ذعرة الربيع

Cëgliucc pëccërigl ë la famiglia ë gl Passeriformes.

Variand dialëttal cumines

Codanzínzëra (Atini), colanzínzëra (Sëttëfrat), coradënzínzëra (Sand Rënat).

Dëscrëzion

È luongh 16,5 a 18 cm; da na scenna a n’ata 24–28 cm.

Gl máscurë tiev gl chëlor ë la schina verd-marron chiar, cora nera chë lë penn rëttric ë fòr gghiangh. Gl cuap pò cagnà ë chëlor e quess dëpènn da lë tand sottëspèc chë zë tròvanë a l’Auròpa. Chella chë šta ë cchiù a l’Ëtalia, la cinereocapilla, tè gl cuap grigg, la canna gghianga e tòrn tòrn lë recchië è nera fin a gl bbecch. Gl piett e la panza suó ggiall.

La fèmmëna arrassëmeglia a në máscurë sculërit. Zamb e bbecch, a gl máscurë comm a lë fémmënë, suó nir.

Fav lë nédëra a lë part sott a lë fratt.

Andó zë tròva

Gl tip cinereocapilla è quigl chë zë tròva cchiù spiss a l’Ëtalia, la Frangia ë gl Sudd e a l’Ištria. Passa gl viern a l’Áfrëca ciendr-uccëdëntal, a sudd ë gl Sahara. Chëmènza a zë fà vëdé a fin marz-abbril (trica në ccon a par a gl tip nòrdëchë flava).

Li djaene hosse-cou (ou djaene hosse-cawe, ou djaenisse), c' est on hosse-cou avou on djaene ploumaedje .

No d' l' indje e sincieus latén : Motacilla flava

Vicaedje

C 'est on voyaedjant oujhea ki vént djusse acover e l' Urope.

Dûverzînk, gaçerink, dûvzelînk, an bergawîlkeya zerd (Motacilla flava), çûkeke biçûk, dirêj û zirav e ji qûnhejhejokan (Motacillidae) e.

Şayes

Meziniya wê 16-17 cm digihê.

Dabeşandin

Reftar

Parêzî

Pirbûn

Belavbûn û jîngeh

Çavkanî

Fiskesbeštor (Motacilla flava) lea beštoriidda (Motacillidae) gullevaš loddi.

It giel boumantsje (Motacilla flava) is in 16 sm grutte fûgel út de famylje fan de piperfûgels.

Oare Fryske nammen

It giel boumantsje wurd ek wol gielboarstje of giele wipsturt neamd.

Foarkommen

It giel boumantsje is der yn ferskillende foarmen. Der binne ferskeidene ûndersoarten dy't foaral by harren kop ferskille. Se hawwe wol allegear in giele boarst en búk en in grienbrune rêch.

Fersprieding

De giele boumantsjes komme foar yn it iepen fjild. Yn sompen of op it boulân mar it meast yn de greiden, yn de buert fan wetter.
De fûgels briede yn Europa en Aazje, mar oerwinterje meast yn Afrika en it súden fan Aazje. Der is ek in populaasje yn Alaska yn Noard-Amearika, dy fûgels oerwinterje meast súdliker by de Pasifyske kust.

Iten

De giele boumantsjes ite meast ynsekten dy't troch it fee yn de greiden opjage wurd. Se rinne mei de bisten mei at se iten sykje werby se hurd rinne en ûnderwilens ek stil steane werby se mei harren sturt op en del wippe. Ek at se oerwinterje yn Afrika sykje se it selskip fan boeren mei harren fee.

Fuortplanting

It giele boumantsje makket in nêst op de grûn ferside tusken it gers. Yn it nêst leit it wyfke 4-6 wyteftige aaien mei griisbrune plakken. It wyfke briedt de aaien yn 11-12 dagen út wernei de jonge fûgels nog 11-13 dagen yn it nêst troch beide âlden fuorre wurde. Dernei ferlitte de jongen it nêst wylst se dan noch net fleane kinne. De boumantsjes bringe yn in jier ien of twa nêsten mei jongen grut.

Gulerla (frøðiheiti - Motacilla flava)

Sí eisini

• Fuglar í Føroyum

A güülbük (^(mo.) göölbüker, gööle wipstjart, go. göölbök, wi. hääwerföögel) (Motacilla flava) as en fögel ütj at famile faan a piipern (Motacillidae).

Beskriiwang

Spreegwurd

• A bere woort sen, wan a güülbüker kem.^[1]

Ferwisang efter bütjen

Wikimedia Commons hää bilen of filmer tu:

Wikispecies hää en artiikel tu:

Futnuuten

1. ↑ Fering-Öömrang Spreegwurdleksikon, Hüsem 2012

Jouhlinduine (latin.: Motacilla flava) om Evrazijan i Afrikan levitadud kezalind. Mülütadas Vagolindunvuiččed-sugukundha. Läz 10..15 alaerikod.

Heimon kaikiš penemb erik, 15..16 sm pitte i 17 grammad vedutte hibjanke. Ižačun pök om loštai pakuine, emäčun — vauvazpakuine. Käpšud oleldas muzaburan vai mustan mujun.

Ecib sömäd man pindal päpaloin, vagolindun erineden. Jouhlinduine ani kuti hüppib madme leten. Parad sädas pezoid severziš-se kümniš metrad toine toižespäi da sen edemba. Pezoiteldas luhtoiš, mecoiden jogialangištoiš, soil penzhištonke.

Homaičendad

Keldupästärikki

Keldupästärikki libo keldupästärikkö (Motacilla flava) on pästärikkilöin heimoh kuului čiučoilinduluadu.

Kogo da nägö

Piduhus: 15-16 cm
Paino: 15-23 g, uročču on emäččyy suurembi.

Teemas muijal

• Luontoportti (suomekse)
• Suomen lintuatlas (suomekse)

Lonjqheue o Vàrdhiére (Motacilla flava)

Motacilla flava es un specie de Motacilla.

La pìspisa è n'aceddu (Motacilla flava) cu pizzu suttili e appuntutu, ali e cuda longhi, piumi giarni supra la panza e griciu–bruni supra la schina.

Gallery

The Watter-waggie, or the Wastren Yellae Wagtail (Motacilla flava) is a smaa passerine in the wagtail faimily Motacillidae, which an aa includes the pipits an longclaws.

References

Η Κιτρινοσουσουράδα είναι στρουθιόμορφο πτηνό της οικογενείας των Σεισοπυγιδών, μία από τις σουσουράδες που απαντούν και στον ελλαδικό χώρο. Η επιστημονική ονομασία του είδους είναι Motacilla flava και περιλαμβάνει 17 υποείδη.^[i][1][2]

• Στην Ελλάδα απαντά το υποείδος Motacilla flava feldegg Michahelles, 1830,^[3] ως το σημαντικότερο αναπαραγωγικό taxon, αλλά κατά τις μεταναστεύσεις παρατηρείται ανάμιξη διαφορετικών πληθυσμών και, πολλές φορές, είναι εξαιρετικά δύσκολο να καθοριστεί η ταυτότητα των κατά τόπους υποειδών, δεδομένης της -ούτως ή άλλως- περίπλοκης συστηματικής τους (βλ. Συστηματική Ταξινομική και Πίνακες υποειδών). Πολυπληθέστεροι διαβατικοί πληθυσμοί κατά τις μεταναστεύσεις, ανήκουν –πέραν του M. f. feldegg- στα υποείδη M. f. flava και M. f. thunbergi, αλλά έχουν παρατηρηθεί περισσότερα, αρκετά από τα οποία αποτελούν ενδιάμεσους υβριδικούς πληθυσμούς (βλ. και Μετανάστευση στην Ελλάδα).^[4]
• Η κιτρινοσουσουράδα, με τους πολυποίκιλους χρωματισμούς του πτερώματός της, ιδιάιτερα στην περιοχή του κεφαλιού, αποτελεί δυσεπίλυτο ταξινομικό γρίφο για τους επιστήμονες. Δεκάδες (sic) taxa έχουν περιγραφεί ως υποείδη, το στάτους των οποίων δεν έχει διευκρινιστεί και έντονες διαφωνίες έχουν διατυπωθεί, κατά καιρούς, και πολλοί ερευνητές τα αναβαθμίζουν σε διακριτά είδη. Η κατάσταση έχει περιπλακεί ακόμη περισσότερο μετά την εισαγωγή των μοριακών δεδομένων.

Τάση παγκόσμιου πληθυσμού

• Καθοδική ↓^[5]

Ονοματολογία

Η επιστημονική ονομασία του γένους, Motacilla, είναι λατινική και έχει ως ρίζα το ρήμα moto «κινώ», με σαφή αναφορά στη χαρακτηριστική κίνηση του οπισθίου τμήματος του πτηνού.^[6] Αυτό ισχύει και για την αγγλική ονομασία wagtail «κινώ την ουρά».

Η ίδια σημασία αποδίδεται και στην ελληνική λαϊκή ονομασία «σουσουράδα», με ενδιαφέρουσα ετυμολογία: [ΕΤΥΜ. < σεισουράδα (με προληπτ. αφομοίωση) < σεισούρα (< σείω, πβ; αόρ. έ-σεισ-α, + ουρά) + παραγ. επίθημα -άδα]. ^[7] Επίσης, η λόγια ονομασία του πτηνού «σεισοπυγίς», έχει τα ίδια εννοιολογικά χαρακτηριστικά: [ΕΤΥΜ. < μτγν. σεισοπυγίς, -ίδος < σεισο- (< αρχ. σείω, πβ. αόρ. σεΐσ-ai) + - πυγίς < αρχ. πυγή «οπίσθια».^[8]

Ο όρος flava στην επιστημονική ονομασία του είδους, καθώς και οι λαϊκές ονομασίες του στην αγγλική (Yellow wagtail) και ελληνική γλώσσα παραπέμπουν στο χαρακτηριστικό κίτρινο πτέρωμα του πτηνού.

Συστηματική Ταξινομική

Το είδος περιγράφηκε από τον Λινναίο (Ν. Σουηδία, 1758), υπό την σημερινή του ονομασία. Αποτελεί «πρόκληση» για την επιστήμη της Συστηματικής Ταξινομικής, καθώς παρουσιάζει πολλά και αλληλοσυνδεόμενα, μεταξύ τους, προβλήματα. Η κατάσταση περιπλέκεται από τις διασταυρώσεις των υπαρχόντων πληθυσμών, τις διαφορές μεταξύ των φύλων, την ύπαρξη δύο πτερωμάτων στα αρσενικά (αναπαραγωγικό και μη), τα ελλιπή στοιχεία -σε κάποιες περιπτώσεις- και την είσοδο των μοριακών δεδομένων κατά τις τελευταίες δεκαετίες. Οι σχέσεις μεταξύ των επί μέρους taxa παραμένουν, κατά μεγάλο μέρος, αδιευκρίνιστες και περαιτέρω δεδομένα κρίνεται απαραίτητο να συλλεχθούν.

Πιθανόν, σχηματίζει υπερείδος με το Μ. citreola ή το Μ. capensis, ή με τα δύο αυτά μαζί με το Μ. flaviventris, αλλά οι πρόσφατες μελέτες μοριακής γενετικής δείχνουν ότι, ουδεμία από αυτές τις υποθέσεις ευσταθεί. Πρόσφατες μελέτες μιτοχονδριακού DNA, υποδηλώνουν ότι όλα τα taxa μπορεί να αντιπροσωπεύουν μόνον 3 ξεχωριστά «είδη»: ένα στα βορειοανατολικά του φάσματος κατανομής (με βάση την «φυλή» tschutschensis), ένα στα απώτατα νοτιοανατολικά (με βάση τις «φυλές» taivana και macronyx) και το τρίτο στα δυτικά και κεντρικά (με βάση την «φυλή» flava). Επιπλέον, οι μοριακές μελέτες υποδηλώνουν ότι, η πρώτη «φυλή» συγγενεύει με τους πληθυσμούς του Μ. citreola που απαντούν στα ανατολικά (Μ. c. citreola), ενώ η δεύτερη είναι πιο κοντά στους πληθυσμούς του Μ. citreola που απαντούν στα δυτικά (Μ. c. werae). Ωστόσο, άλλοι ερευνητές θεωρούν ότι τα συγκεκριμένα δύο υποείδη του Μ. citreola είναι αδιαχώριστα από μορφολογική άποψη. Επιπλέον, αρκετοί πληθυσμοί (ιδιαίτερα των υποειδών lutea, feldegg και taivana), συχνά, αντιμετωπίζονται ως ξεχωριστά είδη από κάποιους ερευνητές. Όπως προαναφέρθηκε, η ταξινομική περιπλέκεται περαιτέρω από το γεγονός ότι, ορισμένοι πληθυσμοί υβριδοποιούνται ανά αρκετά τακτά χρονικά διαστήματα, συγχέοντας έτσι την εικόνα σε σχέση με τα όρια κατανομής τους. Αυτό έχει συμβεί με τα προταθέντα taxa, superciliaris, dombrowskii και perconfusus, τα οποία θεωρούνται υβρίδια.

Το υποείδος Μ. f. tschutschensis διασπάστηκε από τα υπόλοιπα το 2004, από την AOU, θεωρηθέν ως διακριτό είδος (Μ. tschutschensis), αλλά η συγκεκριμένη αντιμετώπιση δεν υιοθετήθηκε από την ταξινομική ομάδα εργασίας του BirdLife λόγω των ανεπίλυτων σχέσεων σε διάφορα άλλα υποείδη στην «ομάδα» της flava, πράγμα που σημαίνει ότι τα γεωγραφικά και ταξινομικά όρια δεν μπορούν, ακόμη, να τεθούν στα δύο taxa, εφόσον έχουν ταξινομηθεί ως ξεχωριστά είδη.^[9]

• Χαρακτηριστικό της περιπλοκότητας της συστηματικής του είδους αποτελεί το γεγονός ότι, η κιτρινοσουσουράδα είναι από τα ελάχιστα πτηνά που τα υποείδη της έχουν διαφορετική λαϊκή ονομασία στην αγγλική γλώσσα –με δεδομένο ότι, οι Άγγλοι ορνιθολόγοι, λόγω των αποικιών τους, είχαν ανέκαθεν τεράστια πείρα στην έρευνα σχετικά με τα πτηνά (βλ. Πίνακα ΙΙ).

Εν αναμονή περαιτέρω ερευνών και έχοντας κατά νου τα προαναφερθέντα στοιχεία, η συστηματική του είδους παραμένει σε εξαιρετικά «δυναμική» κατάσταση και, αυτή που ακολουθείται σήμερα, είναι η πλέον «παραδοσιακή» με 17 υποείδη να αναγνωρίζονται (βλ. Πίνακες Ι και ΙΙ).^[i][10]

Γεωγραφική εξάπλωση

Το είδος εμφανίζει, ευρύτατο φάσμα κατανομής στον Παλαιό Κόσμο (Παλαιαρκτική, Ινδομαλαισιανή και Αυστραλασιανή οικοζώνες, ως πλήρως μεταναστευτικό πτηνό, που σημαίνει ότι, δεν υπάρχει κάποια επικράτεια στην οποία παραμένει όλες τις εποχές του έτους ως επιδημητικό –με εξαίρεση το αιγυπτιακό υποείδος Μ. f. pygmaea και κάποιους πιθανούς θύλακες στα βορειοδυτικά της Αφρικής και την Ν. Ισπανία. Συν τοις άλλοις, κάποιοι πληθυσμοί έρχονται να φωλιάσουν και στην περιοχή της Αλάσκας απέναντι από την ΒΑ. Σιβηρία, ενώ κάποιοι άλλοι διαχειμάζουν στην Αυστραλία.

Στην Ευρώπη, απαντά σε όλη σχεδόν την ήπειρο ως καλοκαιρινό αναπαραγόμενο είδος, με εξαίρεση την Ισλανδία, την Ιρλανδία και μεγάλο τμήμα των βρετανικών νησιών (κυρίως στα βόρεια και νοτιοανατολικά). Η κατανομή είναι πολύ συμπαγής, εκτός από τις πολύ ορεινές περιοχές των κατά τόπους επικρατειών.

Η Αφρική αποτελεί πολύ μεγάλη επικράτεια διαχείμασης, σε όλη την έκταση της ηπείρου νότια του Σαχέλ και του ισημερινού, μέχρι την Ν. Νότια Αφρική, αλλά υπάρχουν και μικρές επικράτειες μόνιμης παραμονής (καθιστικό) στα βορειοδυτικά και στα εδάφη παράλληλα με τον Νείλο (μέχρι το Σουδάν), που είναι και οι μοναδικές επιδημητικές θέσεις του παγκόσμιου πληθυσμού.

Η Ασία είναι, κυρίως, επικράτεια καλοκαιρινού φωλιάσματος, σε μεγάλη και συμπαγή ζώνη που αρχίζει από την Ρωσία και τις ακτές του Ευξείνου Πόντου στα δυτικά, μέχρι την απώτατη ΒΑ. Σιβηρία, την Ιαπωνία και τις απέναντι ακτές της Αλάσκας. Νότια, το είδος φθάνει σε όλη την Ινδομαλαισιανή και τμήμα της Αυστραλασιανής οικοζώνης, στην Νέα Γουινέα και την Ν. Αυστραλία, αποκλειστικά ως διαχειμάζον πτηνό.^[11]

Πηγές:^[12][13][14]

(σημ. με έντονα γράμματα τα υποείδη που απαντούν στον ελλαδικό χώρο. Ωστόσο, τα υποείδη κατά τις μεταναστεύσεις είναι, πρακτικά, αδύνατον να καταγραφούν με ακρίβεια και, πιθανότατα, είναι περισσότερα)

(σημ. Τα συγκεκριμένα στοιχεία των αρσενικών ατόμων αφορούν μόνο στο πτέρωμα αναπαραγωγής. Τα άτομα στα όρια των περιοχών εξάπλωσης -βλ. Πίνακα Ι- με πιο ακαθόριστα στοιχεία [less defined], λόγω υβριδοποιήσεων)

Μεταναστευτική συμπεριφορά

Η κιτρινοσουσουράδα θεωρείται πλήρως μεταναστευτικό είδος σε όλες τις επικράτειες όπου εξαπλώνεται και, ανάλογα με το γεωγραφικά πλάτη, αποδημεί συνήθως νότια των περιοχών φωλιάσματος. Πάντως, οι ακριβείς περιοχές διαχείμασης των διαφόρων υποειδών δεν είναι δυνατόν να καθοριστούν με ακρίβεια.

Οι περισσότεροι πληθυσμοί διαχειμάζουν στην Αφρική, την Ινδία και την ΝΑ. Ασία. Εξαίρεση αποτελούν οι αιγυπτιακοί πληθυσμοί του M. f. pygmaea, καθώς και κάποιοι στην ΒΔ. Αφρική και τη Ν. Ισπανία που θεωρούνται επιδημητικοί.

Οι παράγοντες που τεκμηριώνουν την έντονη μεταναστευτική συμπεριφορά του είδους είναι καλώς τεκμηριωμένοι: εμφανής -κυρίως κατά την διάρκεια της ημέρας-αποδημία, χρήση πολυπληθέστατων θέσεων κουρνιάσματος -τόσο κατά τη μετανάστευση όσο και τον χειμώνα που διευκολύνει την δακτυλίωση-, και απόκτηση από τα αρσενικά διακριτών πτερωμάτων αναπαραγωγής, λίγο πριν από την ανοιξιάτικη μετανάστευση. Από την άλλη πλευρά, μπορεί να προκύψει σύγχυση από τις ενδιάμεσες διασταυρώσεις και το διακεκομμένο μοτίβο στις γεωγραφικές ποικιλομορφίες.^[15]

Οι αποδημίες, τόσο την άνοιξη όσο και το φθινόπωρο, πραγματοποιούνται σε ευρύ μέτωπο, με πλήθος καταγραφών πάνω από τη θάλασσα σε όλους τους τομείς του φάσματος κατανομής. Το φθινοπωρινό πέρασμα στην Ελβετία σημειώνεται ήδη από τα τέλη Ιουλίου, αλλά ο κύριος όγκος αρχίζει το δεύτερο δεκαπενθήμερο του Αυγούστου και κορυφώνεται συνήθως μέχρι τον Σεπτέμβριο για να τελειώσει απότομα στις αρχές Οκτωβρίου, αν και έχουν παρατηρηθεί άτομα να περνάνε κατά το πρώτο τρίτο του Νοεμβρίου. Στο στενό του Γιβραλτάρ, η δίοδος εκτείνεται από τις αρχές Αυγούστου μέχρι τις αρχές Νοεμβρίου και κορυφώνεται στα μέσα Σεπτεμβρίου. Η άφιξη στην Αφροτροπική οικοζώνη είναι στα τέλη Σεπτεμβρίου, νοτιότερα, τον Οκτώβριο.^[16]

Η εαρινή επιστροφή στα βόρεια, αφού προηγηθεί συσσώρευση λίπους ακριβώς νότια της Σαχάρας πραγματοποιείται, επίσης, σε ευρύ μέτωπο, αρχής γενομένης από το Μάρτιο και παρατείνεται μέχρι τις αρχές Μαΐου. Τα αρσενικά φθάνουν στους τόπους αναπαραγωγής πριν από τα θηλυκά, με τις αφίξεις να πραγματοποιούνται από τα τέλη Μαρτίου στη Ν., Δ. και μεγάλο μέρος της Κ. Ευρώπης, από τα μέσα Απριλίου στην περιοχή της Μόσχας, και από τις αρχές Μαΐου ή τις αρχές Ιουνίου στην Λαπωνία.^[17]

Τυχαίοι, περιπλανώμενοι επισκέπτες έχουν αναφερθεί, μεταξύ άλλων, από τα Σβάλμπαρντ και την Ισλανδία, τις Μαλδίβες, τις Σεϋχέλλες και τις Κομόρες.^[18]

Μετανάστευση στην Ελλάδα

Στην Ελλάδα, η κιτρινοσουσουράδα απαντά -όπως και στην υπόλοιπη Ευρώπη- ως καλοκαιρινός αναπαραγόμενος επισκέπτης στην βόρεια και κεντρική χώρα, αλλά και ως διαβατικό πτηνό κατά τις δύο μεταναστεύσεις, σε όλη την επικράτεια.^[19][20] Τα πρώτα αρσενικά του αναπαραγόμενου υποείδους M. f. feldegg καταφθάνουν στην Ελλάδα στα μέσα Μαρτίου, με την αποδημία να έχει ολοκληρωθεί στις αρχές Απριλίου. Η διέλευση άλλων υποειδών, κυρίως των M. f. flava και M. f. thunbergi πραγματοποιείται αργότερα, από τα τέλη Μαρτίου μέχρι τις αρχές Μαΐου, με κορύφωση στα μέσα Απριλίου.^[21]

Κατά την φθινοπωρινή αποδημία, κάποιες ημέρες υπάρχει το ίδιο πρόβλημα, καθώς οι αναχωρούντες αναπαραγωγικοί πληθυσμοί του M. f. feldegg, αναμιγνύονται με τους διαβατικούς μεταναστευτικούς πληθυσμούς άλλων υποειδών από τον βορρά. Η αποδημία πραγματοποιείται από τα μέσα ή τέλη Αυγούστου, μέχρι τα τέλη Σεπτεμβρίου. ΟΙ «βόρειες» φυλές περνούν λίγο αργότερα, από τα μέσα Σεπτεμβρίου μέχρι τα μέσα ή τέλη Οκτωβρίου. Η φθινοπωρινή μετανάστευση περιλαμβάνει περισσότερα άτομα από την εαρινή.^[22] Κατά τις μεταναστεύσεις, οι πληθυσμοί των παρατηρουμένων πτηνών ανήκουν σε διάφορα υποείδη, καθώς και σε ενδιάμεσες μορφές λόγω υβριδισμού. Οι πληθυσμοί των υποειδών M. f. feldegg και M. f. flavaείναι, μακράν, οι πολυπληθέστεροι. Έχουν παρατηρηθεί, κατά καιρούς, πληθυσμοί των υποειδών M. f. thunbergi (κυρίως), M. f. leucocephala, M. f. lutea, M. f. beema, M. f. cinereocapilla και M. f. flavissima.^[23]

Από την Κρήτη αναφέρεται ως καλοκαιρινός επισκέπτης^[24] και από την Κύπρο αναφέρεται ως κοινός διαβατικός μετανάστης.^[25]

Βιότοπος

Χαρακτηριστικός βιότοπος της κιτρινοσουσουράδας

Γενικά, το είδος συχνάζει σε ποικιλία οικοτόπων, συνήθως υγρών ή κοντά σε νερό, με χαμηλή βλάστηση, όπως υγρά λιβάδια και έλη, κοντά σε λίμνες και σε αποχετεύσεις αγροκτημάτων. Ωστόσο, στην Δ. Παλαιαρκτική απαντά στην αρκτική τούνδρα και στην υποαρκτική ή εύκρατη στέπα, από μεσαία έως μεγάλα υψόμετρα. Στις μεσογειακές περιοχές συχνάζει στα ηπειρωτικά ή στις παρυφές με τα ωκεάνια οικοσυστήματα, κατά μεγάλο μέρος σε επίπεδα ή ελαφρώς κεκλιμένα, πεδινά εδάφη.^[26] Κατά τις μεταναστεύσεις κατακλύζουν λειμώνες και γήπεδα του γκολφ, ενώ κουρνιάζουν σε καλαμιώνες.^[27]

Στο Ηνωμένο Βασίλειο, η στατιστική ανάλυση των 5 πρώτων προτιμητέων οικοσυστημάτων, δίνει τα εξής αποτελέσματα: Αρόσιμες εκτάσεις, Εκβολές, Χείμαρροι, Ποταμοί και Λίμνες.^[28]

Στην Ελλάδα, η κιτρινοσουσουράδα είναι τυπικό είδος παράκτιων, αλατούχων ελών, όπου κυριαρχούν αλόφυτα (Arthrocnemum spp., Juncus spp.), με ενδιάμεσες συστάδες από αλμυρίκια. Κοντά στις ακτές, μπορεί να φωλιάζει σε ορυζώνες, ενώ στα ηπειρωτικά καταγράφονται ζευγάρια σε υγρά λιβάδια και έλη με χαμηλή βλάστηση.^[29] Επίσης, σε βοσκοτόπους βοοειδών και τρεχούμενα νερά.^[30]

Μορφολογία

Η κιτρινοσουσουράδα είναι λεπτό αλλά εύρωστο πτηνό, με μακριά ουρά, μυτερό ράμφος και λεπτούς, μακρείς ταρσούς. Ξεχωρίζει εύκολα από τις άλλες σουσουράδες από το, ελαφρώς μικρότερο μέγεθος, την μικρότερη ουρά και το, γενικότερο, κίτρινο χρώμα της κάτω επιφάνειας του σώματος και την ελαιοπρασινωπή ή γκριζοπράσινη ράχη. Οι πτέρυγες είναι καφεγκρίζες, με λεπτές αλλά αρκετά διακριτές ανοικτοκίτρινες ή λευκοκίτρινες μπάρες, ενώ η ουρά έχει λευκές άκρες και τα πόδια είναι σκουρόχρωμα. Ωστόσο, οι χρωματισμοί αυτοί όπως, κυρίως, το μοτίβο του κεφαλιού είναι εκείνα τα μορφολογικά στοιχεία που διαφοροποιούνται έντονα στους κατά τόπους πληθυσμούς και συμβάλλουν καθοριστικά στην μεγάλη ποικιλομορφία του είδους (για λεπτομερή περιγραφή των επί μέρους υποειδών, βλ. Πίνακα ΙΙ).

Στα περισσότερα υποείδη εμφανίζεται φυλετικός και εποχικός διμορφισμός (ιδιαίτερα στο κεφάλι και το στήθος), με τα αρσενικά να έχουν πιο φωτεινά χρώματα από τα θηλυκά κατά την αναπαραγωγική περίοδο, αλλά τα χάνουν αργότερα και μοιάζουν με τα θηλυκά. Τα ανήλικα άτομα του φθινοπώρου είναι «θαμπά» στο κάτω μέρος, με ωχρόλευκο, ελάχιστα κιτρινωπό υπογάστριο.

Βιομετρικά στοιχεία

• Μήκος σώματος μαζί με την ουρά: (14-) 15 έως 16,5 (-17) εκατοστά
• Άνοιγμα πτερύγων: 24 έως 25 (-28) εκατοστά
• Μήκος χορδής πτέρυγας : ♂ 8,28 ± 0,25 εκατοστά [Εύρος 0,79 – 0,86 εκατοστά (σε δείγμα Ν=176 ατόμων στο Ηνωμένο Βασίλειο)], ♀ 7,93 ± 0,28 εκατοστά [Εύρος 0,75 – 0,84 εκατοστά (Ν=82)]
• Βάρος: ♂ 15,5-19,9 γραμμάρια (Ν=159), ♀ 15,0-21,3 γραμμάρια (Ν=77) ^[31]

(Πηγές:^{[32][33][34][35][36][37][38][39][40][41][42][43][44][45]})

Τροφή

Οι κιτρινοσουσουράδες τρέφονται κυρίως με μικρά ασπόνδυλα (έντομα, κάμπιες αράχνες, κ.α). Τρεις είναι οι βασικές τεχνικές αναζήτησης της τροφής, συμπεριλαμβανομένης της χρήσης τής υψηλής πτήσης: 1) Κανονική συλλογή, απ’ ευθείας από το έδαφος ή την επιφάνεια του νερού, ενώ βαδίζει. 2) Γρήγορη σύλληψη μετά από ταχύ τρέξιμο (run-picking), με απότομη κίνηση αιφνιδιασμού της λείας, είτε από την επιφάνεια του εδάφους είτε κατά την απογείωση. 3) Εναέρια σύλληψη, με σύντομη πτήση από το έδαφος ή από σημείο επόπτευσης (perching post). Το θήραμα συλλαμβάνεται με το ράμφος είτε με κατάρριψή του (sic) στο έδαφος, με κτύπημα των πτερύγων. Περιστασιακά συλλαμβάνει έντομα από τα φυτά με αιώρηση, ή χαμηλή πτήση πάνω από το νερό. Η ουρά βοηθάει στην διατήρηση της ισορροπίας, όταν αλλάζει κατεύθυνση κατά την πτήση.^[46] Επίσης, περιστασιακά, τρέφεται με φυτικό υλικό, κυρίως με σπέρματα.^[47]

Ηθολογία και πτήση

Η κιτρινοσουσουράδα είναι από τα πλέον οικεία στρουθιόμορφα, με την υπερκινητικότητά τους και την μακριά ουρά, που συνοδεύεται από την χαρακτηριστική, συνεχή κίνησή της «πάνω-κάτω», όπως κάνουν όλες οι σουσουράδες. Επίσης κινεί το κεφάλι «μπρος-πίσω» όταν βαδίζει, όπως κάνουν τα περιστέρια. Γενικά, είναι μοναχικό πτηνό εκτός από την μη-αναπαραγωγική περίοδο, οπότε σχηματίζει μικρά σμήνη. Πολλές φορές ακολουθεί τα ζώα κτηνοτροφίας όταν βόσκουν.^[48] Η πτήση της είναι κυματιστή.^[49]

Φωνή

• Δείγματα φωνής (εξωτερικός σύνδεσμος)

Αναπαραγωγή

Αυγά κιτρινοσουσουράδας

Η περίοδος αναπαραγωγής, συνήθως, αρχίζει τον Μάιο-Ιούνιο στη Σκανδιναβία, τον Απρίλιο-Μάιο στη Βρετανία και την Ιρλανδία, τον Απρίλιο-Ιούνιο στη Ν. και Α. Ευρώπη και τον Απρίλιο-Μάιο στην Β. Αφρική.^[50] Η ωοτοκία πραγματοποιείται συνήθως άπαξ ή δύο φορές σε κάθε περίοδο φωλιάσματος.^[51]

Στις περιοχές αναπαραγωγής (βλ. Βιότοπος), η φωλιά κατασκευάζεται στο έδαφος μέσα σε μια κοιλότητα, στους πυκνούς θάμνους ή κάτω από το φύλλωμα ενός χαμηλού φυτού. Είναι μια κυπελοειδής κατασκευή από γρασίδι, ρίζες και βλαστούς, επιστρωμένη με παχύ στρώμα από τρίχες, περιστασιακά από γούνα ή μαλλί.^[52] Κατασκευάζεται από το θηλυκό, αν και το αρσενικό μπορεί να βοηθήσει.

Η γέννα αποτελείται από 5 έως 6 (-7) μικρά, υποελλειπτικά και γυαλιστερά αβγά, διαστάσεων 19,0 Χ 14,1 χιλιοστών^[53] και βάρους 1,8 γραμμαρίων, εκ των οποίων ποσοστό 6% είναι κέλυφος.^[54] Η επώαση αρχίζει μετά το τελευταίο αβγό, πραγματοποιείται κυρίως από το θηλυκό και διαρκεί 12 έως 14 ημέρες, περίπου. Οι νεοσσοί είναι φωλεόφιλοι (altricial) και χρήζουν της άμεσης προστασίας των γονέων, αφήνουν την φωλιά στις 10-13 ημέρες, ενώ η πτέρωση πραγματοποιείται στις 16-17 ημέρες, περίπου.^[55]

Θηρευτές

Στην Ελλάδα, κατά την φθινοπωρινή μετανάστευση, η κιτρινοσουσουράδα αποτελεί συχνό θήραμα του μαυροπετρίτη στην Κρήτη και τις Β. Σποράδες.^[56]

Κατάσταση πληθυσμού

Παρά το γεγονός ότι, οι πληθυσμοί του είδους εμφανίζουν μείωση σε κάποιες επικράτειες, δεν κινδυνεύει άμεσα, ως εκ τούτου, χαρακτηρίζεται ως Ελαχίστης Ανησυχίας (LC) από την IUCN.^[57] Τους μεγαλύτερους αναπαραγωγικούς πληθυσμούς στην Ευρώπη, διαθέτουν η Ρωσία (χώρα-«κλειδί» για την επιβίωση του είδους), η Ρουμανία, η Βουλγαρία, η Πολωνία και η Ουκρανία.^[58]

Κατάσταση στην Ελλάδα

Το αναπαραγόμενο υποείδος M. f. feldegg είναι κοινό και διαδεδομένο σε όλα τα ηπειρωτικά της χώρας και σε πολλά νησιά του Αγαίου και του Ιονίου. Η παρουσία των άλλων υποειδών, παρόλο που καταγράφεται κυρίως κατά τις μεταναστεύσεις (βλ. Μετανάστευση στην Ελλάδα), δυσκολεύει πολύ την διάκριση μεταξύ τους. Μία, κάπως ασφαλέστερη, μέθοδος είναι η καταφυγή στο κάλεσμα (φωνή) των πτηνών, καθώς υπάρχουν διαφορές μεταξύ των υποειδών, ιδιαίτερα το φθινόπωρο, οπότε τα αρσενικά χάνουν το αναπαραγωγικό τους πτέρωμα και η πλειονότητα ανήκει σε νεαρά άτομα.^[59]

Άλλες ονομασίες

Στον ελλαδικό χώρο η Κιτρινοσουσουράδα απαντά και με τις ονομασίες, Κοταλίδα (Καλαμάτα), Τσικλαρίδα, Τσιλιβήθρα, Τσίνα (Ακαρνανία),^[60] Σκαλιφούρτα (Κύπρος)^[61] και Ζευκαλάτης (Κύπρος).^[62]

Σημειώσεις

i. ^{^} Στο παρόν λήμμα ακολουθείται η κατά Howard & Moore (3th ed.) ταξινομική. Ωστόσο, αυτό κατ’ ουδένα τρόπο αποτελεί στατική κατάσταση, αλλά ως εκ της δυναμικής φύσεως του αντικειμένου, μπορεί να υπόκειται σε τυχόν αλλαγές (βλ. Συστηματική ταξινομική)

ii. ^{^} Συμπεριλαμβάνει και το υποείδος M. f. angarensis^[63]

Παραπομπές

Βιβλιογραφία

• Howard and Moore, Checklist of the Birds of the World, 2003.
• Bertel Bruun, Birds of Britain and Europe, Hamlyn 1980.
• Bob Scott and Don Forrest, The Birdwatcher’s Key, Frederick Warne & Co, 1979
• Christopher Perrins, Birds of Britain and Europe, Collins 1987.
• Colin Harrison & Alan Greensmith, Birds of the World, Eyewitness Handbooks, London 1993
• Colin Harrison, Nests, Eggs and Nestlings Of British and European Birds, Collins, 1988.
• Dennis Avon and Tony Tilford, Birds of Britain and Europe, a Guide in Photographs, Blandford 1989
• Detlef Singer, Field Guide to Birds of Britain and Northern Europe, The Crowood Press, Swindon 1988
• Gray, Mary Taylor The Guide to Colorado Birds, Westcliffe Publishers, 1998
• Hermann Heinzel, RSR Fitter & John Parslow, Birds of Britain and Europe with North Africa and Middle East, Collins, 1995
• Jim Flegg, Field Guide to the Birds of Britain and Europe, New Holland, London 1990
• Killian Mullarney, Lars Svensson, Dan Zetterström, Peter J. Grant, Τα Πουλιά της Ελλάδας Της Κύπρου και της Ευρώπης, ΕΟΕ, 2007
• Killian Mullarney, Lars Svensson, Dan Zetterström, Peter J. Grant, Τα Πουλιά της Ελλάδας Της Κύπρου και της Ευρώπης, Collins
• Peter Colston and Philip Burton, Waders of Britain and Europe, Hodder & Stoughton, 1988
• Rob Hume, RSPB Complete Birds of Britain and Europe DK, 2002
• Handrinos & Akriotis, The Birds of Greece, Helm 1997
• R. Grimmett, C. Inskipp, T. Inskipp, Birds of Nepal, Helm 2000
• Γιώργος Σφήκας, Πουλιά και Θηλαστικά της Κρήτης, Ευσταθιάδης, 1989
• Γιώργος Σφήκας, Πουλιά και Θηλαστικά της Κύπρου, Ευσταθιάδης, 1991
• Πάπυρος Λαρούς, εκδ. 1963 (ΠΛ)
• Πάπυρος Λαρούς Μπριτάνικα, εκδ. 1996 (ΠΛΜ)
• Ιωάννη Όντρια (I), Πανίδα της Ελλάδας, τόμος Πτηνά.
• Ιωάννη Όντρια (II), Συστηματική Ζωολογία, τεύχος 3.
• Ντίνου Απαλοδήμου, Λεξικό των ονομάτων των πουλιών της Ελλάδας, 1988.
• Σημαντικές Περιοχές για τα Πουλιά της Ελλάδας (ΣΠΕΕ), ΕΟΕ 1994
• «Το Κόκκινο Βιβλίο των Απειλουμένων Σπονδυλοζώων της Ελλάδας», Αθήνα 1992
• Χανδρινός Γιώργος (Ι), «Το Κόκκινο Βιβλίο των Απειλουμένων Σπονδυλοζώων της Ελλάδας»
• Ιωάννου Χατζημηνά, Επίτομος Φυσιολογία, εκδ. Γρ. Παρισιάνου, Αθήνα 1979
• Βασίλη Κλεισούρα, Εργοφυσιολογία, εκδ. Συμμετρία, Αθήνα 1990
• Γεωργίου Δ. Μπαμπινιώτη, Λεξικό της Νέας Ελληνικής Γλώσσας, Αθήνα 2002
• Valpy, Francis Edward Jackson, An Etymological Dictionary of the Latin Language
• Linnaeus, Carolus (1758). Systema naturae per regna tria naturae, secundum classes, ordines, genera, species, cum characteribus, differentiis, synonymis, locis. Tomus I. Editio decima, reformata (in Latin). Holmiae (Laurentii Salvii).

Πηγές

• Croxton, P. J.; Sparks, T. H.; Cade, M.; Loxton, R. G. 2006. Trends and temperature effects in the arrival of spring migrants in Portland (United Kingdom) 1959-2005. Acta Ornithologica 41: 103-111.
• IUCN. 2013. IUCN Red List of Threatened Species (ver. 2013.2). Available at:http://www.iucnredlist.org. (Accessed: July 2015).
• Jenni, L.; Kery, M. 2003. Timing of autumn bird migration under climate change: advances in long-distance migrants, delays in short-distance migrants. Proceedings of the Royal Society of London Series B 270(1523): 1467-1471.
• Sparks, T. H.; Huber, K.; Bland, R. L.; Crick, H. Q. P.; Croxton, P. J.; Flood, J.; Loxton, R. G.; Mason, C. F.; Newnham, J.A.; Tryjanowski, P. 2007. How consistent are trends in arrival (and departure) dates of migrant birds in the UK? Journal of Ornithology 148: 503-511.
• Tryjanowski, P.; Kuzniak, S.; Sparks, T. H. 2002. Earlier arrival of some farmland migrants in western Poland. Ibis 144: 62-68.
• Tyler, Stephanie J. (2004): 60. Yellow Wagtail. In: del Hoyo, Josep; Elliott, Andrew & Christie, D. (eds.): Handbook of Birds of the World (Vol. 9: Cotingas to Pipits and Wagtails): 781-782, plate 77. Lynx Edicions, Barcelona. ISBN 84-87334-69-5. Plate 77 image (all birds except the 4 grey/black-backed ones at lower left are M. flava)
• Voelker, Gary (2002): Systematics and historical biogeography of wagtails: Dispersal versus vicariance revisited. Condor 104(4): 725–739. [English with Spanish abstract] DOI: 10.1650/0010-5422(2002)104[0725:SAHBOW]2.0.CO;2 HTML abstract
• Zalakevicius, M.; Bartkeviciene, G.; Raudonikis, L.; Janulaitis, J. 2006. Spring arrival response to climate change in birds: a case study from eastern Europe. Journal of Ornithology 147: 326-343.

Араҕас сылгычыай (лат. Motacilla flava, нуучч. желтая трясогузка) - көннөрү сылгы чыычааҕыттан кыра. Туундараҕа олохтоох^[1].

Уус саамай кыра чыычааҕа, этин-сиинин уһуна 15-16 см^[2], ыйааһына 17 г кэриҥэ^[3]. Араҕас төбөлөөх сылгычыайтан биллэ кыра, үрүҥ сылгычыайтан уратыта диэн кутуруга кылгас уонна өҥө атын.

Быһаарыылар

Жолта тресиопашка или говедарка (науч. Motacilla flava) — мала врапчевидна птица од фамилијата на тресиопашките Motacillidae.

Овој вид го има низ цела умерена Европа и Азија, вклучувајќи ја и Македонија. Постојан жител е во потоплите краишта, како во западна Европа, но посеверните и поисточните популации се птици преселници кои зимуваат во Африка и јужна Азија.

Таа е тенка, вита птица, која е долга 15-16 см, со карактеристична долга опашка што постојано се тресе. Овој вид има најмала опашка од европските тресиопашки. Возрасниот мажјак во сезоната на парење е маслинастозелен одозгора и жолт одоздола. Во останатото перје жолтото може да биде заменето со бело. Главата на мажјакот има разни варијанти на обоеност и декорација, зависно од подвидот.

Повикот е карактеристично, високо чиит.^[2]

Ова е инсектојадна птица која живее во отворени предели, близу вода, како на пример, влажни ливади. Гнезди во грмушки и несе 4-8 дамчести јајца.

Систематизација

Систематизацијата и филогенијата на овој вид е многу конфузна. Буквално десетици подвидови се опишани со текот на времето, но моментално се распознаваат 15-20.

Обоеноста се однесува на мажјаците, освен ако не е поинаку нагласено.

Возрасен мажјак M. f. flavissima

Возрасен, веројатно женка M. f. thunbergi или plexa

Возрасен мажјак M. f. beema

Возрасна женка M. f. melanogrisea

Младенче M. f. flava

• M. f. flava Linnaeus, 1758 –

Синосива глава со бела линија над окото и на образот кај мажјаците, а женките се бледо кафеавозелени.

Распространетост: јужна Скандинавија до Франција и централноевропските планини до Урал. Зимува во субсахарна Африка.

• M. f. flavissima Blyth, 1834 –

Жолтозелена глава со посветла жолта линија над окото. Женките се значително посветли одоздола од мажјаците.

Распространетост: Велика Британија. Зимува: Африка.

• M. f. thunbergi Billberg, 1828

Темно сива глава што достига до образите, без бело кај мажјаците; посветло зеленкаво кај женките со светла линија над очите.

Распространетост: Централна и северна Скандинавија до северозападен Сибир. Зимува во источна Африка, Индија и југоисточна Азија.

• M. f. iberiae Hartert, 1921 –

Сличен на flava, но грлото е бело и темно сиво, речиси црно зад очите.

Распространетост: југоисточна Франција, Пиринејски Полуостров, до Тунис. Зимува: Гамбија до Централноафриканска Република.

• M. f. cinereocapilla Savi, 1831 –

Како iberiae но без линија над окото или незабележлива.

Распространетост: сицилија, Сардинија, Италија, Словенија. Зимува: на брегот од Тунис и Алжир, Мали до езерото Чад.

• M. f. pygmaea (A. E. Brehm, 1854) –

Слично на cinereocapilla, помало, со помалку светли делови.

Делтата на Нил и долен Нил, постојан жител.

• M. f. feldegg Michahelles, 1830 –

Како thunbergi но со црна капа кај мажјаците, бело грло и многу светло жолти одоздола, а женките се како посветла варијанта на thunbergi.

Распространетост: источен Балкански Полуостров до Касписко Море, јужно до Турција, Иран и Авганистан; зимува: централна Африка, од Нигерија до Уганда и во јужен Судан.

• M. f. lutea (S. G. Gmelin, 1774) –

Жолта глава со зелен врат кај мажјаците, а женките како поживи flava женки.

Распространетост: долна Волга до реката Иртиш и Зајсанско Езеро. Зимува: Африка и Индија.

• M. f. beema (Sykes, 1832) –

Како flava но главата е посветло зелена, ушите белкави, а половите се слични.

Распространетост: северно од опсегот на lutea. Зимува: Индија, источна Африка и Арабија.

• M. f. melanogrisea (Homeyer, 1878) –

слична на feldegg, понекогаш со зелен врат.

Распространетост: делтата на Волга, околу Касписко Море и до северен Авганистан. Зимува: Пакистан, северозападна Индија до западен Непал, веројатно и во северозападна Африка.

• M. f. plexa (Thayer & Bangs, 1914) –

Мажјаците како thunbergi но ушите им се потемни, врвот на главата посветол, рудиментитана линија над окото. Женките се како мажјаците, ама посветли.

Распространетост: Сибир, меѓу реките Катанга и Колима. Зимува: Индија и југоисточна Азија.

• M. f. leucocephala (Przevalski, 1887) –

Мажјаците како flava, но сивото на главата е многу светло, речиси бело. Женките се како flava женки, но главата им е малку потемна.

Распространетост: северозападна Монголија и до границата со Кина и Русија. Зимува веројатно во Индија.

Наводи

• Tyler, Stephanie J. (2004): 60. Yellow Wagtail. In: del Hoyo, Josep; Elliott, Andrew & Christie, D. (eds.): Handbook of Birds of the World (Vol. 9: Cotingas to Pipits and Wagtails): 781-782, plate 77. Lynx Edicions, Barcelona. ISBN 84-87334-69-5. Plate 77 image (all birds except the 4 grey/black-backed ones at lower left are M. flava)
• Voelker, Gary (2002): Systematics and historical biogeography of wagtails: Dispersal versus vicariance revisited. Condor 104(4): 725–739. [English with Spanish abstract] DOI: 10.1650/0010-5422(2002)104[0725:SAHBOW]2.0.CO;2 HTML abstract

МывэкӀэпысгъуэжь (лат-бз. Motacilla flava; Budytes flava) — мывэкӀэпыс лъэпкъым щыщ лӀэужьыгъуэщ.

Ищхъэрэ Къаукъазым щыбэгъуа лӀэужьыгъуэщ. Молэмусэ Хь. зэритхымкӀэ, нэхъыбэу уащыхуозэ Хы ФӀыцӀэ, Хы Каспийм я Ӏуфэхэм абы и лӀэужьыгъуэ къуэдзиплӀым (нэхъыбэу гъатхэмрэ бжьыхьэмрэ).

МывэкӀэпысгъуэжьхэм нэхъ къыхах хъупӀэ псыӀэхэмрэ удз кӀыру къыздэкӀ псыпцӀэхэмрэ. А щӀыпӀэхэм ядежи куэдрэ мывэкӀэпысщхьэгъуэжьхэм я гъунэгъуу абгъуэ ящӀ кхъандзэгъу лъабжьэм, е удзыр нэхъ здэӀув щӀыпӀэм. Абгъуэхэм нэхъыбэм я зэхуакущ метри 10-20

ЛӀэужьыгъэ къуэдзэхэр

• Еуропэ мывэкӀэпысгъуэжь — Budytes flava;
• Ищхъэрэ мывэкӀэпысгъуэжь — Budytes flava thunbergi;
• МывэкӀэпысгъуэжь тхьэкӀумэху — Budytes flava buma;
• МывэкӀэпысгъуэжь щхьэфӀыцӀэ — Budytes flava feldegg;

Тхылъхэр

• Брат Хьэсин. Адыгэхэм я къуалэбзу щӀэныгъэр. Черкеск къ. 2007 гъ.

Шар цэгцгий, Motacilla flava, нь Цэгцгийнхэн овгийн шувуу юм. Тэд Европ, Азийн сэрүүн бүс болон Хойд Америк, Аляскад нутаглана. Зөөлөн уур амьсгалтай хэсгийн шувууд нь суурин байх ба зарим нь өвлийн улиралд Африк, өмнөд Азируу нүүдэллэдэг.

Гадаад төрх

Залуу цэгцгий (M. f. flava)

Энэхүү шувуу нь 15-16 см урттай, нарийвтар биетэй, 20-35 гр жинтэй, бусад цэгцгийг бодвол богино сүүлтэй юм. Үржлийн улиралд эрэгчин нь оливын ногоон нуруун хэсэг, шар өвөртэй. Бусад улиралд шар хэсэг нь цагаан байна. Толгойн өнгө нь дэд зүйлээс шалтгаалан янз бүр байна.

Шар цэгцгий нь хорхой шавьжаар хооллох ба усны ойролцоо, чийглэг нуга хөндийд идэш тэжээл олно. Дов сондуулт газар үүрээ засаж, 4-8 өндөг гаргадаг.

Дэд зүйлүүд

Эрэгчин цэгцгийн өнгө зүсийг заасан болно.

Нас бие гүйцсэн эрэгчин (M. f. flavissima)

Эмэгчин (M. f. thunbergi эсвэл plexa), Энэтхэгт.

Эрэгчин (M. f. beema) Энэтхэгт өвөлжиж буй.

Эмэгчин (M. f. melanogrisea)

• M. f. flava Линней, 1758 –

Цэнхэр сааралдуу өнгийн толгой, нүдний орчимд цагаан, хар судалтай.

Үрждэг: Скандинаваас Франц , Европын уул нурууд, Урал хүртэл. Өвөл: Африк, САхарын цөлийн бүс.

• M. f. flavissima Blyth, 1834 –

Шар ногоон толгой.

Үрждэг: Их Британи . Өвөл: Африк.

• M. f. thunbergi Billberg, 1828 -

Бараан саарал толгой

Үрждэг: Скандинаваас Сибирь. Өвөл: Африк, Энэтхэг, Зүүн өмнөд Ази.

• M. f. iberiae Hartert, 1921 –

flavaтай төстэй боловч хоолой нь цагаан ба саарал

Үрждэг: Францын өмнөд хэсэг, Иберийн хойг

• M. f. cinereocapilla Savi, 1831 –

iberiaeтэй төстэй.

Үрждэг: Сицил, Итали, Словен.

• M. f. pygmaea (A. E. Brehm, 1854) –

cinereocapilla төстэй ч, биеэр жижиг.

• M. f. feldegg Michahelles, 1830 –

thunbergi мэт боловч толгойн орой нь хар

Үрждэг: Балкан Каспийн тэнгис, Турк, Иран , Афганистан. Өвөл: Африк,Нигери,Уганда , Судан.

• M. f. lutea (S. G. Gmelin, 1774) –

Шар толгой, ногоон хүзүү

Үрждэг: Доод Ижил мөрөн . Өвөл: Африк, Энэтхэг.

• M. f. beema (Sykes, 1832) –

flavaмэт боловч цайвар саарал толгойтой.

• M. f. melanogrisea (Homeyer, 1878) –

• M. f. plexa (Thayer & Bangs, 1914) –

• M. f. tschutschensis J. F. Gmelin, 1789 –

• M. f. angarensis (Sushkin, 1925) –

Үрждэг: Сибирь, Монгол. Өвөл: Зүүн өмнөд Ази.

• M. f. leucocephala (Przevalski, 1887) –

Үрждэг:Монгол, Хятад, Орос. Өвөл: Энэтхэг.

• M. f. taivana (Swinhoe, 1863) –

• M. f. macronyx (Stresemann, 1920) –

• M. f. simillima Hartert, 1905 –

पहेलो टिकटिके नेपालमा पाइने एक प्रकारको चराको नाम हो । यसलाई अङ्ग्रेजीमा वेस्टर्न येल्लो वाग्टेल (Western Yellow Wagtail) भनिन्छ ।

यो पनि हेर्नुहोस्

सन्दर्भ सामग्रीहरू

बाह्य लिङ्कहरू

पिलकिया या पियर खड़िच्ची (अंगरेजी: Western yellow wagtail, बै॰:Motacilla flava) चिरइन के खड़िच्ची परिवार के एगो प्रजाति बाटे।

संदर्भ

करड्या डोक्याचा धोबी

पिवळा धोबी(इंग्रजी: Western yellow wagtail, हिंदी: पिलक्या, पिली खंजन) हा एक पक्षी आहे.

पिवळ्या धोब्याच्या काही उपप्रजाती आहेत.

• करड्या डोक्याचा धोबी किंवा भाटुकली (इंग्लिश:Dark-headed Wagtail or Grey-headed Wagtail; हिंदी:नील-सिर पीलाकिया) ही पिवळ्या धोब्याची एक उपप्रजात आहे.

पिवळा धोबी हा आकाराने चिमणीएवढाच असतो. वरील भागाचा रंग हिरवा असून शेपटीची किनार पाढरी असते. खालील भागाचा वर्ण पिवळा असतो. डोक्याचा रंग करडा अथवा थोडासा निळसर :असतो व भुवईचा रंग पांढरा असतो. पिवळा धोबी पाकिस्तान आणि भारतात गंगेचे मैदान ते दक्षिणेकडे कच्छ्, कन्याकुमारी, श्रीलंका आणि पूर्वेकडे बांगला देश ते ब्रम्हदेश व :अंदमान आणि निकोबार बेटे या भागात आढळून येतो.

• निळ्या डोक्याचा धोबी किंवा चिमण गांगेडा (इंग्लिश:Blue-headed Wagtail; हिंदी:नील-सिर पीलाकिया) ही पिवळ्या धोब्याची एक उपप्रजात आहे.

निळ्या डोक्याचा धोबी

या पक्ष्याचे डोके निळसर राखी रंगाचे असते. त्याची भुवई ठळक पांढरी रंगाची असते. तो पाकिस्तान,पूर्वेकडे बांगला देश ते ब्रम्हदेश आणि नेपाळचे खोरे या ठिकाणी आढळतो. तसेच भारतात गंगेच्या मैदानापासून दक्षिणेकडे :केरळ आणि श्रीलंका, निकोबार व मालदीव बेटे या भागात ते हिवाळी पाहुणे म्हणून येतात. हा धोबी दलदली, भातशेतीचा प्रदेश, तसेच विरळ शेतीचा प्रदेश, खाजनी आणि देवनळाची बेटे या ठिकाणी आढळतो.

संदर्भ

• पक्षीकोश - मारुती चितमपल्ली

ਖੱਟਾ ਮਮੋਲਾ ਇੱਕ ਨਿੱਕਾ ਜਿਹਾ ਪੰਖੀ ਹੈ ਜੋ ਪਾਣੀ ਦੇ ਸਰੋਤਾਂ ਲਾਗੇ ਭੁੰਜੇ ਆਪਣੇ ਪੂੰਝੇ ਨੂੰ ਭੁੜਕਾਉਂਦਾ ਤੁਰਦਾ-ਫਿਰਦਾ ਨਜ਼ਰੀਂ ਪੈ ਜਾਂਦਾ ਏ। ਇਸਦਾ ਵਿਗਿਆਨਕ ਨਾਂਅ Motacilla Flava ਏ, ਜਿਸ ਮਾਇਨੇ ਵੀ ਖੱਟਾ ਮਮੋਲਾ ਏ। ਇਹ ਲਗਭਗ ਪੂਰੀ ਦੁਨੀਆ ਦਾ ਪਰਵਾਸ ਕਰਨ ਵਾਲ਼ਾ ਪੰਖੀ ਏ। ਇਸਦਾ ਇਲਾਕਾ ਯੂਰਪ, ਅਫ਼ਰੀਕਾ ਤੇ ਏਸ਼ੀਆ ਤੋਂ ਹੁੰਦੇ ਹੋਏ ਅਲਾਸਕਾ ਤੇ ਅਸਟ੍ਰੇਲੀਆ ਦੀ ਉੱਤਰੀ ਬਾਹੀ ਤੱਕ ਹੈ। ਇਹ ਆਪਣੇ ਰੰਗ ਕਰਕੇ ਬੜਾ ਹੀ ਮਨ-ਮੋਹਣਾ ਪੰਛੀ ਏ।

ਜਾਣ ਪਛਾਣ

ਇਸਦੀ ਲੰਮਾਈ 16.5 ਸੈਮੀ, ਨਰ ਦਾ ਵਜ਼ਨ 12.3-26.4 ਗ੍ਰਾਮ ਤੇ ਮਾਦਾ 11.2-22.6 ਗ੍ਰਾਮ ਵਜ਼ਨੀ ਅਤੇ ਇਸਦੇ ਪਰਾਂ ਦਾ ਫੈਲਾਅ 25 ਸੈਮੀ ਦੇ ਏੜ-ਗੇੜ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਨਰ ਦਾ ਸਿਰ,ਧੌਣ ਤੇ ਸਰੀਰ ਦਾ ਥਲੜਾ ਹਿੱਸਾ ਖੱਟੇ ਰੰਗ ਦਾ ਤੇ ਪਰਾਂ ਦਾ ਰੰਗ ਭੂਰਾ ਹੁੰਦਾ ਏ, ਜੋ ਥੋੜੀ-ਥੋੜੀ ਹਰੀ ਭਾਅ ਮਾਰਦੇ ਹਨ। ਮਾਦਾ ਦਾ ਸਿਰ, ਗਿੱਚੀ ਤੇ ਪਰ ਭੂਰੇ ਅਤੇ ਗਲ਼ੇ ਤੇ ਥੱਲੜੇ ਪਾਸਿਓਂ ਖੱਟੀ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਮਾਦਾ ਨਰ ਦੇ ਮੁਕਾਬਲੇ ਸੁਸਤ ਸੁਭਾਅ ਦੀ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਜਵਾਨ ਹੁੰਦੇ ਮਮੋਲੇ ਮਾਦਾ ਵਾਂਙੂੰ ਵਿਖਦੇ ਹਨ ਪਰ ਉਹਨਾਂ ਦੀ ਹਿੱਕ ਵੀ ਭੂਰੀ ਹੁੰਦੀ ਏ। ਖੱਟਾ ਮਮੋਲਾ ਗਾੜੀ ਵੀ ਕਈ ਰਕਮਾਂ ਵਿਚ ਵੰਡਿਆ ਹੋਇਆ ਜਿਸ ਕਾਰਨ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਥਾਈਂ ਇਸਦੀ ਅਵਾਜ਼ ਵਿਚ ਥੋੜਾ-ਬਹੁਤਾ ਫ਼ਰਕ ਪੈ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਕਈ ਵਾਰ ਖੱਟਾ ਮਮੋਲਾ ਭੂਰੇ ਮਮੋਲੇ ਦਾ ਭੁਲੇਖਾ ਪਾਉਂਦਾ ਹੈ ਪਰ ਭੂਰਾ ਮਮੋਲਾ ਇਸਨੋੰ ਜ਼ਿਆਦਾ ਤਕੜਾ ਤੇ ਲੰਮਾ ਹੁੰਦਾ ਏ, ਜੀਹਦਾ ਰੰਗ ਜ਼ਿਆਦਾ ਕਾਲ਼ੀ ਭਾਅ ਮਾਰਦਾ ਤੇ ਪੂੰਝਾ ਚਿੱਟਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ।

ਖ਼ੁਰਾਕ

ਖੱਟਾ ਮਮੋਲਾ ਰੀੜ੍ਹ ਦੀ ਹੱਡੀ ਰਹਿਤ ਕੀਟ-ਪਤੰਗੇ ਖਾਂਦਾ ਹੈ। ਇਸਦੀ ਮੁੱਖ ਖ਼ੁਰਾਕ ਮੱਖੀਆਂ, ਭੂੰਡੀਆਂ ਤੇ ਮੱਕੜੀਆਂ ਵਰਗੇ ਜੀਅ ਹਨ। ਇਹ ਖੁੱਲ੍ਹਿਆਂ ਮੈਦਾਨਾਂ, ਘੱਟ ਬਨਸਪਤੀ ਵਾਲ਼ੀਆਂ ਚਰਾਂਦਾਂ ਵਿਚ ਖ਼ੁਰਾਕ ਲਈ ਵਾਸਾ ਕਰਦਾ ਏ। ਇਹ ਪਾਣੀ ਦੇ ਸਰੋਤਾਂ ਅਤੇ ਡੰਗਰਾਂ ਦੇ ਰਹਿਣ ਵਾਲ਼ੀਆਂ ਥਾਵਾਂ ਨੂੰ ਵੀ ਬੜਾ ਪਸੰਦ ਕਰਦਾ ਏ ਕਿਉਂਕਿ ਓਥੋਂ ਇਸਨੂੰ ਖਾਣ ਨੂੰ ਬਥੇਰੇ ਕੀਟ ਪਤੰਗੇ ਮਿਲ ਜਾਂਦੇ ਹਨ।

ਪਰਸੂਤ

ਖੱਟੇ ਮਮੋਲੇ ਦਾ ਪਰਸੂਤ ਵੇਲਾ ਵਸਾਖ ਤੋਂ ਕੱਤੇਂ/ਕੱਤਕ (ਅਪ੍ਰੈਲ ਤੋਂ ਅਗਸਤ) ਤੱਕ ਹੁੰਦਾ ਏ ਪਰ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਥਾਂਈਂ ਪਰਸੂਤ ਵੇਲੇ ਦਾ ਫੇਰ-ਬਦਲ ਵੀ ਹੋ ਸਕਦਾ ਏ। ਪਰਸੂਤ ਦੀ ਰੁੱਤੇ ਮਾਦਾ ਦੋ ਵੇਰਾਂ ਆਂਡੇ ਦੇਂਦੀ ਹੈ ਤੇ ਇੱਕ ਵੇਰਾਂ 4-6 ਆਂਡੇ ਦੇਂਦੀ ਏ। ਪਰਸੂਤ ਰੁੱਤੇ ਇਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਹਰ ਵੇਰਾਂ ਨਵੇਂ ਜੋੜੇ ਬਣਦੇ ਹਨ। ਮਾਦਾ ਉਸ ਨਰ ਨਾਲ ਹੀ ਗਾਟੀ ਪਾਉਂਦੀ ਹੈ ਜੋ ਉਸਦੇ ਆਲ੍ਹਣੇ ਵਾਲ਼ੇ ਇਲਾਕੇ ਦੀ ਦੁੱਜਿਆਂ ਨਰਾਂ ਤੋਂ ਰਾਖੀ ਕਰੇ। ਆਲ੍ਹਣਾ ਮਾਦਾ 'ਕੱਲੀ ਹੀ ਬਣਾਉਂਦੀ ਏ। ਇਹ ਆਪਣਾ ਆਲ੍ਹਣਾ ਭੁੰਜੇ ਹੀ ਕੂਲ਼ੇ ਘਾਹ, ਵਾਲਾਂ ਤੇ ਹੋਰ ਅਜਿਹੇ ਹੀ ਕੂਲ਼ੇ ਸਮਾਨ ਤੋਂ ਬਣਾਉਂਦੀ ਹੈ। ਆਂਡਿਆਂ 'ਤੇ ਯਾਰਾਂ ਤੋਂ ਤੇਰਾਂ ਦਿਨਾਂ ਲਈ ਬਹਿਣ ਤੇ ਬੋਟਾਂ ਨੂੰ ਚੋਗਾ ਲਿਆਣਕੇ ਖਵਾਉਣ ਦਾ ਕੰਮ ਨਰ ਤੇ ਮਾਦਾ ਦੋਵੇਂ ਰਲ਼ਕੇ ਹੀ ਕਰਦੇ ਹਨ। ਬੋਟ ਦੋ ਸਾਤੇ/ਹਫ਼ਤਿਆਂ ਜਾਂ ਇਸਤੋਂ ਥੋੜਾ ਵੱਧ ਚਿਰ ਤੀਕਰ ਆਲ੍ਹਣੇ ਵਿਚ ਰਹਿੰਦੇ ਹਨ ਤੇ ਜਦ ਉੱਡਣ ਗੋਚਰੇ ਹੋ ਜਾਂਦੇ ਫੇਰ ਖੁੱਲੇ ਅਸਮਾਨ ਨੂੰ ਉਡਾਰੀ ਲਾ ਜਾਂਦੇ ਹਨ।

ਹਵਾਲੇ

மேற்கத்திய வலசை வாலாட்டி (Western yellow wagtail) ^[2] என்ற இந்த வகைப்பறவைகள் ஐரோப்பா, ஆசியா போன்ற கண்டங்களில் பரவலாகக் காணப்படுகிறது.

மேற்கோள்கள்