Anas laysanensis Rothschild 1892

L'ànec de Laysan (Anas laysanensis) és un ocell de la família dels anàtids (Anatidae) que habita llacunes i matolls espessos de l'illa de Laysan, a les Hawaii.

Referències

Aderyn a rhywogaeth o adar yw Hwyaden Ynys Laisan (sy'n enw benywaidd; enw lluosog: hwyaid Ynys Laisan) a adnabyddir hefyd gyda'i enw gwyddonol Anas platyrhynchos laysanensis; yr enw Saesneg arno yw Laysan duck. Mae'n perthyn i deulu'r Hwyaid (Lladin: Anatidae) sydd yn urdd y Anseriformes.^[1]

Talfyrir yr enw Lladin yn aml yn A. platyrhynchos laysanensis, sef enw'r rhywogaeth.^[2] Mae'r rhywogaeth hon i'w chanfod yng Ngogledd America.

Teulu

Mae'r hwyaden Ynys Laisan yn perthyn i deulu'r Hwyaid (Lladin: Anatidae). Dyma rai o aelodau eraill y teulu:

Rhestr Wicidata:

Gweler hefyd

• Rhestr Goch yr IUCN

Cyfeiriadau

Männchen der Laysanente

Laysanente

Laysanente

Die Laysanente oder Laysanstockente (zool.: Anas laysanensis) ist eine Art aus der Familie der Entenvögel, die nur auf der Insel Laysan, Hawaii vorkommt und dort endemisch ist. Sie gilt als eng mit der Stockente verwandt und wird gelegentlich als Inselrasse dieser Art betrachtet. Ebenso wie die Bernierente, die Malaienente und die Madagaskarente gehört sie zu den Entenvögeln, deren Bestand als gefährdet betrachtet wird.

Erscheinungsbild

Laysanenten sind sehr kleine Enten (420–500 g^[1], Länge 38–43 cm^[2]) die ein überwiegend dunkel kastanienbraun gefärbtes Körpergefieder haben. Hals und Kopf sind schwarzbraun. Der Geschlechtsdimorphismus ist verhältnismäßig gering ausgeprägt – beim Männchen ist lediglich die Augenregion und beim Weibchen auch Gesicht, Kehle und Hals mit weißen Federn durchsetzt. Bei einigen Erpeln tritt außerdem ein schwarzgrünes Kopfgefieder auf. Männliche Tiere haben außerdem leuchtend orangefarbene Füße, während die Weibchen eine eher rotbraune Färbung haben.

Verbreitungsgebiet

Die Laysanente ist eine endemische Inselrasse, die über einen längeren, nicht genau bestimmbaren Zeitraum nur auf der 350 Hektar großen Insel Laysan natürlich vorkam. Neuere subfossile Funde lassen darauf schließen, dass die Laysanente ursprünglich über den gesamten hawaiischen Archipel verbreitet war. In geschichtlicher Zeit wurde die Laysanente außerhalb von Laysan jedoch nur auf der Insel Lisianski, fast 1.700 Kilometer westlich von Honolulu, beobachtet und dort ab 1834 nicht mehr gefunden. Dieser Nachweis einer Verbreitung außerhalb von Laysan während der letzten Jahrhunderte wird jedoch nicht von allen Autoren akzeptiert.^[3] Akzeptiert man diesen Beleg, lässt er die Schlussfolgerung zu, dass die Laysanente auf anderen Insel des hawaiischen Archipel vorkam und ökologisch nicht so stark spezialisiert ist, wie man ihr immer unterstellte.^[4]

Lebensraum und Lebensweise

Die Population der Enten konzentrierte sich bis vor wenigen Jahren auf eine Brackwasserlagune der Insel Laysan. Sie ernährte sich dort vorwiegend von Salzfliegen und kleinen Garnelen und suchte überwiegend nachts in einer einzigen Salzwasserlagune auf der Mitte der Insel nach Nahrung.^[5] Sie fliegt ausgesprochen selten, obwohl sie dazu in der Lage ist. Während der Abend- und Morgenstunden kann man sie bei der Nahrungssuche beobachten. Sie lebt überwiegend von Land- und Wasserpflanzen und frisst außerdem Raupen einiger Nachtfalterarten, die auf Laysan vorkommen.

Laysanenten nisten unter Sträuchern entlang der Lagunenküste. Das Gelege besteht aus 5 bis 7 großen grünlichen Eiern. Sie werden etwa 26 Tage bebrütet, bis die etwa 30 Gramm schweren Küken schlüpfen.

Schutzmaßnahmen

Auch wenn die Laysanente aufgrund des geringen Bestandes von nur 500 bis 700 Tieren als insgesamt gefährdet gilt, hat es in den letzten Jahrzehnten eine deutliche Bestandserholung gegeben.

Die Anzahl von Laysanenten war aufgrund des hohen Jagddrucks durch Guanosammler und auf Laysan eingeführte Kaninchen stark zurückgegangen. 1930 gab es auf der Insel Laysan neben mehreren Männchen nur noch ein einziges Weibchen, so dass man davon ausgehen musste, dass diese Art in naher Zukunft aussterben werde. Das erste Gelege, das das verbliebene Weibchen im Jahr 1930 legte, wurde von einem Borstenbrachvogel auf dem Zug entdeckt und gefressen. Küken schlüpften jedoch aus dem Nachgelege, das das Weibchen wenige Wochen später legte.^[6] Da der Guanoabbau auf der Insel mittlerweile eingestellt worden war und keine Menschen auf dieser Insel mehr lebten, kam es in den Folgejahren zu einer deutlichen Bestandserholung. Unterstützt wurde diese Entwicklung durch die Erhebung der Insel zum Vogelschutzgebiet und die Vernichtung der auf der Insel vorkommenden Kaninchen. Bereits in den 1950er Jahren lebten auf der Insel genügend Enten, um einige in Gefangenschaft zu züchten. Zu Beginn der 1990er Jahre lebten wieder mehr als 800 Individuen auf Laysan. 1993 führte eine extreme Dürre zu Verlusten. Gleichzeitig erkrankten zahlreiche Enten an Botulismus, so dass die Population auf nur 82 Individuen zusammenbrach.^[7]

Um zukünftige Bestandszusammenbrüche durch solch extreme Ereignisse zu verhindern, wurden Laysanenten 2004 auf die Midwayinseln umgesiedelt. Anfangs wurden auf diesem ebenfalls geschützten Atoll 42 Laysanenten ausgewildert. Bereits in der ersten Brutzeit schlüpften dort mehr als fünfzig Küken.^[8] 2015 wurde die Laysanente zudem auf dem Kure-Atoll angesiedelt.^[2] Auch ist eine Ansiedlung auf Lisianski geplant.^[9]

Laysanenten als Ziergeflügel

An der Erhaltungszucht dieser Entenart, die in den 1960er Jahren begann, war neben dem Zoo in Honolulu auch der britische Wildfowl Trust beteiligt. Die Laysanente gilt heute als einfach zu haltende Art, die sich auch zur Haltung in Kleinanlagen eignet. Es wird allerdings empfohlen, die Tiere in Volieren zu halten, da die Gefahr der Hybridisierung mit Stockenten besteht.

Literatur

• T. Bartlett: Ducks And Geese – A Guide To Management. The Crowood Press, 2002, ISBN 1-85223-650-7
• Dominic Couzens: Seltene Vögel – Überlebenskünstler, Evolutionsverlierer und Verschollene. Haupt Verlag, Bern 2011, ISBN 9783258076294.
• Hartmut Kolbe: Die Entenvögel der Welt. Ulmer Verlag 1999, ISBN 3-8001-7442-1
• Eric A. VanderWerf: Hawaiian Bird Conservation Action Plan. Pacific Rim Conservation, Honolulu, HI and U.S. Fish and Wildlife Service, Portland (pdf), Kapitel Laysan Duck (pdf)

Einzelbelege

1. ↑ VanderWerf, Kapitel Laysan Duck, S. 2.
2. ↑ ^{a b} Laysan Duck - Anas laysanensis. U.S. Fish & Wildlife Service, 9. Juni 2016, abgerufen am 26. August 2016 (englisch).
3. ↑ Couzon, S. 26
4. ↑ Couzon, S. 26–27
5. ↑ Couzon, S. 25
6. ↑ Couzon, S. 24
7. ↑ Couzon, S. 25
8. ↑ Couzon, S. 27
9. ↑ VanderWerf, Kapitel Laysan Duck, S. 5.

De Laysanaante (Anas laysanensis) is en Aart ut de Familie vun de Aantenvagels. Dor höört se nu wedder to de Aanten an sik mit to. Se leev bloß up dat Eiland Laysan, datt to de Inselgrupp vun Hawaii tohören deit. Midderwielen is se ok up annere Eilannen in den Pazifik utsett wurrn. Se is eng verwandt mit de Graue Aante. Towielen warrt seggt, se weer de Inselraass vun düsse Aart. Blangen Bernier siene Aante, de Malaienaante un de Madagaskaraante warrt se as een vun de Aantenvagels ankeken, de ehr Bestand in Gefohr is.

Kennteken

Laysanaanten sünd bannig lüttsch. De Feddern sünd mehrstendeels kastanjenbruun. Hals un Kopp sünd swattbruun. Waart un Aante verscheelt sik nich groot. Dat gifft de wecken Waarten, de ehre Koppfeddern sünd swattgröön.

Wo se vorkamen deit

De Laysanaante hett dat over en langere Tied hen bloß man up de Insel Laysan geven. Laysan is man 350 Hektar groot. Hüdigendags wohnt dor keen Minschen mehr. Ob de Aante vörmols ok annerwegens tohuse weer, is nich kloor to seggen. Fundstücke ut dat jüngere Holozän maakt dat wohrschienlich, datt se fröher up den ganzen Archipel vun Hawaii leevt hett.

Wie se leven deit

Dat is eerst en poor Johre her, dor hett düsse Aante man bloß in en Brackwater-Laguun vun de Insel Laysan leevt. Se hett dor meist Soltflegen un lüttjen Granaat freten. De hett se sunnerlich in'e Nacht socht.^[1] Datt se flegen deit, is man bannig roor, man flegen kann se doch. Ok Land- un Waterplanten fritt se, just, as de Rupen vun Ulen, de dor leven doot. Bröden deit se unner Strüker langs de Lagunenküst. Se leggt 5 bit 7 grote, wat gröne Eier. Dor brott se um un bi 26 Dage up, denn kruupt de Lüttjen ut un weegt bi 30 g.

Schuul

Laysaninsel un Midwayinseln in'n Pazifik

Vunwegen, datt dat hüdigendags man bloß 500-700 vun düsse Aanten gifft, warrt de Aante as en Aart ankeken, de in Gefohr is. Man in de lesten Johrteinte hett sik de Bestand al wedder düütlich vermünnert. Um dor wat gegen to unnernehmen, datt de Bestand unnergeiht, wenn up Laysan en Katastroph utbreken deit, sünd Laysanaanten in't Johr 2004 na de Midwayinseln umsiedelt wurrn. Toeerst sünd 42 Aanten na düt Atoll henbrocht wurrn. Al in de eerste Brödeltied sünd dor 50 Küken utkrapen.^[2] Midderwielen is plaant, se ok up Lisianski an to siedeln.

Laysanaanten as Smuckvagels

In de 1960er Johre is anfungen wurrn, düsse Aart to tüchten, vunwegen datt se nich utstarven scholl. Dor hett dormols de Zoo in Honolulu mitmaakt un ok de brittsche Wildfowl Trust. Hüdigendags warrt dat so sehn, datt de Laysanaante good holen weern kann un dor ok in lüttje Anlagen keen Last bi maakt. Dor warrt avers de Raadslag bi geven, se in Volieren to holen, vunwegen, datt se sik anners fix mit de Graue Aante krüzen kann.

Literatur

• T. Bartlett: Ducks And Geese – A Guide To Management. The Crowood Press, 2002, ISBN 1-85223-650-7
• Dominic Couzens: Seltene Vögel – Überlebenskünstler, Evolutionsverlierer und Verschollene. Haupt Verlag, Bern 2011, ISBN 9783258076294
• Hartmut Kolbe: Die Entenvögel der Welt. Ulmer Verlag 1999, ISBN 3-8001-7442-1

Weblenken

. Mehr Biller, Videos oder Audiodateien to’t Thema gifft dat bi Wikimedia Commons.

Belege

1. ↑ Couzon, S. 25
2. ↑ Couzon, S. 27

Kiek ok bi

• List vun Vagels

The Laysan duck (Anas laysanensis), also known as the Laysan teal, is a dabbling duck endemic to the Hawaiian Islands. Fossil evidence reveals that Laysan ducks once lived across the entire archipelago, but today survive only on Laysan Island and two atolls. The duck has several physical and behavioral traits linked to the absence of ground-based predators in its habitat. By 1860, the ducks had disappeared from everywhere except Laysan Island. The introduction of European rabbits by guano miners at the end of the 19th century brought the bird to the brink of extinction in 1912, with twelve surviving individuals. Rabbits were eradicated from the island in 1923 and numbers of Laysan ducks began to rise, reaching 500 by the 1950s. In an effort to ensure the long-term future of this duck, 42 birds were translocated to Midway Atoll National Wildlife Refuge in 2002. These thrived in their new surroundings, and another group were later relocated to Kure Atoll.

Taxonomy

Named by Lionel Walter Rothschild in 1892, the Laysan duck is named after Laysan island, one of the Northwestern Hawaiian Islands. It is a member of the mallard clade of dabbling ducks, and is a highly unusual species, both behaviorally and genetically. Recent evidence suggests they originated from an east Asian, southern hemisphere ancestor of mallards, not from stray migratory mallards (Anas platyrhynchos) as had been reported in the past.^[3]

Description

The Laysan duck is teal-sized and dark brown, with a prominent white eye-ring. The bill is short and spatulate, dark green with variable black blotching in males, and dull orange with variable black blotching in females. The Laysan duck usually has a ring of fat around its neck. Some males show faint iridescence on the head or neck and have slightly upturned central tail feathers. The wing has an iridescent purplish-green patch (speculum feathers) in both sexes. Leucistism, or extensive white feathering, is common on the head and neck of older birds. The legs and feet are orange, usually brighter in the male. The annual pre-basic molt is complete, and the ducks lose all their flight feathers and become incapable of flight until new feathers grow in. Wild ducks have been known to live to the age of twelve years, and captive birds have lived to the age of eighteen.

Behavior

The Laysan duck is a poor flyer, but walks and runs well, with a pelvic girdle adapted to terrestrial foraging. Its wings and wing muscles are reduced; it prefers to freeze in place when pursued. Energetic foraging behavior includes a fly-snapping sprint through Neoscatella sexnotata brine fly swarms. With necks outstretched, and bills close to the ground, the ducks run along a mudflat and as clouds of flies rise up in front, snap them up by rapidly opening and closing their bills. The ducks also will dabble and filter feed along lake shallows, shore, and in upland vegetation for macroinvertebrates, algae, leaves, and seeds.^[4] During the day, and especially in the breeding season, they prefer to hide among the grass and shrub vegetation, helping them to avoid avian predators such as frigatebirds. They prefer to venture out in the open and feed on the lake from dusk til dawn, although there seems to be marked variation from year to year according to the availability of food items.^[5]

Reproduction

Pair formation begins in autumn, and nest building begins in spring. The female builds a well-concealed nest on the ground below dense vegetation, especially Eragrostis variabilis bunchgrass. The nest is a shallow bowl lined with dead grass and down feathers. Egg-laying typically occurs from April to August. Average clutch size on Laysan Island is approximately four bird egg/eggs. The newly established population on Midway lays larger clutches, presumably because of better availability of food. Ducklings are precocious and feed on their own day two after hatching, but are guarded, brooded, and led to foraging sites by the hen for approximately 40 to 60 days.

Status and conservation

Decline to near-extinction

Male Laysan duck

The decline of the Laysan duck began between AD 400 and 1000, with the colonization of the Hawaiian Islands by Polynesians and associated non-native mammalian predators.^[4] By 1860, the ducks disappeared from all but Laysan Island (the duck's namesake), most likely due to predation by introduced rats. Like many isolated island species, the Laysan duck evolved in an environment lacking mammalian predators, and is ill-suited to defend itself against non-native ground hunters, such as humans, rats, pigs, and small Asian mongooses. For example, Laysan ducks are more likely to freeze their movement rather than flush or fly when startled— a strategy well suited for cryptic defense against Hawaiʻi's native flying predators, but ineffective against ground predators. The Laysan duck can still fly, but not very well and not for long distances; it does not disperse between islands.^[6]

The Laysan duck found refuge through most of the nineteenth century on rat-free Laysan Island, surviving within the smallest geographic range of any duck species worldwide (415 hectares or 1.60 square miles). Laysan Island gained federal protection in 1909, with the establishment of the Hawaiian Islands National Wildlife Refuge. However, devastation of the island's vegetation by introduced domestic rabbits brought the duck to the brink of extinction in 1912, with an all-time low population of seven adults and five juveniles.^[7]

It is also said by the Fish and Wildlife when they returned to eliminate the last of the rabbits that there was just one Laysan duck hen that still existed on the Island on a nest with broken eggs in it. By this information would pertain that all Laysan Teals are from this female and the fact they can be fertile up to 1 month after copulation.

Recovery

Laysan ducks chasing brine flies

After many domestic rabbits starved and the remaining ones were eradicated by biologists in 1923, the ducks began to recover, increasing to a population of about 500 individuals by the 1950s.^[8][9][10] Congress passed the Endangered Species Preservation Act in 1966, and in 1967 the Laysan duck was declared an endangered species with federal protection. However, population bottlenecks occurred, such as the severe 1993 El Niño drought and food shortage, which reduced the number of ducks to about 100. Today, breeding and survival of the birds are closely tracked. Since 1998, a sample of birds have been fitted with unique leg bands or radio transmitters for monitoring reproductive success and survival, revealing that typically only 30% of ducklings on Laysan Island survive to fledge.^[11] In 2004, the population grew to an estimated 576 ducks.

In October 2004 and 2005, 42 Laysan ducks were translocated to Midway Atoll National Wildlife Refuge as a collaborative effort between the United States Geological Survey and Fish and Wildlife Service to establish a second population of ducks in the wild. The creation of a second population, since disaster is unlikely to strike both atolls simultaneously, reduces the risk of extinction by random catastrophes such as drought, hurricanes, tsunamis, disease outbreaks (like avian influenza), and accidental introductions of non-native plants and animals.^[12]

The second "insurance population" of Laysan ducks on Midway has grown quickly, more than doubling in size within the first two years.^[13] As of January 2007, 100 ducks called Midway's Sand and Eastern Islands home. Researchers monitoring the Midway population found that the ducks were breeding at an earlier age, and laying more eggs than birds on Laysan. This suggests that the abundant habitat and food available on Midway stimulated greater reproductive effort in the ducks, which contributes optimism for the success of this re-introduced population.^[14][15]

A third population has now been introduced to Kure Atoll.

Future outlook

The persistence of the Laysan duck into the future seems likely at present, though threats to the population remain. Threats include the introduction of non-native species, which may change vital rates, displace native species and adversely affect nesting and foraging opportunities. Devastation to vegetation could increase sedimentation of the lakes and seeps that serve as important foraging habitat. Human disturbance may impact nesting and brooding, and landing permits to the Laysan Island refuge are granted only for official or scientific purposes. Debris and contaminants washed ashore by ocean currents could pose a serious threat to the duck. Pesticide containers and oil spills have contaminated Laysan in the past. The island homes of the duck are especially vulnerable to a rise in sea level and extreme weather associated with global warming. Even a slight rise in sea level would destroy a large portion of the duck's current habitat. The spread of parasites such as the nematode Echinuria uncinata could be extremely pathogenic, as well as the introduction of disease by migratory waterfowl along the Pacific Flyway (such as avian influenza, avian malaria, cholera, botulism and duck plague). Environmental catastrophes such as drought, severe storms, and tsunamis may decimate populations. Sea level rise and increased frequency and severity of storms are an anticipated effect of global warming and could affect the population of the Laysan duck.^[6]

Laysan duck brood

A recovery plan for the Laysan duck has been developed by the U.S. Fish and Wildlife Service.^[6] The goal of the recovery program is to conserve and recover the species to the extent that it may be down-listed from endangered to threatened in the near future, and ultimately, that the population be healthy enough to no longer require federal protection under the Endangered Species Act. The emphasis of the recovery plan is the distribution of additional viable populations in the Laysan duck's historical and prehistorical range. The creation of multiple populations will decrease the risk that catastrophic events will result in species extinction. The increase of population size will diminish the threats from demographic and environmental uncertainties. To achieve this goal, biologists plan to establish at least five populations on a combination of predator-free Northwestern Hawaiian Islands and predator-controlled sites on Main Hawaiian Islands. This plan includes wild translocation and the establishment of a successful captive or semi-captive breeding program using wild source eggs for reintroductions to the Main Hawaiian Islands. Additionally, the plan calls for achieving gene flow between the wild source populations through long-term inter-island translocations, and island-specific management for each population to reduce threats and improve quality of habitat. As basic criteria of the recovery plan were met, the Laysan duck was down-listed from endangered to threatened after 2019. NatureServe considers the species Critically Imperiled.^[16]

In popular culture

In 2023, the Laysan duck will be featured on a United States Postal Service Forever stamp as part of the Endangered Species set, based on a photograph from Joel Sartore's Photo Ark. The stamp will be dedicated at a ceremony at the National Grasslands Visitor Center in Wall, South Dakota.^[17]

References

La Lajsana anaso (Anas laysanensis), konata ankaŭ kiel Lajsana kreko pro sia malgrando, estas endanĝerita birdospecio de la familio de Anasedoj kaj ties tipa genro Anas, kiu estas endemia de Havajo. Laŭ restoj de fosilioj oni pruvis, ke iam la Lajsanaj anasoj vivis en la tuta arkipelago, sed nuntempe survivas nur en tri malgrandaj, izolaj insuloj.

Taksonomio

Nomate de Lionel Walter Rothschild en 1892, la Lajsana anaso ricevis la sciencan nomon (kaj de tie venas ankaŭ la komuna nomo) el la nomo de la insulo Lajsano, unu el la nordokcidentaj havajaj insuloj. Ĝi estas membro de la klado de la Platbeka anaso ene de la grupo de la plaŭdanasoj, kaj ĝi estas tre malkutima specio kaj laŭ kutimaro kaj laŭ genetiko. Ĵusaj pruvoj sugestis, ke ili evoluis el orienta Azio, kiel sudhemisfera praulo de la Platbekaj anasoj, ne el perdiĝintaj migrantaj Platbekaj anasoj (Anas platyrhynchos) kiel oni informis pasinte.^[1]

Aspekto

La Lajsana anaso estas krekogranda kaj malhebruna, kun elstara blanka kaj granda okulringo. La beko estas mallonga kaj spatelforma, malhelverda kun varia nigra makuleteco ĉe maskloj, kaj oranĝeteca kun varia nigra makuleteco ĉe inoj. La Lajsana anaso kutime havas ringon de graso ĉirkaŭ sia kolo. Kelkaj maskloj montras svagan irizecon en la kapo kaj kolo kaj havas iom suprenkurbajn centrajn vostoplumojn. La flugilo havas brilan purpurverdecan speguleton ĉe ambaŭ seksoj. Leŭkismo aŭ etenda blanka plumaro estas komuna en la kapo kaj kolo de la plej maljunaj birdoj. La kruroj kaj piedoj estas oranĝaj, kutime pli brile ĉe la masklo. La jara antaŭbaza plumaro estas kompleta, kaj la anasoj perdas ĉiujn siajn flugoplumojn kaj iĝas nekapablaj flugi ĝis kiam aperas novaj plumoj. Naturaj anasoj povas vivi ĝis la aĝo de 12 jaroj, dum kaptivaj birdoj vivis ĝis la aĝo de 18.

Kutimaro

La Lajsana anaso bone piediras kaj kuras, kun pelva zono adaptata al surtera manĝado. Energia manĝokutimo inkludas plukokuradon ene de svarmoj de efidredoj (dipteroj) nome Neoscatella sexnotata. Per etenditaj koloj kaj bekoj ĉegrunde, tiuj anasoj kuras laŭlonge de kotejoj dum nuboj de muŝoj ĉirkaŭflugas kaj la anasoj prenas la muŝojn per rapida malfermo kaj fermo de siaj bekoj. Tiuj anasoj ankaŭ mergoplaŭdas kaj filtras manĝon en lagoj, bordoj kaj en altatera vegetaĵaro serĉe de mikrosenvertebruloj, algoj, folioj kaj semoj.^[2] Dumtage, kaj ĉefe dum la reprodukta sezono, ili preferas kaŝiĝi inter herbo kaj vegetaĵaro de arbustaroj, kio helpas ilin eviti birdopredantojn kiaj la fregatoj. Ili ŝatas vivi en plenaero kaj manĝi en lago de krepusko ĝis mateniĝo, kvankam ŝajne estas markata variado de jaro al jaro depende de la manĝodisponeblo.^[3]

Reproduktado

Paroformado ekas aŭtune, kaj konstruado de nesto ekas printempe. La ino konstruas bone kaŝitan neston surgrunde sub densa vegetaĵaro, ĉefe de herbotufoj de Eragrostis variabilis. La nesto estas neprofunda bovlo kovrita el mortinta herbo kaj lanugo. La ovodemetado okazas tipe de aprilo ĝis aŭgusto. Averaĝa ovaro en Lajsano estas proksimume kvar ovoj. La ĵuse establita populacio de Midvejinsuloj demetas pli grandajn ovarojn. Anasidoj estas frumaturaj kaj manĝas per si mem du tagojn post eloviĝo, sed estas kontrolataj, kovataj kaj alportataj al manĝolokoj de la patrino dum proksimume 40 al 60 tagoj.

Statuso kaj konservado

Malpliiĝo al preskaŭ formorto

Masklo de Lajsana anaso

La malpliiĝo de la Lajsana anaso komenciĝis antaŭ 1000-1600 jaroj, pro la koloniigo de la Havajaj Insuloj fare de Polinezianoj kaj asociaj neindiĝenaj mamulaj predantoj.^[2] Ĉirkaŭ 1860, tiuj anasoj jam malaperis el ĉiuj lokoj escepte el la Lajsana Insulo (kiu nomigis la anasospecion), plej verŝajne pro predado fare de enmetitaj ratoj. Kiel ĉe multaj izolaj insulospecioj, la Lajsana anaso evoluis en medio kie mankis mamulaj predantoj, kaj pro tio estas nekapablaj defendi sin mem kontraŭ neindiĝenaj surgrunde ĉasistoj, kiaj homoj, ratoj, porkoj, kaj la Malgranda azia herpesto. Ekzemple la Lajsanaj anasoj plej ofte bremsas sian movon pli ol ekflugi kaze de timigo — nome taŭga strategio por kripta defendo kontraŭ la indiĝenaj havajaj flugopredantoj, sed tute neefika kontraŭ surgrundaj predantoj. Kvankam la nemigranta Lajsana anaso povas flugi, ĝi ne migris inter insuloj.^[4]

La Lajsana anaso trovis rifuĝon dum plejparto de la 19a jarcento en la senrata Lajsana Insulo, survivante en la plej malgranda geografia teritorio inter ĉiuj ajn anasospecioj tutmonde (nome 415 ha). Lajsano akiris federan protektadon en 1909, pro la establo de la Havajinsula Nacia Naturrifuĝejo. Tamen, dezertigo de la insula vegetaĵaro fare de enmetitaj kunikloj kondukis la anason al bordo de formorto en 1912, kun la el ĉiam plej malalta populacio de nur 7 plenkreskuloj kaj 5 junuloj.^[5]

Rekupero

Post kiam multaj kunikloj malsategiĝis kaj la restantaj estis forigitaj fare de biologoj en 1923, tiuj anasoj ekrekuperiĝis, pliiĝante al populacio de ĉirkaŭ 500 individuoj ĉirkaŭ la 1950-aj jaroj.^[6][7][8] La Kongreso aprobis la Endangered Species Preservation Act en 1966, kaj en 1967 la Lajsana anaso estis deklarita endanĝerita specio kun federa protektado. Tamen okazis mallarĝigo de la populacio kiam la drasta epoko de 1993 de El Niño kaŭzis sekecon kaj malpliigo de manĝodisponeblo, kio malpliigis la nombron de anasoj al nur ĉirkaŭ 100. Nuntempe reproduktado kaj survivado de birdoj estas deproksime kontrolata. Ekde 1998, kelkaj birdoj estas kontrolataj per unikaj krurobendoj aŭ radiotransmitiloj por kontroli la reproduktajn sukcesojn kaj survivadon, kio pruvis, ke tipe nur 30% de anasidoj de Lajsano survivas por ekflugo.^[9] En 2004, la populacio kreskis al ĉirkaŭkalkulataj 576 anasoj.

Lajsanaj anasoj ĉasante muŝojn

Oktobre de 2004 kaj 2005, 42 Lajsanaj anasoj estis translokigitaj al Midvejatola Nacia Naturrifuĝejo kiel kunlabora klopodo inter United States Geological Survey kaj la Fish and Wildlife Service por restaŭri duan populacion de anasoj en naturo. La kreado de dua populacio, ĉar malverŝajnas ke katastrofo frapu ambaŭ atolojn samtempe, malpliigas la riskon de formorto pro hazardaj katastrofoj kiaj sekegoj, uraganoj, cunamoj, eksplodoj de malsanoj (kiaj birda gripo), aŭ akcidentaj enmetoj de neindiĝenaj plantoj kaj animaloj.^[10]

La dua “porsekureca” populacio de Lajsanaj anasoj en Midvejatolo kreskis rapide, pli ol duoblante laŭ grando en la du unuaj jaroj (USGS 2006c). Ĉirkaŭ januaro de 2007 estis anasoj ĉe Midvejatolo kaj ĉe la Orienta Insulo. Fakuloj kontrolinte la populacion de Midvejatolo trovis, ke la anasoj estas reproduktantaj je pli frua aĝo, kaj la inoj demetas pli da ovoj ol la birdoj de Lajsano. Tio sugestas, ke la abundaj habitato kaj manĝodisponeblo de Midvejatolo stimulis pli grandajn reproduktajn klopodojn ĉe anasoj, kio kontribuas al optimismo por la sukceso de tiu reenmetita populacio.^[11]

Futura rigardo

La survivado de la Lajsana anaso en la futuro estas optimisma, kvankam restas minacoj al la populacio. Minacoj estas ekzemple enmeto de enmetitaj specioj, kiuj povus ŝanĝi esencajn vivkondiĉojn, formovi indiĝenajn speciojn kaj malamike tuŝi reproduktajn kaj manĝo-kondiĉojn. Ruinigo de vegetaĵaro povus pliigi sedimentadon de lagoj kiuj utilas kiel gravaj manĝejaj habitatoj. Homa ĝenado povus tuŝi nestumadon kaj reproduktadon, kaj pro tio elŝipiĝo al Lajsano estas permesata nur por oficialaj aŭ sciencaj celoj. Rubaĵoj kaj poluantoj alportataj de la oceanaj fluoj povus kaŭzi terurajn minacojn al tiu anaso. Pesticidujoj kaj naftoverŝo jam poluadis Lajsanon pasinte. La insulaj hejmoj de la anaso estas ĉefe vundeblaj pro altiĝo de la marnivelo kaj ekstrema vetero asocia al la tutmonda varmiĝo. Eĉ malgranda altiĝo en la marnivelo detruus grandan parton de la nuna habitato de la anaso. La disvastiĝo de parazitoj kiaj la nematodo Echinuria uncinata povus esti ege patogena, same kiel la enmeto de malsanoj fare de migrantaj akvobirdoj laŭlonge de la Pacifika Migrovojo (kiaj la birda gripo, birda malario, ĥolero, botulismo kaj anasa pesto). Mediaj katastrofoj kiaj sekegoj, akraj ŝtormoj kaj cunamoj povus onigi la populaciojn. Pliiĝanta ofteco kaj akreco de ŝtormoj estas antaŭigita efiko de tutmonda varmiĝo.^[4]

Idaro de Lajsana anaso

Rekupera plano por la Lajsana anaso estis disvolvigita fare de la usona Fish and Wildlife Service.^[4] La celo de la rekupera programo estas konservi kaj rekuperi la specion je etendo ke ĝi povus esti subenlistata el endanĝerita al minacata ĉe proksima futuro, kaj laste, ke la populacio estu sufiĉe sana por ne plu postulu federalan protektadon sub la Endangered Species Act. La emfazo de la rekupera plano estas la distribuado de aldonaj vivopovaj populacioj en la historia kaj prahistoria teritorioj de la Lajsana anaso. La kreado de multoblaj populacioj malpliigus la riskon ke katastrofaj okazaĵoj rezultu en specia formorto. La pliigo de populacigrando malpliigus la minacojn el demografiaj kaj mediaj necertecoj. Por plenumi tiun celon, biologoj planis establi almenaŭ 5 populaciojn en kombino de senpredantaj Nordokcidentaj Havajaj Insuloj kaj de predantokontrolitaj lokoj de la ĉefaj Havajaj Insuloj. Tiu plano inkludas naturajn translokigojn kaj la setligon de sukcesa ĉu kaptiva ĉu duonkaptiva reprodukta programo uzante naturajn ovojn por reenmetoj en la ĉefaj Havajaj Insuloj. Aldone la plano celas por helpi la genofluon inter la elnaturaj populacioj tra longdaŭraj interinsulaj translokigoj, kaj insulspecifa kontrolado de ĉiu populacio por malpliigi la minacojn kaj helpi la kvaliton de la habitatoj. Se oni plenumas la bazajn kriteriojn de la rekupera plano, la Lajsana anaso povus esti subenlistata el endanĝerita al minacata ĉirkaŭ 2019.

Notoj

Referencoj

• Johnson, Kevin P. & Sorenson, Michael D. (1999): Phylogeny and biogeography of dabbling ducks (genus Anas): a comparison of molecular and morphological evidence. Auk 116(3): 792–805. PDF plena teksto
• Moulton, D.W. & Marshall, A.P. (1996): Laysan Duck (Anas laysanensis). In: Poole, A. & Gill, F. (eds.): The Birds of North America: 242. Academy of Natural Sciences, Philadelphia, PA & American Ornithologists' Union, Washington, D.C. Reta versio, konsultita 2007-FEB-08. DOI 10.2173/bna.242 (postulas subskribon)
• Reynolds, Michelle H. (2004): Habitat use and home range of the Laysan Teal on Laysan Island, Hawaii. Waterbirds 27(2): 183-192. DOI :10.1675/1524-4695(2004)027[0183:HUAHRO]2.0.CO;2 HTML resumo
• Reynolds, Michelle H.; Slotterback, J.W. & Walters, J.R. (2006): Diet composition and terrestrial prey selection of the Laysan Teal on Laysan Island. Atoll Research Bulletin 543: 181-199. PDF plena teksto
• US Fish and Wildlife Service (USFWS) (2004): Draft Revised Recovery Plan for the Laysan Duck (Anas laysanensis). Portland, OR. PDF plena teksto
• US Fish and Wildlife Service (USFWS) (2005): New arrivals to Midway Atoll NWR provide “insurance” against extinction for nation’s rarest duck. News Release, Oct 28. PDF plena teksto
• US Geological Survey (USGS) (2005): Translocation of Endangered Laysan Ducks to Midway Atoll National Wildlife Refuge (2004-5). Fact sheet 2005-3128. PDF plena teksto
• US Geological Survey (USGS) (2006a): Second generation of the nation’s rarest ducks hatch after translocation. News Release, 16an de Majo.
• US Geological Survey (USGS) (2006b): Midway Atoll national Wildlife Refuge welcomes second generation of nation’s rarest ducks. News release, May 23. PDF plena teksto
• US Geological Survey (USGS) (2006c): Endangered duck population reaches triple digits! News release, Oct 23. HTML plena teksto

El ánade de Laysán (Anas laysanensis)^[2]​ es una especie de ave de la familia Anatidae endémica de las islas de Hawái y en grave peligro.

Galería

Ánade de Laysan

Notas y referencias

Anas laysanensis Anas generoko animalia da. Hegaztien barruko Anatidae familian sailkatua dago.

Erreferentziak

• World Bird Names

Ikus, gainera

• Anas
• Anatidae

Laysaninsorsa (Anas laysanensis) on äärimmäisen uhanalainen pienikokoinen sorsalintu.^[1]

Koko ja ulkonäkö

Laysaninsorsa kasvaa noin 40 cm pitkäksi. Pää on tummanruskea, vihreään vivahtava. Silmän ympärillä on valkoinen, leveä, epätasainen rengas. Muu osa vartalosta on kastanjanruskean ja tummanruskean läikikäs. Koiraan nokka on vihreä, naaraan ruskeankeltainen.^[2]

Levinneisyys

Laysaninsorsa on endeeminen laji Havaijin saaristossa. Nykyisin niitä on jäljellä enää kolmella eristyneellä saarella.

Lähteet

Le Canard de Laysan ou Sarcelle de Laysan (Anas laysanensis) est une espèce de palmipèdes appartenant à la famille des Anatidae. Il possède un plumage orangé marbré de brun. La tête est brun foncé. Son œil est noir entouré d'une tâche blanche plus ou moins marquée. Le mâle possède des motifs faciaux plus marqués que la femelle, sous la forme de petites traînées blanchâtres. Le bec est gris argenté à orange. Les pattes palmées sont orange pâle chez la femelle et orange vif chez le mâle.

Description et mode de vie ^[1]

Ils se nourrissent, assez étrangement, de diptères, de coléoptères, de papillons de nuit et de crevettes sur l'unique lac salé, au milieu de l'île. Ils s'alimentent surtout la nuit.

Concernant la reproduction, le Canard de Laysan bâtit son nid dans la végétation dense, pour le dissimuler des prédateurs, et seule la femelle élève les jeunes.

Étymologie

Laysan est le nom d'un atoll des îles hawaïennes du Nord-Ouest, à Hawaï, aux États-Unis

Répartition

Quelques centaines d'individus vivent sur l'atoll de Laysan, très isolé, dont la superficie est de 370 ha (et 3 km de long) au milieu de l'océan Pacifique, près d’Hawaï. Déserté par les ouvriers des mines de guano, il est aujourd'hui protégé.

Une seconde population a été introduite sur l'atoll de Midway, un autre atoll protégé du Pacifique

Menaces et causes de régression

Des découvertes archéologiques récentes prouvent que le Canard de Lysan était autrefois présent sur tout l'archipel hawaïen. Toutefois, il en aurait disparu avant de pouvoir y être décrit. Déjà avant 1834, on ne le trouvait plus, hors de Laysan, que sur l'île tout aussi isolée de Lisianski, à l'ouest d'Honolulu.

Le canard de Laysan est aujourd'hui en danger critique d'extinction. Il semblerait que sa population soit restreinte naturellement depuis longtemps, étant donné qu'il vit sur un atoll très isolé (l'île la plus proche est à 500 km). Il fut donc longtemps condamné à vivre sous la menace permanente d'une catastrophe locale, susceptible d'anéantir toute la population en une seule fois (introduction d'un prédateur, apparition d'une maladie, catastrophe climatologique, etc).

En 1930, si on en croit les récits, il ne restait plus sur l'atoll de Laysan que quelques mâles et une seule femelle. La survie de l'espèce était donc suspendue à celle-ci. La femelle réussit à pondre cette année-là mais un prédateur trouva le nid dans les herbes et dévora les œufs. Un fait inhabituel, car, en général, les nids des Canards de Laysan sont bien dissimulés. Mais contre toute attente, la femelle parvient à pondre de nouveau quelques œufs quelques semaines plus tard. Cette fois, les poussins naquirent et se développèrent, ce qui fut un tournant pour l'espèce. Malgré une certaine consanguinité, la population se reconstitua à partir de ces quelques individus.

Au début des années 1990, plus de huit cents individus vivaient sur Laysan et l'espèce semblait prospérer. Mais deux nouvelles menaces mirent en danger l'espèce en 1993 : une sécheresse qui réduisit drastiquement la quantité de nourriture disponible pour les volatiles, et une épidémie de botulisme. Il y eut à peine quatre-vingt-deux survivants.

Histoire de la réintroduction

Les découvertes archéologiques montrant que le canard de Laysan vivait autrefois dans tout l'archipel hawaïen permirent de comprendre que l'espèce n'était pas endémique de l'île, et par conséquent qu'elle avait des exigences écologiques moins importantes que ce qu'on aurait pu croire. Puisqu'elle pouvait potentiellement s'adapter à d'autres milieux, les protecteurs de la nature lancèrent un programme d'implantation du Canard de Laysan sur Midway, un autre atoll protégé dans l'océan Pacifique. Un lâcher expérimental de quarante-deux individus fut effectué avec des résultats très encourageants. Les Canards de Laysan, ayant plus d'espace que sur leur atoll d'origine, commencèrent à nicher immédiatement. Plus de cinquante poussins furent élevés dès la première saison de reproduction. En 2010,plusieurs projets étaient en cours pour poursuivre la réintroduction sur d'autres îles du Pacifique, notamment Lisianski. Il se peut qu'il existe d'autres endroits où le Canard de Laysan puisse être réintroduit, notamment les îles principales d’Hawaï et il y a bon espoir, pour que, dans quelques années, les Hommes n'aient plus de soucis à se faire pour cette espèce.

Références taxonomiques

• (en) Référence Congrès ornithologique international :
• (en) Référence Zoonomen Nomenclature Resource (Alan P. Peterson) : Anas laysanensis dans Anseriformes
• (en) Référence Animal Diversity Web : Anas laysanensis
• (en) Référence CITES : espèce Anas laysanensis Rothschild, 1892 (+ répartition sur Species+) (consulté le 30 juin 2015)
• (fr) Référence CITES : taxon Anas laysanensis (sur le site du ministère français de l'Écologie) (consulté le 17 mai 2015)
• (en) Référence NCBI : Anas laysanensis (taxons inclus)

Bebek Laysan (Anas Laysanensis) atau dikenal juga Teal Laysan adalah satwa endemik yang berasal dari Kepulauan Hawaii. Dari fosil membuktikan bahwa Bebek Laysan pernah hidup diseluruh kepulauan, tetapi saat ini hanya ada di Pulau Laysan^[1]. Studi DNA di tulang bebek di seluruh Kepulauan Hawaii telah menunjukkan bahwa keberadaan Bebek Laysan pernah ada seluruh Kepulauan Hawaii sebelum kepunahan massal yang terjadi di wilayah itu setelah kolonisasi Polynesia antara 400 dan 600 AD^[2]. Pada tahun 1860, bebek-bebek itu mulai menghilang kecuali di Pulau Laysan. Di tahun 1912, kelinci mulai diperkenalkan dan membawa bebek itu ke jurang kepunahan dan hanya tersisa 12 individu yang masih hidup.Kelinci dibasmi pada tahun 1923 dan jumlah bebek laysan mulai meningkat mencapai 500 individu pada tahun 1950 an. Sebanyak 42 ekor bebek dipindahkan ke Suaka Marga Satwa Nasional Atol Midway pada tahun 2002 dalam upaya untuk memastikan keberlangsungan hidup bebek ini. Kelompok ini mulai berkembang di lingkungan baru mereka, kemudian kelompok lain dipindahkan ke Kure Atoll^[1].

Pada ciri-ciri fisik, ada sedikit perbedaan antara bebek jantan dan betina terutama pada bagian warna bulu. Keduanya kusam, coklat gelap dengan cincin mata putih yang khas dan bulu-bulu putih di kepala dan leher. Perbedaan utama terletak pada warna paruh. Untuk jantan berwarna hijau kekuning-kuningan dengan bercak hitam, sedangkan paruh betina berwarna oranye kusam. Bebek Laysan memiliki sayap yang kuat tetapi tidak memungkinkan terbang dalam waktu lama. Bebek Laysan menghabiskan sebagian besar waktunya dengan mengepakkan kaki nya ke dalam air dan di darat untuk mencari makanan. Bobot rata-rata untuk bebek berumur panjang ini bervariasi sesuai usianya antara 98 sampai 402 gram^[2].

1. ^ ^{a b} "Laysan duck". Wikipedia (dalam bahasa Inggris). 2018-07-15.
2. ^ ^{a b} "Anas laysanensis (Laysan duck)". Animal Diversity Web (dalam bahasa Inggris). Diakses tanggal 2018-11-29.

Il germano di Laysan (Anas laysanensis, Rothschild 1892) è un uccello della famiglia degli Anatidi endemico dell'isola di Laysan alle Hawaii; i reperti fossili rivelano che il germano di Laysan era un tempo diffuso sull'intero arcipelago delle Hawaii, mentre oggi sopravvive solamente su tre piccole isole.

Descrizione

Questa anatra dal piumaggio macchiettato marrone scuro, ha la testa marrone scuro tendente al nero e presenta un caratteristico anello bianco che circonda l'occhio, anche la zona della gola è di color bianco. Il becco del maschio è di colore verde scuro tratteggiato di nero, la femmina invece lo ha di colore arancio con inserimenti di nero. Alcuni maschi mostrano una debole iridescenza sulla testa o sul collo e le piume centrali della coda sono un po' arricciate. L'ala ha uno specchio verde-violaceo iridescente in entrambi i sessi. Le zampe sono di colore arancione, solitamente più luminoso nel maschio. Allo stato selvatico sono state individuate anatre fino a 12 anni di età, mentre in cattività alcuni esemplari hanno raggiunto i 18 anni di vita.

Riproduzione

L'accoppiamento comincia in autunno e la costruzione del nido comincia in primavera. La femmina costruisce un nido in un piccolo avvallamento del terreno bene celato sulla terra al riparo nella densa vegetazione utilizzando erbe, foglie, ramoscelli e il proprio piumino. Solitamente da aprile ad agosto, vengono deposte circa quattro uova, i piccoli nati cresceranno in circa 40 - 60 giorni.

Stato di conservazione

Il declino del germano di Laysan è cominciato 1.000-1.600 anni fa, con la colonizzazione delle isole hawaiane da parte dei Polinesiani e associato all'introduzione di predatori non autoctoni. Già nel 1860, le anatre erano sparite da tutto l'arcipelago delle Hawaii fatta eccezione l'isola Laysan (da cui deriva il nome dell'anatra), molto probabilmente in seguito alla predazione dei ratti introdotti. Come molte specie isolate dell'isola, l'anatra di Laysan si è evoluta in un ambiente che difetta dei predatori mammiferi ed è quindi priva di difese contro i predatori non indigeni, come gli esseri umani, i ratti, i maiali e i gatti. Per esempio, le anatre di Laysan sono più portate ad adottare per istinto una tattica difensiva consistente nel restare immobili piuttosto che volare via o scappare di corsa, una strategia molto valida contro uccelli predatori endemici, ma del tutto inefficace a terra contro i predatori introdotti. Anche se può volare non migra e non si disperde quindi fra le isole.

L'isola di Laysan ha beneficiato della protezione federale nel 1909, con l'istituzione del rifugio nazionale della fauna selvatica delle isole hawaiane. Tuttavia, la devastazione della vegetazione dell'isola dai conigli introdotti ha portato l'anatra sull'orlo dell'estinzione nel 1912, con una popolazione complessiva composta da 7 adulti e 5 giovani.

Grazie all'impegno dei biologi che sono riusciti a sradicare i conigli selvatici dall'isola nel 1923, le anatre hanno cominciato a recuperare, arrivando a una popolazione di circa 500 individui negli anni 50, il congresso degli Stati Uniti emanò la legge per il pericolo di conservazione della specie nel 1966 e nel 1967 l'anatra di Laysan è stata dichiarata una specie in pericolo con protezione federale. Tuttavia, imprevisti come la siccità del 1993 di El Niño e la scarsità di cibo, hanno ridotto il numero di anatre a circa 100. Successivamente con l'impego di radiotrasmittenti applicate alle zampe, si è stimato che in genere soltanto il 30% degli anatroccoli sull'isola Laysan sopravvivono. Nel 2004, la popolazione ha raggiunto le 576 anatre.

Nel 2004 e nel 2005, 42 germani di Laysan sono stati spostati presso il rifugio nazionale della fauna selvatica sull'isola Midway questo perché la creazione di una seconda popolazione riduce il rischio di estinzione dato da catastrofi come: calamità naturali (quali la siccità, gli uragani e gli tsunami) o malattie aviarie o l'introduzione accidentale di piante e animali non indigeni; che possono decimare la popolazione totale concentrata in un unico e ristretto spazio, mentre è improbabile che il disastro colpisca simultaneamente entrambi i luoghi.

La seconda popolazione "di assicurazione" dei germani di Laysan si è sviluppata rapidamente, più che raddoppiando nel corso dei primi due anni. A partire da gennaio del 2007, sono 100 le anatre del secondo gruppo presso l'atollo di Midway che i ricercatori controllano e hanno scoperto che le anatre si riproducono più precocemente e depongono più uova rispetto alla popolazione dell'isola Laysan. Ciò suggerisce che l'habitat e il cibo abbondanti, hanno stimolato lo sforzo riproduttivo più grande nelle anatre, ciò contribuisce a portare ottimismo per il successo di questa popolazione reintrodotta.

Bibliografia

• (EN) BirdLife International 2008, Anas laysanensis, su IUCN Red List of Threatened Species, Versione 2020.2, IUCN, 2020.

De laysaneend (Anas laysenensis) is een eend uit de familie van de Anatidae en de tribus grondeleenden. Het is een kleine en ernstig bedreigde diersoort die leeft op twee Hawaïaanse eilanden.

Beschrijving

De laysaneend lijkt sterk op de wilde eend. Vroeger werd deze eend wel gezien als een ondersoort van de wilde eend, maar de laysaneend is een stuk kleiner, 38 tot 43 cm (de wilde eend is 50 tot 60 cm). Daarom werd deze eend ook wel laysantaling genoemd, hoewel de wintertaling nog kleiner is (35 cm).

De laysaneend is overwegend kastanjebruin, donkerder bruin op de hals en de kop. Er is weinig verschil in verenkleed tussen mannetje en vrouwtje (ongebruikelijk bij grondeleenden). Bij het mannetje is de streek rond het oog meer uitgesproken wit en hij heeft oranje poten. Bij het vrouwtje zijn witte veren te zien rond het oog, maar ook op de keel en de hals. Haar poten zijn roodbruin.

Voorkomen en leefgebied

Uit subfossiele vondsten blijkt dat deze dieren vroeger op alle eilanden van Hawaï voorkwamen. De vogel houdt zich overdag op in dichte begroeiing op het land. 's Avonds en 's nacht zoekt deze eend het water op en gaat foerageren op kleine ongewervelde dieren, maar hij eet ook gras, graszaad en wier. De eend wordt aangetroffen bij lagunes met zout water, maar vaak op plekken waar zoetwaterstroompjes de lagune bereiken.^[1]

Status

In het begin van de 20ste eeuw is deze eend praktisch uitgestorven. Dankzij een beschermingsproject kon een kleine populatie op het eiland Laysan worden behouden. In 1987 waren daar weer 500 individuen. Deze populatie is echter zeer kwetsbaar. In 1993 waren er door droogte en ziekten nog maar ongeveer 100. Daarna nam de populatie weer toe. In 2006 werd het aantal geschat tussen de 503 en 682. In 2004/5 werd besloten om op het eiland Midway een nieuwe populatie te introduceren. Ook daar leek het eerst mis te gaan door een botulisme-uitbraak, maar in 2010 was de populatiegrootte ca. 350 individuen. In 2012 meldt de IUCN dat de populatie stijgt. Maar omdat het een relatief kleine populatie binnen een zeer gering gebied betreft, houdt de vogel de status ernstig bedreigd.^[1]

• Laysaneend mannetje in de Kölner Zoo

• 

Krzyżówka białooka (Anas laysanensis) – gatunek średniej wielkości ptaka z rodziny kaczkowatych. Endemiczna dla Wysp Hawajskich krzyżówka białooka występowała w przeszłości na całym archipelagu, obecnie żyje tylko na trzech niewielkich, odosobnionych atolach: Laysan (populacja pierwotna), Midway i Kure (reintrodukowana). Jest uznawana za gatunek krytycznie zagrożony wyginięciem.

Systematyka

Gatunek został opisany naukowo przez Waltera Rotschilda w 1892 roku^[3]. Epitet gatunkowy odnosi się do wyspy Laysan w łańcuchu Północno-Zachodnich Wysp Hawajskich. W literaturze polskiej gatunek znany jest pod nazwą: krzyżówka białooka^[4].

Należy do kaczek właściwych, do tego samego kladu co krzyżówka (Anas platyrhynchos), lecz wyróżnia się pod względem behawioralnym i genetycznym. Dawniej sądzono, że krzyżówka białooka i krzyżówka hawajska (A. wyvilliana, haw. koloa) pochodzą od migrujących kontynentalnych krzyżówek, które trafiły na archipelag Hawajski, ale badania genetyczne wskazują, że pierwszy gatunek jest dużo dalej spokrewniony z krzyżówką niż krzyżówka hawajska. Analizy filogenetyczne oparte o badania DNA mitochondrialnego wskazują, że krzyżówki białookie i krzyżówki wywodzą się od wspólnych przodków, pochodzących z regionu Azji Wschodniej i wysp Pacyfiku^[5]. Natomiast analizy DNA jądrowego sugerują, że krzyżówka hawajska wywodzi się od mieszańców krzyżówki i krzyżówki białookiej^[6].

Charakterystyka

Krzyżówka białooka jest ptakiem wielkości europejskiej cyraneczki, długość ciała wynosi od 38 do 43 cm^[7]. Pozostałe wymiary: długość skrzydła ♂ 203,7 ± 10,9 mm, ♀ 192,3 ± 6,3 mm, długość ogona ♂ 74,5 ± 4,1 mm, ♀ 76,7 ± 5,9 mm, długość widocznej górnej krawędzi dzioba (culmen) ♂ 39,4 ± 1,4 mm, ♀ 37,1 ± 2,0 mm, długość skoku ♂ 37,2 ± 1,4 mm, ♀ 35,5 ± 0,9 mm^[8]. Upierzenie u obu płci jest ciemnobrązowe, pióra są w dwóch kontrastujących odcieniach brązu; charakterystyczna dla tego gatunku jest wyraźna biała obwódka dookoła oka. Dziób jest krótki, płaski, u samców zielononiebieski, a u samic pomarańczowy; u obu płci występują na nim czarne plamy o różnorodnym kształcie i wielkości. Nogi i płetwy są pomarańczowe, u samców zwykle kolor jest intensywniejszy. U niektórych samców pióra głowy i szyi słabo opalizują, a środkowe sterówki są lekko zawinięte ku górze. Obie płcie mają na skrzydle opalizujące lusterko, zielononiebieskie do purpurowego. Pisklęta są mniejsze niż pisklęta krzyżówki, mają żółto-brązowe upierzenie bez białej obwódki wokół oka, za to przeważnie z ciemniejszym paskiem przebiegającym przez oko. U starszych osobników, szczególnie powyżej 3 lat oraz trzymanych w niewoli, często bieleją pióra głowy i szyi (leucyzm)^[9][10].

Pierzenie odbywa się latem i jest całkowite. Pierząca się kaczka traci lotki i zdolność latania aż do wyrośnięcia nowych piór^[10]. Masa ciała dorosłej kaczki to 348–548 g^[7]; latem samce są cięższe od samic, ale w odróżnieniu od kontynentalnych krzyżówek, na wiosnę trend się odwraca: samice są zwykle cięższe od samców^[11].

Występowanie

Zasięg

Krzyżówka białooka jest hawajskim endemitem. Obecnie zamieszkuje jedynie trzy niewielkie, odosobnione atole w łańcuchu Północno-Zachodnich Wysp Hawajskich: Laysan, gdzie przetrwała pierwotna populacja, oraz Midway i Kure, na które ptaki zostały reintrodukowane. Znalezione kości świadczą, że w przeszłości zamieszkiwały one także główne wyspy Molokaʻi, Oʻahu, Kauaʻi, Maui i Hawaiʻi^[12]. W XIX wieku były jeszcze obserwowane na małej wyspie Lisianski w archipelagu Północno-Zachodnich Wysp Hawajskich, jednak przed 1891 rokiem zniknęły także z niej^[11][13]. Chociaż krzyżówki białookie zachowały zdolność latania, to nie migrują i nie powróciły na dawniej zasiedlone wyspy^[9].

Środowisko

Laysan jest płaską, piaszczystą wyspą koralową o maksymalnej wysokości bezwzględnej 12 m n.p.m. Jej centrum zajmuje jezioro hiperhalinowe (zasolenie 12–15%), w którym żyją skorupiaki z rodzaju Artemia, larwy muchówek i glony. Roślinność wyspy jest w dużej mierze endemiczna, w koncentrycznych pasach wokół jeziora rośnie sześć zespołów roślinnych, które tworzą rośliny zielne i krzewy, dające kaczkom schronienie w ciągu dnia. Na wyspie gnieżdżą się licznie ptaki morskie^[11].

Na głównych wyspach Hawajów szczątki subfosylne krzyżówek białookich były znajdowane od poziomu morza po miejsca dawniej porośnięte lasem, na wysokości do 1800 m n.p.m., co wskazuje na zdolności adaptacyjne gatunku i sugeruje, że wyspa Laysan prawdopodobnie nie reprezentuje optymalnego środowiska dla tych kaczek^[14].

Pożywienie

Krzyżówki białookie polujące na muchówki

Krzyżówka białooka jest w przeważającej mierze owadożerna, choć jada także pokarm roślinny^[11][15]. Ważnym składnikiem jej diety są muchówki Scatella sexnotata, które kaczki chwytają na plaży nad jeziorem wewnątrz wyspy^[2][15]. Sposób polowania jest nietypowy: ptaki podchodzą wolno do miejsc gdzie siedzą owady, a następnie zrywają do biegu z wyciągniętą szyją i chwytają wzbijające się do lotu owady, kłapiąc dziobem trzymanym nisko przy ziemi^[10]. Poza tym żerują pływając w oczkach wodnych i na wybrzeżu, a także wśród roślin lądowych, gdzie najczęściej zjadają gąsienice i poczwarki ciem Agrotis dislocata. Chwytają też inne bezkręgowce (chrząszcze i wodne skorupiaki Artemia franciscana), jedzą glony, liście i nasiona^[7][11][15].

Ptaki pozyskują wodę słodką z wysięków otaczających słone jezioro. Zwykle odwiedzają je przed świtem lub po zmierzchu^[11]. Kaczki koncentrują się wokół nich, szczególnie w okresie opieki nad pisklętami, które gorzej tolerują wysokie zasolenie centralnego jeziora^[7].

Tryb życia i zachowanie

Krzyżówka białooka sprawnie chodzi i biega, jej obręcz biodrowa jest przystosowana do naziemnego trybu życia. W ciągu dnia, szczególnie w sezonie lęgowym, ptaki kryją się wśród traw i krzewów, gdzie znajdują schronienie przed ptakami drapieżnymi takimi jak fregata średnia. Najczęściej wychodzą w otwarty teren, nad lagunę i na tereny podmokłe gdzie żerują, w okresie od zmierzchu do świtu, chociaż w kolejnych latach obserwuje się zmiany związane z dostępnością pożywienia^[16]. Przedstawiciele tego gatunku, w odróżnieniu od wielu innych gatunków ptaków zasiedlających wyspy, nie utraciły zdolności do lotu i korzystają z nich regularnie, gdy trzeba dostać się do odleglejszych rejonów wyspy. Obciążenie skrzydeł u tego gatunku (0,99 g/cm² u samców, 0,96 g/cm² u samic) jest mniejsze niż u innych, porównywalnych pod względem wielkości ciała, kaczek nurkujących^[11]. Nie są terytorialne, ale zwykle wykazują przywiązanie do miejsca i ich areał osobniczy zajmuje obszar średnio 9,78 ± 2,60 hektara^[16]. Głos krzyżówki białookiej jest podobny do głosu krzyżówki, ale rzadko słyszany poza porą lęgów^[17]. Samce odzywają się niskim, miękkim, chrapliwym „kłek”, natomiast samice kwaczącym dźwiękiem^[7]. Kaczki te nie kwaczą stale, jak kontynentalne krzyżówki, które w ten sposób mogą deklarować własność terytorium^[11]. Podobnie jak wiele innych gatunków wyspiarskich, kaczki te są ufne i ciekawskie, można nawet skłonić je do podejścia do człowieka. Mają niewielki dystans ucieczki, rzadko odlatują^[10], w obliczu zagrożenia często zastygają w bezruchu^[9].

Dzikie krzyżówki białookie żyją do dwunastu lat, w niewoli do osiemnastu^[18].

Rozród

Ptaki łączą się w pary na jesieni, po okresie pierzenia, budowę gniazd zaczynają na wiosnę^[2]. Początek i długość sezonu lęgowego są skorelowane ze szczytem liczebności muchówek, którymi żywią się te ptaki^[19]. Udokumentowana została długoterminowa monogamia; w przypadku, gdy z jakichś powodów doszło do utraty lęgu, samica ponownie przystępowała do rozrodu z tym samym samcem. Jednocześnie nierzadko obserwowano kopulacje z innymi partnerami^[7][11]. Zaobserwowano samce, które walczyły o partnerkę ciągnąc się za pióra na piersi^[17]. W latach 80. proporcja samic do samców w populacji wynosiła 1:1,25. Samce, które nie znalazły partnerki, molestowały samice, co w niektórych przypadkach prowadziło nawet do śmierci samicy^[11].

Samica buduje gniazdo na ziemi, ukryte w gęstej roślinności, szczególnie wśród miłki Eragrostis variabilis. Gniazdo ma kształt płytkiej misy otoczonej suchą trawą i zrzuconymi piórami. Krzyżówki białookie składają jaja typowo od kwietnia do sierpnia. Na wyspie Laysan w lęgu znajduje się średnio 3,3 jaja, u ptaków reintrodukowanych na Midway lęgi są większe (7 jaj), przypuszczalnie w związku z większą dostępnością pożywienia^[2]; samica składa je w jednodniowych odstępach. Jaja są barwy kości słoniowej do płowożółtych, mają rozmiar 37,3–39,3 mm i masę 34,5–56 g^[7]. Samce nie biorą udziału w wysiadywaniu i wyprowadzaniu potomstwa^[11]. Inkubacja jaj trwa 26–28 dni, typowo mniej niż połowa lęgów się udaje (jedną z przyczyn jest zjadanie jaj przez hawajkę grubodziobą). Będąc zagniazdownikami, kaczęta opuszczają gniazdo w dniu wyklucia, ale podążają za matką na żerowiska przez co najmniej 4 dni. Częste jest mieszanie się kacząt z różnych wylęgów, a także dzielenie obowiązkami przez 2–4 kaczki; nie ma pewności, czy jest to strategia rozrodcza na której zyskują spokrewnione ptaki, czy też raczej ograniczone terytorium sprawia, że częstsze jest przypadkowe mieszanie piskląt. Okres pierzenia piskląt trwa 46-52 dni^[7][9].

Status, zagrożenie i ochrona

Spadek liczebności

Kaczor krzyżówki białookiej

Spadek liczebności krzyżówki białookiej rozpoczął się pomiędzy 400 a 600 r. naszej ery, wraz z zasiedleniem Wysp Hawajskich przez Polinezyjczyków i zawleczeniem na wyspy drapieżnych ssaków^[15]. Ptaki zniknęły z głównych wysp archipelagu; jeszcze w 1828 roku ostatnie kaczki były widziane na małej wyspie Lisianski w łańcuchu Północno-Zachodnich Wysp Hawajskich. W latach 40. XIX wieku u wybrzeży wyspy rozbiły się dwa statki, z których na wyspę przedostali się rozbitkowie, a wraz z nimi myszy domowe. Ocaleni rozbitkowie opowiadali o licznych dzikich kaczkach, które nie bały się ludzi. Następna wyprawa naukowa, w 1891 roku, nie znalazła już kaczek na tej wyspie. Gatunek przetrwał wyłącznie na innym odosobnionym atolu tego archipelagu, Laysan^[11][13].

Najprawdopodobniej ptaki zniknęły z innych wysp w związku z drapieżnictwem ze strony szczurów polinezyjskich, a także polowaniami i utratą środowiska. Jak wiele wyspiarskich endemitów, krzyżówka białooka wyewoluowała w środowisku, w którym zagrożenie stanowiły drapieżniki latające i nie potrafiła bronić się przed naziemnymi drapieżnikami, takimi jak człowiek, szczur, pies, dzika świnia i mangusta mała. Przestraszone kaczki częściej zastygają w bezruchu, niż uciekają przed zagrożeniem, co jest strategią skuteczną w obronie przed rodzimymi hawajskimi ptakami drapieżnymi^[9].

Krzyżówki białookie przetrwały dziewiętnasty wiek na wolnej od szczurów wyspie Laysan, zajmując najmniejsze terytorium spośród wszystkich gatunków kaczkowatych na świecie (411 hektarów). W latach 90. XIX wieku na wyspę przybyli ludzie, aby eksploatować guano. Na kaczki polowano dla mięsa i sportu. Sprowadzone na wyspę króliki domowe zniszczyły naturalną szatę roślinną. Wyspa znalazła się pod ochroną prawa federalnego w 1909 roku, wraz z ustanowieniem rezerwatu przyrody na Północno-Zachodnich Wyspach Hawajskich (Hawaiian Islands National Wildlife Refuge). Pomimo tej deklaracji w tym samym roku na wyspie wylądowali japońscy kłusownicy, którzy zabili dla piór około 200 000 ptaków morskich (głównie albatrosów ciemnolicych) i przetrzebili krzyżówki białookie dla ich mięsa^[10]. Ogółem przybycie ludzi na Laysan doprowadziło do wyginięcia trzy ptasie endemity: wymarła karliczka hawajska (Zapornia palmeri; gatunek chruściela), hawajka szkarłatna (Himatione fraithii) i lokalny podgatunek trzciniaka cienkodziobego (Acrocephalus familiaris familiaris). Krzyżówki białookie znalazły się na skraju wyginięcia: w 1911 roku żyło tylko siedem dorosłych ptaków i pięć piskląt^[12][20].

Odbudowa populacji

Wskutek tego, że wiele królików w późniejszych latach zginęło z głodu, a pozostałe zostały wytrzebione przez biologów w 1923 roku, populacja kaczek zaczęła się odradzać, osiągając liczebność około 500 osobników w latach 50. XX wieku^[10][11][21]. W latach 1957-58 pierwsze kaczki zostały odłowione i przewiezione do zoo w Honolulu, a stamtąd do innych ogrodów zoologicznych. W 1966 roku Kongres Stanów Zjednoczonych uchwalił ustawę o ochronie gatunków zagrożonych (Endangered Species Preservation Act) i w 1967 krzyżówka białooka została objęta prawną ochroną. W 1967 roku podjęto próbę introdukcji kaczek na Atol Pearl i Hermes, jednak zakończyła się ona niepowodzeniem: ptaki zginęły, nie wyprowadziwszy lęgu. Atol ma małą powierzchnię lądową, brakuje na nim zbiorników słodkiej wody i współcześnie nie jest uznawany za obiecujące miejsce introdukcji^[9].

W wyniku katastrof naturalnych gatunek ten dotknął efekt wąskiego gardła, w szczególności w 1993 na skutek nasilonego zjawiska El Niño wystąpiła susza i niedobór żywności, w wyniku czego liczebność populacji spadła do około 100 sztuk. Obecnie rozród i przetrwanie tych ptaków są monitorowane, ptaki są także rozmnażane w ogrodach zoologicznych. Od 1998 roku część kaczek nosi specjalne obrączki ornitologiczne lub nadajniki radiowe, pozwalające na śledzenie ptaków i ich sukcesu lęgowego. Badania te wykazały, że na Laysan zaledwie 30% kacząt dożywa wieku, w którym stają się zdolne do lotu. Przyczyną śmierci, oprócz chorób, często są urazy doznane od ptaków morskich i obcych dorosłych kaczek, czego przyczyną są zapewne ograniczone terytorium i dostępność pokarmu^[18][22].

W 2004 i 2005 roku w wyniku wspólnej akcji United States Geological Survey i United States Fish and Wildlife Service 42 krzyżówki białookie zostały przeniesione na atol Midway, aby odtworzyć drugą dziką populację tego gatunku. Jako że prawdopodobieństwo równoczesnego wystąpienia katastrofy naturalnej na obu atolach jest niewielkie, druga populacja zmniejsza ryzyko wyginięcia kaczek na skutek suszy, huraganu, tsunami, chorób takich jak ptasia grypa i przypadkowego pojawienia się w ekosystemie obcych roślin lub zwierząt^[2]. W ciągu pierwszych dwóch lat populacja na Midway ponad dwukrotnie zwiększyła liczebność^[23]. W styczniu 2007 roku już sto krzyżówek białookich zamieszkiwało wyspy atolu. Badacze kontrolujący rozwój populacji stwierdzili, że kaczki na Midway parzą się w młodszym wieku i składają więcej jaj niż ptaki pozostałe na Laysan. Te obserwacje wskazują, że dostępność pokarmu i miejsca na Midway sprzyja rozmnażaniu się kaczek, co napawa optymizmem co do przyszłości tej populacji^[24]. Do 2011 roku liczba kaczek na Laysan i Midway zbliżała się do tysiąca osobników, jednak uderzenie fali tsunami wywołanej przez wyjątkowo silne trzęsienie ziemi u wybrzeży Honsiu spowodowało około czterdziestoprocentowy spadek liczebności^[25], szczególnie silnie dotykając populację na Laysan (50% strat). Ptaki dotknęła także epidemia zatrucia jadem kiełbasianym (botulizmu), która w sierpniu 2008 zabiła ponad 160 kaczek na Midway. Wybuchy epidemii na mniejszą skalę powtarzały się też w następnych latach^[2].

W 2014 roku trzecia populacja została wprowadzona na atol Kure, gdzie wytępiono szczury i od 2007 roku przywracano pierwotny stan środowiska naturalnego. Z Midway sprowadzono 28 zdrowych krzyżówek białookich^[25]. Ptaki przetrwały zimę i w maju 2015 roku pracownicy hawajskiego Departamentu Ziemi i Zasobów Naturalnych naliczyli 19 piskląt^[26][2].

Planowana jest reintrodukcja ptaków na wyspę Lisianski, z której zniknęły w XIX wieku, jednak wcześniej konieczne jest odtworzenie słodkowodnych mokradeł, które zanikły po zniszczeniu pierwotnej szaty roślinnej wyspy^[2]. Możliwa jest także introdukcja na wyspę Nihoa^[9].

Interakcje międzygatunkowe

Na Laysan nie ma naziemnych drapieżników, które zagrażałyby krzyżówkom białookim. Z rzadka na Laysan zalatują obce ptaki drapieżne, ale ich wpływ na populację krzyżówki białookiej jest zaniedbywalny. Ptaki które wypłyną na ocean, mogą zostać pożarte przez rekiny^[10]. Przeżywalność jest wysoka w przypadku dorosłych kaczek, za to niska u młodych. Obserwowano agresywne zachowania wobec piskląt ze strony fregaty średniej (Fregata minor)^[9][10], a także albatrosa ciemnolicego (Diomedea immutabilis)^[18]. Nie zaobserwowano polowania zakończonego sukcesem^[9][10], jednak na podstawie obrażeń u niektórych martwych piskląt (takich jak zmiażdżona czaszka) podejrzewa się, że przyczyną śmierci był atak dużego ptaka morskiego^[18]. Na jajach krzyżówek białookich żeruje hawajka grubodzioba (Telespiza cantans), aczkolwiek liczbę obserwowanych przypadków może zwiększać wpływ człowieka, który płoszy wysiadujące samice^[9][11]. Podczas suszy w 1993 roku ptaki zaatakował pasożytniczy nicień Echinuria uncinata, przyczyniając się do śmierci wielu osobników; pasożyt ten powoduje uszkodzenia żołądka gruczołowego ptaka^[18].

Przyszłość gatunku

Szanse na przetrwanie krzyżówki białookiej wzrosły znacznie dzięki aktywnej ochronie. Mimo tego gatunkowi wciąż zagraża wprowadzenie obcych gatunków na zamieszkiwane wyspy, co może wpłynąć na przeżywalność lub sukces lęgowy, zmienić szatę roślinną i wpłynąć na dostępność pokarmu. Straty bazy pokarmowej mogą być przyspieszone przez zamulanie jezior i źródeł, gdzie ptaki żerują. Obecność człowieka może negatywnie wpływać na ptaki gniazdujące i wyprowadzające pisklęta, dlatego zezwolenia na lądowanie na Laysan są wydawane tylko naukowcom i administracji. Prądy morskie mogą przynosić odpadki i chemikalia, i w przeszłości plaże Laysan były skażone przez pestycydy i ropę naftową wypływającą ze statków. Północno-Zachodnie Wyspy Hawajskie są niskie, a przez to bardzo narażone na wzrost poziomu morza i gwałtowne zjawiska pogodowe związane z ociepleniem klimatu. Groźne mogą być także pasożyty i choroby takie jak botulizm, ptasia grypa, ptasia malaria, cholera i pomór kaczek; część z nich może zostać przyniesiona na wyspy przez migrujące ptactwo wodne. Katastrofy naturalne takie jak susze, silne sztormy i tsunami mogą zdziesiątkować populacje^[9]. Ze względu na nawroty epidemii zatrucia jadem kiełbasianym, rozważane są szczepienia kaczek na Midway^[2].

Kaczka z kaczętami

U.S. Fish and Wildlife Service opracowała plan ochrony i odrodzenia krzyżówki białookiej. Jego celem jest w najbliższej przyszłości obniżenie statusu zagrożenia gatunku, a docelowo doprowadzenie do sytuacji, w której nie będzie już potrzebował ochrony przez akty prawne takie jak Endangered Species Act. Najważniejszym środkiem do osiągnięcia tego celu jest odtworzenie populacji na wyspach, na których kaczki te występowały w czasach historycznych i prehistorycznych. Istnienie wielu populacji znacznie zmniejszy zagrożenie dla gatunku jako całości, a zwiększenie liczebności pomoże zmniejszyć wpływ czynników środowiskowych. Planowane jest ustanowienie co najmniej pięciu populacji na Północno-Zachodnich Wyspach Hawajskich, wolnych od lądowych drapieżników i na głównych wyspach Hawajów, gdzie drapieżniki występują. W ramach planu przeniesione mają być ptaki dzikie i rozmnażane w niewoli. Plan zakłada także osiągnięcie przepływu genów pomiędzy populacjami, poprzez przenoszenie kaczek pomiędzy wyspami w długich odstępach czasu, oraz wzywa do opracowania osobnych planów ochrony ptaków i ich środowiska na różnych wyspach. Jeżeli uda się osiągnąć zamierzony cel, około 2019 roku kategoria zagrożenia krzyżówki białookiej (według Endangered Species Act) może zostać obniżona z „zagrożonej wyginięciem” (endangered) na „narażoną” (threatened)^[9].

Przypisy

Linki zewnętrzne

• Revised Recovery Plan for the Laysan Duck (ang.). wrzesień 2009. [dostęp 2015-12-03].
• Laysan duck (Anas laysanensis) (ang.). Wildscreen Arkive. [dostęp 2015-12-03]. (zdjęcia i filmy)
• Laysan Duck Anas laysanensis (ang.). BirdLife International. [dostęp 2015-12-03].

Laysanand^[2] (Anas laysanensis) är en akut hotad and som enbart förekommer i Hawaiiöarna.^[3]

Utseende

Laysananden är en liten och mörk and, 41 centimeter lång. Huvudet är mörkt med vit ring runt ögat. Adulta fåglar visar varierande vita teckningar på huvud och hals. Resten av kroppen är kastanjefärgad med mörkbruna fläckar. Näbben är mörkgrön hos hanen, blekbrun hos honan.^[1]

Systematik

Genetiska studier visar att laysananden tillhör en grupp Anas-änder där även hawaiiand (A. wyvilliana), filippinand (A. luzonica) och stillahavssvartand (A. superciliosa) ingår.^[4]

Utbredning och status

Fågelns ursprungliga utbredning är på den lilla ön Laysan i västra Hawaiiöarna, men förekommer nu också på Midwayöarna och Kureatollen. Subfossila lämningar visar att den tidigare förekom i hela ögruppen.

I början av 1900-talet var laysananden nära utrotning, men beståndet ökade till 500 individer 1987 sedan Laysan rensats från introducerade kaniner. 1993 misslyckades häckningen helt och dödligheten var hög efter torka och sjukdom. Efterhandsberäkningar visar att beståndet minskade till 82-127 vuxna individer. Efteråt har laysananden ökat i antal igen med uppskattningsvis 521 fåglar 2010.^[1]

2004 och 2005 flyttades 42 individer till Midwayöarna. Första året häckade de framgångsrikt där och populationen ökade till 104 individer 2006 och ungefär 200 vid 2007 års slut. Trots att den drabbades av fågelbotulism 2008, vilket tros ha minskat populationen med 40 till 50%, nådde den cirka 350 individer 2010. I mars 2011 drabbades dock Hawaii av en tsunami som tros ha dödat hälften av fåglarna på Laysan och 20 till 30% av de på Midway.

2014 flyttades 28 individer från Midway till Kureatollen, en predatorfri ö cirka 220 mil nordost om Honolulu. På grund av laysanandens högst varierande bestånd och väldigt begränsade utbredning kategoriserar internationella naturvårdsunionen IUCN den som akut hotad.^[1]

Bilder

Referenser

1. ^ [a b c d] Birdlife International 2015 Anas laysanensis Från: IUCN 2015. IUCN Red List of Threatened Species. Version 2015.4 www.iucnredlist.org. Läst 2016-02-01.
2. ^ Sveriges ornitologiska förening (2017) Officiella listan över svenska namn på världens fågelarter, läst 2017-08-14
3. ^ Clements, J. F., T. S. Schulenberg, M. J. Iliff, D. Roberson, T. A. Fredericks, B. L. Sullivan, and C. L. Wood (2015) The eBird/Clements checklist of birds of the world: Version 2015 http://www.birds.cornell.edu/clementschecklist/download, läst 2015-08-11
4. ^ Gonzalez, J., H. Düttmann and M. Wink (2009), Phylogenetic relationships based on two mitochondrial genes and hybridization patterns in Anatidae, J. Zool. 279, 310-318.

Externa länkar

• Wikimedia Commons har media som rör laysanand.
  Bilder & media
• Wikispecies har information om Anas laysanensis.
  Artförteckning
• Bilder och filmer på Internet Bird Collection
• Läten på xeno-canto.org

Vịt Laysan hay mòng két Laysan (danh pháp hai phần: Anas laysanensis) là một loài chim trong họ Vịt (Anatidae).^[2] Đây là loài đặc hữu của quần đảo Tây Bắc Hawaii và được đánh giá là "loài thuỷ cầm bản địa quý hiếm nhất của Hoa Kỳ".^[3][4]

Phân loại

Vịt Laysan được Lionel Walter Rothschild đặt cho danh pháp khoa học là Anas laysanensis vào năm 1892 dựa theo tên của đảo Laysan (một trong các đảo của quần đảo Tây Bắc Hawaii). Loài vịt này là một thành viên của nhánh vịt cổ xanh trong nhóm vịt mò, có sự khác thường cả về mặt di truyền và tập tính. Các nghiên cứu mới cho rằng vịt Laysan tiến hóa từ một loài vịt trời xuất thân từ miền đông châu Á thuộc Nam bán cầu chứ không phải từ vịt cổ xanh Anas platyrhynchos như quan niệm của các tài liệu cũ.^[5]

Mô tả

Vịt Laysan có chiều dài cơ thể từ 15 inch (38 cm) đến 17 inch (43 cm), lông có màu nâu với mắt cánh có màu từ xanh lá cây-xanh dương sáng đến màu tím; viền quanh mắt là vùng lông màu trắng. Vịt trống có mỏ màu xanh dương-xanh lá cây trong khi vịt mái có mỏ xỉn màu vàng nâu.^[3] Loài này có tuổi thọ đến mười hai năm trong môi trường hoang dã và mười tám năm trong môi trường nuôi nhốt.

Tập tính

Kiếm ăn

Vịt Laysan đang bắt ruồi.

Vịt Laysan đi bộ và chạy đều tốt; đai chậu thích nghi với hoạt động kiếm ăn trên mặt đất. Nhờ chiếc cổ vươn dài và mỏ gần mặt đất nên vịt có thể chạy dọc theo các bãi bùn và nhanh chóng há mỏ đớp lấy đám ruồi Neoscatella sexnotata. Ngoài ra, vịt còn lội tìm động vật không xương sống, tảo, lá cây và hạt cây dọc các vùng nước nông ven hồ hay trên cạn.^[6] Trong ngày, và đặc biệt là trong mùa sinh sản, vịt thích ẩn mình trong đám cỏ và cây bụi để tránh các loài chim săn mồi như cốc biển. Loài này thích ra ngoài tìm thức ăn từ lúc chạng vạng cho tới bình minh.^[7]

Sinh sản

Vịt Laysan cặp đôi với nhau vào mùa thu và bắt đầu làm tổ vào mùa xuân. Chim mái dựng một cái tổ được che chắn kĩ dưới đám cây rậm rạp. Tổ chim nông, có dạng chiếc bát ăn trong đó lót đầy cỏ khô và lông chim. Vịt đẻ mỗi lứa khoảng bốn đến sáu quả trứng màu ngà nhợt nhạt^[3] trong khoảng tháng 4 đến tháng 8. Vịt con sớm phát triển và có khả năng tự kiếm ăn chỉ hai ngày sau khi nở nhưng vẫn được vịt mẹ bảo vệ, ấp ủ và dẫn đến nơi có thức ăn trong khoảng từ 40 đến 60 ngày đầu.

Bảo tồn

Suy giảm đến bờ tuyệt chủng

Vịt trống

Sự sụt giảm số lượng cá thể vịt Laysan bắt đầu trong khoảng thời gian từ 1000 đến 1600 năm về trước, cùng lúc với sự di dân của người Polynesia cùng các động vật có vú săn mồi đi kèm đến quần đảo Hawaii.^[6] Cho đến năm 1860 thì loài vịt này biến mất khỏi tất cả các đảo Hawaii ngoại trừ đảo Laysan, khả năng cao nhất là vì bị chuột ngoại lai ăn thịt. Tương tự như nhiều loài sinh vật sống trên các đảo biệt lập, vịt Laysan tiến hóa trong một môi trường mà ở đó thiếu vắng các loài động vật có vú săn mồi, từ đó chúng thiếu khả năng phòng vệ trước các loài đi săn ngoại lai như con người, chuột cống, lợn rừng và cầy lỏn. Ví dụ, vịt Laysan có nhiều khả năng sẽ đứng im thay vì chạy hay bay đi khi chúng bị giật mình; phản xạ này tuy thích hợp để phòng vệ các loài săn mồi trên không bản địa Hawai’i nhưng vô dụng khi đối phó với các loài săn mồi trên mặt đất. Mặc dù có thể bay nhưng vịt Laysan không phân tán ra nhiều đảo.^[8]

Vịt Laysan tìm nơi trú ngụ trên đảo Laysan - nơi không bị chuột xâm hại - trong phần lớn thời gian của thế kỉ 19, và khi đó không gian sinh tồn của vịt thuộc diện nhỏ nhất so với tất cả các loài vịt khác trên thế giới (chỉ 415 ha). Năm 1909, Khu bảo tồn quần đảo Hawaii (Hawaiian Islands Reservation) thành lập và đảo Laysan nằm dưới sự bảo vệ của liên bang. Tuy nhiên, nạn phá hoại thảm thực vật trên đảo do thỏ nhà ngoại lai gây ra đã đẩy vịt Laysan đến bên bờ vực tuyệt chủng vào năm 1912 khi số cá thể chạm mốc thấp nhất trong lịch sử với chỉ bảy con trưởng thành và năm con non (Dill & Bryan 1912).^[9]

Phục hồi

Một ổ vịt Laysan

Sau khi thỏ nhà hoặc bị chết đói hoặc bị các nhà sinh học loại bỏ khỏi đảo vào năm 1923 thì vịt Laysan bắt đầu phục hồi số lượng và đạt mức 500 cá thể vào năm 1957 (Warner 1963, Moulton & Weller 1984, Moulton & Marshall 1996).^[9] Năm 1966, Quốc hội Hoa Kỳ thông qua Đạo luật Bảo tồn Sinh vật Nguy cấp. Năm 1967, vịt Laysan được xếp vào nhóm các sinh vật nguy cấp và được bảo vệ bởi liên bang. Tuy vậy, tình thế "nút thắt cổ chai" về số lượng cá thể lại diễn ra như trường hợp năm 1993 khi nạn hạn hán và thiếu hụt thức ăn do hiện tượng El Niño gây ra đã làm giảm số lượng vịt xuống khoảng còn 100. Kể từ năm 1998, người ta tiến hành chọn mẫu một số lượng vịt nhất định rồi gắn vòng đeo chân hoặc bộ truyền tín hiệu radio cho chúng nhằm giám sát tình trạng sinh sản và sinh tồn. Kết quả thu được cho thấy chỉ có 30% số vịt con trên đảo Laysan có thể sống sót đến khi đủ lông đủ cánh.^[10]

Vào tháng 10 năm 2004 và 2005, 42 cá thể vịt Laysan được đưa đến rạn san hô vòng Midway trong một nỗ lực chung giữa Cục Khảo sát Địa chất và Cục Hoang dã và Cá (Hoa Kỳ) nhằm khôi phục quần thể vịt thứ hai trong thiên nhiên. Việc làm này góp phần giảm bớt nguy cơ tuyệt chủng vịt Laysan trong trường hợp xảy ra thảm họa vì có ít khả năng các thiên tai - như hạn hán, bão, sóng thần, dịch bệnh (như cúm gia cầm) hay sự xâm nhập của các loài cây và động vật ngoại lai - sẽ tấn công cả hai rạn san hô vòng cùng một lúc.^[11]

Quần thể vịt trên các đảo thuộc rạn san hô vòng Midway đã phát triển nhanh chóng khi số lượng cá thể tăng gấp đôi chỉ trong vòng hai năm đầu tiên.^[12] Đầu tháng 1 năm 2007, có 100 chú vịt sống trên đảo Sand và đảo East thuộc rạn vòng Midway. Các nhà nghiên cứu giám sát số vịt tại Midway đã nhận thấy rằng vịt nơi đây sinh sản sớm hơn và đẻ nhiều trứng hơn so với đồng loại trên đảo Laysan. Điều này gợi ý rằng nguồn thức ăn và môi trường sống dồi dào trên các đảo Midway đã kích thích vịt Laysan sinh sản nhiều hơn.^[13]

Tham khảo

Chú thích

Thư mục

• 1 Распространение
• 2 Таксономия
• 3 Описание
• 4 Поведение
• 5 Размножение
• 6 Угрозы и охрана
• 7 Взгляд на будущее
• 8 Примечания

列山島野鴨（Anas laysanensis），又名雷仙島鴨、萊島鴨或來散島鴨，是夏威夷群島特有的一種細小鑽水鴨。化石紀錄顯示牠們曾分佈在所有的群島上，但現只在三個獨立及細小的島上生存。

分類

列山島野鴨是由羅斯柴爾德（Lionel Walter Rothschild）於1892年以夏威夷的雷仙島命名。牠們在行為及遺傳上都是很獨特的物種。研究顯示牠們是由在南半球東亞洲的綠頭鴨祖先演化而來。^[2]

特徵

列山島野鴨呈深褐色，眼環白色。牠們的喙很短小及扁平，有黑色斑點，雄鴨的呈深綠色，雌鴨的則呈深橙色。一些雄鴨的頭部及頸部會有一些虹色，中央尾羽也稍微向上。雄鴨及雌鴨雙翼都有紫綠色。年老的鴨頭部及頸部羽毛會有變成白色。雙腳橙色，雄鴨的更亮。每年牠們都會全身換羽，且會因失去飛羽而不懂飛行，直至新的飛羽長出為止。野外的壽命可達12歲，飼養的則可達18歲。

行為

列山島野鴨適於行走，其骨盆構造很適合在陸上生活。牠們會沿淤泥灘把喙貼近地面，不斷張合來吃蒼蠅群。牠們也會鑽入淺湖和海岸中，並高地叢林中覓食無脊椎動物、藻類、葉子及種子。^[3]於日間，尤其是在繁殖季節，牠們多會躲在草叢及叢林間，以避免猛禽的掠食。牠們最活躍的時份是在晨暮間，但也會因食物的供應而作出調節。^[4]

繁殖

列山島野鴨會於冬天尋找伴侶，但要到春天才會築巢。雌鴨會在茂密的植物下築巢，巢呈碗形及以草和羽毛築成。牠們一般會於4月至8月間生蛋，在雷仙島的群族每次約會生4隻蛋，而被引入到中途島的群族則會生較多的蛋。雛鴨在孵化後的第二天就可以自行覓食，但需要雌鴨引導40-60天。

保育狀況

衰落

列山島野鴨的衰落大約於1000-1600年前，在波利尼西亞人及外來的哺乳類掠食者來到夏威夷群島開始。^[3]到了1860年，列山島野鴨差不多在所有的島上消失，很有可能是受入侵的大家鼠掠食所致。牠們原先是在沒有哺乳類掠食者的環境下演化的，故沒有任何抵禦的能力。縱然牠們懂得飛行，但也不能在島嶼間遷徙。^[5]

列山島野鴨於19世紀只能在沒有受大家鼠入侵的雷仙島找到庇蔭，分佈面積只有415公頃，是全球鴨類中最少的。雖然於1909年牠們因國家海洋保護區（Papahānaumokuākea Marine National Monument）的設立而受到保護，但是由於島內植物受到入侵的家兔所破壞，牠們數量於1912年減少到接近滅絕的邊緣，只餘下7隻成鴨及5隻雛鴨。^[6]

保育

隨著入侵的家兔於1923年在雷仙島消失，列山島野鴨重現生機，到了1950年代就增加到約有500隻。^[7][8][9]於1967年，牠們被列為保聯邦保護的瀕危物種。但自此牠們就到了瓶頸，例如於1993年厄爾尼諾現象引致的嚴重旱災及食物短缺，使牠們的數量減少到約只有100隻。繫放發現雛鴨的生存率只有30%。^[10]於2004年，牠們的數量回升到約576隻。

於2004年及2005年，列山島野鴨被引入到中途島，目的是要為牠們發展第二個野外群族。選擇中途島的原因是兩個地方很少會同時出現如旱災、颶風、海嘯等災難，可以大大減低列山島野鴨的滅絕風險。^[11]在中途島的群族增長得很快，於兩年內就差不多增加了超過一倍。^[12]於2007年，中途島就有約100隻列山島野鴨。研究發現牠們會於較早的年紀進行繁殖，且會產更多的蛋。^[13][14]

參考

外部連結

• ARKive - 列山島野鴨的相片及映片
• BirdLife Species Factsheet

レイサンマガモ（Anas laysanensis）は、鳥綱カモ目カモ科マガモ属に分類される鳥類。

分布[編集]

アメリカ合衆国（レイサン島）^[1][2]固有種

形態[編集]

全長40センチメートル^[2]。翼長オス19.2-21センチメートル、メス19-19.6センチメートル^[1]。頭部から頸部の羽衣が黒褐色や暗褐色で、眼の周囲や嘴基部に白い斑紋が入る^[1][2]。胴体の羽衣は赤褐色で、暗褐色の斑紋が入る^[2]。初列風切は黒い^[2]。

虹彩は褐色^[2]。後肢は橙色^[2]。

オスは中央尾羽が反り上がる個体もいて、次列風切の光沢（翼鏡）は緑色^[2]。嘴が青灰色^[2]。幼鳥やメスは翼鏡が暗褐色^[2]。メスは嘴が橙色^[2]。

分類[編集]

マガモの亜種とする説もある^[1][2]。

生態[編集]

潟湖などに生息する^[2]。ペアや小規模な群れを形成して生活するが、繁殖期後には大規模な群れを形成することもある^[2]。

食性は動物食で、昆虫、甲殻類などを食べる^[2]。

繁殖形態は卵生。湖岸の茂みに巣を作る^[2]。4-8個の卵を産む^[1]。抱卵期間は26日^[1]。

人間との関係[編集]

人為的に移入されたウサギによる植生の破壊、食用や羽毛用、スポーツ・ハンティングによる乱獲などにより生息数は減少した^[2]。ウサギやイネ科の帰化植物シンクリノイガの駆除などの保護対策が進められている^[2]。1950年における生息数は30羽以上、1978年における生息数は350-400羽、1987年における生息数は500羽と推定されている^[1][2]。

日本では野毛山動物園が1974年に初めて本種を飼育し、1976年には初めて飼育下繁殖に成功した^[1]。

参考文献[編集]

関連項目[編集]

• マガモ属

外部リンク[編集]