قرقف طويل الذيل

Les especies d'aves con nome común en llingua asturiana márquense como ^NOA. En casu contrariu, conséñase'l nome científicu o de la SEO.

Aegithalos caudatus ye un ave paseriforme de la familia Aegithalidae que atópase nos montes y los sotos de gran parte de la península ibérica. Carauterizase pola so cola, más llarga que'l restu del cuerpu.

Mide unos 14 cm. de picu a cola y ye de color pardu pol envés y arrosáu maciu pol banduyu. La cabeza ye blanca con llistes negres a los llaos del pileu. Les pates son negres.

Ye inseutívoru. Constrúi ñeros bien ellaboraos, texíos de mofu, lliquen ya inclusive telarañes, en forma de bolsa y con una entrada llateral, onde fai dos puestes añales d'ocho a diez güevos con pintes coloraes.^[2]

N'España esisten dos subespecies:

• Aegithalos caudatus taiti (al Norte).
• Aegithalos caudatus irbii (centru y Sur)

Galería

• Aegithalos caudatus

• Aegithalos caudatus

• Aegithalos caudatus

• Aegithalos caudatus

• Familia do subespecie Aegithalos caudatus rosacaeus de les islles britániques

• Raullargu xuvenil

Referencies

Enllaces esternos

• Wikimedia Commons tien conteníu multimedia tocante a Aegithalos caudatus.

• Ficha de la especie (PDF), por Javier Blasco-Zumeta

Ar binoter lostek a zo un evn amprevanetaer, Ægithalos caudatus an anv skiantel anezhañ.

Doareoù pennañ

Boued

Annez

Tiriad ar binoter lostek, gant an isspesadoù.

Rummatadur

Liammoù diavaez

Muioc'h a restroù diwar-benn

Binoter lostek

a vo kavet e Wikimedia Commons.

La mallerenga cuallarga o senyoreta^[1] (Aegithalos caudatus) és un ocell insectívor distribuït per Euràsia, comú en tota mena de boscos oberts i amb abundant sotabosc. Té una cua molt llarga (7,5 cm) comparada amb la llargada total del cos (14 cm). El plomatge és una combinació molt vistosa de rosa, negre i blanc. Tant el mascle com la femella són iguals i les aus joves realitzen la muda completa cap al plomatge adult abans del primer hivern.

A l'hivern, se'n detecten petits desplaçaments en estols i a la nit se'ls pot veure dormir agrupadets, potser per protegir-se del fred.^[2]

Tota l'etapa reproductiva transcorre dalt d'un arbre o arbust dels boscos de tota classe i de totes les alçades. El niu que construeix és desproporcionat respecte de la mida del constructor. El nial, ovalat i cobert de liquen i teranyines per fora, té una petita entrada a la part superior i és d'una mida considerable. En el seu interior, al març-maig, la femella pon 8 o 12 ous i els cova durant 16 dies. 14 dies seran necessaris abans que els novells ocells no deixin el cau i, en el decurs d'aquest temps, ambdós progenitors els encebaran.

Galeria

• Aegithalos caudatus

• Mallerenga cuallarga al seu niu

• Aegithalos caudatus

• Exemplars juvenils

• Aegithalos caudatus europaeus, Pas-de-Calais, França

• Aegithalos caudatus

Referències

Enllaços externs

• Estudi de la mallerenga cuallarga al Principat de Catalunya. (català)
• Vídeos d'aquesta espècie en el seu hàbitat natural. (anglès)
• Descripció i fotografies de la mallerenga cuallarga. (castellà)
• Hàbitat i reproducció d'aquesta espècie. (francès)
• BirdLife International (2004). Mallerenga cuallarga. Llista Vermella de la UICN, Unió Internacional per a la Conservació de la Natura, 2006. Consultat el 15 de maig del 2008 (en anglès).

Aderyn a rhywogaeth o adar yw Titw cynffonhir (sy'n enw gwrywaidd; enw lluosog: titwod cynffonhir) a adnabyddir hefyd gyda'i enw gwyddonol Aegithalos caudatus; yr enw Saesneg arno yw Long-tailed tit. Mae'n perthyn i deulu'r Titwod cynffonhir (Lladin: Aegithalidae) sydd yn urdd y Passeriformes.^[1] Dyma aderyn sydd i'w gael yng ngwledydd Prydain ac mae i'w ganfod yng Nghymru.

Talfyrir yr enw Lladin yn aml yn A. caudatus, sef enw'r rhywogaeth.^[2] Mae'r rhywogaeth hon i'w chanfod yn Asia ac Ewrop.

Mae'n aderyn cyffredin trwy'r rhan fwyaf o Ewrop ac Asia. Fel rheol mae'n aderyn mudol, yn symud tua'r de yn y gaeaf, ond yng ngorllewin Ewrop mae'n aros trwy'r flwyddyn. Gellir ei adnabod yn hawdd, yn enwedig o'r gynffon hir - mae'r aderyn tua 13–15 cm o hyd ond mae'r gynffon yn 7–9 cm o hyd a'r corff dim ond tua 6 cm. Mae'n ddu a brown ar y cefn, coch neu binc ar yr ochrau a gwyn ar y bol, gyda cap gwyn ar y pen. Mae'r is-rywogaeth yng ngogledd Ewrop, (A. c. caudatus), ychydig yn wahanol, gyda'r pen yn wyn i gyd a'r ochrau'n wyn.

Fel rheol gellir ei weld mewn heidiau o rhyw 6 i 15 aderyn, weithiau fwy, yn symud yn ddi-baid o un goeden i'r llall. Adeiledir y nyth mewn coeden neu lwyd gan ddefnyddio gwe pryf copyn i ddal y nyth at ei gilydd. Mae'n dodwy rhwng 6 a 12 wy.

Mae'r Titw Cynffon-hir yn aderyn cyffredin yng Nghymru. Gall ei niferoedd ddisgyn yn sylweddol os ceir gaeaf anarferol o galed, ond buan yr adferir ei nifer.

Teulu

Mae'r titw cynffonhir yn perthyn i deulu'r Titwod cynffonhir (Lladin: Aegithalidae). Dyma rai o aelodau eraill y teulu:

Rhestr Wicidata:

Enwau

Yswigw gynffon-hir; yswigw hirgwt; lleian gynffon-hir; gwas y dryw [gweler blue tit]; yswelw; pela gynffon-hir; yswidw hir ei gwt; y penloyn gynffonig; glas gynffon hir; yswedw; pwd; yswidw'r botel*; shibigw; sigl-di-gwt [gweler siglen fraith]; aderyn reis pwdin; Aegithalos caudatus; Long-tailed Tit^[3]

All birds except Bottle Tit* are 10-14 days later this year than last...^[4]

Gweler hefyd

• Rhestr Goch yr IUCN

Cyfeiriadau

Mladí ptáci

Mlynařík dlouhoocasý (Aegithalos caudatus) je malý druh pěvce z čeledi mlynaříkovitých (Aegithalidae).

Popis

Dorůstá délky 13–15 cm, v rozpětí křídel měří 16–19 cm a váží 6–8 g. Má zavalité tělo a nápadně dlouhý stupňovitý ocas, který měří 6–10 cm.^[2] Svrchu je převážně černý s vínovým zbarvením na hřbetě, spodinu má bílou, šedou nebo narůžovělou, zobák, oči i končetiny tmavé a ocas taktéž černý s výraznými bílými vnějšími okraji. Obě pohlaví jsou zbarvena stejně; mladí ptáci mají tmavé opeření po stranách hlavy. Ve střední Evropě se vyskytuje ve dvou poddruzích: mlynařík dlouhoocasý středoevropský (A. c. europaeus), který má nad okem silný tmavý pruh, a mlynařík dlouhoocasý severoevropský (A. c. caudatus), který má hlavu čistě bílou.^[3]

Často se ozývá, nejčastěji vysokým „sri-sri-sri“ nebo „sirr-sirr-sirr“. Zpěv je tichý, nevýrazný.

Rozšíření

Vyskytuje se na rozsáhlém území Eurasie, přičemž východně zasahuje až po Kamčatku. V Evropě zcela chybí pouze na Islandu, v severní části Skandinávie a Skotských ostrovů, na Baleárech, Sardinii a Krétě. Většina populací je stálých, některé severské však na zimu migrují na krátkou vzdálenost.^[4]

Ve střední Evropě žije nejhojněji ve světlých vlhkých listnatých nebo smíšených lesích s hustým podrostem. Zvláště v zimě se pak často vyskytuje také v parcích a zahradách.

V České republice hnízdí v počtu 55 000–110 000 párů od nížin po 1400 m n. m.^[3] Jeho početnost na našem území v posledních letech mírně klesá.^[5]

Chování

Dospělý pták na hnízdě

Mimo hnízdní období žije v menších hejnech až o 30 jedincích, obhajujících vlastní potravní teritorium. V zimě spolu ptáci i hřadují schouleni a těsně přitisknuti k sobě, což jim umožňuje větší odolnost vůči nízkým nočním teplotám. Děje se tak nejčastěji v hustých keřích 1–10 m nad zemí.

Je velmi čilý a obratně šplhá i po velmi tenkých větvích. Živí se zejména hmyzem a pavouky, na jaře požírá též mladé pupeny a různé plody, v zimě i semena.

Pohlavně dospívá již na konci prvního roku života; je monogamní. Hnízdo stavějí oba dospělí ptáci, a to u kmenů nebo ve větvích stromů či keřů, obvykle ve výšce 1,5–6 m. Hnízdo je kompaktní uzavřená kulatá stavba se silnými stěnami, široká průměrně 9–18 cm a vysoká asi 11–25 cm. Boční vletový otvor, který v průměru měří 30 mm, je téměř vždy umístěn v horní části hnízda. Postaveno je zejména z mechů, lišejníků a pavučin, ale často i z jiných měkkých materiálů včetně peří, vlny nebo srsti.^[6][7]

V jedné snůšce je 8–12 (vzácně i 5–16) světlých, jemně červenohnědě skvrnitých, 14,2 × 11,1 mm velkých vajec, na nichž sedí samice, které samec přináší potravu. Inkubační doba je 13–14 dní.^[3][7]

S krmením mláďat často vypomáhá až 8 jiných dospělých mlynaříků. Mláďata hnízdo opouštějí po 14–18 dnech a dalších až 14 dnů jsou ještě krmena mimo ně.^[2]

Ve volné přírodě se dožívá obvykle 2–3 let.

Odkazy

Reference

1. ↑ Červený seznam IUCN 2018.1. 5. července 2018. Dostupné online. [cit. 2018-08-09]
2. ↑ ^{a b} S. Harrap, D. Quinn: Chickadees, Tits, Nuthatches and Treecreepers, Princeton University Press, Princeton/New Jersey 1995. ISBN 0-691-01083-8 (anglicky)
3. ↑ ^{a b c} DUNGEL, Jan; HUDEC, Karel. Atlas ptáků České a Slovenské republiky. Praha: Academia, 2001. ISBN 9788020009272. S. 204.
4. ↑ VOLKER, Dierschke. Ptáci. Praha: Euromedia Group, k. s., 2009. ISBN 978-80-242-2193-9. S. 72.
5. ↑ Jednotný program sčítání ptáků [online]. Česká společnost ornitologická [cit. 2010-12-25]. Dostupné online.
6. ↑ C. Harrison, P. Castell, H. Hoerschelmann: Jungvögel, Eier und Nester der Vögel- Europas, Nordafrikas und des Mittleren Ostens, Aula Verlag, Wiebelsheim 2004, ISBN 3-89104-685-5 (německy)
7. ↑ ^{a b} U. N. Glutz von Blotzheim, K. M. Bauer: Handbuch der Vögel Mitteleuropas (HBV). Band 13/I, Passeriformes (4. Teil): Muscicapidae – Paridae, AULA-Verlag 1993/2001, ISBN 3-923527-00-4 (německy)

Literatura

• Hudec, K. a kol. 1983: Fauna ČSSR. Ptáci 3/2. Academia Praha.
• KHOLOVÁ, Helena (autorka českého překladu). Ptáci. Praha: Euromedia Group, k. s., 2008. ISBN 9788024222356. S. 404.
• BEZZEL, Einhard. Ptáci. Dobřejovice: Rebo Productions CZ, 2003. ISBN 9788072342921. S. 197.

Externí odkazy

• Obrázky, zvuky či videa k tématu mlynařík dlouhoocasý ve Wikimedia Commons
• Galerie mlynařík dlouhoocasý ve Wikimedia Commons
• Taxon Aegithalos caudatus ve Wikidruzích

Halemejsen (Aegithalos caudatus) er en 14 cm lang spurvefugl, der er almindelig som standfugl i Danmark, bortset fra i Vest- og Nordjylland. Den er i øvrigt udbredt i det meste af resten Europa og Asien. Halemejsen er ikke i familie med de andre mejser, men placeres i sin egen familie, Halemejser. Den foretrækker løvskove og blandingsskove, især skovmoser. Ofte ser man halemejser søge føde mellem træernes yderste grene i mindre, omstrejfende flokke. I yngletiden optræder de dog parvis og mere diskret.

Ynglepladser

Halemejsen placerer oftest sin rede i en grenkløft i f.eks. et birketræ. Dens rede er formet som en kugle med indgangshul i siden. Reden bygges af mos og dun og kamufleres med lav bundet sammen af spindelvæv. Heri lægges 9-12 æg i begyndelsen af maj måned, som udruges i løbet af 13 dage. Efter yderligere 15-16 dage flyver ungerne fra reden.

Føde

Halemejsens føde består hovedsageligt af små insekter og spindlere, men det hænder, at den om vinteren æder plantefrø.

Kilder/Eksterne henvisninger

• DOF's beskrivelse af Halemejsen.

Die Schwanzmeise (Aegithalos caudatus, zu lateinisch cauda ‚Schwanz‘) ist ein kleiner Sperlingsvogel aus der Familie der Schwanzmeisen (Aegithalidae). Ihren Namen verdankt sie dem langen Schwanz, der ihr ein präzises Ausbalancieren beim Hangeln auf den äußeren Enden feiner Zweige ermöglicht, auf denen sie vorrangig ihre Nahrung sucht. Sie besiedelt vor allem lichte Wälder, Waldränder und Parks mit viel Unterwuchs, in dem sie ihr eiförmiges Nest aus Moos, Pflanzenwolle und Federn errichtet. Außerhalb der Brutzeit bewegt sie sich meist in kleineren Trupps.

Die Schwanzmeise ist nicht enger mit den echten Meisen verwandt. Sie wird in die Überfamilie der Sylvioidea gestellt, zu der auch die Laubsänger, Grasmücken, Schwalben und Lerchen gehören.

Beschreibung

Aussehen

Die Schwanzmeise ist mit 13 bis 16 Zentimetern Gesamtlänge recht klein, hat einen rundlich-kugeligen Körper und einen mit 6 bis 10 Zentimetern^[1] auffallend langen Schwanz, worauf der Artname zurückgeht. Der schwarze Schnabel ist mit 6 bis 7 Millimetern Länge kurz und fein. Das Gewicht beträgt sieben bis zehn Gramm, die Flügellänge 6 bis 7 Zentimeter. Die Maße und Proportionen können hierbei je nach Unterart bedeutend variieren.

Die Kopfzeichnung ändert sich mit der Unterart und der geographischen Verbreitung. Die stark variierende Unterart Aegithalos caudatus europaeus hat einen dunklen Kopf und findet sich vor allem in West- und Südeuropa, die weißköpfige Aegithalos caudatus caudatus in Nord- und Osteuropa. In Mitteleuropa können beide Formen nebeneinander vorkommen, es gibt aber auch Mischformen, die wie folgt unterschieden werden können:^[2]

• Typ EE: Unterart europaeus mit gestreiftem Kopf (Standardform)
• Typ EC: Unterartvariante europaeus-ähnlich mit streifigem Kopf und höherem Weißanteil
• Typ CE: Unterartvariante caudatus-ähnlich mit weißlichem Kopf mit einzelnen dunklen Federn
• Typ CC: Unterart caudatus mit reinweißem Kopf, scharfer Abgrenzung zum schwarzen Nacken, ohne Brustband, weißem Bauch mit weißen oder hell-rosafarben Flanken und weißen oder breit-weiß gerandeten Schirmfedern

• Die Unterarten von Aegithalos caudatus
• Aegithalos caudatus europaeus (Typ EE) hat einen schwarzgezeichneten Kopf.

• Aegithalos caudatus europaeus (Typ EC) hat einen schwarzgezeichneten Kopf mit höherem Weißanteil.

• Der weiße Kopf von Aegithalos caudatus caudatus (Typ CE) hat dunkle Einsprengsel.

• Der Kopf von Aegithalos caudatus caudatus (Typ CC) ist reinweiß.

Aegithalos caudatus europaeus

Die Unterart Aegithalos caudatus europaeus zeigt an den Seiten des Kopfes jeweils einen dunklen Streifen, der vor dem Auge beginnt, einen hellen Bereich darüber auslässt und in einem Bogen bis in den Nacken reicht, wo er sich mit dem dunklen Rücken verbindet. Dieser Streifen kann unterschiedlich breit und kräftig, gegebenenfalls recht verwaschen oder kaum vorhanden sein. Es kann ebenfalls ein dunkler Kehlfleck angedeutet sein. Wangen, Kehle und Halsseiten sind schmutzig weiß, ebenso wie die Unterseite, die zudem an Flanken und Bauch einen rötlichen, rötlich braunen oder weinroten Anflug zeigt. Die Unterschwanzdecken sind gedeckt ziegelrot. Die Oberseite ist schwarz mit einem ausgedehnten rosa Feld auf dem Schultergefieder, bei dem am unteren Rand das Rosa in Weiß übergehen kann. Die Handschwingen sind dunkelgraubraun und können einen hellen Saum aufweisen. Bei gleicher dunkler Grundfärbung zeigen die Armschwingen einen breiten weißen Saum, der auf den inneren vier besonders breit ist und die zudem insgesamt heller sind. Die Handdecken sind schwarzbraun und zeigen einen deutlichen, weißen Saum. Der Stoß ist schmal, sehr lang und schwarz und zeigt deutliche weiße Außenfahnen. Die Füße sind dunkelbraun.

Am oberen Augenlid fällt eine farbiger, leicht verdickter Rand auf. Dessen Farbe variiert mit der Unterart; bei Aegithalos caudatus europaeus ist er zum Beispiel zitronengelb. Die Iris ist braun.

Jungvögel haben, abgesehen von einem weißen, ovalen Scheitelfleck, einen schwarzbraunen Kopf. Die restliche Oberseite ist braun und zeigt keine rosa Schultern. Zudem ist der Augenring deutlich rötlich, später rot gefärbt. Die Füße sind fleischfarben.

Aegithalos caudatus caudatus

Die vor allem im Norden und Nordosten Europas vorkommende Unterart Aegithalos caudatus caudatus hat einen zeichnungslosen, weißlichen bis reinweißen Kopf, der gegen den Rücken scharf abgesetzt wirkt. Zudem ist die Unterseite meist heller und nur schwach rötlich braun gefärbt. Nach Osten hin wird das Gefieder klinal gestuft weißer und die Weißanteile reiner. Vor allem im Winter kann Aegithalos caudatus caudatus auch in Mitteleuropa auftauchen; bisweilen brütet er dann auch hier.^[3]

Andere Unterarten

Bei den südeuropäischen Unterarten, beispielsweise Aegithalos caudatus irbii im Süden der iberischen Halbinsel, sind die Überaugenstreifen deutlich ausgeprägt, die Kopfseiten gestrichelt. Die rötlich braune Gefiederfärbung der Unterseite ist ausgeprägter.

Bei der Unterart Aegithalos caudatus tephronotus, die beispielsweise in der Türkei vorkommt, sind die Kopfseiten stark gestrichelt, die Oberseite grau und ein dunkler Kehlfleck ausgeprägt. Der Schwanz ist wesentlich kürzer als bei Aegithalos caudatus europaeus.

Stimme

Die Art zeigt ein Repertoire von sehr charakteristischen Rufen, die sich deutlich von Lautäußerungen eigentlicher Meisen unterscheiden, mit denen sie sich hin und wieder zufällig vergesellschaftet. Stimmfühlungslaut auf kurze Distanz ist ein scharfes, kurzes und stimmloses prrt-prrt-prrt. Bei größerer Distanz, vor allem bei weite Strecken überfliegenden Trupps, kommt ein trillerndes, meist dreisilbiges srii-srii-srii oder sirr-sirr-sirr zum Einsatz. Beim Abflug eines Schwarms oder dem Einflug an einem Ort sowie bei Erregung ist ein sehr charakteristisches zwitschernd-schnarrendes terrr und ein schnelles und trillerndes siririririri zu hören. Letzteres dient auch als Warnruf vor Flugfeinden. Im Frühjahr, offenbar oft im Zusammenhang mit der Partnerfindung, sind sehr hohe si-si-si-Laute zu vernehmen, die den hohen Rufen von Baumläufern und Kleibern sehr ähnlich sind. Der Gesang ist unscheinbar und dient nicht der Revierabgrenzung. Er ist selten zu hören und kommt vermutlich hauptsächlich bei starker Erregung (bei Rivalenkämpfen oder der Kopulation) zum Tragen. Er klingt leicht rohrsängerähnlich zwitschernd, nur sehr viel leiser und weicher. Der Jugendgesang, der sich davon nicht unterscheidet, und nach 5–6 Wochen einsetzt, dient vermutlich dem Festlegen einer Rangordnung.

Verhalten

Die Schwanzmeise ist mit ihrem leichten Körperbau und dem langen Schwanz, der ihr ein präzises Ausbalancieren des Körpers ermöglicht, daran angepasst, ihre Nahrung an den äußersten Spitzen der Zweige zu suchen. Etwa 80 % der Nahrungssuche entfallen auf diese ökologische Nische.^[4] Versuche haben ergeben, dass sie diese Möglichkeiten weitgehend verliert, wenn man den Schwanz auf die Länge von dem einer Blaumeise stutzt.^[5] Ihre Fähigkeiten im Hangeln und Hüpfen an kleinen Zweigen sind erstaunlich. So kann sie sich beispielsweise durch einen Hüpfer kopfüber an einen Zweig in eine Hängelage begeben und über Kopf an diesem entlanghüpfen. Sie kann ihren Körper in dieser Haltung um 90° drehen und damit das gesamte Umfeld an dem entsprechenden Zweig erreichen. Ebenso kann sie sich mit einem Fuß halten und zum nächsten Zweig weiterhangeln. Dabei ist es ihr auch möglich, gesammelte Nahrung „aus der Faust“ zu fressen, sie benötigt also keine Unterlage, um die Nahrung aufzubereiten.

Das Sozialverhalten der Schwanzmeise ist recht ausgeprägt. Außerhalb der Brutzeit lebt die Schwanzmeise in kleinen Schwärmen von bis zu 30 Individuen. Diese zeigen einen starken Zusammenhalt und beanspruchen ein bestimmtes Territorium, das gegen andere Schwärme verteidigt wird. Dessen Grenzen werden meist durch natürliche Gegebenheiten, wie Straßen oder Waldränder definiert. In Japan wurde auch ein Überlappen der Reviere beobachtet, in Europa bislang nicht.^[6] Die Größe des Reviers korreliert mit der Größe des Schwarms.^[7]

In der nahrungsreichen Zeit werden etwa 50 % des Tages, im Winter bisweilen 90–96 % für die Nahrungssuche im Trupp aufgewendet.^[8] Dabei werden innerhalb eines Tages mehrere Kilometer (meist 3–5, bisweilen bis zu 11) zurückgelegt. Ein Futter suchender Trupp hält sich meist zwischen 2 und 15 Minuten an einem Ort auf und zieht dann weiter.

Innerhalb der Winterschwärme wird auch gemeinsam in eng aneinander geschmiegten Schlafgesellschaften geschlafen, was eine größere Widerstandsfähigkeit gegen besonders niedrige Temperaturen ermöglicht. Die Schlafplätze liegen meist in dichtem Gebüsch in 1–10 m Höhe. Er wird gezielt angeflogen und die Individuen des Schwarms sammeln sich in der Nähe des Schlafzweiges. Dann wird in einer ritualisierten Handlung, ähnlich der Balz, die Individualdistanz überwunden. Zwei Individuen lassen sich auf dem Schlafzweig nieder und rutschen hin und her. Nach dem Zusammenrücken schauen sie voneinander weg und putzen sich. Dann fliegen weitere Individuen in die Mitte. Die Bildung der Reihe, in der die Ranghöchsten in der Mitte sitzen, erfolgt unter leisem Zwitschern. Bisweilen wird der Vorgang durch noch aggressive Individuen gestört, dann wird von neuem begonnen. Das Prozedere dauert daher meist bis zu 30 Minuten. Die Schwänze der aufgereihten Vögel zeigen am Ende in unterschiedliche Richtungen, manchmal wird auch eine Kugel mit nach außen gerichteten Schwänzen gebildet. Am Morgen wird die Versammlung ohne weitere Zeremonie aufgelöst.

Verbreitung

Verbreitung und Unterarten der Schwanzmeise

Die Brutverbreitung dieser paläarktischen Art erstreckt sich über große Teile der gemäßigten maritimen und kontinentalen Klimazone und reicht bis in die boreale und subtropische Zone hinein. In Europa fehlt sie lediglich auf Island, im nördlichen Fennoskandien, den nördlicheren der schottischen Inseln, den Balearen, Sardinien und Kreta. Durch Sibirien verläuft die nördliche Arealgrenze etwa bei 60–61° N bis zum Ochotskischen Meer, wo die Art noch im Südteil Kamtschatkas und auf den südlicheren Kurilen vorkommt. Östlich des Mittelmeerraums schließt die südliche Arealgrenze, eine Zone nördlich des Schwarzen Meeres auslassend, Kleinasien, den Kaukasus und Transkaukasien, den Norden des Irak, das Zagros- und das Elbrus-Gebirge sowie den Westen des Kopet-Dag ein. Nördlich des Schwarzen Meeres verläuft sie zwischen 49 und 53° N durch die Südukraine, an der südlichen Wolga und den Uralniederungen entlang, durch das nördliche Kasachstan bis zum Sajangebirge und dem mongolischen Altai. In der Mongolei schließt sie das Changai- und das Chentii-Gebirge ein und verläuft dann durch das Große Hinggan-Gebirge und die Mandschurei nach Süden. Ein großes Teilareal gibt es in China und Japan, das im Norden bis an die Innere Mongolei, im Westen bis nach Ningxia reicht und im Süden dem Verlauf des Jangtsekiang folgt.

Wanderungen

In Mittel- und Westeuropa ist die Schwanzmeise meist Stand- oder Strichvogel. Gelegentlich gibt es leichte, ungerichtete Dispersionen, bei denen die meisten Vögel jedoch deutlich unter 100 km zurücklegen. In Nord- und Osteuropa zählt die Schwanzmeise zu den Invasionsvogelarten.

Geografische Variation

Man kann drei Subspezies-Gruppen unterscheiden, die sich in den Übergangspopulationen mehr oder weniger stark miteinander vermischen: Die nördliche caudatus-Gruppe zeigt einen dunklen Rücken und einen weißen Kopf, die südliche alpinus-Gruppe einen schiefergrauen Rücken sowie dunkle Streifen an den Kopfseiten. Dazwischen steht die europaeus-Gruppe, die eine Mischung aus Merkmalen beider Gruppen zeigt. Es wird über eine Entstehung dieser Gruppe durch Hybridisierung diskutiert.^[9]

Caudatus-Gruppe

• Ae. c. caudatus (Linnaeus, 1758) – Nordeuropa südwärts bis Polen, in die nördlichen Karpaten und die Ukraine
• Ae. c. sibiricus – Südostteil des europäischen Russland bis Kamtschatka (meist mit caudatus als eine Unterart zusammengefasst)
• Ae. c. japonicus – Östlich von Amur und Ussuri, Südliche Kurilen, Hokkaidō, Sachalin

Europaeus-Gruppe

• Ae. c. rosacaeus (Mathews, 1938) – Britische Inseln
• Ae. c. europaeus (Hermann, 1804) – Nordöstliches Frankreich bis Deutschland, südlich bis zum Südfuß der Alpen; Norditalien, ehem. Jugoslawien, Rumänien, Nordbulgarien, Nordwesttürkei (Ostthrakien)
• Ae. c. aremoricus (Whistler, 1929) – Nordwest-Frankreich (Osten bis Mitte, südlich bis Poitou), Île d’Yeu und Kanalinseln
• Ae. c. taiti (Ingram, 1913) – Süd- und Südwestfrankreich, südwärts bis Zentralspanien und Portugal, Mallorca.
• Ae. c. macedonicus (Dresser, 1892) – Albanien, Mazedonien, Griechenland, Südbulgarien und Nordwesttürkei (Südwestl. Thrakien)
• Ae. c. tauricus (Menzbier, 1903) – Bergzüge im Süden der Krim
• Ae. c. magnus (A. H. Clark, 1907) – Zentral- und Südkorea, Insel Tsushima
• Ae. c. kiusiuensis (Kuroda, 1923) – südliches Japan (Shikoku, Kyushu and Yakushima).
• Ae. c. trivirgatus (Temminck & Schlegel, 1848) – Mittleres Japan (Honshū, Awaji-shima, Sado und Oki) sowie Jeju-do

Alpinus-Gruppe

• Ae. c. irbii (Sharpe & Dresser, 1871) – Portugal (südlich des Tejo), Zentral- und Südspanien sowie Korsika
• Ae. c. italii (Jourdain, 1910) – Italien und südwestliches Slowenien
• Ae. c. siculus (Whitaker, 1901) – Sizilien
• Ae. c. tephronotus (Günther, 1865) – Lesbos und Samos, westliche und mittlere Türkei (äußerster Osten Thrakiens), Syrien und äußerster Norden des Irak
• Ae. c. major (Radde, 1884) – Kaukasus (von den nördlichen Vorgebirgen des Großen Kaukasus), Nordost-Anatolien (mindestens östlich von Şebinkarahisar), Georgien, Armenien, nördliches und mittleres Aserbaidschan
• Ae. c. alpinus (Hablizl, 1783) – südöstliches Aserbaidschan (Talış-Berge und Tiefland bei Lənkəran), Nord-Iran (ostwärts durch das Elburs-Gebirge und südlichen, kaspischen Regionen bis Gorgan) und südwestliches Turkmenistan (Kopet Dag)
• Ae. c. passekii (Zarudny, 1904) – äußerster Südosten der Türkei und West-Iran (Zagros-Gebirge südwärts bis Fars)
• Ae. c. vinaceaus (Verreaux, 1870) – West- bis Nordchina
• Ae. c. glaucolaris (Moore, 1855) – Zentralchina

Lebensraum

Jungvögel

Die Schwanzmeise bewohnt Lebensräume mit reich strukturierten Säumen und einem häufigen Wechsel zwischen bewaldeten oder bebuschten und offenen Flächen. Gerne werden bodenfeuchte Habitate, oft auch in Gewässernähe angenommen. Für die Errichtung des Nestes ist das Vorhandensein von dichtem Unterholz, einer gut entwickelten Strauchschicht, Dornsträuchern oder Koniferen wie Wacholder oder Jungfichten erforderlich.^[10]

In Mitteleuropa besiedelt sie daher lichte Laub- und Mischwälder in feuchten Habitaten, aber auch Heckenlandschaften und verbuschte Ruderalflächen. Sie ist auch seit mehreren Jahrzehnten in städtischen Biotopen wie Grünanlagen, Parks, Friedhöfen oder verwilderten Gärten zu finden. Lediglich das Innere geschlossener, einförmiger Forste meidet sie weitgehend.^[10]

In Nordeuropa brütet sie oft in Sümpfen, Mooren oder am Rande der Kulturlandschaft. In der Zone des borealen Nadelwalds werden bevorzugt Birkenbestände angenommen.^[10]

In Westeuropa ist sie vermehrt außerhalb von Wäldern in der Heckenlandschaft, Wacholderheiden und Trockenhängen mit Ginster zu finden. Im Mittelmeerraum besiedelt sie die dichte Macchie, in Kleinasien auch trockene Kiefernwälder und Olivenhaine.^[11]

Im Allgemeinen meidet sie ausgedehnte reine Nadelwälder, kommt aber in Mittelsibirien auch in Nadelmischwäldern aus Fichte, Tanne, Lärche und Sibirischer Zirbelkiefer vor, hier vermutlich aber ebenfalls in Waldrandhabitaten mit Beimengungen von Laubhölzern. In Südwestchina (Provinz Yunnan) besiedelt sie auch Kiefernwälder.^[12]

Im westlichen Teil des Verbreitungsgebietes kommt die Schwanzmeise für gewöhnlich in Höhenlagen bis 1000 m vor, vereinzelt findet man sie aber auch in Höhen bis 1300 m (Türkei), 1500 m (Kaukasus), 1800 m (Alpen) oder 1830 m (Iran). In Ostasien lebt sie vorwiegend in montanen Lebensräumen ab 500 m. In Japan findet man sie dort in Höhen bis 1600 m, in einigen chinesischen Provinzen (Jilin, Shaanxi, Gansu, Qinghai, Nordsichuan und Yunnan) in Höhen bis 3050 m. Meist wandert sie im Winter in tiefere Lagen ab, es gibt jedoch auch aus den Monaten Januar und Februar Beobachtungen aus solchen Höhen.^[12]

Ernährung

Die Nahrung der Schwanzmeise besteht zum allergrößten Teil aus kleinen Insekten und anderen Arthropoden sowie deren Larven und Eiern. Besonders kleine und kleinste Insekten werden von Schwanzmeisen gerne als Nahrung angenommen, Blattläuse und Schildläuse etwa. Diese werden vor allem von den äußeren Zweigen von Bäumen abgelesen. Eine erkennbare Spezialisierung gibt es dabei nicht. Durch saisonale oder lokale Gegebenheiten kann es aber dazu kommen, dass bestimmte Arten zur ausschließlichen Nahrungsquelle werden.

Pflanzliche Nahrung (z. B. Knospen, Sämereien, kleinen Beeren, Baumsaft, Flechten oder Algen an Zweigen) spielt im Allgemeinen eine geringe Rolle, kann jedoch besonders zur kalten Jahreszeit eine wertvolle Ergänzung des Nahrungsspektrums bilden. Dass sie an Winterfütterungen auch kleine Stücke von Nüssen, Talg, Brotkrumen, Käse oder sonstigem annehmen, zeigt, dass Schwanzmeisen nicht allzu spezialisiert sind.

Die Nestlingsnahrung unterscheidet sich kaum von der sonstigen, es wird aber bevorzugt größere Beute wie die Raupen von Schmetterlingen (Eichenwickler, Schwammspinner, Nonne etc.) verfüttert.

Familie mit acht Jungvögeln der britischen Unterart Ae. c. rosacaeus

Fortpflanzung

Schwanzmeisen werden mit Ende des ersten Lebensjahres geschlechtsreif und führen vermutlich eine monogame Saisonehe. Partnerwechsel oder eine Bindung über die Brutsaison hinaus sind zumindest bislang nicht belegt. Es findet eine Jahresbrut statt, das Vorkommen von Zweitbruten ist bislang nicht eindeutig nachgewiesen.^[13]

Revierbildung und Balz

Die Revierbildung erfolgt wie die Balz aus dem Winterschwarm heraus ab Mitte Januar – bei ungünstiger Witterung manchmal erst im März. Die Paare setzen sich immer häufiger vom Schwarm ab und besetzen innerhalb von dessen Territorium ein Brutrevier, das auch gegen andere Individuen des Schwarms verteidigt wird. Zunächst werden diese noch teilweise geduldet, später und besonders nach Fertigstellung des Nestes werden sie dann unter teils heftigen Reaktionen vertrieben. Bisweilen können die Reviere überlappen, was dann besonders bei eng beieinander stehenden Nestern zu Auseinandersetzungen führt.^[14]

Maßgeblich für die Gründung eines Reviers ist immer die Schwarmzugehörigkeit des Männchens. Vor allem unverpaarte Weibchen wandern manchmal ab und wechseln zu anderen Verbänden, häufig passiert dies vermutlich bei Revierstreitigkeiten zwischen den Schwärmen, in deren Verlauf das jeweilige Weibchen einfach die Seiten wechselt.^[7] Zumeist finden sich aber die Paare innerhalb eines Schwarms.^[14]

Im Allgemeinen beginnt die Auflösung des Schwarms mit dem Nestbau, es kann aber bei kalter Witterung dazu kommen, dass sich dieser wieder zusammenfindet. Dies kann eine vollkommene Aufgabe der Nester und ein gemeinsames Umherstreifen wie im Winter oder nur die zeitweilige Wiederaufnahme der nächtlichen Schlafgesellschaften bedeuten. Ansonsten nächtigen die Paare vom Schwarm getrennt. Ist das Nest nahezu fertiggestellt, übernachten sie im Inneren desselben, bis die Jungen ausfliegen.

Bei der Balz fliegt das Männchen schmetterlingsartig und ruckartig in Höhen von 5–6 m hinauf, spreizt und schließt den Schwanz in kurzen Abständen und lässt sich dann – oft gleichzeitig oder in Folge mit anderen Männchen – senkrecht herabgleiten.^[7] Auch die Nistplatzwahl und der Nestbau laufen sehr auffällig ab und tragen rituelle Züge.

Neststandort und Nistplatzwahl

Nest der Schwanzmeise

Während der Nistplatzwahl fliegen beide Partner auffällig und unter Rufen mit Nistmaterial umher, wobei das Männchen auf verschieden geeignete Orte aufmerksam macht. Es trägt meist ein sehr auffälliges, helles Stück Material wie eine Feder bei sich und wartet dann singend und flügelzitternd auf das Weibchen. Legt dieses etwas Moos oder ähnliches ab, ist über den endgültigen Standort entschieden.

Das Nest kann in Laub- wie Nadelbäumen, in rankenden Pflanzen, Hecken oder Büschen, in Wurzel- oder Dorngestrüpp, in Reisighaufen oder am Boden stehen. In Ausnahmefällen gab es Bruten in Höhlen oder Nistkästen. Die Höhe des Neststands ist sehr variabel, liegt aber meist zwischen 1,5 und 6 m.^[15] Nur ausnahmsweise wird das Nest am Boden oder in bis zu 30 m Höhe gebaut. Bei Laub- und jungen Nadelbäumen befindet es sich meist stehend in Stammnähe, bei alten Nadelbäumen wird es auch oft hängend in die äußeren Zweige gebaut. Solche Nester befinden sich meist recht hoch. Die Öffnung ist in der Regel zur sonnigsten Seite hin ausgerichtet.

Nest und Nestbau

Das Nest der Schwanzmeise ist ein kompakter, geschlossener und dickwandiger, ovaler Bau mit durchschnittlich zwischen 110 und 250 mm in der Höhe und zwischen 90 und 180 mm im Außendurchmesser. Er ist meist etwas höher als breit und seitlich etwas abgeflacht, das seitliche Schlupfloch von etwa 30 mm Durchmesser befindet sich fast immer in der oberen Hälfte, selten kann es deren zwei geben. Mit dem Heranwachsen der Jungvögel kann sich die Konstruktion etwas ausdehnen.^[16]

Das Nest mit Innendurchmesser zwischen 50 und 60 mm und einer Wandstärke von 10–30 mm ist oft fest mit den umliegenden Zweigen verbaut und daher kaum anfällig gegen Wind. Auch vor Regen und Kälte bietet es mit der starken Auspolsterung guten Schutz. Manchmal wird es oben nicht geschlossen und erinnert dann an das des Buchfinken.^[16]

Das Nest besteht außen aus fein verflochtenem Moos, Flechten und Spinnweben, aber auch Halme, Fasern sowie andere Pflanzenbestandteile, Federn, Wolle und Haare werden verbaut. Für die Außenhülle werden oft die Flechten des Nistbaumes verwendet, was gute Tarnung bewirkt. Die umfangreiche Polsterung besteht meist größten Teils aus Federn. Das Nistmaterial wird meist aus der näheren Umgebung zusammengesucht, zwecks Beschaffung der Federn werden aber auch Strecken bis zu 600 m in Kauf genommen.

Der von beiden Geschlechtern zu gleichen Teilen erbrachte Nestbau dauert oft bis zu 33 Tage, seltener bei schlechter Witterung 5–6 Wochen.^[17] In solchen Fällen kann es früh im Jahr zur vollständigen Aufgabe des Nestes kommen, ab März tritt dies seltener ein. Wird nach der Aufgabe des ersten ein Ersatznest errichtet, ist dieses meist innerhalb von 5–6 Tagen fertiggestellt, fällt dann aber weniger kompakt und schlechter gepolstert aus.

Das Nest wird von unten nach oben gebaut. Als erstes entsteht eine Plattform aus Moos oder ähnlichem, in die durch drehende Bewegungen eine Mulde geformt wird. Dann werden mit einer Geschwindigkeit von 1 bis 3,5 cm pro Tag die fein verfilzten Wände hochgezogen. Ein großer Teil der Bautätigkeit erfolgt dabei von innen. Am Ende werden die Wände vom innen bauenden Vogel noch einmal in die Höhe gezogen und das Dach geschlossen. Das Schlupfloch entsteht durch Aussparung und wird schließlich an der Unterkante verstärkt. Der „Rohbau“ nimmt etwa neun Tage in Anspruch. Als letzte Phase, die gleich lang dauern kann, folgt die sorgfältige Auspolsterung.^[18]

Gelege und Bebrütung

Ei (Sammlung Museum Wiesbaden)

Der Legebeginn erfolgt meist 1–7 Tage nach der Fertigstellung des Nestes, in Ausnahmefällen wurde noch am Nest gebaut, während ein Vogel schon brütete. Je nach Witterung liegt der Beginn der Brutperiode dabei zwischen Ende März und Ende April, seltener auch früher.^[19]

Das Gelege besteht meist aus 8–12, seltener nur aus 5–6 oder sogar aus bis zu 16 Eiern. Diese sind rundoval, an einem Ende etwas zugespitzt und fast glanzlos. Auf einem weißen bis gelblichweißen Grund sind sie zart gelblichbraun oder grau gesprenkelt. Die Fleckung verdichtet sich etwas am breiten Ende, fehlt aber oft bei einem Teil der Eier auch ganz oder ist kaum zu erkennen. Die Eier sind durchschnittlich 14 × 11 mm groß.^[19]

Es brütet ausschließlich das Weibchen, das in dieser Zeit vom Männchen gefüttert wird. Die Brutdauer liegt zwischen 12 und 18 Tagen,^[7] in Mitteleuropa beträgt sie meist 13–14 Tage.^[13]

Jungenaufzucht

Neben den beiden Altvögeln, von denen das Weibchen gelegentlich auch noch hudert, werden die Nestlinge von einer variablen Anzahl von Helfern gefüttert. Dies können bis zu acht^[7] mit dem Männchen verwandte Individuen sein. Durch die Hilfe anderer Altvögel ist es möglich, eine erstaunliche Anzahl von bis zu 12 Jungvögeln pro Brut großzuziehen. Welche Vögel eine Helferrolle einnehmen, ist nicht abschließend geklärt. Dabei kann es sich beispielsweise um Paare handeln, deren Brutversuch gescheitert ist. Diese helfen jedoch nie gemeinsam am gleichen Nest, sondern nur ihren jeweiligen Nestgeschwistern.

Die Jungen verlassen das Nest nach 14–18 Tagen, werden aber noch bis zu 14 weitere Tage von Eltern und Helfern gefüttert.^[7]

Literatur

• Urs N. Glutz von Blotzheim, K. M. Bauer: Handbuch der Vögel Mitteleuropas (HBV). Band 13/I: Passeriformes. 4. Teil: Muscicapidae – Paridae. AULA-Verlag 1993/2001, ISBN 3-923527-00-4.
• Simon Harrap, D. Quinn: Chickadees, Tits, Nuthatches and Treecreepers. Princeton University Press, Princeton/New Jersey 1995, ISBN 0-691-01083-8.
• J.-Å. Nilsson: Long-tailed Tit (Aegithalos caudatus) in W. J. M. Hagemeijer, M. J. Blair: The EBCC Atlas of European Breeding Birds – their distribution and abundance, T & A D Poyser, London 1997, ISBN 0-85661-091-7

Einzelnachweise

1. ↑ Harrap / Quinn (1995), S. 420, s. Literatur
2. ↑ Gestreift, streifig, weißlich oder weiß – oder: Wie sind die Schwanzmeisen-Phänotypen in Deutschland verbreitet?, Ornitho.de, abgerufen am 21. Oktober 2018
3. ↑ B. Bruun et al. (1991) Der Kosmos-Vogelführer. Die Vögel Deutschlands und Europas. Übersetzt und bearbeitet von P. H. Barthel. Stuttgart: Franckh-Kosmos. S. 270.
4. ↑ Glutz v. Blotzheim, S. 348, s. Literatur
5. ↑ Riehm (1970) in Glutz v. Blotzheim, S. 327, s. Literatur
6. ↑ Glutz v. Blotzheim, S. 351, s. Literatur
7. ↑ ^{a b c d e f} Harrap/Quinn, S. 422, s. Literatur
8. ↑ Glutz v. Blotzheim, S. 348, s. Literatur
9. ↑ Glutz v. Blotzheim, S. 323, s. Literatur
10. ↑ ^{a b c} Glutz v. Blotzheim, S. 337f, s. Literatur
11. ↑ Nilsson, s. Literatur
12. ↑ ^{a b} Harrap / Quinn (1995), S. 421, s.Literatur
13. ↑ ^{a b} Glutz v. Blotzheim, S. 346, s. Literatur
14. ↑ ^{a b} Glutz v. Blotzheim, S. 351, s. Literatur
15. ↑ C. Harrison, P. Castell, H. Hoerschelmann: Jungvögel, Eier und Nester der Vögel Europas, Nordafrikas und des Mittleren Ostens, Aula Verlag, Wiebelsheim 2004, ISBN 3-89104-685-5
16. ↑ ^{a b} Alle Maße aus Glutz v. Blotzheim, S. 342, s. Literatur
17. ↑ Harrap/Quinn, S. 422 sowie Glutz v. Blotzheim S. 343, s. Literatur
18. ↑ Glutz v. Blotzheim, S. 342f, s. Literatur
19. ↑ ^{a b} C. Harrison, P. Castell, H. Hoerschelmann: Jungvögel, Eier und Nester der Vögel Europas, Nordafrikas und des Mittleren Ostens, Aula Verlag, Wiebelsheim 2004, ISBN 3-89104-685-5 sowie Glutz v. Blotzheim, S. 345, s. Literatur

Bađošgaccet

Bađošgaccet (Aegithalos caudatus)

The fuffit or uin-bird (Aegithalos caudatus) is a common bird foond ootthrou Europe an Asie.

References

Händytiaine

Händytiaine (Aegithalos caudatus) on lindu.

Karjalankieline nimi

Linnun täs artikkelis käytetty nimi on kiännetty karjalan kieleh suomenkielizes nimespäi pyrstötiainen.

S Pfanestiili (Aegithalos caudatus; alemanischi Näme) isch e Singvogel, wo zo de Schwanzmaise ghört. S Pfanestiili bliibt dor s ganze Joor i Mitteleuropa und chunnt i de Alpe bis 2100 müM vor.

Uussie

S Pfanstiili isch e schwarz-wiiss-bruune chliine Vogel mit eme ganz lange dünne schwarze Schwanz, wo e wiisse Rand het. Sis Schnäbeli degege isch munzig. De Chopf und de Buuch sind wiisslich. Mandli und Wiibli gsiend gliichig uus. Pfanestiili wered 13 bis 15 cm grooss, hend e Spannwiiti vo 16 bis 19 Gramm und wöget nume 7 bis 9 Gramm.

Lebeswiis

S Pfanestiili lebt i Laub- und Mischwälder mit vill Underholz, i Pärk, Gärte und Füechtpiet, aber au i Sidlige, wos vill Büsch het. Si flüüget vo Busch zo Busch und fresset Insekte, Chnospe und picket au a Frücht. S Pfanestiili cha mit aim Fuess amene Ästli hange. S Zwitschere vo de Pfanestiili isch ganz fii und liislig. Si bauet i de Büsch en aiförmigs Nest us Mies, Flechte und Spinnjuppe. Zum Polstere vom Inere bruuchets bis 2000 Federe. Im Winter hockets eng anenand zämedränglet.

Literatur

• U. N. Glutz von Blotzheim, K. M. Bauer: Handbuch der Vögel Mitteleuropas (HBV). Band 13/I, Passeriformes (4. Teil): Muscicapidae – Paridae, AULA-Verlag 1993/2001, ISBN 3-923527-00-4
• S. Harrap, D. Quinn: Chickadees, Tits, Nuthatches and Treecreepers, Princeton University Press, Princeton/New Jersey 1995. ISBN 0-691-01083-8
• Stefan Ineichen (Hrsg.): Stadtfauna, 600 Tierarten der Stadt Zürich; Bern 2010; ISBN 978-3-258-07561-7
• J.-Å. Nilsson: Long-tailed Tit (Aegithalos caudatus) in W. J. M. Hagemeijer, M. J. Blair: The EBCC Atlas of European Breeding Birds – their distribution and abundance, T & A D Poyser, London 1997, ISBN 0-85661-091-7
• Heinz Staffelbach: Handbuch Schweizer Alpen; Bern 2008.ISBN 978-3-258-06895-4

Steirtmêezn (Aegithalos caudatus) zyn klêne veugeltjes uut de familie van de steirtmêezn (verwant an d'echte mêezn, mo ze zyn der gin sôorte van).

Uutzicht

Steirtmêezn komn nie langer of 15 cantmeiter, nundern steirt derbie ereeknd (ndien is langer of nunder lyf). Z'en dus e kort en round lyvetje, dat vanboovn zwort en (doenker)bruun is, upsyts roazachtig en vanounder vuul wit of lichtbruun. Nundern kop ku hêlegans wit zyn, mo 't kun oek zworte of brune striepn up stoan.

Van steirtmêezn is 'n bek kort en zwort en nundern steirt is oek zwort met witte bôretjes.

Verspreidienge en leefgebied

Steirtmêezn komn vôorn in bikan hêel Europa, mor oek in Azië (toet in Japan).

Ze komn 't mêeste vôorn in busschn, mor oek wel in ovetjes of parksjes.

Leevnswyze

Teetn

Z'eetn olle sôortn fernient (danze zoekn in boomn en struukn, ze komn verre nôois up de ground), mor in de wienter duvn z'oek wel notjes eetn, juste lyk aar mêezn (koolmêezn en pimpelmêezn).

Vôortplantienge

Nunder nest is round en toe en ze weevn ze me takkelieng, woa danze toene nog kobbenettn round doen. 't Wuvetje legt doa tusschn de zes en de twoof eiers in.

Doenieng

Buutn 't broedsezoen leevn steirtmêezn geregeld in groep.

Veltíta (frøðiheiti - Aegithalos caudatus)

Sí eisini

• Fuglar í Føroyum

Ο Αιγίθαλος ^[i] είναι στρουθιόμορφο πτηνό της οικογενείας των Αιγιθαλιδών, που απαντά και στον ελλαδικό χώρο. Η επιστημονική ονομασία του είδους είναι Aegithalos caudatus και περιλαμβάνει 17 υποείδη. ^[3]

• Στην Ελλάδα απαντούν κυρίως τα υποείδη Aegithalos caudatus macedonicus (Dresser, 1892) και Aegithalos caudatus tephronotus (Gunther, 1865) και, σπανιότερα, τα Aegithalos caudatus europaeus (Hermann, 1804) και Aegithalos caudatus caudatus (Linnaeus, 1758). ^[4][5][6]
• Οι αιγίθαλοι είναι γνωστοί για τις ακροβατικές τους ικανότητες, όταν κινούνται στις άκρες των κλαδιών και για την εξαιρετική φωλιά που κατασκευάζουν.

Τάση παγκόσμιου πληθυσμού

• Σταθερή → ^[7]

Ονοματολογία

Η επιστημονική ονομασία του γένους, είναι ελληνική, πιθανότατα συγγενική με τη λέξη αίγιθος, «=(αρχ). αδιευκρίνιστο πτηνό» άγνωστης λοιπής ετυμολογίας. ^[8] Υπάρχει και σχετική αναφορά στον Αριστοτέλη, («...πτηνόν τι της μελίσσης πολέμιον... ), αλλά παραμένει άγνωστη η ταυτότητα του πτηνού. ^[9]

Ο όρος caudatus στην επιστημονική ονομασία του είδους, είναι λατινική και προέρχεται από τη λέξη cauda «ουρά», με σαφή αναφορά στη μακριά ουρά του πτηνού. ^[10] Το ίδιο ισχύει και για την αγγλική του ονομασία (Long-Tailed Tit).

Συστηματική ταξινομική

O αιγίθαλος περιγράφηκε από τον Λινναίο ως Parus caudatus (Σουηδία, 1758). ^[11] Άλλωστε, μέχρι πριν κάποια χρόνια, ανήκε στην οικογένεια Παρίδες (Paridae). Το παλαιότερο υποείδος A. c. glaucogularis αναβαθμίστηκε σε διακριτό είδος A. glaucogularis και συμπεριέλαβε το, επίσης, παλαιότερο υποείδος A. c. vinaceous, vw A. g. vinaceus, πλέον.

Τα υποείδη διαχωρίζονται σε 3 μεγάλες ταξινομικές ομάδες (groups), που διακρίνονται μεταξύ τους από επί μέρους διαφορές σε χρωματισμούς και μορφολογικά στοιχεία των μελών τους:

• Ομάδα caudatus, Β. Ευρώπη και Ασία, περιλαμβάνει το υποείδος 3
• Ομάδα europaeus, Ν. και Δ. Ευρώπη, ΒΑ. Κίνα και Ιαπωνία, περιλαμβάνει τα υποείδη 2, 4, 8, 9, 10, 13, 15 και 16
• Ομάδα alpinus, Μεσόγειος και ΝΔ Ασία, περιλαμβάνει τα υποείδη 1, 6, 7, 11, 12, 14 και 17

Τα υποείδη, ενώ σε μεμονωμένες μόνον περιπτώσεις υβριδίζονται, εν τούτοις διαβαθμίζονται εξελικτικά (intergradation) σε μεγάλο ποσοστό, δηλαδή περνάει το ένα στο άλλο με όχι σαφώς οριοθετημένους χαρακτήρες, αλλά σταδιακά. Αυτό, δημιουργεί επιπρόσθετες δυσκολίες στο διαχωρισμό τους, ιδιαίτερα στις περιοχές όπου υπάρχει αλληλοεπικάλυψη των υποειδών. ^[12]

Γεωγραφική εξάπλωση

Γεωγραφική κατανομή των διαφόρων υποειδών του Aegithalos caudatus

Το είδος εμφανίζει ευρύ φάσμα κατανομής στον Παλαιό Κόσμο (οικοζώνες: Παλαιαρκτική και Ινδομαλαϊκή), ως αποκλειστικά επιδημητικό (καθιστικό) πτηνό, εκτός κάποιων μικρών μη-αναπαραγομένων πληθυσμών. Απαντά στο μεγαλύτερο μέρος της εύκρατης θαλάσσιας και ηπειρωτικής κλιματικής ζώνης, ενώ επεκτείνεται και σε κάποιες αρκτικές και υπο -τροπικές ζώνες.

Στην Ευρώπη, απουσιάζει μόνον από την Ισλανδία, τη Β. Φιννοσκανδιναβία, τα βόρεια νησιά της Σκωτίας, τις Βαλεαρίδες Νήσους -πλην Μαγιόρκας, την Σαρδηνία και την Κρήτη. Μικροί, μη-αναπαραγόμενοι πληθυσμοί απαντούν στην Σκανδιναβία και τιε Δαλματικές ακτές. Δια μέσου της Σιβηρίας, τα βόρεια όρια της επικράτειας βρίσκονται περίπου στις 60-61° N γεωγραφικό πλάτος, στη θάλασσα του Οχότσκ, ανατολικά μέχρι το νότιο τμήμα της Καμτσάτκας και τις Ν. Κουρίλες. Άλλες μεγάλες θέσεις, αποτελούν οι περιοχές ανατολικά της Μεσογείου, στη Μικρά Ασία, τον Καύκασο και την Υπερκαυκασία, το Β. Ιράκ, τα όρη Ζάγκρος και Ελμπούρτζ. Βόρεια της Μαύρης Θάλασσας «τρέχει» μία συμπαγής ζώνη, στις 49-53° Β, από την Ν. Ουκρανία , στο νότιο Βόλγα και κατά μήκος των Ουραλίων και του Β. Καζακστάν προς τα όρη Αλτάι και Σαγιάν της Μογολίας. Στη συνέχεια, η επικράτεια περνά μέσα από τη Μαντζουρία προς νότο, με τα απώτερα ανατολικά όρια στην Κορέα και την Ιαπωνία. ^[13]

Πηγές: ^[14][15][16]

(σημ. με έντονα γράμματα τα υποείδη που απαντούν στον ελλαδικό χώρο)

Μεταναστευτική συμπεριφορά

Ενήλικος αιγίθαλος (υποείδος A. c. caudatus)

Ο αιγίθαλος είναι καθιστικό είδος και, στην συντριπτική πλειονότητα του φάσματος κατανομής του, παραμένει όλο το έτος ως επιδημητικό πτηνό. Λίγες είναι οι περιπτώσεις που μεταναστεύει, αν και κατ’ ουσίαν πρόκειται για τοπικές μετακινήσεις που δεν ξεπερνούν σε απόσταση τα 100 χιλιόμετρα.

Τυχαίοι, περιπλανώμενοι επισκέπτες έχουν αναφερθεί μεταξύ άλλων από το Γιβραλτάρ, το Μαρόκο και την Τυνησία. ^[17]

• Στην Ελλάδα, ο αιγίθαλος απαντά ως επιδημητικό αλλά και ως διαβατικό πτηνό, ανάλογα με το υποείδος (τα υπ’ αριθ. 9, 17 βρίσκονται μόνιμα στη χώρα και τα 3, 4 είναι μεταναστευτικά) ^[18][19][20]

Βιότοπος

Οι αιγίθαλοι προτιμούν οικοτόπους με πλούσιο υπόστρωμα και συχνές, εναλλαγές μεταξύ ανοικτών και δασωδών ή θαμνωδών περιοχών. Θέσεις με υγρό έδαφος ή κοντά σε νερό γίνονται επίσης δεκτές. Για την κατασκευή της φωλιάς τους, απαιτούν την παρουσία πυκνής βλάστησης, όπως καλά ανεπτυγμένα στρώματα θάμνων, βάτους ή μικρά κωνοφόρα. Ως εκ τούτου, στην Κ. Ευρώπη εγκαθίστανται σε φωτεινά φυλλοβόλα και μικτά δάση σε υγρά ενδιαιτήματα, αλλά και σε δενδροστοιχίες και θαμνώδεις εκτάσεις σε υποβαθμισμένες θέσεις. Απαντώνται επίσης σε αστικά ενδιαιτήματα, όπως πάρκα, κήπους, νεκροταφεία και κατάφυτους κήπους, αλλά αποφεύγουν αρκετά το εσωτερικό ενός κλειστού, συνεχούς δάσους, χωρίς ξέφωτα. ^[21]

Στη Β. Ευρώπη, το είδος φωλιάζει συχνά σε βάλτους, τυρφώδη όξινα εδάφη (bogs), ή στις παρυφές μεγάλων τεχνητών χώρων αναψυχής. Επίσης, έχει προσαρμοστεί καλά στη ζώνη της σημύδας, στα δάση των βορεινών περιοχών της επικρατείας του ^[22] Στη Δ. Ευρώπη, όλο και περισσότερο απαντά εκτός των δασών, σε δενδροστοιχίες, ζώνες αρκεύθου και χέρσα εδάφη με ακανθώδεις θάμνους και ξερές πλαγιές. Κατά τα τελευταία χρόνια έχει ολοένα και περισσότερο την τάση να κινείται σε πάρκα και κήπους. ^[23] Στην περιοχή της Μεσογείου συχνά βρίσκεται σε ζώνες πυκνής μακίας, ενώ στη Μικρά Ασία, σε σχετικά ξηρά δάση από πεύκα και ελαιώνες, επίσης. ^[24]

Σε γενικές γραμμές, ο αιγίθαλος μπορεί να αποφεύγει εκτεταμένες περιοχές με αμιγή δάση κωνοφόρων, αλλά στην Κ. Σιβηρία εμφανίζεται σε μικτά δάση ερυθρελάτης, ελάτης και πεύκου και, κατά πάσα πιθανότητα, σε δασικά ενδιαιτήματα με δένδρα σκληρού ξύλου. Στη νοτιοδυτική Κίνα (επαρχία Γιουνάν), δημιουργεί αποικίες μέσα σε πευκοδάση. ^[25]

Στα δυτικά τμήματα της επικρατείας του, το είδος εμφανίζεται συνήθως μέχρι τα 1000 μ., αλλά μερικές φορές φθάνει έως τα 1300 μέτρα (Τουρκία ), τα 1500 μ. (Καύκασος), τα 1800 μ. (Άλπεις) ή και τα 1830μ. ( Ιράν) . Στην Α. Ασία, ζει κυρίως στα ορεινά ενδιαιτήματα άνω των 500 μέτρων. Στην Ιαπωνία, μπορεί να παρατηρηθεί έως τα 1600 μ., ενώ σε ορισμένες επαρχίες της Κίνας (Jilin, Shaanxi, Gansu, Qinghai, Sichuan και βόρειο Yunnan), έως τα 3050 μέτρα. Αυτοί οι πληθυσμοί, βέβαια, συνήθως μετακινούνται το χειμώνα σε μικρότερα υψόμετρα, αλλά υπάρχουν και περιπτώσεις, στους μήνες Ιανουάριο και Φεβρουάριο, που παρατηρούνται σε τέτοια υψόμετρα. ^[26]

Στο Ηνωμένο Βασίλειο, τα πέντε πρώτα προτιμώμενα οικοσυστήματα, στατιστικά, είναι κατά σειράν τα εξής: Πλατύφυλλα δένδρα, Θαμνώδεις περιοχές, Χωριά, Κωμοπόλεις και Αρόσιμες εκτάσεις. ^[27]

• Στην Ελλάδα, o αιγίθαλος απαντά σε πλατύφυλλα δάση και θαμνώδεις περιοχές, ^[28] δάση κωνοφόρων και μικτά, συνήθως με πλουσιο υποόροφο, καθώς και σε μακία γη. ^[29]

Μορφολογία

Η μακριά ουρά του αιγίθαλου είναι από τα κύρια διαγνωστικά του στοιχεία

Ο αιγίθαλος ξεχωρίζει εύκολα λόγω του ότι έχει μικρό μέγεθος και, συγκριτικά, πολύ μεγάλη ουρά. Γενικά, οι χρωματισμοί του ποικίλλουν ανάλογα με το υποείδος και τη γεωγραφική κατανομή, ενώ είναι χαρακτηριστική η ποικιλομορφία στα επί μέρους μορφολογικά στοιχεία, γεγονός που εν μέρει δικαιολογεί την ύπαρξη ενδιαμέσων εξελικτικών μορφών (intergradation). Ο γενικότερος χρωματισμός που επικρατεί στο πτέρωμα είναι ροζ-γκρι, σε ένα ασυνήθιστο συνδυασμό, ενώ είναι από τα μικρότερα σε βάρος ευρωπαϊκά πουλιά.

Έτσι, ένα από τα κύρια ευρωπαϊκά υποείδη, το Aegithalos caudatus caudatus έχει άσπρο κεφάλι, ενώ το Aegithalos caudatus europaeus, διαθέτει μία χαρακτηριστική μαύρη λωρίδα σε κάθε πλευρά του κεφαλιού, που ξεκινάει μπροστά από τον οφθαλμό και, διαγράφοντας ένα τόξο παράλληλο με την κορυφή του κεφαλιού, καταλήγει στον τράχηλο όπου ενώνεται με τη σκούρα ράχη. Ωστόσο, αυτή η λωρίδα μπορεί να ποικίλει σε πλάτος και χρωματική ένταση, ενώ δεν είναι ασυνήθιστο να είναι ανεπαίσθητα διακριτή. Μπορεί να παρατηρείται επίσης, ένα σκοτεινό «μπάλωμα» στην περιοχή του λαιμού.

Τα μάγουλα, ο λαιμός και οι πλευρές του λαιμού έχουν ένα «βρώμικο» λευκό χρώμα καθώς και το κάτω μέρος, ενώ στις πλευρές και στην κοιλιά διακρίνεται ένα κοκκινωπό χρώμα που αναμιγνύεται με το άσπρο και, μπορεί να ποικίλλει από κοκκινο-καφέ έως βυσινί. Η πάνω επιφάνεια είναι μαύρη σε μεγάλο ποσοστό, αλλά με έναν ευρύ ροζ τομέα στην περιοχή των ώμων. Οι πτέρυγες έχουν σκούρο γκρι-καφέ χρώμα, αλλά διαθέτουν ανοικτόχρωμα άκρα. Η ασπρόμαυρη ουρά είναι στενή και πολύ μεγάλη σε μήκος σε σχέση με το μέγεθος του πτηνού και, αποτελεί το κύριο γνώρισμά του . Οι ταρσοί και τα πόδια έχουν σκούρο καφέ χρώμα. Οι οφθαλμοί είναι πολύ μικροί και φέρουν χαρακτηριστικό έγχρωμο δακτύλιο, ελαφρώς παχύτερο στο βλέφαρο, με το χρώμα του να ποικίλλει ανάλογα με το υποείδος (στο Α. c. europaeus είναι κίτρινο-λεμονί, για παράδειγμα). Η ίριδα είναι σκούρα καφέ.

Τα φύλα είναι όμοια, αλλά τα νεαρά άτομα έχουν σκούρα κεφάλια με μια ανοιχτόχρωμη οβάλ περιοχή στην κορυφή, πολύ καφέ στην άνω επιφάνεια χωρίς ροζ χρώμα στους ώμους. Το κεντρικό ζεύγος των πηδαλιωδών πτερών είναι μικρότερο από τα υπόλοιπα και ο οφθαλμικός δακτύλιος είναι κόκκινος.

Βιομετρικά στοιχεία

• Μήκος σώματος: (13-) 14 (-16) εκατοστά, από τα οποία, 6-7 (-10) εκατοστά ανήκουν στην ουρά
• Άνοιγμα πτερύγων: 18 εκατοστά
• Μήκος χορδής πτέρυγας: ♂ 6,2 ± 0,2 εκατοστά [Εύρος 6,0 – 6,4 εκατοστά (σε δείγμα Ν=961 ατόμων στο Ηνωμένο Βασίλειο)], ♀ 6,0 ± 0,2 εκατοστά [Εύρος 5,8 – 6,3 εκατοστά (Ν=1.668)]
• Βάρος: ♂ 7,2 – 8,7 γραμμάρια (Ν=730), ♀ 7,1 – 9,3 γραμμάρια (Ν=1.340) ^[30]

(Πηγές: ^{[31][32][33][34][35][36][37][38][39][40][41][42]})

Τροφή

Η διατροφή του αιγίθαλου αποτελείται κυρίως από μικρά έντομα ή άλλα αρθρόποδα μαζί με τις προνύμφες και τα αυγά τους. Ιδιαίτερη προτίμηση δείχνει στα μικρά και πολύ μικρά έντομα όπως οι αφίδες και τα συναφή σε μέγεθος. Αυτά συλλέγονται κυρίως από τα εξωτερικά κλαδιά των δέντρων, χωρίς να γίνονται διακρίσεις, αν και ανάλογα με την εποχή και τις τοπικές συνθήκες, μπορεί ορισμένα είδη να είναι η αποκλειστική πηγή τροφής.

Φυτική ύλη, όπως μπουμπούκια, σπέρματα, μικρά σωροκάρπια (berries), χυμοί από το φλοιό δέντρων, λειχήνες ή φύκια από τα κλαδιά παίζουν γενικά δευτερεύοντα ρόλο, ωστόσο, ιδιαίτερα κατά τις ψυχρές περιόδους αποτελούν πολύτιμη προσθήκη στη διατροφή του. Στις αστικές περιοχές όπου συχνάζουν, οι αιγίθαλοι δεν έχουν κανένα πρόβλημα να δεχθούν «ανθρωπογενή» τροφή, όπως μικρά κομμάτια ξηρών καρπών, ψίχουλα, τυρί, κ.ο.κ. Πάντως, σπάνια αναζητούν την τροφή τους σε τεχνητές ταϊστρες, όπως κάνουν τα συγγενικά τους πτηνά (λ.χ. οι παπαδίτσες) ^[43], όμως συχνά κρέμονται από τεχνητά δίχτυα με τροφή για πουλιά. Η διατροφή των νεοσσών δεν είναι πολύ διαφορετική από εκείνη των ενηλίκων, αλλά τροφοδοτούνται κατά προτίμηση με μεγαλύτερα θηράματα, όπως είναι οι κάμπιες των πεταλούδων ή των νυχτοπεταλούδων.

Ηθολογία

Ακροβατικά

Ενήλικος αιγίθαλος στην αγαπημένη του στάση

Οι αιγίθαλοι, διαθέτουν συνδυασμό πολύ ελαφρού σώματος και μακριάς ουράς, την οποία χρησιμοποιούν για την ακριβή εξισορρόπηση του σώματός τους, στην αναζήτηση τροφής στά ακραία σημεία των κλαδιών, όπου κινούνται αδιάκοπα και σχεδόν ποτέ δεν μένουν ακίνητοι σε ένα σημείο. ^[44]Περίπου το 80 % της αναζήτησης τροφής τους πραγματοποιείται στο συγκεκριμένο οικολογικό θώκο. ^[45] Πειράματα έχουν δείξει ότι, ακόμη και αν κάποια συγγενικά πτηνά, όπως η γαλαζοπαπαδίτσα είχαν το συγκεκριμένο μήκος ουράς, δεν θα είχαν τις ίδιες «ακροβατικές» ικανότητες. ^[46]

Πράγματι, οι αιγίθαλοι διαθέτουν εκπληκτικές δυνατότητες, στο να ισορροπούν άψογα, ακόμη και στα απώτατα άκρα των πιο λεπτών κλαδιών. Μπορούν άνετα να κρέμονται ανάποδα, ακόμη και στο ένα πόδι και, μάλιστα, εκτελούν μικρά άλματα από κλαδί σε κλαδί σε αυτή ακριβώς τη στάση. Επίσης, μπορούν εύκολα να «στρίβουν» το σώμα τους κατά γωνίες 90° και, να μεταπηδούν στη νέα θέση, πάντοτε σε τέλεια ισορροπία.

Πάντως, παρά τις εξαιρετικές τους ικανότητες να κινούνται στα κλαδιά, διαθέτουν μάλλον «αδύναμη», αδέξια και περιορισμένη πτήση από δένδρο σε δένδρο. Αντίθετα με τις συγγενικές παπαδίτσες, η πτήση τους δεν είναι «κυματιστή» (undulating). ^{[47][48][49][50]}

Κοινωνική συμπεριφορά

Ο αιγίθαλος είναι από εκείνα τα είδη πτηνών που έχουν μελετηθεί επισταμένως, ως προς την κοινωνική τους συμεπιριφορά, σε παγκόσμιο επίπεδο. Η κοινωνική «ζωή» του αιγίθαλου είναι αρκετά έντονη. Εκτός αναπαραγωγικής εποχής, απαντά σε μικρές ομάδες των 3 έως 30 ατόμων, που αποτελούνται από οικογένειες και «φιλικά» άτομα, που έχουν βοηθήσει στην ανατροφή των νεοσσών (βλ. Θέσεις). ^[51]

Έτσι δείχνουν ισχυρή συνοχή και ικανότητα να διεκδικήσουν μια συγκεκριμένη περιοχή, από άλλα αντίστοιχα σμήνη. ^[52]Τα όρια αυτών των περιοχών καθορίζονται συνήθως από φυσικά ή τεχνητά «σύνορα», όπως είναι οι δασικές άκρες ή οι δρόμοι. Το μέγεθος της εκάστοτε περιοχής σχετίζεται με το μέγεθος του σμήνους. ^[53]

Λόγω υψηλού μεταβολισμού, ο οποίος κατά κανόνα συμβαδίζει με το μικρό σωματικό μέγεθος, ο αιγίθαλος αφιερώνει στην αναζήτηση της τροφής του μεγάλο μέρος της ημέρας, περίπου 50% υπό κανονικές συνθήκες, αλλά μερικές φορές το χειμώνα, φθάνει το 90-96% (!) ^[54] Κάποιες φορές διανύει μεγάλες -για το μέγεθός του- αποστάσεις σε μια ημέρα (συνήθως 3-5 , μερικές φορές έως και 11 χιλιόμετρα). Συνήθως, κάθε στάση για τροφή διαρκεί 2-15 λεπτά, για να επαναληφθεί η μετακίνηση, κατόπιν .

Στα χειμερινά σμήνη, οι αιγίθαλοι κοιμούνται έχοντας στενή σωματική επαφή μεταξύ τους, εξασφαλίζοντας με αυτό τον τρόπο μεγαλύτερη αντοχή στις πολύ χαμηλές θερμοκρασίες. ^[55] Οι θέσεις κουρνιάσματος βρίσκονται συνήθως σε πυκνούς θάμνους 1-10 μέτρων ύψους και, οι χώροι προετοιμάζονται επιμελώς, με τα άτομα του σμήνους να συγκεντρώνονται σταδιακά. Φαίνεται, μάλιστα, ότι υπάρχει ιεραρχία στη διάταξη των ατόμων, με τα «ισχυρότερα» μέλη να αθροίζονται στο μέσον της αγέλης. Μερικές φορές, η διαδικασία αυτή διαταράσσεται από κάποια άτομα που αμφισβητούν την εγκατεστημένη ιεραρχική δομή, επικρατεί ένα μικρό πανδαιμόνιο έως και 30 λεπτά και, κατόπιν η ισορροπία αποκαθίσταται. Οι ουρές των πουλιών που παρατάσσονται στα άκρα «βλέπουν» σε διαφορετικές κατευθύνσεις, με αποτέλεσμα να δημιουργείται η αίσθηση ενός σφαιρικού σχηματισμού, με μυτερές άκρες. Το πρωί, η συνάθροιση διαλύεται χωρίς περαιτέρω «τελετουργικά».

Φωνή

[*http://www.xeno-canto.org/species/Aegithalos-caudatus Δείγματα φωνής] (εξωτερικός σύνδεσμος)

Αναπαραγωγή

Θέσεις

Οι αιγίθαλοι αποκτούν σεξουαλική ωριμότητα, ήδη από το πρώτο έτος της ζωής τους και, φαίνεται να είναι μονογαμικοί, αλλά εάν δεν έχουν ακόμη κατοχυρωθεί οι θέσεις φωλιάσματος, μπορεί να υπάρξει αλλαγή συντρόφου. Η ωοτοκία πραγματοποιείται άπαξ ή σε εξαιρετικές περιπτώσεις δύο φορές ^[56] σε κάθε αναπαραγωγική περίοδο και, εάν καταστραφεί, σε πολλές περιπτώσεις οι εταίροι που είχαν την απώλεια, βοηθούν άλλα ζευγάρια να μεγαλώσουν τα μικρά τους, μία συμπεριφορά που δεν παρατηρείται συχνά στον κόσμο των ωδικών πτηνών. Συχνά, μάλιστα, δύο ζευγάρια ενώνουν τις δυνάμεις τους και μεγαλώνουν όλα τα μικρά, όλοι μαζί. ^[57], ενώ έχουν παρατηρηθεί μέχρι και 8 άτομα να συνεργάζονται. ^[58]

Ενήλικος αιγίθαλος

Ο χώρος φωλιάσματος καταλαμβάνεται από μικρά σμήνη που συρρέουν, ήδη από τα μέσα Ιανουαρίου - μερικές φορές, σε κακές καιρικές συνθήκες τον Μάρτιο. Σχηματίζονται ζευγάρια μέσα στο σμήνος, που υπερασπίζονται το έδαφός τους από μέλη άλλων σμηνών. Μάλιστα, τα αρσενικά τείνουν να αναζητούν τα θηλυκά μέσα στο πρωταρχικό σμήνος, ενώ τα θηλυκά τείνουν να αναζητούν τα αρσενικά σε γειτονικά σμήνη. ^[59]

Στην αρχή, οι διεκδικήσεις γίνονται ακόμη μερικώς ανεκτές, αργότερα όμως και ειδικά μετά την ολοκλήρωση της φωλιάς, υπάρχουν ισχυρές αντιδράσεις, ειδικά όταν οι φωλιές είναι δομημένες ανά πυκνά διαστήματα. ^[60] Σε γενικές γραμμές, έρχεται κατόπιν ο διαχωρισμός των ζευγαριών μέσα στο σμήνος, αλλά μπορεί σε κρύο καιρό να επανέλθει ο αρχικός συγχρωτισμός. Αυτό μπορεί να σημαίνει μια σκληρή εργασία στη δόμηση των φωλιών, που αποτελούν πανέμορφες κατασκευές και, όταν φωλιά έχει ολοκληρωθεί, το ζευγάρι παραμένει μαζί μέχρι τα νεαρά να την εγκαταλείψουν.

Το αρσενικό επιλέγει διάφορες θέσεις κατασκευής της φωλιάς και τις «προτείνει» στο θηλυκό, κρατώντας κάτι χαρακτηριστικό στο ράμφος του, όπως ένα μεγάλο φτερό λ.χ., και κελαηδάει στο θηλυκό με τρεμάμενες πτέρυγες. Μετά την επιλογή της θέσης, αρχίζει η κατασκευή της περίτεχνης φωλιάς.

Στις περιοχές όπου αναπαράγεται (βλ. Βιότοπος), ο αιγίθαλος κατασκευάζει τη φωλιά του πάνω σε μεγάλους και πυκνούς θάμνους, συνήθως αγκαθωτούς, 1,5-6 μέτρα από το έδαφος, προς την άκρη του φυτού, ωστόσο καλά κρυμμένη (Singer). Μπορεί όμως να φωλιάσει και σε κωνοφόρα ή φυλλοβόλα δένδρα, στη διχάλα ενός κλάδου ή κοντά στον κορμό, αρκετά ψηλά, μέχρι 22-25 μέτρα από το έδαφος ^[61] και, με την είσοδο της φωλιάς να βλέπει προς την ηλιόλουστη πλευρά του φυτού. Σε εξαιρετικές περιπτώσεις, η φωλιά κατασκευάζεται σε τρύπες ή είναι τεχνητή.

Φωλιά

Η φωλιά του αιγίθαλου είναι ένα μικρό έργο τέχνης, υπόδειγμα αλληλοΰφανσης των υλικών και ανθεκτικότητας. Αποτελεί μια πολύ χαρακτηριστική, σφαιρική-οβάλ κατασκευή, συμπαγή και μεγάλη σε διάμετρο, κλειστή και με παχύ τοίχωμα, οι διαστάσεις της οποίας κυμαίνονται από 11-25 εκατοστά σε μάκρος και από 9-18 εκατοστά σε φάρδος, είναι δηλαδή, ελαφρά στενόμακρη και πλευρικά πεπλατυσμένη, με ένα μικρό «παραθυράκι» περίπου 3 εκατοστών διαμέτρου για είσοδο, σχεδόν πάντα στο άνω ήμισυ. Σε σπάνιες περιπτώσεις μπορεί να υπάρχουν δύο είσοδοι. Με την ανάπτυξη των νεαρών πτηνών, η συνολική κατασκευή μπορεί να επεκταθεί λίγο. ^[62] Η εσωτερική διάμετρος είναι μεταξύ 5 και 6 εκατοστών, ενώ το πάχος τοιχώματος 1-3 εκατοστά. Η φωλιά είναι συχνά μόνιμα πακτωμένη με τους γύρω τομείς και, ως εκ τούτου, ανθεκτική στους δυνατούς ανέμους. Ακόμη και κάτω από συνεχή βροχή και κρύο, με την ισχυρή επένδυση που έχει προσφέρει καλή προστασία.

Αιγίθαλος στη φωλιά του

Η φωλιά είναι δομημένη με βρύα, λειχήνες και ιστούς αράχνης, αλλά επίσης μπορεί να ενσωματώνονται, ίνες και άλλο φυτικό υλικό, φτερά, μαλλί και τρίχες.

• Τα κομμάτια ιστού της αράχνης, λειτουργούν εξαιρετικά ως στερεωτικά της όλης δομής, λόγω της υψηλής τους ανθεκτικότητας. Αυτό οφείλεται σε δύο λόγους: πρώτον, ο ιστός που χρησιμοποιείται, είναι εκείνο το είδος ιστού που χρησιμοποιούν οι αράχνες για να στερεώνουν και να προφυλάσσουν τα αυγά τους (egg cocoon silk), που είναι το ανθεκτικότερο που παράγουν οι αδένες τους. Και δεύτερον, τα μικρά θάλλια των βρύων λειτουργούν ως άγκιστρα που πλέκονται περίτεχνα με τον ιστό της αράχνης, ο οποίος εφοδιάζει την όλη δομή με μικρές θηλιές. Η όλη κατασκευή θυμίζει έντονα τη προηγμένη τεχνολογία στα συνθετικά υφάσματα βέλκρο (velcro)! ^[63]

Το εξωτερικό συνήθως επικαλύπτεται με λειχήνες, με αποτέλεσμα μια πολύ καλή κάλυψη παραλλαγής. Το υλικό επίστρωσης του εσωτερικού της φωλιάς, αποτελείται κατά το μεγαλύτερο μέρος από φτερά. Όλα τα υλικά επιλέγονται από τη γύρω περιοχή, αλλά μπορούν επίσης, να διανυθούν αποστάσεις έως και 600 μέτρα, για τη συλλογή τους .

• Τα νούμερα είναι, κάποιες φορές, εντυπωσιακά: έχουν καταμετρηθεί μέχρι και 3000 κομμάτια από λειχήνες στην επικάλυψη και, μέχρι 2600 κομμάτια από φτερά στην εσωτερική επίστρωση της φωλιάς! ^[64]

Η φωλιά, κατασκευάζεται και από τα δύο φύλα, και παίρνει συχνά μέχρι και 33 ημέρες για να ολοκληρωθεί, αλλά σε κακές καιρικές συνθήκες μπορεί να πάρει 5-6 εβδομάδες. ^[65][66] Σε εξαιρετικά δύσκολες συνθήκες, η κατασκευή μπορεί να οδηγηθεί στην πλήρη ματαίωση, αλλά από το Μάρτιο και μετά, η περίπτωση αυτή εμφανίζεται λιγότερο συχνά. Εάν η φωλιά καταστραφεί και χρειαστεί αντικατάσταση, τότε συνήθως μία νέα ολοκληρώνεται μέσα σε 5-6 ημέρες, αλλά το τίμημα είναι μια κακή κατασκευή που μπορεί στη συνέχεια να καταπέσει και, συχνά είναι επίσης λιγότερο συμπαγής και κακοεπιστρωμένη.

Η φωλιά κατασκευάζεται από τη βάση προς την είσοδο. Πρώτα, μια πλατφόρμα από μαλακό υλικό διαμορφώνεται, με περιστροφικές κινήσεις του σώματος και, στη συνέχεια, «πλέκονται» τα τοιχώματα με ταχύτητα 1 έως 3,5 εκατοστών ανά ημέρα. Ταυτόχρονα, ο άλλος γονέας δουλεύει το εσωτερικό της φωλιάς, μέχρις ότου ολοκληρωθούν τα τοιχώματα και η φυσιολογική δημιουργία της οπής εισόδου-εξόδου, η οποία όμως στο τέλος ενισχύεται στο κατώτερο άκρο της. Το εξωτερικό «σοβάτισμα» με τους λειχήνες διαρκεί περίπου 9 ημέρες για να ολοκληρωθεί, για να ακολουθήσει κατόπιν το τελικό στάδιο, της επίστρωσης δηλαδή του εσωτερικού της φωλιάς. ^[67]

Η γέννα πραγματοποιείται αργά το Μάρτιο ή στις αρχές Απριλίου, συνήθως 1-7 ημέρες μετά την ολοκλήρωση της φωλιάς. Αποτελείται από 8-12, περιστασιακά από 5-16 πολύ μικρά αυγά, διαστάσεων 14,2 Χ 10,8 χιλιοστών και βάρους 0,9 γραμμαρίων, περίπου, από τα οποία το 6% είναι κέλυφος. ^[68][69] Η εναπόθεση των αυγών γίνεται μέρα παρά μέρα. Η επώαση πραγματοποιείται μόνον από το θηλυκό, ενώ το αρσενικό την εφοδιάζει με τροφή και, η διάρκειά της είναι 12-14 ημέρες, περίπου. ^[70]

Νεαροί αιγίθαλοι

Οι νεοσσοί είναι φωλεόφιλοι, γεννιούνται δηλαδή γυμνοί και ανήμποροι και, χρειάζονται άμεση προστασία από τους γονείς τους. Σιτίζονται και από τους δύο γονείς, ή άλλους «βοηθούς» (βλ. Θέσεις), ενώ παραμένουν στη φωλιά για 14-18 ημέρες, οπότε αποκτούν κανονικό πτέρωμα και είναι ικανά να πετάξουν. Αφού εγκαταλείψουν τη φωλιά, τρέφονται από τους γονείς τους για ακόμη 10-14 ημέρες. ^[71][72] Πάντως το ποσοστό επιτυχίας της γέννας είναι μικρό, περίπου 17%, διότι οι φωλιές των αιγιθάλων, συχνά λεηλατούνται από φυσικούς θηρευτές. ^[73] Στο τέλος της αναπαραγωγικής περιόδου, κατά τους μήνες Ιούνιο-Ιούλιο, τα πουλιά επανασχηματίζουν τα χειμερινά σμήνη στις χειμερινές επικράτειες. ^[74]

• Στην Ελλάδα, ο αιγίθαλος παραμένει καθ’ όλη τη διάρκεια του έτους, με τα υποείδη 9 και 17 να φωλιάζουν, κυρίως στη βόρεια και κεντρική χώρα, ενώ τα υποείδη 3 και 4 απαντώνται ως διαβατικά (βλ. Πίνακα υποειδών). ^[75][76]

Κατάσταση πληθυσμού

Σε παγκόσμιο επίπεδο, το είδος παραμένει αρκετά κοινό, εκτός από τα άκρα της κατανομής του (Harrap &Quinn, 1996). Η IUCN, η Birdlife International και η British Trust για την Ορνιθολογία (BTO), κατατάσσουν το είδος ως «Ελαχίστης Ανησυχίας» (LC), χωρίς ιδιαίτερες απειλές. ^[77]

Τους μεγαλύτερους αναπαραγωγικούς πληθυσμούς στην Ευρώπη, διαθέτουν η Γαλλία, η Ρωσία και η Ισπανία. ^[78]

Ωστόσο, λόγω του μικρού μεγέθους τους, οι αιγίθαλοι είναι ευάλωτοι σε ακραίες χανηλές θερμοκρασίες, με απώλειες πληθυσμού έως και 80% που καταγράφεται σε περιόδους παρατεταμένου ψύχους. Πάντως, θεωρείται ότι οι πληθυσμοί γρήγορα επιστρέφουν στα προηγούμενα επίπεδα λόγω του υψηλού δυναμικού αναπαραγωγής τους. ^[79] Στην Ευρώπη, οι τάσεις από το 1980 δείχνουν ότι οι πληθυσμοί έχουν υποστεί μια μέτρια μείωση (p <0,01), με βάση τα προσωρινά στοιχεία για 21 χώρες από την Πανευρωπαϊκή Προγράμματος Παρακολούθησης Κοινών Πουλιών (EBCC / RSPB / BirdLife / Στατιστική Ολλανδία? Π. Voříšek in litt. 2008). Συμπεριλαμβάνεται στα είδη του Παραρτήματος ΙΙ της Σύμβασης της Βέρνης.

Κατάσταση στην Ελλάδα

Παρόλο που, στην ηπειρωτική Ελλάδα (κυρίως το υποείδος A. c. macedonicus) , ο αιγίθαλος έχει ευρεία εξάπλωση, δεν παρατηρείται συχνά, αν και είναι πιο διαδεδομένος στην βόρεια χώρα. Αντίθετα, από τα νησιά, απαντά μόνο στην Λέσβο και την Σάμο (υποείδος A. c. tephronotus) αλλά, και πάλι, δεν είναι κοινό πτηνό. ^[80]

Άλλες ονομασίες

Στον ελλαδικό χώρο o Αιγίθαλος απαντά και με τις ονομασίες Μακρονούρης, Ορίτης, ενώ είναι πιθανόν η Ακανθυλίς του Αριστοτέλη. ^[81]

Σημειώσεις

i. ^{^} Η λέξη απαντά και με την εκδοχή Αιγίθαλλος. ^[82]

Παραπομπές

Πηγές

• BirdLife International. 2004. Birds in Europe: population estimates, trends and conservation status. BirdLife International, Cambridge, U.K.
• Cramp, S. and Perrins, C. (1993) Handbook of the birds of Europe, the Middle East and North Africa: the birds of the Western Palearctic: Flycatchers to Shrikes. Volume 8. Oxford, Oxford University Press.
• Crick, H. Q. P.; Dudley, C.; Glue, D.E.; Thomson, D.L. 1997. UK birds are laying earlier.Nature 388: 526.
• Crick, H. Q. P.; Sparks, T.H. 1999. Climate change related to egg-laying trends. Nature399: 423-424.
• del Hoyo, J., Elliott, A., and Sargatal, J. 1996. Handbook of the Birds of the World, vol. 3: Hoatzin to Auks. Lynx Edicions, Barcelona, Spain.
• Gaston, A. J. (1973) The ecology and behaviour of the Long-tailed Tit. Ibis, 115(3), pp.330-351
• Glen, N. W. and Perrins, C. M. (1988) Cooperative breeding by long-tailed tits. British Birds, 81(12), pp.630-641
• Hansell, Michael Henry (2007). Built by animals: the natural history of animal architecture. Oxford University Press. pp. 76, 77. ISBN 978-0-19-920556-1. Retrieved 1 July 2011
• Harrap S., D. Quinn: Chickadees, Tits, Nuthatches and Treecreepers, Princeton University Press, Princeton/New Jersey 1995. ISBN 0-691-01083-8
• Hatchwell, B. J., et al. (1999) Reproductive success and nest-site selection in a cooperative breeder: effect of experience and a direct benefit of helping. The Auk, 116(2), pp.355-363
• IUCN. 2012. IUCN Red List of Threatened Species (ver. 2012.1). Available at:http://www.iucnredlist.org. (Accessed: September, 2015).
• Jenni, L.; Kery, M. 2003. Timing of autumn bird migration under climate change: advances in long-distance migrants, delays in short-distance migrants. Proceedings of the Royal Society of London Series B 270(1523): 1467-1471.
• Nilsson J.-Å.: Long-tailed Tit (Aegithalos caudatus) in W. J. M. Hagemeijer, M. J. Blair: The EBCC Atlas of European Breeding Birds – their distribution and abundance, T & A D Poyser, London 1997, ISBN 0-85661-091-7
• U. N. Glutz von Blotzheim, K. M. Bauer: Handbuch der Vögel Mitteleuropas (HBV). Band 13/I, Passeriformes (4. Teil): Muscicapidae – Paridae, AULA-Verlag 1993/2001, ISBN 3-923527-00-4
• Α. Κανέλλης στην Πάπυρος-Λαρούς Μπριτάνικα, τόμος 4, λήμμα «Αιγίθαλος»

Βιβλιογραφία

• «Το Κόκκινο Βιβλίο των Απειλουμένων Σπονδυλοζώων της Ελλάδας» (RDB), Αθήνα 1992
• Bertel Bruun, Birds of Britain and Europe, Hamlyn 1980.
• Bob Scott and Don Forrest, The Birdwatcher’s Key, Frederick Warne & Co, 1979
• Christopher Perrins, Birds of Britain and Europe, Collins 1987.
• Colin Harrison & Alan Greensmith, Birds of the World, Eyewitness Handbooks, London 1993
• Colin Harrison, Nests, Eggs and Nestlings Of British and European Birds, Collins, 1988.
• Dennis Avon and Tony Tilford, Birds of Britain and Europe, a Guide in Photographs, Blandford 1989
• Detlef Singer, Field Guide to Birds of Britain and Northern Europe, The Crowood Press, Swindon 1988
• Enticott Jim and David Tipling: Photographic Handbook of the Seabirds of the World, New Holland, 1998
• Gray, Mary Taylor The Guide to Colorado Birds, Westcliffe Publishers, 1998
• Handrinos & Akriotis, The Birds of Greece, Helm 1997
• Χανδρινός Γ. και Δημητρόπουλος Α.: Τα Αρπακτικά Πουλιά της Ελλάδας, εκδ. Ευσταθιάδης, Αθήνα, 1982
• Hermann Heinzel, RSR Fitter & John Parslow, Birds of Britain and Europe with North Africa and Middle East, Collins, 1995
• Howard and Moore, Checklist of the Birds of the World, 2003.
• Jim Flegg, Field Guide to the Birds of Britain and Europe, New Holland, London 1990
• Jobling, J. 1991. A dictionary of scientific bird names. University Press, Oxford.
• Killian Mullarney, Lars Svensson, Dan Zetterström, Peter J. Grant, Τα Πουλιά της Ελλάδας Της Κύπρου και της Ευρώπης, ΕΟΕ, 2007
• Killian Mullarney, Lars Svensson, Dan Zetterström, Peter J. Grant, Τα Πουλιά της Ελλάδας Της Κύπρου και της Ευρώπης, Collins
• Linnaeus, Carolus (1758). Systema naturae per regna tria naturae, secundum classes, ordines, genera, species, cum characteribus, differentiis, synonymis, locis. Tomus I. Editio decima, reformata (in Latin). Holmiae (Laurentii Salvii).
• Peter Colston and Philip Burton, Waders of Britain and Europe, Hodder & Stoughton, 1988
• R. Grimmett, C. Inskipp, T. Inskipp, Birds of Nepal, Helm 2000
• Rob Hume, RSPB Complete Birds of Britain and Europe DK, 2002
• Valpy, Francis Edward Jackson, An Etymological Dictionary of the Latin Language
• Βασίλη Κλεισούρα, Εργοφυσιολογία, εκδ. Συμμετρία, Αθήνα 1990
• Γεωργίου Δ. Μπαμπινιώτη, Λεξικό της Νέας Ελληνικής Γλώσσας, Αθήνα 2002
• Γιώργος Σφήκας, Πουλιά και Θηλαστικά της Κρήτης, Ευσταθιάδης, 1989
• Γιώργος Σφήκας, Πουλιά και Θηλαστικά της Κύπρου, Ευσταθιάδης, 1991
• Ιωάννη Όντρια (I), Πανίδα της Ελλάδας, τόμος Πτηνά.
• Ιωάννη Όντρια (II), Συστηματική Ζωολογία, τεύχος 3.
• Ιωάννου Χατζημηνά, Επίτομος Φυσιολογία, εκδ. Γρ. Παρισιάνου, Αθήνα 1979
• Ντίνου Απαλοδήμου, Λεξικό των ονομάτων των πουλιών της Ελλάδας, 1988.
• Πάπυρος Λαρούς Μπριτάνικα, εκδ. 1996 (ΠΛΜ)
• Πάπυρος Λαρούς, εκδ. 1963 (ΠΛ)
• Σημαντικές Περιοχές για τα Πουλιά της Ελλάδας (ΣΠΕΕ), ΕΟΕ 1994
• Χανδρινός Γιώργος (Ι), «Το Κόκκινο Βιβλίο των Απειλουμένων Σπονδυλοζώων της Ελλάδας»

Дорослый птах

Молоды птахы

Аполлонівка (Aegithalos caudatus) є малый вид співака з родины Aegithalidae.

Опис

Росте до довжкы 13-15 цм, роспятя крыл мірять 16-19 цм і важыть 6-8 ґ. Мать завалисте тїло і выразно довгый ступенёвый хвіст, якый мірять 6-10 цм.^[1] Зверьха є переважно чорный з виновов фарбов на хырбетї, спід мать білый, сивый або ружовкастый, дзёбак, очі і лабы тмавы і хвіст так само чорный з выразныма білыма вонкашнїма краями. В середнїй Европі ся находить в двох підвидах: аполлонівка середоевропска (A. c. europaeus), як мать над оком силну тмаву смугу, і аполлонівка довгохвоста середоевропска (A. c. caudatus), яка мать зясь білу голову. Обі поглавя суть такых самых фарб, молоды птахы мають tmavé піря по боках головы.

Часто ся озывать, найчастїше высокым „срі-срі-срі“ або „сірр-сірр-сірр“. Спів тихый, невыразный.

Росшырїня

Росшыреный є на россяглій теріторії Евразії, де на выход іде аж по Камчатку. В Европі цїлком хыбує на Ісландї, в северній части Шкандінавії і на Шкотьскых островах, на Балеарах, Сардінії і Кретї. Векшына популацій є сталых, даякы северьскы але на зиму міґрують на курту оддаленость.

В середнїй Европы жыє найгустїше в світлых вогкых лїстяных або змішаных лїсах з густым підростом. Окремо пак в зимі ся часто находить в парках і загородах.

Хованя

Дорослый птах на гнїздї

Мімо часу гнїздїня жыє в меншых ґрупах аж з 30 екземпарами, обгаюючіх властну теріторію. Через зиму птахы вєдно і сидять тїсно на ся притиснуты, што їм уможнює векшу одолность проти низкым ночным теплотам. Дїє ся так найчастїше в густых кряках 1-10 м над землёв.

Є барже чіперный і шыковно ся рушать і по дуже тонькых конарях. Жывить ся головно хробаками і павуками, в ярї жере тыж молоде квітя і різны плоды, в зимі пак і насїня.

Поглавно дозрївать уж на кінцї першого рока жывота; є моноґамный. Гнїздо будує саміць із саміцёв коло кменя або в конарях стромів звычайно у вышцї 1,5-6 м. Іде о компактну, заперту, куляту будову з міцныма стїнами, шыроку обычайно 9-18 мм а высоку дас 11-25 цм. Бочна влїтова дїра, котра мірять коло 30 мм, є скоро все уміщена на ёго верьхнїй половинї. Збудоване є переважно з мохів, лижайників і павучін, але часто і з далшых мягкых матеріалів, враховано піря, вовны або серсти.^[2][3]

В єдній зношцї є пак 8-12 (рїдко ай 5-16) світлых, мягко червеных флякастых, 14,2 x 11,1 мм великых яєць, на котрых через 13-14 днёву інкубацію сидить саміця, котрій самець під тот час приносить їджіня.

З выїмков гнїздячого пару з кормлїнём молодять часто помагать аж 8 далшых дорослых аполлонівок. Молодята гнїздо опущають по 14-18 днях, але далшых аж 14 днїв суть іщі кормлены мімо нёго.^[1]

У вольній природї ся дожывать звычайно 2-3 рокы.

Одказы

Референції

1. ↑ ^{1,0 1,1} S. Harrap, D. Quinn: Chickadees, Tits, Nuthatches and Treecreepers, Princeton University Press, Princeton/New Jersey 1995. ISBN 0-691-01083-8 (анґліцькы)
2. ↑ C. Harrison, P. Castell, H. Hoerschelmann: Jungvögel, Eier und Nester der Vögel- Europas, Nordafrikas und des Mittleren Ostens, Aula Verlag, Wiebelsheim 2004, ISBN 3-89104-685-5 (německy)
3. ↑ U. N. Glutz von Blotzheim, K. M. Bauer: Handbuch der Vögel Mitteleuropas (HBV). Band 13/I, Passeriformes (4. Teil): Muscicapidae – Paridae, AULA-Verlaґ 1993/2001, ISBN 3-923527-00-4 (нїмецькы)

Література

• Hudec, K. a kol. 1983: Fauna ČSSR. Ptáci 3/2. Academia Praha.

Вăрăм хӳреллĕ кăсăя

Вăрăм хӳреллĕ кăсăя - çерçирен самях пĕчĕк кайăк.

Хутăш вăрмансенче пурăнать. Çăмартисем (10-12) шупка, кĕренрех пăнчăсемлĕ. Ами 12-18 кун пусса ларать. Çак йышши кăсăясен юрри кĕске, анчах вĕсем пĕр вĕçĕмсĕр пĕр-пĕрне чĕнсе чĕриклетеççĕ. Вăрăм хӳреллĕ кăсăя çынна час хăнăхать, алла пырать.

Пирĕн тăрăхран вĕçсе каймаççĕ. Ытти йышши кăсăясемпе тата шăнчаспа пĕрле ушкăнланса пĕр çĕртен тепĕр çĕре куçса çӳреççĕ.

Кĕркунне ытти çĕртен куçса килнĕ вăрăм хӳреллĕ кăсăясем пирки пирĕн тăрăхра вĕсен йышĕ самаях ӳсет.

Литература

• Длиннохвостая синица
• Михеев А. В. Полевой определитель птичьих гнёзд. — М.: Просвещение, 1975. (См. описание длиннохвостой синицы.)
• Михеев А. В. Биология птиц. Полевой определитель птичьих гнёзд. — М.: Топикал, 1996. — С. 404—405. — ISBN 978-5-7657-0022-8.

Каçăсем

• Позвоночные животные России: Длиннохвостая синица
• Длиннохвостая синица на сайте Андрея Байкалова «Птицы Средней Сибири»
• Длиннохвостая синица на сайте кафедры зоологии и экологии Ярославского государственного университета имени П. Г. Демидова
• Длиннохвостая синица на сайте «Птицы Липецкой области»
• Длиннохвостая синица — отрывок из книги В. Г. Гусева «Живой уголок» на сайте «Любимые домашние животные и растения»

Долгоопашестата сипка (науч. Aegithalos caudatus) е честа птица која е распространета низ Европа и Азија. Има неколку варијанти на видот кои се разликуваат по социјализацијата и начинот на размножување. Оваа птица ја има и во Македонија.

Таксономија и систематика

Најпрво, долгоопашестата сипка беше класифицирана во фамилијата на вистинските сипки во групата Parus. Но, таа група беше одвоена и стана посебна фамилија (Aegithalidae) со три рода:

• Aegithalos (долгоопашести сипки), 5 вида, вклучувајќи го и номинираниот A. caudatus;
• Psaltria, монотипичен;
• Psaltriparus, монотипичен.

Овој вид долгоопашеста сипка е единствен претставник на фамилијата Aegithalidae во северна Евроазија.^[2] Видот егзистира во 19 раси, сместени во четири групи:^[3]

• caudatus групата од северна Европа и Азија, A. c. caudatus има целосно бела глава;
• europaeus групата од јужна и западна Европа, североисточна Кина и Јапонија;^[3]
• alpinus групата од медитеранска Европа и југозападна Азија;
• glaucogularis групата од Кина.

На местата каде групите се преклопуваат има и мешани, хибридни видови.

Распространетост и живеалиште

Долгоопашестата сипка е широко распространета низ северните умерени делови на Европа и Азија, до Скандинавија на север и Медитеранот на југ.^[2] Нејзиното живеалиште се листопадните и мешаните шуми, со грмушки по краевите на живеалиштето. Исто така, може да се најде во места со грмушки, со ретки дрвја, во обработливо земјиште, крај речна вегетација,^[3] во паркови и градини.

Опис

Долгоопашеста сипка во Холандија

Долгоопашестата сипка е малечка птица, долга 13-15 см, вклучувајќи ја и опашката која е долга 7-9 см. Има топчесто тело, краток, цврст клун и многу долга тенка опашка.^[3] Половите се исти, а младенчињата се митарат и се здобиваат со возрасни пердуви уште пред првата зима. Перјето е претежно црно и бело, а кај некои може да се појави и сиво и розово.^[3]

Исхрана

Исхраната на оваа сипка се состои од разни видови инсекти, а претпочита јајца и ларви од молци и пеперуги. Наесен исхраната може да се состои и од семиња.^[2]

Гнездење

Долгоопашеста сипка во гнездо

Гнездото на долгоопашестата сипка е конструирано од 4 матријали: лишаи, пердуви пајажина и мов. Над 6.000 парчиња од овие материјали се потребни за едно типично гнездо. Гнездото претставува флексибилно ќесе со мал, кружен влез на врвот, обесено на гранките од дрвјата или поставено ниско во грмушките. Стабилноста на гнездото е обезбедена со решетката од мов и пајажина. Ситните ливчиња од мовта се кукички, а пајажината служи како врзивно средство, заедно создавајќи природно велкро (чичак).^[4] Однадвор, сипката го обложува гнездото со стотици лушпи од лишаи што му овозможува камуфлажа. Внатре, пак, го постила со повеќе од 2000 ситни пердувчиња за да го изолира.^[4]

Социјално однесување

Социјалното однесување е најдобро проучено кај овој вид. Обемна работа е извршена од страна на Гастон (1973), Глен (1985) и Глен и Перинс (1988), како и од многу други. Сите истражувања на крај ги сумирале Крамп и Перинс (1993).

Вон сезоната на парење, долгоопашестите сипки, формираат компактни јата од 3 до 30 птици, сочинети од фамилијарни членови (родители и младенчиња) од претходната сезона на парење, заедно со уште некоја возрасна единка која помогнала да се подигне потомството.^[2] Јатото ќе заземе и ќе ја брани определената територија од соседното јато.^[5] Најверојатно, причината за создавање на вакви јата е студот, а студените ноќи полесно ќе ги преживеат ако се греат едни со други.^[6]

Во февруари-март сите членови на зимското јато ќе се спарат и ќе гнездат, со мажјаци од зимското јато, но женките имаат тенденција да заскитаат и во соседните територии. ^[5] Гнездата многу страдаат од предатори, и имаат само 17% успешност.^[7]

Паровите чие гнездење ќе пропадне имаат три избора: да се обидат повторно, да го прескокнат гнездењето за таа сезона или да помогнат во соседното гнездо. Се утврдило дека парот се раздвојува и помага во гнездото на роднините од мажјакот,^[6][8][9] а ги препознаваат според огласувањето.^[8] Гнездата на кои им се помага имаат подобар успех во бројноста на подмладокот и подобра одбрана.^[6] На крајот од сезоната за парење, јуни-јули, птиците ги реформираат зимските јата на зимската територија.^[5]

Огласување

Огласувањето е вредна помош за лоцирање и идентификување на овие птици. Кога се во јато тие постојано комуницираат и често попрво се слушаат отколку што се гледаат. Тие имаат три главни повици, еден висок, силен пит, троен вибрирачки из-из-из и растреперено шнууур. Повикот станува побрз и посилен кога птицата ќе излезе на отворен терен или ако единката се одвои од групата.^[10]

Статус

Бидејќи се многу малечки, овие сипки се ранливи на екстремно студено време. И по 80% загуба на нивната популација е забележана во продолжени зими. Но, имаат висок размножувачки потенцијал^[3], па популацијата се обновува. Нивниот статус е во категоријата најмала загриженост.

Наводи

Мамыҡас( урыҫ.длиннохво́стая сини́ца (Aegithalos caudatus (Linnaeus, 1758), устаревшее название — лат. Acredula caudata)

Диалекттарҙа әйтелештәре

Мамыҡ турғай, уҡҡойроҡ

Ҡылыҡһырлама

Турғайҙан бәләкәйерәк. Өҙлөкһөҙ сырҡылдашып ағас ботаҡтарында һикерешеп йөрөйҙәр. Йомшаҡ ҡауырһыны ҡабарып тора. Дөйөм төҫө аҡ. Арҡаһы ҡара. Яуырындарындағы һыҙыҡтары һәм ҡойроғоноңартҡы өлөшө алһыу. Сыбар ҡойроғо оҙон, ике яҡ ситенән аҡ һыҙаттар үтә. башҡа ҡоштар менән бутарлыҡ түгел.

Мамыҡасты ҡала шарттарында ла осратырға мөмкин

Тауышы

Тауышы яңғырауыҡлы:"серр- серр"

Йәшәүе

Япраҡлы һәм аралаш урмандарҙа йәшәй. Бөжәктәр. уларҙың ҡурсаҡтары менән туҡлана. Йылы яҡҡа китмәй. Бер урындан икенсе урынға күсеп йөрөй. Киң генә таралған

Үрсеүе

Ағаста йәки ҡыуаҡта оя яһай. Алһыу күк төртөктәр менән сыбарланған 10-12 бҡртҡк аҡ йомортҡаһы була.

Һылтанмалар

• Длиннохвостая синица на сайте Андрея Байкалова «Птицы Средней Сибири»
• Длиннохвостая синица на сайте кафедры зоологии и экологии Ярославского государственного университета имени П. Г. Демидова
• Длиннохвостая синица на сайте «Птицы Липецкой области»
• Длиннохвостая синица — отрывок из книги В. Г. Гусева «Живой уголок» на сайте «Любимые домашние животные и растения»

Озын койрыклы песнәк (Aegithalos caudatus (Linnaeus, 1758), Acredula caudata) - сайрар чыпчыклар гаиләлегенә керүче кечкенә кош.

Характеристикасы

Тургайдан ким. Тоташ чыркылдашып агач ботакларында сикерешеп йөриләр. Йомшак кавырсыны кабарып тора. Гомуми төсе ак. Аркасы кара. Чуар койрыгы озын, ике як читеннән ак сызымнар үтә.

Тавышы

Тавышы яңгыравыклы:"черр - сер".

Яшәве

Яфраклы һәм катнаш урманнарда яши. Бөҗәкләр, аларның курчаклары белән туклана. Җылы якка китми. Бер урыннан икенче урынга күчеп йөри. Киң таралган.

Үрчүе

Агачта яки куакта оя ясый. Алсу зәңгәр төртекләр белән чыбаланган 10-12 ак йомырка була.

Сылтамалар

• Длиннокосая синица
• «Птицы Средней Сибири».
• Длиннокосая синица.

Сүүлт хөхбух мөн Сүүлт хөхбухандай гэдэг, Aegithalos caudatus, нь Сүүлтбухынхан овгийн шувуу юм. Тэд Европ, Азид суурин амьдардаг.

Энэхүү шувуу нь 13-15 см урт, сүүл нь 7-9 см байна. Нуруун хэсэг нь хар бор, цагаавтар хэвлий, хажуу бөөр нь улаавтар юм. Толгойн орой нь цагаан.

Хойд Европын (A. c. caudatus) нь цагаан толгой, бөөртэй байдаг. Газарзйн бүсээс шалтгаалан өнгө зүс нь өөр хэд хэдэн дэд зүйл бий.

Сүлт хөхбухандай навчит модон ойд амьдран хорхой шавьж, ургамлын үр зэргээр хооллоно. Намар, өвлийн улиралд голдуу 30 ба түүнээс дээш тоогоор сүрэглэж тааралдана. 2 сарын сүүлээс 7 сар хүртэлх үржлийн улиралд хосоор таарах ба 6-12 өндөг гаргадаг.

Зургийн цомог

• Скандинавын, Нас бие гүйцсэн

• Скандинавын

• 

• Эх газрын

• Залуу

• Эх газрын

• 

Уһун кутурук

Уһун кутурук (нууч. Длиннохвостая синица, лат. Aegithalos caudatus) — наһаа уһун кутуруктаах чыычаах. Уһун кутуруктаах чычып-чааптар уустарыгар киирэр.

Көхсө, кынаттара уонна кутуруга хара, санныгар роза өҥнөөх балаһалаах, төбөтө, этин аллараа өттүн түүтэ уонна кынаттарын кырыылара маҥаннар. Тыһыта уонна атыыра майгыннаһаллар.

Маска олохсуйар үөннэринэн аһылыктанар. Саха сирин соҕуруу аҥаарыгар олохсуйар. Дэҥҥэ кыстыыр, үксүүн соҕуруу барар. Сэдэхтик көстөр көрүҥ.

Туһаныллыбыт сирэ

• Знаете ли вы птиц Якутии, Б. И. Сидоров, Бичик, 1999, ISBN 5-7696-0956-7

ЦӀыжьдадэкӀэкӀыхь (лат-бз. Aegithalos caudatus) — цӀыжьдадэкӀэкӀыхь лъэпкъым щыщ лӀэужьыгъуэщ.

Теплъэр

Щхьэмрэ ныбэ щӀагъымрэ хужьщ, тхыӀцэмрэ дамащхьэмрэ фӀыцӀэщ, нэ хъуреягъхэр плъыфэ пцӀанэщ.

Здэпсэур

Ищхъэрэ Къаукъазым гъунэжу щопсэу, щыӀэщ Еуропэм, Анадолейм, Къажэрейм, Сыбырым, нэмыщӀ щӀыпӀэхэми. Абгъуэ щӀын яублэ гъатхэпэ-мэлыжьыхьым ипэм. Зэрыхабзэщи ар щащӀ пхъэхуейм, нэхъ мащӀэу дзэлым, жыгейм е чыцэ лъагэхэм. Чыцэ Ӏувым деж абгъуэр щӀым пэжыжэщ, м. 1,5-3, мэзым м. 7-10-кӀэ къудамэ гъумхэм я зэгуэкӀыпӀэм.

Абгъуэ щӀыгъуэр

Зэ гъуэлъхьэгъуэр джэдыкӀи 10-12. Абгъуэм тесщ махуэ 12-13. Шырхэр ягъашхэ махуэ 15-16. Къаукъазым деж цӀыжьдадэкӀэкӀыхьхэр мэкъуауэгъуэм етӀуанэу мэгъуэлъхьэж. Япэ къишыгъуэ быныр абгъуэм къилъэта нэуж зэщӀыгъуу гъатхэм нэгъунэ мэзым Ӏэпхъэурэ щопсэу.

Ӏусыр

Ӏусыр нэхъыщхьэу хьэпщхупщхэр, абыхэм я джэдыкӀэ, хупс, хьэндырабгъуэ жьгъейхэм я щыгъыныхьхэр.

Тхылъхэр

• Брат Хьэсин. Адыгэхэм я къуалэбзу щӀэныгъэр. Черкеск къ. 2007 гъ.

O Berbexìn Côa Lònga, (Parus caudatus Linnaeus 1758^[1], a-a giornâ d´ancheu Aegithalos caudatus), Ciarra in ventemigliusu^[2], o l´é ´n öxéllo da Famìggia Aegithalidae, Génere Aegithalos, Do 2013 o l´é stæto destacòu do génere Parus^[3]

Descriçión

O l'é 'n öxelétto trugnelòtto, lóngo 15 cìtti conpréizo a lónga côa che da sóla a l'é de 7-9 cìtti. O l´à´n peizo de 9-10 grammi, testa gròssa ariondâ, becco cùrto cònico, testa e peto de cô gianchinâstro, schénn-a e âe brùn, a côa neigra con dôe pénne gianche a-i lati.

Abitùdine

O l'è difûzo in Eoröpa, Asia Centrâle, Asia Minô ò Anatolia. Agile e vivâce o fórma sciammi de 'na dêxenn-a d' öxelétti, de spésso mescci a parisseue ascì .

O xêua de cósto in cósto, o l'amîa ògni féuggia, rammo in çerca de insetti, larve, vermetti; a-a seia o çérca riparo into sciasso da vegetaçión. Inte stagioìn freíde se nùtran de sémmi, granagge, balétte (d'örféuggio,zenéivio) frûti (giòsperi, öie) béutti tégni e canigiæa

«petit oiseau à bec court (..) qui fait sa principale résidence dans les bois; qui est d'un naturel très-remuant et très-vif, et n'est pas un moment en repos; qui voltige sans cesse de buisson en buisson, d'arbuste en arbuste, court sur les branches,se pend par les pieds, vit en société, accourt promptement au cri de ses semblables , se nourrit de chenilles, de moucherons et autres insectes, quelque fois de graines»^[4]

In invèrno ghe végne e ciumme ciù sciasse pe diféndise da-o freido. Sti sciàmmi invernâli són teritoriâli, òcupàn 'n'area de 'na vinténn-a d'ètari, con érxi, rôe

fràsci e sàrxi, dónde tréuvan dörmitoi, pòsti pe béive e varie zöne d'alimentaçión, che perlùstran tùtti i giorni, lóngo percórsci fìssi.

Riproduçión

A l´avégne da màrzo a zugno. O nio, 'na gròssa bòccia de pan de bosco, fî d'erba, licheni e tâgnê, 'n'avertua picinn-a, costruîo inti cósti de sanbugo, niseua, moîe, con drento pin de ciumme. A femina a deponn-e 6-12 êuve ch'a côa 12-14 giorni. I zoeni xêuan dòppo 18-20 giorni ma végnan nutriî ancon pe quàrche setemann-a.

Inte òpie clàsciche

i öxélli che o Linneo o l´a misso into seu génere Parus ean stæti descrîti da Aristolete inta seu Stoia di animæ, sótta o nómme αιγιθαλοι (sing. αἰγιθαλός 'Aegithalos') d´etimologia sconosciùa^[5]. Fra questi ghe n´é un ch´o l´à a côa lónga:

«Ἔστι δὲ τῶν αἰγιθαλῶν εἴδη τρία, ὁ μὲν σπιζίτης μέγιστος (ἔστι γὰρ ὅσον σπίζα), ἕτερος δ´ ὀρεινὸς διὰ τὸ διατρίβειν ἐν τοῖς ὄρεσιν, οὐραῖον μακρὸν ἔχων·»^[6]

Aristotele o l´a conscideròu ὀρεινὸς 'montagnìn'. Pierre Belon o gh´é anæto aprêuvo co-o ciamâ l´öxéllo «Monticula, c´est à dire habitant à la montagne»^[7] Ma pe di âtri outoì l´ea ciæo che o l´é´n öxéllo ch´o trìga ascì in scê cianûe a fìnn-a inte çitæ:

«L´Aldrovandi vuole che fia un´uccello amiciffimo di abitare fu i monti, e pure noi l´offerviamo in tutti li tempi difcorrere le nostre pianure»^[8]

«Ariſtote dit de fa feconde Méfange, qu’on l’appelle Méfange de montagne, parce qu’elle habite les montagnes, & qu’elle a une longue queue. Les Modernes connoiffent bien la Méfange à longue queue, & ils la décrivent. Elle eſt effectivement très-remarquable par la longueur de fa queue qui eſt faite comme celle de la pie; mais cette Méfange n’eſt pas bornée à habiter les montagnes»^[9]

Nómmi

O nómme italiàn do berbexìn o l´é aluxîvo a-a côa de l´öxéllo: codibùgnolo^[10]

Inte âtre léngoe romànze Aegithalos caudatus o végne ciamòu co-o mæximo nòmme che riçéivan i Parus, e l´azónta de´na aluxiòn a-a côa; óltre a-o zenéize, gh´é prezénpio Françéize Mésange à longue queue, Catalan Mallerenga cuallarga

Into FEW se ghe lêze che a pòula Berbexìn a vegnieiva da-o latìn vĕrvēcīnus 'mósca do bæ´ -ch´o saieiva´n derivòu do Latìn Vervex 'bæ'^[11]

Nòtte

1. ↑ Caroli Linnaei...Systema naturae (1758)
2. ↑ Enrico Malan, Auxeli int’u parlà ventemigliusu (2013)
3. ↑ Johansson, U.S., J. Ekman, R.C.K. Bowie, P. Halvarsson, J.I. Ohlson, T.D. Price, et P.G.P. Ericson (2013), « A complete multilocus species phylogeny of the tits and chickadees (Aves: Paridae) », Molecular Phylogenetics and Evolution, vol. 69, n^o 3, p. 852-860. DOI:10.1016/j.ympev.2013.06.019.
4. ↑ George Louis Leclerc Buffon; Oeuvres complètes (1828)
5. ↑ Pierre Chantraine; Dictionnaire étymologique de la langue grecque (1968)
6. ↑ http://remacle.org/bloodwolf/philosophes/Aristote/animaux8gr.htm#43
7. ↑ Pierre Belon; L'histoire de la nature des oyseaux (1555)
8. ↑ Giuseppe Ginanni; Delle uova e dei nidi degli uccelli (1737)
9. ↑ Armand Gaston Camus; Histoire des animaux d'Aristote (1783)
10. ↑ "comp. di coda e bugnolo «panierino», per la grandezza della coda" http://www.treccani.it/vocabolario/codibugnolo
11. ↑ https://apps.atilf.fr/lecteurFEW/index.php/page/lire/e/27387 Òcitàn "Berbezino" e sàrdo "berβekínu" en ciæi continoatoì da pòula latinn-a. No l´é coscì ciæo cha a parolla zenéize a-o segge ascì: «Gen. berbexin 'meise' (..) Es ist unklar, wie die meise zu diesem namen kommt» i stùdi ciù recénti rinforsan a teorîa: «Les données romanes de REW3 s.v. vĕrvēcīnus ‘Shafl aus [pou de mouton]’ peuvent être complétées à partir des ouvrages plus récents qui nous permettent de relever les données suivantes : lig. piém. bərbzíŋ s.m. ‘pou de mouton (Ixodes ricinus)’ (avec des sens secondaires comme ‘furoncle ; pustule ; bouton’)» (Victor Celac; La condensation lexico-sémantique en étymologie romane (2013) O sénso "furoncle;pustule" o l´avieiva fòscia ´n rapòrto con un di scignificâti ('fignoletto') da pòula Berbexìn che s´atreuva into Casaccia :«Berbexin -codibugnolo, codilungo (..) -Fignoletto, piccolo ciccione - (..) specie di fungo» O diçionâio Aprosio , apreuvo a-o Randaccio o ne da ´n quàrto scignificato, 'figlioletto': «berbexin sm. “figlioletto” RAN 104: prov. berbezino “ragazzino”». Fòscia gh´é da domandâse se gh´é ´na confuxon tra e pòule Fignoletto e figlioletto

銀喉長尾山雀

銀喉長尾山雀（學名維Aegithalos caudatus），鳥也。於生物學，屬山雀科長尾山雀屬。俗名十姐妹、糰子、洋紅兒、銀頦山雀。所棲，自北歐、東北歐、東經西伯利亞、至勘察加半島、薩哈林島、日本、蒙古、朝鮮、中國。在華，則北京、河北、山東、山西、內蒙古、黑龍江、吉林、遼寧、江蘇、安徽、浙江、湖北、湖南、河南、陝西、甘肅、青海、新疆、四川、雲南云云。多見山地針葉林或針闊混交林。遼寧一省，尤以東部山區落葉松林爲最，及冬或遷平原。模式產地在瑞典。

辨名

其學名之意，長尾之山雀也^[一]。是雀以尾長特聞，和名謂之柄長（エナガ）。形似柄杓，故名^[二]。江戶朝，謂之「柄長柄杓」（えながひしゃく）、「柄柄杓」（えびしゃく）、「尾長柄杓」（おながひしゃく）、「柄長鳥」（えながどり）云^[一][三]。

• 以尾羽之長特聞

• 銀雀于飛

• 柄杓，是鳥和名所由来

亞種

• 銀喉長尾山雀指名亞種（Aegithalos caudatus caudatus）。所在，自歐洲、西伯利亞、蒙古、朝鮮、日本，及中國黑龍江、吉林、遼寧、河北、北京、新疆等地。模式產地在瑞典。^[四]
• 銀喉長尾山雀長江亞種（Aegithalos caudatus glaucogularis），中國特有。在山西、陝西、河南、湖北、湖南、安徽、浙江、江蘇、上海等地。模式產地在中國。^[五]
• 銀喉長尾山雀華北亞種（Aegithalos caudatus vinaceus），中國特有。在河北、山東、山西、內蒙古、遼寧、甘肅、青海、四川、雲南等地。模式產地在內蒙古呼和浩特。^[六]

引據

1. ↑ ^{一點〇 一點一} 國松俊英《名前といわれ 日本の野鳥図鑑1 野山の鳥》百四十二頁，偕成社以西元一九九五年四月出版
2. ↑ 中川雄三監修《ひと目でわかる野鳥》第二百四頁，成美堂出版
3. ↑ 大橋弘一《庭で楽しむ野鳥の本》第三十四至三十五頁，山谿社以二〇〇七年十一月一日出版
4. ↑ 中國科學院動物研究所《中國動物物種編目數據庫·銀喉長尾山雀指名亞種》，中國科學院微生物研究所出版
5. ↑ 中國科學院動物研究所《中國動物物種編目數據庫·銀喉長尾山雀長江亞種》，中國科學院微生物研究所出版
6. ↑ 中國科學院動物研究所《中國動物物種編目數據庫·銀喉長尾山雀華北亞種》，中國科學院微生物研究所出版

The long-tailed tit (Aegithalos caudatus), also named long-tailed bushtit, is a common bird found throughout Europe and the Palearctic. The genus name Aegithalos was a term used by Aristotle for some European tits, including the long-tailed tit.

Taxonomy and systematics

The long-tailed tit was formally described by the Swedish naturalist Carl Linnaeus in 1758 in the tenth edition of his Systema Naturae under the binomial name Parus caudatus.^[3] The specific epithet caudatus is the Latin word for "tailed".^[4] Linnaeus did not invent this Latin name. "Parus caudatus" had been used by earlier authors such as the Swiss naturalist Conrad Gessner in 1555,^[5] the Italian naturalist Ulisse Aldrovandi in 1599,^[6] and the English ornithologist Francis Willughby in 1676. Willughby listed the English name as the "long tail'd titmouse".^[7] Its previous common nickname in everyday English was the bum-towel, from the shape of its tail.^[8]

The long-tailed tit was first classified as a true tit of the Parus group. Parus has since been split from the Aegithalidae, with the latter becoming a distinct family containing three genera:

• Aegithalos (long-tailed tits), five species including A. caudatus
• Psaltria (pygmy bushtit), monotypic
• Psaltriparus (American bushtit), monotypic.

This is the only representative of the Aegithalidae in northern Eurasia.^[9] The long-tailed tit exhibits complex global variation with 17 races recognised,^[10] divisible into three groups:^[11]

Distribution map of long-tailed tits

Aegithalos caudatus caudatus with white head in Berlin

• the A. c. caudatus group in northern Europe and Asia. A. c. caudatus has a pure white head
• the A. c. europaeus group in southern and western Europe, north-east China, and Japan. Separating A. c. rosaceus from other members of the A. c. europaeus group though is problematic, relying on varying thickness of the crown stripes and amount of streaks and colour on the underparts^[11]
• the A. c. alpinus group in Mediterranean Europe and south-west Asia.

The silver-throated bushtit (Aegithalos glaucogularis) from eastern China was formerly considered conspecific but the plumage is distinctive and there are significant genetic differences.^[12][13]

Where the groups meet there are extensive areas occupied by very variable ‘hybrids’. The British long-tailed tit, subspecies A. c. rosaceus, belongs to the A. c. europaeus group.^[14]

Description

This species has been described as a tiny (at only 13–15 cm (5–6 in) in length, including its 7–9 cm (3–3+1⁄2 in) tail), round-bodied tit with a short, stubby bill and a very long, narrow tail.^[11] The sexes look the same and young birds undergo a complete moult to adult plumage before the first winter. The plumage is mainly black and white, with variable amounts of grey and pink.^[11]

Voice

Vocalisations are a valuable aid to locating and identifying these birds. When in flocks they issue constant contact calls and are often heard before they are seen. They have three main calls, a single high pitched pit, a ‘triple trill’ eez-eez-eez, and a rattling schnuur. The calls become faster and louder when the birds cross open ground or if an individual becomes separated from the group.^[15]

Distribution and habitat

The long-tailed tit is globally widespread throughout temperate Northern Europe and the Palearctic, into boreal Scandinavia and south into the Mediterranean zone.^[16] It inhabits deciduous and mixed woodland with a well-developed shrub layer, favouring edge habitats. It can also be found in scrub, heathland with scattered trees, bushes and hedges, in farmland and riverine woodland,^[11] parks and gardens. The bird's year-round diet of insects and social foraging bias habitat choice in winter towards deciduous woodland, typically of oak, ash and locally sycamore species. For nesting, strong preference is shown towards scrub areas.^[16] The nest is often built in thorny bushes less than 3 metres (10 feet) above the ground.^[11]

Behaviour and ecology

Food and feeding

The long-tailed tit is insectivorous throughout the year. It eats predominantly arthropods, preferring the eggs and larvae of moths and butterflies. Occasional vegetable matter (such as seeds) is taken in the autumn.^[17][18]

Nest

The nest of the long-tailed tit is constructed from four materials: lichen, feathers, spider egg cocoons and moss, with over 6,000 pieces used for a typical nest. The nest is a flexible sac with a small, round entrance at the top, suspended either low in a gorse or bramble bush or high up in the forks of tree branches. The structural stability of the nest is provided by a mesh of moss and spider silk; the tiny leaves of the moss act as hooks and the spider's silken thread provides the loops, thus producing a natural form of velcro.^[19] The tit lines the outside with hundreds of flakes of pale lichens to provide camouflage. The inside of the nest is lined with more than 2,000 downy feathers to provide insulation.^[19] The nests suffer a high rate of predation, with only 17% success.^[20]

• 

  A long-tailed tit in its nest

• 

  Egg, Collection Museum Wiesbaden

• 

  Aegithalos caudatus – MHNT

Social behaviour

"Males fighting for the possession of territory. The feathers have been torn from the crown of the defeated and dying rival" (H. E. Howard (1920), Territory in Bird Life, p. 145)

Long-tailed tits resting, mid-afternoon in energy saving anti-parallel paired formation in a willow

Extensive work has been done at Wytham Wood, Oxfordshire, in Germany and Japan.

Outside the breeding season they form compact flocks of six to seventeen birds, composed of family parties (parents and offspring) from the previous breeding season, together with any extra adults that helped to raise a brood.^[21] These flocks will occupy and defend territories against neighbouring flocks.^[15] The driving force behind the flocking behaviour is thought to be that of winter roosting, being susceptible to cold; huddling increases survival through cold nights.^[22]

From July to February, the non-breeding season, long-tailed tits form flocks of relatives and non-relatives, roosting communally. When the breeding season begins, the flocks break up, and the birds attempt to breed in monogamous pairs.^[23] Males remain within the winter territory, while females have a tendency to wander to neighbouring territories.^[15]

Pairs whose nests fail have three choices: try again, abandon nesting for the season or help at a neighbouring nest. It has been shown that failed pairs split and help at the nests of male relatives,^[22][24][25] recognition being established vocally.^[24] The helped nests have greater success due to higher provisioning rates and better nest defence.^[22] At the end of the breeding season, in June and July, the birds reform the winter flocks in their winter territory.^[15]

Helpers

Due to high predation, there is a high nest failure rate. If nest failure occurs after the beginning of May, failed breeders will not try to re-nest, but may become helpers at a nest of another, usually related, pair. In one study, around 50% of nests had one or more helpers. By helping close relatives, helpers gain indirect fitness benefits by increasing the survivability of related offspring. Helpers may also gain greater access to mates and territories in the future. Helpers also gain experience raising young and therefore their future offspring have greater survivability rates.

Males and females are equally likely to become helpers. Parents may allow the care of helpers to be additive to their own efforts, or on the other extreme, they may reduce their efforts with the care of the helpers. Juvenile males have a higher survivability than juvenile females, although the survival rate for adults of the two sexes is the same. Offspring that were raised with helpers have a higher survivability than offspring raised without. Failed breeders that became helpers have a higher survivability than failed breeders who did not. This may be because of the reduced energy expenditure from sharing a nest. This is similar to acorn woodpeckers and green wood hoopoes. However, failed breeders that did not help are more likely to breed successfully in subsequent years, so there may be a cost of helping. This may be due to helpers having relatively poorer body conditions at the end of the breeding season, similar to pied kingfisher and white-winged chough. Successful breeders have a survivability rate around the survivability of failed breeders who became helpers.^[23]

Status and conservation

Globally, the species is common throughout its range, only becoming scarce at the edge of the distribution.^[11] The IUCN, BirdLife International and The British Trust for Ornithology (BTO) all list the long-tailed tit as a ‘species of least concern’, currently under little or no threat and reasonably abundant.^[1][26]

Due to their small size they are vulnerable to extreme cold weather, with population losses of up to 80% being recorded in times of prolonged cold. It is thought that populations rapidly return to previous levels due to high breeding potential.^[11]

Gallery

• 

  Red eye-ring of juvenile, Oxfordshire

• 

  Yellow eye-ring of young bird, Oxfordshire

• 

  Young adult moulting Oxfordshire

• 

  Member of white-headed subspecies

• 

  Juvenile on nest

• 

  Brood of eight fledglings calling to be fed

• 

  Long-tailed tits on an urban feeder, Plymouth, Devon

References

La Egitalo simple dirite aŭ pli precize Longvosta paruo, ĉar estas aliaj membroj de la genro Aegithalos, (Aegithalos caudatus) estas tre malgranda, sociema birdo kun tre longa ŝtupoforma vosto (el kie devenas la nomo en Esperanto kaj en la latina scienca nomo, ĉar caudatus signifas “kun vosto”), el la ordo de la Paseroformaj birdoj (Passeriformes) kaj la familio de la Egitaledoj (Aegithalidae) rilata al la Paruedoj, kun kiuj tiu specio foje kuniĝas en miksitaj aroj ĉefe vintre.

Tiuj palearktisaj birdoj reproduktiĝas en plej parto de Eŭropo kaj Azio. Ili estas kutime loĝantaj birdoj, tio estas nemigranta specio, kvankam oni vidis ilin for de la teritorio kaj oni observis migrado en nordorienta Eŭropo.

Temas pri tre eta birdo nur 13 al 15 cm longa inklude ties tre longan voston, kiu faras 7 al 9 cm de la totalo. La Longvosta paruo estas nigra kaj bruna supre kaj blankeca sube, kun rozkoloraj (aŭ rozbrunecaj) ventro kaj flankocentraj zonoj en dorso, kiuj griziĝas sube, dum la flugilplumoj estas nigraj. La vizaĝo estas blankeca kaj en la kapo estas nigraj ĉirkaŭaj strizonoj el la beko al la nuko kaj inter ili estas blanka kronostrio tre rimarkinda. Nordeŭropeaj birdoj (A. c. caudatus) havas tute blankajn kapojn kaj flankojn kaj en la vizaĝo kontrastas nur la malhelaj okuloj (kun rozkolora okulringo) kaj beko. Estas kelkaj aliaj subspecioj kiuj ege varias laŭ plumaro. Hibridiĝo inter subspecioj estas komuna, kaj la zono de hibridiĝo inter caudatus kaj europaeus ŝajne moviĝas orienten.

Ĝia vosto estas ŝtupoforma kun blankaj eksteraj vostoplumoj kaj nigraj internaj, kiuj estas la plej longaj. La beko estas nigra kaj tre mallonga. Ankaŭ la gamboj estas malhelaj.

Longvostaj paruoj troviĝas en deciduaj arbaroj kun sufiĉa grundoplantaro. Ĝi estas lerta grimpanto konstante moviĝanta dum serĉas insektojn kaj aliajn etajn manĝerojn. Ili estas gregemaj birdoj, ĉar aŭtune kaj vintre, ili troviĝas en aroj de ĝis 30 individuoj. Dum la reprodukta sezono (malfrua februaro al julio), Longvostaj paruoj formas monogamajn parojn; la ino faras unusolan demetadon de 6 al 12 ovojn en tekstita fermita nesto, ofte kaŝita en arbo aŭ arbusto. La nesto estas ligita per araneoretoj, kamuflita per likeno kaj kovrita per plumoj. Plenkreskula masklo ofte elektas helpi la gepatrojn aŭ gefratojn zorgi idaron se lia propra nesto estas predata.

La du ĉefaj alvokoj estas srih-srih-srih kaj churr.

Bildaro

• Skandinavia formo, Plenkreskulo

• Skandinavia formo, Plenkreskulo

• Skandinavia formo, Plenkreskulo

• Kontinenta formo, Plenkreskulo

• Junulo

• Kontinenta formo

• Kontinenta formo

Referencoj

• BirdLife International (2004). Aegithalos caudatus. Internacia Ruĝa Listo de Endanĝeritaj Specioj, eldono de 2006. IUCN 2006. Elŝutita 12a Majo 2006. Malplej zorgiga
• Harrap kaj Quinn, Tits, Nuthatches and Treecreepers ISBN 0-7136-3964-4
• Mullarney, Svensson, Zetterstrom kaj Grant, Collins Bird Guide ISBN 0-00-219728-6

El mito (Aegithalos caudatus) es una especie de ave paseriforme de la familia Aegithalidae que se encuentra en los bosques y los sotos de gran parte de la península ibérica (en general, se distribuye por la Eurasia paleártica). Se caracteriza por su cola, más larga que el resto del cuerpo.

Mide unos 14 cm. de pico a cola y es de color pardo por el dorso y rosáceo pálido por el vientre. La cabeza es blanca con listas negras a los lados del píleo. Las patas son negras.

Es insectívoro. Construye nidos muy elaborados, tejidos de musgo, líquenes e incluso telas de araña, en forma de bolsa y con una entrada lateral, en donde hace dos puestas anuales de ocho a diez huevos con pintas rojas.^[2]​

Subespecies

En la España europea existen dos subespecies:

• A. caudatus taiti (al norte y Mallorca).
• A. caudatus irbii (centro y sur)

Por lo demás, las subespecies reconocidas son:

• A. caudatus caudatus (Linnaeus, 1758) - Escandinavia y Rusia no árticas;
• A. caudatus rosaceus Mathews, 1938 - endémico de Gran Bretaña;
• A. caudatus europaeus (Hermann, 1804) - desde Francia nororiental y Alemania hasta Turquía;
• A. caudatus aremoricus Whistler, 1929 - Francia occidental;
• A. caudatus taiti Ingram, 1913 - norte de España y de Portugal, y la Francia meridional;
• A. caudatus irbii (Sharpe & Dresser, 1871) - sur de España y de Portugal, y Córcega;
• A. caudatus italiae Jourdain, 1910 - presente en Italia central y meridional y en Eslovenia;
• A. caudatus siculus (Whitaker, 1901) - endémica de Sicilia;
• A. caudatus macedonicus (Dresser, 1892) - en Albania, Grecia, Bulgaria y Turquía europea;
• A. caudatus tephronotus (Gunther, 1865) - desde Grecia y Turquía hasta Siria e Irak septentrional;
• A. caudatus tauricus (Menzbier, 1903) - endémica de la Península de Crimea;
• A. caudatus major (Radde, 1884) - Turquía y el Cáucaso;
• A. caudatus alpinus (Hablizl, 1783) - presente en Azerbaiyán, Irán y Turkmenistán;
• A. caudatus passekii (Zarudny, 1904) - Turquía sudoriental e Irán sudoccidental;
• A. caudatus trivirgatus (Temminck & Schlegel, 1848) - endémica de Japón;
• A. caudatus kiusiuensis Kuroda, 1923 - endémica del Japón meridional;
• A. caudatus magnus (Clark, 1907) - presente en Corea y las islas Tsushima;

Galería

• Aegithalos caudatus

• Aegithalos caudatus

• Aegithalos caudatus

• Aegithalos caudatus

• Familia de subespecie A. caudatus rosacaeus de las islas británicas

• Mito juvenil

Referencias

Sabatihane (Aegithalos caudatus) on väga väike, aga väga pika sabaga värvuliste seltsi kuuluv linnuliik. Ta on enamasti paiga- või hulgulind. Pesitseb suuremas osas Euroopast ja Aasiast, ka Eestis.

Eestis on sabatihase pesitsusaegset arvukust hinnatud 40 000 – 90 000 paarile, talvist arvukust 10 000 – 100 000 isendile. ^[2]

Pikkus 13–15 cm, millest saba pikkus on 7–9 cm^[viide?]. Sulestik on pealtpoolt musta- ja pruunikirju, alt valge. Põhja-Euroopa alamliigil (A. c. caudatus) on pea üleni valge.

Kogunevad väikestesse salkadesse. Eelistab põõsarindega niiskeid leht- ja segametsi. Pesa teeb põõsasse või puu otsa. Kurnas on 6–12 muna.

Galerii

• Põhja-Euroopa alamliik

• Põhja-Euroopa alamliik

• Põhja-Euroopa alamliik

• Kesk-Euroopa alamliik, täiskasvanud isend

• Noorlind

• Kesk-Euroopa alamliik

• Kesk-Euroopa alamliik

Viited

Välislingid

• Sabatihane andmebaasis eElurikkus

Buztanluzea (Aegithalos caudatus) Aegithalidae familiako hegazti paseriformea da, Eurasia osoan bizi dena^[1].

Txori txikia da. 14 zentimetrotako luzera du baina tamainaren erdia baino gehiago buztanak osatzen du. Buru zurian bekain beltz lodiak azaltzen dira batzutan. Gorputza eta buztana ere zuria eta beltza ditu. Mokoa oso laburra du.

Intsektujalea da. Egiten dituen habiak oso landuak dira, goroldio, liken, luma eta amaraunekin poltsa itxurako habia egiten du, aurrealdean sarrerako zulo bat duena.

Galeria

Erreferentziak

Pyrstötiainen (Aegithalos caudatus) on talitiaisen kokoinen, huomiota herättävän pitkäpyrstöinen pikkulintu, joka kuuluu varpuslintujen lahkoon. Sen esiintymisalueeseen kuuluu suurin osa Euroopan ja Aasian alueista. Laji ei kuuluu muuttolintuihin, vaikka sen joskus tiedetäänkin tehneen muuttomatkoja Koillis-Euroopassa.

Koko ja ulkonäkö

Pohjoiseurooppalainen alalaji

Pyrstötiaisen pituus on 13–16 cm, paino 7–10 g, ja se on Suomen pienimpiä pesimälintuja.

Linnun vartalo on vain 6–8 cm pitkä, mutta pyrstö on lähes yhtä pitkä. Selkäpuoli on mustan ja ruskean kirjava, pää ja vatsapuoli vaaleat. Se roikkuu usein pystyssä puun rungolla, oksassa tai talipallon kyljessä, ja näyttää siis P-kirjaimelta.

Suomessa ja Pohjois-Euroopassa pesivällä alalajilla caudatus on kokovalkea pää, kun taas Manner-Euroopan alalajilla europaeus, jota harvoin tavataan Suomessa, valkoisessa päässä on pitkä tumma juova.

Pyrstötiainen ei nimestään huolimatta kuulu varsinaisiin tiaisiin Paridae, vaan muodostaa oman heimonsa Aegithalidae. Se on luonteeltaan seurallinen ja liikkuu pesimäajan ulkopuolella parvissa, joissa syksyllä voi olla jopa 100 yksilöä. Tavallisimpia ovat 10–15 yksilön vilkkaasti hyörivät ja vikisevät parvet.

Ääniä ovat kirkas ja korkea tiititys, karhea surina ja näppäilevä "tek". Suuresta parvesta kuuluva ääntely on tarkkakorvaiselle unohtumaton kokemus.

Vanhin suomalainen rengastettu pyrstötiainen on ollut 2 vuotta 6 kuukautta 20 päivää vanha. Euroopan vanhin on ollut tanskalainen vähintään 10 vuoden 9 kuukauden ikäinen lintu.

Levinneisyys

Pyrstötiaista tavataan hyvin laajalla alueella Euroopasta Japaniin. Suomessa se pesii harvalukuisena Etelä- ja Keski-Suomessa painottuen Itä-Suomeen. Parimäärä on noin 20 000–50 000^[2]. Euroopassa pesii 2,6–4,3 miljoonaa paria.

Elinympäristö

Sen elinympäristöä ovat nuoret lehtimetsät, erityisesti vesistöjen reunametsät. Nuorten lehtipuuvaltaisten metsien osuus on kasvanut viime vuosikymmeninä ja kanta on kasvanut^[2].

Lisääntyminen

Pyrstötiainen tekee pussimaisen pesänsä jäkälästä ja hämähäkinverkoista puuhun tai pensaaseen, ja siihen 6–12 munaa. Muninta alkaa usein jo huhtikuussa, tavallisesti toukokuussa. Haudonta-aika on 12–14 vrk, ja vain naaras hautoo. Poikaset lähtevät pesästä lentokykyisinä 16–17 päivän ikäisinä.

Ravinto

Hyönteissyöjä, joka syö myös muita niveljalkaisia ja niiden toukkia. Se on viime vuosina alkanut yhä enemmän vierailla lintulautojen talipalloilla.

Lähteet

Aiheesta muualla

• Salminen, Pekka & Sisula, Heikki 1974: "Pyrstötiaismylly" Hankoniemen kärjessä. – Lintumies 3–4:1974 s. 120. SLY.
• Helle, Eero, Helle, Pekka & Hildén, Olavi 1976: Pyrstötiaisen Aegithalos caudatus suurvaellus 1973. – Lintumies 1:1976. SLY.
• Hildén, Olavi 1977: Mass irruption of Longtailed Tits Aegithalos caudatus in Northern Europe in 1973. - Ornis Fennica 54:47-65.
• LuontoPortti: Pyrstötiainen (Aegithalos caudatus)
• ITIS: Aegithalos caudatus (englanniksi)

Aegithalos caudatus • Tupinet, Orite

La Mésange à longue queue ou Orite à longue queue (Aegithalos caudatus) est une espèce de passereaux de la famille des Aegithalidae, anciennement appelée tupinet ou orite. On la trouve presque partout en Europe où elle est sédentaire et occupe presque tous les habitats : bois, parcs, jardins, etc.