Bu cinsin Yer kürəsinin mülayim iqlim qurşaqlarında və subtropik vilayətlərdə bitən 300 növə yaxın, Azərbaycanda isə 23 növ birillik və çoxillik bitkiləri məlumdur. Onlardan təxminən 15 növündən, o cümlədən aşağıdakı növdən yaşıllaşdırmada istifadə edilir: Yunlu poruq (S. lanata) azyarpaqlı gövdələri 60 sm hündürlüyə çatan kökümsovlu, çoxillik bitkidir. Gülləri yalançı çiçək köbəsindən ibarət sünbülşəkilli çiçək qrupunda yığılmışdır. İkidodaqlı çiçək tacı çəhrayı ya da çahrayımtıl-bənövşəyi rənglidir. Bu bitkinin vətəni Rusiyanın cənub rayonları, Zaqafqaziya Türkiyənin qərb vilayətləri və İranın şimalıdır.Yunlu poruq 1782-ci ildən gülçülükdə geniş istifadə olunur. Poruğu toxumlarla və kolun bölünməsi ilə çoxaltmaq olar. Bordürlərdə vaxtaşırı yararsız çiçəkləri kəsilərsə çox gözəl görünür. Poruğun yarpaqlarından dəstə bağlanarkən istifadə edilir.
Bu cinsin Yer kürəsinin mülayim iqlim qurşaqlarında və subtropik vilayətlərdə bitən 300 növə yaxın, Azərbaycanda isə 23 növ birillik və çoxillik bitkiləri məlumdur. Onlardan təxminən 15 növündən, o cümlədən aşağıdakı növdən yaşıllaşdırmada istifadə edilir: Yunlu poruq (S. lanata) azyarpaqlı gövdələri 60 sm hündürlüyə çatan kökümsovlu, çoxillik bitkidir. Gülləri yalançı çiçək köbəsindən ibarət sünbülşəkilli çiçək qrupunda yığılmışdır. İkidodaqlı çiçək tacı çəhrayı ya da çahrayımtıl-bənövşəyi rənglidir. Bu bitkinin vətəni Rusiyanın cənub rayonları, Zaqafqaziya Türkiyənin qərb vilayətləri və İranın şimalıdır.Yunlu poruq 1782-ci ildən gülçülükdə geniş istifadə olunur. Poruğu toxumlarla və kolun bölünməsi ilə çoxaltmaq olar. Bordürlərdə vaxtaşırı yararsız çiçəkləri kəsilərsə çox gözəl görünür. Poruğun yarpaqlarından dəstə bağlanarkən istifadə edilir.
Betònica (Stachys) és un gènere de plantes amb flor de la família lamiàcia.
És gairebé cosmopolita, només manca a Amèrica del Sud.
El gènere conté unes 300 espècies.
Són plantes herbàcies o arbusts anuals o perennes. Arriben a un màxim de 300 cm d'alt. Les fulles són simples, triangulars i de disposició oposada. Les flors es troben en les axiles de les fulles a la part superior de la planta.
Tenen un ús tradicional com a plantes medicinals.
Čistec (Stachys) je rod rostlin z čeledi hluchavkovitých. Zahrnuje asi 300 druhů, které jsou rozšířeny v Evropě, Asii, Austrálii a Severní Americe.
Výška rostlin je 50 až 300 centimetrů. Listy jsou trojúhelníkovité, 1 až 15 centimetrů dlouhé, květy dlouhé 1 až 2 centimetry jsou seskupeny v hroznech. Barva květů je bílá, růžová až purpurová, fialová nebo žlutá.
Patří do něj například druhy:
V tomto článku byl použit překlad textu z článku Stachys na španělské Wikipedii.
Čistec (Stachys) je rod rostlin z čeledi hluchavkovitých. Zahrnuje asi 300 druhů, které jsou rozšířeny v Evropě, Asii, Austrálii a Severní Americe.
Galtetand (Stachys) (også kaldet: Betonie) er en slægt med ca 30 arter, der er udbredt over det meste af den nordlige halvkugle samt Afrika og Australasien. Det er stauder eller – sjældnere – enårige urter med opret vækst og krybende jordstængler. Bladene er modsat stillede og rynkede med takket rand. Blomsterne sidder i kranse ved bladhjørnerne, og de er uregelmæssige. Frugterne er delfrugter med glatte, nødagtige enkeltfrugter. Her beskrives kun de arter, som er vildtvoksende i Danmark, eller som dyrkes her.
Beskrevne arter
Zieste (Stachys) sind eine Pflanzengattung in der Familie der Lippenblütler (Lamiaceae). Die etwa 300 Arten sind fast weltweit verbreitet.
Stachys-Arten sind meist aufrechte, einjährige oder ausdauernde krautige Pflanzen, selten auch Halbsträucher oder kleine Sträucher. Manchmal werden Rhizome als Überdauerungsorgane gebildet.[1] Die Laubblätter sind gegenständig angeordnet. Die Blattspreiten sind einfach.
In dichten Scheinquirlen, die in den Achseln von hochblattartigen Laubblattpaaren stehen, sind die Blüten angeordnet. Der Blütenstand ist jedoch nicht besonders vom belaubten Stängel abgesetzt. Die Blütenstiele sind kurz bis kaum erkennbar.[1]
Es handelt sich um typische Blüten der Lippenblütler. Die zwittrigen Blüten sind zygomorph und fünfzählig mit doppelter Blütenhülle (Perianth). Die fünf grünen Kelchblätter sind röhrig bis glockenförmig verwachsen. Die Farbe der Blütenkronblätter ist je nach Art rötlich, rosafarben, gelb oder weiß. Die fünf Kronblätter sind verwachsen. Die Kronröhre ist zylindrisch.[1] Ober- und Unterlippe sind stets vorhanden. Die Oberlippe ist mehr oder weniger flach, jedenfalls nicht stark ausgehöhlt. Die dreilappige Unterlippe ist länger als die Oberlippe.[1] Die vier Staubblätter ragen aus der Kronröhre heraus, überragen jedoch nicht die Oberlippe. Das einzige abweichende Blütenmerkmal ist, dass die Staubblätter, zumindest die beiden äußeren, spätestens gegen Ende der Blütezeit gedreht und nach außen gebogen sind.
Die Klausenfrucht zerfällt in vier Klausen. Die dreikantigen Klausen sind eiförmig bis länglich.[1]
Der deutsche Name Ziest ist ein märkisches Lehnwort aus dem Sorbischen. Die mit š anlautende Urform entstammt genauer direkt dem obersorbischen čisćik. Der ts-Anlaut wurde durch den im Mittelmärkischen üblichen Wandel des (t)š in ts bei Lehnwörtern aus dem Sorbischen geformt. Dieser Wandel findet sich auch im niedersorbischen cysć, sowie im tschechischen čistek, im polnischen czyściec und russischen Чистец.[2] Der Wissenschaftliche Name Stachys hingegen leitet sich aus dem Indogermanischen *stengh- oder *stngh- (= stechen) ab, aus dieser Wurzel entstammt auch das lateinische spica (= die Ähre).[3] Der Name bezieht sich auf die Scheinähren, die die Gattung ausbildet.
Der Gattungsname Stachys wurde 1753 durch Carl von Linné in Species Plantarum[4] erstveröffentlicht. Typusart ist Stachys sylvatica.[5] Synonyme für Stachys L. sind: Aspasia E.Mey. ex Pfeiff., Bonamya Neck., Eriostemum Steud., Eriostomum Hoffmanns. & Link, Galeopsis Hill nom. illeg. und Galeopsis Moench nom. illeg. non Galeopsis L., Lamiostachys Krestovsk., Menitskia (Krestovsk.) Krestovsk., Ortostachys Fourr., Stachyus St.-Lag., Tetrahitum Hoffmanns. & Link, Trixago Haller, Trixella Fourr., Zietenia Gled., Olisia Spach.[6][7]
Die Arten der Betonien (Betonica) werden von manchen Autoren als Teil der Gattung der Zieste (Stachys) behandelt, beispielsweise in der Flora Europaea.[8] Mit molekularbiologische Untersuchungen haben Scheen et al. 2010 gezeigt, dass die Betonica nur entfernt mit Stachys verwandt sind und nicht einmal in dieselbe Tribus Stachydeae gehören.[9][10] Diese Studien haben auch ergeben, dass die Gattung Stachys in der Umgrenzung von Salmaki et al. 2013 nicht monophyletisch ist.
Die Gattung Stachys ist mit 300 bis 360 Arten auf der ganzen Welt mit Ausnahme Australiens und Neuseelands verbreitet. Verbreitungszentren sind das Mittelmeergebiet mit dem Nahen Osten sowie Südafrika (41 Arten, 21 davon nur dort[11]) und Chile. In Westasien kommen etwa 114 Arten vor.[7] In Mitteleuropa kommen beispielsweise Alpen-Ziest (Stachys alpina), Einjähriger Ziest (Stachys annua), Acker-Ziest (Stachys arvensis), Deutscher Ziest (Stachys germanica), Sumpf-Ziest, Schweinsrübe (Stachys palustris), Aufrechter Ziest (Stachys recta) und Wald-Ziest (Stachys sylvatica) vor.[6]
Nicht mehr zu Gattung Stachys gerechnet wurde 2003:[7]
Zieste (Stachys) sind eine Pflanzengattung in der Familie der Lippenblütler (Lamiaceae). Die etwa 300 Arten sind fast weltweit verbreitet.
Betonio esas planto herbacea, perena, kun bela flori spike-depozite - genero di la familio "labiacei".
Stachys hè un genaru di pianta chì faci partita di a famiglia di i Lamiaceae. Esistini circa 300 spezii di Stachys, chì si trovani in tutti i cuntinenti, fora di l' Oceania.
I spezii più cumuni di stachys sò:
Stachys hè un genaru di pianta chì faci partita di a famiglia di i Lamiaceae. Esistini circa 300 spezii di Stachys, chì si trovani in tutti i cuntinenti, fora di l' Oceania.
Swinruter (Stachys) san en plaantenskööl uun det famile faan a Lapbloosplaanten (Lamiaceae). Diar jaft at son 300 slacher faan üüb a hialer welt.
Swinruter (Stachys) san en plaantenskööl uun det famile faan a Lapbloosplaanten (Lamiaceae). Diar jaft at son 300 slacher faan üüb a hialer welt.
Tinsnadamin (Isem usnan: Stachys) d tawsit n yemɣi seg twacult n lamiaceae . Carl Von Linné d amdan amezwaru i yuran fell-as deg useggas n 1753.
Tinsnadamin (Isem usnan: Stachys) d tawsit n yemɣi seg twacult n lamiaceae . Carl Von Linné d amdan amezwaru i yuran fell-as deg useggas n 1753.
Иренсәскә (лат. Stachys) — иренсәскә һымаҡтар ғаиләһенә ҡараған үҫемлек заты.
Яҡынса 300 төрө билдәле; Австралия һәм Яңы Зеландиянан башҡа, бөтә ер шарында таралған. Башҡортостанда 5 төрө үҫә. Һаҙ иренсәскәһе — йылға, күл буйында, ер аҫты һыуҙары сыҡҡан урында, ҡыуаҡлыҡта; шифалы һәм урман иренсәскәһе — урманда һәм урман ситендә, ҡыуаҡлыҡта; бер йыллыҡ иренсәскә — аҡланда, сиҙәмдә, сәсеүлектә, юл ситендә; төҙ иренсәскәдалала, эзбизле һәм ташлы битләүҙәрҙә үҫә; республиканың бөтә биләмәһендә таралған.
Йәйелеүсән тамырһабаҡлы бер һәм күп йыллыҡ үлән йәки бәләкәй ярым ҡыуаҡ. Һабағы 4 ҡырлы, төҙ, һирәгерәк бөгөлгән, ябай йәки осонда тармаҡлы, 10—120 см бейеклектә. Япрағы оҙонса ланцет, оҙонса йомортҡа, таҫма рәүешендә, осло, һаплы, нигеҙе ныҡ беленгән йөрәк рәүешендә. Сәскәһе аҡ, һары, алһыу, ҡарағусҡыл ҡыҙыл төҫтә, өҙөк башаҡ барлыҡҡа килтереүсе ялған суҡтарға йыйылған. Каса япрағы 5 тешле, тажының өҫкө ирене батынҡы йәки торҡа рәүешендә, аҫҡыһы 3 айырсалы, урталағыһы эре. Һеркәстәре 4, аҫҡылары оҙон. Июнь—сентябрҙә сәскә ата. Емеше — 4 өлөшкә (эремаға) бүленеүсе ценобий.
Составында алкалоидтар, дуплау матдәләре, сапониндар, флавоноидтар, эфир майҙары һ.б. бар, халыҡ медицинаһында ҡулланыла. Декоратив үҫемлек. Һаҙ иренсәскә — баллы үҫемлек, төҙ иренсәскә — ағыулы үҫемлек.
Иренсәскә (лат. Stachys) — иренсәскә һымаҡтар ғаиләһенә ҡараған үҫемлек заты.
Мушкотикше[1] (лат. Stachys, руз. Чистец, также Стахис) — ламоиень, вейкеиень тикшень касовкст эли пелькуракшт Ясноткань семиястонть (Lamiáceae).
Чистец (науч. Stachys)— месен македонски флористички ендемит од семејството на устоцветни растенија (Lamiaceae), кој се развива на варовнички карпи[1], претежно во клисурите на реките. На просторот и во флората на Македонија се три подвидови на чистец, опишани од познатиот македонски флорист, таксоном и фитоценолог академик Кирил Мицевски[2]: 1) Чистец, бабунски (науч. Stachys babunensis) кој се развива на варовничките карпи во клисурата Пешти на реката Бабуна; 2) Чистец, македонски (науч. Stachys babunensis) познат само за околината на Мариово и долината на реката Вардар кај Демир Капија и 3) Чистец, хорватиќев (науч. Stachys horvaticii) познат за клисурите на реките Вардар, Пчиња, Тополка и Бабуна[1].
Чистец (науч. Stachys)— месен македонски флористички ендемит од семејството на устоцветни растенија (Lamiaceae), кој се развива на варовнички карпи, претежно во клисурите на реките. На просторот и во флората на Македонија се три подвидови на чистец, опишани од познатиот македонски флорист, таксоном и фитоценолог академик Кирил Мицевски: 1) Чистец, бабунски (науч. Stachys babunensis) кој се развива на варовничките карпи во клисурата Пешти на реката Бабуна; 2) Чистец, македонски (науч. Stachys babunensis) познат само за околината на Мариово и долината на реката Вардар кај Демир Капија и 3) Чистец, хорватиќев (науч. Stachys horvaticii) познат за клисурите на реките Вардар, Пчиња, Тополка и Бабуна.
Stachys is a genus of plants, one of the largest in the mint family Lamiaceae.[3] Estimates of the number of species vary from about 300,[3] to about 450.[4] Stachys is in the subfamily Lamioideae[3] and its type species is Stachys sylvatica.[5] The precise extent of the genus and its relationship to other genera in the subfamily are poorly known.
The distribution of the genus covers Europe, Asia, Africa, Australasia and North America. Common names include hedgenettle,[6] heal-all, self-heal, woundwort, betony, and lamb's ears. Wood betony, S. officinalis, was the most important medicinal herb to the Anglo-Saxons of early medieval England.
Stachys was named by Linnaeus in Species Plantarum in 1753.[7] The name is derived from the Greek word σταχυς (stachys), meaning "an ear of grain",[8] and refers to the fact that the inflorescence is often a spike. The name woundwort derives from the past use of certain species in herbal medicine for the treatment of wounds.
The Chinese artichoke or Crosne (S. affinis), is grown for its edible tuber.[4] Several species are cultivated as ornamentals. Woolly betony (S. byzantina) is a popular decorative garden plant.
Stachys species are used as food plants by the larvae of some Lepidoptera species, including the moths Coleophora auricella, C. lineolea, and C. wockeella, all recorded on S. officinalis. They are also widely used by the European wool carder bee (Anthidium manicatum), which scrape the hairs from the plant in order to use them for building their nests.[9]
Stachys is a genus of shrubs and annual or perennial herbs. The stems vary from 50–300 cm (20–120 in) tall, with simple, opposite, triangular leaves, 1–14 cm (0.4–5.5 in) long with serrate margins. In most species, the leaves are softly hairy. The flowers are 1 to 2 cm (0.4 to 0.8 in) long, clustered in the axils of the leaves on the upper part of the stem. The corolla is 5-lobed with the top lobe forming a 'hood', varying from white to pink, purple, red or pale yellow.
The distinction between Stachys and other genera is unclear and has varied from one author to another. In 2002, a molecular phylogenetic study showed that Stachys officinalis is not closely related to the rest of the genus.[10] This study also found six other genera to be embedded within Stachys as it is currently circumscribed. The embedded genera are Prasium, Phlomidoschema, Sideritis, Haplostachys, Phyllostegia, and Stenogyne.
†Stachys pliocenica fossil seeds are known from Upper Miocene strata of Bulgaria and Pliocene strata of south-eastern Belarus. The fossil seeds are similar to the seeds of Stachys cretica.[11]
Selected species include:[12]
Stachys is a genus of plants, one of the largest in the mint family Lamiaceae. Estimates of the number of species vary from about 300, to about 450. Stachys is in the subfamily Lamioideae and its type species is Stachys sylvatica. The precise extent of the genus and its relationship to other genera in the subfamily are poorly known.
Stakiso aŭ staĥiso (Stachys, laŭ NPIV stakio) estas plantgenro en la familio Lamiacoj (Lamiaceae). La ĉ. 300 specioj estas disvastiĝintaj tutmonde.
Specioj stakisaj estas plej ofte rektaj, unujaraj aŭ multjaraj herbaj plantoj, malofte ankaŭ duonarbustoj aŭ malgrandaj arbustoj. Kelkfoje estiĝas rizomoj kiel rezervorgano. La folioj estas kontraŭstarantaj. La foliplato estas simpla.
La floroj staras en densaj pseŭdoverticiloj, kiuj staras en la akseloj de braktesimilaj folioj. La foliaro estas ne tre diferenca de la ordinara folihava tigo. La pedunkloj estas mallongaj kaj apenaŭ videblaj. La floroj estas tipaj floroj de Lamiacoj. La duseksaj floroj estas dusimetriaj kaj kvinpartaj kun duobla involukro (perianto). La kvin verdaj sepaloj estas tubforme ĝis sonorilforme kunkreskintaj. La koloro de la petaloj estas diversa, ruĝeca, rozea, flava aŭ blanka. La kvin petaloj estas kunkreskintaj. La petala tubo estas cilindroforma. Supra kaj malsupra lipoj ĉiam ekzistas. La supra lipo estas pli aŭ malpli plata, ĉiuokaze ne tre kava. La triloba malsupra lipo estas pli longa ol la supra lipo. La kvar stamenoj elstaras el la korola tubo, sed ne estas pli grandaj ol la supra lipo. La sola distinga trajto de la floroj estas, ke la stamenoj dum la fino de la flortempo turniĝas eksteren arkoforme. La kamerfrukto disiĝas en kvar kameroj. La trieĝaj kameroj estas ovformaj ĝis oblongaj.
La scienca nomo Stachys venas de la hindĝermana „*stengh-„ aŭ „*stngh-„ (= piki); el la sama radiko ankaŭ venas la latina „spica“ (= spiko). La nomo aludas la pseŭdospikon de tiu genro.
La genran nomon Stachys unuafoje menciis en la jaro 1753 Carl von Linné en Species Plantarum. Tipa specio estas arbara stakiso. Sinonimoj por Stachys L. estas: Aspasi E.MEY. EX PFEIFF., Bonamya NECK., Eriostemum STEUD., Eriostomu HOFFMANNS. & LINK,Galeopsi HILL nom. illeg. kaj Galeopsis MOENCH nom. illeg. non Galeopsis, Lamiostachys KRESTOVSK., Menitskia (KRESTOVSK.) KRESTOVSK., Ortostachys FOURR. Stachyus ST.-LAG.,Tetrahitum HOFFMANNS. & LINK, Trixago HALLER, Trixella FOURR.,Zieteni GLED., Olisia SPACH.
La genro Stachys estas kun 300 ĝis 360 specioj disvastiĝinta tutmonde, escepte de Aŭstralio kaj Nov-Zelando. Centroj de tiu genro estas la mediteranea regiono kune kun Proksima Oriento, Sudafriko (41 specioj, el kiuj 21 nur tie.) kaj Ĉilio. En okcidenta Azio hejmas ĉ. 114 specioj.
Ne plu al la genro Stachys apartenas la sola specio de la genro Phlomidoschema' (Benth.) Vved.:
Krome:
•Xi-wen Li, Ian C. Hedge: „Stachys.“ In: (ISBN 091527924X) •P. W. Ball: „Stachys L.“ en: (ISBN 052108489X)
Stakiso aŭ staĥiso (Stachys, laŭ NPIV stakio) estas plantgenro en la familio Lamiacoj (Lamiaceae). La ĉ. 300 specioj estas disvastiĝintaj tutmonde.
Stachys es un género de unas 380 especies de plantas, de las casi 900 descritas,[2] de plantas y arbustos, herbáceos, anuales y perennes de la familia Lamiaceae. Estas se extienden por Europa, Asia, África, Australia, parte de Oceanía y Norteamérica.
Plantas herbáceas, perennes, a veces algo leñosas, o bien anuales con tallos glabros o pelosos. Hojas de casi lineares a anchamente ovadas, en general dentadas o crenadas, más o menos pelosas. Inflorescencia en verticilastros, en general con brácteas similares a las hojas y, a veces, con bractéolas. Cáliz de tubular a campanulado, con 5 dientes iguales o subiguales, más o menos espinosos. Corola bilabiada; labio superior erecto, plano o ligeramente cóncavo; labio inferior con un lóbulo central amplio, color crema, amarillo, morado, violeta o púrpura. Estambres en general exertos del tubo de la corola, más cortos que el labio superior. Estigma bífido, con ramas muy cortas más o menos iguales, exerto del tubo, más corto que el labio superior. Frutos de 4 núculas ovoides, algo angulosas, subtrígonas, lisas o verrugosas, color castaño/negruzco o grisáceo.[3][4]
El género fue descrito por Carlos Linneo y publicado en Species Plantarum 2: 580. 1753.[5] La especie tipo es: Stachys sylvatica Nutt.
Stachys: nombre genérico que deriva del Latín Stachys, -yos, y procede del Griego στάχυς, "espiga", en particular la de trigo, por la apariencia de las inflorescencias. Usado por Plinio el Viejo (Historia Naturalis, 24, lxxxvi, 136) para una planta no identificada, quizás del género Stachys. Curiosamente, la describe como parecida al puerro (Allium ampeloprasum var. porrum), pero de hojas más largas y numerosas y de flores amarillas ("Ea quoque, quae stachys vocatur, porri similitudinem habet, longioribus foliis pluribusque et odoris iucundi colorisque in luteum inclinati.").
La distinción entre Stachys y otros géneros no está clara y ha variado de un autor a otro. Un estudio molecular reciente demostró que Stachys officinalis no está estrechamente relacionado con el resto de las especies del género.[6] Este mismo estudio determinó también que otros 6 géneros deben ser incorporados dentro del género Stachys: Prasium, Phlomidoschema, Sideritis, Haplostachys, Phyllostegia y Stenogyne.
Plantas perennes o anuales, rizomatosas o no. Brácteas más o menos diferentes de las hojas, a veces del mismo aspecto. Corola color púrpura, violeta, morado, crema o amarillo.
Plantas perennes o anuales, rizomatosas o no. Brácteas más o menos diferentes de las hojas, a veces del mismo aspecto. Corola color púrpura, violeta, morado, crema o amarillo. Ejemplos: S. sylvatica, S. palustris, S. circinata
Plantas perennes, pelosas o lanudas. Brácteas del mismo aspecto que las hojas. Corola color crema o morado. Ejemplos: S. byzantinum, S. alpina, S. germanica, S. heraclea
Plantas perennes o anuales, con indumento más o menos denso de pelos largos o retrorsos. Brácteas más o menos diferentes de las hojas. Cáliz de menos de 9 mm. Corola generalmente amarilla. Ejemplos: S. recta, S. annua, S. maritima.
Plantas anuales, con indumento de pelos más o menos largos o sedosos, también adpresos. Hojas ovadas, cordiformes. Brácteas como las hojas, pero algo más pequeñas. Corola color amarillo, crema o púrpura. Ejemplos: S ocymastrum, S. brachyclada, S. arvensis.
Plantas perennes, rizomatosas. Brácteas como las hojas. Corola violeta o amarilla. Ejemplos: S. alopecuros, S. officinalis.
Stachys es un género de unas 380 especies de plantas, de las casi 900 descritas, de plantas y arbustos, herbáceos, anuales y perennes de la familia Lamiaceae. Estas se extienden por Europa, Asia, África, Australia, parte de Oceanía y Norteamérica.
Stachys byzantina Stachys palustris Stachys sylvatica Stachys fontqueriNõianõges (Stachys L.) on taimede perekond huulõieliste sugukonnast.
Nõianõges (Stachys L.) on taimede perekond huulõieliste sugukonnast.
Pähkämöt (Stachys) on kasvisuku huulikukkaiskasvien heimossa. Siihen kuuluu vähintään 300 lajia. [1]
Suomessa ja muissa Pohjoismaissa luonnonvaraiset lajit:[2]
Muualla esiintyviä lajeja:
Suomessa luonnonvaraisena kasvavista pähkämölajeista yleisin on peltopähkämö, joka Etelä-Suomessa on aivan tavallinen. Se kasvaa rannoilla, niityillä ja viljelymailla. Lehtopähkämö on Etelä-Suomessa paikoin yleinen lehtokasvina. Muun muassa rohtopähkämö, keltapähkämö ja rikkapähkämö ovat uustulokaskasveja.[3]
Pähkämöt (Stachys) on kasvisuku huulikukkaiskasvien heimossa. Siihen kuuluu vähintään 300 lajia.
Stachys
Les épiaires (genre Stachys) sont des plantes herbacées vivaces, parfois bisannuelles ou annuelles de la famille des Lamiacées.
Il en existe environ 300 espèces réparties un peu partout à travers le monde, sauf en Océanie.
Stachys
Les épiaires (genre Stachys) sont des plantes herbacées vivaces, parfois bisannuelles ou annuelles de la famille des Lamiacées.
Il en existe environ 300 espèces réparties un peu partout à travers le monde, sauf en Océanie.
Planda bliantúil nó ilbhliantúil a fhaightear ar fud an Domhain. An gas cearnach díreach; na duilleoga i bpéirí urchomhaireacha; na bláthanna déliopach, de ghnáth bán, bándearg nó corcra le spotaí dorcha. Seanúsáid luibheolaíochta in ungadh le cur ar chréacht. D'úsáidtí duilleoga giobacha ó ghnéithe ar leith mar líonolann. Tálann gnéithe eile tiúbar inite.
Čistac (list rani, bukvica, lat. Stachys), biljni je rod iz porodice Lamiaceae raširen po svim kontinentima, osim Australije. Pripada mu oko 370 priznatih vrsta jednogodišnjeg raslinja, grmova i polugrmova, a petnaestak vrsta raste i u Hrvatskoj.
U Hrvatskoj su zabilježeni planinski čistac (S. alpina), jednogodišnji čistac (S. annua), livadni ili poljski čistac (S. arvensis), vučji ili germanski čistac (S. germanica), primorski čistac (S. maritima), mentolisni čistac (S. menthifolia), močvarni čistac (S. palustris), žuti ili uspravni čistac (S. recta), poluizvreugani čistac ili gorski čistac (S. subcrenata), šumski čistac (S. sylvatica), dlakavi čistac (S. byzantina).[1]
Ljekoviti čistac (sin. Stachys officinalis) pripada rodu Betonica
Čistac (list rani, bukvica, lat. Stachys), biljni je rod iz porodice Lamiaceae raširen po svim kontinentima, osim Australije. Pripada mu oko 370 priznatih vrsta jednogodišnjeg raslinja, grmova i polugrmova, a petnaestak vrsta raste i u Hrvatskoj.
U Hrvatskoj su zabilježeni planinski čistac (S. alpina), jednogodišnji čistac (S. annua), livadni ili poljski čistac (S. arvensis), vučji ili germanski čistac (S. germanica), primorski čistac (S. maritima), mentolisni čistac (S. menthifolia), močvarni čistac (S. palustris), žuti ili uspravni čistac (S. recta), poluizvreugani čistac ili gorski čistac (S. subcrenata), šumski čistac (S. sylvatica), dlakavi čistac (S. byzantina).
Ljekoviti čistac (sin. Stachys officinalis) pripada rodu Betonica
Přeslička[1][2] (Stachys, syn.: Betonica L.) je ród ze swójby cycawkowych rostlinow (Lamiaceae). Prjedy běchu dźěl družinow roda do swójskeho roda betonija (Betonica) rjadowane, dźensa płaći tute mjeno jako synonym. Druhe serbske mjeno je čist[2].
Eksistuja něhdźe 300 družinow přesličkow (Stachys):
Přeslička (Stachys, syn.: Betonica L.) je ród ze swójby cycawkowych rostlinow (Lamiaceae). Prjedy běchu dźěl družinow roda do swójskeho roda betonija (Betonica) rjadowane, dźensa płaći tute mjeno jako synonym. Druhe serbske mjeno je čist.
Betonica (nome scientifico Stachys L., 1753) è un genere di piante Spermatofite Dicotiledoni appartenenti alla famiglia delle Lamiaceae dall'aspetto di piccole erbacee perenni o annuali.[1]
Il nome del genere deriva dal greco e significa "simile alla spiga di grano" in riferimento alla particolare forma dell'infiorescenza di questi fiori.[2][3] I nomi comuni (Betonica o Vettonica) potrebbero derivare (secondo Plinio) dalla tribù dei Vettoni (di origine Iberica).[4]
Il nome scientifico è stato definito da Linneo (1707 – 1778) nella pubblicazione "Species Plantarum - 2: 580."[5] del 1753[6]
Le specie di questo genere non sono molto alte (al massimo 1 metro) ed hanno un portamento tipicamente erbaceo sia annuo che perenne. La forma biologica prevalente è emicriptofita scaposa (H scap), ossia in generale sono piante erbacee, a ciclo biologico perenne, con gemme svernanti al livello del suolo e protette dalla lettiera o dalla neve e sono dotate di un asse fiorale eretto e spesso privo di foglie. Ma sono presenti anche altre forme biologiche come terofite scapose (T scap), ossia annuali e anche camefite fruticose (Ch frut), ossia piante perenni e legnose con un aspetto arbustivo. L'indumento in genere è formato da peli semplici (raramente sono ramificati) oppure alcune specie sono glabre.[4][7][8][9][10][11]
Le radici sono normalmente tuberose ma in altri casi sono un prodotto secondario da rizoma. Il rizoma può avere un portamento più o meno obliquo.
Il fusto può essere prostrato o eretto, semplice o ramoso (raramente), in genere gracile, ma comunque normalmente non più alto di mezzo metro. In alcuni casi può raggiungere il metro (Stachys thirkei o Stachys palustris). La sezione del fusto è quadrata (o tetragona) a causa della presenza di fasci di collenchima posti nei quattro vertici.
Le foglie sono disposte in modo opposte con forme ovate (o subcuoriformi) e intere. Quelle basali sono sempre picciolate; mentre le cauline sono spesso sessili. A volte quelle basali formano una rosetta sterile (senza fusti fioriferi) e in genere sono persistenti.
L'infiorescenza è portata in vari verticilli di tipo tirsoide (o racemo spiciforme) disposti in posizione ascellare e sovrapposti lungo il fusto. Ogni verticillo è composto da alcuni fiori disposti circolarmente (glomeruli verticillati) e poggianti su due brattee (o foglie bratteali) a forma lanceolata. Le brattee del verticillo seguente sono disposte in modo alternato. Le brattee sono oblunghe a volte pelose e a volte crenate.
I fiori sono ermafroditi, zigomorfi (il calice è attinomorfo), tetraciclici (con i quattro verticilli fondamentali delle Angiosperme: calice– corolla – androceo – gineceo) e pentameri (calice e corolla sono formati da cinque elementi).
Il frutto è una nucula acheniforme (schizocarpo); più precisamente è una drupa (ossia una noce) con quattro semi (uno per ovulo derivato dai due carpelli divisi a metà). Questo frutto nel caso delle Lamiaceae viene chiamato “clausa”. Le quattro (o a volte tre) parti in cui si divide il frutto principale, sono ancora dei frutti (parziali) ma monospermici (un solo seme) e privi di endosperma. La forma è da obovoide a oblunga arrotondata all'apice.
La distribuzione del genere copre tutto il mondo (Europa, Asia, Africa e America del Nord). Gli habitat preferiti sono i prati e pascoli incolti. Il limite dei boschi e zone rocciose per le specie di alta montagna.
Delle 23 specie spontanee della flora italiana solo 12 vivono sull'arco alpino. La tabella seguente mette in evidenza alcuni dati relativi all'habitat, al substrato e alla distribuzione delle specie alpine[17].
La famiglia di appartenenza della specie (Lamiaceae), molto numerosa con circa 250 generi e quasi 7000 specie, ha il principale centro di differenziazione nel bacino del Mediterraneo e sono piante per lo più xerofile (in Brasile sono presenti anche specie arboree). Per la presenza di sostanze aromatiche, molte specie di questa famiglia sono usate in cucina come condimento, in profumeria, liquoreria e farmacia. Il genere Stachys comprende più di 300 specie[11][18] con una distribuzione cosmopolita (ad eccezione dell'Australia e Nuova Zelanda), due dozzine delle quali vivono spontaneamente in Italia. Nell'ambito della famiglia il genere Stachys è descritto all'interno della tribù Stachydeae Dumort., 1827[18] (sottofamiglia Lamioideae Harley, 2003[19]). Nelle classificazioni meno recenti la famiglia Lamiaceae viene chiamata Labiatae.[8][9]
Il genere Stachys è il gruppo più numeroso della tribù di appartenenza (Stachydeae). La tribù in base alle ultime analisi di tipo filogenetico risulta divisa in due grandi cladi ben supportati (clade A e clade B): le diverse specie del genere di questa voce si trovano distribuite in entrambi i cladi per cui il cosmopolita Stachys risulta un gruppo innaturale e non omogeneo. Al suo interno sono nidificati diversi gruppi (Sideritis, Prasium , Phlomidoschema e altri ancora).[20][21]
Il cladogramma a lato, tratto dallo studio citato[21] e semplificato, dimostra la struttura interna del genere con alcune sue specie.
Per meglio comprendere ed individuare le varie specie del genere (solamente per le specie spontanee della flora italiana) l'elenco seguente utilizza in parte il sistema delle chiavi analitiche (vengono cioè indicate solamente quelle caratteristiche utili a distingue una specie dall'altra).[7]
L'entità di questa voce ha avuto nel tempo diverse nomenclature. L'elenco seguente indica alcuni tra i sinonimi più frequenti:[23]
Alcune specie del genere Stachys sono utilizzate come cibo dalla larve di alcuni lepidotteri Coleophora (Auricella - Lineolea - Wockeella).
Anticamente la betonica era considerata un'erba medicinale pronta a guarire moltissime malattie.[24]
Molte piante del genere sono coltivate per i tuberi eduli. Stachys affinis (o S. sieboldii): è la specie più importante dal punto di vista alimentare (chiamato anche “carciofo cinese”). Produce dei tuberi eduli. È originaria dell'estremo oriente: Cina e Giappone (ma secondo altri dall'Egitto). La sua introduzione in Europa risale a metà del XIX secolo ed è molto ricercata per la preparazione di squisiti piatti. Anche Stachys palustris produce tuberetti mangerecci.[4][24]
La stachys è una pianta mellifera e si può ottenere un miele, ma purtroppo non è molto abbondante e la produzione è scarsa.
Le specie ornamentali sono coltivate oltre che per il fiore anche per la bellezza delle foglie. Specie coltivate (non spontanee in Italia) sono Stachys byzantina (syn. S.lanata) ricercata per le sue foglie bianche e lanose, adatta quindi per bordure di aiuole; oppure Stachys grandiflora (alta oltre 30 cm) con grandi infiorescenze dal bel colore viola.[4]
urlarchivio
(aiuto) (archiviato dall'url originale il 4 marzo 2016). Betonica (nome scientifico Stachys L., 1753) è un genere di piante Spermatofite Dicotiledoni appartenenti alla famiglia delle Lamiaceae dall'aspetto di piccole erbacee perenni o annuali.
Stachys est unum ex maximis familiae plantarum florentium Lamiacearum generibus.[1] Aestimationes numeri specierum in genere inter circa 300[1] et circa 450[2] variant. Typus generis (Anglice: type species) est Stachys sylvatica.[3] Stachys est in subfamilia Lamioidearum.[1]
Stachys est unum ex maximis familiae plantarum florentium Lamiacearum generibus. Aestimationes numeri specierum in genere inter circa 300 et circa 450 variant. Typus generis (Anglice: type species) est Stachys sylvatica. Stachys est in subfamilia Lamioidearum.
Notra (lot. Stachys, sin. Betonica, angl. Woundwort, Betony, Hedgenettle, vok. Zieste) – notrelinių (Lamiaceae) šeimos augalų gentis, kuriai priklauso vienmetės ir daugiametės žolės. Pavadinimas iš gr. stachys – varpa; šios genties kai kurios augalų rūšys turi varpos pavidalo žiedynus.
Gentyje apie 200 rūšių. Lietuvoje auga šios rūšys:
Andoorn (Stachys) is een geslacht van ongeveer 300 soorten eenjarige en overblijvende, kruidachtige en struikachtige planten uit de lipbloemenfamilie (Lamiaceae). Het geslacht is verspreid over Europa, Azië, Afrika, Australazië en Noord-Amerika.
De stengel is 0,5-3 m lang en bezet met enkelvoudige, tegenoverstaande, driehoekige, getande, 1-14 cm lange bladeren. Bij de meeste soorten zijn de bladeren zachtbehaard. De kleur van de bloemen varieert van wit tot roze, paars, rood of zacht geel.
Sommige soorten in het geslacht zijn in het verleden medicinaal gebruikt voor de behandeling van wonden.
Soorten die voorkomen in België en Nederland zijn:
Een aantal andere soorten uit dit geslacht zijn:
... · Ajuga (Zenegroen) · Anisomeles · Ballota (Ballote) · Basilicum · Cleonia · Clinopodium (Steentijm) · Galeopsis (Hennepnetel) · Glechoma · Haplostachys · Hemiandra · Hyssopus · Lagochilus · Lamiastrum · Lamium (Dovenetel) · Lavandula (Lavendel) · Leonurus · Lycopus · Marrubium · Melissa (Melisse) · Mentha (Munt) · Nepeta (Kattenkruid) · Ocimum (Basilicum) · Origanum (Marjolein) · Perovskia · Phlomis · Prunella (Brunel) · Renschia · Rosmarinus · Salvia (Salie) · Satureja (Bonenkruid) · Scutellaria (Glidkruid) · Stachys (Andoorn) · Teucrium (Gamander) · Thymus (Tijm) · Vitex · Westringia · ...
Svinerotslekta (Stachys) er ei planteslekt i lepeblomsterfamilien. Slekta omfattar rundt 300 artar. Dei veks naturleg i Europa, Afrika, Asia, Australia og Nord-Amerika. Kinaskokk (S. affinis) blir dyrka som rotfrukt.
Plantar i svinerotslekta er eit- eller fleirårige urter, halvbuskar eller buskar. Blada er enkle og heilranda eller tanna. Blomane er 1-2 cm lange og sit anten i toppen av stilken eller i axilen, mellom oversida av bladstilk og stengel. Dei har beger med fem eller ti nervar. Dei kan vera kvite, rosa, lilla, raude eller lysegule på farge. Krona kan ha om lag like lang overlepe som underlepe.
Åtte artar av slekta veks i Noreg. Fleire av dei veks berre på avfallsplassar eller er forvilla frå hagar og elles lite utbreidde.
Norske artar:
Svinerotslekta (Stachys) er ei planteslekt i lepeblomsterfamilien. Slekta omfattar rundt 300 artar. Dei veks naturleg i Europa, Afrika, Asia, Australia og Nord-Amerika. Kinaskokk (S. affinis) blir dyrka som rotfrukt.
Plantar i svinerotslekta er eit- eller fleirårige urter, halvbuskar eller buskar. Blada er enkle og heilranda eller tanna. Blomane er 1-2 cm lange og sit anten i toppen av stilken eller i axilen, mellom oversida av bladstilk og stengel. Dei har beger med fem eller ti nervar. Dei kan vera kvite, rosa, lilla, raude eller lysegule på farge. Krona kan ha om lag like lang overlepe som underlepe.
Czyściec (Stachys L.) – rodzaj roślin z rodziny jasnotowatych (Lamiaceae). Liczy ok. 300[3]–375[4] gatunków, występujących w strefach umiarkowanych i ciepłych, głównie na półkuli północnej[5]. W strefie tropikalnej spotykany tylko w górach. Rośliny różnych siedlisk, najczęściej jednak miejsc suchych i skalistych[6]. W obrębie rodzaju wyróżnia się dwa podrodzaje – Stachys i Betonica, przy czym pozycja tego drugiego jako podrodzaju lub odrębnego rodzaju nie jest ustalona i wciąż podlega debacie. Liczne gatunki uprawiane są jako ozdobne (zwłaszcza bukwica zwyczajna, czyściec wielkokwiatowy, czyściec wełnisty). Czyściec bulwiasty ma jadalne bulwy[6].
Zasięg rodzaju obejmuje wszystkie kontynenty z wyjątkiem Australii i Antarktydy[6]. Najbardziej jest jednak zróżnicowany na półkuli północnej[5], w strefie klimatu umiarkowanego[6]. Do obszarów o szczególnym zróżnicowaniu rodzaju należy Turcja, w której występują 72 gatunki, w tym 25 endemitów, w całej Europie rośnie 81 gatunków (w tym 26 endemitów), liczne gatunki rosną w Azji południowo-zachodniej (tylko w Iranie 47 gatunków, w tym 25 endemitów) i pozostałej części Azji (np. w Chinach 18 gatunków, w tym 13 endemitów), poza tym w Afryce Północnej rośnie 20 gatunków (7 endemitów). Wyraźnie izolowany ośrodek znajduje się w Afryce Południowej, gdzie wśród 41 gatunków aż 40 to endemity). W Ameryce Północnej występuje 28–32 gatunków (w tym 22–25 endemitów), w Ameryce Środkowej 38 gatunków (wszystkie to endemity), w Ameryce Południowej – 12 (w tym 7 endemitów)[7].
Rodzaj typowy plemienia Stachydeae w obrębie podrodziny Lamioideae w rodzinie jasnotowatych Lamiaceae Martinov, nom. cons.[9]
W obrębie rodzaju wyróżniane są dwa podrodzaje – Stachys i Betonica (L.) Bhattacharjee, przy czym pozycja tego drugiego jako podrodzaju lub odrębnego rodzaju nie jest ustalona i wciąż podlega debacie. Badania molekularne wskazują na bazalną i odrębną pozycję roślin z grupy Betonica w stosunku do pozostałych roślin z rodzaju Stachys[10][11][12], przemawiają za tym także wyniki analiz biochemicznych[13] i z zakresu morfologii (odrębna budowa włosków)[14].
Niektóre gatunki są uprawiane jako rośliny ozdobne. Czyściec bulwiasty ma jadalne bulwy[6]. Uprawiany jest zwłaszcza w Japonii, ale na przełomie XIX i XX wieku uprawiany był także w różnych krajach europejskich. Gatunek ten jest blisko spokrewniony z europejskim czyśccem błotnym, także o zgrubiałych i jadalnych kłączach[17].
Czyściec (Stachys L.) – rodzaj roślin z rodziny jasnotowatych (Lamiaceae). Liczy ok. 300–375 gatunków, występujących w strefach umiarkowanych i ciepłych, głównie na półkuli północnej. W strefie tropikalnej spotykany tylko w górach. Rośliny różnych siedlisk, najczęściej jednak miejsc suchych i skalistych. W obrębie rodzaju wyróżnia się dwa podrodzaje – Stachys i Betonica, przy czym pozycja tego drugiego jako podrodzaju lub odrębnego rodzaju nie jest ustalona i wciąż podlega debacie. Liczne gatunki uprawiane są jako ozdobne (zwłaszcza bukwica zwyczajna, czyściec wielkokwiatowy, czyściec wełnisty). Czyściec bulwiasty ma jadalne bulwy.
Stachys L. é um género botânico da família Lamiaceae , distribuído pela Europa, Ásia, África, Austrália e América do Norte.[1]
Stachys L. é um género botânico da família Lamiaceae , distribuído pela Europa, Ásia, África, Austrália e América do Norte.
Syskesläktet (Stachys) är ett växtsläkte med cirka 300 arter i familjen kransblommiga växter. De förekommer naturligt i Europa, Afrika, Asien, Australien och Nordamerika. Ett flertal arter förekommer naturligt eller som förvildade i Sverige, andra odlas som trädgårdsväxter. Korogi (S. affinis) odlas som rotfrukt.
Släktet består av ett- till fleråriga örter, halvbuskar eller buskar. Bladen är enkla, helbräddade eller tandade. Blomställningarna är toppställda eller kommer fram i bladvecken, de är uppbyggnda som ax eller klasar. Blommorna sitter två eller fler i kransar. Stödbladen kan vara bladlika eller tillbakabildade. Fodret har fem tänder, ofta likformiga, men ibland är fodret tvåläppigt eller osymmestriskt. Kronan är tvåläppig, de övre läppen är ofta konkav eller bågformad, vanligen kortare än de undre läppen. Den undre läppen är treflikig. Ståndarna är fyra. Pistillen är ensam och tvådelad.
Syskesläktet (Stachys) är ett växtsläkte med cirka 300 arter i familjen kransblommiga växter. De förekommer naturligt i Europa, Afrika, Asien, Australien och Nordamerika. Ett flertal arter förekommer naturligt eller som förvildade i Sverige, andra odlas som trädgårdsväxter. Korogi (S. affinis) odlas som rotfrukt.
Släktet består av ett- till fleråriga örter, halvbuskar eller buskar. Bladen är enkla, helbräddade eller tandade. Blomställningarna är toppställda eller kommer fram i bladvecken, de är uppbyggnda som ax eller klasar. Blommorna sitter två eller fler i kransar. Stödbladen kan vara bladlika eller tillbakabildade. Fodret har fem tänder, ofta likformiga, men ibland är fodret tvåläppigt eller osymmestriskt. Kronan är tvåläppig, de övre läppen är ofta konkav eller bågformad, vanligen kortare än de undre läppen. Den undre läppen är treflikig. Ståndarna är fyra. Pistillen är ensam och tvådelad.
Латинська назва Stachys у давні часи використовувалося для різних видів губоцвітих та означає «колос», за зовнішнім виглядом суцвіть.
До цього роду відноситься понад 300 видів рослин[2], поширених по всій земній кулі, за винятком Австралії та Нової Зеландії.
Часто густо опушені рослини до 100 см заввишки.
Листки розташовані супротивно, цільні або зубчасті.
Квітки рожеві, бузкові, пурпурові, білі або жовті, зібрані у колосовидні суцвіття. Чашечка трубчасто-дзвонова або дзвіночкова, з гострими зубцями; верхня губа віночка зазвичай увігнута або шоломоподібна, нижня трилопатева з більш великою середньою лопаттю; тичинок 4, після відцвітання звичайно відігнуті убік; Пиляки двогніздні; Стовпчик дволопатевий.
Плід — тригранний, яйцевидний або довгастий горішок.
У Європі, особливо в Англії, Франції та Швейцарії введений у культуру китайський артишок (Stachys affinis), потовщені бульби якого їстівні.[3]
Деякі види, такі як Stachys officinalis, Stachys palustris та Stachys sylvatica використовуються як лікарські рослини.
Як декоративна рослина частіше за інші вирощується Чистець візантійський, або шерстистий (Stachys byzantina) через ефектне листя із сріблястим відтінком.
За даними Королівських ботанічних садів в К'ю існує 374 види роду Чистець.[4][5]
Деякі з них:
Stachys là một chi thực vật có hoa trong họ Hoa môi (Lamiaceae).[3]
Chi Stachys gồm các loài:
Stachys là một chi thực vật có hoa trong họ Hoa môi (Lamiaceae).
По данным Королевских ботанических садов в Кью существует 374 вида рода Чистец[5][6].
Некоторые из них:
Род Чистец входит в подсемейство Яснотковые (Lamioideae) семейства Яснотковые (Lamiaceae) порядка Ясноткоцветные (Lamiales).
约300
水苏属(学名:Stachys)是唇形科下最大的属之一,为多年或一年生草本植物,少数为灌木。该属共有约300种,分布于全球[3][4][4]。