Multimedia w Wikimedia Commons Krępnik rdzawoskrzydły (Batis capensis) – gatunek małego ptaka z rodziny krępaczków. Występuje w południowej części Afryki. Nie jest zagrożony wyginięciem.
Po raz pierwszy gatunek opisał Karol Linneusz w 1766. Nadał nowemu gatunkowi nazwę Muscicapa capensis. Holotyp pochodził z Przylądka Dobrej Nadziei[3]. Obecnie (2016) Międzynarodowy Komitet Ornitologiczny umieszcza krępnika rdzawoskrzydłego w rodzaj Batis. Wyróżnia 6 podgatunków[3]. Podgatunki B. c. dimorpha (krępnik górski[4]) i B. c. sola bywają wydzielane do rangi osobnego gatunku. Populacja z góry Namuli (północny Mozambik) uznawana jest za reprezentującą B. c. dimorpha, jednak możliwe, że reprezentuje osobny podgatunek[3].
IOC wyróżnia następujące podgatunki[5]:
Północna granica zasięgu sięga równoleżnika 2°S[6].
Długość ciała wynosi 12–13 cm; masa ciała 8,9–15,6 g[3]. Długości skrzydeł dla nieokreślonej liczby osobników: B. c. capensis – 57,5–63,5 mm; B. c. hollidayi – 57,5–64 mm; B. c. erythrophthalma – 58–63 mm; B. c. kennedyi: samce średnio 65,7 mm, samice – 62,5 mm;[7].
Krępniki rdzawoskrzydłe to bardzo przysadziste ptaki. Mają szarawą głowę, z przodu głowy czarny obszar i czerwonawe tęczówki. Występuje dymorfizm płciowy w upierzeniu. U ptaków obu płci spód ciała biały. U samców przez pierś przebiega szeroki, czarny pasek, a przez skrzydło biały (u ptaków z północy) lub rdzawy (u ptaków z południa zasięgu) pasek skrzydłowy; boki ciała są tego samego koloru, co pasek skrzydłowy u danego osobnika. U samicy zarówno broda, przepaska na piersi, pasek skrzydłowy jak i boki są rdzawe[8]. U samców podgatunku nominatywnego wierzch głowy i kark są łupkowoniebieskie, wyraźnie oddzielone od grzbietu w kolorze umbry. Przedstawicieli B. c. hollidayi odróżnia barwa grzbietu, mniej brązowa, a bardziej oliwkowozielona. Samce po bokach są jaśniejsze, zaś samice mają węższą i jaśniejszą przepaskę na piersi. Reprezentantów B. c. erythrophthalma cechuje stosunkowo jednolity wierzch ciała – szary grzbiet i kuper nie wydają się być bardzo kontrastowe w stosunku do łupkowoszarej głowy. Ptaki podgatunku B. c. kennedyi wyróżnia jaśniejszy, niż u przedstawicieli B. c. erythrophthalma wierzch głowy i kark; do tego mają również bardziej szary wierzch ciała. Spód ciała jest ogółem jaśniejszy, tak jak i boki; samice mają węższy pas na piersi. Paski skrzydłowe są płowe[7].
Krępniki rdzawoskrzydłe łatwo adaptują się do nowych środowisk. Zamieszkują między innymi lasy górskie i lasy wiecznie zielone, zwarte lasy, doliny Niskiego Weldu, zadrzewienia akacji wzdłuż cieków, plantacje, sady i ogrody[9]. Zasiedlają także zdegradowane lasy[3]. Zwykle żerują na niższych gałęziach krzewów i drzew, zbierając bezkręgowce z kory. W ich diecie stwierdzono chrząszcze, motyle i muchówki[9]. Odzywają się długim, monotonnym gwizdem, który wydają z siebie zarówno samce, jak i samice[3].
Okres lęgowy trwa od września do marca, przeważnie w październiku i grudniu. W ciągu roku krępniki rdzawoskrzydłe mogą wyprowadzić 1 lub 2 lęgi[3]. W budowie gniazda uczestniczą oba ptaki z pary. Gniazdo ma formę małego kubeczka o grubych ściankach, budulec stanowi suchy materiał roślinny spojony pajęczynami. Wyściółkę stanowi delikatna materia roślinna lub włosie. Przeważnie gniazdo ulokowane jest na poziomej gałęzi niewielkiego krzewu, na wysokości od 1 do 9 (przeważnie 3) m nad ziemią. Gniazda nie są bardzo osłonięte, mimo tego są trudne do znalezienia ze względu na panującą w zakrzewieniu ciemność. Pisklętami zajmuje się głównie samica, która opiekuje się nimi w gnieździe i karmi pokarmem dostarczonym przez samca. Opuszczają gniazdo w wieku około 16 dni[9].
IUCN uznaje ptaka za gatunek najmniejszej troski (LC, Least Concern) nieprzerwanie od 1994 (stan w 2016). BirdLife International uznaje trend populacji za stabilny[10].
Krępnik rdzawoskrzydły (Batis capensis) – gatunek małego ptaka z rodziny krępaczków. Występuje w południowej części Afryki. Nie jest zagrożony wyginięciem.
