Los camaleones son una familia de pequeños reptiles escamosos. Esisten cerca de 161 especies de camaleones, la mayor parte d'elles n'África al sur del Sáḥara. N'América llámase de cutiu camaleones a llagartos de la familia de los anoles, que nun guarden nengún parentescu especial colos verdaderos camaleones.
Son famosos pola so habilidá de camudar de color según les circunstancies, pola so llingua rápida y allargada, y poles sos güeyos, que pueden ser movíos independientemente l'unu del otru.
El grupu ye bastante antiguu, yá que se conocen fósiles de camaleón procedentes del Paleocenu. La familia ta emparentada cola de los agámidos.
Familia Chamaeleonidae
El términu «camaleón» deriva del llatín chamaeleo, préstamu del griegu χαμαιλέων (khamailéōn), de la mesma compuestu de χαμαί (khamaí) «en tierra» y λέων (léōn) «lleón». La pallabra griega ye un calcu del acadiu nēš qaqqari, «lleón terrestre».[1]
Los camaleones varien grandemente en tamañu, dende los pequeños camaleones de la familia Brookesia los cualos tienen dende 2,9 cm de llargu Brookesia micra hasta los grandes de 80 cm Calumna parsonii. La especie más pequeña vive na islla de Nosy-bé en Madagascar ye Brookesia minima y na so fase adulta difícilmente supera'l centímetru y mediu. Munchos d'ellos tienen adornos na cabeza o na cara como bárabos nasales ya inclusive cuernos como nel casu de Trioceros jacksonii o llargues crestes na parte cimera de la cabeza como Chamaeleo calyptratus. Munches especies presenten dimorfismu sexual y los machos suelen tar más afataos que los sos pares femenines.
Les carauterístiques principales que son compartíes por tola familia son la estructura de les sos pates, los güeyos, la falta d'oyíu y la llingua. Anque nun tengan oyíu esternu son capaces de detectar vibraciones y soníos de baxa frecuencia, d'unos 200Hz.
La familia tien cada pata estremada en dos "deos" principales con un nidiu recubrimientu al centru. Estos deos tán forníos con fuertes garres que-y dan tracción pa engatar en tueros y cañes. Daqué interesante nos camaleones ye qu'ellos tienen dos garres na parte esterior y trés na parte interior nes pates delanteres. Sicasí, nes pates traseres la disposición de los deos ye contraria a la de les pates delanteres.
Los güeyos ye lo que más los estrema ente los reptiles. Cada güeyu ta recubiertu por un párpagu que dexa llibre namái una pequeña área circular nel centru, la correspondiente al iris y la pupila. Pueden mover los sos güeyos, grandes y globosos, independientemente, lo cual brínda-yos una visión de cuasi 360°, con un pequeñu puntu ciegu tres la cabeza. Cuando la presa ye alcontrada dambos güeyos pueden enfocase na mesma direición dándo-yos una visión estereoscópica y una perceición de fondura.
Mover con estrema lentitú. P'atrapar a la so presa utilicen la llingua, que puede ser desaxeradamente llarga y que munches vegaes supera en llargor al so propiu cuerpu. Consiguen llanzar la so perllarga llingua como un proyeutil, con una velocidá y distancia sorprendentes, hasta cuasi un metro en delles especies. Cola so punta pegañosa atrapen los pequeños animales, principalmente inseutos, de los que s'alimenten, inxiriéndolos darréu enteros, como ye común nos reptiles. Namái cola ayuda de la fotografíes d'alta velocidá ye posible reparar esi procesu en detalle.
El so piel ye rica en queratina, lo que presenta una serie de ventayes (n'especial, la resistencia), pero que, lo mesmo que n'otros reptiles, esixe mudes periódiques como única forma de restaurala.
La mayoría de camaleones son ovíparos, pero esisten tamién especies ovovivíparas . Una vegada que la fema ta llista p'asitiar los güevos(3-6 selmanes dempués de la fecundación), baxa escontra'l suelu y empieza a escavar un buecu de 5 a 30 centímetros dependiendo la especie. Depués, sotierra los güevos y dexa el llugar. La cantidá de güevos depositaos varia d'especie n'especie dende'l Brookesia con 2 a 4 güevos hasta'l Chamaeleo calyptratus ponen de 30 a 60 güevos de media. Los güevos tarden en guarar de 6 a 8 meses, sacante Calumma parsonii, en que la so especie la incubación dura 18 meses. Los camaleones algamen el maduror sexual ente 4/5 meses y 8/10 meses (dependiendo de la especie), por casu en Calumma Parsonii lleguen al so maduror sexual ente los dos y trés años, dependiendo del exemplar. Pueden vivir ente 4 ó 5 años, magar delles especies de gran tamañu como los Trioceros melleri y los Calumma parsonii pueden llegar hasta los 15 años.
Delles especies ovovivíparos como Trioceros jacksonii , Trioceros Fuelleborni , Trioceros Rudis , Trioceros Hoehnelii, dan a lluz críes vives. El tiempu de xestación puede variar de 5 a 9 meses dependiendo la especie.
La mayor parte de los camaleones habiten n'África y en Madagascar, anque delles especies tamién s'atopen en partes del sur d'Europa, Sri Lanka, India y Asia Menor. Distintes especies habiten distintos ambientes, como montes, xungles, sabanes y dacuando desiertos y estepes. Créese que los individuos que viven nos sectores mediterráneos europeos deriven d'exemplares introducíos pol home en dómines remotes.
Los camaleones viven, nel so mayor parte, n'ambientes forestales, pero tamién se topen dalgunos en carbaes, y delles especies viven nel suelu, debaxo de les fueyes. Pueden pasar d'un árbol a otru gracies a l'habilidá prensil de la so cola y de les sos pates.
Amás de la carauterística propia de camudar de color, los camaleones tamién camuden de piel como les culiebres, dos veces al añu.
Na península ibérica y n'Europa namái vive'l camaleón común (Chamaeleo chamaeleon), qu'anguaño s'atopa en peligru d'estinción, y que s'atopa en puntos bien concretos de la xeografía española, como n'Andalucía, qu'ocupa la mariña dende Huelva hasta Almería con poblaciones estazaes en dellos puntos o la Rexón de Murcia y en Portugal, concretamente nel Algarve; tamién hai poblaciones n'Italia y Creta. Otra especie que puede atopase n'Europa ye'l camaleón africanu (Chamaeleo africanus) con delles pequeñes poblaciones al suroeste del Peloponeso nel sur de Grecia, onde se cree que ye una introducción dende l'antigüedá, posiblemente dend'Exiptu.
Tolos camaleones son animales diurnos. El so periodu de mayor actividá ye la mañana y el tapecer. Los camaleones nun son cazadores activos. En cuenta d'eso, prefieren sentase, quedándose hores inmóviles, esperando qu'una presa pase pellí. Aliméntense básicamente d'artrópodos y de pequeños vertebraos. En cautividá, tamién comen frutes como papayes, plátanos, y hasta críes de royedores. Pero esa dieta namái ye válida p'animales adultos: les críes son cuasi puramente insectívores.
Los camaleones viven la mayor parte de les sos vides en solitariu, y son bastante agresivos contra otros miembros de la so mesma especie. El vezu solitariu namái ye abandonáu na dómina d'apareamiento, cuando'l machu baxa de los árboles en busca de femes.
Los camaleones pueden morder cuando se-yos provoca, pero'l mordigañu nun ye bien doliosu y en casu de que se produza nun reviste nengún riesgu, basta con desagafar la zona como cualesquier otra ferida o rascuñu.
Delles especies de camaleón son capaces de camudar de color, lo que ye la so carauterística más famosa.
Al contrariu de lo que dalgunos creen, nun son incoloros, nin camuden de color solo acordies con el del ambiente; en realidá, el cambéu d'el so color básicu espresa más de cutiu una condición fisiolóxica (rellacionada cola temperatura o la hora del día) o una condición psicolóxica (provocada pola proximidá d'un eventual adversariu o pareya).
El cambéu de color tamién tien un papel importante na comunicación mientres les lluches ente camaleones: el colores indiquen si l'oponente ta asustáu o furiosu.
Por fuercia, el cambéu de color puede ayudar a la tapecimientu del animal, anque esta nun ye un escurrimientu frecuente, y sí ocasional.
Los camaleones tienen célules pigmentaries especializaes en delles capes de la dermis, so la so epidermis esterno y tresparente. Les célules de la capa cimera, llamaes cromatóforos, contienen pigmentos mariellos y colloraos. So la de los cromatóforos hai otra capa que les sos célules pigmentaries, los guanóforos, contienen una sustanza cristalino ya incolora, la guanina. Los guanóforos reflexen, ente otres coses, el color azul de la lluz incidente. Cuando la capa cimera coles sos cromatóforos determina un color mariellu, la lluz azul reflexada polos guanóforos tiñir de verde (azul + mariello). Entá más embaxo atópase una capa rica en melanóforos, cargaos del pigmentu escuru llamáu eumelanina que tamién tiñe la piel humano. Estos melanóforos regulen el rellumu, ye dicir la cantidá de lluz reflexada. Toes estes célules pigmentaries pueden regular la distribución de los pigmentos que contienen, ampliándola o contraer, lo que da llugar la so vegada a les diferencies de rellumu, tonalidá y dibuxu qu'estremen a los camaleones.
N'América esisten delles especies de llagartos de la familia Polychrotidae que pueden camudar el so color. Por esta carauterística denominóse-yos "falsos camaleones" o a cencielles "camaleones". Pero nun tán emparentaos con esta familia
Los antiguos atribuyíen a esti animal delles propiedaes fabuloses. Dicíen que:
Plinio refier que Demócrito escribió un llibru enteru d'elles.[2]
En tou Occidente, el términu "camaleón" usar nel llinguaxe coloquial como sinónimu d'una persona cambiadiza, qu'afai'l so comportamientu y carauterístiques a les circunstancies. Non siempres el términu tien connotación negativa (de falsedá), pudiendo significar tamién "flexibilidá". Tamién ye bastante utilizáu p'axetivar a bonos actores.
Na simboloxía de delles tribos africanes, el camaleón ye un animal sagráu, vistu como'l creador de la raza humana. Nunca muerre, y cuando s'atopen dalgunu nel camín, estremar con precuru, con mieu a les maldiciones.
Los camaleones son personaxes frecuentes de fábules, onde xeneralmente representen bichos lentos, astutos y pocu confiables.
Unu de los camaleones que se comercialicen en tiendes d'animales ye'l camaleón del Yemen, tamién llamáu camaleón atapecíu (Chamaeleo calyptratus). Poles sos carauterístiques ye de los más resistentes pa tener en cautividá.
Esisten otres especies de camaleón nel mercáu de mascotes. Trioceros jacksonii y Chamaeleo calyptratus son de llueñe los más comunes y atopar frecuentemente criaos en cautiverio. Tamién podemos atopar a Furcifer pardalis, Furcifer lateralis, Calumma parsonii, Trioceros quadricornis y Trioceros melleri. La mayoría de les especies ta llistada nel CITES, lo cual indica que la so esportación ta prohibida o suxeta a estrictes cuotes d'esportación nos sos países nativos. Sicasí, la falta d'órganos de control nos países nativos fai qu'esta llista pierda efectividá.
Los camaleones son una familia de pequeños reptiles escamosos. Esisten cerca de 161 especies de camaleones, la mayor parte d'elles n'África al sur del Sáḥara. N'América llámase de cutiu camaleones a llagartos de la familia de los anoles, que nun guarden nengún parentescu especial colos verdaderos camaleones.
Son famosos pola so habilidá de camudar de color según les circunstancies, pola so llingua rápida y allargada, y poles sos güeyos, que pueden ser movíos independientemente l'unu del otru.
El grupu ye bastante antiguu, yá que se conocen fósiles de camaleón procedentes del Paleocenu. La familia ta emparentada cola de los agámidos.
