هوقل أوروبي

Souslik Europa (Spermophilus citellus) a zo ur bronneg krigner eus kerentiad ar gwiñvered (Sciuridae).

Daoust ma'z eo gouest da bignat gant ar gwez e tremen ar souslik an darn vrasañ eus e amzer war an douar.

Bevañ a ra e reter Europa.

El suslic europeu (Spermophilus citellus) és una espècie de rosegador esciüromorf de la família Sciuridae característic de les planes d'Europa oriental.^[1] Concretament, es troben en tot l'est d'Europa des del sud d'Ucraïna, a l'Àsia Menor, Àustria, la República Txeca, Eslovàquia, Sèrbia, Grècia, Romania, Bulgària, Macedònia i tant lluny al nord com a Polònia però l'extensió està dividida en dues part pels Carpats.

El suslic europeu creix fins a una longitud d'aproximadament 20 cm i un pes d'aproximadament 300 g. Es tracta d'un animal diürn, que viu en colònies de caus individuals en pastures o terraplens coberts d'herba. Els esquirols surten durant el dia per alimentar-se de llavors, brots i arrels de les plantes o invertebrats no voladors. Les colònies mantenen sentinelles que xiulen a la vista d'un depredador, de manera que ràpidament retornen a la seguretat del cau.

La cria es realitza a principis d'estiu, amb ventrades d'entre 5 i 8 cries. L'esquirol de terra europea hiverna entre la tardor i març, amb el període depenent del clima. En preparació van acumulant reserves de teixit adipós marró durant el final de l'estiu.

Referències

Sysel obecný (Spermophilus citellus) je evropský zástupce rodu sysel. Je jako všichni ostatní veverkovití zástupcem řádu hlodavců. Na rozdíl od příbuzné veverky je to hlodavec zemní^[2].

Popis

• Sysel dorůstá délky okolo 20 centimetrů a dosahuje váhy 200-400 gramů.
• Má hustý, hnědavý, přiléhavý kožich.
• Sysel má velké oči, malé ušní boltce a krátký ocas.
• Čtyřprsté přední končetiny jsou o hodně kratší než zadní.

Sysel v noře

Způsob života

Je to denní zvíře. Hloubí si nory, ve kterých spí.

Rozšíření

Žije především v jihovýchodní Evropě a Malé Asii, ale místa jeho výskytu zasahují až do Polska a České republiky, kam se rozšířil s nástupem zemědělství. Dříve to byl hojný škůdce, dnes se ale v české přírodě stává vzácností. Existují dvě teorie, proč se tak děje. První hovoří o úbytku přirozených ploch pro jeho výskyt, druhá teorie zastává myšlenku, že hranice výskytu druhů se přirozeně mění, a proto není nezvyklé, že zvířata dočasně nebo trvale zmizí.

Ochrana

Sysel je kvalifikován jako kriticky ohrožený druh (C1) a podléhá ochraně z celoevropského hlediska (dle zákona č. 114/1992 Sb. a vyhlášky č. 395/1992 Sb.).

Odkazy

Reference

1. ↑ Červený seznam IUCN 2018.1. 5. července 2018. Dostupné online. [cit. 2018-08-10]
2. ↑ HANZÁK, Jan. Naši savci. Praha: Albatros, 1970. Kapitola Sysel obecný, s. 142.

Externí odkazy

• Obrázky, zvuky či videa k tématu sysel obecný ve Wikimedia Commons
• Galerie Sysel obecný ve Wikimedia Commons
• Informace o záchranném programu Sysla obecného
• Sysel v ZOO Děčín

Der, in Österreich auch das, Europäische Ziesel (Spermophilus citellus, Syn.: Citellus citellus), auch Schlichtziesel genannt, ist ein bodenbewohnendes, meist Steppengebiete und Graslandschaften besiedelndes rattengroßes Nagetier aus der Familie der Hörnchen (Sciuridae). Es kommt in den Steppen Südosteuropas von Österreich in Teilen des Balkans sowie in der Türkei vor.

Merkmale

Schädel (Sammlung Museum Wiesbaden)

Der Europäische Ziesel erreicht ohne Schwanz eine Länge von 18 bis 23 Zentimeter. Mit dem relativ langen und dicht behaarten Schwanz kommen noch 5,5 bis 7,5 Zentimeter hinzu. Es wiegt je nach Jahreszeit 200 bis 430 Gramm. Die Beine sind relativ kurz. Das oben gelbgraue Fell ist mit weißgelben Tupfen bedeckt, diese Flecken fehlen an den Körperseiten. Zur gelblicheren Bauchseite hin hellt sich das Fell etwas auf. Stirn und Scheitel sind etwas dunkler schattiert als die Rückenpartie. Die dunklen Augen werden von einem helleren Ring umrahmt.

Die Art besitzt wie alle Arten der Gattung im Oberkiefer pro Hälfte einen zu einem Nagezahn ausgebildeten Schneidezahn (Incisivus), dem eine Zahnlücke (Diastema) folgt. Hierauf folgen zwei Prämolare und drei Molare. Im Unterkiefer besitzen die Tiere dagegen nur einen Prämolar. Insgesamt verfügen die Tiere damit über ein Gebiss aus 22 Zähnen.^[1]

Gemeinsam mit dem Kleinasiatischen Ziesel (Spermophilus xanthoprymnus), dem Taurus-Ziesel (Spermophilus taurensis), dem Perlziesel (Spermophilus suslicus), dem Daurischen Ziesel (Spermophilus dauricus) und dem Alashan-Ziesel (Spermophilus alashanicus) bildet der Europäische Ziesel eine wahrscheinlich nahe verwandte Gruppe von Erdhörnchen, die anatomisch nur sehr schwierig oder gar nicht zu unterscheiden und nur aufgrund der unterschiedlichen Verbreitungsgebiete identifizierbar sind.^[2] Der Kleinasiatische Ziesel, der ebenso wie der Europäische und der Taurus-Ziesel in der Türkei vorkommt, unterscheidet sich von diesen etwa durch einen kürzeren Schwanz sowie Merkmale des Schädels. Eine sichere Abgrenzung der Arten ist aber nur über vergleichende Schädelmessungen oder genetische Tests möglich.^[3][4]

Verbreitung

Verbreitungsgebiet des Europäischen Ziesels

Sein Hauptverbreitungsgebiet liegt in den Steppen Südosteuropas, in der Türkei und in Teilen des Balkan. Vorkommen gibt es auch in Österreich (z. B. auf der Perchtoldsdorfer Heide in der Nähe von Wien, Rafinger Heide (Pulkau)) und im Böhmischen Mittelgebirge in Tschechien. Das einzige deutsche Vorkommen bestand bis ca. 1950 bei Oelsen im Osterzgebirge. Ein Versuch der erneuten Ansiedlung von Zieseln bei Rudolphsdorf an der Grenze zu Tschechien wurde 2016 nach elf Jahren aufgegeben.^[5] Aussetzungen auf Gelände von Tiergärten (Wildpark „Osterzgebirge“ Geising-Hartmannmühle, Tiergarten Nürnberg, Heimattiergarten Riesa) scheinen sich dagegen besser zu bewähren.

In der Türkei leben neben Europäischen Ziesel zusätzlich der Kleinasiatische Ziesel sowie der erst 2007 beschriebene und ehemals dem Kleinasiatischen Ziesel zugeordnete Taurus-Ziesel^[4], wobei der Europäische Ziesel auf den europäischen Teil der Türkei westlich des Bosporus beschränkt ist. Spermophilus taurensis kommt dagegen in den östlichen Teilen des Taurusgebirges vor, wobei sich sein Verbreitungsgebiet nur im nördlichen Teil mit dem des Kleinasiatischen Ziesels überlappt, wo beide Arten parapatrisch vorkommen.^[3]

Lebensweise

Europäischer Ziesel (Nationalpark Donau-Auen)

Europäische Ziesel leben in Erdbauen, die sie tagsüber verlassen, um auf Nahrungssuche zu gehen. Sie ernähren sich hauptsächlich von grünen Pflanzenteilen, Blüten und Samen, je nach Angebot ergänzen sie ihren Speiseplan mit Wurzeln, Knollen und Zwiebeln. Auch wirbellose Tiere wie Insekten und Regenwürmer werden nicht verschmäht. Im Spätsommer legen sie im Gegensatz zu anderen Zieselarten und Feldhamstern kaum Vorräte an, sondern intensivieren ihre Nahrungsaufnahme. Zusammen mit Änderungen in ihrem Stoffwechsel führt das zum Aufbau von körpereigenen Fettdepots. Wenn sie genügend Fettreserven gebildet haben, halten sie von Ende August/Anfang September bis März oder April des nächsten Jahres einen mehrmonatigen Winterschlaf. Zieselweibchen sind meist nach ihrem ersten Winterschlaf geschlechtsreif und bringen pro Jahr 2 bis 10 Junge zur Welt.

Trotz ihrer hörnchentypisch hektischen Bewegungen und ihrer ständigen Fluchtbereitschaft können Ziesel-Populationen gegenüber dem Menschen jede Scheu abbauen. Die Tiere lassen sich dann aus der Hand füttern, klettern gar auf sitzenden oder liegenden Personen herum. Auf den Menschen wirken Ziesel durch das Herausschauen aus den Erdlöchern, das Halten des Futters mit den Vorderpfoten, das häufige „Männchenmachen“ sowie vor allem eine ungewöhnlich ausgeprägt erscheinende Mimik selbst für Nagetier-Verhältnisse besonders possierlich.

Systematik

Der Europäische Ziesel wird als eigenständige Art innerhalb der Gattung der Ziesel (Spermophilus) eingeordnet und stellt die Typusart der Gattung dar. Die Ziesel bestehen nach aktuellem Stand nach einer Revision der Gattung^[6] aus 15 Arten.^[7]

Die wissenschaftliche Erstbeschreibung stammt von Carl von Linné aus dem Jahr 1766. Er beschrieb die Art in der 12. Auflage seiner Systema naturae anhand von Individuen aus Österreich, wobei der Fundort später auf den Wagram in Niederösterreich eingegrenzt wurde.^[8] Dabei beschrieb Linné den Europäischen Ziesel als Mus citellus und ordnete ihn somit den Mäusen zu.^[9] 1825 wurde die Art durch Frédéric Cuvier in dessen Abhandlung über die Zähne der Säugetiere (Des dents des mammifères, considérées comme caracteres zoologiques.) als Nomenklatorischer Typus für die Erstbeschreibung der Gattung Spermophilus genutzt und erstmals unter dem bis heute gültigen Namen Spermophilus citellus gefasst.^[10] Parallel war zudem lange Zeit der Name Citellus citellus üblich, der 1816 von Lorenz Oken in Okens Lehrbuch der Naturgeschichte geprägt wurde. Alle von Oken erdachten Namen wurden jedoch 1956 von der International Commission on Zoological Nomenclature (ICZN) für ungültig erklärt, weil sie nicht der Linnäischen Nomenklatur folgten. Damit ist Spermophilus der allein gültige Gattungsname.

Ziesel bei Schloss Hof im Marchfeld.

Innerhalb der Art werden neben der Nominatform vier Unterarten unterschieden.^[7][8] Insgesamt wurden acht Unterarten beschrieben, die heute mit den akzeptierten vier Unterarten größtenteils synonymisiert sind. Da die kraniometrischen Daten dieser Unterarten jedoch nicht konsistent sind, wird eine Überarbeitung angeregt.^[2]

• Spermophilus citellus citellus: Nominatform, kommt in Österreich, Tschechien, der Slowakei und Ungarn vor.^[7]
• Spermophilus citellus gradojevici: in Mazedonien. Die Rückenfärbung ist einfarbig blassgelb und die Bauchseite ist sandgelb. Das dunkle Band vor der Schwanzspitze ist eher braun als schwarz.^[7] S. c. karamani wird als Synonym betrachtet.^[2]
• Spermophilus citellus istricus: Ebenen der unteren Donau in Rumänien. Der Rücken ist auffällig von weißen Flecken gesprenkelt.^[7] S. c. laskarevi wird als Synonym betrachtet.^[2]
• Spermophilus citellus martinoi: in Bulgarien.^[7] S. c. balcanicus und S. c. thracius werden als Synonyme betrachtet.^[2]

Der Name Spermophilus leitet sich von dem griechischen Worten spermatos für „Same“ und phileo für „Liebe“ ab, bedeutet übersetzt also etwa „Samenliebende“.^[6] Der Artname citellus wird von der latinisierten Form der deutschen Bezeichnung „Ziesel“ für das Erdhörnchen abgeleitet.^[2]

Gefährdung und Schutz

Gefahrenzeichen für querende Ziesel nördlich von Stammersdorf

Der Europäische Ziesel steht als „gefährdet“ (VU) auf der Roten Liste der gefährdeten Tierarten der IUCN. Die Art steht europarechtlich unter Schutz und wird in den Anhängen II („Art von gemeinschaftlichem Interesse, für deren Erhaltung besondere Schutzgebiete ausgewiesen werden müssen“) und IV („Streng zu schützende Art von gemeinschaftlichem Interesse“) der Fauna-Flora-Habitat-Richtlinie der EU geführt. In der Roten Liste Österreichs ist die Art als „stark gefährdet“ (EN) eingestuft.^[11] Allerdings gibt es im Stadtgebiet von Wien hohe Bestände wie nie zuvor; 2019 wurde der Bestand nach dem Monitoring auf ca. 14.000 Stück geschätzt.^[12]

Belege

1. ↑ Robert S. Hoffmann, Andrew T. Smith: Spermophilus. In: Andrew T. Smith, Yan Xie: A Guide to the Mammals of China. Princeton University Press, Princeton NJ 2008, ISBN 978-0-691-09984-2, S. 193.
2. ↑ ^{a b c d e f} Nicolás Ramos-Lara, John L. Koprowski, Boris Kryštufek, Ilse E. Hoffmann: Spermophilus citellus (Rodentia: Sciuridae). In: Mammalian Species. Band 913, Nr. 913, 12. Dezember 2014, S. 71–87, doi:10.1644/913.1.
3. ↑ ^{a b} Mutlu Kart Gür, Hakan Gür: Spermophilus xanthoprymnus (Rodentia: Sciuridae). In: Mammalian Species. Band 42, Nr. 892, 2010, S. 183–194, doi:10.1644/864.1.
4. ↑ ^{a b} İslam Gündüz, Maarit Jaarola, Coskun Tez, Can Yeniyurt, P. David Polly, Jeremy B. Searle: Multigenic and morphometric differentiation of ground squirrels (Spermophilus, Sciuridae, Rodentia) in Turkey, with a description of a new species. In: Molecular Phylogenetics and Evolution. Band 43, Nr. 3, Juni 2007, S. 916–935, doi:10.1016/j.ympev.2007.02.021.
5. ↑ Die Ziesel verlassen Rudolfsdorf. Sächsische Zeitung, 2. November 2016.
6. ↑ ^{a b} Kristofer M. Helgen, F. Russell Cole, Lauren E. Helgen, Don E. Wilson: Generic Revision in the Holarctic Ground Squirrel Genus Spermophilus. In: Journal of Mammalogy. Band 90, Nr. 2, 14. April 2009, S. 270–305, doi:10.1644/07-MAMM-A-309.1.
7. ↑ ^{a b c d e f} Richard W. Thorington Jr., John L. Koprowski, Michael A. Steele: Squirrels of the World. Johns Hopkins University Press, Baltimore MD 2012, ISBN 978-1-4214-0469-1, S. 302–303.
8. ↑ ^{a b} Spermophilus citellus In: Don E. Wilson, DeeAnn M. Reeder (Hrsg.): Mammal Species of the World. A taxonomic and geographic Reference. 2 Bände. 3. Auflage. Johns Hopkins University Press, Baltimore MD 2005, ISBN 0-8018-8221-4.
9. ↑ Carl von Linné: Systema naturæ per regna tria naturæ, secundum classes, ordines, genera, species, cum characteribus, differentiis, synonymis, locis. 12. Auflage, Band 1, 1966, S. 81 (Digitalisat).
10. ↑ Frédéric Cuvier: Des dents des mammifères, considérées comme caracteres zoologiques. 1825 (Digitalisat).
11. ↑ Bundesministerium für Land- und Forstwirtschaft, Umwelt und Wasserwirtschaft (Hrsg.): Rote Listen gefährdeter Tiere Österreichs. Checklisten, Gefährdungsanalysen, Handlungsbedarf. Teil 1: Säugetiere, Vögel, Heuschrecken, Wasserkäfer, Netzflügler, Schnabelfliegen, Tagfalter Böhlau Verlag, Wien 2005, ISBN 3-205-77345-4.
12. ↑ Monitoring von Ziesel-Vorkommen in Wien ÖKOTEAM Institut für Tierökologie und Naturraumplanung, 19. November 2021.

Literatur

• Richard W. Thorington Jr., John L. Koprowski, Michael A. Steele: Squirrels of the World. Johns Hopkins University Press, Baltimore MD 2012, ISBN 978-1-4214-0469-1, S. 302–303.
• Nicolás Ramos-Lara, John L. Koprowski, Boris Kryštufek, Ilse E. Hoffmann: Spermophilus citellus (Rodentia: Sciuridae). In: Mammalian Species. Band 913, Nr. 913, 12. Dezember 2014, S. 71–87, doi:10.1644/913.1.

Weblinks

– Album mit Bildern, Videos und Audiodateien

• Schutz des Ziesels in Österreich
• Das Europäische Ziesel auf der Perchtoldsdorfer Heide
• GESUCHT: Ziesel in Österreich
• Spermophilus citellus in der Roten Liste gefährdeter Arten der IUCN 2006. Eingestellt von: Amori, 1996. Abgerufen am 11. Mai 2006.

Es Eadzeisal (Spermophilus citellus) is a Nogeviech (Rodentia) aus da Famülie vo de Echtn Heandln (Sciuridae), wos in Steppm und auf Wiesn in Vuadarasien, Middl- und Siidosteiropa dahaam is. Es is de aanziche Oat aus da Goddung vo de Eadzeisal (Spermophilus), de wos bis noch Middleiropa einegeht. Auf Standartdeitsch haassns „Europäisches Ziesel“, wobei da Nauman im estarreichischen Weatabiachl ois Neutrum dosteht, im Duden oba ois Maskulinum. Wäus heitzdog scho a recht a rares Viech is stehts in da gaunzn EU unta Natuaschutz.

An wos mas kennt

Es Eadzeisal hod an laungzoganan Keapa mit kuaze Haxn und an relativ kuazn, leicht buschign Schwaaf. Aufn Schedl foin de klaan Uawaschln und de großn Eigaln auf. In de Waungan hoz Toschn, wo s as Fuada saummen kau. Da Keapa is 18 bis 23 cm laung, da Schwaaf 4,4 bis 7,5 cm. Es Gwicht schwaunkt - je noch da Joahreszeid, de wos grod is - vo 190 g (nochn Wintaschlof) bis 430g (vuam Wintaschlof). Es Föö is am Bugl und auf da Seitn gööbgrau bis hööbraun, am Bauch is a wengl hölla. Waumma genau schaut, siecht mar am Bugl zoate, a bissl höllare Fleckaln. Aa um de Eigln umadum is a a wengl höllara Ring.

Lemsweis

Eadzeisal in sein Loch

Eadzeisal san in Lechan dahaam, de wos sa si mit eanare Vuadahaxaln sööwa grom. Se lem in greßan Gruppn (Kolonien), de wos owa ka bsundare Sozialstruktua haum. A Eadzeisal hod ollaweu meahrare Lecha: a Nestloch, wo s dahaam is, und a poa Fluchtlecha, in dees ooboscht, wauns entrisch wiad. Es Nestloch hod oft fümpf vaschiedane Eigäng und außadem a Kammal, wos Zeisal schloft und aa seine Jungan aufziagt. Nembei hoz aa no a Kammal odar an Gaung, den wos ois Heisl vawendt. Es Eadzeisal is an absolut dogaktives Viech. Obar bei an schiachn, nosskoidn Weeda bleibts aa in sein Loch. Wauns herausd san, mochns olle poa Meta a Mandal (des haaßt, se stöön si auf) und speanzln in da Gegnd umanaund. Waun a Eadzeisal dabei wos Vadächdigs siacht, pfeifz amoi gaach, damid aa seine Oatgenossn de Gfoah gneissn. Nochan woaz vua sein Loch und poscht eascht daun o, waunn wiakli da Huad brennt.

Eadzeisal hoidn an Wintaschlof vom August bis in Aprüü eine. Im Frijoa kumman zeascht de öödaren Mandln aussa, daunn de Weiwal und de jingaran Viecha. Waun daun olle draussd san, faungt de Poarungszeid au. De 2-10 Jungan kumman nockad und blind auf de Wööd. Se wean meist vom Weiwal allaanich aufzogn; gaunz söötn schaud aa es Mandal noch eana. Eadzeisaln legn fian Winta kaan Vuarod au wia da Föödhamsta, sundan fressn si aum End vom Summa an uandliche Wampn au. De Mandln gengan scho im August in Wintaschlof, de Weiwal und jingare Viecha eascht im Septemba.

Eiischneidn dans in easchta Linie olle meglichn Sauman (da Goddungsnaum „Spermophilus“ haaßt sovüü ois wia „Freind vo de Keandl“), Knoin und Zwüüfen. Zum Driwastraan hawans owar aa maunchmoi Insektna und aundare wirwelose Viecha zwengan Eiweiß.

De wichtigstn natialichn Feind vom Eadzeisal san Greifvegl, Marda und Krauna. Fian Kaisaodla und in Steppn-Üütis is es Eadzeisal des wichtigste Fuadaviech.

Wo ma s findt

Lemsraum

Trocknrosn auf da Pädaschduafa Haad: A Lebmsraum vom Eadzeisal in Middleiropa

. es Eadzeisal is a ausgsprochans Steppnviech, des wos offane, trockane Laundschoftn mit an kuazn Gros und meglichst wenig Baam zum Lem braucht. Im wesantlichn kaumma drei vaschiedane Suatn vo Lemsreim untascheidn:

• Natialiche Steppm und Groslaundschoftn, wia mas vuar oim im Ostn vo Eiropa und am Balkan findt
• Kuituasteppm, de wos aus aana extensivn Beweidung entstaundn san (z. B. Trocknrosn), und oide Agrarlaundschoftn
• Spuatplätz und Flughäfn, wo des Gros ollaweu kuaz ghoidn wiad und kaane Baam umanaunda stengan

Des kuaze Gros und de offane Laundschoft is weng dem wichtig, doss an guadn Ausblick hod, wauns aum Passara is und Mandal mocht.

Vabreitung

De Vabreitung vom Eadzeisal in Eiropa

Es Eadzeisal hod sein Uaschprung aufm Balkan, wo s auf ausdrickate Beagwiesn dahaam is. Sei heitigs Vabreitungsgebiet is am Aufaung vom Mittloita entstaundn. Domois san vüüle Wööda umghockt wuan, auf doss ma meah Plotz fian Ockabau und fia d Viehzucht hod. Auf de Weis san vüü neiche, offane Lemsreim entstaundn, und de Oat hod se ausbraadn kennan. Heitzutog is in Östarreich (Wean, Niedaöstareich und Buagnlaund), da Tschechischn Rebublik, da Slowakei, da Ukraine, Ungarn, im ehemolign Jugoslawien, Rumänien, Moidawien, Buigarien, Griechnlaund und da Tiakei dahaam. Im Ostn vo Deitschlaund und in Poin is ausgstuabm. Seid 2006 prowiat ma owa im Eazgebiag umanaund, ob ma s aufs Neiche ausiedln kau; aa in Poin rennd a so a Projekt.

Schutz

Bis in de sechzga Joah woas in sein Vabreitungsgebiet iwaroin recht heifig. De Bauan san si s net bsundast gstaundn auf des Viech, weus n Droad gfressn hod, in de Fööda umanaundagrom hod und se de Kiah in de Lecha d Haaxn brochn haum. Im Ostn vo Östarreich hods zweng dem friara sogoa Prämian fia Schwaafal und Uăwaschln vo higmochtn Zeisaln gem.

Aa waun des Viech scho laung neama gjaugt wiad, weans vuar oim in Middleiropa ollaweu weniga. Da wichtigste Grund fia des is, doss da Lemsraum imma mea vaschwindt – Wiesn und Trocknrosn woxn zua oda wean umgockat. Außadem wean auf Spuatplätz de Viecha oft umgsiedlt, weu s in Rosn himochn; de Umsiedlarei haut owa net ollaweu hi. De restlichn Pobulaziaunan haum oft es Problem, doss recht isoliad vo aundare san. Des haaßt, de Gfoah vo da Inzucht is recht hoch; und waun a so a isoliade Pobulaziaun amoi ausgstuam is, kennan kaane neichn Viecha vo wo aundas nochkumman. Um greßare Städt umadum is oft es Problem, doss frei rennate Hunzviecha denan Eadzeisaln an Stress mochn.

Zweng oidem is des Eadzeisal in da EU ois Natura 2000 Schutzobjekt in de Auhäng II und IV vo da FFH- Richtlinie augfiahd. Des haaßt, olle Stootn, de wos bei da EU san und wo des Viech vuakummt, miassn des Eadzeisal untar an strengan Natuaschutz stöön, seine Pobulaziaunan dahoidn und sogoa speziölle Schutzgebieta fia de Oat ausweisn. In da intanationäun Roodn Listn vo da IUCN güüz ois vulnerable, des haaßt gfährdet.

Litaratur

ENZINGER, K & F. WALDNER (2006): Vorkommen und Schutz des Ziesels in Niederösterreich. Kurzfassung des Endberichts. Ein Projekt des Naturschutzbund NÖ gemeinsam mit dem NÖ Landesjagdverband; gefördert durch den NÖ Landschaftsfonds. Naturschutzbund Niederösterreich, - Wien 68 S

SPITZENBERGER, F. (2001): Die Säugetierfauna Österreichs. Grüne Reihe BMLFUW, Band 13, - Wien, 895 S

SPITZENBERGER, F. (2005): Rote Liste der Säugetiere Österreichs (Mammalia). In: ZULKA, K. P. (Hrsg.): Rote Listen gefährdeter Tiere Österreichs. Grüne Reihe BMLFUW, Band 14/1, Böhlau Verlag, Wien, Köln, Weimar, 45-62.

Mòrãgòwati sus

Mòrãgòwati sus (Spermophilus citellus) – to je ôrt grëzôka z rodzëznë wewiórkòwatëch (Sciuridae). Òn mòże wôżëc 240 to 340 g.

De sisel of it Jeropeeske grûniikhoarntsje (Latynske namme: Spermophilus citellus; foarhinne ek wol Citellus citellus) is in sûchdier út it skift fan 'e kjifdieren (Rodentia), de famylje fan 'e iikhoarntsjes (Sciuridae), de tûke fan 'e grûniikhoarntsjes (Marmotini) en it skaai fan 'e grûniikhoarntsjes fan de Alde Wrâld (Spermophilus). Dizze soarte komt foar yn súdeastlik Jeropa, en hat de IUCN-status "kwetsber" tawiisd krigen, om't er troch habitatferlies yn 'e benearing rekke is.

Fersprieding

De sisel komt foar yn dielen fan súdeastlik Jeropa en de Balkan, yn twa grutte, oaniensletten gebieten en in stikmannich lytsere kriten. It súdeastlikste oaniensletten gebiet omfiemet hast hiel Bulgarije, East-Traasje (it Jeropeeske diel fan Turkije) en Walachije (súdlik Roemeenje), mei fierders noch it uterste noardeasten fan Grikelân, Roemeensk Moldaavje en oanbuorjende dielen fan ûnôfhinklik Moldaavje en de westlike Oekraïne.

In sisel.

It ferspriedingsgebiet fan 'e sisel.

It oare grutte areaal bestiet út hiel Hongarije, útsein it súdwesten, en fierders súdlik en sintraal Slowakije, de Woiwodina fan noardlik Servje, it westen fan it Banaat en de grinskrite fan Transsylvaanje (beide yn westlik Roemeenje), it uterste noardeasten fan Kroaasje, it uterste westen fan 'e Oekraïne, it noardeasten fan Eastenryk en sintraal, súdlik en súdeastlik Tsjechje. Dizze beide grutte ferspriedingsgebieten wurde faninoar skaat troch de berchkeatling fan 'e Karpaten. Lytsere enklaves mei siselpopulaasjes besteane yn westlik Tsjechje, súdlik Poalen, sintraal Masedoanje en noardlik Grikelân. Njonken har fersprieding yn Jeropa komme sisels ek yn it noardwesten fan Lyts-Aazje foar.

Uterlike skaaimerken

De sisel hat trochinoar in kop-romplingte fan 17-23 sm, mei in sturtlingte fan 3¾-7⅓ sm en in gewicht fan 170-430 g. Dêrmei is dit bist likernôch fan 'e grutte fan in rôt. De mantsjes binne wat grutter as de wyfkes. De pels is op 'e rêch gielich griis en liket fan deunby wat spikkelbûnt te wêzen, mei swarte plakjes dy't feroarsake wurde troch de swarte úteinen fan guon hierren. De fangen binne ljochter en effen fan kleur, wylst de bealch en de kiel witch binne. Yn 'e maityd, as se har winterkleed noch hawwe, binne sisels grizer en ljochter kleure. De poaten binne yn ferhâlding frij koart, en de sturt it tichtbegroeid mei lang hier, in plomsturt net wanlyk. De eagen binne grut en omrâne mei witich hier, mar de earen binne tige lyts en de eariepenings wurde troch in hûdploai ferburgen.

Biotoop

Sisels binne bewenners fan iepen lânskippen, en dêrby jouwe se de foarkar oan leechlân, al libje se op guon plakken ek wol yn 'e bergen. Se kinne lykwols net sûnder in ûndergrûn dêr't se yn grave kinne, dat yn rotseftige gebieten komme se net foar. Fierders moat der in lege gerzige boaiemfegetaasje oanwêzich wêze, dy't har sawol ta fretten as ta beskûl tsjinnet. Hoewol't se fan natuere bisten fan 'e steppes binne, hawwe sisels har yn Midden-Jeropa oanpast oan kultuerlân, lykas luzernefjilden en yn ûnbrûk rekke greiden.

Hâlden en dragen

In sisel sjocht ris bûtendoar.

Sisels binne útslutend oerdeis aktyf en hawwe in fêst libbensritme, dat makket dat se har simmerdeis lang foar sinne-ûndergong al weromlûke yn har ûndergrûnske hoalen. Kjeld en rein hâldt har binnendoar. Se bewenje eigengroeven hoalen of boargen mei in mei plantaardich materiaal beklaaide nêstkeamer en in kompleks stelsel fan gongen, dy't 5-10 sm yn trochsneed binne. De hoalen hawwe mear as ien yn-/útgong, en njonken har wenhoale beskikke se ek noch oer ferskate ienfâldiger flechthoalen dy't oer har territoarium ferspraat binne. Yn 'e regel bejouwe sisels har net fierder as 60-80 m fan 'e yngong fan in hoale. It binne solitêr libjende bisten, dy't har om it hoartsje op 'e efterpoaten oprjochtsje om har om-en-by ôf te sykjen nei mooglike gefaren. Wurde se sa'n gefaar gewaar, dan naaie se út oant fuortby de yngong fan ien fan har hoalen, dêr't se ôfwachtsje wat der barre sil, om dan by neieroankommend gefaar op it lêste momint nei binnen te dûken.

Yn 'e hjerst en it lêst fan 'e simmer lizze sisels in tsjûke ûnderhûdske fetlaach oan, dy't se brek binne om har 5-7½ moanne duorjende wintersliep troch te kommen, fan septimber oant april. De peartiid set daliks nei ôfrin fan 'e wintersliep útein, wêrby't de mantsjes in pear wiken earder wekker wurde as de wyfkes en de jongen fan it foargeande jier. Sisels binne net monogaam en de mantsjes hawwe gjin oandiel yn it grutbringen fan 'e jongen. De draachtiid duorret 3½ wike, wêrnei't de wyfkes yn 'e perioade fan ein april oant juny de iennichste smeet fan it jier te wrâld bringe, besteande út 3-7 jongen.

In sisel hâldt syn om-en-by skerp yn 'e rekken.

Dy binne by de berte keal en blyn, en de eachjes geane earst mei 4 wiken iepen. Mei 6 wiken wurde se ôfwûn en koart dêrnei kinne se selsstannich libje en ferlitte se de âlderlike boarch, mar geslachtsryp binne se de folgjende maityds pas. Utswaarmjende jongen fêstigje har ornaris op in ôfstân fan 200-500 m, mei útsûnderlik gefallen fan 1.200 m, fan 'e hoale fan har mem. Sisels hawwe in maksimale libbensferwachting fan 8-10 jier, mar wurde yn it wyld faak mar 3 jier. Natuerlike fijannen binne ferskate soarten rôffûgels en fierders de foks en ferskate soarten martereftigen, lykas de wezeling, de murd en de steppemurd. Ek jachthûnen deadzje gauris in sisel.

Fretten

De sisel fret benammentlik de griene dielen fan alderhanne planten, in dieet dat er by 't simmer en oan it begjin fan 'e hjerst oanfollet mei blommen, fruchten, sieden en út en troch ynsekten. Soms frette sisels lânbougewaaksen oan, lykas biten, maïs, nôt, sinneblommen, augurken, earten en meloenen. Oars as in protte oare iikhoarntsjesoarten lizze se gjin itensfoarrieden oan yn har hoalen.

Status

De sisel hat de IUCN-status fan "kwetsber", mei't er op it mêd fan populaasjegrutte en fersprieding stadichoan efterútbuorket. Sûnt 2000 is syn totale populaasje nei skatting mei 30% ôfnommen. Fral oan 'e rânen fan syn areaal, yn it suden, noarden en noardwesten, is dat dúdlik merkber. Sa is de soarte útstoarn yn it easten fan Dútslân, dêr't er foarhinne ek foarkaam, en yn Poalen, al is er yn dat lêste lân yn 2005 mei súkses yn it wyld reyntrodusearre. De wichtichste bedrigings foar de sisel binne yn it foarste plak it omsetten fan greiden of wyld gerslân yn ikkers foar lânbou of yn jonge oanplant foar de boskbou; fierders it opjaan fan greiden sadat dy feroarje yn mei lang gers en houtige planten begroeid ûnlân dat foar de sisel ûngaadlik is; urbanisaasje; en teffens it oanlizzen fan wegen dêr't populaasjes troch fragmintearre reitsje.

Ο Λαγόγυρος (Spermophilus citellus - Σπερμόφιλος ο κίτελλος), αγλ. (European ground squirrel), είναι μικρό θηλαστικό (29 εκ.) με φουντωτή ουρά, είδος εδαφόβιου σκίουρου. Όπως όλοι οι σκίουροι, είναι μέλος των τρωκτικών.^[1]

Ενδιαίτημα

Τρέφεται με σπόρους (εξ ού και το όνομα του γένους: "Σπερμόφιλος" (σπέρμα~ (σπόρος) + φίλος), ρίζες, βλαστούς, φύλλα και ασπόνδυλα. Είναι ένα ημερόβιο ζώο που ζει σε αποικίες σε περιοχές με χαμηλό χορτάρι, χλοώδη αναχώματα ή καλλιέργειες. Φτιάχνει τη φωλιά του στο έδαφος σκάβοντας βαθιές στοές (λαγούμια) με πολλές εξόδους. Γεννά περί τα 6 μικρά τον χρόνο.

Αποτελεί σημαντική τροφή για ορισμένα είδη αρπακτικών πουλιών. Οι αποικίες του είδους αποτελούνται συνήθως από αρκετά άτομα και διατηρούν "φρουρούς" που ενημερώνουν τα άλλα μέλη στη θέα ενός αρπακτικού ζώου για να επιστρέψουν στις κρύπτες τους.

Κατανομή

Ενδημεί σε όλη την Ανατολική Ευρώπη από τη νότια Ουκρανία, στην Μικρά Ασία, Αυστρία, Τσεχία, Σλοβακία, Ελλάδα, Ρουμανία, Βουλγαρία, Βόρεια Μακεδονία και βόρεια όσο την Πολωνία.

Παραπομπές

Πηγές

• Καθημερινή «ΕΠΤΑ ΗΜΕΡΕΣ»: Ελληνικοί Υδροβιότοποι

Стоболка или европска стоболка (науч. Spermophilus citellus) — вид животно од семејството на вервериците. Заедно со дамчестата стоболка (Spermophilus suslicus) се единствени претставници на родот Стоболки (Spermophilus) во Европа.

Опис

Стоболката расте до должина од 20 см и тежи помеѓу 200 и 400 грама. Таа е дневно животно и живее во колонии од поединечни дувла на пасишта и тревнати косини. Денски излегува за да храни, и тоа претежно со семиња, фиданки, корења и наземни без'рбетници. Секоја колонија има стоболка што чува стража и им дава звучен сигнал на останатите кога наодаѓа некоја опасност.

Стоболката спие зимски сон помеѓу есента и месец март, зависно од климата. За презимувањето се подготвува со таложење на кафеава маст во подоцнежниот дел на летото.

Во раниот дел од летото стоболката раѓа 5-8 младенчиња.

Стоболка на марка на Македонски пошти по повод 50 години од основањето на Светскиот фонд за дива природа (WWF) (ФДЦ 19б/2011)

Распределба

Стоболката е присутна ширум источна европа, од јужна Украина до Мала Азија, Австрија, Чешка, Романија, Бугарија, Република Македонија, Егејска Македонија и на север до Полска.

Во Република Македонија

Во Република Македонија е застапен подвидот македонска стоболка (Spermophillus citellus karamani) која е строго заштитена со целосна забрана за лов.^[2] Препариран примерок на стоболка е изложен во Природонаучниот музеј на Македонија во Скопје.^[3] Се смета дека името го добила поради нејзините разновидни лековити својства во народната медицина (фиг. дека лечи „сто болести“).

Наводи

The European ground squirrel (Spermophilus citellus), also known as the European souslik, is a species from the squirrel family, Sciuridae.^[2] It is among the few European species in the genus Spermophilus. Like all squirrels, it is a member of the rodent order. It is to be found in eastern and central Europe from southern Ukraine, to Asia Minor, Austria, the Czech Republic, Slovakia, Serbia, Greece, Romania, Bulgaria, North Macedonia and north as far as Poland but the range is divided in two parts by the Carpathian Mountains.

The European ground squirrel grows to a length of approximately 20 cm (8 in) and a weight of approximately 300 grams (11 oz). It is a diurnal animal, living in colonies of individual burrows in pastures or grassy embankments. The squirrels emerge during the day to feed upon seeds, plant shoots and roots or flightless invertebrates. The colonies maintain sentinels who whistle at the sight of a predator, bringing the pack scurrying back to safety.

Breeding takes place in early summer when a single litter of five to eight young is borne. The European ground squirrel hibernates between autumn and March, the length of time depending on the climate. In preparation they will build up reserves of brown fat during the late summer.

Description

The European ground squirrel is about the size of a brown rat, with an adult measuring 20 to 23 cm (8 to 9 in) and a weight of 240 to 340 g (8.5 to 12.0 oz). It has a slender build with a short bushy tail. The short dense fur is yellowish-grey, tinged with red, with a few indistinct pale and dark spots on the back. The underside is pale with a sandy-coloured abdomen. The large dark eyes are placed high on the head and the small, rounded ears are hidden in the fur. The dental formula is 1/1, 0/0, 2/1, 3/3. The legs are powerful with sharp claws well adapted for digging. Males are slightly larger than females otherwise they look alike.^[3][4]

The European ground squirrel has a shrill alarm call that will cause all other individuals in the vicinity to dive for cover. It also makes various soft chirruping and growling noises.^[3]

The European ground squirrel could be confused with the speckled ground squirrel which occurs in Poland (Lublin Voivodeship), Romania, Russia, Belarus and Ukraine, but that species has dark brown fur spotted with white and a thin tail and lives in areas with coarser vegetation.^[5]

Distribution and habitat

The European ground squirrel is native to central and southeastern Europe where its range is divided by the Carpathian Mountains. Its range includes land at altitudes of up to 800 metres (2,600 ft) in southern Ukraine, Asia Minor, Austria, the Czech Republic, Slovakia, Hungary, Greece, Romania, Bulgaria, North Macedonia and north as far as Poland. It has become locally extinct in Germany and Poland but was reintroduced successfully into the wild in Poland in 2005. Some of the animals were sourced from the Budapest Ferenc Liszt International Airport.^[6]

The European ground squirrel has very specific habitat requirements. It needs short turf in order to dig its tunnel system. It finds this on the steppes and in pasture, in dry banks, on sports fields, parks and lawns. These conditions are lost when changes in agricultural practice convert grassland into arable land and forest, or grazing ceases and the grass grows coarse and scrubland develops.^[1] Other places with short vegetation that sometimes provides suitable habitat are railway embankments and road cuttings and verges.^[3]

Behaviour

European ground squirrel eating the seeds of the denseflower mullein

The European ground squirrel is a colonial animal and is mainly diurnal. It excavates a branching system of tunnels up to 2 metres (6 ft 7 in) deep with several entrances. At other places in the home range it digs unbranched bolt holes in which to hide if danger threatens. If alarmed it emits a piercing whistle and when it is out in the open it often sits upright and looks around for predators. These include the weasel, fox, domestic cat and some species of birds of prey. It feeds on grasses, other plants, flowers, seeds, cultivated crops, insects and occasionally the eggs of ground nesting birds or their chicks.^[3] A study in Bulgaria found that the squirrel spent about eleven hours a day outside its burrow in mid-summer but by early autumn this has reduced to seven hours. Rather over half of the day was spent foraging but other activities observed included exploration, running, sitting, grooming, digging, scent marking and vigilance.^[7] During the winter it stops up the entrances to its burrow and hibernates in a nest of dry vegetation. Each individual occupies a separate chamber and during this period, the body temperature drops to 2.0 °C (36 °F), and the heart rate slows to a few beats per minute. During hibernation, the squirrel may wake up briefly for a few days and uses up the fat reserves accumulated during the summer, consuming about 90% of the fat stored in the body.^[8] In Bulgaria hibernation lasts from September to March.^[7]

Breeding

After emerging from hibernation in the spring, mating takes place during April or May. The gestation period is about twenty six days and five to eight young are born in a chamber deep in the burrow. They are naked and blind and their eyes open at about 4 weeks old. The female feeds them for six weeks and soon after that they are ready to leave the burrow. They reach maturity the following spring and may live for eight to ten years.^[3]

Status

The European ground squirrel is listed as being endangered by the IUCN in its Red List of Threatened Species. This is because the population trend is downward and it is believed that, over the last ten years, the population has diminished by more than 30%. The southern and the northwestern and northern parts of the range are most seriously affected. The main threats are the conversion of grassland and pasture to cultivated fields or to forestry, and the abandonment of grassland and its reversion to unsuitable tall grass meadows and bushy habitats that do not suit the animal. Urbanization and road building have sometimes fragmented communities and prevented recolonisation of empty sites.^[1]

References

Wikimedia Commons has media related to Spermophilus citellus.

El suslik europeo (Spermophilus citellus) es una especie de roedor esciuromorfo de la familia Sciuridae característica de las llanuras de Europa Oriental.

Subespecies

Se reconocen cuatro subespecies:^[4]​

• Spermophilus citellus citellus
• Spermophilus citellus gradojevici
• Spermophilus citellus istricus
• Spermophilus citellus martinoi

Referencias

Spermophilus citellus Spermophilus generoko animalia da. Karraskarien barruko Xerinae azpifamilia eta Sciuridae familian sailkatuta dago.

Erreferentziak

• Spermophilus citellusri buruzko informazioa Mammals of The World datubasean

Ikus, gainera

• Spermophilus
• Sciuridae

Siiseli eli lännensiiseli^[2] (Spermophilus citellus) on oravien heimoon (Sciuridae) kuuluva jyrsijä. Nisäkäsnimistötoimikunta on ehdottanut, että lajin suomenkieliseksi nimeksi vaihdettaisiin euroopansuslikki.^[2]

Levinneisyys ja elinympäristö

Siiseliä tavataan Keski- ja Itä-Euroopassa, Ukrainassa ja Mustanmeren seudulla. Se on kuollut sukupuuttoon Kroatiasta ja Saksasta, mutta on palautusistutettu Puolaan.^[1] Laji viihtyy aroilla, vuoristoniityillä ja kesantomailla.^[3]

Tuntomerkit

Siiseliurokset ovat hieman kookkaampia kuin naaraat. Täysikasvuinen siiseli painaa 200-350 grammaa ja sen hoikkarakenteisen ruumiin pituus on noin 20 cm. Siiselin häntä on 4-8 cm mittainen. Siiselin pää muistuttaa oravan päätä, mutta sen korvat ovat melko lyhyet.^[3]

Ravinto

Siiselin ravinto koostuu lähinnä kasvikunnan tuotteista, mutta eläinperäinenkin ravinto kelpaa.^[3]

Lisääntyminen

Siiselinaaraan raskaus kestää 25 vuorokautta, minkä jälkeen se synnyttää 6-8 poikasta. Syntyminen tapahtuu keväällä ja poikaset itsenäistyvät parin kuukauden kuluttua.^[3]

Uhanalaisuus

Lajia pidetään vaarantuneena.^[1]

Lähteet

Spermophilus citellus

Le souslik d'Europe ou spermophile d'Europe (Spermophilus citellus) est un rongeur de la famille des sciuridés. Avec le souslik tacheté (Spermophilus suslicus), c'est le seul représentant dans l'UE du genre Spermophilus qui comprend une trentaine d'espèces d'écureuils terrestres à travers le monde.

Description

Ce sont des animaux d'une vingtaine de centimètres et de 250 à 350 grammes, avec une queue plutôt courte de 7 cm.

Mode de vie

Animaux diurnes, ils constituent des colonies avec des guetteurs qui sifflent comme les marmottes dès qu'un danger approche. Ils hibernent pendant l'hiver et ne reprennent leur activité que fin mars.

Alimentation

Leur régime alimentaire est à base de végétaux (feuilles, racines, herbes...) de graines et aussi d'insectes, tels que les sauterelles, qui lui fournissent le juste apport de protéines.

Le souslik d'Europe a dans son anatomie des abajoues qui lui servent pour emmagasiner de la nourriture et à la rapporter dans son terrier. Comme l'écureuil, il accumule une grande quantité de nourriture dans sa tanière dans laquelle il hiberne en hiver pour se réveiller au printemps.

Habitat

Ils creusent des réseaux de terriers dans les friches, les pâturages secs, les talus ou les remblais.

Reproduction

Les femelles ont leurs portées en avril et en mai. Ces portées sont composées, en moyenne, de trois à huit petits qui, à la naissance, sont très fragiles et complètement dépourvus de fourrure.

Répartition

Leur aire de répartition couvre le sud de l'Ukraine, l'Asie Mineure, les Balkans et s'étend jusqu'en Bohème (République tchèque) et dans le Sud de la Pologne.

Écologie

Ils peuvent pulluler certaines années et faire des dégâts dans les cultures.

Notes et références

Is ainmhí beag é an talamh-iora Eorpach. Mamach atá ann.

Is síol ainmhí é an t-alt seo. Cuir leis, chun cuidiú leis an Vicipéid.
Má tá alt níos forbartha le fáil i dteanga eile, is féidir leat aistriúchán Gaeilge a dhéanamh.

Tekunica (lat. Spermophilus citellus) je maleni glodavac iz porodice vjeverica.

Opis

Tekunica može narasti do 20 cm dužine i težiti između 200 i 400 grama. Žive u kolonijama u brlozima, te izlaze pasti travu. Hrane se sjemenjem, mladicama, korijenjem i nekim beskralježnjacima. Svaka kolonija tekunica čuva stražu i daje zvučni signal kada prijeti opasnost.

Može spavati zimski san između jeseni i ožujka, ovisno o klimi. Za prezimljavanje se priprema taloženjem masnoće u drugom dijelu ljeta. U prvom dijelu ljeta rađa 5-8 mladunaca.

Tekunica

Rasprostranjenost

Tekunica obitava u Istočnoj Europi i Srednjoj Europi, u državama kao što su: Ukrajina, Austrija, Češka, Rumunjska, Bugarska, Makedonija, Grčka, na sjeveru Poljske i na jugu Male Azije.

Il citello comune o spermofilo comune (Spermophilus citellus (Linnaeus, 1766), syn.: Citellus citellus) è un roditore della famiglia degli Sciuridi (Sciuridae) che abita principalmente nelle aree steppiche e nelle praterie. È diffuso nelle steppe dell'Europa sud-orientale dall'Austria e da alcune parti dei Balcani alla Turchia.

Descrizione

Il cranio (museo di Wiesbaden).

Il citello comune presenta una lunghezza di 18-23 centimetri, coda esclusa. Quest'ultima, relativamente lunga e pelosa, misura 5,5-7,5 centimetri. Il peso oscilla tra 200 e 430 grammi, a seconda della stagione, e le zampe sono relativamente corte. La pelliccia, di colore giallo-grigiastro sul dorso, è ricoperta di macchie bianco-giallastre, assenti sui lati del corpo. Il pelo si schiarisce leggermente sul ventre, di colore giallastro. La fronte e la sommità del capo sono un po' più scure rispetto al dorso. Gli occhi, scuri, sono contornati da un anello più chiaro.

Come tutte le specie del suo genere, ha un unico incisivo a scalpello per emimascella, seguito da uno spazio privo di denti (diastema). Seguono due premolari e tre molari. Al contrario, sulla mascella inferiore vi è un solo premolare per lato. Complessivamente vi sono 22 denti.^[2]

Insieme al citello dell'Asia Minore (Spermophilus xanthoprymnus), al citello del Tauro (S. taurensis), al souslik (S. suslicus), al citello della Dauria (S. dauricus) e al citello dell'Alashan (S. alashanicus), il citello comune appartiene a un gruppo di citelli molto difficili o addirittura impossibili da distinguere anatomicamente e identificabili solo per le diverse aree di distribuzione.^[3] Il citello dell'Asia Minore, presente in Turchia proprio come il citello comune e quello del Tauro, si differenzia da loro, ad esempio, per la coda più corta e alcune caratteristiche del cranio. Tuttavia, una determinazione affidabile della specie è possibile solo attraverso misurazioni comparative del cranio o analisi genetiche.^[4][5]

Distribuzione e habitat

Il citello comune è originario delle steppe dell'Europa sud-orientale, della Turchia e di parte dei Balcani. Ne esistono popolazioni anche in Austria (ad esempio nella landa di Perchtoldsdorf vicino a Vienna e nella landa di Rafinger, a Pulkau) e sui monti della Boemia centrale in Repubblica Ceca. L'unica popolazione in Germania sopravvisse fino al 1950 circa nei pressi di Oelsen sui Monti Metalliferi orientali. Un tentativo di reintrodurre i citelli vicino a Rudolphsdorf, al confine con la Repubblica Ceca, è stato abbandonato nel 2016 dopo undici anni.^[6] Sembrano invece prosperare meglio le popolazioni allevate in cattività (parco «Osterzgebirge» di Geising-Hartmannmühle, zoo di Norimberga, giardino zoologico di Riesa).

In Turchia, oltre al citello comune, vivono anche il citello dell'Asia Minore e il citello del Tauro, che è stato descritto solo nel 2007 e veniva considerato una semplice popolazione di citello comune:^[5] pertanto, il citello comune è limitato alla parte europea del paese, a ovest del Bosforo. Spermophilus taurensis, invece, è diffuso nella parte orientale dei monti del Tauro, per cui il suo areale si sovrappone solo nella parte settentrionale a quello del citello dell'Asia Minore, dove entrambe le specie sono parapatriche.^[4]

Biologia

I citelli comuni vivono in tane che lasciano durante il giorno per andare in cerca di cibo. Si nutrono principalmente di parti verdi delle piante, fiori e semi; a seconda della disponibilità, integrano la loro dieta con radici, tuberi e cipolle. Nemmeno invertebrati come insetti e lombrichi vengono disdegnati. Alla fine dell'estate, contrariamente ad altri citelli e al criceto comune, accumulano scorte solo di rado; al contrario, intensificano il consumo di cibo. Questo, assieme a cambiamenti nel metabolismo, porta all'accumulo di depositi di grasso sul corpo. Quando hanno accumulato riserve di grasso sufficienti, vanno in letargo per diversi mesi da fine agosto/inizio settembre a marzo o aprile dell'anno successivo. Le femmine di citello raggiungono in genere la maturità sessuale dopo il loro primo letargo e danno alla luce da 2 a 10 piccoli ogni anno.

Nonostante i movimenti frenetici propri degli scoiattoli e la costante prontezza alla fuga, i citelli possono ridurre la loro naturale timidezza verso gli umani. In tali casi, questi animali possono essere nutriti manualmente e persino arrampicarsi su persone sedute o sdraiate. I citelli risultano particolarmente carini agli occhi dell'uomo quando fanno capolino dalla tana, tengono il cibo con le zampe anteriori e si sollevano frequentemente sulle zampe posteriori; particolarmente irresistibile è la loro espressione facciale insolitamente pronunciata, anche per un roditore.

Tassonomia

Citello comune nel parco nazionale Danubio-Auen.

Il citello comune viene classificato come specie indipendente all'interno del genere Spermophilus, del quale costituisce la specie tipo. Attualmente, a seguito di una revisione tassonomica,^[7] nel genere Spermophilus vengono classificate 15 specie^[8]

La prima descrizione scientifica venne effettuata nel 1766 da Linneo, che descrisse la specie nella XII edizione del suo Systema Naturae a partire da alcuni individui provenienti dall'Austria; la località tipo è stata in seguito limitata al Wagram nella Bassa Austria.^[9] Linneo battezzò il citello comune Mus citellus e lo assegnò pertanto allo stesso genere dei topi.^[10] Nel 1825 la specie venne descritta da Frédéric Cuvier nel suo trattato sui denti dei mammiferi (Des dents des mammifères, considérées comme caracteres zoologiques) come tipo nomenclaturale del genere Spermophilus e chiamata per la prima volta Spermophilus citellus, nome con cui è nota ancora oggi.^[11] Allo stesso tempo, erano già stati introdotti il nome generico Citellus e il nome scientifico Citellus citellus, coniati nel 1816 da Lorenz Oken nella sua opera di storia naturale Okens Lehrbuch der Naturgeschichte. Tuttavia, tutti i nomi coniati da Oken furono invalidati dalla Commissione internazionale sulla nomenclatura zoologica (ICZN) nel 1956 perché non seguivano la nomenclatura linneana. Ciò fa di Spermophilus l'unico nome generico valido.

All'interno della specie si distinguono quattro sottospecie, compresa la forma nominale.^[8][9] Nel corso degli anni sono state descritte in tutto otto sottospecie, la maggior parte delle quali sono ora considerate sinonimi delle quattro sottospecie accettate. Tuttavia, poiché i dati craniometrici di queste sottospecie sono incoerenti, sarebbe necessaria una revisione tassonomica a riguardo.^[3]

• S. c. citellus Linnaeus, 1766, la forma nominale, diffusa in Austria, Repubblica Ceca, Slovacchia e Ungheria;^[8]
• S. c. gradojevici Martino, 1929, diffusa in Macedonia. Ha una colorazione giallo paglierino sul dorso e giallo sabbia sul ventre. La banda scura davanti alla punta della coda è più marrone che nera.^[8] S. c. karamani è considerato un sinonimo.^[3]
• S. c. istricus Calinescu, 1934, diffusa nelle pianure del Danubio inferiore in Romania. Ha il dorso punteggiato da vistose macchie bianche.^[8] S. c. laskarevi è considerato un sinonimo.^[3]
• S. c. martinoi Peshchev, 1955, diffusa in Bulgaria.^[8] S. c. balcanicus e S. c. thracius sono considerate sinonimi.^[3]

Il nome Spermophilus deriva dalle parole greche spermatos, «seme», e phileo, «amore», ed è traducibile come «amante dei semi».^[7] L'appellativo specifico citellus deriva dalla forma latinizzata del termine tedesco «Ziesel», con cui viene chiamato questo animale.^[3]

Conservazione

Segnale di pericolo di «attraversamento citelli» a nord di Stammersdorf.

Il citello comune viene elencato come «specie in pericolo» (Endangered) nella Lista rossa delle specie minacciate della IUCN. È protetto dalla normativa europea e figura nelle Appendici II («Specie di interesse comunitario, per la cui conservazione devono essere designate aree di protezione speciale») e IV («Specie di interesse comunitario da proteggere rigorosamente») della Direttiva Habitat stabilita dall'UE. La specie è considerata «in pericolo» (EN) anche nella Lista rossa dell'Austria.^[12] Ciononostante, nell'area urbana di Vienna il citello è più numeroso che mai: nel 2016 ve ne sono stati censiti quasi 10000.^[13]

Note

Bibliografia

• Richard W. Thorington Jr., John L. Koprowski e Michael A. Steele, Squirrels of the World, Baltimora (MD), Johns Hopkins University Press, 2012, pp. 296-298, ISBN 978-1-4214-0469-1.
• Nicolás Ramos-Lara, John L. Koprowski, Boris Kryštufek e Ilse E. Hoffmann, Spermophilus citellus (Rodentia: Sciuridae), vol. 913, n. 913, Mammalian Species, 12 dicembre 2014, pp. 71-87, DOI:10.1644/913.1.

Pilkasis staras (Spermophilus citellus) – voverinių (Sciuridae) šeimos graužikas.

Kūno ilgis 18-24 cm. Uodegos ilgis 4-9 cm. Sveria 170-430 g. Poruojasi nuo kovo iki gegužės. Atveda nuo 2 iki 9 jauniklių.

Tai bendruomeniniai gyvūnai, gyvenantys kolonijomis. Būstą įsikuria urvuose. Aktyvūs dieną, žiemą miega. Minta žole, sėklomis, grūdais. Gyvena 5 metus.

Išplitę stepių teritorijose, Rytų ir Vidurio Europoje: Balkanų pusiasalyje, Ukrainoje, Pavolgyje, Turkijoje.

Šaltiniai

Vikiteka

De siesel (Spermophilus citellus), ook wel geschreven als siezel of ziesel, is een grondeekhoorn uit de familie der eekhoorns (Sciuridae).

Kenmerken

Het dier is 17 tot 23 cm lang en 240 tot 340 gram zwaar, met een korte, dichtbehaarde staart van ongeveer 4 tot 7,5 cm. De vachtkleur is aan de rugzijde gelig grijs, de flanken zijn lichter en egaler van kleur en de buik en keel zijn witachtig. Ook is de rugzijde vaag gespikkeld. Er zijn echter geen duidelijke vlekken te onderscheiden, zoals bij de verwante soeslik (Spermophilus suslicus). De oorschelpen zijn vrij klein. De siesel kan vaak staand op zijn achterpoten worden aangetroffen.

Leefwijze

De siesel is een dagdier, bij kou en regen blijft hij in zijn hol verscholen. De siesel leeft meestal alleen in een ondergronds hol, meestal met twee ingangen. Holen liggen vaak dicht bij andere holen in koloniën. Bij gevaar laat een siesel een kort fluitend geluid horen. De siesel eet zaden, en ook groene delen van de plant, bloemen, insecten en wortels. Voedsel draagt de siesel met zich mee in zijn wangzakken. Hij legt ondergronds voedselvoorraden aan.

In de zomer en de herfst bouwt de siesel een vetlaag op voor de winterslaap. De winterslaap duurt van oktober of november tot maart.

Voortplanting

De paartijd volgt in maart, nadat de dieren zijn ontwaakt uit hun winterslaap. Jongen worden in april en mei geboren. Meestal krijgt een vrouwtje vijf tot acht jongen per worp.

Vijanden

Siesels vallen ten prooi aan marterachtigen, vossen, roofvogels, ooievaars, raven, meeuwen, katten en honden.

Verspreiding

Oorspronkelijk een steppebewoner van Zuidoost-Europa, maar de siesel heeft zich aangepast aan de cultuursteppen en akkergronden van Midden-Europa. Ze komen tegenwoordig voor van Oostenrijk, Hongarije, Tsjechië, Zuid-Polen en Oost-Duitsland tot Joegoslavië, Griekenland en de westkust van de Zwarte Zee, en in Turkije, tot 2200 meter hoogte in de Balkan. Ze zijn afhankelijk van grond waarin makkelijk holen te graven zijn en waar veel vegetatie op groeit.

Sisel (Spermophilus citellus eller Citellus citellus) er en art jordekorn.

Kroppen er 19–22 cm lang og halen 5,5–7,5 cm. De store, svarte øynene sitter høyt på hodet, og ytre ører mangler nesten helt.

Arten er dagaktiv og tilpasset et liv i åpent landskap. Mange individer lever sammen i kolonier der de tilbringer mye av tiden i underjordiske gangsystemer. Siselen levde opprinnelig på stepper med kort gras, men finnes også på grasplener, beitemark, flyplasser og golfbaner. Den trives ikke på dyrket mark.

Sisel er utbredt i Østerrike, Bulgaria, Tsjekkia, Hellas, Ungarn, Makedonia, Moldova, Romania, Serbia, Slovakia, Ukraina og den europeiske delen av Tyrkia. Arten spredte seg mot nordvest i de siste 700–300 år antagelig på grunn av avskogning. Første rapport fra Bøhmen er fra 1603. Arten har vært i tilbakegang de siste 50 år, og den er utdødd i Kroatia, Tyskland og Polen. I sørvestlige Polen er den gjeninnført. Lenger øst overtar perlesisel og andre nært beslektede arter.

Referanser

Litteratur

• A. Bjärvall (1985). «Sisel». Däggdjur: Alle Europas arter. Illustrert av S. Ullström. Wahlström & Widstrand. s. 73. ISBN 91-46-15040-4.
• F.H. van den Brink (1972). Europas pattedyr: Illustrert håndbok. Norsk utgave ved J.A. Pedersen. Tiden. s. 85. ISBN 82-10-00620-7.
• D.E. Wilson og D.M. Reeder (red.). «Spermophilus (Spermophilus) citellus». Mammal Species of the World, 3rd edition. Besøkt 1. januar 2016.
• B. Kryštufek, J. Bryja og E.V. Bužan (2009). «Mitochondrial phylogeography of the European ground squirrel, Spermophilus citellus, yields evidence on refugia for steppic taxa in the southern Balkans». Heredity. 103: 129–135. ISSN 1365-2540. doi:10.1038/hdy.2009.41.
• B. Kryštufek og V. Vohralík (2012). «Taxonomic revision of the Palaearctic rodents (Rodentia). Sciuridae: Xerinae 1 (Eutamias and Spermophilus)» (PDF). Lynx, n.s. 43 (1–2): 36–43. ISSN 1804-6460.

Eksterne lenker

• (en) Sisel i Encyclopedia of Life
• (en) Sisel i Global Biodiversity Information Facility
• (en) Sisel hos Fauna Europaea
• (en) Sisel hos NCBI
• (en) Sisel hos ITIS
• (en) Kategori:Spermophilus citellus – bilder, video eller lyd på Wikimedia Commons
• (en) Spermophilus citellus – galleri av bilder, video eller lyd på Wikimedia Commons
• Spermophilus citellus – detaljert informasjon på Wikispecies

Sisel titter ut av hulen

Suseł moręgowany^[5] (Spermophilus citellus) – niewielki gryzoń z rodziny wiewiórkowatych zamieszkujący tereny Europy Środkowej i Wschodniej^[6][4][7]. W Polsce susła moręgowanego uznano za gatunek „zanikły lub prawdopodobnie zanikły”^[8] i objęto ścisłą ochroną gatunkową^[9]. Od 2005 w województwie opolskim, a od 2008 także w dolnośląskim prowadzi się reintrodukcję gatunku^[8][10].

Susły żyją w koloniach. Cechą charakterystyczną ich trybu życia jest sezonowa zmienność aktywności. W drugiej połowie lata S. citellus przygotowują się do przetrwania zimy i ich dobowa aktywność ulega znacznemu skróceniu, zaś zimę przesypiają w indywidualnych norach. W tym okresie temperatura ich ciała obniża się do 1,8–2,0 °C, a serce znacznie spowalnia swoją pracę^[11].

Systematyka

Suseł moręgowany po raz pierwszy został opisany przez Linneusza w 1766 jako Mus citellus. W 1816 roku Lorenz Oken użył nazwy rodzajowej Citellus, ale Międzynarodowa Komisja Nomenklatury Zoologicznej anulowała to oznaczenie w 1956 roku^[12]. W 1825 roku Frédéric Cuvier włączył gatunek do nowego rodzaju Spermophilus^[13]. W obrębie rodzaju Spermophilus odnotowuje się znaczne zróżnicowanie genetyczne zwierząt, które jest skutkiem życia poszczególnych populacji w izolacji od siebie^[14]. Niegdyś opisywano osiem podgatunków susła moręgowanego, jednak obecnie wyróżnia się ich cztery^[13]:

• S. c. citellus (Linneusz, 1766) – opisany z Austrii
• S. c. gradojevici (V. Martino & E. Martino, 1929^[15]) (syn.: Spermophilus macedonicus Fraguedakis-Tsolis & Ondrias, 1977^[6]) – pochodzenie okazu typowego: Djevdjelija, Macedonia
• S. c. istricus (Calinescu, 1934) – pochodzenie okazu typowego: Muntenia, wschodnia Rumunia
• S. c. martinoi (Peshchev, 1955) – pochodzenie okazu typowego: Rodopy, Bułgaria

Polska populacja susłów moręgowanych należała do podgatunku nominatywnego Spermophilus citellus citellus, występującego w Europie Środkowej (poza Polską także w Austrii, Czechach, na Słowacji, Węgrzech, a niegdyś także w Saksonii)^[8].

Etymologia

Nazwa rodzajowa Spermophilus pochodzi od greckiego słowa „spermatos” oznaczającego nasiono oraz „phileo” – lubić^[16]. Łącznie nazwę przetłumaczyć można jako: „lubiący nasiona”^[9]. Epitet gatunkowy citellus pochodzi od łacińskiego określenia susła^[16]. Polska nazwa „moręgowany” pochodzi od określenia „moręg”, „morąg”. Słowniki podają niejednolite znaczenia: „pręga, smuga na ciemnym tle”^[17] lub: „moręg, morąg, pas ciemniejszego koloru, nie tło”^[18], jednak wszystkie wskazują na ubarwienie charakteryzujące się smugami czy też prążkami innego koloru. Ubarwienie futra S. citellus ma taki właśnie charakter^[8].

Morfologia

Suseł moręgowany jest gryzoniem o średniej wielkości. Ciało ma smukłą budowę – przy długości tułowia (wraz z głową) rzędu 19,8–23,2 cm waży tylko 240–340 gramów^[11]. Ogon jest puszysty^[8], krótki – o długości 5,5–8,2 cm. Suseł ma krótkie futro^[9], w części grzbietowej barwy żółtawo-szarej, na szyi i klatce piersiowej jasnej, a na brzuchu szaro-rudej^[11]. Charakterystyczne wybarwienie suseł moręgowany zawdzięcza gęsto ułożonym, poprzecznym prążkom^[8]. Stosunkowo duże, ciemne oczy^[8] leżą wysoko na głowie^[9]. Uszy są bardzo krótkie^[5], ukryte w futrze. Krótkie łapy^[11], mają płaskie, długie i mocne pazury, pomocne w kopaniu nor^[8]. Charakterystyczny wygląd głowy suseł zawdzięcza silnie rozwiniętym workom policzkowym^[11]. Wzór zębowy: 1023 1013 {displaystyle { frac {1023}{1013}}} ^[11]. Jedyną cechą pozwalającą na wzrokowe odróżnienie samca i samicy na odległość jest zróżnicowanie wielkości ciała. Dorosłe samce są większe od samic^[11].

Tryb życia

Suseł w wyjściu z nory – Głębowice

Susły są zwierzętami stadnymi^[19]. Żyją w rodzinach, które łączą się z kolei w kolonie, które wspólnie zajmują dane siedlisko i wzajemnie ostrzegają się przed niebezpieczeństwami. Kolonie najczęściej liczą od 20–200 osobników, choć zdarzają się także rekordowe populacje o liczebności rzędu kilkudziesięciu tysięcy osobników^[8][11].

Na terenie Opolszczyzny przeprowadzono badania, które wykazały, że w miocie rodzą się średnio 3 młode. Każdy nowy miot powoduje dwu–trzykrotny wzrost liczebności kolonii. Młode po usamodzielnieniu budują nowe lub zajmują opuszczone nory w promieniu 200–500 metrów od rodzinnego gniazda. Są wtedy najbardziej narażone na niebezpieczeństwo ze strony drapieżników oraz zmian pogodowych (przemoczenie i wychłodzenie)^[8].

Susły prowadzą dzienny tryb życia^[5][20]. Aktywność zmniejsza się jesienią, kiedy przygotowują się do przetrwania zimy^[11]. Latem susły wykazują aktywność przez około 11 godzin na dobę, a jesienią ulega ona skróceniu już tylko do około 7,3 godziny^[20]. Jesienią wejścia do nor zostają od środka zabudowane ziemią i utkane sianem, a na czas od października do marca zwierzęta zapadają w sen zimowy^[11]. Hibernują samotnie, każdy w oddzielnej norze^[9]. W tym okresie temperatura ich ciała obniża się do 1,8–2,0 °C, a serce spowalnia swoją pracę – do kilku razy na minutę. Podczas hibernacji organizm susła korzysta z zapasów tłuszczu zgromadzonego latem i jesienią^[11]. Co 3–20 dni suseł przebudza się na krótko^[21]. Podczas tych krótkich przerw w hibernacji zużywa 90% zmagazynowanego w ciele tłuszczu^[9].

W stanie hibernacji susły spędzają większą część swojego życia^[9]. Jest to cecha wspólna dla gatunków rodzaju Spermophilus^[22]. Samice Spermophilus citellus hibernują jednak dłużej niż samce. Wcześniej zapadają w zimowy sen, a na wiosnę budzą się znacznie później niż samce. Tym samym zimą tracą więcej masy ciała od swoich partnerów^[8]. Sam proces hibernacji i jego czas trwania jest znacznie zróżnicowany w obrębie gatunku Spermophilus citellus^[23].

Susły lubią w ciepłe dni wylegiwać się w słońcu, najlepiej w pobliżu wejścia do swojej nory. Często zamierają w pozycji wyprostowanej – stojąc „słupkiem”. W ten sposób łatwiej mogą zauważyć zbliżające się niebezpieczeństwo. Podczas krótkotrwałych letnich ochłodzeń suseł potrafi zasnąć na kilka dni i przeczekać ten okres^[8].

Cykl życiowy

Młode susły moręgowane w kolonii w Głębowicach

Najpierw ze snu budzą się samce, a później samice. Przed godami samce starają się utrzymywać kontakt z jak największą liczbą samic^[8]. Badania przeprowadzone w okolicach Wiednia wykazały, że 43% samców z danej kolonii zapłodniło 80% samic^[24]. Ruja ma miejsce tylko jeden raz w roku^[11]. Samce współzawodniczą wówczas w wyszukiwaniu partnerek^[24]. Samice susła moręgowanego przyjmują jednak zaloty tylko jednego samca, co odróżnia je od innych gatunków rodzaju Spermophilus^[25]. Zdobyta partnerka jest pilnowana przez samca, by nie zbliżył się do niej rywal. Na widok przeciwnika samiec stroszy sierść i stoi w pozycji wyprostowanej z naprężonym ogonem, by sylwetką przestraszyć zalotnika. Czasem jednak dochodzi bezpośredniej do walki^[24].

Po zakończeniu okresu godowego (kwiecień–maj), który zwykle trwa około 20–25 dni^[8], samce tracą zainteresowanie partnerkami – nie biorą udziału w wychowywaniu młodych. Tylko wyjątkowo samce, którym nie udało się zdobyć i zapłodnić zbyt wielu partnerek, pomagają w pogłębianiu nory i przygotowywaniu miejsca do porodu^[9]. W norze przygotowanej dla młodych samiec nigdy nie nocuje^[19].

Ciąża trwa 25–26 dni^[11], choć niektórzy zoolodzy podają okres 28 dni^[5]. Samica rodzi od 3–8 młodych^[11] lub 6–8 młodych^[5], tylko 1 raz w roku. Liczba embrionów może być bardzo zmienna w poszczególnych sezonach i w różnych rejonach geograficznych. Badania przeprowadzone na Opolszczyźnie wykazały, że w miocie rodzą się średnio 3 młode^[8]. Są nagie i ślepe^[8][24]. Okres karmienia młodych przez samicę trwa do 6 tygodni. Młode susły opuszczają rodzinną norę zwykle koło połowy czerwca^[8][11]. Wówczas masa ciała młodych obu płci jest podobna, ale jesienią samce są już wyraźnie większe od samic^[22]. Dojrzałość płciową susły osiągają dopiero na wiosnę następnego roku^[8][11].

Suseł moręgowany żyje do 5 lat^[8][5].

Głos

Susły porozumiewają się ze sobą za pomocą mruczących i wibrujących dźwięków^[8]. Wydają dwa różne typy dźwięków ostrzegawczych: jeden o niemodulowanej częstotliwości i drugi – modulowany^[26]. Suseł, który zauważy niebezpieczeństwo, wydaje niemodulowany gwizd ostrzegawczy, który budzi czujność innych członków stada. Zwykle susły stają wówczas w pozycji wyprostowanej. Dźwięk modulowany jest sygnałem do ucieczki i schronienia się w norze^[11][27].

Rozmieszczenie geograficzne

Spermophilus citellus zamieszkuje tereny Europy Środkowej i Wschodniej: od północnej części Austrii, przez Czechy, Słowację, Węgry, Mołdawię, północną Serbię i Czarnogórę, Macedonię, Grecję, Bułgarię, Rumunię, zachodnią Ukrainę i europejską część Turcji^[6][4][7]. Od 2005 roku gatunek jest reintrodukowany na terenie południowo-zachodniej Polski, gdzie zaniknął na początku lat 70. XX wieku^[8]. Zoolodzy w przeszłości wskazywali także na występowanie gatunku w Azji Mniejszej i Syrii^[5]. W południowo-wschodnich Niemczech i Chorwacji gatunek jest uznany za wymarły^[4].

Ekologia

Suseł moręgowany żywi się głównie zielonymi częściami roślin i nasionami. Czasami zjada także owady^[5] – chrząszcze, świerszcze i motyle. Wyjątkowo posila się także jajami i pisklętami ptaków z naziemnych gniazd^[11]. W niewoli również żywi się zielonymi częściami roślin i ziarnami. Lubi nasiona dyni i słonecznika^[9].

Naturalnymi wrogami susła są polujące na niego drapieżniki: tchórz zwyczajny, łasica pospolita, lis rudy, kot domowy oraz niektóre gatunki ptaków drapieżnych^[8][24]. Pasożytuje na nim pchła ludzka i pchła Nosopsyllus fasciatus oraz kleszcz Ixodes laguri^[2].

Siedlisko

Stanowisko występowania susła w austriackim Perchtoldsdorf

Spermophilus citellus prowadzi naziemny tryb życia. Zamieszkuje nizinne i wyżynne tereny otwarte – głównie ugory, suche, kamieniste łąki, pastwiska, skarpy, nasłonecznione pagórki^[11] i stepy^[5]. Spotyka się go także na drogach i miedzach śródpolnych^[11]. Chęnie wybiera tereny o glebach bielicowych lub brunatnych i rędzinach^[8], natomiast unika terenów wilgotnych i lasów^[11]. W Polsce suseł moręgowany zakładał kolonie na terenach dawnych kopalni wapienia i na piaszczystych nieużytkach. Chętnie lokował się w pobliżu pól uprawnych – szczególnie w porze dojrzewania zbóż^[8]. Lubi tereny o niskiej roślinności, bowiem łatwiej mu wtedy wypatrywać niebezpieczeństwa^[24].

Susły kopią rozległe nory^[5]. Każdy osobnik kopie swój własny system korytarzy, który może mieć nawet około 8 m długości i sięgać 2–2,5 m pod powierzchnię ziemi. Ciąg korytarzy składa się zwykle z ukośnych korytarzy wejściowych i krótkich, pionowych korytarzy awaryjnych. Nory budowane przez samice są głębsze i wyposażone w komorę z szerokim barłogiem, dobrze wymoszczonym sianem, przeznaczonym na okres porodu i czas wychowywania młodych^[8][11][24]. Głębokość wykopanej nory zapewnia także lepszą izolację termiczną, a tym samym pozwala samicy na mniejszy wydatek energetyczny podczas snu zimowego^[28].

Znaczenie gospodarcze

Futra z susła były poszukiwanym towarem – fotografia z przełomu XIX i XX wieku

Suseł moręgowany może być szkodnikiem upraw, szczególnie zbóż. Jednak liczebność populacji jest tak mała, że zagrożenie praktycznie nie występuje^[5].

Futra susłów były w przeszłości używane w przemyśle futrzarskim. Pierwsze zapisy na temat wykorzystywania znaleźć można w „Opisie obyczajów za czasów Augusta III” Jędrzeja Kitowicza. Autor opisuje, że kontusze bywały podbijane na zimę „popielicami, królikami, pupkami, susłami, kunami i sobolami...”^[29]. Jeszcze w latach 60. XX wieku futra z susła były cenionym surowcem w polskim przemyśle futrzarskim^[30].

Zagrożenia i ochrona

Wymieranie populacji

Spermophilus citellus jest obecnie gatunkiem zagrożonym. W 1985 roku gatunek został uznany w Niemczech za wymarły – za przyczynę ich wyginięcia uznano intensywne zalesianie nieużytków^[4]. W Polsce po wyginięciu całej populacji susła moręgowanego w latach 70. XX wieku podjęto próby reintrodukcji gatunku^[24]. We wszystkich współczesnych europejskich lokalizacjach następuje sukcesywne zmniejszanie się populacji. W optymalnych warunkach życia susła gęstość występowania na danym terenie waha się w przedziale od 18 do 48 osobników na 1 ha, ale są spotykane populacje znacznie zubożone, w których ten współczynnik zawiera się w przedziale 5–14 osobników/ha^[31]. Liczebność całej populacji w Rumunii szacowana jest na 15 tys. Jedynie w Dobrudży odnotowano wzrost wielkości populacji – liczba susłów wzrosła tam po 1989 roku, co jest wiązane z porzuceniem intensyfikacji upraw po transformacji ustrojowej. W Grecji wyginęły populacje obu występujących tutaj podgatunków: S. citellus macedonicus oraz S. citellus graolojenici^[4]. W rejonie bułgarskiej Sofii ze zinwentaryzowanych przed 1985 rokiem 39 lokalizacji występowania susła moręgowanego odnotowano najpierw spadek do 15 kolonii, ale w czasie badań przeprowadzanych w latach 2005–2006 odnaleziono tam już tylko 9 zamieszkałych lokalizacji, z których większość zinwentaryzowano w okolicy małej wsi Żelawa^[32]. W Czechach ze zinwentaryzowanych w 1995 roku 83 lokalizacji S. citellus zoolodzy prowadzący kolejne badania w latach 2000-2001 odnaleźli już tylko 26 z nich^[33]. W 2006 roku populację susła moręgowanego oszacowano w Czechach tylko na 2750 osobników^[4].

Występowanie susła moręgowanego Polsce

Historycznie Spermophilus citellus osiągnął na terenach dzisiejszej Polski swój północny skraj występowania. W drugiej połowie XIX wieku odnotowywano liczne populacje na Śląsku. Gatunek dość powszechnie występował w administracyjnych granicach Wrocławia i w okolicy Przemkowa. W 1900 roku odnotowano istnienie populacji w okolicy Żagania i Głogowa. Było to najdalej na północ wysunięte stanowisko susła moręgowanego. W tym samym okresie zarejestrowano kolonie na Górnym Śląsku: w Popielawie, Mysłowicach, Łabędach i Świbiu. Zaporę do rozprzestrzeniania się gatunku w kierunku północnym stanowiły kompleksy leśne^[8].

Największa znana historyczna kolonia susła moręgowanego w XIX wieku zamieszkiwała teren poligonu wojskowego w Łambinowicach koło Niemodlina. Zwierząt było na tyle dużo, że w latach 80. przyznawano nagrody pieniężne za zabicie susła^[8].

W XX wieku polskie populacje susła moręgowanego znacznie zmalały. W latach 1922–1924 susły były już dość rzadko spotykane w rejencji opolskiej. Wyjątkiem była populacja w okolicy Strzelec Opolskich, ale już w 1938 roku odnotowano tam tylko 10 kolonii. W największej z nich, zlokalizowanej w Tarnowie Opolskim, zinwentaryzowano tylko od 60 do 70 nor, a w sześciu innych koloniach – w Kamieniu Śląskim, Kamionku, Poznowicach, Gogolinie, Żyrowej i w Centawie – od około 30 do 60 nor^[8].

Najwcześniej, bo około 1944 roku, susły moręgowane wyginęły pod Środą Śląską, Ziębicami, Wrocławiem i Zieloną Górą^[8]. Najwięcej kolonii susła wymarło w okresie pomiędzy wybuchem II wojny światowej a rokiem 1962. W 1964 roku Spermophilus citellus występował na Górnym Śląsku już tylko w 25 miejscach, a cała polska populacja liczyła około 60 tysięcy osobników. Największa kolonia susła zajmowała około 300 ha pastwiska – dawnego lotniska wojskowego leżącego między Nakłem, a Izbickiem – na którym suseł moręgowany miał optymalne warunki życia^[34]. Niestety – w 1973 roku zinwentaryzowano łącznie już tylko sześć kolonii. Największa, leżąca koło Kamienia Śląskiego, liczyła kilka tysięcy osobników^[8]. Podczas badań w roku 1983 nie odnaleziono już na tym terenie żadnych śladów życia susła moręgowanego^[35].

Przyczyny wymierania gatunku w Polsce

Główną przyczyną wymierania susła w Polsce była likwidacja dużych obszarów pastwisk i ugorów, a także fragmentacja krajobrazu i przerwanie korytarzy ekologicznych. Na niektórych stanowiskach susły zostały wytępione w wyniku celowej działalności człowieka^[8].

Kolonia koło Nakła wyginęła po zaoraniu pastwiska, prawdopodobnie w 1966 roku. Ostatnie zwierzęta, które szukały schronienia na niezaoranych fragmentach pastwiska, widziano jeszcze w lipcu 1967 roku. Żyjąca w rejonie Gogolina liczna kolonia, zajmująca około 40 ha terenu, została wytępiona w ciągu zaledwie kilku lat – między 1960 a 1967 rokiem. Tereny, na których żyły susły, zaorano z początkiem lat 60., a w roku 1967 nie odnaleziono już ani jednego susła^[8]. W Ligocie Dolnej koło Gogolina teren dawnego lotniska zaorano około roku 1975. Później nie widziano już tam susłów. W latach 70. w Kamieniu Śląskim utwardzono murawę lotniska^[35]. W 1983 roku nie znaleziono już śladów populacji, która jeszcze w 1973 liczyła kilka tysięcy osobników. W podobnych okolicznościach wyginęły pozostałe znane polskie populacje^[8].

Reintrodukcja

Program przywracania susłów moręgowanych w środowisku naturalnym w Polsce jest realizowany przez Polskie Towarzystwo Ochrony Przyrody „Salamandra” we współpracy ze Stowarzyszeniem Ochrony Przyrody BIOS w Opolu, Polskim Towarzystwem Przyjaciół Przyrody „pro Natura” we Wrocławiu i ogrodami zoologicznymi w Poznaniu i Opolu – gdzie prowadzone są hodowle ex situ^[9]. W roku 2004 do Nowego Zoo w Poznaniu sprowadzono do hodowli w celu reintrodukcji pierwsze 9 susłów moręgowanych z ogrodu zoologicznego w Bernie w Szwajcarii (stado hodowlane pochodzi z Węgier), a następnie 32 osobniki odłowione na lotnisku Budakeszi pod Budapesztem^[9]. W roku 2005 sprowadzono 102 susły schwytane na międzynarodowym lotnisku Ferihegy w Budapeszcie, a w roku 2007 ok. 30 osobników pochodzących z międzynarodowego lotniska w Bratysławie^[8]. W lipcu 2011 roku kolejne 54 susły moręgowane, odłowione na lotnisku pod Bratysławą, trafiły do opolskiego zoo^[36].

W 2005 roku 79 susłów – w tym część przywiezionych zwierząt i ich potomstwo – wypuszczono na wolność. Pierwszym stanowiskiem reintrodukcji była łąka między Kamieniem Śląskim a Kamionkiem w województwie opolskim, czyli rejon, gdzie najdłużej zachowała się silna populacja tego gatunku^[8]. Susły wypuszczono najpierw do trzech dużych wolier, aby mogły się spokojnie zaaklimatyzować. Po krótkim czasie zwierzęta zaczęły się podkopywać pod ogrodzeniem wolier i już w sierpniu tego roku można było zobaczyć pierwsze osobniki na wolności^[37]. W 2006 roku w tym samym miejscu wypuszczono kolejną grupę 100 susłów. Od tego też roku na tym stanowisku obserwowano pojawianie się urodzonego na wolności potomstwa wypuszczonych wcześniej susłów. Badania monitoringowe w roku 2012 wykazały na tym stanowisku już ponad 770 czynnych nor.

W 2008 roku rozpoczęto reintrodukcję w województwie dolnośląskim – w Głębowicach k. Trzcinicy Wołowskiej, a w 2010 także w Jakubowie Lubińskim na terenie Przemkowskiego Parku Krajobrazowego. Wszystkie trzy obszary występowania susłów moręgowanych są chronione w ramach sieci Natura 2000^[38], ale tylko obszar „Kamień Śląski” został utworzony specjalnie dla ochrony tego gatunku. W roku 2013 r. rozpoczęto zasiedlanie kolejnego stanowiska w Rościsławicach (woj. dolnośląskie), na łące leżącej poza obszarami chronionymi.

Ochrona gatunku w Polsce

W Polsce S. citellus jest objęty ścisłą ochroną gatunkową. W załączniku do Rozporządzenia Ministra Środowiska w sprawie gatunków dziko występujących zwierząt objętych ochroną^[39] przy nazwie tych zwierząt zaznaczono, że jego ochrona ma pierwszeństwo przed wszelkimi potrzebami gospodarczymi, a gatunek wymaga ochrony czynnej. Zgodnie z zapisami tzw. dyrektywy siedliskowej Unii Europejskiej suseł moręgowany nie tylko podlega ochronie gatunkowej, ale jego siedliska należy też chronić w ramach Europejskiej Sieci Ekologicznej NATURA 2000^[9][11].

W wydanej w 1992 roku „Polskiej czerwonej księdze zwierząt” status susła moręgowanego określono jako „wymarły lub skrajnie nieliczny w jedynej w kraju ostoi reliktowej na Opolszczyźnie, która leży na północnej granicy zasięgu gatunku”. W wydaniu z 2001 roku S. citellus zaliczono do kategorii zagrożenia EXP (Extinct in Poland) – gatunek zanikły lub prawdopodobnie zanikły^[8].

Zobacz też

• ssaki Polski
• suseł perełkowany

Przypisy

Linki zewnętrzne

• Program reintrodukcji susła moręgowanego realizowany przez PTOP „Salamandra”

O Spermophulis citellus é uma pequena espécie de esquilo terrestre que se caracteriza por formas arredondadas, grandes olhos protuberantes e cauda curta.^[1] Vive em colônias escavando galerias subterrâneas para formar sua toca. Em uma superfície de 300 m², pode haver mais de mil buracos de entrada e de saída. Com suas escavações, esses pequenos mamíferos movimentam a terra da superfície, o que favorece a aeração do solo, beneficiando a vegetação.

Distribuição

Pode ser encontrado em toda a Europa Oriental do sul da Ucrânia, Áustria, República Checa, Grécia, Roménia, Bulgária e ao norte até a Polônia.

Referências

Popândăul european (Spermophilus citellus) este o specie de rozătoare din familia Sciuridae și singurul reprezentant european al genului Spermophilus.

Popândăul este o specie endemică a continentului, și un element stepic al faunei europene de mamifere. Trăiește în Palearctica de Vest, fiind singura specie din cele 13 al acestui gen care populează regiuni aflate la vest de Marea Neagră. În secolul 20. limitele arealului popândăului erau: la vest Boemia, la est Marea Neagră, la nord estul Germaniei și sudul Poloniei iar la sud Salonic și Grecia. Specia prezintă o distribuție disjunctă, separată de către Carpați și Canionul Djerdap al Dunării. În România, ca și în majoritatea țărilor din arealul său, popândăul beneficiază de statut legal de protecție favorabil. În Directiva Habitate a Uniunii Europene figurează în anexa II și IV. Este totodată protejat conform Convenției de la Berna, unde figurează în anexa II., dar este prezent și pe Lista roșie a IUCN, unde este încadrat în categoria „vulnerabil”. În Cartea Roșie a Vertebratelor din România este inclus ca specie vulnerabilă. Pe când până în anii 1980 era considerat un dăunător al agriculturii, în prezent este unul dintre cele mai periclitate specii de mamifere din România. Cei mai importanți factori periclitanți sunt dispariția pășunilor cu vegetație scurtă respectiv fragmentarea accentuată a populațiilor. Schimbările în modul de utilizare a terenurilor, precum și diminuarea continuă a numărului animalelor de fermă nu face posibilă perpetuarea pajiștilor cu vegetație ierboasă scurtă, contribuind semnificativ la dispariția speciei. Din aceste cauze, în România popândăul a dispărut din multe locuri unde odinioară era prezent. Așadar, conservarea pajiștilor cu populații de popândău trebuie considerată una dintre prioritățile principale pentru conservarea valorilor naturale ale țării. În regiunea panonică popândăul este într-o stare de conservare extrem de nefavorabilă, fapt datorat gradului ridicat de izolare a coloniilor și a distrugerii habitatelor de către diverse investiții infrastructurale.

Referințe

Acest articol referitor la subiecte din zoologie este un ciot. Puteți ajuta Wikipedia prin completarea sa.

Wikimedia Commons conține materiale multimedia legate de Popândău

Syseľ pasienkový^[2] alebo syseľ obyčajný^[3] (lat. Spermophilus citellus alebo nesprávne Citellus citellus) je poľný hlodavec žijúci v strednej, juhovýchodnej Európe aj na území Slovenska. Výskyt na Slovensku bol doložený na 42,3 % územia.^[3] Bežne sa s ním môžeme stretnúť v okolí letiska M. R. Štefánika neďaleko Ivanky pri Dunaji. Udomácnil sa takisto aj na Dolnom nádvorí Spišského hradu a na lúkach pod ním. Sysle sú priateľské, návštevníci hradu ich kŕmia niekedy aj z ruky. Je to chránené zviera. Žije pri poliach a lúkach. Podľa Medzinárodnej únie na ochranu prírody a prírodných zdrojov syseľ pasienkový patrí medzi zraniteľné druhy, trend celkovej populácie je klesajúci.^[1]

Opis sysľa

Syseľ pasienkový dosahuje dĺžku 20 – 22 cm, chvost 3.8 – 8,3 cm^[2] a patrí do skupiny zvierat označovaných ako hlodavce.^[4] Výrazným znakom tejto skupiny sú predné zuby (z vrchnej a spodnej čeľuste), ktoré si musia neustále obrusovať o rôzne predmety. Telo má pretiahnutý tvar a na konci každej končatiny má pazúriky, ktoré slúžia na vyhrabávanie podzemných skrýš. Farba je rôzna, závisí od ročného obdobia. Najčastejšie sú však kombinácie hnedej, hrdzavohnedej, sivej až po odtiene červenej. Na chrbtovej strane ma biele a tmavé škvrny.^[2] Syseľ má veľmi dobrý zrak.

Výskyt

Žije v Strednej a Východnej Európe, na Slovensku sa vyskytuje už len v niektorých lokalitách.^[2] Obýva najmä stepné oblasti nížin a predhorí. Najradšej má pasienky s nízkou vegetáciou.

Rozšírenie na Slovensku

Zo 429 mapovacích kvadrátov DFS sa celkovo vyskytol v 182 (42,3 % rozlohy Slovenska, do roku 1964 len v 60, 15,3 %) v súčasnosti v nadmorských výškach 100 (Strážne) – 1 020 m n. m. (Pri Kríži, pri obci Telgárt v Nízkych Tatrách).^[3][2]

Spôsob života

Žije v kolóniách, ktoré môžu mať niekoľko desiatok, až stoviek jedincov. Až šesť mesiacov v roku, od októbra do marca^[2], prežije v zimnom spánku. Sysle sú lúčne a poľné hlodavce, ktoré žijú v poľných dierach. Hrabe prechodné a trvalé nory. Má dva vchody, jeden šikmý a jeden kolmý. Vchod meria 7 – 12 cm. Rozmnožuje sa len jeden krát za rok od mája do júna rodia samičky po 25 dňoch gravidity 3 – 8 mláďat. Premnožujú sa v cykloch 7 – 9 rokov.^[2]

Potrava

Živí sa steblami tráv, kvetmi, semenami rastlín a hmyzom.^[2] Sysle si na Slovensku nerobia zásoby.

Ochrana

Je zákonom chránený, spoločenská hodnota je 497.90 € (Vyhláška MŽP č. 579/2008 Z.z.) a prísne chránený aj podľa Bernského dohovoru, príloha II.^[2] Podľa smernice Európskej únie o biotopoch voľne žijúcich živočíchov a voľne rastúcich rastlín patrí medzi druhy, pre ktoré je potrebné vyhlasovať osobitné územia ochrany - územia európskeho významu. Na Slovensku je predmiaetom ochrany v 18-tich územiach európskeho významu.^[5]

Referencie

Iné projekty

• Commons ponúka multimediálne súbory na tému Syseľ pasienkový
• Wikidruhy ponúkajú informácie na tému Syseľ pasienkový

Zdroj

• Coroiu, C., Kryštufek, B., Vohralík, V. & Zagorodnyuk, I. 2008. Spermophilus citellus. In: IUCN 2011. IUCN Red List of Threatened Species. Version 2011.2. . Downloaded on 21 November 2011.

Citellus citellus

Evropska tekunica (znanstveno ime Spermophilus citellus) je vrsta pravih veveric, ki je razširjena od Nemčije na zahodu, do Črnega morja na vzhodu.

Opis

Evropska tekunica je dnevno aktivna stepska žival, ki v dolžino doseže med 20 in 23 cm in tehta med 240 in 340 g. Kožuh je rumeno sive barve. Hrani se s semeni, koreninami, listi in raznimi neletečimi žuželkami, celo s ptičjimi jajci. Je socialna žival, ki živi večinoma pod zemljo v rezvejanih tunelih, na vhod katerih je podnevi nastavljen opazovalec, ki ob nevarnosti z žvižgom opozori druge člane družine. Parjenje poteka v aprilu ali maju. Brejost traja 26 dni. Samice tako kotijo poleti in imajo običajno med pet in osem mladičev. Samci so podobni samicam, le da so nekoliko večji.^[2][3]

Evropske tekunice hibernirajo med jesenjo in mesecem marcem, odvisno od zunanjih temperatur in debeline snežne odeje.

Reference

Sisel (Spermophilus citellus) är en dagaktiv, underjordiskt levande gnagare som tillhör ekorrfamiljen.

Taxonomi

De flesta arterna i det tidigare släktet Spermophilus har efter DNA-studier konstaterats vara parafyletiska med avseende på präriehundar, släktet Ammospermophilus och murmeldjur. Detta släkte har därför delats upp i flera släkten. Kvar i Spermophilus finns endast den gamla världens sislar, som, bland andra, denna art.^[2][3]

Catalogue of Life listar fyra underarter:^[4]

• Spermophilus citellus citellus (Linnaeus, 1766)
• Spermophilus citellus gradojevici (V. Martino & E. Martino, 1929)
• Spermophilus citellus istricus (Calinescu, 1934)
• Spermophilus citellus martinoi (Peshchev, 1955)

Utseende

Siseln är gulgrå på ovansidan och blekgul på undersidan. Kroppslängden uppgår till 19-22 cm förutom svansen som är 5,5-7,5 cm lång. Vikten är mellan 240-340 g. Öronen är mycket små.^[5]

Utbredning

Siseln finns i Östeuropa och Asien till Georgien, Turkiet och Israel.^[6] Dess västligaste förekomst var fram till 1950-talet östra Tyskland där arten idag ska återinföras.

Ekologi

Siseln lever underjordiskt i gångsystem, som den gräver i mjuk jord. Den föredrar stäpplandskap, även odlade sådana.^[5] Den bildar kolonier. Den sover vintersömn från oktober - november till omkring mars, under vilken kroppstemperaturen kan sjunka så lågt som till 8 °C. Parningstiden infaller kort efter vintersömnens slut, och i april till juni får den 3-11^[6] (oftast 5-8) ungar.^[5]

Föda

Siseln lever av fröer, gärna sädeskorn, samt örter, rötter, frukter och bär. Även animalisk föda, bland annat insekter, kan tas.^[6] Maten transporteras i kindpåsar till underjordiska förråd^[5].

Referenser

1. ^ Spermophilus citellus på IUCN:s rödlista, auktor: Coroiu, C., Kryštufek, B., Vohralík, V. & Zagorodnyuk, I. 2008, besökt 17 november 2010.
2. ^ Helgen, Kristofer M.; Cole, F. Russel; Helgen, Lauren E. och Wilson, Don E. ”Generic Revision in the Holarctic Ground Squirrel Genus Spermophilus” (på engelska). Journal of Mammalogy 90 (2). doi:10.1644/07-MAMM-A-309.1. http://www.mammalsociety.org/uploads/Helgen%20et%20al%202009.pdf. Läst 25 februari 2016. Arkiverad 22 oktober 2011 på WebCite
3. ^ Herron, Matthew D.; Castoe, Todd A.; Parkinson, Christopher L. (2004). ”Sciurid phylogeny and the paraphyly of Holarctic ground squirrels (Spermophilus)” (på engelska) (PDF, 2,58 Mb). Molecular Phylogenetics and Evolution 31 (3). PMID 15120398. http://www.snakegenomics.org/CastoeLab/Publications_files/2004_Herron_etal_MPE_Sciuridae.pdf. Läst 25 februari 2016.
4. ^ Roskov Y., Kunze T., Orrell T., Abucay L., Paglinawan L., Culham A., Bailly N., Kirk P., Bourgoin T., Baillargeon G., Decock W., De Wever A. & Didžiulis V., (red.) (2015). ”Species 2000 & ITIS Catalogue of Life: 2015 Annual Checklist.”. Species 2000: Naturalis, Leiden, Nederländerna. http://www.catalogueoflife.org/annual-checklist/2015/search/all/key/spermophilus+citellus/match/1. Läst 4 mars 2016.
5. ^ [a b c d] Bjärvall, Anders; Ullström, Staffan (1995). Däggdjur: alla Europas arter. Stockholm: Wahlström & Widstrand. sid. 86-88. ISBN 91-46-16576-2
6. ^ [a b c] Curry-Lindahl, Kai (1982) [1975]. Däggdjur i färg. Stockholm: Almqvist & Wiksell. sid. 163-164. ISBN 91-20-06724-0

Externa länkar

• Wikimedia Commons har media som rör Sisel.
  Bilder & media

• 1 Середовище проживання
  • 1.1 Статус в Україні
• 2 Зовнішній вигляд
• 3 Спосіб життя
• 4 Етимологія
• 5 Примітки
• 6 Джерела
• 7 Галерея

1. ↑ Webster's New International English Dictionary, 2012. slovar-vocab.com. Процитовано 30.07.2017.

Spermophilus citellus là một loài động vật có vú trong họ Sóc, bộ Gặm nhấm. Loài này được Linnaeus mô tả năm 1766.^[2]

Hình ảnh

Chú thích

Tham khảo

• Thorington, R. W. Jr. and R. S. Hoffman. 2005. Family Sciuridae. pp. 754–818 in Mammal Species of the World a Taxonomic and Geographic Reference. D. E. Wilson and D. M. Reeder eds. Johns Hopkins University Press, Baltimore.
• Phương tiện liên quan tới Spermophilus citellus tại Wikimedia Commons

Bài viết liên quan đến Họ Sóc này vẫn còn sơ khai. Bạn có thể giúp Wikipedia bằng cách mở rộng nội dung để bài được hoàn chỉnh hơn.

• x
• t
• s

Систематика
на Викивидах

Изображения
на Викискладе

Европейский или западный^[1] или серый суслик^[2] (лат. Spermophilus citellus) — грызун рода сусликов.

Внешний вид

Сравнительно мелкий короткохвостый суслик, который лишь немногим крупнее крапчатого суслика: длина тела — 16,5—22,5 см, хвоста — 4,6—7,4 см. Окраска спины серо-буроватая, нередко с заметной желтовато-белой рябью или крапинками. Бока ржаво-желтоватые, брюхо бледного желтоватого оттенка. Вокруг глаз светлые кольца. Хвост на конце обычно имеет тёмную кайму. Защёчные мешки небольшие.

Распространение

Европейский суслик распространен в юго-восточной части Центральной и Восточной Европы: юго-восток Германии, Польша (Силезская возвышенность), Австрия, Венгрия, Чехия, Словакия, отсюда на юго-восток — до европейской части Турции и Молдавия. На Украине встречается в западных областях (Винницкой, Черновицкой и Закарпатской). В Европе в настоящее время редок.

Образ жизни и питание

Европейский суслик встречается в равнинных и горных ландшафтах лесостепной и степной зон. Он селится на пастбищах, целинных, залежных и неудобных для обработки землях (например, сильно каменистых), на окраинах пашен, опушках, в заброшенных садах, у обочин дорог. Избегает сырых участков, берегов водоёмов, местностей с густой древесной и кустарниковой растительностью. На пахотных землях в отличие от крапчатого суслика устраивает только временные норы, разрушаемые при вспашке. Живёт небольшими изолированными колониями, с плотностью населения обычно не выше 7—10 ос./га.

Постоянные норы европейского суслика имеют 1—2 выхода. У половины зверьков ходы в норе только вертикальные, у четверти — только наклонные, у остальных — по одному наклонному и одному вертикальному. Внутри находятся 1—2 гнездовые камеры, выстланные сухой травой; реже их 3—5. Гнездовые камеры располагаются на глубине всего 65—100 см. Такая глубина расположения камер подходит для зимовки, так как на ареале европейского суслика земля редко промерзает глубже 20—35 см. Временные норы суслика обычно простые, 30—50 см длиной, без камеры в конце; используются зверьками как убежища при опасности или для отдыха в жаркое время дня или при дожде. Как правило, зверьки роют их вдоль маршрутов, по которым ходят на кормёжку.

Основной корм европейского суслика — растительный, но в его рационе присутствуют также насекомые и птичьи яйца. После выхода из спячки излюбленной пищей суслика являются луковицы весенних эфемеров. Во второй половине мая его рацион составляют почти исключительно созревающие семена луговых злаков; в конце июня — плоды гераней и других видов степного и пастбищного разнотравья. Суслики охотно поедают ягоды ежевики. В период созревания зерновых культур суслики совершают набеги на поля и поедают семена. Небольшие, узкие поля (шириной 10—15 м) они способны опустошить почти полностью.

Жизненный цикл

От зимней спячки европейский суслик обычно пробуждается в третьей декаде марта — начале апреля, но в годы с ранними вёснами появляется на поверхности уже в начале марта. Первыми, как и у других сусликов, пробуждаются взрослые самцы, последним — молодняк прошлого года. После пробуждения самок начинается гон, который сопровождается драками среди самцов. Беременность длится 25—28 дней; первые детёныши появляются в конце апреля. В выводке их 2—9; средний вес новорожденных — 4,5 г при длине тела 3,5—4 см. На 8—9-й день новорожденные суслики прозревают, к 15—16-му дню покрываются шерстью. Из нор они начинают выходить в конце мая. Расселение молодых зверьков начинается с середины июня, когда их масса достигает 50—60 г. Самки часто роют временные норы около посевов, а молодые их заселяют.

Молодые суслики активны с 9—10 до 15—16 часов; взрослые суслики выходят из нор два раза в сутки — через 1—2 часа после восхода солнца до полудня и с 14—15 часов до захода солнца. Перед началом спячки взрослые суслики из нор выходят реже, иногда по 2—3 дня не появляясь на поверхности. В спячку взрослые самцы и не родившие самки залегают уже в начале июля; кормившие самки — в начале августа, а молодые бывают активными до начала сентября.

Роль европейского суслика в экосистемах из-за сокращения его численности и исчезновения части колоний сильно снизилось. В недавнем прошлом он служил основным кормом для хищных млекопитающих (степной хорёк) и птиц (степной орёл, луни и др.).

Природоохранный статус

В настоящее время ареал европейского суслика состоит из изолированных «островков», площадью от единиц до нескольких десятков гектаров. Он включён в приложении II Бернской Конвенции (1992), Красную книгу Республики Молдова и Красную книгу Украины. Охраняется также в Чехии, Венгрии и Польше.

Суслики массово уничтожались в 19-20 вв. Например, с 1870 г. каждый крестьянин Херсонщины был обязан убить по 5 сусликов с одной десятины земли. В 1885 г. в Херсонской губернии их было уничтожено 7 млн., с 1896 г. против них стали применять отравленную пшеницу. В 1930-х годах в Украине борьба с сусликами разгорелась вновь, только в 1929 г. школьники Украины, по призыву комсомола и школы, лишили жизни 2 млн. этих зверьков. Юннат Ульяновской семилетней школы Ширяевского района Одесской области Леня Миколаенко в 1950 г. самолично уничтожил 4200 сусликов.

С. Бельченко, зам. председателя КГБ СССР при Хрущеве, вспоминая босоногое детство, особенно проникновенно любил вспоминать об уничтожении сусликов: «…подъезжал к этому месту и лил воду в нору, пока вредитель не выскакивал из нее. Здесь оставалась особая сноровка — схватить суслика за шейку и ударить об землю. У меня были ножницы, я должен был отрезать ему ножки, продеть через них иголку с ниткой, что служило доказательством, что я уничтожил грызуна».

В середине 1950-х годов против сусликов был разработан и пущен в производство специальный вариант самолета АН–2, который так и назывался «Самолет для борьбы с сусликами». В апреле 1947 г. Совмин Украины издает постановление «О мерах по борьбе с сусликами», обязывая школы принять участие в их истреблении. Говорилось, что один суслик съедает в год 4 кг зерна. Но почему-то никто не говорил, что это — опавшее зерно.

Примечания

ヨーロッパハタリス（Spermophilus citellus）は、哺乳綱ネズミ目（齧歯目）リス科ジリス属に分類される齧歯類。

分布[編集]

ウクライナ、オーストリア、ギリシャ、スロバキア、セルビア、チェコ、ドイツ南東部、トルコ、ハンガリー、ブルガリア、ポーランド南西部、マケドニア共和国、モルドバ、ルーマニア^{[1][a 1]}

形態[編集]

体長17.6-23センチメートル^[1]。尾長3.8-7.4センチメートル^[1]。体重0.2-0.4キログラム^[1]。背面の毛衣は灰褐色で、黄白色の斑点が入る^[1]。眼の周囲は白い^[1]。腹面の毛衣は黄色い^[1]。

生態[編集]

標高900-2,500メートルにある食性の乏しい開けた環境に生息する^[1]。薄明薄暮性^[1]。地下1メートルの深さにある直径0.2-0.3メートルの巣室と、最大5つの出入り口がある4.5メートルに達するトンネルからなる巣穴の中で単独生活する^[1]。冬季になると巣穴で冬眠し、南部個体群は夏季に休眠する^[1]。

草、根、果実などを食べる^[1]。食物を頬袋に詰め込み、巣穴に運んで貯蔵する^[1]。

繁殖形態は胎生。冬眠が明けて1週間以内に交尾を行う^[1]。妊娠期間は25-26日^[1]。1回に2-9頭の幼獣を年に1回だけ産む^[1]。幼獣は生後20日で開眼し、生後1か月で地表に出るようになる^[1]。

人間との関係[編集]

開発による生息地の破壊、毛皮用や食用の狩猟などにより生息数は減少している^[1]。

参考文献[編集]

関連項目[編集]

• ジリス属

外部リンク[編集]

유럽땅다람쥐(Spermophilus citellus)는 다람쥐과에 속하는 설치류의 일종이다.^[2] 얼룩땅다람쥐와 함께 땅다람쥐속의 유럽을 대표하는 종이다. 다른 모든 다람쥐들처럼 쥐목에 속한다. 우크라이나 남부 지역부터 소아시아와 오스트리아, 체코, 슬로바키아, 세르비아, 그리스, 루마니아, 불가리아, 마케도니아까지 그리고 북쪽으로 폴란드의 유럽 동부 전역에서 발견되지만, 분포 지역은 카르파티아 산맥에 의해 두 지역으로 나뉜다.

계통 분류

다음은 2009년 헬겐(Helgen) 등의 연구에 기초한 계통 분류이다.^[3]

열대땅다람쥐속

영양다람쥐속

바위다람쥐속

황금망토땅다람쥐속

마멋속

캅카스산맥땅다람쥐

작은땅다람쥐

황갈색땅다람쥐

작은땅다람쥐

다우리아땅다람쥐

소아시아땅다람쥐

얼룩땅다람쥐

유럽땅다람쥐

잔존땅다람쥐

붉은뺨땅다람쥐

유럽땅다람쥐

흐린빛깔땅다람쥐

노랑땅다람쥐

붉은뺨땅다람쥐

황갈색땅다람쥐

작은땅다람쥐속

프랭클린땅다람쥐속

프레리도그속

피그미땅다람쥐속

전북구땅다람쥐속

각주