavomis, pūgžliais, vėgėlėmis.
• Suomijos rytuose esančiame Saimos ežere gyvena saimaa žieduotasis ruonis (P. h. saimensis) kurių tėra likę vos 200–250 individų. Kūno svoris – 45–100 kg. Minta seliavomis, stintomis, ešeriais.
• Pusa hispida krascheninikovi gyvena Beringo jūroje.
• Pusa hispida hispida paplitęs visame Arkties vandenyne.

Vikiteka

Pogainais ronis jeb pogainais sīkronis^[1] (Pusa hispida) ir viena no roņu dzimtas (Phocidae) sugām, kas pieder pogaino roņu ģintij (Pusa). Tā ir visbiežāk sastopamā roņu suga ziemeļu puslodē.^[2] Izdala 5 pasugas.^[2][3] Atkarībā no pasugas sastopams Arktikā un mērenās joslas reģionos: Ziemeļu Ledus, Atlantijas un Klusajā okeānā.

Izplatība

Nominālpasuga Arktikas pogainais ronis (P.h. hispida) mājo Ziemeļu Ledus okeāna jūrās, attēls uzņemts Laptevu jūrā

Pogainajam ronim ir bieza āda un labi attīstīts zemādas tauku slānis

Pogainajam ronim ir cirkumpolāra izplatība, un izplatības areāls sākas apmēram ar 35° ziemeļu paralēli un plešas ziemeļpola virzienā. Sastopams viscauri gar Ziemeļu Ledus okeāna piekrastēm, areālam Klusajā okeānā turpinoties Beringa jūrā, austrumkrastos dienvidu virzienā sasniedzot Bristoles līci, bet rietumkrastos turpinoties Ohotskas jūrā, dienvidu virzienā sasniedzot Japānas krastus.

Atlantijas okeāna ziemeļrietumos mājo Hudzona līcī pie Ņūfaundlendas, kā arī Grenlandes krastos, okeāna austrumdaļā Skandināvijas piekrastēs, areālam ietverot Baltijas jūru un vairākus Ziemeļeiropas saldūdens ezerus (Lādogas un Saimā ezerus, un ar to savienoto ezeru sistēmu).^[2]

Pasugu izplatība

Nominālpasuga Arktikas pogainais ronis (P.h. hispida) sastopams Ziemeļu Ledus okeāna jūrās, Beringa un Labradoras jūru ieskaitot. Ohotskas pogainais ronis (P.h. ochotensis) mājo Ohotskas jūrā, Baltijas pogainais ronis (P.h. botnica) Baltijas jūrā, Lādogas pogainais ronis (P.h. ladogensis) Lādogas ezerā, bet Saimā pogainais ronis (P.h. saimensis) Saimā ezerā.^[2]

Baltijas jūrā un Latvijā

Baltijas jūrā mājo ģeogrāfiski izolēta pogainā roņa pasuga — Baltijas pogainais ronis. Populācija ir neliela, apmēram 20 000 īpatņu.^[4] Pārsvarā izplatīts jūras ziemeļos, centrālajā daļā sastopams mazākā skaitā, bet pastāvīgi. Rīgas līcī uzturas galvenokārt ziemeļausrumu daļā. Latvijā suga sastopama reti, galvenokārt Vidzemes piekrastē.^[1]

Izskats un īpašības

Pogainais ronis ir vismazākais no roņiem, ļoti reti lielāks par 1,5 m un smagāks par 70 kg.^[2] Tēviņi ir nedaudz lielāki nekā mātītes. Ķermeņa garums, atkarībā no pasugas, pieaugušiem tēviņiem 110—175 cm, svars 40—140 kg, ķermeņa garums mātītēm 85—155 cm, svars 30—80 kg. Rudenī dzīvnieki ir krietni smagāki nekā vēlu pavasarī un vasaras sākumā.^[1][5] Mazākā no pasugām ir Lādogas pogainais ronis, lielākie īpatņi sver 56 kg. Bet vislielākā pasuga ir Baltijas pogainais ronis, lielākie īpatņi sasniedz 175 cm garumu un sver līdz 140 kg.^[5][6]

Pogainā roņa ķermenis ir pagarināts, vārpstveidīgs, plūdlīniju formās, sašaurinās virzienā no galvas uz asti. Kakls īss, resns. Galva neliela, noapaļota, ar strupu, kaķim līdzīgu purnu, uz kura gari vibrisi jeb taustes mati. Galvas profils slīps, ar ieliekumu starp acīm. Nāsis vidēji lielas, garenas, izvietotas slīpi, atrodas relatīvi netālu viena no otras, noslēdzamas. Acis samērā lielas. Ausis noslēdzamas, gliemežnīcu nav. Aste ļoti īsa. Viens pāris zīdekļu, kas ir iekšēji. Kā visiem roņiem, arī pogainajam ronim ir bieza āda un labi attīstīts zemādas tauku jeb trāna slānis, kas pilda enerģijas rezervju, hidrostatikas un termoizolācijas funkciju.^[1]

Airkājas

Pogainā roņa pakaļējā airkāja

Roņa kājas dēvē par airkājām, to pamatposmi daļēji apslēpti ķermenī un ir saīsināti, toties pēdas daļa pagarināta. Priekškājas garākas par pakaļkājām. Pakaļkājas atvirzītas paralēli ķermenim (nav paredzētas ķermeņa balstīšanai uz sauszemes). Pēdām 5 gari pirksti, priekškājām ar labi attīstītiem nagiem. Pirkstus aptver bieza, ādaina, apmatota peldplēve.^[1]

Apmatojums

Uz muguras kažoka plankumi tumši, ieskauti gaišos gredzenos

Pogainajam ronim apmatojums ir vidēji garš, raupjš, biezs un pieguļošs. Pamatkrāsa visbiežāk sudrabaini pelēka (mugurpusē daudz tumšāka nekā vēderpusē), bet ir arī īpatņi brūnos toņos.^[1][5] Kažoks haotiski izraibināts ar raksturīgiem, neregulāras formas (pārsvarā ovālveida) plankumiem. Augšpusē plankumi tumši, ieskauti gaišos gredzenos. Muguras vidusdaļa parasti bez plankumojuma, vēderpuse bez gaišajiem gredzeniem, vien ar tumšiem plankumiem. Apmatojumu pogainais ronis maina vienu reizi gadā, no marta beigām līdz maija sākumam (katram dzīvniekam tas ilgst apmēram mēnesi).^[1] Pavasarī tēviņu purns ir daudz tumšāks nekā mātītēm, jo riesta laikā no sejas dziedzeriem izdalās taukains sekrēts. Pārējās sezonās, lai arī tēviņi vidēji ir lielāki, tos ir grūti atšķirt no mātītēm.^[5]

Īpašības dzīvei ūdenī

Pogainais ronis ir lieliski piemērots dzīvei ūdenī. Tas ir veikls peldētājs un labs nirējs. Neskatoties uz savu mazo augumu, pogainais ronis spēj ienirt līdz 500 m dziļumā un dziļāk un zem ūdens atrasties līdz 45 minūtēm.^[5] Tā torpēdveida ķermenim ir īpaši slīdīga virsma un mugurkauls ļoti lokans. Priekškājas kalpo stūrēšanai, pakaļkājas nodrošina peldējuma spēku un ātrumu (darbojas kā zivs aste). Nāsis ienirstot automātiski noslēdzas. Arī ausis ienirstot automātiski noslēdzas, bet dzirde zem ūdens joprojām ir lieliska. Acis ienirstot pārklāj aizsargmembrāna, kas ir caurspīdīga, ļaujot ronim zem ūdens nevainojami redzēt. Toties garie vibrisi nodrošina labu tausti.^[1]

Līdzīgas sugas

Baltijas jūrā mājo līdzīgais pelēkais ronis, kas no pogainā roņa atšķiras ar ievērojami lielāku izmēru (parasti garāks par 180 cm), ar citādu ķermeņa apmatojuma krāsu un ornamentējumu (nav raksturīgo gaišo gredzenveida plankumu), garāku purnu un atšķirīgu galvas profila līniju (tā ir taisna, bez ieliekuma acu apvidū), ar vienu no otras vairāk attālinātām nāsīm. Latvijas ūdeņos sastopams biežāk par pogaino roni.

Trešā Baltijas jūras roņu suga plankumainais ronis no pogainā roņa arī atšķiras ar lielāku izmēru (parasti garāks par 150 cm), ar atšķirīgu ķermeņa apmatojuma ornamentējumu (nav raksturīgo gaišo gredzenveida plankumu). Sastopams ļoti reti, Latvijas piekrastē konstatēts tikai divas reizes.^[1]

Ieradumi

Pogainais ronis galvenokārt uzturas uz dreifējošā ledus un pārvietojas ziemeļu virzienā, kur ledus ir blīvāks. Tas ir labi piemērojies arī vietām ar vairāk vai mazāk pastāvīgu ledus kārtu, bieži novērojams vietās, kur ledus sedz ūdens virsmu vairāk kā 90%. Spēj dzīvot arī vietās, kuras ledus sedz pilnībā. Pogainajam ronim, salīdzinot ar citiem Ziemeļu puslodes roņiem, pietiek arī tikai ar nelielu āliņģi ieelpošanai. Turklāt tas ar saviem spēcīgajiem nagiem spēj to izkašāt cauri pat 1,8 m biezam ledum. Ziemā virs āliņģa sniega un ledus sanesās izkašā arī alu.^[2][5] Vislabprātāk uzturas uz lieliem, plašiem ledus gabaliem, kas ir vismaz 48 m plati, izklaidus (pa vienam, diviem), vietās, kur rodas kompakti sniega sanesumi (pie ledus gabalu grēdām un citādos nelīdzenumos), kas nepieciešami migu veidošanai un atvieglo āliņģu sistēmu uzturēšanu. Arī mazuļi dzimst uz ledus.^[1][2][7] Uz sauszemes krastā pogainais ronis izlien ļoti reti, ja vispār kādreiz izlien.^[5]

Laikā no aprīļa beigām līdz jūnijam pogainais ronis sastopams visā savā izplatības areālā, kur ir ledus (izņemot ģeogrāfiski izolētās populācijas). Pavasarī, kad ledus sāk kust un lūst, sekojot līdzi ledus dienvidu malai, tas pārvietojas uz barošanās vietām jūras dziļajā daļā. Spraugas un alas zem ledus un sniega krāvumiem palīdz ronim izvairīties no tā galvenā ienaidnieka leduslāča, kā arī pasargā dzīvnieku no sala un vēja lielā aukstumā.^[2][1] Katram īpatnim ir izveidotas (izraktas) vairākas alas, lai gadījumā, ja plēsējs uzbruktu vienai no tām, ronis tomēr spētu aizbēgt.^[5] Vasaras beigās un rudenī pārsvarā medī seklākās vietās (piekrastē), šajā laikā vairāk laika atvēl atpūtai arhipelāgos. Ziemā, pamazām aizsalstot jūrai, sekodami ledus klājuma malai, pārvietojas dienvidu virzienā.^[1] Ledus un sniega trūkums rada vislielāko apdraudējumu sugas izdzīvošanai.^[2]

Sausumā uz ledus vai uz saliņām arhipelāgos parasti izrāpjas tikai tāpēc, lai atpūstos vai pasildītos saulē. Ilgāku laiku ārpus ūdens pavada vairošanās un apmatojuma maiņas periodā. Ārpus ūdens pogainais ronis kā visi roņi ir neveikls un lēns. Balstam un kustībai uz priekšu izmanto tikai priekškājas (nevar novietot pakaļkājas zem ķermeņa). Kustoties pa cietu virsmu, izlocīdamies lien uz vēdera. Apmatojuma maiņas laikā pavasarī nereti uzturas lielākās kopienās, bet ārpus vairošanās sezonas un apmetojuma maiņas perioda pogainais ronis ir vientuļnieks.^[1][5]

Barība

Pogainais ronis parasti medī 45—50 m dziļumā vai dziļāk

Pogainais ronis barību iegūst vienīgi ūdenī. Galvenokārt barojas ar nelielām, baros dzīvojošām zivīm. Katrā no specifiskajām ģeogrāfiskajām vietām (jūrām) reti medī vairāk par 10—15 zivju sugām, bet tikai 2—4 no tām var uzskatīt par nozīmīgiem lomiem. Neskatoties uz sezonālajām un reģionālajām atšķirībām, periodā no vēla rudens līdz pavasarim daudzviet kā iecienītākais medījums dominē mencu dzimtas zivis, piemēram, polārmencas. Vasaras periodā atklātos ūdeņos daudzos reģionos par nozīmīgāku lomu kļūst vēžveidīgie.^[1][2][5] Arī ronēnu galvenais medījums parasti ir vēžveidīgie un citi bezmugurkaulnieki.^[5] Visbiežāk medī 45—50 m dziļumā vai dziļāk.^[1][2]

Vairošanās

Pogainā roņa mazulis, kuram pirmo balto, embrionālo kažociņu jau nomainījis matojums, kas raksturīgs pieaugušajiem īpatņiem

Pogainais ronis ir poligāms. Dzimumbriedums atkarībā no populācijas iestājas dažādā vecumā: tēviņiem 3—7 gadu vecumā, mātītēm 3—9 gados. Lielākā daļa populācijas riesto aprīlī un maijā, bet daļa martā.^[1][2] Katram tēviņam zem ledus ir plaša teritorija (1—13,9 km²), kas pārsedzas ar vairāku mātīšu teritorijām virs un zem ledus. Mātītēm teritorijas mēz būt lielākas nekā tēviņam (1—27,9 km²), bet savstarpēji pārsedzas. Tēviņš savu teritoriju agresīvi apsargā, un diezgan bieži vairošanās sezonas laikā var novērot tēviņus ar svaigām brūcēm. Riesta laikā tēviņi klejo, cenšoties noteikt, kura no mātītēm ir gatavas pāroties (mātīte pārojas tikai tad, kad nobeigumam tuvojas mazuļa zīdīšanas periods^[2][5]). Atradis iespējamo partneri, tēviņš uzturas mātītes galvenā āliņģa tuvumā vairākas dienas. Pārošanās notiek zem ledus, mazuļa alas tuvumā, pēc tam tēviņš dodas tālāk.^[2][6] Par mazuli rūpējas tikai māte, apmēram 5—8 nedēļas, kas, salīdzinot ar citām roņu sugām, ir samērā ilgs periods.^[5]

Grūsnības periods ilgst 10,5—11 mēnešus. Embrija attīstībā ir 3,5—4 mēnešus garš pārtraukums (latentais periods). Gadā viens metiens un parasti piedzimst viens mazulis. Neilgi pirms dzemdībām mātīte sniega sanesumos izrok nelielu alu, kuras izeja atrodas līdzās vienam no vairākiem āliņģim. Savas bērnistabas mātītes parasti ierīko samērā tālu cita no citas.^[1][5] Mazuļa alas ir vairākas (parasti 4—6) un, kad ronēns ir piedzimis, māte to ik pa laikam pārvieto no vienas alas uz nākamo. Vēlāk, kad mazulis ir paaudzies, tas patstāvīgi maina alas un māk tās izmantot bēgšanai, ja tam uzbrūk.^[6] Gados, kad sniega ir maz un nevar izveidot alu, mazulis dzimst uz ledus. Šādu nenoslēptu mazuļu mirstība ir ļoti augsta.^[5] Ohotskas pogainais ronis, lai arī reizēm rok mazuļa alu, vairāk kā citas pasugas ir atkarīgs no dabīgiem ledus krāvumiem.^[2]

Piedzimstot ronēna garums ir 55—65 cm, svars 4—6 kg.^[1] Tas klāts ar baltu, biezu, garu, pūkainu embrionālo apmatojumu, kas 2—3 nedēļu laikā pakāpeniski nomainās pret apmatojumu, kas līdzīgs pieaugušo matojumam (salīdzinoši nedaudz garāks un smalkāks). Šis kažoks ir tumši pelēks uz muguras, sudrabaini pelēks uz vēdera ar dažiem tumšiem plankumiem. Uz muguras plankumi ir daži vai to nav vispār. Mazulis ir labi attīstīts un samērā drīz pēc dzimšanas kļūst peldēt un nirt spējīgs. Peldēšanas prasmes māte sāk ronēnam mācīt jau pirmajā nedēļā.^[6] Zīdīšanas periods ilgst apmēram 8 nedēļas, ja mazulis piedzimis uz stabila ledus, kas savienots ar krastu, un 3—6 nedēļas, ja ledus gabals ir peldošs. Parasti zīdīšanas periods beidzas pirms pavasara siltuma ietekmē ledus sāk dalīties un lūst. Mazulis, barojoties ar taukiem bagāto mātes pienu, 5 nedeļu vecumā sasniedz apmēram 20 kg svaru (4—5 reizes lielāku svaru nekā piedzimstot).^[1][2][5] Ronēns jau zīdīšanas laikā sāk apgūt prasmi patstāvīgi ķert zivis (ūdenī pavadot apmēram 50% sava laika). Tikai dažas nedēļas vecs mazulis spēj atrasties zem ūdens līdz 10 minūtēm un sasniegt 90 m dziļumu.^[5] Jaunie īpatņi līdz dzimumgatavības sasniegšanai ir klejotāji. Dzīves ilgums tēviņiem var sasniegt 30 gadus, mātītēm 40 gadus.^[1]

Apdraudējums

Pogainā roņa galvenais ienaidnieks ir leduslācis, bet to medī arī valzirgs un Grenlandes haizivs. Mazuļus medī arī polārlapsas un lielās polārkaijas, kas kļūst par ievērojamu apdraudējumu gados, kad trūkst sniega.^[5]

Pogainā roņa izdzīvošanu kā visus Arktikas reģiona jūras zīdītājus ietekmē jūras piesārņojums, zvejniecība (dzīvnieki noslīkst, sapinoties tīklos un murdos), globālā sasilšana — nepietiekams ledus un sniega biezums siltās ziemās (īpaši mazuļu dzimšanas laikā) un ledlauži, kas savukārt izposta dzīves vidi aukstās ziemās.^[2][1]

Sistemātika

Pogainajam ronim ir 5 pasugas:^[3]

• Arktikas pogainais ronis (Pusa hispida hispida)
• Baltijas pogainais ronis (Pusa hispida botnica)
• Lādogas pogainais ronis (Pusa hispida ladogensis)
• Ohotskas pogainais ronis (Pusa hispida ochotensis)
• Saimā pogainais ronis (Pusa hispida saimensis)

Atsauces

De ringelrob, stinkrob of kleine zeehond (Pusa hispida) is een zeeroofdier uit de familie der zeehonden (Phocidae). Het is het kleinste zeeroofdier, dat meestal niet meer dan 115 kilogram weegt. Ringelrobben zijn vrij algemeen in poolgebieden. Enkele ondersoorten leven in zoetwatermeren. De ringelrob is het belangrijkste prooidier voor de ijsbeer.

Beschrijving

De ringelrob lijkt op de gewone zeehond, maar is veel kleiner. Ook lopen er bij volwassen dieren grijswitte ringen over de rug, die duidelijk afsteken tegen de donkergrijze rug. De buikzijde is zilvergrijs van kleur. De snuit is korter dan die van de gewone zeehond.

Ringelrobben hebben een kop-romplengte van ongeveer 121 tot 135 centimeter en een lichaamsgewicht van 36 tot 113 kilogram. Mannetjes worden meestal groter dan vrouwtjes.

Gedrag

De ringelrob is een dagdier, dat jaagt op kleine vissen (voornamelijk poolkabeljauw (Boreogadus saida)) en kreeftachtigen (voornamelijk isopoden en vlokreeftjes). In de nazomer is ook krill een belangrijk onderdeel van het dieet. De ringelrob is een goede zwemmer, die 20 minuten lang onder water kan blijven.

Het sociaal gedrag verschilt per seizoen. Ringelrobben leven 's winters solitair of in kleine groepen. Tijdens de paartijd in de lente vestigen de volwassen ringelrobben waarschijnlijk een tijdelijk territorium. Tijdens de rui, van maart tot juli, worden de dieren zeer sociaal en kunnen meer dan 100 dieren worden waargenomen bij dezelfde scheur in het ijs. Ook gebruiken dan meerdere dieren (soms zelfs meer dan 10 dieren) hetzelfde hol.

Op het ijs ligt de soort altijd met zijn snuit richting een scheur in het ijs, zodat hij makkelijk kan wegvluchten. Op ijsschotsen ligt de ringelrob in het midden en hij zal zich zelden tot nooit aan de rand van een ijsschots begeven. Ook duikt hij het water in via een gat in de ijsschots, niet vanaf de rand. Hij beweegt zich over het land door zijn voorvinnen schuin te strekken en zich dan voort te trekken.

Ringelrobben graven holen in sneeuwheuvels, waar ze in rusten. Ook worden de jongen in een hol geboren. Het werphol kan wel 7 meter lang zijn en bestaan uit meerdere gangen en kamers. Deze kamers worden gegraven door het jong. Een ringelrob heeft meestal 2 à 3 holen. Ook hebben ringelrobben ademgaten in het ijs. Deze ademgaten kunnen enkele meters lang zijn en zijn gecamoufleerd met sneeuwhoopjes. De jachttechniek van Inuit op ringelrobben is dan ook bij een ademgat de beesten op te wachten (zonder de sneeuw te verwijderen want dan komt de rob niet), tot aan het klotsen van water en blazen van de ademhaling te horen is dat de ringelrob gearriveerd is. Op dat moment werpt de jager zijn harpoen dwars door de sneeuwhoop naar de rob die hij wel kan horen maar niet kan zien. Het beest kan vervolgens worden afgemat en ten slotte door het gat naar boven gesleept en gedood.

Ringelrobben kunnen 43 jaar oud worden, maar worden gemiddeld ongeveer 15 tot 20 jaar oud.

De grootste vijand van de ringelrob is de ijsbeer en de dieren zijn op land constant op de hoede voor dit grote roofdier. Ook poolvossen en mensen zijn belangrijke vijanden. Soms worden jongen en zwakkere dieren gedood door veelvraten, wolven, honden, vossen, raven en zelfs walrussen.

Voortplanting

De paartijd duurt van eind april tot begin mei. De paring vindt waarschijnlijk plaats in het water. De ringelrob kent een verlengde draagtijd van 14 weken. Tussen eind februari en april wordt één jong geboren. Tweelingen zijn zeldzaam.

Jongen worden meestal geboren in een hol op landijs, zelden op pakijs. Ze zijn bij de geboorte ongeveer 65 centimeter lang en 4,5 kilogram zwaar. Ze zijn bij de geboorte bedekt met een witte, wollige vacht, die na 6 tot 8 weken is vervangen door een juveniele donkergrijze vacht. De buik is zilvergrijs van kleur en er zijn al sporen van ringen te vinden. Deze vacht is langer en zachter dan die van volwassen dieren.

De moeder zoekt het jong alleen op om te zogen en om het jong te verplaatsen naar een ander hol. Hierbij wordt het jong door het water gedragen in de bek van de moeder. Na 5 tot 7 weken worden de jongen gespeend. Ze wegen dan ongeveer 9 tot 12 kilogram. Na de zoogtijd verlaat de moeder het jong. Het mannetje is geslachtsrijp na 5 tot 7 jaar, het vrouwtje na 4 tot 7 jaar. en ze zijn meestal grijs als ze geboren worden

Verspreiding en leefgebied

De ringelrob leeft langs de kust van de Noordelijke IJszee, in Noord-Europa, IJsland, Groenland, Canada, Alaska, Rusland, Spitsbergen en Nova Zembla. Ook komt de soort voor in de Botnische Golf en in zoetwatermeren in Rusland (het Ladogameer) en Finland (het Saimaameer).

Ringelrobben houden zich het liefst op in de nabijheid van de kust, bijvoorbeeld in fjorden, de oevers van meren en de kusten van binnenzeeën. Het liefst houdt de soort zich op in de buurt van ijs, of het nu op het land of in het water ligt. In het arctisch gebied kan hij ver van de kust worden waargenomen, op het pakijs. De dieren in de poolgebieden migreren naar het noorden in de lente, wanneer het pakijs zich terugtrekt. In de herfst, wanneer het pakijs weer oprukt, migreren de ringelrobben mee naar het zuiden.

Ondersoorten

Er worden vijf ondersoorten wetenschappelijk erkend. Twee ondersoorten hiervan leven in zoetwatermeren.^[1]

• Ringelrob (Pusa hispida)

• Arctische stinkrob (Pusa hispida hispida Schreber, 1775) - Komt voor in de Noordelijke IJszee, het noorden van de Atlantische Oceaan en het noorden van de Grote Oceaan.^[1]
• Ochotsk-stinkrob (Pusa hispida ochotensis Pallas, 1811) - Komt voor in de Zee van Ochotsk, Kamtsjatka, zuidwaarts in de richting van de Japanse oostkust.^[1][2]
• Baltische stinkrob (Pusa hispida botnica Gmelin, 1788) - Komt voor in de Oostzee, Botnische Golf en Finse Golf.^[1][2]
• Ladoga-stinkrob (Pusa hispida ladogensis Nordquist, 1899) - Komt voor in het Ladogameer, Rusland.^[1][2]
• Saimaarob of Saimaa-stinkrob (Pusa hispida saimensis Nordquist, 1899) - Komt voor in het Saimaameer, Finland.^[1][2]

Dwaalgast

Normaal gesproken wordt deze soort niet in Nederland waargenomen, enkel incidenteel, als dwaalgast. Zo zijn er waarnemingen uit Nederland, België en Frankrijk bekend, dus moeten ze langs de Nederlandse kust gekomen zijn. De in Nederland aangetroffen dwaalgasten zijn over het algemeen vrij klein; ongeveer 20 kg zwaar.

Externe links

• Strandingen in België
• Ringelrob op Terschelling^{[dode link]}
• Dwaalgasten in Nederland
• Kaarten met waarnemingen op waarneming.nl:

• België
• Nederland
• wereldwijd

Ringsel eller snadd (Pusa hispida eller Phoca hispida) er ein sel som lever i arktiske og subarktiske strøk, sørover til norskekysten. Streifdyr kan vandra sør til Portugal, New Jersey og California. Han er òg påtruffen nær Nordpolen. Det finst òg ringsel i Bottenvika, i Ladogasjøen og i Saimen. Ringselen er om lag 115-136 cm lang og veg 40-65 kilo. Dei et små fisk og skaldyr og kan leva i opptil 50 år. Ringsel har vore ein viktig del av kosthaldet for arktiske folkeslag sidan det kom menneske til området og det vert framleis fanga titusenvis av ringsel i året i Grønland og Canada. I Bottenvika, Ladogasjøen og Saimen er ringselen freda.^[1] Folk som har avlagt jegerprøve og storviltprøve kan jakta på ringsel på Svalbard utanom naturreservat i jakttida.^[2]

Fotnotar

1. ↑ The IUCN Red List of Threatened Species på engelsk
2. ↑ Sysselmannen på Svalbard

Kjelder

• The IUCN Red List of Threatened Species på engelsk

Bakgrunnsstoff

Commons har multimedia som gjeld: Ringsel

Ringsel eller snadd (Pusa hispida) er et sjøpattedyr som tilhører selfamilien (Phocidae) og er et hundelignende rovpattedyr. Seks underarter er beskrevet, hvorav to som utelukkende lever i ferskvann. Artens nærmeste slektninger er bajkalsel (P. sibirica) og kaspisel (P. caspica).

Beskrivelse

Ringselen er den minste og mest vanlige selen i Arktis. Pelsen er på oversiden gråbrun eller gråsort med avlange lyse ringer, og ensfarget lys sølvgrå på undersiden. Voksne individer blir cirka 100–175 cm lange (150 cm i snitt) og veier typisk 32–140 kg (50–70 kg i snitt). Vekten varierer gjennom sesongen, typisk fetest på høsten og magrest om våren/tidlig sommer.

Atferd

Arten ansees å være svært nysgjerrig av seg. Den kan dykke til mer enn 500 m og være under vann i over 45 minutter^[3], men typiske dykk går gjerne til 10–45 m og varer mye kortere. Det er gjerne ungdyrene som dykker dypest. Arten lever i isfylte farvann og foretrekker fastis når den hviler. Den opptrer sjeldent i store flokker, og utenom forplantningstiden er ringselen stadig på vandring etter mat langs driviskanten. Dietten består helst av pelagiske (frittsvømmende) og sympagiske (istilknyttede) fisker og krepsdyr, men den spiser også noen bentiske (bunnlevende) arter.

Ringsel utgjør et meget viktig ledd i den arktiske næringskjeden, både som rovdyr og byttedyr. Den er en arktisk selart med spesielle tilpasninger, som gjør den totalt avhengig av sjøis for reproduksjon og overlevelse. De spesielle tilpasningene gjør den samtidig meget sårbar overfor forandringer av fysiske og biologiske faktorer. Arten er utsatt for predasjon fra isbjørn, spekkhogger, håkjerring og av og til hvalross, dessuten er avkommet utsatt for predasjon fra fjellrev og polarmåke. Arten er spesielt viktig som føde for isbjørnen.

Ringsel kan bli opptil 45 år gammel, men lever mer typisk til den blir 25–30 år. Hannene blir kjønnsmodne i 5-6-årsalderen, hunnene når de er 4-5 år. Kjønnsmodne hunner får en unge årlig, som fødes som kvitunger i snøhuler (hi) som mødrene graver ut mellom skrugardene på fast fjordis i mars-april. Hannen forsvarer familie og revir, men graver seg egen snøhule. Ungen veier typisk 4-5 kg og dieperioden varer i 1-2 måneder, mens vekten økes til omkring 30 kg. Deretter felles kvitungepelsen.

Utbredelse

Ringsel ved Laptevhavet i Russland

Foto: Кирилл Уютнов

Ringselen har en sirkumpolar utbredelse i Nordishavet, Beringhavet og Okhotskhavet, fra cirka 35°N og til Nordpolen. Arten er hovedsakelig knyttet til polarisen i Arktis, men den besøker også fjorder i Nord-Norge.

Underarten baltisk ringsel (P. h. botnica) er stedegen for Bottenvika og Finskebukta i Østersjøen. Underarten saimensel (P. h. saimensis) lever kun i ferskvann og er stedegen for Saimensjøen i Finland. Underarten ladogasel (P. h. ladogensis) lever også kun i ferskvann og er stedegen for Ladogasjøen på Karelen i Russland.

Norsk Polarinstitutt antar at totalbestanden av ringsel utgjør cirka 2-3 millioner individer, hvorav cirka 100 000 dyr i svalbardbestanden. De understreker imidlertid at det knytter seg stor usikkerhet til antallene.

Underarter

Det er beskrevet seks underarter av ringsel, hvorav to som kun lever i store ferskvannsinnsjøer.

• P. h. botnica (baltisk ringsel), Bottenvika og Finskebukta i Østersjøen
• P. h. hispida (atlantisk ringsel), nominatformen
• P. h. krascheninikovi (beringringsel), Beringhavet
• P. h. ladogensis (ladogasel), Ladogasjøen på Karelen i Russland (ferskvann)
• P. h. ochotensis (okhotskhavsringsel), Okhotskhavet
• P. h. saimensis (saimensel), Saimensjøen i Finland (ferskvann)

Fylogeni

ringsel (Pusa hispida)

bajkalsel (Pusa sibirica)

kaspisel (Pusa caspica)

flekksel (Phoca largha)

steinkobbe (Phoca vitulina)

havert (Halichoerus grypus)

harlekinsel (Histriophoca fasciata)

grønlandssel (Pagophilus groenlandicus)

klappmyss (Cystophora cristata)

storkobbe (Erignathus barbatus)

weddellsel (Leptonychotes weddellii)

leopardsel (Hydrurga leptonyx)

krabbeetersel (Lobodon carcinophagus)

ross-sel (Ommatophoca rossii)

sydlig sjøelefant (Mirounga leonina)

nordlig sjøelefant (Mirounga angustirostris)

middelhavsmunkesel (Monachus monachus)

hawaiimunkesel (Monachus schauinslandi)

Kladogrammet over viser slektskapet mellom de eksisterende artene i selfamilien.^[4]

Referanser

Eksterne lenker

• (sv) ringsel hos Dyntaxa
• (en) ringsel – oversikt og omtale av artene i WORMS-databasen
• (en) ringsel i Encyclopedia of Life
• (en) ringsel i Global Biodiversity Information Facility
• (en) ringsel hos Fossilworks
• (en) ringsel hos NCBI
• (en) ringsel hos ITIS
• (en) Kategori:Pusa hispida – bilder, video eller lyd på Wikimedia Commons
• (en) Pusa hispida – galleri av bilder, video eller lyd på Wikimedia Commons
• Pusa hispida – detaljert informasjon på Wikispecies

Nerpa obrączkowana^[4], nerpa^[5][a], foka obrączkowana^[5] (Pusa hispida) – gatunek drapieżnego ssaka morskiego z rodziny fokowatych.

Systematyka

Podgatunki

Wyróżniono kilka podgatunków P. hispida^[6][4]:

• P. hispida botnica – nerpa botnicka
• P. hispida hispida – nerpa obrączkowana
• P. hispida ladogensis – nerpa ładodzka
• P. hispida ochotensis – nerpa ochocka
• P. hispida saimensis – nerpa fińska

Charakterystyka

Długość ciała 1,3 m, masa ciała 35-110 kg - jest jedną z najmniejszych fok. Cechy charakterystyczne: żółtawobiałe, koliste plamy pokrywające ciało, brzuch jednolicie żółtawobiały z niewielką ilością ciemnych plam; włosy zatokowe brązowe. Występuje wokół bieguna w przybrzeżnych wodach Morza Arktycznego, dzięki grubszej podskórnej warstwie tłuszczu, lepiej chroniącej przed zimnem, sięga znacznie dalej na północ od foki pospolitej. Pospolicie występuje u brzegów Grenlandii i Spitsbergenu oraz w Morzu Białym. W postaci izolowanej populacji (podgatunki nerpy) występuje w północnej części Morza Bałtyckiego oraz jako relikt z czasów epoki lodowcowej w słodkowodnych jeziorach Ładoga i fińskim Saimaa. U polskich brzegów wyjątkowo spotyka się nerpy z populacji północno-bałtyckiej. W Polsce foka obrączkowana jest objęta ochroną gatunkową.

W XIX wieku w Bałtyku było ich ok. 200 tysięcy, a obecnie tylko około 8 tys.^[7].

Tryb życia: Nerpa wykazuje szereg interesujących przystosowań do bytowania w ekstremalnych warunkach zasiedlanego przez nią środowiska. Masa odkładanego tłuszczu może stanowić połowę masy ciała, dzięki czemu warstwa izolująca jest nie tylko wyjątkowo gruba, ale również stanowi pokaźne zapasy energetyczne na okres niedoboru pokarmu. Taki zły okres nadchodzi wraz z lodem odcinającym nerpy od najlepszych terenów łowieckich. Nerpy starają się przetrwać ten trudny czas najlepiej, jak tylko jest to możliwe. Dzięki ciągłemu nurkowaniu utrzymują drożne przeręble oddechowe, do wykonania których przystępują już jesienią, gdy lód jest jeszcze cienki. Oddech zwierzęcia powoduje ponowne roztapianie tworzącej się tafli lodowej. Gdy lód zostanie pokryty śniegiem, jego właściwości izolujące osłabiają działanie mrozu i nerpy łatwiej mogą przebijać się przez swoją przerębel. W zasiedlonym przez siebie terytorium nerpa ma więcej takich otworów oddechowych. Największy z nich jest stale poszerzany aż do momentu, gdy foka może się przez niego przecisnąć. Wtedy wygrzebuje w śniegu jamę, którą wykorzystuje na spoczynek. W takiej jamie, której długość może dochodzić do 10 m, na przełomie marca i kwietnia przychodzą na świat młode.

Pokarm: polują na dorsze, skorupiaki i ślimaki. W poszukiwaniu pokarmu nurkują na głębokość do 300 m. W czasie nurkowania, pomimo związanego z nim wysiłku, tętno ulega znacznemu obniżeniu - ze 150 do 10 uderzeń na minutę. Zanim nerpa się zanurzy robi głęboki wydech unikając w ten sposób przy szybkim wynurzaniu się mroczków płytkiej wody (shallow water blackout).

Ochrona

Nerpa obrączkowana określana przez polskiego ustawodawcę jako foka obrączkowana (Phoca hispida) podlega w Polsce ścisłej ochronie gatunkowej^[8].

Dla przypomnienia faktu o trwających od niespełna 20 lat prób odbudowy populacji ssaków Bałtyku w roku 2009 Poczta Polska przygotowała serię czterech znaczków, prezentujących mieszkańców Bałtyku w jednej scenerii wybrzeża, na której przedstawione są morświn, foka szara, foka pospolita i foka obrączkowana^[9].

Uwagi

Przypisy

A foca-anelada (Pusa hispida, também classificada como Phoca hispida) é um membro da família das focas que habita as águas costeiras do Ártico.^[1]

Tem o hábito de abrir buracos no gelo para respirar. É neste momento que o urso polar as captura. Sua população atual está estimada em seis milhões de indivíduos. No Alaska se caçam 3.000 animais por ano. Na Groenlândia este número sobe para 60.000 animais.

Subespécies

• Pusa hispida hispida
• Pusa hispida krascheninikovi
• Pusa hispida ochotensis
• Pusa hispida botnica
• Pusa hispida ladogensis
• Pusa hispida saimensis

Referências

Vikare (Pusa hispida), även kallad ringsäl, är en säl som förekommer cirkumpolärt, främst i Norra Ishavet där den är den största sälpopulationen. Två underarter lever permanent i sjöar med sötvatten. Vikaren är något mindre än knubbsälen.

Systematik och utbredning

Vikaren beskrevs taxonomiskt första gången 1775 av den tyska naturalisten Johann Christian Daniel von Schreber. Han beskrev den som Phoca hispida men studier visade på släktskap med sälarna i släktet Pusa varför den flyttades till detta släkte 1958.^[3] Dess svenska trivialnamn härledas från det geografiska begreppet vik, där en vikare alltså är ett djur som håller till i vikar.^[4]

Utöver Norra ishavet förekommer vikaren i angränsande havsområden som norra Atlanten, norra Stilla havet, Ochotska havet, Berings hav och Hudson Bay. Arten vistas främst i saltvatten men i Saimen, Ladoga och tidvis även i Nettilling Lake förekommer den även i sötvatten.^[1]

För vikaren utgör Östersjön, Saimen och Ladoga refugier från det stora sammanhängande levnadsområdet i Yoldiahavet, som existerade för cirka 10 000 år sedan.^[5][6]

Underarter

Vikaren delas idag upp i fem underarter:^[7]

• Atlantisk vikare (P. h. hispida) - förekommer i norra Atlanten och norra Ishavet. Individer av atlantisk vikare genomför ibland vandringar och kan då nå Sveriges västkust och har till och med observerats vid Portugals kust. I västra Atlanten förekommer den ibland kring Newfoundland, i Stilla havet söderut till Aleuterna.^[6]
• Östersjövikare (P. h. botnica) - förekommer i Östersjön.
• Saimenvikare (P. h. saimensis) - förekommer enbart i sjön Saimen i Finland
• Ladogasäl (P. h. ladogensis) - förekommer i sjön Ladoga i Ryssland
• P. h. ochotensis (Pallas, 1811), syn. P. h. gichigensis (J. A. Allen, 1902) - förekommer kring Kamtjatka, i Ochotska havet och söderut längs Japans kustlinje till 35:e nordliga breddgraden.^[8]

Utseende och läte

Vikarsälen är mellan 120 och 195 centimeter lång (genomsnitt 150 cm).^[9][10] Den kan väga upp till 100 kilogram, i sällsynta fall upp till 140 kilogram.^[11][12] Hannen är något större än honan. Sälen har grå päls med mörka fläckar som har en ljusare kant, ibland tydligt runda – därav namnet ringsäl –, men ibland är fläckarna knappt skönjbara.^[13]

Liksom andra sälar har arten en sländformig kropp. Däremot skiljer sig arten från andra öronlösa sälar genom tillväxt under hela livet.^[14] Det avrundade huvudet sitter på en kort hals och kännetecknas av framåtriktade ögonen samt en kort och bred nos.^[13]

Vikaren är för det mesta tyst men exempelvis ladogavikaren har märkbara läten.^[15]

Ekologi

En vikare slaktas.

Päls av vikarsäl.

Vikaren föredrar havsregioner och sjöar som en längre tid av året är täckt med is. Merparten lever mest ensamma och bildar sällan flockar men ladogasälen är ett utpräglat flockdjur.^[11][15] På vintern skrapar vikaren hål i istäcket med labbarna för att få luft. En individ har vanligen mellan fem och tio hål samtidigt.^[9] Huvudsakligen använder djuret befintliga hål och börjar inte själv att göra nya. Vikaren utgör förmodligen det viktigaste bytet för isbjörn.^[16] Födan består huvudsakligen av fisk som mäter upp till tjugo centimeter. Vanligtvis är djuret under vattenytan i mellan två och fem minuter, men vid fara kan vikaren stanna under ytan i mellan 30 och 45 minuter innan den behöver luft.^[17] Vid dykning kan den nå ett djup på nästan 90 meter.

Fortplantning

Honor skapar ett revir under vintern när de är dräktiga. Hela dräktigheten varar i elva månader, men embryot vilar cirka tre månader. Ibland gräver honan en grotta, i närheten av ett ishål, där hon föder sina cirka 60 centimeter långa ungar, som väger omkring 4,5 kilogram vid födseln.^[13] Ungen har vitaktig till ljusgrå päls som byts ut efter några veckor. Ungarna, som kallas kutar, diar honan under bara tre till sex veckor, då kuten väger cirka 20 kg. Kutarna lär sig tidigt att simma, vilket är nödvändigt på grund av det stora hotet från isbjörnar och fjällrävar, eller andra rovdjur, beroende på område. Honor kan para sig när de blivit tre–fyra år gamla, hannar något senare. Om en vikare lyckas undvika alla faror kan den bli 40 år gammal, men de flesta individerna blir mellan 20 och 25 år.^[11][15][18]

Status och hot

Den globala populationen av vikare är inte kategoriserad som hotad av IUCN utan bedöms som livskraftig (LC). Alla underarter kan dock påverkas starkt av klimatförändringar och en ny bedömning måste göras inom tio år.^[18] Vissa underarter är hotade också nu.

Atlantisk vikare

Den atlantiska vikaren är den ojämförligt största och mest spridda underarten av vikare. Då den delvis förekommer i svårt tillgängliga områden finns inga säkra data om beståndets storlek. Uppskattningar varierade mellan 6 och 7 miljoner (Stirling & Calvert 1979) och 2,5 miljoner (Miyazaki 2002) individer. De jagas för pälsen och tran men utgör ett mindre viktigt byte än sälarter som lever i flockar. Den atlantiska vikaren kategoriseras inte som hotad av IUCN, men eftersom miljöförändringar kan påverka populationen bör underarten hållas under uppsikt.^[18]

Östersjövikare

Under 1800-talet fanns det några hundratusen vikare i Östersjön och i början av 1900-talet drygt hundratusen individer.^[15] Genom jakt kom arten nästan att utrotas. Också efter införande av skyddsåtgärder minskade populationen, troligtvis på grund av miljögifter (polyklorerade bifenyler) som förorsakade fortplantningsstörningar. Nu finns det omkring 5 500 vikarsälar i havet. Beståndet ökar i Bottenviken där cirka 70 procent av alla Östersjövikare lever^[15], men i de södra delarna (Finska viken, Rigabukten och Skärgårdshavet) är stammen tämligen svag, delvis på grund av de milda vintrarna.^[19]

Jord- och skogsbruksministeriet i Finland beslutade i mitten av oktober 2010 om skyddsjakt på vikare i Bottenviken. Det var första gången på tjugotvå år som vikare skulle få skjutas. Sälarten var fortfarande rödlistad, men antalet hade ökat starkt sedan 1980-talet; populationen bedömdes öka med fem procent om året. Skyddsjakten berodde på att undersökningar med undervattenskameror hade visat att vissa vikare lärt sig ta fisk ur fällor och fiskeredskap. Det var dessa individer som skyddsjakten skulle inrikta sig på.^[20]

Underarten är upptagen på Röda listan i Sverige som nära hotad (NT).^[14]

Saimenvikare

Vikaren i Saimen ställdes 1955 under skydd. På grund av jakt och utsläpp av kvicksilver var underarten med bara 180 individer nästan utdöd. I dagens läge ökar beståndet med två procent per år. Kring sekelskiftet 2000 fanns omkring 250 vikare i sjön, vintern 2012^[21] 310 vikare. Det största hotet är fiskeredskap, och då främst nätfiske eftersom sälarna ofta fastnar i näten och drunknar. Denna underart har också haft svårt att reproducera sig eftersom isarna håller en för låg kvalitet i dess utbredningsområde.^[1]

Saimenvikaren klassas i Finland som starkt hotad (EN).^[22] Man strävar efter att populationen skulle öka till 400 individer 2025,^[21] men populationen har hotat minska också under senare tid.^[18] Detta anses vara det minsta bestånd som inte hotas av tillfälliga störningar, såsom olämplig väderlek.^[23]

Ladogavikare

I Ladoga består faran för vikaren i huvudsak av miljögifter. Många djur fastnar också i fiskenät och dör. Från och med 1980-talet är djuret fridlyst, men eftersom fiskare ser sälen som en konkurrent blir den ibland illegalt jagad. Kring sekelskiftet 2000 fanns omkring 5 000 vikare i sjön.

P. h. ochotensis

Under slutet av 1960-talet beräknades populationen med omkring 850 000 individer och 2002 uppskattades beståndet utan föregående undersökning med 800 000 till en miljon individer.^[1]

Galleri

• Ung östersjövikare på stranden

• Kut

• Stjärtfena

Referenser

Noter

1. ^ [a b c d] Kovacs, K., Lowry, L. & Härkönen, T. 2008 Pusa hispida. Från: IUCN 2010. IUCN Red List of Threatened Species. Version 2010.4. <www.iucnredlist.org>. Läst 12 december 2010.
2. ^ Vikare i Johan Ernst Rietz, Svenskt dialektlexikon (1862–1867)
3. ^ ”Pusa hispida (Schreber, 1775)”. ITIS taxonomy. ITIS. http://www.itis.gov/servlet/SingleRpt/SingleRpt?search_topic=TSN&search_value=622018. Läst 22 augusti 2011.
4. ^ Vikarsäl i Elof Hellquist, Svensk etymologisk ordbok (första upplagan, 1922)
5. ^ Jensen, B. (2004) sid. 263
6. ^ [a b] Curry-Lindahl, K. (1988) sid. 333–334
7. ^ Wilson & Reeder (red.) Mammal Species of the World, 2005, Pusa hispida
8. ^ Wilson & Reeder (red.) Mammal Species of the World, 2005, Pusa hispida ochotensis
9. ^ [a b] Ulfstrand, S. (1997) sid. 227
10. ^ Ringed Seal (Phoca hispida), Office of Protected Resources - NOAA Fisheries, läst 22 augusti 2011.
11. ^ [a b c] Jensen, B. (2004) sid. 264
12. ^ Ringed seal, BBC, Science & Nature
13. ^ [a b c] Wandrey, R. (1997) sid. 240-241
14. ^ [a b] Tero Härkönen (2015). ”Pusa hispida Vikare”. Artdatabanken. https://artfakta.artdatabanken.se/taxon/100104. Läst 14 november 2018.
15. ^ [a b c d e] Ulfstrand, S. (1997) sid. 230–231
16. ^ C. Michael Hogan (2008) Polar Bear: Ursus maritimus, globalTwitcher.com, ed. Nicklas Stromberg Arkiverad 8 mars 2012 hämtat från the Wayback Machine.
17. ^ Ulfstrand, S. (1997) sid. 229
18. ^ [a b c d] Kovacs, K., Lowry, L. & Härkönen, T. 2012 Pusa hispida Från: IUCN 2012. IUCN Red List of Threatened Species. Version 2012.1. <www.iucnredlist.org Arkiverad 27 juni 2014 hämtat från the Wayback Machine.>. Läst 28 augusti 2012.
19. ^ H. E Markus Meier, Ralf Döscher & Antti Halkka (2004). ”Simulated Distributions of Baltic Sea-ice in Warming Climate and Consequences for the Winter Habitat of the Baltic Ringed Seal (abstract)”. AMBIO. http://www.bioone.org/doi/abs/10.1579/0044-7447-33.4.249. Läst 14 november 2018.
20. ^ 22 år sedan sist: Vikare får skjutas, Hufvudstadsbladet den 20 oktober 2010.
21. ^ [a b] Turun Sanomat 28.8.2012, s. 5
22. ^ ”Finlands miljöcentral”. Arkiverad från originalet den 27 maj 2007. https://web.archive.org/web/20070527170919/http://www.ymparisto.fi/default.asp?contentid=16418&lan=fi. Läst 2 februari 2009.
23. ^ Forststyrelsen: Antalet saimenvikare överskred 300 för första gången Arkiverad 8 september 2012 hämtat från the Wayback Machine. (2012-08-30)

Källor

• S. Ulfstrand & T. Ebenhard (redaktion), Djur i Sveriges natur – Däggdjur, Bertmarks förlag, 1997, ISBN 91-973632-5-1
• B. Jensen, Nordens däggdjur, andra upplaga 2004, Prisma förlag, ISBN 91-518-4432-X
• Kai Curry-Lindahl, Däggdjur, Groddjur & Kräldjur, Norstedts, 1988, ISBN 91-1-864142-3
• Wandrey, Rüdiger (1997) (på tyska). Wale und Robben der Welt. Kosmos Naturführer. Stuttgart: Franckh-Kosmos Verlag. ISBN 3-440-07047-6

Externa länkar

• Wikimedia Commons har media som rör Vikare.
  Bilder & media

Halkalı fok (Pusa^[1] hispida ya da Phoca hispida^[1]) fokgiller familyasından Arktik ve subarktik bölgede yaşayan bir yüzgeçayaklı türüdür. Görece küçük boyutlu olan halkalı fokların boyu nadiren 1,5 m.'yi geçer. Adını kürkündeki koyu renkli beneklerin çevresinde bulunan açık gri halkalardan alır. Kuzey Yarımküre'de buz üstünde yaşayan en yaygın fok türüdür. Yaşam alanı Arktik Okyanusu'ndan Bering Denizi ve Ohotsk Denizi'ni geçerek Pasifik Okyanusu'nda en güneyde Japonya'nın kuzey kıyılarına kadar, Atlantik Okyanusu'nda da Grönland ve İskandinavya kıyıları ile en güneyde Newfoundland'a kadar uzanır ve ayrıca Avrupa'nın kuzeyinde tatlısuda yaşayan iki türü de bulunur. Halkalı foklar kutup ayılarının ana avlarından biridir ve çok uzun süredir Arktik bölgede yaşayan yerli halkların sofralarında yer alır.

Sınıflandırma ve filogeni

Halkalı fokun sınıflandırması literatürde çok tartışılmış ve sürekli değiştirilmiştir. Yaygın yaşam alanı nedeniyle on kadar alt türü tanımlanmıştır.^[2] Şu anda beş alt türü tanınmaktadır:^[3]

• P. h. hispida : Arktik Okyanusu ve Bering Denizi,
• P. h. ochotensis : Ohotsk Denizi,
• P. h. saimensis : Finlandiya'da Saimaa Gölü,
• P. h. ladogensis :Rusya'da Ladoga gölü,
• P.h. botnica: Botni Körfezi.

Halkalı fokun en yakın akrabaları kendisi gibi küçük boyutlara sahip olan, buzda yaşayan ve kafatası morfolojisi benzeyen Hazar foku (P. caspica) ile Baykal fokudur (P. sibirica.)^[3]

Halkalı fokun en yakın filogenetik akrabaları ise boz fok (Halichoerus grypus) ile Phoca cinsindeki Phoca vitulina ile Phoca largha türleridir.^[4] Kuzey enlemlerde yaşayan diğer buz fokları (Histriophoca fasciata, sakallı fok, Pagophilus groenlandicus ve Cystophora cristata) ile birlikte bu foklar Phocinae alt familyasını oluşturur.^[4]

Fiziksel özellikleri

Arka yüzgeçleri

Halkalı fok Arktik bölgesinde yaşayan en küçük ve en yaygın fok türüdür. Kafası küçüktür ve burnu kediye benzer. Gövdesi tombuldur. Kürkünün sırt kısmı koyu renklidir, sırtında ve yanlarında gümüş renkli halkalar bulunur ve karnı da gümüş renklidir.^[3] Alt türüne ve durumuna göre erişkinlerin boyları 100 ila 175 cm. arasında, ağırlıkları da 32 ila 140 kg arasında değişir.^[5] Ortalama boyu 1,5 m., ortalama ağırlığı da 50 ila 70 kg. arasındadır.^[6] Bu tür gerçek foklar arasında en küçük tür olarak kabul edilse de yakın akraba türler arasında özellikle Baykal foku da benzer boyutlardadır. Küçük ön yüzgeçlerinde bulunan 2,5 cm.'den kalın pençeleri sayesinde 2 m. kalınlığındaki buz tabakasında nefes almak için delik açarlar.^[6]

Dağılımı ve doğal yaşam alanı

Halkalı foklar Arktik Okyanusu'nun tamamında yaşarlar. Baltık Denizi, Bering Denizi ve Hudson Körfezi'nde de bulunurlar. Denizde sürüklenen buz tabakalarında yaşamayı tercih ederler ve daha kalın buz tabakaları için kuzeye doğru hareket ederler. İki alt türü tatlı suda yaşar.

Halkalı foklar 35° Kuzey enleminden Kuzey Kutbu'na kadar olan bölgede Arktik Okyanusu'nun tüm denizlerinde yaşarlar. Kuzey Pasifik'te Bering Denizi'nin güneyinden Ohotsk Denizi ile Japonya'nın kuzey kıyılarına kadar olan bölgede bulunurlar. Dağıldıkları alan içinde buzla kaplı suları tercih ederler ve mevsimsel ya da devamlı olarak buz tabakalarında yaşarlar. Genellikle 48 m. çapından büyük yüzen buzları tercih ederler ve daha sıklıkla %90'dan fazla oranda buzla kaplı denizlerde bulunurlar. Yılın çoğunu buz olan yerlerde geçirirler ve kış sonu ilkbahar başında yine buz üstünde yavrularlar.^[7]

Kaynakça