ثوم معمر

Hasło w Wikisłowniku

Czosnek szczypiorek, nazywany w skrócie szczypiorkiem (Allium schoenoprasum L.) – gatunek rośliny z rodziny czosnkowatych. W stanie dzikim jest szeroko rozprzestrzeniony na kuli ziemskiej. Występuje w Europie, Azji i Ameryce Północnej^[2]. Jest też powszechnie uprawiany w wielu krajach świata. Status gatunku we florze Polski: roślina uprawna, efemerofit^[3].

Morfologia

Pokrój

Bylina tworząca zwarte kępy o wysokości do 25 cm. Składają się one z liści oraz pędów kwiatowych.

Kłącze

Liczne, cienkie cebule skupione na podziemnym kłączu.

Liście

Liczne, odziomkowe, rurkowate, ciemnozielone.

Kwiaty

Różowe lub fioletowe, zebrane w niewielkie baldachy. Kwitnie od maja do sierpnia.

Zastosowanie

• Jest uprawiany jako warzywo. Znany był już w starożytności. W Europie jego uprawa rozpowszechniła się w XVI wieku.
• Roślina lecznicza. Liście zawierają dużo witaminy C (50-100 mg w 100 g), karoten, witaminę B2, sód, wapń, potas, fosfor i żelazo. Przyspiesza trawienie, obniża ciśnienie, wzmaga apetyt.
• Sztuka kulinarna: liście powszechnie używane jako przyprawa.

Wartość energetyczna 148 kJ (35 kcal) Białka 4,1 g szczegółowe informacje RDA 19–30 31–50 51–70 70+ K 8,9% 8,9% 8,9% 8,9% M 7,3% 7,3% 7,3% 7,3% Węglowodany 4,2 g szczegółowe informacje Przyswajalne 1,7 g RDA 19–30 31–50 51–70 70+ K 1,3% 1,3% 1,3% 1,3% M 1,3% 1,3% 1,3% 1,3% Jednocukry Glukoza 0,7 g Fruktoza 0,8 g Dwucukry Sacharoza 0,2 g Laktoza 0,0 g Skrobia 0,0 g Błonnik 2,5 g AI 19–30 31–50 51–70 70+ K 10% 10% 12% 12% M 6,6% 6,6% 8,3% 8,3% Tłuszcze 0,8 g szczegółowe informacje Kwasy tł. nasycone 0,11 g Kwasy tł. nienasycone Jednonienasycone 0,02 g Wielonienasycone 0,51 g omega-3 0,35 g α-Linolenowy (ALA) 0,35 g AI 19–30 31–50 51–70 70+ K 32% 32% 32% 32% M 22% 22% 22% 22% omega-6 0,16 g Linolowy (LA) 0,16 g AI 19–30 31–50 51–70 70+ K 1,3% 1,3% 1,5% 1,5% M 0,9% 0,9% 1,1% 1,1% Woda 90,0 g szczegółowe informacje AI 19–30 31–50 51–70 70+ K 3,3% 3,3% 3,3% 3,3% M 2,4% 2,4% 2,4% 2,4% Witaminy Witamina C 41,0 mg RDA 19–30 31–50 51–70 70+ K 55% 55% 55% 55% M 46% 46% 46% 46% Tiamina (B1) 0,081 mg RDA 19–30 31–50 51–70 70+ K 7,4% 7,4% 7,4% 7,4% M 6,8% 6,8% 6,8% 6,8% Ryboflawina (B2) 0,087 mg RDA 19–30 31–50 51–70 70+ K 7,9% 7,9% 7,9% 7,9% M 6,7% 6,7% 6,7% 6,7% Niacyna (B3) 0,35 mg RDA 19–30 31–50 51–70 70+ K 2,5% 2,5% 2,5% 2,5% M 2,2% 2,2% 2,2% 2,2% Witamina B6 0,18 mg RDA 19–30 31–50 51–70 70+ K 14% 14% 12% 12% M 14% 14% 11% 11% Foliany 0,064 mg RDA 19–30 31–50 51–70 70+ K 16% 16% 16% 16% M 16% 16% 16% 16% Kobalamina (B12) 0,00 mg RDA 19–30 31–50 51–70 70+ K 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% M 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% Witamina A 0,567 mg RAE RDA 19–30 31–50 51–70 70+ K 81% 81% 81% 81% M 63% 63% 63% 63% Witamina D 0,00 mg RDA 19–30 31–50 51–70 70+ K 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% M 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% Witamina E 1,6 mg RDA 19–30 31–50 51–70 70+ K 11% 11% 11% 11% M 11% 11% 11% 11% Makroelementy Fosfor 52 mg RDA 19–30 31–50 51–70 70+ K 7,4% 7,4% 7,4% 7,4% M 7,4% 7,4% 7,4% 7,4% Wapń 97 mg RDA 19–30 31–50 51–70 70+ K 9,7% 9,7% 8,1% 8,1% M 9,7% 9,7% 9,7% 8,1% Magnez 26 mg RDA 19–30 31–50 51–70 70+ K 8,4% 8,1% 8,1% 8,1% M 6,5% 6,2% 6,2% 6,2% Potas 252 mg AI 19–30 31–50 51–70 70+ K 5,4% 5,4% 5,4% 5,4% M 5,4% 5,4% 5,4% 5,4% Sód 2 mg AI 19–30 31–50 51–70 70+ K 0,1% 0,1% 0,2% 0,2% M 0,1% 0,1% 0,2% 0,2% Mikroelementy Jod 0,0042 mg RDA 19–30 31–50 51–70 70+ K 2,8% 2,8% 2,8% 2,8% M 2,8% 2,8% 2,8% 2,8% Żelazo 1,3 mg RDA 19–30 31–50 51–70 70+ K 7,2% 7,2% 16% 16% M 16% 16% 16% 16% Miedź 0,07 mg RDA 19–30 31–50 51–70 70+ K 7,8% 7,8% 7,8% 7,8% M 7,8% 7,8% 7,8% 7,8% Cynk 0,51 mg RDA 19–30 31–50 51–70 70+ K 6,4% 6,4% 6,4% 6,4% M 4,6% 4,6% 4,6% 4,6% Mangan 0,53 mg AI 19–30 31–50 51–70 70+ K 29% 29% 29% 29% M 23% 23% 23% 23% Dane liczbowe na podstawie: ^[4]
Wartości RDA i AI wyznaczone na podstawie danych Institute of Health^[5]

Uprawa

Rozmnaża się z nasion lub przez podział kępek. Nadaje się do uprawy w ogrodzie, w skrzynkach i doniczkach. Co 2-3 lata należy kępę szczypiorku wykopać i rozdzielić cebulki, gdyż ulega ona nadmiernemu zagęszczeniu.

Przypisy