Multimedia w Wikimedia Commons Gęś białoczelna, gęś białoczółka[4] (Anser albifrons) – gatunek dużego, wędrownego ptaka wodnego z rodziny kaczkowatych (Anatidae), zamieszkujący północną Eurazję i Amerykę Północną. Przeloty w lutym – maju i wrześniu – grudniu. Zimuje w południowej Europie, Azji Środkowej i Ameryce Środkowej. W Polsce pojawia się licznie podczas przelotów, na północy i zachodzie kraju. Daje płodne mieszańce z gęsiami domowymi, np. gęsi pskowskie łyse (łyse - od białej plamy na czole).
Systematyka
Wyróżniono pięć podgatunków A. albifrons[5][6][7]:
-
A. albifrons albifrons – gęś białoczelna – o różowym dziobie i pojedynczych pręgach na brzuchu. Zamieszkuje tajgę wschodniej Europy oraz Syberii po Kołymę. Nie występuje w Ameryce Północnej.
-
A. albifrons flavirostis – gęś grenlandzka – o pomarańczowym dziobie i dużej ciemnej plamie na brzuchu. Zamieszkuje zachodnią Grenlandię.
-
A. albifrons gambelli – gęś arktyczna – tajga zachodniej Kanady.
-
A. albifrons elgasi – gęś alaskańska – tajga południowej Alaski.
-
A. albifrons sponsa[8] – zachodnia Alaska.
Morfologia
-
Cechy gatunku
- Samiec i samica ubarwione jednakowo. Ogólnie upierzenie szare, na grzbiecie jaśniejsze poprzeczne pręgi. Ciemniejsza głowa. Na spodzie szerokie, czarne, poprzeczne pasy, u niektórych podgatunków zlewające się w jednolitą czarną plamę. Podogonie i pas wokół nasady dzioba aż do oczu białe. Nogi pomarańczowe, dziób pomarańczowy lub różowy (w zależności od podgatunku). Osobniki młodociane mają szarą nasadę dzioba (bez białego czoła) i nie mają ciemnych pasów na spodzie, ale za to szarobrązowe plamy. Najliczniej występująca dzika gęś. Podobna do gęgawy i gęsi zbożowej. Różni się od nich mniejszym rozmiarem, ciemniejszą głową i szyją, różowawym dziobem bez czarnych plam. Rozpoznanie utrudnia czasem to, że może dołączać się do stada innych gęsi. Można usłyszeć jej wysokie "kuu liuu" lub "ho ho".
-
Wymiary średnie
- Długość ciała ok. 66 – 86 cm
- Rozpiętość skrzydeł ok. 118 cm
- Masa ok. 1,4 – 3,3 kg
![src=]()
W stanie dzikim, na gnieździe
Anser albifrons albifrons
Tryb życia
-
Biotop
- Zabagniona i bezdrzewna tundra i tajga, na których ma lęgowiska (powraca na nie w marcu i kwietniu). Zimuje w licznych parotysięcznych koloniach nad zbiornikami wodnymi np. stawami, gdzie nocuje oraz na rozległych polach i pastwiskach.
-
Gniazdo
- Na ziemi, często w licznych, małych kolonii na terenie o lekkim wzniesieniu. Buduje je samica z traw, mchu i puchu.
![src=]()
Pacyficzna gęś białoczelna
Anser albifrons frontalis
-
Jaja
- W ciągu roku wyprowadza jeden lęg, składając 4 do 6 jaj pod koniec maja lub na początku czerwca, dopiero po 2 miesiącach od przylotu z zimowisk. Jaja są kremoworóżowe o wymiarach 76 x 54 mm i średniej masie 25 g, podczas wysiadywania pokrywane są jasnobrązowymi plamkami.
-
Wysiadywanie i dorastanie
- Jaja są wysiadywane przez okres 22–28 dni przez samicę. Gąsior jednak czuwa w pobliżu i strzeże gniazda. Pisklęta opuszczają gniazdo po 40–65 dniach. Opiekują się nimi oboje rodzice. Młode gęsi, które jeszcze nie potworzyły par, łączą się latem w stada przechadzające się po tundrze. Gdy skończy się lęg dochodzą do nich rodziny z tegorocznymi gąsiętami. Na zimowiska wylatują najczęściej w październiku.
-
Pożywienie
- Zielone i miękkie części roślin lądowych i ich nasiona.
Ochrona
Gatunek łowny z okresem ochronnym. Sezon polowań trwa od 1 września do 21 grudnia, a na terenach województw: lubuskiego, zachodniopomorskiego, dolnośląskiego i wielkopolskiego do 31 stycznia.
Mitologia i wierzenia
W mitologii egipskiej gęś białoczelna była świętym zwierzęciem boga ziemi – Geba.
Zobacz też
![src=]()
Zobacz hasło
gęś białoczelna w
Wikisłowniku Przypisy
Bibliografia
- Karel, Stastny: Ptaki wodne. Warszawa: Delta, 1993. ISBN 83-85817-10-7.
- Carles Carboneras: Family Anatidae (Ducks, geese and Swans). W: Josep del Hoyo, Andrew Elliott, Jordi Sargatal: Handbook of the Birds of the World. Cz. 1: Ostrich to Ducks. Barcelona: Lynx Edicions, 1992. ISBN 84-87334-10-5. (ang.)
Zwierzęta łowne w PolsceZwierzyna gruba
Zwierzyna drobna
Ptactwo
- Na podstawie Rozporządzenia Ministra Środowiska z dnia 11 marca 2005 r. w sprawie ustalenia listy gatunków zwierząt łownych (Dz.U. z 2005 r. nr 45, poz. 433)
