Die kerkkraai (Coloeus monedula, Engels: Western jackdaw, Nederlands: kauw) is ’n sangvoël in die familie Corvidae. Hulle kom voor dwarsoor Europa, Wes-Asië en Noord-Afrika. Hulle migreer nie eintlik nie, hoewel noordelike en oostelike bevolkings in die winter suid migreer. Vier subspesies word erken wat kan verskil wat die kleur van die vere aan die kop en agternek betref. Linnaeus het die spesie eerste amptelik beskryf en dit die naam Corvus monedula gegee.
Kerkkraaie is 34-39 cm lank. Hulle het swart vere, ’n grys agternek en kenmerkende vaalgrys irisse. Hulle gesels graag en word in klein groepe met ’n ingewikkelde sosiale struktuur aangetref in plaasstreke, oop struikgebiede, aan kranse aan die kus en in stede. Nes hul verwante is kerkkraaie intelligent; hulle is al gesien waar hulle gereedskap gebruik. Hulle is omnivore en eet ’n groot verskeidenheid plante en ongewerweldes, sowel as oorskietkos in stedelike gebiede. Kerkkraaie is monogaam en bou eenvoudige neste van stokkies in bome en aan kranse en geboue. Hulle lê sowat vyf vaalblou of blougroen eiers met bruin spikkels op ’n slag wat deur die wyfies uitgebroei word.
Die kerkkraai was een van die baie spesies wat Carl Linnaeus oorspronklik in sy 18de-eeuse werk Systema Naturae beskryf het.[2] Vanweë die voël se veronderstelde liefde om muntstukke op te tel, het Linnaeus dit die binomiale naam Corvus monedula gegee, wat afgelei is van die Latynse stam moneta vir "geld".[3][4] Kerkkraaie word soms in die genus Coloeus geplaas, wat afgelei is van die Griekse woord κολοιός (koloios) vir die voël,[5] hoewel dit in die meeste werke as Corvus geklassifiseer word.[6]
Die Afrikaanse naam kom van die feit dat hulle daarvan hou om hul neste aan geboue soos kerke te maak.
In ’n studie van 2000 is bevind die genetiese verskille tussen kerkkraaie en die ander lede van Corvus is groter as binne die res van die genus.[7] Daarom het Pamela Rasmussen weer die genusnaam Coloeus, wat in 1829 deur Johann Kaup gevestig is,[8] gebruik in haar boek Birds of South Asia (2005).[9] Dit is ook in 1982 deur Hans Edmund Wolters in Duits gebruik.[10] In DNS-studies van 2007 is bevind die kerkkraai en die nabye verwante C. dauuricus van Oos-Rusland en China is basaal tot die kern-Corvus-klade.[11] Sedertdien gebruik die Internasionale Ornitologiese Kongres weer die name Coloeus monedula en Coloeus dauuricus op sy amptelike lys.[12]
Daar is vier erkende subspesies van die kerkkraai.[13][14] Alle Europese subspesies intergradeer waar hul bevolkings ontmoet.[15] C. m. monedula intergradeer byvoorbeeld met C. m. soemmerringii in ’n oorgangstrook wat van Finland suid strek oor die Baltiese lande en Oos-Pole tot in Roemenië en Kroasië.[16]
Die kerkkraai is 34-39 cm lank en is die tweede kleinste lid van die genus Corvus.[18] Die meeste vere is blinkswart, met ’n pers (in die subspesies monedula en spermologus) of blou (in die subspesies cirtensis en soemmerringii) skynsel aan die kroon,[19] voorkop en sekondêre slagpenne, en ’n groenblou skynsel aan die keel, primêre slagpenne en stert. Die wange, agternek en nek is lig- tot silwergrys. Die bene en kort, stewige snawel is swart;[18] laasgenoemde se lengte maak sowat 75% van dié van die res van die kop uit.[19] Die mannetjies en wyfies lyk eenders.[13][20] Kerkkraaie veveer van Junie tot September in die westelike dele van hul verspreidingsgebied en ’n maand later in die ooste daarvan.[17]
Jong voëls se vere is dowwer. Die kop het soms ’n effense groen skynsel en die basis van die vere is daar bruin. Die agterkant en sykante van die nek is donkergrys. Die stert het smaller vere en ’n groenerige skynsel.[21]
Wikimedia Commons het meer media in die kategorie Kerkkraai.
Hierdie artikel is vertaal uit die Engelse Wikipedia
Die kerkkraai (Coloeus monedula, Engels: Western jackdaw, Nederlands: kauw) is ’n sangvoël in die familie Corvidae. Hulle kom voor dwarsoor Europa, Wes-Asië en Noord-Afrika. Hulle migreer nie eintlik nie, hoewel noordelike en oostelike bevolkings in die winter suid migreer. Vier subspesies word erken wat kan verskil wat die kleur van die vere aan die kop en agternek betref. Linnaeus het die spesie eerste amptelik beskryf en dit die naam Corvus monedula gegee.
Kerkkraaie is 34-39 cm lank. Hulle het swart vere, ’n grys agternek en kenmerkende vaalgrys irisse. Hulle gesels graag en word in klein groepe met ’n ingewikkelde sosiale struktuur aangetref in plaasstreke, oop struikgebiede, aan kranse aan die kus en in stede. Nes hul verwante is kerkkraaie intelligent; hulle is al gesien waar hulle gereedskap gebruik. Hulle is omnivore en eet ’n groot verskeidenheid plante en ongewerweldes, sowel as oorskietkos in stedelike gebiede. Kerkkraaie is monogaam en bou eenvoudige neste van stokkies in bome en aan kranse en geboue. Hulle lê sowat vyf vaalblou of blougroen eiers met bruin spikkels op ’n slag wat deur die wyfies uitgebroei word.
Les especies d'aves con nome común en llingua asturiana márquense como NOA. En casu contrariu, conséñase'l nome científicu o de la SEO.
Corvus monedula ye una especie d'ave paseriforme de la familia de los córvidos (Corvidae). Distribuyida a lo llargo d'Europa, l'occidente d'Asia y África del Norte, y ye polo xeneral una especie residente, anque les poblaciones nel norte y l'oriente suelen migrar escontra'l sur nel iviernu. Esisten cuatro subespecies reconocíes que s'estremen principalmente pola coloración del plumaxe de la cabeza y nuca. Linneo foi'l primeru en describir la especie, asignándola'l nome de Corvus monedula. L'analís d'ADN suxure qu'el so pariente más cercanu ye la glayina oriental (Corvus dauuricus), y que constitúi una ramificación temprana del xéneru Corvus, posiblemente lo suficientemente distintu como pa xustificar reclasificación nun xéneru separáu, Coloeus.
La glayina occidental tien un llargor de 34-39 cm, un plumaxe negru con una nuca gris y los irises d'un gris pálidu distintivu. Ye un ave gregaria y vocal, que vive en pequeños grupos con una complexa estructura social. Habita tierres de cultivu, montes abiertos, cantiles costeros y ambientes urbanos, y ye un omnívoru comenenciosu que s'alimenta d'una gran variedá d'invertebraos, materies vexetales, lo mesmo que de les borrafes d'alimentos qu'atopa nes zones urbanes. Ye monógama y constrúi senciellos niales de ramines nos cuévanos d'árboles, cantiles o edificios. La fema pon y guara unos cinco güevos de color azul maciu o azul verdoso con llurdios marrones. Les críes abandonen el nial dientro de cuatro o cinco selmanes.
La glayina occidental foi una de les especies orixinalmente descrites por Carl Linnaeus na so obra del sieglu XVIII Systema Naturae.[2] Por cuenta de la so supuesta afición a recoyer les monedes, Linneo dio-y el nome científicu de Corvus monedula, escoyendo'l nome específicu mǒnēdŭla que se deriva de moneta, el raigañu llatín de la pallabra «moneda».[3][4] El xéneru Coloeus, del griegu antiguu κολοιός (koloios) pa glayina,[5] foi creáu por Peter Pallas en 1766, anque la mayoría de les obres posteriores asitiaron los dos especies de glayina nel xéneru Corvus.[6]
Un estudiu realizáu en 2000 reveló que la distancia xenética ente les glayinas y los demás miembros de Corvus foi mayor que nel restu del xéneru.[7] Esto llevó Pamela Rasmussen a restablecer el nome de xéneru Coloeus nel so llibru Birds of South Asia (2005),[8] un tratamientu tamién utilizáu nuna llista sistemática de 1982 n'alemán por Hans Edmund Wolters.[9] Un estudiu de la filoxenia de los córvidos lleváu a cabu en 2007 comparó les secuencies d'ADN na rexón de control mitocondrial de dellos córvidos. Constatóse que la glayina occidental y la glayina oriental (C. dauuricus) del este de Rusia y China, dambos estrechamente rellacionaos, fueron basales del clado Corvus.[10] Dende entós el Congresu Ornitolóxicu Internacional adoptó los nomes Coloeus monedula y Coloeus dauuricus na so llista oficial.[11] Esisten reportes d'hibridación de los dos especies nel macizu de Altái, el sur de Siberia y en Mongolia. L'analís de l'ADN mitocondrial d'amueses de los rangos básicos de los dos especies demuestra que son genéticamente distintes.[10]
La glayina occidental tien cuatro subespecies reconocíes.[12][13] Toles subespecies europees intergradan nes zones onde les sos poblaciones converxen.[14] C. m. monedula intergrada en C. m. soemmerringii nuna zona de transición que s'estiende de Finlandia escontra'l sur al traviés del Bálticu y l'este de Polonia hasta Rumanía y Croacia.[15]
Con un llargor de 34-39 cm, la glayina occidental ye'l segundu miembru más pequeñu del xéneru Corvus.[21] La mayor parte del plumaxe ye negru relluciente, con un rellumu púrpura (nes subespecies monedula y spermologus) o azul (nes subespecies cirtensis y soemmerringii) na corona,[22] la frente y les plumes secundaries, y un rellumu verde-azul nel gargüelu, plumes de vuelu primaries, y la cola. Les mexelles, la nuca y el pescuezu son de color plata abuxáu hasta gris claru, y les partes inferiores son de color gris cayuela. Les pates son de color negru, como tamién el curtiu y robustu picu,[21] que la so llargor ye aproximao'l 75% del llargor del restu de la cabeza.[22] Tien goches rictales que cubren alredor del 40% del quexal cimeru y el 25% del quexal inferior.[22] Los irises de los adultos son de color abuxáu o blancu plateado, ente que los de les aves xuveniles son de color azul claro, convirtiéndose en marrón enantes del blanquéu que se produz alredor de la edá d'un añu.[21] Dambos sexos son paecíos,[12][23] anque'l plumaxe de la cabeza y el pescuezu de los machos esmorezse más cola edá y la gastadura, especialmente xustu enantes de camudar.[24] Les glayinas occidentales pasen por una muda completa ente xunu y setiembre na parte occidental de la so área de distribución, y un mes más tarde nel este.[16] El rellumu púrpura del capuchón ye más prominente xusto dempués de la muda.[24]
El plumaxe de les aves inmadures ye más apagáu y menos demarcado.[25] La cabeza de les aves nueves ye de color negru sarriu, dacuando con un leve rellumu verdosu, y la base de les plumes ye marrón; la parte posterior y llateral del pescuezu tien un color color gris escuru y les partes inferiores buxu o negru sarriu. La cola tien plumes más estreches con un rellumu verdosu.[24]
Esiste bien poca variación xeográfica nel tamañu de la especie. Les principales diferencies inclúin la presencia o ausencia d'un collar ablancazada parcial na base de la nuca, variaciones nel tonu de la nuca y de les partes inferiores. Les poblaciones d'Asia Central tienen les ales un pocu más grandes y les poblaciones occidentales cunten con un picu daqué más robustu. El plumaxe del cuerpu vuélvese más escuru escontra'l norte, nes rexones de monte y de climes húmedos, y más claru n'otros llugares. Sicasí, la variación individual, sobremanera nos mozos, y tamién mientres los meses que precieden a la muda, de cutiu puede ser mayor que les diferencies xeográfiques.[22]
la glayina occidental ye un volante arteru, capaz de maniobrar en vuelu, picar y entamar. Tien un carauterísticu aletéu desigual, anque esto nun rescampla mientres la migración de les aves.[25] Esperimentos nel túnel de vientu amosaron que la velocidá d'entamo preferida ye ente 6 y 11 metro per segundu y que'l valumbu mengua na midida qu'aumenta la velocidá de vuelu de l'ave.[26] Nel suelu la glayina occidental tien una postura arguta y se pavonea enérxicamente, les sos pates curties dándo-y un andar rápido. Alimentar cola cabeza inclinada escontra baxo o nuna posición horizontal.[25]
Dientro de la so área de distribución, la glayina occidental ye inconfundible; el so picu curtiu y nuca gris son carauterístiques distintives. Sicasí, dende llueñe puede ser confundíu col graya (Corvus frugilegus), y en vuelu cola palombu o chova.[25] En vuelu estremar d'otros córvidos pol so menor tamañu, aletéu más rápido y fondu, y les puntes de ales proporcionalmente más estreches y con menos remeres visibles. Tamién tien un pescuezu más gruesu y curtiu, un picu muncho más curtiu, y frecuentemente vuela en bandaes más apertaes. Estrémase de les choves pol color gris uniforme de la parte inferior de les ales y el color negru del picu y de les piernes.[27] La morfoloxía, el comportamientu y les llamaes de la glayina occidental y la glayina oriental, que los sos rangos asolapar nel oeste d'Asia, son bien asemeyaos. Los adultos son fáciles d'estremar porque la glayina oriental tien un plumaxe de dellos colores. Sicasí, les aves inmadures de dambes especies aseméyense muncho más: dambos tienen un plumaxe escuru y güeyos escuros, anque la especie oriental tiende a ser más escura, con una nuca menos distintiva que la occidental.[28]
La glayina occidental ye un ave que tien capacidaes vocales notables. La llamada principal ye la de contautu o de salutación, frecuentemente dada en vuelu, que se trescribió como un chyak-chyak o kak-kak metálicu y chirriante.[12] Una llamada d'alimentación emitida por adultos pa llamar a les sos críes, o machos cuando ufierten alimentos a les sos pareyes, trescribióse como kiaw o kyow. Les femes faen una versión más ellaborada de la llamada —trescritu como kyaay, tchaayk o giaaaa— cuando pedimien comida de los machos.[29] Bandaes d'aves posaes de cutiu charren, y enantes d'instalase nos dormideros pela nueche, les grandes bandaes suelen producir un ruiu de cacarexada. La glayina occidental tamién produz un avisu d'alarma aspru y elongado,[12] arrrrr o kaaaarr, que s'utiliza p'alvertir la presencia de depredadores o pa hostigarlos.[29] Los pichones empiecen a emitir un nidiu cheep dende la edá d'aprosimao una selmana. La so voz vuélvese más fuerte a midida que crecen, hasta convertise nun gritíu caltriante alredor de los 18 díes d'edá. Dempués, la voz afóndase y anídiase.[30] Dende la edá de 25 díes, los pichones pan de llamar y quédense silenciosos si oyen dalgún ruiu estraño.[31] La glayina occidental tien una bona capacidá d'asonsañar la voz humana, anque polo xeneral el so vocabulariu llindar a unes poques pallabres o frases.[32]
La área de distribución de la glayina occidental estiéndese dende'l noroeste d'África por toa Europa sacante l'estremu norte, y escontra l'este por Asia Central hasta los Himalayes orientales y el llagu Baikal. Nel oriente distribuyir a lo llargo de Turquía, el Cáucasu, Irán, Iraq, Afganistán, Paquistán, y el noroeste d'India.[14] Ye regionalmente estinguíu en Malta y Tunicia.[1] Tien una amplia distribución con una estensión global envalorada d'ente 1 millón y 10 millones de kilómetros cuadraos, y una llarga población global, que solo n'Europa envalórase ente 15,6 y 45 millones.[33] Los censos de les poblaciones d'aves que se llevaron a cabu nes tierres altes marxinales de Gran Bretaña amosaron una crecedera considerable de la población de glayinas occidentales ente los años 1970 y 2010, anque esti aumentu puede tar rellacionáu cola recuperación de periodos anteriores cuando fueron consideraos plagues.[34] Envalórase que la población del Reinu Xuníu algamó 2,5 millones d'aves en 1998, frente a 780.000 en 1970.[35]
La mayoría de les poblaciones son residentes, pero les del norte y del este suelen migrar[15] escontra zones d'ivernada ente setiembre y payares, y tornen ente febreru y principios de mayu.[36] El so rangu espandir escontra'l norte en Rusia hasta Siberia mientres el branu, y se retrae nel iviernu.[12] Son vagamundos nes islles Feroe, sobremanera nel iviernu y la primavera, y de xemes en cuando n'Islandia.[25] N'otros llugares, les glayinas occidentales axuntar mientres l'iviernu nel valle del Ural nel noroeste de Kazakstán, el norte del Caspiu, y la rexón de Tian Shan nel oeste de China. Son invernantes nel valle de Quetta nel oeste de Paquistán,[36] y son vagamundos ivernizos n'El Líbanu, onde fueron rexistraos per primer vegada en 1962.[37] En Siria son vagamundos ivernizos y raramente residentes que se reproducen nesti país.[38] La subespecie soemmerringii distribuyir nel centru-sur de Siberia y l'estremu noroeste de China, ya incidentalmente en Hokkaido, Xapón.[39] Un pequeñu númberu de glayinas occidentales llegó nel nordeste d'América del Norte na década de 1980 y a partir d'entós fueron rexistraos dende les provincies atlántiques de Canadá hasta Pennsylvania.[40] Tamién fueron rexistraos como vagamundos en Xibraltar, Mauritania y Saint Pierre y Miquelon,[1] y unu foi señaláu n'Exiptu.[14]
L'hábitat de la glayina occidental compónse d'estepes con arbolíos, camperes, tierres de cultivu, cantiles costeros y zones urbanes. Espolleta cuando s'estena árees montiegues pa convertiles en campos y árees abiertes.[14] Prefier hábitats con un amiestu de grandes árboles, edificios y terrenes abiertos; dexa los campos abiertos al graya, y les zones más montiegues al glayu (Garrulus glandarius).[25] Una parte de les glayinas occidentales pasen l'iviernu nos parques urbanos, como tamién lo faen otros córvidos como la graya, el cuervu común (C. corax), y la chova gris (C. cornix); les poblaciones que fueron midíes en tres parques urbanos de Varsovia amuesen medríes d'ochobre a avientu, posiblemente por cuenta de les glayinas occidentales qu'emigren ellí dende les zones más al norte.[41] Los mesmos datos de Varsovia, recoyíos dende 1977 hasta 2003, amuesen que la población de glayinas occidentales qu'enviernen multiplicárase por cuatro. Desconozse la causa del aumentu, pero ye posible qu'un amenorgamientu nel númberu de grayes beneficiara a la población llocal de la especie, o les grayes invernantes en Bielorrusia pueden causar el treslláu de les glayinas occidentales escontra Varsovia.[42]
Anque xeneralmente desconfian de los seres humanos nel campu y los montes, les glayinas occidentales son muncho menos cauteloses nes zones urbanes.[43] Al igual que les pegues,[44] tienen la fama de recoyer oxetos brillosos, como xoyes, p'atropalos nos sos niales.[45] John Gai, na so obra La ópera del vagamundu, señala que «Un suxetu cobiciosu, como una glayina, roba lo que nunca foi fechu pa esfrutar, pol bien de despintalo».[46] La obra The Expedition of Humphry Clinker de Tobias Smollett inclúi un bilordiu sogón que diz: «Ye ingrato como un gochu, cobiciosu como una utre, y lladrón como una glayina».[47]
Como son altamente gregaries, les glayinas occidentales xeneralmente formen bandaes de distintos tamaños, y les pareyes, que s'establecen pa tola vida, suelen permanecer xuntos nestes bandaes.[48] El tamañu de les bandaes aumenta na seronda y al atapecer cuando les aves axuntar en dormideros comunales,[12] onde pueden axuntase hasta miles d'aves. En Uppsala, Suecia, rexistráronse 40.000 glayinas occidentales nun solu dormidero ivernizu, onde les pareyes suelen quedase xuntos cuando s'instalen pela nueche.[43] Frecuentemente axúntense con chovas cenicientes[23] o grayas,[25] esti últimu particularmente mientres la migración o nos dormideros.[49] Esisten rexistros de que busquen alimentos xuntu col estornín pintu (Sturnus vulgaris), el avefría europea (Vanellus vanellus), y la gavilueta cana (Larus canus) nel noroeste d'Inglaterra.[49] Les bandaes son depredados de manera coordinada por pareyes de ferres borní (Falco biarmicus), anque les bandaes más grandes pueden refugar a los depredadores.[50] glayinas occidentales dacuando hostigan y estornen a áves de mayor tamañu qu'elles, como la pega común, el cuervu común, o'l alimoche común (Neophron percnopterus); una de les glayinas emite una llamada d'alarma que sollerta a los sos conxéneres que s'axunten p'atacar en grupu.[31] Dacuando, una glayina occidental enferma o mancada ye atacada hasta que muerre.[51]
Nel so llibru King Solomon's Ring (L'aniellu del Rei Salomón), Konrad Lorenz describió y analizó les complexes interacciones sociales nuna bandada de glayinas occidentales pela redolada de la so casa n'Altenberg, Austria. Pa identificales, asitió aniellos nes pates y enxaular nel iviernu pa torgar la so migración añal fora d'Austria. Afayó que les aves tienen una estructura de grupu xerárquica llinial, na cual los individuos de más altu rangu apoderen les aves de menor rangu y les pareyes comparten el mesmu rangu.[52] Los machos nuevos establecen la so posición social individual enantes d'empareyar coles femes. Tres l'axugamientu, la fema asume la mesma posición social que la so pareya. Les femes non empareyaes son los miembros más baxos de la xerarquía, y son los postreros en tener accesu a alimentos y abrigu.[52] Lorenz reparó un casu nel qu'un machu ausente mientres les lluches de dominancia y axugamientu, tornó a la bandada, convertir nel machu dominante, y escoyó una de los dos femes ensin empareyar como pareya. Esta fema darréu asumió una posición dominante na xerarquía social y demostrar picotiando a otros. Según Lorenz, el factor más significativu nel comportamientu social ye la comprehensión inmediata ya intuitiva de la nueva xerarquía per caúnu de los miembros de la bandada.[52]
La xerarquía social nes bandaes determinar al traviés de la suplantación, la llucha, y el comportamientu agonístico. Na postura pico enriba», la glayina occidental inclina'l picu y la cabeza escontra riba y alisa el so plumaxe. Indicando tantu apandamientu como asertividad, la postura utilizar poles aves que deseyen entrar en bandaes d'alimentación. La postura pico embaxo» ye un comportamientu agonístico común nel cual l'ave baxa'l picu y alza les plumes de la nuca y cabeza, y dacuando llevanta llixeramente les nales. Les glayinas occidentales de cutiu enfréntense con esta postura hasta qu'unu recula o hasta que se produz una engarradiella. Na postura agonística palantre» l'ave caltién el so cuerpu en posición horizontal y llanza les sos cabeza palantre. Nes versiones mas intenses, el páxaru riza les sos plumes y espande o llevanta la cola y les nales. Esti estremu vese cuando s'enfrenten por niales o femes.[53] Na postura defensiva-amenazante» l'ave baxa la cabeza y el picu, espande la cola y alza les plumes. La suplantación» ye onde un áve muévese y mueve a otra d'una de percha. L'otru páxaru xeneralmente retírase ensin recurrir a una engarradiella. Cuando s'engarren, les glayinas occidentales suelen llanzase sobre l'adversariu colos pies primeru, sobre lo cual lluchen colos pies enxareyaos, picotiando l'unu al otru. Los demás axúntense y llamen ruidosamente.[54]
La glayina occidental convida la so pareya a afechala amosando la so nuca y erizando les plumes de la cabeza. Les aves afechen principalmente la cabeza y el pescuezu del otru. L'afecháu mutuu ye un comportamientu que cuasi siempres se practica ente les aves que formen una pareya.[54]
Busca alimentos principalmente nel suelu en zones abiertes y en cierta midida nos árboles.[14] Tamién visita los basureros, cubos de basura, cais y xardinos, más de cutiu ceo na mañana cuando ye mas sele.[14] Utiliza dellos métodos d'alimentación, como saltar, picotiar, voltar y disperasar tarrones, sondiar el suelu, y de xemes en cuando escavar el suelu. Les mosques alredor de los estiercoles de vaca príndense saltando dende'l suelu, o dacuando llanzándose verticalmente dende unos pocos metros sobre la palmadita de la vaca. De normal nun estrayi les lombriz del suelu, sinón recoyer del suelu recién llabráu.[55] Monta sobre los llombos d'oveyes y otros mamíferos, en busca de cachiparros y pa recoyer llana o pelo pal so nial, y suel atrapar formigues voladores en vuelu.[28] En companza con otros córvidos, la glayina occidental pasa más tiempu esquizando y voltando oxetos col so picu; tamién tien un picu más rectu y menos curváu escontra baxo, según una visión binocular aumentada que ye ventaxosa pa la so estratexa d'alimentación.[56]
Suel alimentase de pequeños invertebraos d'hasta 18 mm de llargor, que s'atopen percima del suelu, incluyendo delles especies d'escarabayu (en particular los coleópteros del xéneru Melolontha,[57] y les canesbes y pupes de gorgoyos.[55]), especies de Diptera, y Lepidoptera, según cascoxos y arañes. Dacuando come pequeños royedores, esperteyos,[58] los güevos y los pitucos d'aves, y carroña, por casu d'animales atropellaos. Tamién consume materia vexetal, incluyendo granos de granxa (cebada, trigu y avena), les granes de yerba, bayes de sabugu, abiyotes, y diverses frutes cultivaes.[55] L'exame de les monizueles de glayinas occidentales cazaos en Xipre mientres la primavera y el branu reveló una dieta compuesta de ceberes (principalmente trigu) ya inseutos (sobremanera billorios y escarabayos).[59] En promediu la dieta compónse de 84% de material vexetal, sacante mientres la cría, cuando los inseutos son la principal fonte d'alimentu.[28] Un estudiu que se llevó a cabu nel sur d'España y qu'esaminó los gránulos de la graya occidental, afayó que contienen cantidaes significatives de fragmentos de siliciu y calciu qu'ayuden na dixestión de los alimentos d'orixe vexetal y pal suministru de calciu.[60]
Ye un áve comenenciosu y altamente adaptable que varia la so dieta notablemente dependiendo de les fontes d'alimentos disponibles.[61] Esisten rexistros de que comió los güevos y pitucos de la calandria común (Alauda arvensis),[62] pardela pichoneta (Puffinus puffinus), alca común (Pitorru torda), arao común (Uria aalge), garza real (Ardea cinerea),[57] palombu bravíu (Columba livia),[63] y tórtola turca (Streptopelia decaocto).[57] Un estudiu de campu llevao a cabu nun gran basureru nes contornes de Lleón nel noroeste d'España, amosó que les glayinas occidentales suelen alimentase ellí ceo na mañana y al atapecer, y que participen en dalgún grau de cleptopasitismo.[64] Esisten informes de qu'el ferre sacre (Falco cherrug) robó alimentos de les glayinas occidentales sentaes nes llinies d'alta tensión en Vojvodina en Serbia.[65]
Les glayinas occidentales practiquen la repartida activa d'alimentos —onde la iniciativa pa la tresferencia mora col donante— con un númberu de indivíduos, independientemente del so sexu o parentescu. Tamién suelen compartir más d'un alimentu preferíu que d'un alimentu menos preferíu.[66] Pa la mayoría de les aves, la entrega activa d'alimentos asítiase principalmente nel ámbitu de l'atención parental y del cortexu. Les glayinas occidentales amuesen niveles d'entrega activa muncho más altos que los que fueron documentados pa otres especies, incluyendo los chimpancés. Anque nun se conoz por completu la función d'esti comportamientu, concluyóse que nun tien rellación cola nutrición, y que paez compatible cola hipótesis del mutualismo, la reciprocidá y el fuximientu de hostigamiento. Suxurióse tamién que la entrega de comida puede ser motiváu pola meyora de prestíu.[67]
Algama'l maduror sexual nel segundu añu. L'analís xenéticu de pareyes y críes nun amuesa evidencia de cópules extrapareja,[48] y esiste poca evidencia de sepación de pareyes, inclusive dempués de delles instancies de fracasu reproductivu.[68] Anque delles pareyes dixebrar nos primeros meses del axugamientu, cuasi toles pareyes qu'algamen los seis meses siguen xuntos pa tola vida.[49] Les aves viudes o dixebraes de cutiu vense espulsaes de los sos niales o territorios y son incapaces de criar les niaraes soles.[49]
Les glayinas occidentales suelen criar en colonies, y les pareyes collaboren p'atopar un sitiu de anidación fayadizu, que depués protexen contra otres pareyes y depredadores mientres la mayor parte del añu.[68] Añeren nos cuévanos de los árboles, en cantiles, n'edificios ocupaos o en ruines y en chimenees, ye dicir sitios que la so carauterística común ye qu'ufierten proteición pal nial. La disponibilidad de sitios de anidación fayadizos inflúi la so presencia nuna llocalidá.[25] Tamién añeren nos campanarios de les ilesies, un fechu reportáu en versu pol poeta inglés del sieglu XVIII William Cowper:
A great frequenter of the church,Xeneralmente una pareya constrúi'l nial asitiando palitos nun resquiebru pa formar una plataforma que sirve de base pa la construcción del nial.[51] Esti comportamientu llevó al bloquéu de chimenees ya inclusive resultó en niales cayendo na chimenea, dacuando coles aves.[70] Les plataformes de los niales pueden algamar un tamañu impresionante. Asina, John Mason Neale menta qu'un sacristán dió permisu a un emplegáu a llevase, pa usu propiu, tou lo que les glayinas punxeren na torre: y una vegada llevóse a casa dos carretaes de bona lleña, amás d'una gran cantidá de basura que tiró».[71] Na so obra The Natural History and Antiquities of Selborne (La Historia Natural y Antigüedaes de Selborne), Gilbert White señala que les glayinas occidentales añeraron nos resquiebros debaxo de los dinteles de Stonehenge, y describe un exemplu nel qu'utiliza una lluriga de coneyu como sitiu de anidación.[72] Nos Países Baxos, mueve al cárabo (Strix aluco) con al respective de sitios de anidación.[73] Tamién puede utilizar los antiguos sitios de anidación del pito negru (Dryocopus martius)[74] y de la palombu zurita (Columba oenas).[54] Les colonies de cría pueden supplantar a les de la chova piquirroja, pero de la mesma pueden ser espulsaos por córvidos más grandes, como la chova negra, el graya o la pega común.[54]
Los niales son revistíos con llana, pelos, yerba muerta y munchos otros materiales.[75] Los güevos son más claros que los d'otros córvidos,[76] y tienen un color azul claru satinado o azul verdoso, con llurdios más escuros que van de marrón escuro a oliva o gris violeta.[77] El tamañu y pesu de los güevos varia llixeramente ente les subespecies; les de la subespecie monedula tienen un promediu de 35.0 x 24.7 mm y 11.1 g, les de la subespecie soemmerringii 34,8 x 25,0 mm y 11,3 g, y les de la subespecie spermologus 35,0 x 25,2 mm y 11,5 g.[77] Polo xeneral les puestes compónse de 4 o 5 güevos,[75] anque un estudiu eslovaca rexistró puestes de 2 a 9 güevos.[78] La fema guara los güevos mientres 17 a 18 díes hasta la eclosión. Les críes nacen como pitucos desnudos altriciales, que dependen dafechu de los adultos pa la so alimentación. Abandonen el nial dempués de 28 a 35 díes,[75] y los padres siguen alimentándolos mientres otros cuatro selmanes.[49]
Los güevos eclosionen de forma asincrónica y l'incubación empieza enantes de la finalización de la puesta. Esto de cutiu conduz a la muerte del últimu pitucu si la disponibilidad d'alimentos ye baxa, como los padres nun suelen gastar muncha enerxía na alimentación d'un pitucu que tien poca probabilidá de sobrevivir.[79] Ye bien raru que se produza una puesta de reemplazu nel escurrimientu d'un fracasu de cría.[77]
El críalo européu (Clamator glandarius) ye un parásitu de puesta, y esisten rexistros que depositó los sos güevos nos niales de la glayina occidental n'España ya Israel.[80][81] Los niales son depredados pol cuervu común n'España, el cárabo común y la papalba (Mustela nivalis) n'Inglaterra, y l'aguarón pardu (Rattus norvegicus) en Finlandia.[82] En Suecia, la foína (Martes martes) incursioná los niales aisllaos, pero tien menos ésitu cuando son parte d'una colonia.[74]
Les glayinas occidentales aprendieron a abrir les tapes d'aluminiu de les botelles de lleche que los llecheros dexaron delantre les puertes de les cases n'Inglaterra. Como la bacteria Campylobacter jejuni foi atopada nel picu y la cloaca de l'ave, esiste'l riesgu de que la lleche contamínese cuando la beben. Esta actividá venceyar a casos de gastroenteritis Campylobacter en Gateshead, nel nordés d'Inglaterra,[83] y llevó el Departamentu de Salú a emitir el conseyu de nun consumir la lleche de botelles abiertes poles aves, y encamentar que se tomara midíes pa torgar que les aves pudieren abrir les botelles.[84] La glayina occidental foi tamién venceyáu al biltu d'una enfermedá gastrointestinal n'España que causó delles muertes ente los seres humanos. Mientres el post mortem d'una ave afeutada, llogróse aisllar un poliomavirus del bazu. Aparentemente la enfermedá foi una coinfección con Salmonella, y el virus recibió provisionalmente el nome poliomavirus del cuervu (CPyV).[85] Aislláronse bacteries filamentosas segmentadas del intestín delgáu d'una glayina occidental, pero desconoz el so papel patogénico.[86]
Nel folclore de la Grecia Antigua, creíase que la glayina occidental podía ser prindada con un platu d'aceite por ser una criatura narcisista que cayería al mirar el so propiu reflexu.[88] Nes Fábules de Esopo, la glayina encarna la vanidá en «La graya vanidosa», na que trató de convertise nel rei de los páxaros, afatándose coles plumes d'otres aves, pero se avergüenzó cuando estes cayeron.[87] Otra fábula destaca la so babayada, como la glayina que se muerre de fame al esperar que maurezan los figos na figal.[89] Un antiguu adaxu griegu y romanu diz «Los cisnes van cantar cuando les glayinas cállense», lo que significa que les persones educaes o sabies van falar namái dempués de que los necios vuélvense seles.[90] La mítica princesa Arne Sithonis foi sobornada con oru pol rei Minos de Creta, y castigada pola so cobicia polos dioses que la tresformaron nuna glayina igualmente avariciosa, qu'inda sigue buscando oxetos brillosos.[91]
Na so obra poética Amores, el poeta romanu Ovidiu describe les glayinas como precursores de l'agua.[89] Pliniu menta que los tesalios, ilirios y lemnios apreciaron les glayinas occidentales porque destruyeron los güevos de saltapraos. Esiste tamién una lleenda que menta que los vénetos sobornaron les grajilas pa evitar qu'estropien los sos cultivos.[88]
En delles cultures, créese qu'una glayina nel techu prediz un nuevu apuerto; alternativamente, una glayina qu'añera nel techu, o que cai na chimenea, ye consideráu un presaxu de muerte, y cruciala sería un presaxu de mala suerte.[89] Esiste tamién la creencia qu'una glayina nes aspes d'una torre de catedral ye un presaxu d'agua. L'historiador del sieglu XII Guillermo de Malmesbury grabó la hestoria d'una muyer que, al oyer una glayina charrando «con más fuercia de lo habitual», palideció tarreciendo sufrir una «tarrecible calamidá», y que «el mensaxeru de la so desgracia llegaría entá mientres taba hablándo».[92] Enantes la superstición checa sostuvo que al ver a glayinas engarrándose, diba siguir la guerra, y que les glayinas dexaron de construyir niales en Sázava dempués de ser desterráu por San Procopio.[93]
Nel folclore galés la glayina foi consideráu un ave sagrada por añerar nos campanarios d'ilesies, y creíase que'l diañu refugar precisamente por esta razón.[94] Una creencia del sieglu XIX en The Fens sostuvo que ver a una glayina en camín a una boda yera un bon badagüeyu pa la novia.[95] Les persones nacíes dientro de les muralles de la ciudá de Conwy nel norte de Gales son moteyaos «Jackdaws» («glayinas») poles glayinas que viven nes muralles. Inclusive hubo un Jackdaw Society («Sociedá de glayinas»), formáu en 1976 y disueltu en 2011.[96][97]
La glayina apaez nel antiguu escudu la ciudá de Hálych n'Ucraína, y presumir que'l nome de la ciudá derivar de la pallabra eslavu oriental pa esti páxaru.[98] L'escritor Milan Kundera señala na so obra El llibru de la risa y l'olvidu (1979) que'l padre de Franz Kafka tenía un lletreru en frente de la so tienda con una glayina pintada al pie del so nome, yá que «kavka» significa «glayina» en checu.[99]
Como foi consideráu una plaga, la glayina occidental foi cazáu, anque non tantu como otros córvidos.[100] A principios de 1500, dempués d'una serie de males colleches n'Inglaterra, Enrique VIII promulgó'l «Vermin Act» (Llei de bichos) en 1532, nel cual «ordenó que s'estermine les glayinas, los cuervos y les grajas» («ordeyned to dystroye Choughes (i.y. jackdaws), Crowes and Rokes») pa protexer los cultivos de granos de la so depredación. La glayina occidental yera vultable, yá que tamién favoreció les frutes, especialmente les cereces. La llei de 1532 nun s'aplicó de manera sistemática, pero Elizabeth I primulgó el Act for the Preservation of Grayne (Llei pa la preservación de granos) en 1566, que s'aplicó de manera más rigorosa. Por considerase una amenaza a los cultivos de granos y pol so enclín d'añerar nos campanarios, la especie foi cazada hasta mediaos del sieglu XX, especialmente nel condáu de Norfolk. Tamién foi esterminada nes finques de caza, por depredar los güevos nos niales d'otres aves.[101] Sicasí, nuna tesis de 2003, sobre la opinión pública relativu a los córvidos, Antonia Hereth señala que'l naturalista alemán Alfred Brehm consideró la glayina occidental un páxaru adorable, y nun mentó un impautu negativu d'esta especie na agricultura.[102]
Nel Reinu Xuníu, la glayina occidental ye una de les poques aves que pueden ser atrapaes o utilizaes como señuelo. Les otres especies de plagues que pueden ser controlaes pola captura son la chova negra, el glayu, la pega y el graya. Una persona autorizada tien de cumplir colos requisitos de la Wildlife and Countryside Act 1981 (Llei de la vida montesa y campu de 1981) y nun precisa demostrar que les aves fueron una molestia enantes d'atrapales.[103] A partir de 2003 la glayina occidental foi catalogada como una posible especie pa la caza empobinada na Directiva d'Aves de la Xunión Europea, y les asociaciones de caza alemanes tuvieron promoviendo la caza d'esta especie.[102] En Xipre ye dexáu matar la glayina occidental mientres la primavera y el branu yá que se cree (equivocadamente) que s'alimenta d'aves de caza.[59]
Esta páxina forma parte del wikiproyeutu Aves, un esfuerciu collaborativu col fin d'ameyorar y organizar tolos conteníos rellacionaos con esti tema. Visita la páxina d'alderique del proyeutu pa collaborar y facer entrugues o suxerencies. Les especies d'aves con nome común en llingua asturiana márquense como NOA. En casu contrariu, conséñase'l nome científicu o de la SEO. Corvus monedula ye una especie d'ave paseriforme de la familia de los córvidos (Corvidae). Distribuyida a lo llargo d'Europa, l'occidente d'Asia y África del Norte, y ye polo xeneral una especie residente, anque les poblaciones nel norte y l'oriente suelen migrar escontra'l sur nel iviernu. Esisten cuatro subespecies reconocíes que s'estremen principalmente pola coloración del plumaxe de la cabeza y nuca. Linneo foi'l primeru en describir la especie, asignándola'l nome de Corvus monedula. L'analís d'ADN suxure qu'el so pariente más cercanu ye la glayina oriental (Corvus dauuricus), y que constitúi una ramificación temprana del xéneru Corvus, posiblemente lo suficientemente distintu como pa xustificar reclasificación nun xéneru separáu, Coloeus.
La glayina occidental tien un llargor de 34-39 cm, un plumaxe negru con una nuca gris y los irises d'un gris pálidu distintivu. Ye un ave gregaria y vocal, que vive en pequeños grupos con una complexa estructura social. Habita tierres de cultivu, montes abiertos, cantiles costeros y ambientes urbanos, y ye un omnívoru comenenciosu que s'alimenta d'una gran variedá d'invertebraos, materies vexetales, lo mesmo que de les borrafes d'alimentos qu'atopa nes zones urbanes. Ye monógama y constrúi senciellos niales de ramines nos cuévanos d'árboles, cantiles o edificios. La fema pon y guara unos cinco güevos de color azul maciu o azul verdoso con llurdios marrones. Les críes abandonen el nial dientro de cuatro o cinco selmanes.
Evit sterioù all ar ger kavan, gwelit ar pennad Kavan (disheñvelout).
Ar gavan-tour[1] (liester : kavaned-tour)[2],[3] a zo ur spesad golvaneged, Coloeus monedula an anv skiantel anezhañ.
Anvet e voe Corvus Monedula (kentanv) da gentañ-penn (e 1758)[4] gant an naturour svedat Carl von Linné (1707-1778), diwar al latin moneta, "moneiz" abalamour ma vezont desachet gant traezoù skedus, dres evel ma vez ar piged[5].
Un neizhiad Coloeus monedula War-dro 32 cm eo ment krenn al labous. Bihanoc'h eget ar vran zu hag ar frav du eo, ha gris eo e gilpenn.
Un arliv rous zo da stuc'h ar re vihan.
E miz Ebrel ha miz Mae e sav ar c'houblad laboused o neizh gant bleñchoù en un toull en ur wezenn, ur garreg, un ti, ur siminal, pe c'hoazh e toull ul lapin. En neizh e lakaont un doublenn savet diwar c'hloan, reun ha foenn. Bras-spontus e c'hall an neizh bezañ, betek 2,40 m a led, 1.20 m a hed hag 1.20 m a sav.
Ul labous strollgar eo, alies e kaver ur c'halz neizhioù tost an eil d'egile.
En neizh e vez dozvet etre 4 ha 6 vi glaswer tarchoù rous, du ha gris warno.
Hollzebrer eo ar spesad : amprevaned, biskoul, buzhug, ed, frouezh, had, melc'hwed, ploged, tousegi, vioù ha ya gantañ.
Evel ar brini all, boas eo da guzhat boued ha traoù bihan all (skedus peurliesañ) a zedenn e selloù.
Er maezioù e vev al labous e koadoù bras hag e tevennoù. Er gourliorzhoù en e gaver ivez, koulz hag er c'hêrioù hag er c'hêriadennoù, ma plij dezhañ annezañ ar savadurioù uhel (tourioù-ikiz, befrezoùhag all), alese e anv.
Ar spesad a gaver ar pevar isspesad[6] anezhañ :
.jpg)
Evit sterioù all ar ger kavan, gwelit ar pennad Kavan (disheñvelout). Ar gavan-tour (liester : kavaned-tour), a zo ur spesad golvaneged, Coloeus monedula an anv skiantel anezhañ.
Anvet e voe Corvus Monedula (kentanv) da gentañ-penn (e 1758) gant an naturour svedat Carl von Linné (1707-1778), diwar al latin moneta, "moneiz" abalamour ma vezont desachet gant traezoù skedus, dres evel ma vez ar piged.
Aderyn a rhywogaeth o adar yw Jac y do (sy'n enw gwrywaidd; enw lluosog: jac dos) a adnabyddir hefyd gyda'i enw gwyddonol Corvus monedula; yr enw Saesneg arno yw Jackdaw. Mae'n perthyn i deulu'r Brain (Lladin: Corvidae) sydd yn urdd y Passeriformes.[1] Dyma aderyn sydd i'w gael yng ngwledydd Prydain, ond nid yng Nghymru.
Talfyrir yr enw Lladin yn aml yn C. monedula, sef enw'r rhywogaeth.[2]
Gellir adnabod y Jac-y-do yn weddol hawdd. Mae'n un o'r lleiaf o deulu'r brain, 34–39 cm o hyd. Du yw'r rhan fwyaf o'r plu, ond mae'r bochau a'r gwddf yn llwyd golau. Yn wahanol i'r rhan fwyaf o deulu'r brain, mae'r llygaid yn wyn. Fel rheol maent yn casglu at ei gilydd yn heidiau, weithiau gannoedd gyda'i gilydd.
Maent yn hoffi cymysgedd o goed a thir agored, ac fel rheol maent yn bwydo ar lawr gan gymeryd unrhyw bryfed neu anifeiliaid bychain eraill, a hefyd hadau a grawn. Maent yn aml yn nythu ar glogwyni, weithiau nifer fawr gyda'i gilydd, ond adeiledir nythod mewn coed neu hen adeiladau hefyd, ac ambell dro mewn corn simddai. Dodwir 4-5 o wyau.
Mae'r Jac-y-do yn aderyn cyffredin ac adnabyddus yng Nghymru.
Mae'r jac y do yn perthyn i deulu'r Brain (Lladin: Corvidae). Dyma rai o aelodau eraill y teulu:
Rhestr Wicidata:
rhywogaeth enw tacson delwedd Aderyn rhisgl Falcunculus frontatus Aradrbig Eulacestoma nigropectus
.JPG)
Aderyn a rhywogaeth o adar yw Jac y do (sy'n enw gwrywaidd; enw lluosog: jac dos) a adnabyddir hefyd gyda'i enw gwyddonol Corvus monedula; yr enw Saesneg arno yw Jackdaw. Mae'n perthyn i deulu'r Brain (Lladin: Corvidae) sydd yn urdd y Passeriformes. Dyma aderyn sydd i'w gael yng ngwledydd Prydain, ond nid yng Nghymru.
Talfyrir yr enw Lladin yn aml yn C. monedula, sef enw'r rhywogaeth.
Gellir adnabod y Jac-y-do yn weddol hawdd. Mae'n un o'r lleiaf o deulu'r brain, 34–39 cm o hyd. Du yw'r rhan fwyaf o'r plu, ond mae'r bochau a'r gwddf yn llwyd golau. Yn wahanol i'r rhan fwyaf o deulu'r brain, mae'r llygaid yn wyn. Fel rheol maent yn casglu at ei gilydd yn heidiau, weithiau gannoedd gyda'i gilydd.
Maent yn hoffi cymysgedd o goed a thir agored, ac fel rheol maent yn bwydo ar lawr gan gymeryd unrhyw bryfed neu anifeiliaid bychain eraill, a hefyd hadau a grawn. Maent yn aml yn nythu ar glogwyni, weithiau nifer fawr gyda'i gilydd, ond adeiledir nythod mewn coed neu hen adeiladau hefyd, ac ambell dro mewn corn simddai. Dodwir 4-5 o wyau.
Mae'r Jac-y-do yn aderyn cyffredin ac adnabyddus yng Nghymru.
Alliken (Corvus monedula) er en mindre kragefugl i ordenen af spurvefugle. Den når en længde på 33 cm. Den lever i et stort område fra det nordvestlige Afrika gennem det meste af Europa, Iran, det nordvestlige Indien og Sibirien. Selvom alliken generelt er en ret sky fugl, er det ikke ualmindeligt at se den i nærheden af mennesker i store haver, på græsplæner og i parker. I naturen helst nær græsmarker. Særligt om foråret kan man høre flokke af alliker "snakke" højlydt, mens de laver flyveøvelser.
Alliken er mindre end de andre kragefugle og har en grå nakke og hals. Den kendes især på sit hvidgule øje.
Alliken lever i rugekolonier og har fast partner gennem hele livet. Den skaber oftest sin rede i huler, som den finder i kirketårne, skorstene, ventilationsskakte, hule træer, redekasser og klippesprækker. Den træffes derfor ofte tæt på menneskelig beboelse. Fra midten af april lægger hunnen 4-8 æg, og når ungerne er 30-35 dage gamle er de flyvefærdige. De bliver dog sammen med forældrene et godt stykke tid endnu.
Allikens føde består af lidt af hvert, f.eks. insekter, orme, snegle, frugt, bær og korn.
Alliken (Corvus monedula) er en mindre kragefugl i ordenen af spurvefugle. Den når en længde på 33 cm. Den lever i et stort område fra det nordvestlige Afrika gennem det meste af Europa, Iran, det nordvestlige Indien og Sibirien. Selvom alliken generelt er en ret sky fugl, er det ikke ualmindeligt at se den i nærheden af mennesker i store haver, på græsplæner og i parker. I naturen helst nær græsmarker. Særligt om foråret kan man høre flokke af alliker "snakke" højlydt, mens de laver flyveøvelser.
Die Dohle (Corvus monedula), auch Turmkrähe genannt, ist eine Singvogelart aus der Familie der Rabenvögel (Corvidae). Sie ist eine von zwei Arten der Untergattung der Dohlen (Corvus subgen. Coloeus). Im Vergleich zu den eng verwandten Arten der Raben und Krähen (Corvus) ist sie ein eher kleiner Vertreter der Rabenvögel. Sie zeichnet sich durch schwarz-graues Gefieder, einen stämmigen Schnabel und hellblaue Augen aus. Das Verbreitungsgebiet der Dohle reicht vom nordafrikanischen Atlasgebirge über Europa bis zum Baikalsee. Sie bevorzugt offene Lebensräume mit Baumbestand, Felsen oder alten Gebäuden als Habitat. Die Nahrung der Dohle besteht überwiegend aus Samen und Insekten, bei Gelegenheit frisst sie aber auch Aas oder menschlichen Abfall. Dohlen leben meist in größeren Gruppen und bilden lebenslange monogame Paare. Ihre Nester bauen sie in Löchern und Nischen aller Art, etwa in Spechthöhlen oder Gebäudenischen. Das Weibchen brütet vier bis sechs Eier aus, die Nestlinge werden anschließend von beiden Eltern gefüttert.
Erstbeschrieben wurde die Dohle 1758 in Linnés Systema Naturae. Sie wird in vier Unterarten eingeteilt und ist die Schwesterart der ostasiatischen Elsterdohle (Corvus dauuricus). Die Dohle gilt weltweit als ungefährdet, der Bestand bewegt sich wahrscheinlich im zweistelligen Millionenbereich. In einigen Regionen Europas geht er aber vor allem aufgrund Nistplatzmangels zurück.
Die Dohle ist ein mittelgroßer Rabenvogel von 33–39 cm Körperlänge. Sie wirkt – vor allem im Vergleich mit den meisten Raben und Krähen – gedrungen und besitzt einen stämmigen, kräftigen Schnabel sowie relativ kurze Beine. Der Schwanz der Dohle ist im Gattungsvergleich mittellang und leicht gerundet, ihre Flügel sind rund, schwach gefingert und fallen im angelegten Zustand leicht hinter den Schwanz zurück. Männliche Dohlen werden im Schnitt größer als Weibchen, auch wenn es bei den Maßbereichen Überschneidungen gibt: Männchen erreichen eine Flügellänge von 208–255 mm und eine Schwanzlänge von 122–138 mm. Ihr Schnabel wird von den Nasenlöchern bis zur Spitze 20,6–21,5 mm lang, der männliche Laufknochen misst 42,3–49,0 mm. Das männliche Gewicht liegt bei 174–300 g. Mit 205–250 mm Flügellänge, 115–134 mm Schwanzlänge, einem 19,8–23,2 mm langen Schnabel und 41,2–46,5 mm Lauflänge sowie einem Gewicht von 175–282 g erreichen Weibchen nur unwesentlich geringere Höchstmaße, aber deutlich kleinere Mittelwerte.[1]
Die Dohle zeigt über ihr Verbreitungsgebiet hinweg und auch innerhalb der postulierten Unterarten eine gewisse Variation im Gefieder. Alle Vögel weisen aber das gleiche Grundmuster auf. Die Geschlechter sind sehr ähnlich gefärbt und unterscheiden sich maximal in einer leicht helleren Färbung männlicher Vögel zu bestimmten Jahreszeiten. Nasalborsten, Stirn, Vorderscheitel, Augengegend, Wangen und das Kinn bis hinab zur Kehle sind bei adulten Dohlen schwarz. Die schwarze Kopfplatte schimmert metallisch blau oder violett. Der hintere Scheitel, der Hinterkopf, der Nacken und die Ohrdecken kontrastieren durch ihre hell- bis schiefergraue Färbung mit dem schwarzen Scheitel, gehen aber im Wangen-, Kehl- und Nackenbereich ins Schwarze über. An den Seiten des Halses und im Nacken bildet sich bei einigen Individuen ein mal mehr, mal weniger deutliches, silbergraues Band aus, das zur Brust hin breiter wird und das Gefieder des Kopfes vom Körpergefieder trennt. Der Rücken der Dohle ist, ebenso wie Flügel und Schwanz, schwarzgrau bis schwarz.[2] Die Schwungfedern schimmern schwach grünlich oder bläulich. Die Körperunterseite der Dohle – Brust, Flanken, Bauch und Unterleib – sind schiefergrau und dunkler als der Hinterkopf. Von Mauser zu Mauser verblassen vor allem die grauen Bereiche des Gefieders. Bei schwarzen Federn bleichen meist nur die Ränder aus, wodurch sich ein schuppiges Muster auf dem Rücken ergibt. Die Nasalborsten werden mit der Zeit rostbraun. Altvögel besitzen eine weißblaue Iris, die sich markant von der schwarzen Gesichtsbefiederung abhebt. Ihr Schnabel ist schwarz, genauso die Beine.[3]
Jungvögel unterscheiden sich farblich nur in einigen Details von adulten Artgenossen. Ihre Gefiederfarben sind matter und weisen deutlich weniger Glanz als bei Altvögeln auf. Die schwarzen Partien des Gefieders adulter Vögel erscheinen bei ihnen bräunlicher oder gräulicher, und die farbliche Abgrenzung der Kopfplatte vom Hinterkopf ist weniger deutlich. [4] Der deutlichste Unterschied ist die Augenfarbe: Nach der Jugendmauser wechselt die Irisfarbe der Vögel von hellblau nach dunkelbraun. Erst nach etwa einem Jahr wird es von außen her wieder heller, ab dem dritten Lebensjahr ist es wieder vollständig weißblau.[5]
Auf dem Boden bewegt sich die Dohle mit einem forsch anmutenden, flotten Gang. Durch ihre geringe Größe und kürzeren Beine wirkt sie im Laufen hektischer als größere Arten ihrer Gattung. Den Kopf trägt sie dabei stets hoch erhoben, der Schwanz wird leicht hochgewinkelt.[4] Seltener rennt oder hüpft die Dohle über den Boden, teilweise unter Zuhilfenahme der Flügel.[6] In unwegsamem Gelände oder im Geäst bewegt sie sich hüpfend fort. Dohlen sind in der Lage, sich auch an senkrechten Wänden an knappen Vorsprüngen oder Vertiefungen im Fels oder von Wänden festzuhalten, wobei sie ihren Schwanz als Stütze zur Hilfe nehmen.[7]
Auch im Flug fällt die Dohle durch ihre Lebhaftigkeit und Agilität auf. Sie fliegt mit raschen, recht ruckartigen Flügelschlägen und erreicht dabei vergleichsweise hohe Geschwindigkeiten. So ist sie mit rund 60 km/h schneller als Rabenkrähen (Corvus corone) oder Saatkrähen (Corvus frugilegus), passt ihre Geschwindigkeit aber in gemischten Schwärmen an. Durch ihr relativ geringes Gewicht und ihren kompakteren Bau ist die Dohle auch wendiger als größere Rabenvögel, was ihr einen Vorteil an Futterquellen verschafft. So kann sie anders als schwerere Krähen auch auf dünnen Zweigen laufen[8] und schneller als sie landen und wieder abheben.[6] Aufwinde nutzt die Dohle für akrobatisch anmutende Flugmanöver oder kraftsparendes Segeln.[9]
Dohlen sind ruffreudige Vögel und besitzen – wahrscheinlich bedingt durch ihren hohen Grad an Sozialität – ein sehr breites Repertoire an Lauten. Charakteristisch für die Art sind kurze, einsilbige und metallisch-schnalzende Rufe, die höher klingen als die Lautäußerungen größerer Raben oder Krähen. Kja, kjä und tschack sind die am häufigsten zu hörenden Dohlenrufe und existieren in vielen unterschiedlichen Varianten.
Die Dohle verfügt über viele situationsspezifische Rufe, von denen die meisten abgehackt und hoch sind. Daneben lässt sie aber auch langgezogene, krächzende Lautäußerungen vernehmen, im Erregungszustand etwa ein errrr oder ärrrr. Zur Paarungszeit singen Dohlen mit einem aus einer Vielzahl verschiedener Rufe zusammengesetzten Subsong, die aus ihrem eigentlichen Kontext befreit wurden. Durch die stärkere Betonung einzelner Rufe kann in einem Subsong auch eine bestimmte Stimmung zum Ausdruck gebracht werden.[10] Imitation von Umgebungsgeräuschen oder Rufen anderer Arten ist von Dohlen in freier Wildbahn nicht bekannt.[11]
Das Verbreitungsgebiet der Dohle umfasst fast die gesamte gemäßigte Westpaläarktis von Zentralasien bis Nordafrika. Die Brutgebiete haben eine Fläche von 15,6 Millionen km², insgesamt ist das Artareal rund 20,0 Millionen km² groß.[12] Die östlichsten Brutgebiete liegen am Baikalsee. Von dort aus reichen sie westwärts entlang der 12-°C-Juliisotherme bis an die Küste des Weißen Meeres. Weiter westlich reichen die Brutgebiete bis nach Finnland, Schweden und Norwegen. Die fennoskandischen Brutvorkommen sparen das nördliche Binnenland und die Atlantikküste weitgehend aus und konzentrieren sich um die Ostsee, die Dohle fehlt aber an der Nordküste der Bottenwiek. Südlich von Skandinavien wird fast das gesamte Festlandeuropa besiedelt, die Dohle fehlt hier – bedingt durch kälteres Sommerklima – nur in den Hochgebirgen, an der Biskaya und der portugiesischen Westküste. Die größeren Britischen Inseln besiedelt sie flächendeckend, nur die Highlands und entlegenere Inselgruppen gehören nicht zu den Brutgebieten. Mit Ausnahme der Balearen und Korsikas ist die Dohle auch auf den großen Inseln des Mittelmeers als Brutvogel anzutreffen. In Nordafrika sind die Vorkommen – vorrangig bedingt durch das Klima – kleinräumiger und disjunkter als in Eurasien. In Marokko kommt die Dohle nur in zwei Arealen im Atlasgebirge vor, die östlich von Ouezzane auch ins Tiefland reichen. In Algerien umfasst das Brutgebiet die Nordwestküste und Constantine, frühere Vorkommen in Tunesien sind erloschen. Kleinasien besiedelt die Dohle fast flächendeckend, ein kleineres Vorkommen besteht in Nordisrael. Östlich davon gehören Kaukasien und der nordwestliche Iran zu den Brutgebieten. Zentralasien wird nur entlang der äußeren Regionen und im Nordwesten bis zum Aralsee besiedelt. Eine isolierte Population besteht im östlichen Elbursgebirge. Das Brutareal umfasst im Osten die Hochgebirge am Rand des Tibetischen Plateaus bis zum Mongolischen Hochland. In Kaschmir existiert am Südwestrand des Himalayas eine weitere kleine Brutpopulation.[2][13]
Die früh- und mittelpleistozänen Funde, die der Dohle zugeschrieben werden, stammen vorwiegend aus Süd- und Südosteuropa und sind auf Regionen mit warmen Klima beziehungsweise wärmere Interglaziale beschränkt. Erst gegen Ende des Pleistozäns finden sich auch Fossilien im nördlichen Mitteleuropa.[14][15] Jon Fjeldså nimmt an, dass die Dohle nach den Eiszeiten aus Wärmeinseln entlang des Mittel- und des Schwarzen Meers sowie aus Turkestan nach Norden und Westen vordrang. Bevor der Mensch die Balearen erreichte, war die Dohle auch dort heimisch.[16] Der Norden Europas wurde dagegen spät besiedelt, im heutigen Dänemark und Norwegen wurde die Dohle wohl erst um 1000 v. Chr. Brutvogel.[17] Im 19. und 20. Jahrhundert kam es zu großen Ausweitungen des Artareals. Zunächst stieß die Dohle entlang des Bottnischen Meerbusens nach Norden vor, was wohl durch eine Erwärmung des lokalen Klimas und eine zunehmende Verstädterung der Art begünstigt wurde. In Tunesien erloschen die vorhandenen Brutvorkommen dagegen gegen Ende des 19. Jahrhunderts, auf Malta verschwand die Dohle durch intensive Jagd. In Sibirien konnte die Art bis 1980 durch die Öffnung der Taigawälder neue Regionen erschließen. In jüngerer Zeit weitet sie ihr Areal auf den Britischen Inseln nach Norden aus.[2]
Obwohl Dohlen im Großteil des Verbreitungsgebiets das ganze Jahr über anzutreffen sind, ziehen die meisten Populationen im Winter aus den Brutgebieten fort. Weil wegziehende Brutpopulationen durch Wintergäste ersetzt werden, fällt die Abwanderung aber oft nicht auf. Die Zugwege in die Winterquartiere verlaufen an der Atlantikküste und den angrenzenden Meeren meist in westlicher, in Kontinentaleurasien in südwestlicher Richtung. Nördlich gelegene Brutpopulationen ziehen weiter als südlichere: Die zentralasiatischen russischen Vorkommen legen bis zu 700 km zurück, bei den osteuropäischen sind es nur etwas mehr als 300 km, während Schweizer Vögel oft nur wenige Kilometer ziehen. Auch die Zahl der Standvögel variiert von Nordosten nach Südwesten. So ziehen rund 70 % der polnischen, aber nur 23 % der belgischen Dohlen im Winter aus den Brutgebieten fort. In Nordafrika bestehen alle Brutpopulationen aus Standvögeln, sie erhalten aber im Winter Verstärkung durch eine geringere Anzahl von Vögeln, die über das Mittelmeer ziehen. Türkische Vögel nutzen Mesopotamien als Winterquartier, Dohlen aus Zentralasien sind im Winter in Pakistan und Afghanistan anzutreffen. Im Winter verlassen auch Standvögel die höheren Lagen und ziehen ins Tiefland. Viele Populationen konzentrieren sich dann auf menschliche Siedlungen, wo ausreichend Schlafplätze und Futterquellen vorhanden sind. In Teilen Nordeuropas ziehen Dohlen aus den Städten auch gar nicht weg, wenn die Umstände günstig genug sind. Der Vogelzug setzt im Norden im September ein, im Süden kann er sich bis November verschieben. Der Rückzug beginnt bereits früh im Jahr im Februar und März und ist meist Ende März abgeschlossen.[18]
.jpg)
Das Angebot an potentiellen Nistplätzen und geeignete Flächen zur Nahrungssuche beeinflussen die Habitatwahl der Dohle. Als überwiegender Höhlenbrüter ist sie in ihrem Lebensraum zumindest in der Brutzeit stark auf Altholzbestände mit Spechthöhlen, auf Felslöcher oder auf Gebäude mit ausreichend Nischen angewiesen. Steinbrüche, Felsküsten, Siedlungen mit altem Gebäudebestand, mittelalterliche Kirchen sowie Parks und Gehölze mit großen, alten Bäumen sind deshalb häufig von der Dohle genutzte Bruthabitate. Sie dienen daneben auch außerhalb der Brutzeit als Schlafplatz. Wälder werden nur im Randbereich (maximal 2 km vom Waldrand) besiedelt.[19] Im Rahmen der Aktion Lebensraum Kirchturm versucht der Naturschutzbund Deutschland, bestehende Nistmöglichkeiten in Kirchtürmen für Dohlen, Turmfalken und Schleiereulen zu erhalten und neue zu schaffen.
Die Art benötigt relativ weiträumige, offene Flächen, um auf dem Boden nach Nahrung zu suchen. Diese Flächen müssen niedrige Vegetation (maximal 15–20 cm) aufweisen, damit sich die Dohle auf ihnen bewegen kann, bevorzugt werden folglich Parkflächen und Weideland. Weil sie außerdem insektenreich sein sollten, nutzt die Dohle gerne Trockenrasen und extensiv bewirtschaftete Flächen. Die Nahrungsgründe befanden sich in Feldstudien außerhalb der Brutzeit 0,5–3,1 km von den Schlafplätzen entfernt, während der Brutzeit lagen sie in 0,4–2,4 km Entfernung vom Nest. Im Laufe des Jahres nutzt die Dohle sehr unterschiedliche Flächen – Weideland, Steppen, Stoppelfelder, Überschwemmungsflächen – für die Nahrungssuche.[20]
Die Dohle ist verhältnismäßig wetter- und temperaturtolerant, meidet aber Hitze- und Kälteextreme. Sie ist eher im Tiefland und in Tälern als im Gebirgslagen anzutreffen. Unterhalb von 500 m ist sie in der Regel verbreitet, zwischen 500 und 1000 m findet sie sich oft nur in lokalen Ansammlungen. In einigen Ausnahmefällen reichen die Bruthabitate auch über 1000 m hinaus, so etwa in den Alpen, im Atlas oder in Kaschmir bis auf etwa 2000 m.[21] Außerhalb der Brutzeit ist sie auch in Lagen von bis zu 3500 m anzutreffen.[2]
Wie auch andere Raben und Krähen ist die Dohle ein Allesfresser. Der Schwerpunkt des Nahrungsspektrums liegt auf Samen und Insekten. Daneben frisst sie auch kleine Wirbeltiere, Schnecken, Vogeleier, Aas und in Siedlungen auch menschliche Abfälle.
Pflanzensamen wurden in einer britischen Studie das ganze Jahr über gefressen. Im Herbst handelte es sich meist um Bohnen, Erbsen und die Samen fleischiger Früchte, im Winter dominierten ebenfalls Hülsenfrüchte unter der pflanzlichen Nahrung. Während Wirbellose in der Winternahrung weitgehend fehlten, gewannen sie vor allem von Frühjahr bis Herbst an Bedeutung, besonders oft wurden Käfer, Zweiflügler und Schmetterlingsraupen gefressen. Andere europäische Studien ergaben ähnliche Verteilungen. Aas frisst die Dohle seltener als andere Raben und Krähen. Örtlich können ansonsten unbedeutende Nahrungsquellen stark genutzt werden, wenn sie ausreichend vorhanden sind und die ansässigen Dohlen entsprechende Traditionen entwickelt haben. So ernähren sich einige urbane Populationen überwiegend von den Gelegen von Türkentauben (Streptopelia decaocto),[2] obwohl Eier andernorts nur einen marginalen Teil der Nahrung ausmachen. Auf Viehweiden frisst die Dohle neben den Bodeninsekten auch die Ektoparasiten der weidenden Tiere.[22] Während pflanzliche Nahrung für flügge Vögel eine wichtige Rolle spielt, fehlt sie in der Nahrung von Nestlingen in der Regel völlig. Sie werden von ihren Eltern fast ausschließlich mit eiweißreicher tierischer Nahrung, vor allem Insekten, gefüttert.[23]
Die Dohle nimmt ihre Nahrung überwiegend auf dem Boden offener Flächen auf. Meist wird die Nahrung einfach von der Oberfläche aufgelesen oder Objekte wie Steine oder Holzstücke umgedreht, um an darunter lebende Insekten zu gelangen. Im Gegensatz zu langschnabeligen Krähen graben sie nur selten. Dohlen können sehr geschickt darin sein, auch fliegende Insekten hüpfend aus der Luft zu fangen oder Früchte von Ästen zu pflücken. Gesammeltes Futter wird wie bei allen Rabenvögeln versteckt. Dieser Verstecktrieb ist bei der Dohle aber eher schwach ausgeprägt, sie versteckt überschüssige Nahrung seltener und oberflächlicher als andere Corviden. Unverdauliche Nahrungsbestandteile werden als Gewölle hochgewürgt, aber beim Fressen in der Regel gemieden.[24]
Die Dohle ist ein sehr sozialer Rabenvogel. Wenn ausreichend Nistplätze vorhanden sind, bildet sie Brutkolonien, in denen oft zweistellige Zahlen von Brutpaaren dicht nebeneinander brüten und einander tolerieren. Gegen Artgenossen verteidigt wird meist nur die Nestnische und die unmittelbare Umgebung. Auch abseits der Brutplätze bewegen sich Dohlen häufig in größeren Gruppen, etwa bei der Nahrungssuche. Meist sind diese Verbände und die Beziehungen unter den Individuen eher locker, ihren Kern bilden aber in der Regel Dohlen, die einander aus einer gemeinsamen Brutkolonie kennen. Die Gruppenbildung hat vor allem eine Schutzfunktion, weil die einzelne Dohle weniger Zeit in die Kontrolle der Umgebung investieren muss und sich Schwärme auch gegen größere Aaskrähen durchsetzen können. Während der Brutzeit sind überwiegend Nichtbrüter in den 20–50 Vögel starken Trupps zu finden, nach Ende der Brutsaison kommen auch Jungvögel und Brutpaare hinzu, womit die Gruppengröße auf 200 Dohlen anwachsen kann. Nicht selten finden sich Dohlen auch in gemischten Gruppen mit Saatkrähen, denen sie sich auch während des Zugs ins Sommer- und Winterquartier oder zu den Schlafplätzen gerne anschließen. An gemeinsamen Schlafplätzen finden sich meist mehrere hundert bis tausend Dohlen zusammen, es liegen aber auch Berichte über Schlafkolonien von 10.000 und mehr Individuen vor.[25]
Die Frage, ob es innerhalb von Dohlengruppen Hierarchien gibt, ist nicht restlos geklärt. Zumindest innerhalb von Brutkolonien wird die Dominanz einzelner Paare über andere in Auseinandersetzungen als Rangordnung interpretiert. In feldernden Trupps ist diese Dominanz aber weit weniger ausgeprägt, alles in allem scheinen die Dominanzverhältnisse in Gruppen auch äußerst dynamisch zu sein.[26] Zwischen einzelnen Individuen kann es zu sehr engen persönlichen Beziehung kommen, die aber nicht sexuell motiviert sein müssen. Brutpartner zeigen keine Individualdistanz. Sie verhalten sich auffällig oft synchron, ihre enge Bindung äußert sich in Zuneigungsgesten wie Kraulen und Schnabelstreicheln. Abseits von Siedlungen sind Dohlen dem Menschen gegenüber meist scheu, sie zeigen aber kaum Furcht, wo sie nicht verfolgt werden. Im Schwarm sind Dohlen selbstbewusster als alleine, oft wagen sie sich auch erst aus der Deckung, wenn artfremde Vögel oder sozial niedrig gestellte Artgenossen eine Situation unbeschadet überstanden haben. Viele Zusammenhänge lernen Dohlen erst durch Versuch und Irrtum. Sie sind in der Lage, Analogien zu bilden oder zwischen oberflächlich ähnlichen Versuchsaufbauten zu unterscheiden, etwa bei Punktmuster- und Metronomtests.[27]
Die Geschlechtsreife setzt bei Dohlen normalerweise im Alter von zwei Jahren ein, seltener bereits nach einem Jahr. Sie bilden monogame und in der Regel lebenslange Brutgemeinschaften. In den ersten sechs Monaten einer Paarbindung kann es noch häufig zu Neuverpaarungen kommen, danach ist die Beziehung meist stabil. Die Suche nach Nistplätzen setzt in der Regel gegen Ende des Winters ein. Ins Auge gefasste Nistplätze verteidigen Dohlenpaare energisch gegen Artgenossen, auch wenn sie sie später wieder aufgeben und sich für andere entscheiden. Bis Anfang Mai sind üblicherweise alle Nistplätze besetzt. Als solche dienen etwa Felslöcher, Spechthöhlen, aber auch verlassene Kaninchenbaue, Schornsteine, Maueröffnungen oder hohle Metallkonstruktionen. Besonders enge Durchschlupfe oder schlecht erreichbare Nischen werden bevorzugt. Die Siedlungsdichte kann in urbanen Lebensräumen 4,4–9,9 Paare pro km² erreichen, in ländlichen Gegenden liegt sie durchschnittlich bei nur 0,06 Paaren.[28] Das Nest besteht aus einem Unterbau von fingerdicken, meist 30 cm langen Zweigen, die oft einfach in die Bruthöhle geworfen werden, bis sie sich verfangen und eine Plattform bilden. Die Nestmulde wird anschließend mit verschiedenen weichen Materialien ausgekleidet, etwa Moos, Papier, Fell oder Dung. Beide Partner beteiligen sich am Nestbau, manchmal erhalten sie Hilfe von einjährigen Bruthelfern, die das Nest aber verlassen, sobald die Eier gelegt werden.[29]
Die Eiablage findet von April bis Mai statt.[2] Das Gelege besteht aus zwei bis acht, in der Regel zwischen vier und sechs bläulichen Eiern, die dunkel gesprenkelt sind. Die mittlere Gelegegröße liegt im gesamten Verbreitungsgebiet stets bei etwa fünf Eiern. Das Weibchen bebrütet sie 16–20 Tage, während der es vom Männchen gefüttert wird. Die Nestlinge werden nach 28–41 Tagen flügge, die Dauer hängt unter anderem vom Nahrungsangebot und der Größe des Geleges ab. Nach dem Ausfliegen sind die jungen Dohlen noch etwa fünf Wochen lang von den Eltern abhängig. Der Bruterfolg ist bei spät brütenden Paaren geringer als bei frühen Brütern. Meist werden nicht mehr als ein oder zwei Jungen eines Geleges flügge. Kleinere Gelege mit zwei bis vier Eiern produzieren relativ am meisten Junge, in Gelegen von fünf Eiern werden absolut am meisten Nestlinge flügge. Aus fünften und weiteren Eiern schlüpfen am seltensten Junge. Falls doch, werden diese fast nie flügge.[30][31]
Die bedeutendsten Fressfeinde flügger Dohlen sind der Habicht (Accipiter gentilis), der Wanderfalke (Falco peregrinus) sowie der Stein- (Martes foina) und der Baummarder (M. martes). Für Nestlinge sind neben den beiden Marder-Arten vor allem das Mauswiesel (Mustela nivalis) und der Waldkauz (Strix aluco) die größten Bedrohungen. Kalte Witterung bei gleichzeitigem Insektenmangel ist für Nestlinge äußerst kritisch und führt regelmäßig zu hohen Todesraten.[32] Häufige Parasiten sind Federlinge wie die wirtsspezifischen Corvonirmus varius varius und Menacanthus monedulae, Milben der Ordnung Astigmata (etwa Montesauria cylindrica) und die Igelzecke (Ixodes hexagonus). Darüber hinaus ist die Dohle auch Wirt für Saug-, Band- und Fadenwurmarten, die auch von anderen Vögeln bekannt sind.[33]
Frisch flügge gewordene Vögel haben die höchste Sterblichkeit, sie liegt nach unterschiedlichen Schätzungen im ersten Lebensjahr zwischen 30 und 56 % des Nachwuchses. Altvögel haben eine Sterblichkeitsrate von 30–40 % und nach dem ersten Jahr eine Lebenserwartung von zwei Jahren und sieben Monaten. Nach einer Langzeituntersuchung zur Altersstruktur von Dohlenpopulationen sind freilebende Dohlen mit einem Alter von über 13 Jahren selten und machen weniger als 1 % der Population aus.[34] Das höchste dokumentierte Alter einer wildlebenden Dohle liegt bei 20 Jahren und vier Monaten für einen Vogel aus Schweden, weitere Rekordwerte liegen bei über 19 Jahren.[35] In Gefangenschaft können Dohlen noch älter werden. So lebten zwei Männchen im London Zoo 29 beziehungsweise 28 Jahre.[32]
Wie auch fast alle anderen zur Mitte des 18. Jahrhunderts bekannten Tiere Europas wurde die Dohle 1758 in Carl von Linnés Systema Naturæ erstbeschrieben, damals unter dem Namen Corvus monedula.[36] Das Artepitheton monedula ist ein alter lateinischer Name für die Dohle. Er findet sich bereits bei Cicero und Ovid und leitet sich wahrscheinlich von dem verbreiteten Aberglauben her, die Dohle würde mit Vorliebe Goldmünzen (lateinisch moneta für Münzstätte) und andere Wertgegenstände stehlen.[37]
Zu den vergleichsweise langschnabeligen Raben und Krähen (Corvus) besteht ein enges Verwandtschaftsverhältnis. Zusammen mit der sehr ähnlichen ostasiatischen Elsterdohle (Corvus dauuricus) bildet sie die Untergattung Coloeus.[38] DNA-Untersuchungen ordnen beide Arten als Schwestergruppe der restlichen Raben und Krähen ein. Auch das Verhältnis der beiden Dohlen-Arten als Schwesterarten wurde bestätigt. Die untersuchten Gensequenzen von Dohle und Elsterdohle wichen zu 5,8 % voneinander ab. Im Schema der molekularen Uhr deutet dies auf eine Trennung vor etwas weniger als drei Millionen Jahren hin. Dieser Zeitraum fällt mit dem Beginn des Pleistozäns zusammen, in dem die einsetzenden Eiszeiten die Populationen vieler eurasische Arten voneinander trennten. Trotz der recht großen genetischen Distanz hybridisieren Elsterdohle und Dohle im östlichen Zentralasien, wo sich ihre Brutgebiete überschneiden.[39]
Auf Basis der Gefiederzeichnung wurde die Dohle bereits früh in verschiedene Unterarten geteilt. Die Berücksichtigung auch von geringen Unterschieden – etwa der Breite des Halsrings oder Glanzfarbe des Scheitels – führte dazu, dass über zehn verschiedene Unterarten beschrieben wurden, die fließende Übergänge zu anderen zeigten und auf kleinräumige Regionen beschränkt waren. Die meisten dieser Unterarten fanden keine Anerkennung, die phänotypische Klassifizierung wurde aber beibehalten. Heute werden meist vier Unterarten angeführt:
Diese Einteilung der Unterarten erwies sich in der Vergangenheit mehrfach als problematisch, weil sie sich schwer abgrenzen ließen. Abweichungen von den erwarteten Gefiedermustern und fließende Übergänge über das Verbreitungsgebiet hinweg wurden meist als Zeichen von Mischpopulationen oder vereinzelter Hybridisierung gedeutet. Eine Analyse der DNA verschiedener Individuen aus dem ganzen Verbreitungsgebiet kam jedoch zu dem Schluss, dass Angehörige vermeintlicher Unterarten untereinander oft weniger nahe verwandt waren als mit Vögeln anderer Unterarten. Die phänotypischen Unterschiede hätten demnach also keine populationsgenetische Ursache, sondern wären individueller Natur. Ob die Dohle monotypisch ist, also keine genetisch unterscheidbaren Unterarten besitzt, lässt sich bislang aber noch nicht feststellen, weil die Stichprobe der Studie sehr klein war und keine cirtensis-Individuen umfasste.[43]
Die Kenntnisse über den Bestand der Dohle sind dürftig. Die ermittelten Zahlen beruhen weitgehend auf Schätzungen, weshalb sie eine große Schwankungsbreite aufweisen. Die Türkei und Russland beherbergen mit je 1–10 Millionen Brutpaaren einen Großteil des weltweiten Bestands der Dohle, Bulgarien folgt mit 1–5 Millionen Paaren. Größere Bestände halten sich mit rund 600.000 Brutpaaren auf den Britischen Inseln, etwa 500.000 auf der Iberischen Halbinsel und in Belarus mit rund 400.000 Brutpaaren. [2] Insgesamt entfallen auf Europa je nach geographischer Definition 5–15 Millionen Brutpaare und 16–45 Millionen Individuen. Auf das gesamte Verbreitungsgebiet hochgerechnet ergibt sich daraus laut BirdLife International ein Bestand von 21–90 Millionen ausgewachsenen Vögeln.[12]
BirdLife International klassifiziert die Art auf dieser Grundlage als Least Concern (nicht gefährdet). Allerdings gilt die Unterart cirtensis in Algerien als bedroht, weil viele traditionelle Brutplätze durch Staudammbauten verloren gingen.[2] Während die Populationen in Skandinavien, auf den Britischen Inseln, in den Niederlanden und in Sibirien durch Besiedlung neuer Habitate Ende des 20. Jahrhunderts zugenommen haben, dünnten sie sich in weiten Teilen Europas aus. Dieser Schwund hängt vor allem mit dem Abriss und der Sanierung alter Bauten zusammen, in denen die Dohle ausreichend Brutnischen fand. Zusätzlich leidet die Art unter Maßnahmen zur Taubenabwehr, die sie genauso treffen wie die Straßentaube. In ländlichen Gegenden machen ihr vor allem der Rückgang von Dauergrünflächen und Fällungen von Altholzbeständen zu schaffen. Als Gegenmaßnahme fordern Artenschützer, bei der Sanierung von Altbauten stärker auf die Dohle Rücksicht zu nehmen. Außerdem werden für die Dohle geeignete Nistkästen ausgehängt.[44] Begleitet werden diese Maßnahmen von einer Öffentlichkeitsarbeit für die Dohle in vielen europäischen Ländern. So haben etwa BirdLife Österreich, der Naturschutzbund Deutschland (NABU) und der Landesbund für Vogelschutz in Bayern die Dohle zum Vogel des Jahres 2012 gekürt, um auf ihre Situation aufmerksam zu machen.[45]
Der deutsche Name der Dohle lässt sich bis auf das althochdeutsche tāha zurückverfolgen, wahrscheinlich eine lautmalerische Bezeichnung, die sich von den Rufen der Vögel ableitete. Im Mittel- und Frühneuhochdeutschen wandelte es sich zu tāhe. Daneben lassen sich seit dem 13. Jahrhundert besonders im mitteldeutschen Raum Nebenformen mit -l- (talle, tole, dole) nachweisen, aus denen sich die heute im Hochdeutschen gebräuchliche Bezeichnung „Dohle“ entwickelte.[46]
Die Dohle wurde als weit verbreitete Art und Kulturfolger schon früh zum Gegenstand einer breiten kulturellen Rezeption. Die Altgriechen betonten etwa ihre Geselligkeit und Paarbindung im Sprichwort „bei einer Dohle sitzt immer eine Dohle“, analog zu „gleich und gleich gesellt sich gern“. Äsop ließ sie in seiner Fabel Die Dohle und die Pfauen als Betrüger auftreten, der sich mit fremden Federn verkleidet unter die Pfauen schleicht. Die negative Darstellung der Dohle setzte sich in späterer Zeit fort, so galt sie bereits bei den Römern als diebisch. Dieser Glaube war auch im Mittelalter und weit bis in die Neuzeit verbreitet. So erzählt etwa die von den Gebrüdern Grimm niedergeschriebene schlesische Sage Der Schweidnitzer Ratsmann von einem betrügerischen Stadtrat, der mit einer abgerichteten Dohle die Goldmünzen aus der Stadtkasse stiehlt. Die Geschwätzigkeit der Dohle wurde häufig als verschwörerisches Tuscheln interpretiert, und in der Frühen Neuzeit wurden Dohlen in Großbritannien auch als Begleiter und Gehilfen von Hexen gesehen.[47]
Obwohl die Dohle tendenziell negativ betrachtet wurde, unterlag sie vergleichsweise schwacher Verfolgung. Wahrscheinlich führten ihre geringe Größe, ihre melodiöseren Rufe und ihre Vorliebe für pflanzliche Nahrung dazu, dass sie nicht die gleiche Abneigung wie die Aaskrähe, der Kolkrabe oder die Saatkrähe hervorrief. Von allen Arten der Gattung wurde der Dohle in Europa am wenigsten nachgestellt, sieht man von regionalen Ausnahmen wie Malta ab. Möglicherweise ist sie deshalb heute auch vergleichsweise furchtlos gegenüber dem Menschen.[48]
Die Dohle (Corvus monedula), auch Turmkrähe genannt, ist eine Singvogelart aus der Familie der Rabenvögel (Corvidae). Sie ist eine von zwei Arten der Untergattung der Dohlen (Corvus subgen. Coloeus). Im Vergleich zu den eng verwandten Arten der Raben und Krähen (Corvus) ist sie ein eher kleiner Vertreter der Rabenvögel. Sie zeichnet sich durch schwarz-graues Gefieder, einen stämmigen Schnabel und hellblaue Augen aus. Das Verbreitungsgebiet der Dohle reicht vom nordafrikanischen Atlasgebirge über Europa bis zum Baikalsee. Sie bevorzugt offene Lebensräume mit Baumbestand, Felsen oder alten Gebäuden als Habitat. Die Nahrung der Dohle besteht überwiegend aus Samen und Insekten, bei Gelegenheit frisst sie aber auch Aas oder menschlichen Abfall. Dohlen leben meist in größeren Gruppen und bilden lebenslange monogame Paare. Ihre Nester bauen sie in Löchern und Nischen aller Art, etwa in Spechthöhlen oder Gebäudenischen. Das Weibchen brütet vier bis sechs Eier aus, die Nestlinge werden anschließend von beiden Eltern gefüttert.
Erstbeschrieben wurde die Dohle 1758 in Linnés Systema Naturae. Sie wird in vier Unterarten eingeteilt und ist die Schwesterart der ostasiatischen Elsterdohle (Corvus dauuricus). Die Dohle gilt weltweit als ungefährdet, der Bestand bewegt sich wahrscheinlich im zweistelligen Millionenbereich. In einigen Regionen Europas geht er aber vor allem aufgrund Nistplatzmangels zurück.
Cadhag (Corvus monedula): seòrsa feannaige mòr, a tha ainmeil airson rudan a ghoid bho daoine.
.jpg)
Cadhag (Corvus monedula): seòrsa feannaige mòr, a tha ainmeil airson rudan a ghoid bho daoine.
Cornalhe éd cloqhé (= Cornaille éd clotché) , Cornalhe, Colå, Cwéte o Gwéte, Cawéte (Coloeus monedula o Corvus monedula)
A gralleta u corveta (Corvus monedula (L. 1758)) también dita gralla blanca, ye un muixón d'a familia d'os corvidos. Ye una d'as especies més chicolonas dintro d'o chenero Corvus, plegando només ta fer bells 35 – 39 cm de lonchitut.
Tien partes d'o suyo plomache de color grisa, con un caracteristico iris de color grisenca u dorata que ye unico d'entre os corvidos. Gosa vivir en bandadas d'animals que pueden ser bastant numbrosas, encara que a suya forma de vida, como en altras especies d'o chenero, ye esencialment monogama per as cosas respectives d'a reproducción.
D Tule (Corvus monedula; alemanischi Näme) isch e Singvogel wo zom Tail i Mitteleuropa öberwinteret, zom andere Tail aber in Süüde flüügt.
D Tule isch e schwarze Vogel mit eme graue Hinderchopf. si werd öppe 38 cm gross.
D Tule lebt i Felse, Pärk, Ruine und Sidlige. Debii het si e Flair för alti Bauwerch, wo si i Löcher und Nische eres Nest baut. D Tule fresst Insekte, Chörndli, Frücht und au Güsel.
D Tule (Corvus monedula; alemanischi Näme) isch e Singvogel wo zom Tail i Mitteleuropa öberwinteret, zom andere Tail aber in Süüde flüügt.
't Däölke, Corvus monedula, (Linnaeus, 1758) is 'ne vogel oet 't geslach Corvus (krejje). 't Is 't kleinste lid vaan dees familie wat in eus streike veurkump en ouch de meis veurkoumende vertegewaordeger in Nederland en 't Belsj. 't Däölke heet zie succès te daanke aon e tollerant dieet en e groet aonpassingsvermoge, veural ouch de gesjikheid um in de stad bovegemiddeld good te euverleve.
't Däölke kump in zoe good wie gans Europa veur, wie ouch in e groet deil vaan westelek Azië (tot in Iran en Siberië) en aon de Maghribijnse kös (Marokko, Algerije en Tunesië). In de kaajdste streike trèkke de veugel 's winters nao 't zuie, in gemaotegde en subtropische klimaotzaones gedraoge däölkes ziech es staandveugel[1]. Ouch boete 't zoezjus besjreve gebeed weurt de vogel wel gezeen, tot in Iesland en Japan[2]. Sjattinge euver 't aontal exemplaire loupe oeterein. Veur Europa geit me oet vaan 10 aon 29 mieljoen exemplaire, veur Afrika en Azië zien gein sjattinge besjikbaar. Dees hiel groete populatie sjijnt zelfs touw te numme, zoetot vaan bedreiging gein spraoke is[2].
In Nederland, woe de populatie neet in exemplaire meh in breujpaore getèld weurt, zien zoe roond de 200.000 breujpaore. Dit aontal sjogkelt per jaor mèt tiendoezende; de leste jaore laote 'ne liech klummenden trend zien[3]. De vogel kump in 't gans land veur en breujt ouch bekans euveral; allein op 't platteland vaan Flevoland oontbrik de vogel gooddeils. Ouch op de Veluwe en in 't Heuvelland is 't däölke relatief sjaars. In de stei is 't bies opvallend euvertegewaordeg[3][4]. Vreuger waor de vogel neet euveral zoe algemein[5].
Dewijl 't däölke tot 'tzelfde geslach behuurt es in Europa inheimse veugel wie de krej en de raaf, gief 't in Oos-Azië nog 'n soort die hiel èng aon häöm verwant is: 't Daurisch däölke (Corvus dauricus). Same vörme dies twie daölkesoorte 't subgeslach Coloeus.
Bie Oud-Valkeberg in Zuud-Limburg bevingk zich 'ne zgn. Däölkesberg, boe-in dees veugel nèster höbbe gemaak um te breuje. De Däölkesberg is e ónderdeil van de Sjaatsberg, boe de mergel aan de oppervlakte kump.
E volwasse däölke mit tösse de 32 en 39 centimeter[6] en is daomèt klein veur 'ne krej meh groet veur 'ne zaankvogel. 't Verekleid vertuint versjèllende nuances in griestinte, zoetot de vogel dèks minder zwart is es de zwarte krej, de rook en de raof. De vleugele zien gans zwart, 't lief is meistal duustergries en nao bove touw weurt de kleur vaan de vere lankzaamaon liechter tot aon de achterkop. De veurkop en snavel zien daan weer gans zwart. Sommege exemplare zien duusterder en valle bekans gans zwart oet. De ouge zien greuneg liechgries. 't Joonk heet e brojner verekleid en blaw ouge. De snavel is relatief dik en gans rech, in tegestèlling tot bv. de rook en de raof.
Däölkes zien astrante veugel die in 't algemein kortbij lui dörve koume. Ze loupe snel en sjogkentere, op 'n meneer die aon doeve deit dinke. Dit is veur krejje nogal oongewoen.
Wie dat bij ander zaankveugel ouch dèks veurkump zien däölkes monogaam. Ze keze in de herfs vaan hun ierste jaor 'ne partner veur 't leve, ouch al zien ze pas in 't derde levesjaor geslachsriep. Ze nestele in boumloker, holtes in minseleke bouwwerke (bij veurkäör rewiene) of in diechte buim of struuk die 't gewiech vaan 't nes kinne hawwe. 't Wiefke lègk 4 aon 5 eier per kier en breujt gemeinlik 17 of 18 daog. De jónge kinne nao 30 tot 35 daog oetvlege.
Däölkes zien sociaol veugel. Ze leve bijein in kolonies boebinne gecompliceerde sociaol verhawwinge en pikordes hierse. Oonderzeuk in de jaore veerteg[7] heet oonder mie aongetuind tot päörkes, die binne zoe'n kolonie altied oonaofsjeilik bijein blieve, dezelfde positie binne de gróp höbbe stoon; zeuk ziech e vruiwke e menneke oet 'n hoeger klasse oet daan stijg 't zelf ouch in prestiesj. De sociaol versjèlle zien, veur iemes wat good en laank oplèt, dudelek te zien. Opmerkelek is tot däölkes ziech oonderein ete geve, sjijnbaar zoonder noedzaak. Bij veugel kump dit, boete 't veuje vaan jónge en soms bij 't lokke vaan 'ne partner, feitelek neet veur. De functie vaan dit gedraag is neet gans bekind; dinkelek geit 't hei um 't versterke vaan sociaol ben[8].
't Däölke is 'ne lewejjege vogel. Normaol gesproke stoet 't twie soorte geluide oet: e hoeg tjak (dèks väöl kiere snel achterein oetgestoete) en e lieger kjow[1]. In de breujtied make ze mie versjèllende geluide. E deil vaan die geluide is aongebore, andere weure aongelierd. Dit is normaol oonder zaankveugel. 't Geproduceerd geluid is, wie bij ander veugel vaan dees familie, neet zengereg of sjoen um te hure, meh 't däölke kin e groet scala aon geluide aonliere en imitere. Tot op zeker huugde kin 'r de minseleke stum naodoen (obbenuits zjus wie de ander krejje). In de leste jaore höbbe stadse däölkes zelfs beltoene vaan mobiel tillefoons euvergenome; veural de awwerwètse, hoeg getimbreerde, monofoon beltoene valle good binne 't stumbereik vaan de vogel[9].
In vreuger tije hoolte sommege lui wel däölkes es hoesdier in kuiwkes. Dit is allewijl evels verboje in väöl len en aanders ouch sterk aof te raoje. E sociaol dier wie e däölke kin slech euverleve in 'ne kouw. 't Geit daan nao verluip vaan tied 'ne partnerband aon mèt ziene verzörger en kin zjeloes en agressief reagere op lui die ouch aondach vaan häöm kriege.
Wie heibove gezag kump 't däölke veur in e groet deil vaan 't Palearctisch areaol. Vaan nature is 't 'ne vogel veur haaf-begreujde plaotse wie bosren en ope plekke. Naotot de mins 't land in cultuur góng bringe zoch 't al gaw ouch 't cultuurlandsjap op, woe 't veural zaod es ete voont. Sins decennia vesteg de vogel ziech ummer mier in tösse minseleke bebouwing.
't Däölke vint zien ete veural op de groond, meh soms ouch in buim. 't Priffereert vaan nature insekte en ander oongewervelde bieste, zaod en graone, meh it ouch ougsreste, minselek etesaofval en aongespeulde vèsse. Doortot de veugel zoe'n oetgebreid dieet heet is 'r zoe väöl in de stad te vinde.
De inwoeners vaan Hèrkebósj (gemeinte Roerdale) höbbe, veural tijdens vastelaovend, de bijnaom däölkes[10]
't Däölke, Corvus monedula, (Linnaeus, 1758) is 'ne vogel oet 't geslach Corvus (krejje). 't Is 't kleinste lid vaan dees familie wat in eus streike veurkump en ouch de meis veurkoumende vertegewaordeger in Nederland en 't Belsj. 't Däölke heet zie succès te daanke aon e tollerant dieet en e groet aonpassingsvermoge, veural ouch de gesjikheid um in de stad bovegemiddeld good te euverleve.
In Ka, ( ek: alk, toerka of tsjerkka), (Corvus monedula) heart ta de krie-eftigen en is ien fan de lytste leden fan dizze famylje.
De grize sydhals en efterholle en de ljochtgrien-grize eachring binne merktekenjend.
In Ka mei graach yn stedlik gebiet wêze, mar hâldt ek ta yn bosken mei holle beammen en by rotswanden mei spjalten, dêr't hja yn nestelje kinne. Yn bebouwing nestelje se ek yn skoarstiennen. De Ka libbet yn kloften, dy't benammen winterdeis útgroeie kinne ta koloanjes.
Kaën ite ynsekten, mar ek sied, nôt en yn de stêd breakrûmen en oar itensôffal. In Ka is in opportunist dy't rûnom frijwat maklik iten fynt.
Kaën binne intelliginte fûgels dy't eartiids wol as hûsdier holden waarden en dy't, fral at se jong yn kontakt mei minsken komme, tige nuet wurde kinne. It is tsjinstwurdich by wet ferbeaen om kaën te hâlden. Dit is ek net maklik - in Ka is in enerzjike, warbere fûgel dy't yn in kouwe weikwine; at se âlder wurde geane se in soarte fan pearferbining mei harren fersoarger oan. Sy kinne dan sels jaloersk wurde en lulk op oaren reagearje.
De 4-5 aaien wurde 16-17 dagen bebret en de jongen fleane nei sa'n 30-35 dagen út.
Kaën komme yn in it grutste part fan it pale-arktysk gebiet foar.
In Ka, ( ek: alk, toerka of tsjerkka), (Corvus monedula) heart ta de krie-eftigen en is ien fan de lytste leden fan dizze famylje.
The kae (Corvus monedula), is a passerine bird in the craw faimily.
The kae (Corvus monedula), is a passerine bird in the craw faimily.
E kauwe (Corvus monedula) es nen veugel uut de familje van de kroaiachtigen.
Kauwn zyn à peu près zo groot lik duuvn. E kauwe kut je gemakkelik scheen van andere kroaiachtign want z'èt bykans osan e grysde nekke en upvollende bleekgrysde oogn.
De kauwe es by uus e styf olgemeen verspreide sorte. Ge vindt ze in heel Europa were, moar ook in 't Middn-Oostn en in 't noordn van Afrika. Ze leevn in boomn, struukn en oude gebouwn.
Kauwn trekkn up in troepn. Under teetn bestoat surtout uut insektn, kobbn, tettiengs, slekkn, fruut en ofvol. Z'èn e lude krete die trekt up kjak.
Ze leggn under eiers van april tot juni. Achter drie weekn broen, kommn d'r drie tout zes kiekens uut. De joengn vliegn 't nest uut achter e moand.
E kauwe (Corvus monedula) es nen veugel uut de familje van de kroaiachtigen.
Tekst üüb Öömrang A likfögel ((mo.) alk, ålken, likenföögel) (Corvus monedula) as en fögel ütj at famile faan a Raawenfögler (Corvidae).
Wikimedia Commons hää bilen of filmer tu: 
Wikispecies hää en artiikel tu: A likfögel ((mo.) alk, ålken, likenföögel) (Corvus monedula) as en fögel ütj at famile faan a Raawenfögler (Corvidae).
Mòrës (Coloeus monedula syn. Corvus monedula) – to je ôrt strzédnégò ptôcha z rodzëznë krëkòwatëch (Corvidae). Òn żëje m. jin. na Kaszëbach kòl bùdinków. Òb jeséń òn mòże dzobac brzôd krëszczi.
Mòrës (Coloeus monedula syn. Corvus monedula) – to je ôrt strzédnégò ptôcha z rodzëznë krëkòwatëch (Corvidae). Òn żëje m. jin. na Kaszëbach kòl bùdinków. Òb jeséń òn mòże dzobac brzôd krëszczi.
Näk (latin.: Coloeus monedula vai Corvus monedula) om Kroikoivuiččed-sugukundan levitadud lind.
Lind sädab joukuid, sidä kesken heimkundan toižidenke erikoidenke. Näk om monogamine, ižač i emäč pezoiteldas elon hätkte i kazvatadas poigaižid ühtes. Kodikoičese hüvin, navedib hoštajid kaluid. Pezoitelese karaižiš, ristitun eländpunktoidenno. Näkan londuseližed eländtahod oma letkesižed kall'oikahad longoitesed, harv mec.
Hibj om 34..39 sm pitte, 136..265 g vedutte, maihutuzkeskust — 65..74 sm. Nägub mustaks edahanpäi kron'an kartte, no näk om penemb. Oleskeleb täuz'kaznu i äikerdoičese kaks'voččel, voib eläda 14 vodhesai. Erištadas 4 alaerikod.
Näk (latin.: Coloeus monedula vai Corvus monedula) om Kroikoivuiččed-sugukundan levitadud lind.
Lind sädab joukuid, sidä kesken heimkundan toižidenke erikoidenke. Näk om monogamine, ižač i emäč pezoiteldas elon hätkte i kazvatadas poigaižid ühtes. Kodikoičese hüvin, navedib hoštajid kaluid. Pezoitelese karaižiš, ristitun eländpunktoidenno. Näkan londuseližed eländtahod oma letkesižed kall'oikahad longoitesed, harv mec.
Hibj om 34..39 sm pitte, 136..265 g vedutte, maihutuzkeskust — 65..74 sm. Nägub mustaks edahanpäi kron'an kartte, no näk om penemb. Oleskeleb täuz'kaznu i äikerdoičese kaks'voččel, voib eläda 14 vodhesai. Erištadas 4 alaerikod.
Qelereşk an jî qijik (Corvus monedula), cureyekî balinde an firrinde ji cinsê Corvus û ji famîleya qirikan (Corvidae) e.
Rókur (frøðiheiti: Corvus monedula) líkist kráku í vakstrarlag, men er nógv minni, ikki størri enn ein lítil dúgva, og klænri upp á seg. Vanligi rókurin er vakurt gráur um hálsin og vangarnar, annars er hann svartur omaná og dimmgráur í neðra; eyguni eru hvít. Eitt annað slag er alt svart við dimmum eygum; tað er nevnt rókurin svarti. Vanligi rókurin eigur í Norðanlondunum, rókurin svarti í Onglandi og Skotlandi.
Rókur er vitugur fuglur; altíð væl hýrdur fær hann lív í, har hann kemur. Hann livir helst í stórum flokkum, ofta saman við hjaltakrákum ella starum. Ongum fugli ger hann ónáðir, tekur hvørki egg ella ungar. Hann heldur seg nógv at bygdum, og eigur ofta uppi á klokkutornum ella hústekjum og skorsteinum; flestu eiga tó í skógum. Áður kom hann ikki so sjáldan til Føroyar — tó ikki so nógvur sum hjaltakrákan. Eisini hann er nógv fækkaður, men enn hendir tað at síggja bæði hin vanliga rókin og rókin svarta.
Rókur (frøðiheiti: Corvus monedula) líkist kráku í vakstrarlag, men er nógv minni, ikki størri enn ein lítil dúgva, og klænri upp á seg. Vanligi rókurin er vakurt gráur um hálsin og vangarnar, annars er hann svartur omaná og dimmgráur í neðra; eyguni eru hvít. Eitt annað slag er alt svart við dimmum eygum; tað er nevnt rókurin svarti. Vanligi rókurin eigur í Norðanlondunum, rókurin svarti í Onglandi og Skotlandi.
Rókur er vitugur fuglur; altíð væl hýrdur fær hann lív í, har hann kemur. Hann livir helst í stórum flokkum, ofta saman við hjaltakrákum ella starum. Ongum fugli ger hann ónáðir, tekur hvørki egg ella ungar. Hann heldur seg nógv at bygdum, og eigur ofta uppi á klokkutornum ella hústekjum og skorsteinum; flestu eiga tó í skógum. Áður kom hann ikki so sjáldan til Føroyar — tó ikki so nógvur sum hjaltakrákan. Eisini hann er nógv fækkaður, men enn hendir tað at síggja bæði hin vanliga rókin og rókin svarta.
_d1.jpg)
Li tchawe, c' est l' pus ptite des sôres di coirnayes.
Elle est tote noere, apus k' ene grande grijhe taedje dirî l' hanete. Li tchawe a ene pus fine vwès ki les ôtès coirnayes et coirbås : on dit k' ele tchawe u k' ele tchawtêye; did la, si no.
Ele est pus spitante ki les ôtès coirnayes, ostant e volant k' e rotant.
Ele si tént voltî so les rotches et les falijhes, mins eto dins les clotchîs, les tchesteas, les rwenes.
Ele fwait s' ni dins on buhot åbe u dins on trô d' rotche.
No d' l' indje e sincieus latén : Corvus monedula
Famile : coirvidîs
Li tchawe, c' est l' pus ptite des sôres di coirnayes.
Elle est tote noere, apus k' ene grande grijhe taedje dirî l' hanete. Li tchawe a ene pus fine vwès ki les ôtès coirnayes et coirbås : on dit k' ele tchawe u k' ele tchawtêye; did la, si no.
Ele est pus spitante ki les ôtès coirnayes, ostant e volant k' e rotant.
Ele si tént voltî so les rotches et les falijhes, mins eto dins les clotchîs, les tchesteas, les rwenes.
Ele fwait s' ni dins on buhot åbe u dins on trô d' rotche.
No d' l' indje e sincieus latén : Corvus monedula
Famile : coirvidîs
Varnalė, kousos, kuovoks (luotīnėškā: Corvus monedula, onglėškā: Jackdaw, vuokīškā: Dohle) īr paukštis, prėgolons prī varnėniu (Corvidae) paukštiu šėimuos.
Varnalė ī 34-39 cm ėlgoma, anuos sonkoms ī 175–280 g. Nu varnu, kuovū skėras ka īr mažesnė, švėisesnė, trompesnio snapo, lengviau skraid. Makaulės vėršos, nogara, oudega ė abo sparno juodė, vuo kaklos pilks, anon šuonā balsvė.
Varnalės given miestūs, suoduos, pamedies, parkūs, suodnuos. Ī nuognē vikrė ėr alasa, tonkē laikas krūvuo so varnuom, kuovās, kronklēs. Rodeni ė žiema dėdli varneliu polkā nakvuo miestu mediūs.
Kėni kraun ouksvūs, pastuogies, paliepiūs, buokštūs. Perėn paprastā krūvuo ciels polks varnaliu. Ded 4-6 kiaušius, katrus perėn 17-18 dėinū.
Varnalės jied vabzdius, ė anūm vikšrus, kiėrmėlus, pelės, kiaušius, les ougas, vaisius, miegst kapstītėis pu šiokšlės.
Varnalė, kousos, kuovoks (luotīnėškā: Corvus monedula, onglėškā: Jackdaw, vuokīškā: Dohle) īr paukštis, prėgolons prī varnėniu (Corvidae) paukštiu šėimuos.
Zagʻcha (Corvus monedula) — chumchuqsimonlar turkumining qargʻasimonlar oilasiga mansub qush. Tanasining uz. 30—39 sm. Rangi, asosan, qora, boʻyni toʻq kulrang . 4 ta kenja turi bor. Yevropa va Osiyoda uchraydi. 3. koʻchib yuruvchi qush. Oʻzbekistonda bola ochadi va kishlaydi. Jarlarning yon bagʻirlariga, uylarning peshtoqlari yoki daraxt kovaklariga uya soladi. Apr.da 4—6 ta tuxum qoʻyadi. 18— 20 kunda joʻjalari tuxumdan chiqadi. Qoʻngʻiz, kapalak va ularning qurtlari, oʻsimlik urugʻlari bilan oziqlanadi. Zararkunanda hasharotlarni qirib, foyda keltiradi.[1]
Zagʻcha (Corvus monedula) — chumchuqsimonlar turkumining qargʻasimonlar oilasiga mansub qush. Tanasining uz. 30—39 sm. Rangi, asosan, qora, boʻyni toʻq kulrang . 4 ta kenja turi bor. Yevropa va Osiyoda uchraydi. 3. koʻchib yuruvchi qush. Oʻzbekistonda bola ochadi va kishlaydi. Jarlarning yon bagʻirlariga, uylarning peshtoqlari yoki daraxt kovaklariga uya soladi. Apr.da 4—6 ta tuxum qoʻyadi. 18— 20 kunda joʻjalari tuxumdan chiqadi. Qoʻngʻiz, kapalak va ularning qurtlari, oʻsimlik urugʻlari bilan oziqlanadi. Zararkunanda hasharotlarni qirib, foyda keltiradi.
Zapadna čavka (lat. Coloeus monedula) – poznata i kao evroazijska čavka, evropska čavka ili jednostavno čavka – je ptica iz potporodice Passerinae u porodici Corvidae (vrana). Rasprostranjena je u Evropi, zapadnoj Aziji i Sjevernoj Africi. Uglavnom je stanarica, iako zimi, sjeverne i istočne populacije migriraju na jug. Prepoznate su četiri podvrste koje se uglavnom razlikuju po obojenosti perjanice na glavi i vratu. Prvi formalni opis dao je Linnaeus, dajući joj ime Corvus monedula.[1]
Duga je oko 34 – 39 cm, crnopera ptica sa sivimm potiljkom i prepoznatljivo blijedo-sivim dužicom. To je društvena i veoma glasna ptica, koja živi u malim grupama složenog društvenog ustrojstva na poljoprivrednim imanjima, otvorenim šumama, na obalnim liticama i u urbanim sredinama. Poput svojih rođaka, vrabaca, čavka je inteligentna ptica, a primijećeno jei da se služi određenim alatima.
U ishrani je omnivorna je i oportunistička; jede širok izbor biljnog materijala i beskičmenjaka, kao i hranu iz otpada urbanih područja. Zapadne čavke su monogamne i grade jednostavna gnijezda od grančica u šupljinama na drveću, liticama ili zgradama. Ženka položi i inkubira oko pet blijedoplavih ili plavozelenih jaja sa smeđim mrljama. Mladi dobijaju perje za četiri do pet semica.
Studija iz 2000. godine utvrdila je da je genetička udaljenost između čavke i ostalih članova roda Corvus veća od one unutar ostatka roda.[2]Pamela Rasmussen ponovo je uspostavila ime roda Coloeus, koje je kreirao Johann Kaup, 1829,[3] u njenoj knjizi "Ptice Južne Azije" (Birds of South Asia) (2005),[4] citirala je također sistematiku iz 1982 kao njamački autor Hans Edmund Wolters.[5] Studija filogenije korvida, poduzeta u 2007., usporedbom sekvenci kontrolne regije mitohondrijske DNK (mtDNK) nekoliko predstavnika porodice Corvidae. Uočeno je da je zapadna čavka blisko srodna sa daurskom čavkom (Corvus dauuricus) iz istočne Rusije i Kine, nego baznom jezgru kladusa roda Corvus.[6] Imena Coloeus monedula i Coloeus dauuricus usvojio je Međunarodni ornitološki kongres u svojoj službenoj listi.[7] Za dvije vrste čavki objavljeno je da su hibridizirale na planini Altaj, na jugu Sibira i Mongoliji. Analiza mitohondrijske DNK uzoraka ove dvije vrste i iz jezgarne grupe pokazuje da su genetički različite.[6]
Postoje dvije podvrste zapadne čavke.[8] Sve evropske podvrste intergradiraju na dodirnim područjima populacija.[9] C. m. monedula prijelazni oblik C. m. soemmeringii u tranzicijskoj zoni koja od Finske južno preko Baltika i istočne Poljske do Rumunije, Hrvatske i Bosne i Hercegovine.[10]
Zapadna čavka (lat. Coloeus monedula) – poznata i kao evroazijska čavka, evropska čavka ili jednostavno čavka – je ptica iz potporodice Passerinae u porodici Corvidae (vrana). Rasprostranjena je u Evropi, zapadnoj Aziji i Sjevernoj Africi. Uglavnom je stanarica, iako zimi, sjeverne i istočne populacije migriraju na jug. Prepoznate su četiri podvrste koje se uglavnom razlikuju po obojenosti perjanice na glavi i vratu. Prvi formalni opis dao je Linnaeus, dajući joj ime Corvus monedula.
Duga je oko 34 – 39 cm, crnopera ptica sa sivimm potiljkom i prepoznatljivo blijedo-sivim dužicom. To je društvena i veoma glasna ptica, koja živi u malim grupama složenog društvenog ustrojstva na poljoprivrednim imanjima, otvorenim šumama, na obalnim liticama i u urbanim sredinama. Poput svojih rođaka, vrabaca, čavka je inteligentna ptica, a primijećeno jei da se služi određenim alatima.
U ishrani je omnivorna je i oportunistička; jede širok izbor biljnog materijala i beskičmenjaka, kao i hranu iz otpada urbanih područja. Zapadne čavke su monogamne i grade jednostavna gnijezda od grančica u šupljinama na drveću, liticama ili zgradama. Ženka položi i inkubira oko pet blijedoplavih ili plavozelenih jaja sa smeđim mrljama. Mladi dobijaju perje za četiri do pet semica.
Η Κάργια [ii] ή εσφαλμένα καλιακούδα (πρόκειται για διαφορετικά είδη) είναι πτηνό της οικογενείας των Κορακιδών, που απαντά και στον ελλαδικό χώρο. Η επιστημονική ονομασία του είδους είναι Corvus monedula και περιλαμβάνει 4 υποείδη. [2]
Στην Ελλάδα απαντά κυρίως το υποείδος Corvus monedula soemmerringii J. G. Fischer, 1811, με πιθανή την παρουσία του Corvus monedula spermologus Vieillot, 1817 στα δυτικά. [2]
Τόσο η επιστημονική ονομασία του είδους, όσο και οι λαϊκές ονομασίες του πτηνού στην ελληνική και αγγλική γλώσσα, παρουσιάζουν εξαιρετικό ενδιαφέρον.
Η λέξη monedula είναι λατινική (αναφέρεται αρκετές φορές σε έργα των Κικέρωνα και Οβιδίου) αλλά έχει ελληνική ρίζα: προέρχεται από την λέξη μοναδιαίος ([ΕΤΥΜ. < μτγν.μοναδιαίος < αρχ. μονάς, -άδος + παραγ. επίθημα -ιαΐος (πβ. κ. μην-ιαίος) [3]) και, έχει την κυριολεκτική σημασία του «νομίσματος» (=αρχ. μνα). Η αντίστοιχη λατινική mǒnēdŭla, δόθηκε από τον Λινναίο,[4] η ετυμολογία της είναι ομόρριζη και, έχει ακριβώς την ίδια σημασία.[5] Η αιτία που ο Λινναίος έδωσε τη συγκεκριμένη ονομασία στο είδος είναι άγνωστη, υπάρχουν όμως δύο εκδοχές:
Η πρώτη είναι η εκδοχή του ελληνικού μύθου της Άρνης: η Άρνη ήταν γυναίκα από τη Σίφνο, η οποία πρόδωσε την πατρίδα της στον Μίνωα για να πάρει χρήματα και, η τιμωρία της ήταν να μεταμορφωθεί σε κουρούνα. [6]
Σύμφωνα με τη δεύτερη -και πιθανότερη- εκδοχή, η ονομασία δόθηκε με αφορμή τη συνήθεια της κάργιας, να συλλέγει με το ράμφος της διάφορα αντικείμενα που της προξενούν εντύπωση, μεταξύ των οποίων και νομίσματα, κάτι που άλλωστε κάνουν όλα τα συγγενικά με αυτήν κορακοειδή (καρακάξα, κουρούνα κλπ).
Η λαϊκή ελληνική ονομασία κάργια έχει επίσης διφορούμενη προέλευση, αλλά το πιθανότερο είναι να προέρχεται από την τουρκική λέξη karga για το πτηνό,[7] εξ ου και η μεταμεσαιωνική φράση: «βοώ την κάργαν», κομπορρημονώ, και η μεταγενέστερη φράση «μάς κάνει τον κάργα», τον βαρύμαγκα, [8] σχετιζομένη πιθανώς με το όρθιο παράστημα του πτηνού όταν στέκεται ή περπατάει.
Η λαϊκή αγγλική ονομασία Jackdaw, εμφανίστηκε για πρώτη φορά τον 16ο αιώνα, και πιστεύεται ότι είναι μια σύνθεση της λέξης jack, που χρησιμοποιείται στα ονόματα των ζώων ως υποκοριστικό για να δηλώσει μικρό μέγεθος (π.χ. jack snipe), και της αρχαϊκής αγγλικής λέξης daw. Άλλωστε, παλαιότερα, οι κάργιες ονομάζονταν απλά daws. [9]
Ο «μεταλλικός» ήχος chyak που αρθρώνει το πτηνό, μπορεί να αποτελεί την προέλευση του δεύτερου συνθετικού της ονομασίας του, [10] αλλά αυτό δεν υποστηρίζεται από το αγγλικό λεξικό της Οξφόρδης.[11] Πιθανότατα, η λέξη Daw χρησιμοποιήθηκε για πρώτη φορά για το είδος, κατά τον 15ο αιώνα και, όπως αναφέρει το αγγλικό λεξικό της Οξφόρδης, πρέπει να προέρχεται από την Παλαιά Αγγλική γλώσσα ως Dawe, συσχετιζομένη με τις ομόλογες λέξεις (cognates) στην Παλιά Γερμανική (Taha), Μέση Γερμανική (Tahe ή tāchele) και σύγχρονη Γερμανική (Dahle ή Dohle), και τις διαλεκτικού τύπου λέξεις Tach, Dahi, Dache και Dacha.
Τα ευρήματα από την πρώιμη και μέση Πλειστόκαινο Περίοδο, τα οποία αποδίδονται στο είδος, είναι κυρίως από τη νότια και τη νοτιοανατολική Ευρώπη και, περιορίζονται σε περιοχές με θερμά κλίματα ή θερμότερα μεσοπαγετωνικά διαστήματα. Μόνο στο τέλος του Πλειστόκαινου βρίσκονται και ίχνη απολιθωμάτων στη βορειοκεντρική Ευρώπη. [12][13] Στη βόρεια Ευρώπη, όμως, εγκαταστάθηκαν πιθανώς μόνο γύρω στο 1000 π.Χ. ως πτηνά αναπαραγωγής, εκεί όπου σήμερα βρίσκονται η Δανία και η Νορβηγία. [14] Κατά τους 18ο και 19ο αιώνες, το είδος επεκτάθηκε ακόμη βορειότερα μέσω του Κόλπου της Βοθνίας, όπου ενδέχεται να ευνοήθηκε από την αύξηση της θερμοκρασίας του τοπικού κλίματος και την αυξανόμενη αστικοποίηση. Στην Τυνησία, οι εκεί πληθυσμοί αναπαραγωγής, εξαφανίστηκαν στα τέλη του 19ου αιώνα, επίσης και στη Μάλτα, λόγω της εντατικής θήρας.
Από μελέτη του 2000 διαπιστώθηκε ότι η γενετική απόσταση μεταξύ του είδους και των άλλων ειδών του γένους Corvus ήταν μεγαλύτερη από ότι στα μέλη μέσα στο ίδιο το γένος. [15] Αυτό οδήγησε στην επαναφορά του γένους Coloeus το 2005, [16] το οποίο είχε «αδρανοποιηθεί» από παλαιότερη αναφορά του 1982. [17] Μεταγενέστερες μελέτες μιτοχονδριακού DNA, έδειξαν τη στενή συγγένεια του είδους με το C. dauuricus της Ανατολικής Ρωσίας και της Κίνας και, μάλιστα, ως βασικά taxa (ταξινομικές μονάδες) στον κλάδο Corvus.[18] Τα δύο αυτά είδη έχει αναφερθεί ότι υβριδίζονται στα Αλτάι, τη νότια Σιβηρία και τη Μογγολία. Η ανάλυση του μιτοχονδριακού DNA των δειγμάτων των δύο ειδών από τις περιοχές του πυρήνα τους δείχνει να είναι γενετικά διακριτή. [19] Προς το παρόν, το είδος τοποθετείται στο υπογένος (και όχι γένος) Coloeus. [20] Η ταξινομική του θεωρείται εν πολλοίς προβληματική, με κάποιους ερευνητές να υποστηρίζουν τα υπάρχοντα υποείδη, ενώ κάποιοι άλλοι όχι. Η αιτία που το είδος δεν έχει ακόμη θεωρηθεί ως μονοτυπικό (δηλ. χωρίς υποείδη) είναι ότι, τα στοιχεία από τις χρωμοσωμικές μελέτες δεν είναι επαρκή.
(σημ. με έντονα γράμματα το υποείδος που απαντά στον ελλαδικό χώρο)
H κάργια είναι μερικώς μεταναστευτικό είδος (οι περισσότεροι πληθυσμοί είναι καθιστικοί) με ευρεία κατανομή σε όλες τις εύκρατες περιοχές του Παλαιού Κόσμου, από τις ακτές του Ατλαντικού (Μαρόκο, Πορτογαλία, Ιρλανδία, μέχρι ανατολικά στη Σιβηρία, Α Ιμαλάια και Βαϊκάλη. Στα Βόρεια φθάνουν μέχρι τη Λευκή Θάλασσα (ισοθερμική 12°, μηνός Ιουλίου). Είναι αρκετά κοινό πτηνό σε όλη την επικράτειά του, ενώ είναι χαρακτηριστικό ότι περιστασιακά μπορεί να βρεθεί σε πολύ απομακρυσμένες περιοχές, όπως στην Ιαπωνία [27] ή τη Βόρεια Αμερική. [30]
Παρά το γεγονός ότι οι κάργιες είναι στο μεγαλύτερο μέρος της επικρατείας τους επιδημητικές, πολλοί πληθυσμοί, ιδιαίτερα οι ασιατικοί, κατά τη διάρκεια του χειμώνα μετακινούνται μακριά από τις περιοχές αναπαραγωγής. Μάλιστα, σε πολλές περιοχές, επειδή οι πληθυσμοί αναπαραγωγής αντικαθίστανται από τους επισκέπτες του χειμώνα, η απουσία των πτηνών συχνά δεν γίνεται αισθητή. Οι μεταναστευτικές οδοί εκτείνονται στις ακτές του Ατλαντικού και στις παρακείμενες θάλασσες, για τους δυτικούς πληθυσμούς, ενώ οι βόρειοι αναπαραγωγικοί πληθυσμοί κινούνται μακρύτερα προς τα νότια: στις χώρες της κεντρικής Ασίας οι πληθυσμοί που αναπαράγονται στη Ρωσία, μεταναστεύουν έως και 700 χιλιόμετρα, ενώ στις χώρες της ανατολικής Ευρώπης, λίγο περισσότερο από 300 χμ. Ωστόσο, τα πτηνά που αναπαράγονται στην Ελβετία μετακινούνται μόνο λίγα χιλιόμετρα. Ο αριθμός των επιδημητικών πληθυσμών ποικίλλει από βορειοανατολικά προς νοτιοδυτικά, με το ποσοστό των πτηνών που μετακινούνται από την Πολωνία να φθάνει το 70%, αλλά μόνο το 23% των πληθυσμών στο Βέλγιο, να φεύγουν από εκεί. Τον χειμώνα, τα πουλιά αφήνουν τα μεγαλύτερα υψόμετρα και μετακινούνται στα πεδινά, ενώ πολλοί πληθυσμοί συγκεντρώνονται σε αστικές περιοχές, όπου αρκετά μέρη για κούρνιασμα και πηγές τροφίμων είναι διαθέσιμα. Γενικά, η φθινοπωρινή μετανάστευση αρχίζει από το Σεπτέμβριο στο βορρά, ενώ στο νότο μπορεί να αρχίσει το Νοέμβριο. Η εαρινή επιστροφή στα εδάφη αναπαραγωγής, ξεκινάει ήδη στις αρχές του έτους, το Φεβρουάριο και το Μάρτιο και ολοκληρώνεται συνήθως στα τέλη Μαρτίου. [31]
Τυχαίοι, περιπλανώμενοι επισκέπτες έχουν αναφερθεί μεταξύ άλλων από το Γιβραλτάρ και την Ισλανδία, τη Μαυριτανία και την Ιαπωνία, αλλά υπάρχουν και εξαιρετικές περιπτώσεις από τον Καναδά και τις ΗΠΑ. [1]
Στην Ελλάδα, η κάργια απαντά τόσο ως αναπαραγόμενο επιδημητικό είδος, όσο και ως μερικώς μεταναστευτικό (διαβατικό και χειμερινός επισκέπτης), σε όλη τη χώρα. [32][33]
Οι κάργιες, στη μη αναπαραγωγική περίοδο, συχνάζουν σε δασώδεις στέπες, λιβάδια, καλλιεργούμενες εκτάσεις, παράκτια βράχια, και βέβαια στις πόλεις. Αφθονούν εκεί οπου οι δασικές εκτάσεις εκκαθαρίζονται και μετατρέπονται σε αγρούς ή ανοικτούς χώρους. [34] Αρέσκονται σε ενδιάμεσους οικοτόπους, που περιλαμβάνουν μεγάλα δέντρα, κτίρια και ανοιχτές εκτάσεις, «αφήνοντας» τα μεγάλα ανοικτά πεδία στα χαβαρόνια και, τις δασωμένες περιοχές στις κίσσες. [35] Όπως και άλλα κορακοειδή, όπως το κοράκι και η κουρούνα, κάποια άτομα προτιμούν να περάσουν το χειμώνα σε αστικά πάρκα. Μετρήσεις πληθυσμών σε τρία αστικά πάρκα της Βαρσοβίας, έδειξαν αύξηση από τον Οκτώβριο μέχρι τον Δεκέμβριο, πιθανώς λόγω της μετανάστευσης από τις βορειότερες περιοχές. [36] Τα ίδια στοιχεία από τη Βαρσοβία, μεταξύ 1977-2003, έδειξαν ότι η διαχείμαση των εκεί πληθυσμών είχε αυξηθεί τέσσερις φορές. Η αιτία της αύξησης είναι άγνωστη, αλλά κάποια μείωση του αριθμού των χαβαρονιών μπορεί να ωφέλησε τις κάργιες σε τοπικό επίπεδο, ή η διαχείμαση των χαβαρονιών στη γειτονική Λευκορωσία μπορεί να προκάλεσε τη μετακίνησή τους στη Βαρσοβία. [37]
Κατά την αναπαραγωγική περίοδο, τα ενδιαιτήματα του είδους εξαρτώνται άμεσα από την παροχή τροφής και τις πιθανές θέσεις φωλιάσματος. Επειδή, οι κάργιες στηρίζονται σε μεγάλο βαθμό στην παρουσία κοιλοτήτων στο βιότοπό τους, αναζητούν παλαιά δάση με δένδρα γεμάτα τρύπες από δρυοκολάπτες, ή τρύπες σε βράχους και σε κτήρια. Λατομεία, ογκόλιθοι, παλαιοί οικισμοί, μεσαιωνικές εκκλησίες και πάρκα με μεγάλα, παλιά δέντρα χρησιμοποιούνται συχνά, που άλλωστε χρησιμεύουν και ως θέσεις κουρνιάσματος. [38]
Η κάργια είναι σχετικά ανθεκτική σε σκληρές καιρικές συνθήκες, αλλά τείνει να αποφεύγει τις ακραίες θερμοκρασίες. Απαντά περισσότερο σε πεδινές περιοχές κάτω από τα 500 μέτρα, ενώ μεταξύ 500 και 1000 μέτρων, βρίσκεται μόνο κατά τοπικές συναθροίσεις. Σε ορισμένες εξαιρετικές περιπτώσεις, οι οικότοποι αναπαραγωγής εκτείνονται υψηλότερα των 1000 μέτρων, όπως στις Άλπεις, στον Άτλαντα ή στο Κασμίρ σε, περίπου 2000 μέτρα. [38] Εκτός περιόδου αναπαραγωγής, έχει καταγραφεί στα 3500 μ. [39]
Στο Ηνωμένο Βασίλειο, τα πέντε πρώτα στατιστικώς προτιμώμενα οικοσυστήματα είναι τα εξής: χωριά, λιβάδια, πόλεις, δάση πλατυφύλλων και παράκτιες περιοχές. [40]
Στην Ελλάδα, η κάργια απαντά σε ανοικτές καλλιεργούμενες περιοχές με διάσπαρτα βράχια και μεγάλα δένδρα, παράκτιες περιοχές, πόλεις, χωριά και, τοποθεσίες γύρω από πύργους και παλαιά κτίσματα, [32] λιβάδια, πάρκα, κήπους και αλσύλλια. [41]
Η κάργια είναι εύκολα αναγνωρίσιμη και μόνο λόγω του μεγέθους της αφού, είναι το μικρότερο από τα συγγενικά κορακοειδή που συχνάζουν στα ίδια οικοσυστήματα. Παρά τις, ανά υποείδος, παραλλαγές στο πτέρωμα, όλα τα πουλιά έχουν το ίδιο βασικό μαυρόγκριζο μοτίβο. Τα φύλα είναι παρόμοια, με ελαφρώς ανοικτότερο χρωματισμό των αρσενικών κατά τη διάρκεια ορισμένων εποχών και, με το πέρασμα της ηλικίας.
Στο μεγαλύτερο μέρος του πτερώματος κυριαρχεί το γιαλιστερό μαύρο, με μία μωβ (στα υποείδη 2 και 4) ή μπλε (στα υποείδη 1 και 3) απόχρωση στην κορυφή του κεφαλιού (στέμμα), το μέτωπο, και στα δευτερεύοντα ερετικά φτερά και, μία πράσινο-μπλε απόχρωση στο λάρυγγα, στα (πρωτεύοντα ερετικά και την ουρά. Τα μάγουλα, ο αυχένας και ο λαιμός είναι ανοιχτά γκρι προς γκρι-ασημί, ενώ η κάτω επιφάνεια είναι γκρι στο χρώμα του σχιστόλιθου (slate grey). Τα πόδια είναι μαύρα, όπως και το σχετικά -για κορακοειδές- κοντό ράμφος, το μήκος του οποίου είναι περίπου το 75% του συνόλου της κεφαλής. [42] Υπάρχουν ρινικές σμήριγγες (σκληρές τρίχες) που καλύπτουν περίπου το 40% της άνω γνάθου (ρινοθήκης) και το 25 % της κάτω γνάθου (γναθοθήκης). [42] Οι ίριδες των ενηλίκων είναι γκριζωπές ή λευκές-ασημί.
Τα νεαρά πουλιά έχουν πιο θαμπό και λιγότερο «οριοθετημένο» πτέρωμα. Το κεφάλι έχει πιο μαύρη-ανθρακί απόχρωση, μερικές φορές με αμυδρή πρασινωπή λάμψη και καφέ βάσεις στα φτερά. Το πίσω μέρος και τα πλάγια του λαιμού είναι σκούρα γκρι, ενώ και η κάτω επιφάνεια είναι γκρι ή ανθρακί. Η ουρά έχει στενότερα φτερά και πρασινωπή απόχρωση. Κυρίως όμως, οι ίριδες των νεαρών πουλιών είναι χαρακτηριστικά γαλάζιες, και γίνονται καφετί πριν πάρουν το τελικό τους χρώμα στο 1ο έτος της ηλικίας τους. [43]
Υπάρχει πολύ μικρή γεωγραφική διακύμανση στο μέγεθος. Οι κύριες διαφορές στα υποείδη βρίσκονται στην παρουσία ή όχι ενός υπόλευκου «κολλάρου» στη βάση του αυχένα, στις αποχρώσεις του αυχένα και στο χρωματικό τόνο της κάτω επιφανείας του σώματος. Οι πληθυσμοί της κεντρικής Ασίας έχουν ελαφρώς μεγαλύτερες πτέρυγες, ενώ οι δυτικοί πληθυσμοί έχουν ελαφρώς ογκωδέστερο ράμφος. Το χρώμα του κυρίως σώματος γίνεται πιο σκούρο βορειότερα, στις ορεινές περιοχές και στα υγρά κλίματα, ενώ είναι πιο ανοικτό αλλού.
Η αναζήτηση τροφής λαμβάνει χώρα ως επί το πλείστον στο έδαφος, σε ανοικτούς χώρους και σε μικρότερο βαθμό στα δέντρα. Οι κάργιες επισκέπτονται επίσης σκουπιδότοπους, κάδους, δημοσίους δρόμους και κήπους, τις περισσότερες φορές νωρίς το πρωί, όταν ο κόσμος είναι λιγότερος. [44] Χρησιμοποιούνται διάφορες μέθοδοι αναζήτησης τροφής, όπως μικρά άλματα, ραμφίσματα, αναποδογύρισμα σβώλων χώματος και ανακάτεμα, βύθισμα του ράμφους στο έδαφος και, περιστασιακά, το σκάψιμο. Μπορεί να πετάει κοντά σε χώρους βόσκησης αγελάδων, ακολουθώντας τα βαθιά ίχνη τους και να πλησιάζει με μικρά άλματα από το έδαφος ή με "καταδύσεις" από μικρό ύψος. Οι γαιοσκώληκες συνήθως δεν εξάγονται από το έδαφος, αλλά συλλαμβάνονται από φρεσκοοργωμένο χώμα. [45]
Σε σύγκριση με άλλα κορακοειδή, η κάργια ξοδεύει περισσότερο χρόνο για εξερεύνηση και αναποδογύρισμα αντικειμένων με το ράμφος της, το οποίο είναι πιο ίσιο και λιγότερο καμπυλωτό, που σε συνδυασμό με την οξεία διόφθαλμη όρασή της, τής δίνει πλεονέκτημα στο συγκεκριμένο τρόπο για την αναζήτηση τροφής. [47]
Η κάργια οφείλει την επιτυχία της ως κοινό πτηνό, στη μεγάλη ευελιξία της να τρέφεται με παντός είδους τροφή, ζωική ή φυτική (παμφάγο), ανάλογα με την περίσταση (opportunistic feeder). Tρέφεται κυρίως με μικρά ασπόνδυλα έως 18 χιλιοστά σε μήκος, που βρίσκονται πάνω στο έδαφος, συμπεριλαμβανομένων διαφόρων σκαθαριών (ιδιαίτερα μηλολόνθες αλλά και προνύμφες σκαθαριών, Δίπτερα, Λεπιδόπτερα, σαλιγκάρια και αράχνες. Επίσης τρώγονται και μικρά τρωκτικά, αυγά και νεοσσοί πουλιών, αλλά και θνησιμαία, κυρίως θύματα τροχαίων. Φυτικό υλικό που καταναλώνεται, περιλαμβάνει σπόρους δημητριακών (κριθάρι, σιτάρι και βρώμη), σπόρους ζιζανίων, καρπούς κουφοξυλιάς, βελανίδια, και διάφορα φρούτα. [45] Η εξέταση σε στομάχια νεκρών πουλιών στην Κύπρο, άνοιξη και καλοκαίρι, έδειξε υπολλείμματα δημητριακών (κυρίως σιτάρι) και εντόμων (κυρίως τζιτζίκια και σκαθάρια). [48] Η διατροφή κατά μέσο όρο, είναι 84% φυτικό υλικό, εκτός της περιόδου αναπαραγωγής, όταν η κύρια πηγή τροφής τους είναι τα έντομα. [46] Μελέτη στη νότια Ισπανία, σε περιττώματα κάργιας, έδειξε ότι περιείχαν σημαντικές ποσότητες πυριτικών και ασβεστούχων θρυμμάτων, για να υποβοηθηθεί η πέψη των τροφίμων φυτικής προέλευσης και, η παροχή διαιτητικού ασβεστίου. [49]
Έχουν καταγραφεί λεηλασίες φωλιών σιταρήθρας (Alauda arvensis), μύχου (Puffinus puffinus), κοινής άλκας (Alca torda), σταχτοτσικνιά (Ardea cinerea), περιστεριού (Columba livia) και δεκαοχτούρας (Streptopelia decaocto), στα αυγά και τους νεοσσούς.
Η κάργια είναι λόγω μικρού βάρους επιδέξια στον αέρα, ικανή να εκτελεί από συγκρατημένους ελιγμούς μέχρι στροφές γύρω από τον εαυτό της, διάφορα ακροβατικά και αερολισθήσεις (glides). [51] Αυτό τής δίνει σημαντικό πλεονέκτημα στην προτεραιότητα προσέγγισης στις θέσεις αναζήτησης τροφής και σίτισης. Τα φτεροκοπήματά της είναι γρήγορα και «νευρικά», όμως, όταν τα πτηνά μεταναστεύουν, γίνονται πιο αργά. [51][52] Πειράματα σε αεροσήραγγα (wind tunnel) έδειξαν ότι, η προτιμώμενη ταχύτητα αερολίσθησης είναι μεταξύ 6 και 11 μέτρων ανά δευτερόλεπτο και, ότι, το άνοιγμα των φτερών μειώνεται όταν το πουλί πετάει πιο γρήγορα. [53] Γενικότερα, με μέση ταχύτητα 60 χμ/ώρα, οι κάργιες είναι πιο γρήγορες από τις κουρούνες και τα χαβαρόνια.
Στο έδαφος, οι κάργιες υιοθετούν όρθια στάση που, σε συνδυασμό με τα κοντά πόδια και τις κινήσεις του κεφαλιού μπρος-πίσω (bobbing), [51] τούς δίνει ένα ταχύ, ωστόσο «αλαζονικό» βηματισμό. Σπάνια τρέχουν ή εκτελούν πηδήματα και, τότε, εν μέρει με τη βοήθεια των πτερύγων τους. [43] Είναι ικανές να αναρριχώνται σε κάθετους τοίχους, όταν αυτοί διαθέτουν κάποιες προεξοχές, με τη βοήθεια της ουράς τους που λειτουργεί στηρικτικά. [54]
Ενώ, σε γενικές γραμμές, είναι επιφυλακτικές με τους ανθρώπους στο δάσος ή στην ύπαιθρο, οι κάργιες είναι πολύ πιο ήμερες σε αστικές περιοχές, ιδιαίτερα στις βορειοευρωπαϊκές πόλεις, όπου δεν διώκονται. [55] Είναι ιδιαίτερα κοινωνικό είδος, σχηματίζοντας σμήνη διαφόρων μεγεθών, με τα αρσενικά και τα θηλυκά να ζευγαρώνουν για μια ζωή και, τα ζευγάρια να παραμένουν μαζί μέσα στο κοπάδι. [56] Κατά την αναπαραγωγική περίοδο, παρατηρούνται συγκεντρώσεις των 20-50 ατόμων, αλλά τα σμήνη αυξάνονται σε μέγεθος το φθινόπωρο και, τα πουλιά συγκεντρώνονται το σούρουπο για ομαδικό κούρνιασμα, [57] έως και αρκετές χιλιάδες άτομα σε ένα μεγάλο χώρο. Στην Ουψάλα, μέχρι 40.000 άτομα έχουν καταγραφεί σε ένα κούρνιασμα το χειμώνα, με τα ζευγάρια να παίρνουν θέση από κοινού για τη νύχτα. [55] Συχνά συγχρωτίζονται με κουρούνες ή χαβαρόνια, [52] με τα τελευταία ιδιαίτερα κατά το κούρνιασμα ή τη μετανάστευση. [58] Φαίνεται ότι οι μεγάλες συγκεντρώσεις, ευνοούν τόσο την αναζήτηση τροφής, όσο και την υπεράσπισή της από τους άλλους θηρευτές.
Έχουν καταγραφεί κατά την αναζήτηση τροφής μαζί με ψαρόνια, καλημάνες και θυελλόγλαρους στη βορειοδυτική Αγγλία. [58] Τα κοπάδια τους συχνά γίνονται στόχοι συντονισμένης επίθεσης από ζεύγη χρυσογεράκων, αν και οι μεγαλύτερες ομάδες, είναι ικανές να ξεφεύγουν από τα αρπακτικά. [59] Αντίθετα, μερικές φορές σμήνη από κάργιες εκδιώκουν μεγαλύτερα πουλιά όπως καρακάξες, κοράκια ή ασπροπάρηδες. [60]
Στο βιβλίο του «Το Δαχτυλίδι του Βασιλιά Σολομώντα», ο Κόνραντ Λόρεντς (Konrad Lorenz) περιγράφει και αναλύει τις σύνθετες κοινωνικές αλληλεπιδράσεις σε ένα σμήνος από κάργιες που ζούσαν γύρω από το σπίτι του στο Altenberg, της Αυστρίας. Τις δακτυλίωσε για να τις την αναγνωρίζει και τις περιόρισε σε μεγάλους κλωβούς το χειμώνα για να αποτρέψει την ετήσια μετανάστευσή τους, βγάζοντας πολύ ενδιαφέροντα συμπεράσματα: Τα πουλιά ακολουθούν μία γραμμική ιεραρχική δομή στην ομάδα, με τα άτομα στην υψηλότερη θέση να κυριαρχούν πάνω σε εκείνα της χαμηλότερης, ενώ τα μέλη ενός ζευγαριού, ανήκουν στον ίδιο ιεραρχικό βαθμό. [61] Τα νεαρά αρσενικά κατοχυρώνουν την ατομική θέση τους πριν από το ζευγάρωμα με τα θηλυκά. Μετά το ζευγάρωμα, το θηλυκό καταλαμβάνει την ίδια κοινωνική θέση με το σύντροφό της. Τα αζευγάρωτα θηλυκά είναι τα κατώτερα μέλη στην ιεραρχία ενώ έχουν τον τελευταίο λόγο στις θέσεις σίτισης και κουρνιάσματος. Ο Λόρεντς κατέγραψε μία περίπτωση κατά την οποία ένα αρσενικό, απουσίαζε κατά τη διάρκεια των διαδικασιών ζευγαρώματος, επέστρεψε στο κοπάδι, έγινε το κυρίαρχο αρσενικό και, επέλεξε ένα από δύο θηλυκά που δεν είχαν βρει ακόμη σύντροφο. Το συγκεκριμένο θηλυκό ανέλαβε αμέσως δεσπόζουσα θέση στην κοινωνική ιεραρχία, δείχνοντάς το, ραμφίζοντας (pecking) τα κατώτερα μέλη. Σύμφωνα με τον Λόρεντς, ο πιο σημαντικός παράγοντας στην κοινωνική συμπεριφορά, ήταν η άμεση και διαισθητική κατανόηση της νέας ιεραρχίας από κάθε ξεχωριστό άτομο στο σμήνος. [61]
Οι κάργιες ωριμάζουν σεξουαλικά στο δεύτερο έτος της ηλικίας τους και, είναι αυστηρά μονογαμικές. Γενετική ανάλυση των ζευγαριών και των απογόνων τους δεν δείχνει στοιχεία επί πλέον «συμμετοχής» στο ζευγάρωμα, [56] ενώ υπάρχουν λίγες πιθανότητες για τον χωρισμό του ζευγαριού, ακόμη και μετά από πολλαπλές αναπαραγωγικές αποτυχίες. [65] Ορισμένα ζευγάρια μπορεί να χωρίσουν στους πρώτους μήνες, αλλά σχεδόν όλα εκείνα με διάρκεια που υπερβαίνει τους έξι μήνες, παραμένουν διά βίου και, μόνον όταν ο ένας εταίρος πεθάνει, αντικαθίσταται. Είναι αξιοσημείωτο ότι, τα «χηρευμένα» ή μοναχικά μέλη ενός σμήνους, υφίστανται δυσμενή αντιμετώπιση από τα υπόλοιπα, συχνά εκδιωκόμενα από τις φωλιές. [58]
Οι κάργιες συνήθως αναπαράγονται σε αποικίες, με τα ζεύγη να συνεργάζονται για να βρουν μια φωλιά, την οποία στη συνέχεια υπερασπίζονται από άλλα ζεύγη και αρπακτικά, κατά το μεγαλύτερο μέρος του έτους. [65] Στις περιοχές όπου φωλιάζουν (βλ. Βιότοπος), κατασκευάζουν τη φωλιά τους, όπου υπάρχει τρύπα, στην κυριολεξία, σε δένδρα ή βράχια, σε ερειπωμένα ή και χρησιμοποιούμενα κτίρια και καμινάδες, ακόμη και στο έδαφος, αρκεί η θέση να είναι προστατευμένη. [66] Η διαθεσιμότητα των κατάλληλων χώρων επηρεάζει την παρουσία τους σε μια περιοχή. [52] Μπορούν επίσης να χρησιμοποιούν καμπαναριά για φώλιασμα, γεγονός που περιγράφεται σε ποίημα του 18ου αιώνα, από τον Άγγλο ποιητή William Cowper. [67] Το ζεύγος «βελτιώνει» την τρύπα ή την σχισμή τοποθετώντας μέσα, μικρά κλαδάκια, που στη συνέχεια επιστρώνεται με μαλλί που έχει συλλεγεί από τις ράχες των προβάτων (βλ. Τροφή), τρίχες ή φυτικό υλικό. Η φωλιά αργότερα κερδίζει ύψος και γίνεται μια μεγαλύτερη πλατφόρμα, κάποιες φορές με μεγάλο όγκο. [68] Αυτή η τεχνική προκαλεί «μπούκωμα» των καπνοδόχων που, μάλιστα αρκετές φορές οδηγεί σε κατάρρευση κάτω στα τζάκια, με τα πουλιά ακόμα πάνω τους! [69] Υπάρχει αναφορά για κατασκευή φωλιάς ακόμη και στους ογκολίθους του Στόουνχετζ, όπου είχε χρησιμοποιηθεί μια παλαιότερη φωλιά από αγριοκούνελα. [70] Το είδος έχει καταγραφεί να ανταγωνίζεται τους χουχουριστές (Strix aluco) για φωλιές στην Ολλανδία, [71] ή να χρησιμοποιεί παλιές φωλιές μαύρου δρυοκολάπτη ή φασσοπερίστερου.
Η περίοδος αναπαραγωγής αρχίζει στα τέλη Απριλίου και η ωοτοκία πραγματοποιείται άπαξ. Η γέννα αποτελείται από 4-6, κάποιες φορές από 2-9 αυγά, των οποίων το μέγεθος και το βάρος διαφέρει ελαφρώς μεταξύ των διαφόρων υποειδών (μέσο βάρος 11,1 γραμμάρια, εκ των οποίων το 7% είναι κέλυφος), με την εναπόθεσή τους να γίνεται μέρα παρά μέρα. [40][66]
Η επώαση αρχίζει με την εναπόθεση του πρώτου αυγού και, πραγματοποιείται μόνον από το θηλυκό για 17-18 ημέρες, ενώ το αρσενικό εφοδιάζει με τροφή. [66] Επειδή τα αυγά επωάζονται και εκκολάπτονται ασύγχρονα, οι τελευταίοι νεοσσοί συχνά οδηγούνται στο θάνατο. Εάν η προμήθεια τροφίμων είναι χαμηλή, η γονική «επένδυση» στους γόνους διατηρείται στο ελάχιστο, για εξοικονόμηση ενέργειας. [72]
Οι νεοσσοί είναι φωλεόφιλοι και, εξαρτώνται πλήρως από τους ενήλικες για τη διατροφή τους. Αφήνουν τη φωλιά τους στις 28-32 ημέρες, ενώ είναι ικανοί προς πτήση στις 35-36 ημέρες. [66]
Στην Ελλάδα, οι κάργιες φωλιάζουν σε όλη τη χώρα ως επιδημητικά πτηνά, αλλά απαντούν και ως μερικώς αποδημητικά.[32][33]
Ο κισσόκουκος (Clamator glandarius) έχει καταγραφεί να παρασιτεί τη φωλιά της κάργιας στην Ισπανία και το Ισραήλ. [73][74] Την φωλιά της λεηλατούν το κοράκι στην Ισπανία, ο χουχουριστής και η νυφίτσα (Mustela nivalis) στην Αγγλία και, ο αρουραίος (Rattus norvegicus) στη Φινλανδία. Το κουνάβι (Martes martes) κάνει επιδρομές σε απομονωμένες φωλιές στη Σουηδία, αλλά είναι λιγότερο επιτυχές, όταν οι φωλιές είναι μέρος μιας αποικίας. Άλλοι σημαντικοί θηρευτές είναι το διπλοσάινο και ο πετρίτης.
Ο παγκόσμιος πληθυσμός του είδους εκτιμάται ότι θα αυξάνεται, καθώς το γεωγραφικό φάσμα κατανομής επεκτείνεται (Madge και Burn 1993), αν και στην Ευρώπη, οι τάσεις από το 1980 δείχνουν ότι οι πληθυσμοί έχουν υποστεί μια μέτρια μείωση (p <0,01), με βάση τα προσωρινά στοιχεία για 21 χώρες, του Πανευρωπαϊκού Προγράμματος Παρακολούθησης Κοινών Πουλιών (EBCC / RSPB / BirdLife / Στατιστική Ολλανδίας, Voříšek, 2008).
Γενικά πρόκειται για ένα «επιτυχημένο» πτηνό και, αυτός είναι και ο λόγος που η IUCN έχει χαρακτηρίσει το είδος ως Ελαχίστης Ανησυχίας (LC).[1]
Στον ελλαδικό χώρο η Κάργια απαντά και με τις ονομασίες Κάργα, Κάρια, Σιταροκοράκι, Κατσικατούλα και Κατσικορώνα (Κύπρος).[75][76]
i. ^ Άλλες λόγιες ονομασίες είναι Κολοιός ο κοινός και Κολοιός ο βωμολόχος [75]
ii. ^ Προτιμάται η ονομασία αυτή από την ισότιμη ονομασία Κάργα [77] λόγω της αποδοχής της από την Ελληνική Ορνιθολογική Εταιρεία (ΕΟΕ),[78] και για να μη γίνεται σύγχυση με το επίρρημα «κάργα» (=πλήρως, γεμάτος ως τα χείλη).Η Κάργια ή εσφαλμένα καλιακούδα (πρόκειται για διαφορετικά είδη) είναι πτηνό της οικογενείας των Κορακιδών, που απαντά και στον ελλαδικό χώρο. Η επιστημονική ονομασία του είδους είναι Corvus monedula και περιλαμβάνει 4 υποείδη.
Στην Ελλάδα απαντά κυρίως το υποείδος Corvus monedula soemmerringii J. G. Fischer, 1811, με πιθανή την παρουσία του Corvus monedula spermologus Vieillot, 1817 στα δυτικά.
Кавка або тыж галка (Corvus monedula) є середнё великый вид співака з родины вороновых (Corvidae).
Кавка є другый найменшый вид роду Corvus. Росте до довжкы 34-39 цм і роспятя крыл мірять 67-74 цм. Вага у дорослых екземпларів колыше міджі 220-270 ґ. Обі поглавя суть переважно чорны або сивочорны із світло сивым тилом. Дорослы птахы мають як єдины представителї роду Corvus жыючіх мімо австральскый контінент тыж стрїбрасто білы очі, котры молоды птахы мають зафарблены синё (тыж як дорослы коло єдного рока жывота).[1]
Кавка є барзже голосный птах. Найчастїше ся озывать выразным „кя“, „кяк“ або „тя“.
Ареа росшырїня кавкы сягать од северозападной Африкы і Іспанії кріз цїлу Европу, де цїлком хыбить лем в северній части Шкандінавії, аж по выходны Гімалаї а озеро Байкал в Азії. В 80. роках 20. стороча ся дякуючі шыфовому транспорту дістала аж на северозапад Северной Америкы,[2] пару раз была збачена і в Канадї, на Фаерьскых островах, Джібралтарї, Ісландї і Мауретанії.
В Европі є їй чісленость гадана на 5,2-15 міліонів парів.
Переважно є стала, северны і выходны популації суть але веце стяговавы.
Кавка жыє в залїсненых степах, лїсах, културных країнах, на пасовисках, в містах і прибережных областях.[1] Є дуже сполоченьска і в ґрупах, котрый бывають найчісленїшы бігом зимы і на сполочных згромаждищах ся стримує по векшыну рока, векшынов і бігом гнїздїня. Часто єй відїти і коло ворон[3] або гайворонів.
Є вшыткопожераюча і в лїтї жере особливо малых безхырбетных жыючіх на земли. в тім чіслї хробакы, павукы. З рослиновой части стравы переважують зерна, насїня, жолудї і овоцина. Є моноґамна, пары притім творять векшынов на цїлый жывот. Свому гнїздищу є вірна. Гнїздо постелене серстёв звірят, ряндами, скоров, глинов або другыма матеріалами будує вєдно самець із саміцёв найчастїше в дутинах стромів, на скалах, будовах і выїмково і на шпильковых стромах. В єдній зношцї є 4-5 гладкых, блищачіх, світлый, 35,1 x 25,1 мм великых яєць з тмавыма фляками, на котрых сидить сама саміця 17-18 днїв. Молодята, якы кормлять обоми родічі, гнїздо опущають по 28-35 днях.
Затля найвекшый зазначеный вік у вольно жыючой кавкы чінить 20 років і 4 місяцї.
Кавка або тыж галка (Corvus monedula) є середнё великый вид співака з родины вороновых (Corvidae).
Сәүкә (рус. Галка, лат. Corvus monedula) — ҡоҙғондар ғаиләһенә ҡараған буҙ башлы, ҡара кәүҙәле ҡош[1]. Бөтә кешкгә билдәле. Һәр ваҡыт күмәкләшеп, ҡарғалар, ҡайһы ваҡыт күгәрсендәр менән бергә йөрөйҙәр. Суҡышы, маңлайы, тамағы, ҡанаттары һәм ҡойроғо ҡара. Башы, кәүҙәһенең ал яғы ҡуйы һоро. Күҙҙәре аҡ. Башҡа ҡоштар менән бутау мөмкин түгел.
Тауышы яңғырауыҡлы:"сәүк-сәүк" йәки "кйәә-кйәә". Һирәк ағаслы урмандарҙа, ауыл һәм ҡала эргәһендәге ағастарҙа, кеше торлағы булған урындарҙа йәшәй.
Бөжәктәр, үләкһә, кеше ташлаған аҙыҡ ҡалдыҡтары менән туҡлана. Ултыраҡ һәм бер урындан икенсе урынға күсеп йөрөүсө ҡош. Ҡышҡыһын ҡалаларға килә. Бик киң таралған. Ояһы төрлө ерҙә: ағас баштарында һәм ҡыуыштарында, ерҙәге өңдәрҙә, ҡыйыҡ эсендә, тәҙрә баштарында, таш ярыҡтарында була.
Көрән таплы күкһел йәшел төҫтәге 4-6 бөртөк йомортҡа һала.
{{|de}} {{|en}}
Сәүкә (рус. Галка, лат. Corvus monedula) — ҡоҙғондар ғаиләһенә ҡараған буҙ башлы, ҡара кәүҙәле ҡош. Бөтә кешкгә билдәле. Һәр ваҡыт күмәкләшеп, ҡарғалар, ҡайһы ваҡыт күгәрсендәр менән бергә йөрөйҙәр. Суҡышы, маңлайы, тамағы, ҡанаттары һәм ҡойроғо ҡара. Башы, кәүҙәһенең ал яғы ҡуйы һоро. Күҙҙәре аҡ. Башҡа ҡоштар менән бутау мөмкин түгел.
Тауышы яңғырауыҡлы:"сәүк-сәүк" йәки "кйәә-кйәә". Һирәк ағаслы урмандарҙа, ауыл һәм ҡала эргәһендәге ағастарҙа, кеше торлағы булған урындарҙа йәшәй.
Бөжәктәр, үләкһә, кеше ташлаған аҙыҡ ҡалдыҡтары менән туҡлана. Ултыраҡ һәм бер урындан икенсе урынға күсеп йөрөүсө ҡош. Ҡышҡыһын ҡалаларға килә. Бик киң таралған. Ояһы төрлө ерҙә: ағас баштарында һәм ҡыуыштарында, ерҙәге өңдәрҙә, ҡыйыҡ эсендә, тәҙрә баштарында, таш ярыҡтарында була.
Көрән таплы күкһел йәшел төҫтәге 4-6 бөртөк йомортҡа һала.
Таан (лат. Corvus monedula, L. 1758) – каргалар тукумундагы куш. Дене узундугу 30 смге чейин, салмагы 140–220 г өңү кара, башы, мойну, көкүрөгү көгүштүк Европа, Азия, Түндүк-Батыш Африкада таралган. Кыргызстандын бардык жеринде, деңиз деңгээлинен 2500 м бийиктикте кездешет. Дарак коңулдарына, аска-таш жаракаларына, үңкүр, ийиндерде 2–3төн, кээде топтошуп уялашат да 4–6дан жумуртка тууйт. Түндүк жактарда таан келгин куш болуп эсептелет. Көбүнчө түштүктө туруктуу жашайт. Ар кандай зыянкеч курт-кумурскаларды, айрыкча саратан коңуздарын көп жок кылып, пайдалуу.
Таан (лат. Corvus monedula, L. 1758) – каргалар тукумундагы куш. Дене узундугу 30 смге чейин, салмагы 140–220 г өңү кара, башы, мойну, көкүрөгү көгүштүк Европа, Азия, Түндүк-Батыш Африкада таралган. Кыргызстандын бардык жеринде, деңиз деңгээлинен 2500 м бийиктикте кездешет. Дарак коңулдарына, аска-таш жаракаларына, үңкүр, ийиндерде 2–3төн, кээде топтошуп уялашат да 4–6дан жумуртка тууйт. Түндүк жактарда таан келгин куш болуп эсептелет. Көбүнчө түштүктө туруктуу жашайт. Ар кандай зыянкеч курт-кумурскаларды, айрыкча саратан коңуздарын көп жок кылып, пайдалуу.
Чавка[1] (лат. Coloeus monedula, syn. Corvus monedula, руз. Га́лка[2]) — те нармунь.
Чавка (науч. Corvus monedula) — врапчевидна птица од семејството на враните (Corvidae). Распространета е низ Европа, вклучувајќи ја и Македонија, западна Азија и Северна Африка и обично е постојан жител, додека посеверните популации се птици преселници кои зимуваат на југ. Има четири подвида кои се разликуваат главно по обоеноста на пердувите на главата и тилот. Карл Лине прв го опишал видот, давајќи му го научниот назив Corvus monedula. Долга е 34-39 см, со црно перје и сив тил, со впечатливи светлосиви очи. Таа е дружељубива птица која се собира во помали јата со комлексна социјална структура, во отворени шуми, на крајбрежни гребени и во урбани средини. Чавката е сештојад и опортунист во исхраната, јаде широк спектар растителна храна и без’рбетници, како и отпадоци од луѓето. Моногамни птици се, што гнездото го прават во дупките на дрвјата, гребените или зградите. Женката несе и лежи 5 светлосини или зелени јајца испрскани со кафеаво, а младенчињата се оперјуваат по 4-5 недели.
Чавката е еден од видовите што ги опишал Карл Лине во 18 век, во неговата Систем на природата.[2] Своето име птицата го добила потпирајќи се на претпоставката дека таа сака да собира парички. Лине ѝ го дал името Corvus monedula, одбирајќи го mǒnēdŭla, што произлегува од монета, од латинскиот каде значи „пари“.[3][4]
Во студија од 2000 година се тврди дека разликите меѓу чавката и другите членови на семејството на враните е поголема.[5]
Се издвојуваат четири подвида на чавката.[6] Сите европски подвидови се мешаат каде што им се среќаваат популациите.[7] C. m. monedula се соединува со C. m. soemmerringii во транзиционата зона од јужна Финска низ Балтикот до источна Полска, Романија и Хрватска.[8]
Чавката е долга 34-39 см, и е втор најмал член на семејството на враните (Corvus).[10] Поголемиот дел од перјето е сјајноцрно, со виолетов (кај подвидовите monedula и spermologus) или син (кај подвидовите cirtensis и soemmerringii) сјај на круната, челото и секундарните пердуви и зеленосин сјај на грлото, примарните пердуви и опашката. Образите, темето и вратот се светлосиви до сребреникави, а долните делови се сивкави. Нозете и краткиот набиен клун (кој е 75% од главата) се црни. Горната мандибула на клунот е 40% покриена со перје, а долната 25%. Очите на возрасните птици се сивкави или сребренобели, а кај младенчињата се сини, па кафеави, додека не станат белкави на едногодишна возраст. [10] Половите си личат,[11] но кај мажјаците на главата и вратот пердувите се намалуваат со возраста, а особено пред митарењето.[12] Чавката целосно се митари од јуни до септември на запад, а еден месец подоцна на исток од нејзиниот опсег.[9] Виолетовиот сјај на круната е најизразен веднаш по митарењето.[12]
Географски, многу малку чавките се разликуваат во големината. Главната разлика е во присуството на белото на тилот, сјајот и тонот на долните делови од перјето. Популациите во централна Азија имаат малку поголеми крилја, а западните имаат малку потежок клун. Бојата е потемна на чавките од посеверните и повисоките краишта, а посветла на другите места. Таа е одличен летач и може да маневрира во воздухот, нагло да скршнува и да лебди. Има карактеристично, отсечно замавнување со крилјата. На земја, има исправена положба на телото, а кратките нозе ѝ овозможуваат брзо движење. Се хранат држејќи ја главата надолу или хоризонтално.
Чавките се зборливи птици. Главниот повик, често во лет, е метално и пискаво чиак-чиак или как-как. Ова е вид повик за контакт или поздрав, а кога ги хранат младенчињата или, пак, кога мажјаците ѝ нудат храна на женката, повикот е нешто како киау или куоу. Женките одговараат со поразвлечено киааи, чааик или гиааа. Исперчените птици често брборат меѓу себе, а пред да се сместат за спиење прават голема ка-ка-ка бучава. Повикот за тревога е рапаво, издолжено арррр или каааарр, што служи за предупредување од предатори или од набљудувачи.
Чавките се распространети од северозападна Африка преку цела Европа, освен во екстремниот север, и источно преку Централна Азија кон источните Хималаи и Бајкалското Езеро. На исток, ја има низ Турција, Кавказ, Иран, Ирак, Авганистан, Пакистан и северозападна Индија. Taa е регионално изумренa во Малта и Тунис.[1] Oпсегот ѝ е голем, меѓу 1 и 10 милиони квадратни километри , со глобална популација од 15.6-45 милиони поединци само во Европа.
Повеќето популации се постојани жители, но северните и источните мигрираат,[8] во зимувалиштата. Живеалиштето на чавката се шумските степи, пасиштата, обработливите земјишта, крајбрежните гребени и градовите. Тие се прошируваат на местата каде шумите се сечат и се претвораат во отворени области. [7] Најпосакувани се местата со мешавина од големи дрвја, згради и отворен терен. Зимуваат во градските паркови, заедно со други птици од семејството на враните.
Чавките што живеат во шумите или на село се многу поплашливи од оние во урбаните средини, и како страчките[13] тие се познати по собирање сјајни предмети, како накит и парички во гнездата. [14] Таа е секогаш во јато во различни големини, а парот живее заедно во групата.[15] Јатото се зголемува наесен кога птиците се собираат во самракот за да спијат заедно и до неколку илјади поединци.
Во својата книга „Прсетнот на цар Соломон“, Конрад Лоренц ги опишал анализираните комлексни социјални интеракции на јатото чавки што живееле околу неговата куќа во Австрија. Им ставил прстени за идентификација и ги затворил зиме за да ги спречи да мигрираат. Открил дека птиците имаат линеарна хиерархиска структура, со птици кои имаат повисок ранг од други, а парот го дели рангот.[16] Младите мажјаци се здобиваат со статус пред да се спарат. По спарувањето, женките ја добиваат истата социјална позиција како нејзиниот партнер. Неспарените женки имаат најнизок ранг и се последни во пристапот до храна и засолниште. Лоренц забележал еден случај во кој мажјакот бил отсутен за време на борбите за доминација и спарување и кога се вратил во јатото станал доминантен мажјак. Тој одбрал една од двете неспарени женки и таа веднаш ја добила својата доминантна положба што веднаш јавно го покажала пред другите.[16]
Општествената хиерархија во јатoто се утврдува со истиснување, борба и заканувачки покажувања. Позата со кренат клун и глава нагоре и залижани перја на телото укажува на две различни работи: попуштање и агресивност. Најчесто се користи со намера да се влезе во некое јато. Позата со клунот надолу, е исто честа и агесивна, а најчесто се користи пред борба. Тогаш ги крева пердувите на тилот и главата, и малку ги поткрева крилјата. На овој начин чавките се соочуваат една со друга додека едната не ја загуби борбата. Телото го држат хоризонтално и туркаат со главата нанаред. Во интензивна верзија на позата спаѓа кревањето на пердувите на телото и ширење на опашката и крилјата. Ова се случува кога се борат за гнездото или за женка. По користење на позата втората птица обично се повлекува без борба. Ако се напаѓаат, обично една птица се втурнува кај нозете на другата додека таа стои исперчено, следува борба со нозете и јавнување еден на друг. Останатите птици се собираат и бучно повикуваат.
Чавките ги молат своите партнери така што го покажуваат тилот и ги креваат пердувите на главата. Вакво однесување е редовно меѓу спарените двојки.
Хранењето најчесто се одвива на отворени површини на земја и до одреден степен на дрвјата. [7] Депониите, контејнерите, кантите за ѓубре, улиците, градините, се, исто така, места што ги посетува, но најчесто рано наутро додека нема многу луѓе. Има разни методи на хранење, со скокање, колвање, превртување грутки, сондитање во почвата и поретко копање. Мувите околу говедскиот измет ги лови со скок од земја или со пад од повисоко место. Црвите не ги извлекува од земјата, туку ги јаде од штотуку изорана почва. Тие ги јаваат овците или другите цицачи и се хранат со паразитите (крлежите) или инсектите што летаат околу нив. Чавките пребаруваат низ волната и влакната на животното како во земја. Во споредба со другите врани, тие трошат повеќе време на истражување и превртување предмети со својот клун, кој е поправ и помалку надолу свиен. Клунот и бинокуларниот вид кои ги поседува се поволни за оваа стратегија на собирање.[17]
Чавките обично се хранат со мали без'рбетници до 18 мм во должина кои ги има над земјата, бумбари, пеперуги, полжави и пајаци. Исто така, јаде мали глодари, јајца и пилиња од птиците, и мрши. Јаде и зрнеста храна, како јачмен, пченица и овес, разни семиња, бозел, желади и разно култивирано овошје. Исхраната во просек содржи 84% растителен материјал, освен во сезоната на парење, кога главниот извор на храна се инсектите. Опортунистички и високо прилагодливи, исхраната на овие птици е во значителна зависност од достапниот извор.
Чавките практикуваат споделување храна, каде иницијативата потекнува од давачот и не е важен полот и сродството. Забележано е дека ја споделуваат храната што повеќе ја сакаат отколку таа што не им е толку убава. Активното споделување е почесто кога станува збор за родителска грижа или додворување. Интересно е што овие птици покажуваат највисок степен на споделување од сите други животни, вклучувајќи ги и шимпанзата. Функцијата на ова однесување не е целосно сфатена, иако има врска со реципроцитет и избегнување на малтретирањето. Исто така, споделувањето може да биде мотивирано од подобрувањето на престижната позиција.[18]
Сексуалната зрелост чавката ја достигнува на двегодишна возраст. Таа е многамна птица, а генетските анализи не покажуваат докази за копулација со друг вон парот, па дури и по повеќекратни неуспешни легла.[19] Некои парови се разделуваат во првите неколку месеци, но оние што се заедно 6 месеци, остануваат заедно цел живот. Размножувањето е обично во колнии, а паровите соработуваат при пронаоѓањето на згодно место за гнездење, што потоа заеднички го бранат од други парови или предатори. Гнездат во дупки од дрвја, шуплини во карпи и гребени, напуштени или населени згради и оџаци. Достапноста на соодветни места влијае на нивното присуство во областа.
Парот обично го гради гнездото преку подобрување на пукнатината или дупката со додавање гранчиња во неа, како и дополнување на платформата. Се случувало, овие птици да го градат своето гнездо во оџак, па целото да пропадне сосе птиците во него, долу до каминот.[20] Внатре, гнездото го постилаат со влакна, волна, сува трева и многу други материјали. Леглото има од 2 до 9 јајца, кои се посветли од јајцата на другите врани. Мазни се, сјајнобледосини или синозелени со потемни дамки, темнокафеави, маслинави или сивовиолетови. Само женката ги инкубира јајцата 17-18 дена додека да се испилат сосема голи, немоќни и зависни од родителите пилиња. Се оперјуваат по 28-35 дена, а родителите продолжуваат да ги хранат уште околу четири недели.
Според строгрчкиот фолклор, чавка може да фатиме со сад со масло. Ова нарцисоидно суштество ќе падне во него додека си го гледа сопствениот одраз.[22] Во басната „Птица во позајмени пердуви“ („Китење со туѓо перје“ или „Вообразената чавка“) Езоп ја отелотворува суетата преку чавката која се накитила со пердувите од другите птици и на тој начин сакала да победи на натпреварот за убавина. Но, кога птиците си ги земале секоја своите пердуви, таа останала гола и посрамотена.[21] [23]Во македонскиот јазик фразеологизмот „се кити со туѓо перје“ означува дека некој се фали и ја присвојува работата на друг.
Во друга приказна, пак, е претставена глупоста на чавката, која гладувала додека чекала на една смоква да созреат плодовите.[24] Меѓутоа, во некои приказни, чавката е претставена како мудра. Таков е случајот со кавкаската приказна „Волкот, свињата и враната“ во која волкот ја зграпчува чавката, но таа го надитрува, а потоа, кога волкот умира, таа ги повикува сите чавки од целиот свет и тие го јадат волкот.[25]
Има една старогрчка и римска поговорка која вели: „Лебедите ќе пеат кога чавките ќе замолчат“. Значењето е дека паметните и образованите луѓе ќе зборуваат тогаш кога глупавите ќе замолчат.[26] Во старогрчката митологија принцезата Арне била поткупена со злато од страна на кралот Минос да дојде на островот Крит. Заради нејзината алчност била казнета и претворена во чавка, која сè уште бара и собира сјајни предмети[27]. Римскиот поет Овидиј ги опишува чавките како предзнак за дожд.[24] Плиниј забележува дека Тесалијците и Илирите ги чувале чавките за уништување на јајцата од скакулците, а Венетите дека ги подмитувале за да го чуваат нивниот посев.[22] Во некои култури, ако чавка стои на покривот, предвидува пород; или, пак, има спротивно значење, дека ја предвидува смртта или носи несреќа.[24]
Во македонското традиционално верување, чавката е предвидувач на времето, и добро и лошо: „Чавките најпоеќе праат ѓурултија приквечер за да кобат да го расипат времето, а пак за да го напраат времето од лошо на убао,се збираат наутро и не праат ѓурултија голема ами тивко ќе се збираат по највисоките куќи и тивко грачат, како да се радуат. Штом ги виде така, чекај убао време во најлошата зима.“ Ако наутро се забележи чавката да бара по земјата јадење, значи дека зимата ќе биде студена и со снег. Летото ќе биде дождливо. Според други верувања, ако чавките летаат одозгора надолу, сабајлето ќе врне дожд, ако летаат надолу пополека, ќе врне тивко, ако летаат силно, ќе врне силен дожд, а кога се качуваат на врв на топола, навестуваат лошо време.[28]
Според „Речникот на јужнословенската митологија“, чавката е птица која навестува зло, штета, елементарна непогода, смрт. Доколку чавките облетуваат околу нечија куќа, се верува дека таму мора некој да умре, а наезда на чавки прорекува неплодна, гладна година. [29]
Во современиот македонски јазик употребуваме неколку фразеологизми поврзани со чавките:
и пословицата:
Чавка (науч. Corvus monedula) — врапчевидна птица од семејството на враните (Corvidae). Распространета е низ Европа, вклучувајќи ја и Македонија, западна Азија и Северна Африка и обично е постојан жител, додека посеверните популации се птици преселници кои зимуваат на југ. Има четири подвида кои се разликуваат главно по обоеноста на пердувите на главата и тилот. Карл Лине прв го опишал видот, давајќи му го научниот назив Corvus monedula. Долга е 34-39 см, со црно перје и сив тил, со впечатливи светлосиви очи. Таа е дружељубива птица која се собира во помали јата со комлексна социјална структура, во отворени шуми, на крајбрежни гребени и во урбани средини. Чавката е сештојад и опортунист во исхраната, јаде широк спектар растителна храна и без’рбетници, како и отпадоци од луѓето. Моногамни птици се, што гнездото го прават во дупките на дрвјата, гребените или зградите. Женката несе и лежи 5 светлосини или зелени јајца испрскани со кафеаво, а младенчињата се оперјуваат по 4-5 недели.
Чкъайг (лат: Corvus monedula, эрс: Га́лка) — кагий долча oалхазарех да хьаргIан дезала чура. Хьалхара денз из кеп юкъейоаккхаш хиннай хьаргIий (Corvus) ваьра чу, амма хIанзара тохкамхоша из юкъеяхьай Coloeus яхача ваьр чу.
Чәүкә (лат. Corvus monedula) — карга кошлар семьялыгыннан каргалар ыругының кошы.
Гәүдә озынлыгы 34–39 см, авырлыгы 175–280 г. Каурыйлар кара төсеннән көмешсыман сорыга кадәр (баш һәм күкрәк). Күзнең төсле катлавы ак диярлек.
Паркларда, бакчаларда, кыяларда төркемнәре белән оялыйлар. Ояны агач куышына ясыйлар. Киң таралган кошлар. Ауразия һәм Төньяк Африкада очрыйлар.
Ерак Көнчыгышта чәүкәгә охшашлы даурия чәүкәсе дигән төре таралган. Аурупа һәм даурия чәүкәләре бергә Coloeus асыругыны тәшкил итәләр.
Чәүкә (лат. Corvus monedula) — карга кошлар семьялыгыннан каргалар ыругының кошы.
Гәүдә озынлыгы 34–39 см, авырлыгы 175–280 г. Каурыйлар кара төсеннән көмешсыман сорыга кадәр (баш һәм күкрәк). Күзнең төсле катлавы ак диярлек.
Паркларда, бакчаларда, кыяларда төркемнәре белән оялыйлар. Ояны агач куышына ясыйлар. Киң таралган кошлар. Ауразия һәм Төньяк Африкада очрыйлар.
Ерак Көнчыгышта чәүкәгә охшашлы даурия чәүкәсе дигән төре таралган. Аурупа һәм даурия чәүкәләре бергә Coloeus асыругыны тәшкил итәләр.
↑ Integrated Taxonomic Information System — 1996.
The western jackdaw (Coloeus monedula), also known as the Eurasian jackdaw, the European jackdaw, or simply the jackdaw, is a passerine bird in the crow family. Found across Europe, western Asia and North Africa; it is mostly resident, although northern and eastern populations migrate south in the winter. Four subspecies are recognised, which differ mainly in the colouration of the plumage on the head and nape. Linnaeus first described it formally, giving it the name Corvus monedula. The common name derives from the word jack, denoting "small", and daw, a less common synonym for "jackdaw", and the native English name for the bird.
Measuring 34–39 centimetres (13–15 in) in length, the western jackdaw is a black-plumaged bird with a grey nape and distinctive pale-grey irises. It is gregarious and vocal, living in small groups with a complex social structure in farmland, open woodland, on coastal cliffs, and in urban settings. Like its relatives, jackdaws are intelligent birds, and have been observed using tools. An omnivorous and opportunistic feeder, it eats a wide variety of plant material and invertebrates, as well as food waste from urban areas. Western jackdaws are monogamous and build simple nests of sticks in cavities in trees, cliffs, or buildings. About five pale blue or blue-green eggs with brown speckles are laid and incubated by the female. The young fledge in four to five weeks.
The western jackdaw was one of the many species originally described by Carl Linnaeus in his 18th century work Systema Naturae.[2] Owing to its supposed fondness for picking up coins, Linnaeus gave it the binomial name Corvus monedula, choosing the specific name mǒnēdŭla, which is derived from moneta, the Latin stem of the word "money".[3][4] Jackdaws are sometimes placed in the genus Coloeus, from the Ancient Greek κολοιός (koloios) for jackdaw,[5] though most subsequent works have retained the two jackdaw species in Corvus.[6]
The original Old English words ċēo and ċeahhe (pronounced with initial ch) gave modern English "chough"; Chaucer sometimes used this word to refer to the western jackdaw,[7] as did Shakespeare in Hamlet although there has been debate about which species he was referring to.[8] This onomatopoeic name, based on the western jackdaw's call, now refers to corvids of the genus Pyrrhocorax; the red-billed chough (Pyrrhocorax pyrrhocorax), formerly particularly common in Cornwall, became known initially as the "Cornish chough" and then just the "chough", the name transferring from one species to the other.[9]
The common name jackdaw first appeared in the 16th century, and is thought to be a compound of the forename Jack, used in animal names to signify a small form (e.g. jack snipe), and the archaic native English word daw.[10] Formerly, western jackdaws were simply called "daws".[7] The metallic chyak call may be the origin of the jack part of the common name,[11] but this is not supported by the Oxford English Dictionary.[12] Daw, first used for the bird in the 15th century, is held by the Oxford English Dictionary to be derived from the postulated Old English dawe, citing the cognates in Old High German tāha, Middle High German tāhe or tāchele, and modern German Dahle or Dohle, and dialectal Tach, Dähi, Däche and Dacha.
Names in English dialects are numerous. Scottish and north English dialects have included ka or kae since the 14th century. The Midlands form of this word was co or coo. Caddow is potentially a compound of ka and dow, a variant of daw. Other dialectal or obsolete names include caddesse, cawdaw, caddy, chauk, college-bird, jackerdaw, jacko, ka-wattie, chimney-sweep bird (from their nesting propensities), and sea-crow (from the frequency with which they are found on coasts). It was also frequently known quasi-nominally as Jack.[13][14][15][16]
An archaic collective noun for a group of jackdaws is a "clattering".[17] Another name for a flock is a "train".[18]
A study in 2000 found that the genetic distance between western jackdaws and the other members of Corvus was greater than that within the rest of the genus.[19] This led Pamela Rasmussen to reinstate the genus name Coloeus, created by Johann Kaup in 1829,[20] in her Birds of South Asia (2005),[21] a treatment also used in a 1982 systematic list in German by Hans Edmund Wolters.[22] A study of corvid phylogeny undertaken in 2007 compared DNA sequences in the mitochondrial control region of several corvids. It found that the western jackdaw, and the closely related Daurian jackdaw (C. dauuricus) of eastern Russia and China, were basal to the core Corvus clade.[23] The names Coloeus monedula and Coloeus dauuricus have since been adopted by the International Ornithological Congress in their official list.[24] The two species of jackdaw have been reported to hybridise in the Altai Mountains, southern Siberia, and Mongolia. Analysis of the mitochondrial DNA of specimens of the two species from their core ranges show them to be genetically distinct.[23]
There are four recognized subspecies of the western jackdaw.[13][25] All European subspecies intergrade where their populations meet.[26] C. m. monedula intergrades into C. m. soemmerringii in a transition zone running from Finland south across the Baltic and eastern Poland to Romania and Croatia.[27]
.jpg)
The western jackdaw measures 34–39 centimetres (13–15 in) in length and weighs around 240 grams (8.5 oz).[32][33] Most of the plumage is a shiny black, with a purple (in subspecies monedula and spermologus) or blue (in subspecies cirtensis and soemmerringii) sheen on the crown,[34] forehead, and secondaries, and a green-blue sheen on the throat, primaries, and tail. The cheeks, nape and neck are light grey to greyish-silver, and the underparts are slate-grey. The legs are black, as is the short stout bill,[32] the length of which is about 75% of the length of the rest of the head.[34] There are rictal bristles covering around 40% of the maxilla and 25% of the lower mandible.[34] The irises of adults are greyish or silvery white while those of juveniles are light blue, becoming brownish before whitening at around one year of age.[32] The sexes look alike,[13][35] though the head and neck plumage of male birds fades more with age and wear, particularly just before moulting.[36] Western jackdaws undergo a complete moult from June to September in the western parts of their range, and a month later in the east.[28] The purplish sheen of the cap is most prominent just after moulting.[36]
Immature birds have duller and less demarcated plumage.[37] The head is a sooty black, sometimes with a faint greenish sheen and brown feather bases visible; the back and side of the neck are dark grey and the underparts greyish or sooty black. The tail has narrower feathers and a greenish sheen.[36]
There is very little geographic variation in size. The main differences are the presence or absence of a whitish partial collar at the base of the nape, the variations in the shade of the nape and the tone of the underparts. Populations in central Asia have slightly larger wings and western populations have a slightly heavier bill. Body colour becomes darker further north, in mountain regions and humid climates, and paler elsewhere. However, individual variation, particularly in juveniles and also during the months before moulting, can often be greater than geographic differences.[34]
A skilled flyer, the western jackdaw can manoeuvre tightly as well as tumble and glide. It has characteristic jerky wing beats when flying, though these are not evident when birds are migrating.[37] Wind tunnel experiments show that the preferred gliding speed is between 6 and 11 metres (20 and 36 ft) per second and that the wingspan decreases as the bird flies faster.[38] On the ground, western jackdaws have an upright posture and strut briskly, their short legs giving them a rapid gait. They feed with their heads held down or horizontally.[37]
Within its range, the western jackdaw is unmistakable; its short bill and grey nape are distinguishing features. From a distance, it can be confused with a rook (Corvus frugilegus), or when in flight, with a pigeon or chough.[37] Flying western jackdaws are distinguishable from other corvids by their smaller size, faster and deeper wingbeats and proportionately narrower and less fingered wing tips. They also have shorter, thicker necks, much shorter bills and frequently fly in tighter flocks. They can be distinguished from choughs by their uniformly grey underwings and their black beaks and legs.[39] The western jackdaw is very similar in morphology, behaviour, and calls to the Daurian jackdaw, with which its range overlaps in western Asia. Adults are readily distinguished, since the Daurian has a pied plumage, but immature birds are much more similar, both species having dark plumage and dark eyes. The Daurian tends to be darker, with a less contrasting nape than the Western.[40]
.jpg)
Western jackdaws are voluble birds. The main call, frequently given in flight, is a metallic and squeaky chyak-chyak or kak-kak.[13] This is a contact or greeting call. A feeding call made by adults to call young, or males when offering food to their mates, has been transcribed as kiaw or kyow. Females in return give a more drawn out version when begging for food from males, written as kyaay, tchaayk or giaaaa.[41] Perched birds often chatter together, and before settling for the night, large roosting flocks make a cackling noise. Western jackdaws also have a hoarse, drawn-out alarm call,[13] arrrrr or kaaaarr, used when warning of predators or when mobbing them.[41] Nestlings begin making a soft cheep at about a week of age. As they grow, their voice becomes louder until their call is a penetrating screech around day 18. After this, the voice deepens and softens.[42] From day 25, the young cease calling and become silent if they hear an unfamiliar noise.[43] The European jackdaw can be trained to imitate human speech.[44]
The western jackdaw is found from Northwest Africa through all of Europe, except for the subarctic north, and eastwards through central Asia to the eastern Himalayas and Lake Baikal. To the east, it occurs throughout Turkey, the Caucasus, Iran, Iraq, Afghanistan, Pakistan, and northwestern India.[26] However, it is regionally extinct in Malta and Tunisia.[1] The range is vast, with an estimated global extent between 1 and 10 million square kilometres (0.4–4 million square miles). It has a large global population, with an estimated 15.6 to 45 million individuals in Europe alone.[45] Censuses of bird populations in marginal uplands in Great Britain show that western jackdaws greatly increased in numbers between the 1970s and 2010, although this increase may be related to recovery from previous periods when they were regarded as pests.[46] The UK population was estimated at 2.5 million individuals in 1998, up from 780,000 in 1970.[47]
.jpg)
Most populations are resident, but the northern and eastern populations are more migratory,[27] relocating to wintering areas between September and November and returning between February and early May.[48] Their range expands northwards into Russia to Siberia during summer and retracts in winter.[13] They are vagrants to the Faroe Islands, particularly in the winter and spring, and occasionally to Iceland.[37] Elsewhere, western jackdaws congregate over winter in the Ural Valley in northwestern Kazakhstan, the northern Caspian, and the Tian Shan region of western China. They are winter visitors to the Quetta Valley in western Pakistan,[48] and are winter vagrants to Lebanon, where they were first recorded in 1962.[49] In Syria, they are winter vagrants and rare residents with some confirmed breeding taking place.[50] The subspecies soemmerringii occurs in south-central Siberia and extreme northwestern China and is accidental to Hokkaido, Japan.[51] A small number of western jackdaws reached northeastern North America in the 1980s and have been found from Atlantic Canada to Pennsylvania.[52] They have also occurred as vagrants in Gibraltar, Mauritania, and Saint Pierre and Miquelon,[1] and one is reported to have been seen in Egypt.[26]
Western jackdaws inhabit wooded steppes, pastures, cultivated land, coastal cliffs, and towns. They thrive when forested areas are cleared and converted to fields and open areas.[26] Habitats with a mix of large trees, buildings, and open ground are preferred; open fields are left to the rook, and more wooded areas to the Eurasian jay (Garrulus glandarius).[37] Along with other corvids such as the rook, common raven (Corvus corax), and hooded crow (C. cornix), some western jackdaws spend the winter in urban parks; populations measured in three urban parks in Warsaw show increases from October to December, possibly due to western jackdaws migrating there from areas further north.[53] The same data from Warsaw, collected from 1977 to 2003, showed that the wintering western jackdaw population had increased four-fold. The cause of the increase is unknown, but a reduction in the number of rooks may have benefited the species locally, or rooks overwintering in Belarus may have caused western jackdaws to relocate to Warsaw.[54]
.jpg)
Generally wary of people in the forest or countryside, western jackdaws are much tamer in urban areas.[55]
Highly gregarious, western jackdaws are generally seen in flocks of varying sizes, though males and females pair-bond for life and pairs stay together within flocks.[56] Flocks increase in size in autumn and birds congregate at dusk for communal roosting,[13] with up to several thousand individuals gathering at one site. At Uppsala, Sweden, 40,000 birds have been recorded at a single winter roost with mated pairs often settling together for the night.[55] Western jackdaws frequently congregate with hooded crows[35] or rooks,[37] the latter particularly when migrating or roosting.[57] They have been recorded foraging with the common starling (Sturnus vulgaris), Northern lapwing (Vanellus vanellus), and common gull (Larus canus) in northwestern England.[57] Flocks are targets of coordinated hunting by pairs of lanner falcons (Falco biarmicus), although larger groups are more able to elude the predators.[58] Western jackdaws sometimes mob and drive off larger birds such as European magpies, common ravens, or Egyptian vultures (Neophron percnopterus); one gives an alarm call which alerts its conspecifics to gather and attack as a group.[43] Occasionally, a sick or injured western jackdaw is mobbed until it is killed.[59]
In his book King Solomon's Ring, Konrad Lorenz described and analysed the complex social interactions in a western jackdaw flock that lived around his house in Altenberg, Austria. He ringed them for identification and caged them in the winter to prevent their annual migration. He found that the birds have a linear hierarchical group structure, with higher-ranked individuals dominating lower-ranked birds, and pair-bonded birds sharing the same rank.[60] Young males establish their individual status before pairing with females. Upon pairing, the female assumes the same social position as her partner. Unmated females are the lowest members in the pecking order, and are the last to have access to food and shelter.[60] Lorenz noted one case in which a male, absent during the dominance struggles and pair bondings, returned to the flock, became the dominant male, and chose one of two unpaired females for a mate. This female immediately assumed a dominant position in the social hierarchy and demonstrated this by pecking others. According to Lorenz, the most significant factor in social behaviour was the immediate and intuitive grasp of the new hierarchy by each of the western jackdaws in the flock.[60]
Social hierarchy in western jackdaw flocks is determined by supplanting, fighting, and threat displays—several of which have been described. In the bill-up posture, the western jackdaw tilts its bill and head upwards and sleeks its plumage. Indicating both appeasement and assertiveness, the posture is used by birds intending to enter feeding flocks. A bill-down posture is another commonly used agonistic behaviour. In this display, a bird lowers its bill and erects its nape and head feathers, and sometimes slightly lifts its wings. Western jackdaws often face off in this posture until one backs down or a fight ensues. In the forward-threat posture, a bird holds its body horizontally and thrusts its head forwards. In intense versions, the bird ruffles its feathers and spreads or raises its tail and wings. This extreme is seen when facing off over nests or females.[61] In the defensive-threat posture, the bird lowers its head and bill, spreads its tail and ruffles its feathers. Supplanting is where one bird moves in and displaces another from a perch-site. The second bird usually retreats without resorting to a fight. Western jackdaws fight by launching themselves at each other feet-first and then wrestling with their feet intertwined and pecking at each other. Other individuals gather and call noisily.[62]
Western jackdaws entreat their partners to preen them by showing their nape and ruffling their head feathers. Birds mainly preen each other's head and neck. Known as allopreening, this behaviour is almost always done between birds of a mated pair.[62]
.jpg)
Western jackdaws become sexually mature in their second year. Genetic analysis of pairs and offspring shows no evidence of extra-pair copulation[56] and there is little evidence for couple separation even after multiple instances of reproductive failure.[63] Some pairs do separate in the first few months, but almost all pairings of over six months' duration are lifelong, ending only when a partner dies.[57] Widowed or separated birds fare badly, often being ousted from nests or territories and unable to rear broods alone.[57]
Western jackdaws usually breed in colonies with pairs collaborating to find a nest site, which they then defend from other pairs and predators during most of the year.[63] They nest in cavities in trees or cliffs, in ruined or occupied buildings and in chimneys, the common feature being a sheltered site for the nest. The availability of suitable sites influences their presence in a locale.[37] They may also use church steeples for nesting, a fact reported in verse by 18th century English poet William Cowper:
A great frequenter of the church,
Where, bishoplike, he finds a perch,
And dormitory too.[64]
Nest platforms can attain a great size. A mated pair usually constructs a nest by improving a crevice by dropping sticks into it; it is then built on top of the platform formed.[59] This behaviour has led to the blocking of chimneys and even resulted in nests crashing down into fireplaces, sometimes with birds still on them.[65]
In his The Natural History of Selborne, Gilbert White notes that western jackdaws used to nest in crevices beneath the lintels of Stonehenge, and describes an example of the bird using a rabbit burrow for nesting.[18] The species has been recorded outcompeting the tawny owl (Strix aluco) for nest sites in the Netherlands.[66] They can take over old nest sites of the black woodpecker (Dryocopus martius)[67] and stock dove (Columba oenas).[62] Breeding colonies may also edge out those of the red-billed chough, but in turn be ousted by larger corvids such as the carrion crow, rook or magpie.[62]
Nests are lined with hair, wool, dead grass and many other materials.[68] The eggs are a lighter colour than those of other corvids,[69] being smooth, a glossy pale blue or blue-green with darker speckles ranging from dark brown to olive or grey-violet.[70] Egg size and weight varies slightly between subspecies; those of subspecies monedula average 35.0 by 24.7 millimetres (1.38 in × 0.97 in) and 11.1 g (0.39 oz) in weight, those of subspecies soemmerringii 34.8 by 25.0 millimetres (1.37 in × 0.98 in) in size and 11.3 g (0.40 oz) in weight, and those of subspecies spermologus 35.0 by 25.2 millimetres (1.38 in × 0.99 in) in size and 11.5 g (0.41 oz) in weight.[70] Clutches usually contain 4 or 5 eggs,[68] although a Slovakian study found clutch sizes ranging from 2 to 9 eggs.[71] The eggs are incubated by the female for 17–18 days until hatching as naked altricial chicks, which are completely dependent on the adults for food. They fledge after 28–35 days,[68] and the parents continue to feed them for another four weeks or so.[57]
Western jackdaws hatch asynchronously and incubation begins before clutch completion, which often leads to the death of the last-hatched young. If the supply of food is low, parental investment in the brood is kept to a minimum as little energy is wasted on feeding a chick that is unlikely to survive.[72] Replacement clutches are very rarely laid in the event of clutch failure.[70]
The great spotted cuckoo (Clamator glandarius) has been recorded as a brood parasite of the western jackdaw, depositing its eggs in their nests in Spain and Israel.[73][74] Nest robbers include the common raven in Spain, tawny owl, and least weasel (Mustela nivalis) in England, and brown rat (Rattus norvegicus) in Finland.[75] The European pine marten (Martes martes) raids isolated nests in Sweden but is less successful when nests are part of a colony.[67]
Foraging takes place mostly on the ground in open areas and to some extent in trees.[26] Landfill sites, bins, streets, and gardens are also visited, more often early in the morning when there are fewer people about.[26] Various feeding methods are employed, such as jumping, pecking, clod-turning and scattering, probing the soil, and occasionally, digging. Flies around cow pats are caught by jumping from the ground or at times by dropping vertically from a few metres onto the cow pat. Earthworms are not usually extracted from the ground by western jackdaws but are eaten from freshly ploughed soil.[76] Jackdaws will ride on the backs of sheep and other mammals, seeking ticks as well as actively gathering wool or hair for nests, and will catch flying ants in flight.[40] Compared with other corvids, the western jackdaw spends more time exploring and turning over objects with its bill; it also has a straighter and less downturned bill and increased binocular vision which are advantageous for this foraging strategy.[77]
The western jackdaw tends to feed on small invertebrates up to 18 millimetres (0.71 in) in length that are found above ground, including various species of beetle (particularly cockchafers of the genus Melolontha,[78] and weevil larvae and pupae.[76]), Diptera, and Lepidoptera species, as well as snails and spiders. Also eaten are small rodents, bats,[79] the eggs and chicks of birds, and carrion such as roadkill. Vegetable items consumed include farm grains (barley, wheat and oats), weed seeds, elderberries, acorns, and various cultivated fruits.[76] Examination of the gizzards of western jackdaws shot in Cyprus in spring and summer revealed a diet of cereals (predominantly wheat) and insects (notably cicadas and beetles).[80] The diet averages 84% plant material except when breeding, when the main food source is insects.[40] A study in southern Spain examining western jackdaw pellets found that they contained significant amounts of silicaceous and calcareous grit to aid digestion of vegetable food and supply dietary calcium.[81]
Opportunistic and highly adaptable, the western jackdaw varies its diet markedly depending on available food sources.[82] They have been recorded taking eggs and nestlings from the nests of the skylark (Alauda arvensis),[83] Manx shearwater (Puffinus puffinus), razorbill (Alca torda), common murre (Uria aalge), grey heron (Ardea cinerea),[78] rock pigeon (Columba livia),[84] and Eurasian collared dove (Streptopelia decaocto).[78] A field study of a large city dump on the outskirts of León in northwestern Spain showed that western jackdaws forage there in the early morning and at dusk, and engage in some degree of kleptoparasitism.[85] The saker falcon (Falco cherrug) has been reported stealing food from western jackdaws on powerlines in Vojvodina in Serbia.[86]
Western jackdaws practice active food sharing – where the initiative for the transfer lies with the donor – with a number of individuals, regardless of sex or kinship. They also share more of a preferred food than a less preferred food.[87] The active giving of food by most birds is found mainly in the context of parental care and courtship. Western jackdaws show much higher levels of active giving than has been documented for other species, including chimpanzees. The function of this behaviour is not fully understood, though it has been found to be detached from nutrition and compatible with hypotheses of mutualism, reciprocity and harassment avoidance. It has also been proposed that food sharing may be motivated by prestige enhancement.[88]
Western jackdaws have learned to peck open the foil caps of milk bottles left on the doorsteps after delivery by the milkman. The bacterium Campylobacter jejuni has been isolated from their beaks and cloacae so milk can become contaminated as they drink. This activity was linked to cases of Campylobacter gastroenteritis in Gateshead in northeast England[89] and led the Department of Health to suggest that milk from bottles which had been pecked open should be discarded. It was recommended that steps be taken to prevent birds from pecking open bottles in the future.[90]
An outbreak of a gastrointestinal illness in Spain which was causing mortalities in humans has been linked to western jackdaws. During a post-mortem on an affected bird, a polyomavirus was isolated from the spleen. The illness appeared to be a co-infection of this with Salmonella and the virus has been provisionally named the crow polyomavirus (CPyV).[91] Segmented filamentous bacteria have been isolated from the small intestine of a western jackdaw, although their pathogenicity or role is unknown.[92]
The western jackdaw has been hunted as vermin, though not as heavily culled as other species of corvid.[93] After a series of poor harvests in the early 1500s, Henry VIII introduced a Vermin Act in 1532 "ordeyned to dystroye Choughes (i.e. jackdaws), Crowes and Rokes" to protect grain crops from their predations. Western jackdaws were notorious as they also favoured fruit, especially cherries. This act was taken up in a piecemeal fashion, but Elizabeth I passed the Act for the Preservation of Grayne in 1566 that was taken up with more vigour. The species was hunted for its threat to grain crops and for propensity for nesting in belfries until the mid-20th century. Particularly large numbers were culled in the county of Norfolk. Western jackdaws were also culled on game estates as they raid nests of other birds for eggs.[94] In a 2003 dissertation on public opinion of corvids, Antonia Hereth notes that the German naturalist Alfred Brehm considered the western jackdaw to be a lovable bird, and did not describe any negative impacts of this species on agriculture.[95]
The western jackdaw is one of a very small number of birds that it is legal to use as a decoy or to trap in a cage in the United Kingdom. The other pest species that can be controlled by trapping are the crow, jay, magpie and rook. An authorised person must comply with the requirements of the Wildlife and Countryside Act 1981 and does not need to show that the birds were a nuisance before trapping them.[96] As of 2003 the western jackdaw was listed as a potential species for targeted hunting in the European Union Birds Directive, and hunting has been encouraged by German hunting associations.[95] Permission to shoot western jackdaws in spring and summer exists in Cyprus as they are thought (incorrectly) to prey on gamebirds.[80]
An ancient Greek and Roman adage runs "The swans will sing when the jackdaws are silent", meaning that educated or wise people will speak only after the foolish have become quiet.[98] In Ancient Greek folklore, a jackdaw can be caught with a dish of oil. A narcissistic creature, it falls in while looking at its own reflection.[99] The mythical Princess Arne Sithonis was bribed with gold by King Minos of Crete, and was punished by the gods for her greed by being transformed into an equally avaricious jackdaw, who still seeks shiny things.[100] The Roman poet Ovid described jackdaws as harbingers of rain in his poetic work Amores.[101] Pliny notes how the Thessalians, Illyrians, and Lemnians cherished jackdaws for destroying grasshoppers' eggs. The Veneti are fabled to have bribed the jackdaws to spare their crops.[99]
In some cultures, a jackdaw on the roof is said to predict a new arrival; alternatively, a jackdaw settling on the roof of a house or flying down a chimney is an omen of death, and coming across one is considered a bad omen.[101] A jackdaw standing on the vanes of a cathedral tower is said to foretell rain. The 12th-century historian William of Malmesbury records the story of a woman who, upon hearing a jackdaw chattering "more loudly than usual," grew pale and became fearful of suffering a "dreadful calamity", and that "while yet speaking, the messenger of her misfortunes arrived".[102] Czech superstition formerly held that if jackdaws are seen quarreling, war will follow, and that jackdaws will not build nests at Sázava after being banished by Saint Procopius.[16]
The jackdaw was considered sacred in Welsh folklore as it nested in church steeples – it was shunned by the Devil because of its choice of residence.[103] Nineteenth century belief in the Fens held that seeing a jackdaw on the way to a wedding was a good omen for a bride.[104]
The jackdaw is featured on the Ukrainian town of Halych's ancient coat of arms, the town's name allegedly being derived from the East Slavic word for the bird.[105] In The Book of Laughter and Forgetting (1979), Milan Kundera notes that Franz Kafka's father Hermann had a sign in front of his shop with a jackdaw painted next to his name, since "kavka" means jackdaw in Czech.[106]
Coat of Arms of the Principality of Halych
Coat of Arms of Halych Land
Flag of Halych land at the Battle of Grunwald 1410
Coat of Arms of Ivano-Frankivsk Oblast
Adult 
Juvenile The western jackdaw (Coloeus monedula), also known as the Eurasian jackdaw, the European jackdaw, or simply the jackdaw, is a passerine bird in the crow family. Found across Europe, western Asia and North Africa; it is mostly resident, although northern and eastern populations migrate south in the winter. Four subspecies are recognised, which differ mainly in the colouration of the plumage on the head and nape. Linnaeus first described it formally, giving it the name Corvus monedula. The common name derives from the word jack, denoting "small", and daw, a less common synonym for "jackdaw", and the native English name for the bird.
Measuring 34–39 centimetres (13–15 in) in length, the western jackdaw is a black-plumaged bird with a grey nape and distinctive pale-grey irises. It is gregarious and vocal, living in small groups with a complex social structure in farmland, open woodland, on coastal cliffs, and in urban settings. Like its relatives, jackdaws are intelligent birds, and have been observed using tools. An omnivorous and opportunistic feeder, it eats a wide variety of plant material and invertebrates, as well as food waste from urban areas. Western jackdaws are monogamous and build simple nests of sticks in cavities in trees, cliffs, or buildings. About five pale blue or blue-green eggs with brown speckles are laid and incubated by the female. The young fledge in four to five weeks.
La monedo (Corvus monedula), konata ankaŭ kiel Eŭrazia monedo, Eŭropa monedo, Okcidenta monedo, aŭ tre simple kiel korveto[1], estas unu el la plej malgrandaj specioj (34–39 cm longa) en la genro de korvoj kaj korakoj. Kiel ĉiuj korvedoj, ĝi estas ĉiomanĝa. Ĝi troviĝas tra Eŭropo, okcidenta Azio kaj Nordafriko. Oni agnoskas kutime kvar subspeciojn.
Ĝi estas birdo de nigra (aŭ griznigra) plumaro kun arĝent- aŭ helgrizaj nuko, vango kaj kolo, kaj tre distinga blanka (aŭ tre helgriza) iriso. Tiu ĉi estas la ununura membro de la genro kiu havas tiun lastan karakteron, krom la Aŭstralia korvo, sed tiu kiel endemismo. La iriso de la junuloj estas helblueca. Plenkreskulo estas 34–39 cm longa, tiele la monedo estas la plej malgranda specio de la genro Corvus.
Dumfluge, monedoj estas distingeblaj de aliaj korvedoj pro sia malgrando, pli rapidaj kaj profundaj flugilfrapoj kaj proporcie pli mallarĝaj kaj malpli "fingrecaj" flugiloj. Ili ankaŭ havas pli mallongan, dikan kolon, multe pli mallongan bekon kaj ofte flugas en pli densaj aroj. Subflugiloj estas uniforme grizaj, malkiel pirokorakoj.
Surgrunde, monedoj bombaste kaj vigle promenetas kaj havas staran sintenon.
Ambaŭ seksoj kaj ĉiuj aĝoj estas similaj.[2]
La bleko, metaleca kaj iom ĉirpa, de tiu specio estas distingebla disde tiuj de aliaj korvoj: Kja, kja, kja aŭ "Ĉjak- ĉjak-ĉjak". Ili estas aŭdeblaj birdoj. La alvoko oftas dumfluge. Krome ripoze la birdoj "interbabilas" kaj antaŭ dormi la ripozontaroj faras klukantan bruon. Monedoj ankaŭ havas raŭkan, longan alarmalvokon.
Tiuj palearktisaj birdoj kutime renkontiĝas ĉe malnovaj konstruaĵoj aŭ ruinoj, aŭ en naturo sur klifoj. Monedoj estas loĝantaj (ne migrantaj) tra granda areo el Nordokcidenta Afriko tra preskaŭ la tuta Eŭropo, inklude la Britajn Insulojn kaj la sudan Skandinavion, orienten tra la centra Azio al la orienta Himalajo kaj la Lago Bajkal. Ili loĝas tra Turkio, la Kaŭkazo, Irano, Irako, Afganio, Pakistano kaj nordokcidenta Barato.
La specio havas grandan teritorion, kun ĉirkaŭkalkulita tutmonda etendo de inter 1,000,000 kaj 10,000,000 km². Ili havas grandan tutmondan populacion, kun ĉirkaŭkalkulitaj 10 al 29 milionoj da individuoj nur en Eŭropo..[3]
Monedoj estas ĉefe ne migrantaj, sed la nordaj kaj orientaj populacioj estas pli migrantaj.[4] Ilia teritorio etendiĝas norden al Rusio kaj Siberio dum somero, kaj remalpliiĝas vintre. Ili estas vintraj vagantoj al Libano, unuafoje konstatata en 1962.[5] En Sirio ili estas vintraj vagantoj kaj estas raraj nemigrantoj kun kelkaj konfirmitaj reproduktadoj.[6] La raso soemmerringii loĝas en la sudcentra Siberio kaj la plej nordokcidenta Ĉinio kaj porokaze en Hokajdo, Japanio.[7]
Malgranda nombro de monedoj atingis la nordokcidenton de Nordameriko en la 1980aj jaroj, supozeble helpataj de ŝipo, kaj troviĝis el Atlantika Kanado al Pensilvanio.[8] Ili estis vagantoj ankaŭ en Kanado, la Ferooj, Ĝibraltaro, Islando, Maŭritanio kaj Sankta-Piero kaj Mikelono. Monedoj estis malaperintaj el Malto kaj Tunizio.[9] Estis informo, ke ili estis iam en Egiptio.[10]
Ili loĝas arbarajn stepojn, arbarojn, kultivejojn, paŝtejojn, marbordajn klifojn kaj vilaĝojn kaj urbojn.
La monedo estas unu el la multaj specioj origine priskribataj de Linnaeus en lia verko de la 18a jarcento, nome Systema Naturae, kaj ĝi ankoraŭ portas sian originan nomon Corvus monedula.[11] La nomo de la specio monedula estas la latina vorto por monedo.[12]
Estas kvar agnoskitaj subspecioj[13]. Ĉiuj eŭropaj subspecioj interreproduktiĝas kie iliaj populacioj koincidas.[10] C. m. monedula intermiksiĝas kun C. m. soemmerringii en la transira zono el Finnlando sude tra la Balta Maro, orienta Pollando al Rumanio kaj Kroatio.[14]
Tiu birdospecio estas tre socia kaj moviĝas en paroj (masklo kaj ino) aŭ en malgrandaj al grandaj grupoj, kie la porvivaj paroj restas kunaj ene de la aro. Birdaroj pligrandiĝas aŭtune kaj tiuj grandaj aroj kuniĝas krepuske por komuna ripozado. Ili iĝas sekse maturaj en la unua reprodukta sezono, kaj estas malmulta informo pri "divorco" aŭ eksterpara pariĝado ĉe monedoj, eĉ post multaj reproduktaj malsukcesoj.[15]
Monedoj ofte kuniĝas kun la Griza korniko (Corvus cornix),[2] kaj dum migrado ofte akompanas la frugilegojn (C. frugilegus).
Samkiel la pigoj, la monedoj estas konataj por ŝtelado de brilaĵoj kiel juveloj por stokado en nestoj kaj tiu fakto foje aperas en literaturo.
Monedoj ĉefe prenas manĝaĵojn elgrunde sed ili prenas ilin ankaŭ en arboj. Ili manĝas senvertebrulojn el la grundo inter 2 kaj 18 mm longajn, inklude larvojn kaj pupojn de Kurkulioj, Koleopteroj, Dipteroj kaj Papilioj. Helikoj, araneoj kaj aliaj kelkaj insektoj formas parton de ilia animala dieto. Malkiel frugilegoj kaj kornikoj, monedoj ĝenerale ne manĝas kadavraĵojn, kvankam ili manĝas surstrandiĝintajn fiŝojn. La vegetala dieto de monedoj konsistas el farmogreno (hordeo, tritiko kaj aveno), herbosemoj, salikberoj, glanoj kaj variaj kultivitaj fruktoj.[16] Monedoj prenas ankaŭ restaĵojn de homa manĝo en urboj, kaj ankaŭ el birdomanĝejoj pli ol aliaj specioj de la genro Corvus.
Monedoj uzas diversajn manĝometodojn, kiel saltado, plukado, disigado, grundoplukado, kaj rare fosado. Ili prenas muŝojn el ĉirkaŭ bovekskrementoj per saltado el la grundo aŭ foje falante vertikale el kelkaj metroj super la bovmerdo. Ili kutime ne elfosas vermojn elgrunde sed manĝas ilin el ĵus plugita tero.[16]
Monedoj praktikas aktivan kunmanĝon, kie la iniciato por transdono venas el donanto, kun nombro de individuoj, sendepende de sekso aŭ parenceco. Ili kunhavas pli da preferata manĝo ol malpli preferata.[17]
Monedoj kutime nestumas en kolonioj en monogamaj paroj kunlaborantaj por loki nestolokon, kiun ili defendos de aliaj paroj kaj predantoj plejparton de la jaro.[15]
Nestoj estas en arbokavaĵoj, klifoj aŭ ruinitaj, kaj foje neloĝataj, konstruaĵoj, ofte en kamenoj, kaj eĉ en densaj koniferoj. Ili estas famaj pro la uzo de sonorilturoj por nestumado, fakto konstatita en poemo de William Cowper
A great frequenter of the church,
Where, bishoplike, he finds a perch,
And dormitory too.[18]
(Ofta kliento de preĝejo,
Kie, kiel episkopo, trovas ripozejon,
Kaj ankaŭ dormejon.)
La nestoj estas kutime konstruitaj el paro ŝtopante la kavaĵon per ŝovo de bastonetoj; la nesto estas tiam konstruita sur la formita platformo.[19] Tiu kutimo estas kialo ofte de ŝtopo de kamenoj kaj eĉ foje nestoj, kun monedo ene, falas sur fajrujojn.[20] Nestoplatformoj povas atingi grandan grandon.
La nestoj estas kovritaj per haroj, tukaĵoj, arboŝelo, grundo kaj multaj aliaj materialoj. Monedoj nestumas en kolonioj kaj ofte ĉe frugilegoj.[21] La ovoj estas mildaj, brilaj kaj palbluaj makuletitaj el malhelbruno, kaj estas ĉirkaŭ 36 x 26 mm. Ovodemetadoj estas kutime de 4-5 ovoj, kiuj estas kovataj de la ino dum 17-18 tagoj, kaj elnestiĝo okazas post 28-35 tagoj, dum kiuj ili estas manĝigataj de ambaŭ gepatroj.[21]
Konrad Lorenz pristudis la komplikajn sociajn interagadojn kiuj okazas en monedaroj kaj publikigis siajn observadojn detale en la libro King Solomon's Ring (La ringo de la reĝo Salomono). Por studi la monedojn, Lorenz metis kolorajn ringojn en la krurojn de la monedoj kiuj loĝis ĉe lia domo en Altenberg, Aŭstrio, por identigi ilin, kaj enkaĝigis ilin por eviti ilian ĉiujaran birdomigradon for de Aŭstrio.
La libro priskribas liajn observadojn en la strukturoj de hierarkiaj grupoj kaj pri la fortaj ligoj masklo-ino ĉe monedoj; li notis, ke ene de paro ĉiu partnero havas saman rangon en la hierarkio, kaj malaltranga monedino supreniris en la socia ŝtuparo kiam ŝi iĝis "edzino" de altranga masklo.
Oni observis la monedojn kunhavantajn manĝon kaj aĵojn. Doni manĝaĵojn raras eĉ ĉe simioj, kaj ĉe birdoj okazas ĉefe en la kunteksto de la idoprizorgado. Monedoj montras pli altajn nivelojn de kunhavo de manĝo ol tiuj dokumentitaj en ĉimpanzoj. La celon de tiu kutimaro oni ne bone komprenas, sed oni supozas rilate al mutualismo, interhelpo, reciprokeco kaj malhelpo de malamikeco.[22] Ili defendas sian samgenranojn kiuj estas en danĝero: "La birdoj minacis preterpasantojn ĉe siaj idoj, falintaj el nesto surgrunden, ĝis kiam policanoj prenis ilin por porti al zoologia ĝardeno."
Monedoj estas tre socia specio for de la reprodukta sezono, ariĝante en grupoj kiuj povas enhavi centojn de birdoj.[19]
Eventuale tiuj aroj povas fari 'graciajn murdojn', en kiuj malsana aŭ vundita birdo estas ĉikanata ĝis ĝia morto.[19]
Aliaj proksimaj specioj rilataj al la eŭropa monedo estas la daŭria monedo, (Corvus daŭricus) de la orienta Azio. La eŭropa kaj daŭria monedoj kune formas la subgenron Coloeus.
La monedo (Corvus monedula), konata ankaŭ kiel Eŭrazia monedo, Eŭropa monedo, Okcidenta monedo, aŭ tre simple kiel korveto, estas unu el la plej malgrandaj specioj (34–39 cm longa) en la genro de korvoj kaj korakoj. Kiel ĉiuj korvedoj, ĝi estas ĉiomanĝa. Ĝi troviĝas tra Eŭropo, okcidenta Azio kaj Nordafriko. Oni agnoskas kutime kvar subspeciojn.
La grajilla occidental[2] (Coloeus monedula) es una especie de ave paseriforme de la familia Corvidae. Se distribuye por Europa, el occidente de Asia y África del Norte, y por lo general, es una especie sedentaria, aunque las poblaciones del norte y el oriente suelen migrar hacia el sur en el invierno. Existen cuatro subespecies reconocidas que se diferencian principalmente por la coloración del plumaje de la cabeza y la nuca. Linneo fue el primero en describir la especie, asignándola el nombre de Corvus monedula. El análisis de ADN sugiere que su pariente más cercano es la grajilla oriental (Corvus dauuricus), con la que constituye una ramificación temprana del género Corvus, considerada en la actualidad un género separado, Coloeus.
La grajilla occidental tiene una longitud de 34-39 cm, un plumaje negro con una nuca gris y el iris de un gris blanquecino característico. Es un ave gregaria y ruidosa, que vive en pequeños grupos con una compleja estructura social. Habita en tierras de cultivo, bosques abiertos, acantilados costeros y ambientes urbanos, y es un omnívoro oportunista que se alimenta de una gran variedad de invertebrados, materias vegetales, así como de los residuos de alimentos que encuentra en las zonas urbanas. Es monógama y construye sencillos nidos de ramitas en las cavidades de árboles, acantilados o edificios. La hembra pone e incuba unos cinco huevos de color azul pálido o azul verdoso con manchas marrones. Las crías abandonan el nido a las cuatro o cinco semanas.
La grajilla occidental fue una de las especies originalmente descritas por Carl Linnaeus en su obra del siglo XVIII Systema Naturae.[3] Debido a su supuesta afición a recoger las monedas, Linneo le dio el nombre científico de Corvus monedula, eligiendo el nombre específico mǒnēdŭla que se deriva de moneta, la raíz latina de la palabra «moneda».[4][5] El género Coloeus, del griego antiguo κολοιός (koloios) para grajilla,[6] fue creado por Peter Pallas en 1766, aunque la mayoría de las obras posteriores colocaron las dos especies de grajilla en el género Corvus.[7]
Un estudio realizado en 2000 reveló que la distancia genética entre las grajillas y los demás miembros de Corvus era mayor que en el resto del género.[8] Esto llevó Pamela Rasmussen a restablecer el nombre de género Coloeus en su libro Birds of South Asia (2005),[9] un tratamiento también utilizado en una lista sistemática de 1982 en alemán por Hans Edmund Wolters.[10] Un estudio de la filogenia de los córvidos llevado a cabo en 2007 comparó las secuencias de ADN en la región de control mitocondrial de varios córvidos. Se constató que la grajilla occidental y la grajilla oriental (C. dauuricus) del este de Rusia y China, ambos estrechamente relacionados, eran basales respecto del clado Corvus.[11] Desde entonces el Congreso Ornitológico Internacional adoptó los nombres Coloeus monedula y Coloeus dauuricus en su lista oficial, quedando ambas como únicas integrantes del género Coloeus.[12] Existen reportes de hibridación de las dos especies en el macizo de Altái, el sur de Siberia y en Mongolia, pero el análisis del ADN mitocondrial de muestras de los rangos básicos de las dos especies demuestra que son genéticamente distintas.[11]
La grajilla occidental tiene cuatro subespecies reconocidas.[13][14] Todas las subespecies europeas intergradan en las zonas donde sus poblaciones convergen.[15] C. m. monedula intergrada en C. m. soemmerringii en una zona de transición que se extiende de Finlandia hacia el sur a través del Báltico y el este de Polonia hasta Rumania y Croacia.[16]
Con una longitud de 34-39 cm, la grajilla occidental es el segundo miembro más pequeño del género Corvus.[22] La mayor parte del plumaje es negro reluciente, con un brillo púrpura (en las subespecies monedula y spermologus) o azul (en las subespecies cirtensis y soemmerringii) en el píleo,[23] la frente y las plumas secundarias, y un brillo verde-azul en la garganta, plumas de vuelo primarias, y la cola. Las mejillas, la nuca y el cuello son de color plata grisáceo hasta gris claro, y las partes inferiores son de color gris pizarra. Las patas son de color negro, como también el corto y robusto pico,[22] cuya longitud es aproximadamente el 75% de la longitud del resto de la cabeza.[23] Tiene cerdas rictales que cubren alrededor del 40% de la mandíbula superior y el 25% de la mandíbula inferior.[23] Los iris de los adultos son de color grisáceo o blanco plateado, mientras que los de las aves juveniles son de color azul claro, convirtiéndose en marrón antes del blanqueo que se produce alrededor de la edad de un año.[22] Ambos sexos son parecidos,[13][24] aunque el plumaje de la cabeza y el cuello de los machos se desvanece más con la edad y el desgaste, especialmente justo antes de mudar.[25] Las grajillas occidentales pasan por una muda completa entre junio y septiembre en la parte occidental de su área de distribución, y un mes más tarde en el este.[17] El brillo púrpura del capuchón es más prominente justo después de la muda.[25]
El plumaje de las aves inmaduras es más apagado y menos demarcado.[26] La cabeza de las aves jóvenes es de color negro hollín, a veces con un leve brillo verdoso, y la base de las plumas es marrón; la parte posterior y lateral del cuello tiene un color gris oscuro y las partes inferiores grisáceo o negro hollín. La cola tiene plumas más estrechas con un brillo verdoso.[25]
Existe muy poca variación geográfica en el tamaño de la especie. Las principales diferencias incluyen la presencia o ausencia de un collar blanquecina parcial en la base de la nuca, variaciones en el tono de la nuca y de las partes inferiores. Las poblaciones de Asia Central tienen las alas un poco más grandes y las poblaciones occidentales cuentan con un pico algo más robusto. El plumaje del cuerpo se vuelve más oscuro hacia el norte, en las regiones de montaña y de climas húmedos, y más claro en otros lugares. Sin embargo, la variación individual, sobre todo en los jóvenes, y también durante los meses que preceden a la muda, a menudo puede ser mayor que las diferencias geográficas.[23]
La grajilla occidental es una voladora hábil, capaz de maniobrar en vuelo, picar y planear. Tiene un característico aleteo desigual, aunque esto no es evidente durante la migración de las aves.[26] Experimentos en el túnel de viento mostraron que la velocidad de planeo preferida es entre 6 y 11 metros por segundo y que la envergadura disminuye en la medida que aumenta la velocidad de vuelo del ave.[27] En el suelo la grajilla occidental tiene una postura erguida y se pavonea enérgicamente, sus patas cortas dándole un andar rápido. Se alimenta con la cabeza inclinada hacia abajo o en una posición horizontal.[26]
Dentro de su área de distribución, la grajilla occidental es inconfundible; su pico corto y nuca gris son características distintivas. Sin embargo, desde lejos puede ser confundida con el grajo (Corvus frugilegus), y en vuelo con la paloma o chova.[26] En vuelo se distingue de otros córvidos por su menor tamaño, aleteo más rápido y profundo, y las puntas de alas proporcionalmente más estrechas y con menos remeras visibles. También tiene un cuello más grueso y corto, un pico mucho más corto, y frecuentemente vuela en bandadas más apretadas. Se distingue de las chovas por el color gris uniforme de la parte inferior de las alas y el color negro del pico y de las patas.[28] La morfología, el comportamiento y las llamadas de la grajilla occidental y la grajilla oriental, cuyos rangos se solapan en el oeste de Asia, son muy semejantes. Los adultos son fáciles de distinguir porque la grajilla oriental tiene un plumaje de varios colores. En cambio, las aves inmaduras de ambas especies se asemejan mucho más: ambas tienen un plumaje oscuro y ojos oscuros, aunque la especie oriental tiende a ser más oscura, con una nuca menos distintiva que la occidental.[29]
La grajilla occidental es un ave que posee capacidades vocales notables. La llamada principal es la de contacto o de salutación, frecuentemente dada en vuelo, que se transcribió como un chyak-chyak o kak-kak metálico y chirriante.[13] Una llamada de alimentación emitida por adultos para llamar a sus crías, o machos cuando ofrecen alimentos a sus parejas, se transcribió como kiaw o kyow. Las hembras, en cambio, dan una versión más elaborada de la llamada —transcrito como kyaay, tchaayk o giaaaa— cuando mendigan comida de los machos.[30] Bandadas de aves posadas a menudo charlan, y antes de instalarse en los dormideros por la noche, las grandes bandadas suelen producir un ruido de cacareo. La grajilla occidental también produce un aviso de alarma áspero y elongado,[13] arrrrr o kaaaarr, que se utiliza para advertir la presencia de depredadores o para hostigarlos.[30] Los pichones comienzan a emitir un suave cheep desde la edad de aproximadamente una semana. Su voz se vuelve más fuerte a medida que crecen, hasta convertirse en un chillido penetrante alrededor de los 18 días de edad. Después, la voz se profundiza y se suaviza.[31] Desde la edad de 25 días, los pichones paran de llamar y se quedan silenciosos si oyen algún ruido extraño.[32] La grajilla occidental tiene una buena capacidad de imitar la voz humana, aunque por lo general su vocabulario se limita a unas pocas palabras o frases.[33]
El área de distribución de la grajilla occidental se extiende desde el noroeste de África por toda Europa excepto el extremo norte, y hacia el este por Asia Central hasta los Himalayas orientales y el lago Baikal. En el oriente se distribuye a lo largo de Turquía, el Cáucaso, Irán, Irak, Afganistán, Pakistán, y el noroeste de India.[15] Es regionalmente extinto en Malta y Túnez.[1] Tiene una amplia distribución con una extensión global estimada de entre 1 millón y 10 millones de kilómetros cuadrados, y una larga población global, que solo en Europa se estima entre 15,6 y 45 millones.[34] Los censos de las poblaciones de aves que se llevaron a cabo en las tierras altas marginales de Gran Bretaña mostraron un crecimiento considerable de la población de grajillas occidentales entre los años 1970 y 2010, aunque este aumento puede estar relacionado con la recuperación de períodos anteriores cuando fueron considerados plagas.[35] Se estima que la población del Reino Unido alcanzó 2,5 millones de aves en 1998, frente a 780.000 en 1970.[36]
La mayoría de las poblaciones son residentes, pero las del norte y del este suelen migrar[16] hacia zonas de invernada entre septiembre y noviembre, y regresan entre febrero y principios de mayo.[37] Su rango se expande hacia el norte en Rusia hasta Siberia durante el verano, y se retrae en el invierno.[13] Son vagabundos en las islas Feroe, sobre todo en el invierno y la primavera, y de vez en cuando en Islandia.[26] En otros lugares, las grajillas occidentales se reúnen durante el invierno en el valle del Ural en el noroeste de Kazajistán, el norte del Caspio, y la región de Tian Shan en el oeste de China. Son invernantes en el valle de Quetta en el oeste de Pakistán,[37] y son vagabundos invernales en Líbano, donde fueron registrados por primera vez en 1962.[38] En Siria son vagabundos invernales y raramente residentes que se reproducen en este país.[39] La subespecie soemmerringii se distribuye en el centro-sur de Siberia y el extremo noroeste de China, e incidentalmente en Hokkaido, Japón.[40] Un pequeño número de grajillas occidentales llegó en el noreste de América del Norte en la década de 1980 y a partir de entonces fueron registrados desde las provincias atlánticas de Canadá hasta Pensilvania.[41] También fueron registrados como vagabundos en Gibraltar, Mauritania y San Pedro y Miquelón,[1] y uno fue señalado en Egipto.[15]
El hábitat de la grajilla occidental se compone de estepas con arboladas, pastos, tierras de cultivo, acantilados costeros y zonas urbanas. Prospera cuando se despeja áreas boscosas para convertirlas en campos y áreas abiertas.[15] Prefiere hábitats con una mezcla de grandes árboles, edificios y terrenos abiertos; deja los campos abiertos al grajo, y las zonas más boscosas al arrendajo (Garrulus glandarius).[26] Una parte de las grajillas occidentales pasan el invierno en los parques urbanos, como también lo hacen otros córvidos como el grajo, el cuervo común (C. corax), y la corneja gris (C. cornix); las poblaciones que fueron medidas en tres parques urbanos de Varsovia muestran incrementos de octubre a diciembre, posiblemente debido a las grajillas occidentales que emigran allí desde las zonas más al norte.[42] Los mismos datos de Varsovia, recogidos desde 1977 hasta 2003, muestran que la población de grajillas occidentales que invernan se había multiplicado por cuatro. Se desconoce la causa del aumento, pero es posible que una reducción en el número de grajos haya beneficiado a la población local de la especie, o los grajos invernantes en Bielorrusia pueden haber causado el traslado de las grajillas occidentales hacia Varsovia.[43]
Aunque generalmente desconfían de los seres humanos en el campo y los bosques, las grajillas occidentales son mucho menos cautelosas en las zonas urbanas.[44] Al igual que las urracas,[45] tienen la fama de recoger objetos brillantes, como joyas, para acumularlos en sus nidos.[46] John Gay, en su obra La ópera del vagabundo, señala que «Un sujeto codicioso, como una grajilla, roba lo que nunca fue hecho para disfrutar, por el bien de ocultarlo».[47] La obra The Expedition of Humphry Clinker de Tobias Smollett incluye una difamación mordaz que dice: «Es ingrato como un cerdo, codicioso como un buitre, y ladrón como una grajilla».[48]
Como son altamente gregarias, las grajillas occidentales generalmente forman bandadas de distintos tamaños, y las parejas, que se establecen de por vida, suelen permanecer juntos en estas bandadas.[49] El tamaño de las bandadas aumenta en el otoño y al atardecer cuando las aves se reúnen en dormideros comunales,[13] donde pueden reunirse hasta miles de aves. En Uppsala, Suecia, se registraron 40.000 grajillas occidentales en un solo dormidero invernal, donde las parejas suelen quedarse juntos cuando se instalan por la noche.[44] Frecuentemente se reúnen con cornejas cenicientas[24] o grajos,[26] este último particularmente durante la migración o en los dormideros.[50] Existen registros de que buscan alimentos junto con el estornino pinto (Sturnus vulgaris), el avefría europea (Vanellus vanellus), y la gaviota cana (Larus canus) en el noroeste de Inglaterra.[50] Las bandadas son depredados de manera coordinada por parejas de halcones borní (Falco biarmicus), aunque las bandadas más grandes pueden eludir a los depredadores.[51] Grajillas occidentales a veces hostigan y ahuyentan a áves de mayor tamaño que ellas, como la urraca común, el cuervo común, o el alimoche común (Neophron percnopterus); una de las grajillas emite una llamada de alarma que alerta a sus congéneres que se reúnen para atacar en grupo.[32] Ocasionalmente, una grajilla occidental enferma o lesionada es atacada hasta que muere.[52]
Las grajillas son aves inquietas y juguetonas y entre las demostraciones lúdicas más comunes se encuentran las acrobacias aéreas. Las aves a menudo realizan caídas rápidas inclinándose a un lado e incluso giran sobre sí mismas, aparentemente por puro placer. Estos vuelos acrobáticos se realizan con mayor frecuencia desde lugares altos y amplios como los cortados rocosos y pueden servir a las aves jóvenes para perfeccionar sus habilidades.
En su libro El anillo del rey Salomón (King Solomon's Ring), Konrad Lorenz describió y analizó las complejas interacciones sociales en una bandada de grajillas occidentales, criadas por él mismo, en los alrededores de su casa en Altenberg, Austria. Para identificarlas, colocó anillos en las patas y las enjauló en el invierno para impedir su migración anual fuera de Austria. Descubrió que las aves tienen una estructura de grupo jerárquica lineal, en la cual los individuos de más alto rango dominan las aves de menor rango y las parejas comparten el mismo rango.[53] Los machos jóvenes establecen su posición social individual antes de emparejar con las hembras. Tras el emparejamiento, la hembra asume la misma posición social que su pareja. Las hembras no emparejadas son los miembros más bajos de la jerarquía, y son los últimos en tener acceso a alimentos y abrigo.[53] Lorenz observó un caso en el que un macho ausente durante las luchas de dominancia y emparejamiento, regresó a la bandada, se convirtió en el macho dominante, y eligió una de las dos hembras no emparejadas como pareja. Esta hembra inmediatamente asumió una posición dominante en la jerarquía social y lo demostró picoteando a otros. Según Lorenz, el factor más significativo en el comportamiento social es la comprensión inmediata e intuitiva de la nueva jerarquía por cada uno de los miembros de la bandada.[53]
Las grajillas criadas a mano de forma aislada se apegan a sus cuidadores y otras personas del ambiente cercano a las que reconocen individualmente. Rápidamente aprenden a seguirlos allá donde vayan (incluso en largos recorridos como excursiones por el campo) si se encuentran en semilibertad. Les encanta ser acicaladas en la nuca, cuyas plumas erizan a manera de petición (no obstante son bastante irritables y pican si no les apetece o no les gusta). También disfrutan volando, bañándose y manipulando objetos (aunque no los esconden como las urracas). El problema es que son muy curiosas y confiadas y no tienen una reacción instintiva de miedo a la mayoría de los peligros. Además, dada su condición gregaria, se acercan frecuentemente a desconocidos y rápidamente cogen confianza con ellos. Aproximadamente al año de edad cambia este carácter y se vuelven neófobas, por lo que se ponen nerviosas y huyen ante ambientes, animales, objetos o situaciones desconocidas. No obstante pueden continuar ligadas al lugar y las personas con las que se criaron en la edad adulta. Dada su inteligencia, aprenden fácilmente ubicaciones, rutinas y actividades sencillas como subir al hombro, tocar a la ventana, pedir algo o entrar y salir de una jaula a comer. Cuando se encuentran solas llaman insistentemente para establecer contacto con sus compañeros humanos. También pueden aprender algunas palabras u otros sonidos con los que sustituyen las voces de contacto naturales. Su longevidad puede ser de más de dos décadas (muy superior a la media de las grajillas salvajes).
La jerarquía social en las bandadas se determina a través de la suplantación, la lucha, y el comportamiento agonístico. En la «postura pico arriba», la grajilla occidental inclina el pico y la cabeza hacia arriba y alisa su plumaje. Indicando tanto apaciguamiento como asertividad, la postura se utiliza por las aves que deseen entrar en bandadas de alimentación. La «postura pico abajo» es un comportamiento agonístico común en el cual el ave baja el pico y erige las plumas de la nuca y cabeza, y a veces levanta ligeramente las alas. Las grajillas occidentales a menudo se enfrentan con esta postura hasta que uno retrocede o hasta que se produce una pelea. En la «postura agonística hacia delante» el ave mantiene su cuerpo en posición horizontal y lanza sus cabeza hacia delante. En las versiones más intensas, el pájaro riza sus plumas y expande o levanta la cola y las alas. Este extremo se ve cuando se enfrentan por nidos o hembras.[54] En la «postura defensiva-amenazante» el ave baja la cabeza y el pico, expande la cola y erige las plumas. La «suplantación» es donde un áve se mueve y desplaza a otra de una de percha. El otro pájaro generalmente se retira sin recurrir a una pelea. Cuando se pelean, las grajillas occidentales suelen lanzarse sobre el adversario con los pies primero, sobre lo cual luchan con los pies entrelazados, picoteando el uno al otro. Los demás se reúnen y llaman ruidosamente.[55]
La grajilla occidental invita su pareja a acicalarla mostrando su nuca y erizando las plumas de la cabeza. Las aves acicalan principalmente la cabeza y el cuello del otro. El acicalado mutuo es un comportamiento que casi siempre se practica entre las aves que forman una pareja.[55]
Busca alimentos principalmente en el suelo en zonas abiertas y en cierta medida en los árboles.[15] También visita los basureros, cubos de basura, calles y jardines, más a menudo temprano en la mañana cuando es más tranquilo.[15] Utiliza varios métodos de alimentación, como saltar, picotear, voltar y disperasar terrones, sondear el suelo, y de vez en cuando excavar el suelo. Las moscas alrededor de los estiercoles de vaca se capturan saltando desde el suelo, o a veces lanzándose verticalmente desde unos pocos metros sobre la palmadita de la vaca. Normalmente no extrae las lombrices del suelo, sino las recoge del suelo recién arado.[56] Monta sobre las espaldas de ovejas y otros mamíferos, en busca de garrapatas y para recoger lana o pelo para su nido, y suele atrapar hormigas voladoras en vuelo.[29] En comparación con otros córvidos, la grajilla occidental pasa más tiempo explorando y voltando objetos con su pico; también tiene un pico más recto y menos curvado hacia abajo, así como una visión binocular aumentada que es ventajosa para su estrategia de alimentación.[57]
Suele alimentarse de pequeños invertebrados de hasta 18 mm de longitud, que se encuentran por encima del suelo, incluyendo varias especies de escarabajo (en particular los coleópteros del género Melolontha,[58] y las larvas y pupas de gorgojos.[56]), especies de Diptera, y Lepidoptera, así como caracoles y arañas. Ocasionalmente come pequeños roedores, murciélagos,[59] los huevos y los polluelos de aves, y carroña, por ejemplo de animales atropellados. También consume materia vegetal, incluyendo granos de granja (cebada, trigo y avena), las semillas de hierba, bayas de saúco, bellotas, y diversas frutas cultivadas.[56] El examen de las mollejas de grajillas occidentales cazados en Chipre durante la primavera y el verano reveló una dieta compuesta de cereales (principalmente trigo) e insectos (sobre todo cigarras y escarabajos).[60] En promedio la dieta se compone de 84% de material vegetal, excepto durante la cría, cuando los insectos son la principal fuente de alimento.[29] Un estudio que se llevó a cabo en el sur de España y que examinó los gránulos del grajo occidental, descubrió que contienen cantidades significativas de fragmentos de silicio y calcio que ayudan en la digestión de los alimentos de origen vegetal y para el suministro de calcio.[61]
Es un áve oportunista y altamente adaptable que varía su dieta notablemente dependiendo de las fuentes de alimentos disponibles.[62] Existen registros de que comió los huevos y polluelos de la alondra común (Alauda arvensis),[63] pardela pichoneta (Puffinus puffinus), alca común (Alca torda), arao común (Uria aalge), garza real (Ardea cinerea),[58] paloma bravía (Columba livia),[64] y tórtola turca (Streptopelia decaocto).[58] Un estudio de campo llevado a cabo en un gran basurero en las afueras de León en el noroeste de España, mostró que las grajillas occidentales suelen alimentarse allí temprano en la mañana y al atardecer, y que participan en algún grado de cleptoparasitismo.[65] Existen informes de que el halcón sacre (Falco cherrug) robó alimentos de las grajillas occidentales sentadas en las líneas de alta tensión en Vojvodina en Serbia.[66]
Las grajillas occidentales practican el reparto activo de alimentos —donde la iniciativa para la transferencia reside con el donante— con un número de individuos, independientemente de su sexo o parentesco. También suelen compartir más de un alimento preferido que de un alimento menos preferido.[67] Para la mayoría de las aves, la entrega activa de alimentos se sitúa principalmente en el ámbito de la atención parental y del cortejo. Las grajillas occidentales muestran niveles de entrega activa mucho más altos que los que fueron documentados para otras especies, incluyendo los chimpancés. Aunque no se conoce por completo la función de este comportamiento, se concluyó que no tiene relación con la nutrición, y que parece compatible con la hipótesis del mutualismo, la reciprocidad y la evasión de hostigamiento. Se sugirió también que la entrega de comida puede ser motivado por la mejora de prestigio.[68]
Alcanza la madurez sexual en el segundo año. El análisis genético de parejas y crías no muestra evidencia de cópulas extrapareja,[49] y existe poca evidencia de separación de parejas, incluso después de varias instancias de fracaso reproductivo.[69] Aunque algunas parejas se separan en los primeros meses del emparejamiento, casi todas las parejas que alcanzan los seis meses siguen juntos de por vida.[50] Las aves viudas o separadas a menudo se ven expulsadas de sus nidos o territorios e son incapaces de criar las nidadas solas.[50]
Las grajillas occidentales suelen criar en colonias, y las parejas colaboran para encontrar un sitio de anidación adecuado, que luego protegen contra otras parejas y depredadores durante la mayor parte del año.[69] Anidan en las cavidades de los árboles, en acantilados, en edificios ocupados o en ruinas y en chimeneas, es decir sitios cuya característica común es que ofrecen protección para el nido. La disponibilidad de sitios de anidación adecuados influye su presencia en una localidad.[26] También anidan en los campanarios de las iglesias, un hecho reportado en verso por el poeta inglés del siglo XVIII William Cowper:
Generalmente una pareja construye el nido colocando palitos en una grieta para formar una plataforma que sirve de base para la construcción del nido.[52] Este comportamiento ha llevado al bloqueo de chimeneas e incluso resultó en nidos cayendo en la chimenea, a veces con las aves.[71] Las plataformas de los nidos pueden alcanzar un tamaño impresionante. Así, John Mason Neale menciona que un «sacristán dio permiso a un empleado a llevarse, para uso propio, todo lo que las grajillas habían puesto en la torre: y una vez se llevó a casa dos carretadas de buena leña, además de una gran cantidad de basura que tiró».[72] En su obra The Natural History and Antiquities of Selborne (La Historia Natural y Antigüedades de Selborne), Gilbert White señala que las grajillas occidentales anidaron en las grietas debajo de los dinteles de Stonehenge, y describe un ejemplo en el que utiliza una madriguera de conejo como sitio de anidación.[73] En los Países Bajos, desplaza al cárabo (Strix aluco) con respecto a sitios de anidación.[74] También puede utilizar los antiguos sitios de anidación del pito negro (Dryocopus martius)[75] y de la paloma zurita (Columba oenas).[55] Las colonias de cría pueden supplantar a las de la chova piquirroja, pero a su vez pueden ser expulsados por córvidos más grandes, como la corneja negra, el grajo o la urraca común.[55]
Los nidos son revestidos con lana, pelos, hierba muerta y muchos otros materiales.[76] Los huevos son más claros que los de otros córvidos,[77] y tienen un color azul claro satinado o azul verdoso, con manchas más oscuras que van de marrón oscuro a oliva o gris violeta.[78] El tamaño y peso de los huevos varía ligeramente entre las subespecies; las de la subespecie monedula tienen un promedio de 35,0 x 24,7 mm y 11,1 g, las de la subespecie soemmerringii 34,8 x 25,0 mm y 11,3 g, y las de la subespecie spermologus 35,0 x 25,2 mm y 11,5 g.[78] Por lo general las puestas se componen de 4 o 5 huevos,[76] aunque un estudio eslovaca registró puestas de 2 a 9 huevos.[79] La hembra incuba los huevos durante 17 a 18 días hasta la eclosión. Las crías nacen como polluelos desnudos altriciales, que dependen completamente de los adultos para su alimentación. Abandonan el nido después de 28 a 35 días,[76] y los padres siguen alimentándolos durante otras cuatro semanas.[50]
Los huevos eclosionan de forma asincrónica y la incubación comienza antes de la finalización de la puesta. Esto a menudo conduce a la muerte del último polluelo si la disponibilidad de alimentos es baja, como los padres no suelen gastar mucha energía en la alimentación de un polluelo que tiene poca probabilidad de sobrevivir.[80] Es muy raro que se produzca una puesta de reemplazo en la ocurrencia de un fracaso de cría.[78]
El críalo europeo (Clamator glandarius) es un parásito de puesta, y existen registros que depositó sus huevos en los nidos de la grajilla occidental en España e Israel.[81][82] Los nidos son depredados por el cuervo común en España, el cárabo común y la comadreja (Mustela nivalis) en Inglaterra, y la rata parda (Rattus norvegicus) en Finlandia.[83] En Suecia, la marta (Martes martes) incursioná los nidos aislados, pero tiene menos éxito cuando son parte de una colonia.[75]
Las grajillas occidentales aprendieron a abrir las tapas de aluminio de las botellas de leche que los lecheros dejaron delante las puertas de las casas en Inglaterra. Como la bacteria Campylobacter jejuni fue encontrada en el pico y la cloaca del ave, existe el riesgo de que la leche se contamine cuando la beben. Esta actividad se vinculó a casos de gastroenteritis Campylobacter en Gateshead, en el noreste de Inglaterra,[84] y llevó el Departamento de Salud a emitir el consejo de no consumir la leche de botellas abiertas por las aves, y recomendar que se tomara medidas para impedir que las aves pudieran abrir las botellas.[85] La grajilla occidental fue también vinculado al brote de una enfermedad gastrointestinal en España que causó varias muertes entre los seres humanos. Durante el post mortem de un ave afectada, se logró aislar un poliomavirus del bazo. Aparentemente la enfermedad fue una coinfección con Salmonella, y el virus recibió provisionalmente el nombre poliomavirus del cuervo (CPyV).[86] Se aislaron bacterias filamentosas segmentadas del intestino delgado de una grajilla occidental, pero se desconoce su papel patogénico.[87]
En el folclore de Grecia Antigua, se creía que la grajilla occidental podía ser capturada con un plato de aceite por ser una criatura narcisista que caería al mirar su propio reflejo.[89] En las Fábulas de Esopo, la grajilla encarna la vanidad en «El grajo vanidoso», en la que trató de convertirse en el rey de los pájaros, adornándose con las plumas de otras aves, pero se avergonzó cuando estas se cayeron.[88] Otra fábula destaca su estupidez, como la grajilla que se muere de hambre al esperar que maduren los higos en la higuera.[90] Un antiguo adagio griego y romano dice «Los cisnes cantarán cuando las grajillas se callan», lo que significa que las personas educadas o sabias hablarán sólo después de que los necios se vuelven tranquilos.[91] La mítica princesa Arne Sithonis fue sobornada con oro por el rey Minos de Creta, y castigada por su codicia por los dioses que la transformaron en una grajilla igualmente avariciosa, que todavía sigue buscando objetos brillantes.[92]
En su obra poética Amores, el poeta romano Ovidio describe las grajillas como precursores de la lluvia.[90] Plinio menciona que los tesalios, ilirios y lemnios apreciaron las grajillas occidentales porque destruyeron los huevos de saltamontes. Existe también una leyenda que menciona que los vénetos sobornaron las grajilas para evitar que dañen sus cultivos.[89]
En algunas culturas, se cree que una grajilla en el techo predice un nuevo arribo; alternativamente, una grajilla que anida en el techo, o que cae en la chimenea, es considerado un presagio de muerte, y cruzarla sería un presagio de mala suerte.[90] Existe también la creencia que una grajilla en las aspas de una torre de catedral es un presagio de lluvia. El historiador del siglo XII Guillermo de Malmesbury grabó la historia de una mujer que, al oír una grajilla charlando «con más fuerza de lo habitual», palideció temiendo sufrir una «terrible calamidad», y que «el mensajero de su desgracia llegaría aun mientras estaba hablando».[93] Anteriormente la superstición checa sostuvo que al ver a grajillas peleándose, iba a seguir la guerra, y que las grajillas dejaron de construir nidos en Sázava después de haber sido desterrado por San Procopio.[94]
En el folclore galés la grajilla fue considerado un ave sagrada por anidar en los campanarios de iglesias, y se creía que el diablo la rechazaba precisamente por esta razón.[95] Una creencia del siglo XIX en The Fens sostuvo que ver a una grajilla en camino a una boda era un buen augurio para la novia.[96] Las personas nacidas dentro de las murallas de la ciudad de Conwy en el norte de Gales son apodados «Jackdaws» («grajillas») por las grajillas que viven en las murallas. Incluso hubo un Jackdaw Society («Sociedad de Grajillas»), formado en 1976 y disuelto en 2011.[97][98]
La grajilla aparece en el antiguo escudo la ciudad de Hálych en Ucrania, y se presume que el nombre de la ciudad se deriva de la palabra eslavo oriental para este pájaro.[99] El escritor Milan Kundera señala en su obra El libro de la risa y el olvido (1979) que el padre de Franz Kafka tenía un letrero en frente de su tienda con una grajilla pintada junto a su nombre, ya que «kavka» significa «grajilla» en checo.[100]
Como fue considerado una plaga, la grajilla occidental ha sido cazado, aunque no tanto como otros córvidos.[101] A principios de 1500, después de una serie de malas cosechas en Inglaterra, Enrique VIII promulgó el «Vermin Act» (Ley de bichos) en 1532, en el cual «ordenó que se extermine las grajillas, los cuervos y las grajas» («ordeyned to dystroye Choughes (i.e. jackdaws), Crowes and Rokes») para proteger los cultivos de granos de su depredación. La grajilla occidental era notoria, ya que también favoreció las frutas, especialmente las cerezas. La ley de 1532 no se aplicó de manera sistemática, pero Elizabeth I primulgó el Act for the Preservation of Grayne (Ley para la preservación de granos) en 1566, que se aplicó de manera más rigurosa. Por considerarse una amenaza a los cultivos de granos y por su tendencia de anidar en los campanarios, la especie fue cazada hasta mediados del siglo XX, especialmente en el condado de Norfolk. También fue exterminada en las fincas de caza, por depredar los huevos en los nidos de otras aves.[102] Sin embargo, en una tesis de 2003, sobre la opinión pública relativo a los córvidos, Antonia Hereth señala que el naturalista alemán Alfred Brehm consideró la grajilla occidental un pájaro adorable, y no mencionó un impacto negativo de esta especie en la agricultura.[103]
En el Reino Unido, la grajilla occidental es una de las pocas aves que pueden ser atrapadas o utilizadas como señuelo. Las otras especies de plagas que pueden ser controladas por la captura son la corneja negra, el arrendajo, la urraca y el grajo. Una persona autorizada debe cumplir con los requisitos de la Wildlife and Countryside Act 1981 (Ley de la vida silvestre y campo de 1981) y no necesita demostrar que las aves fueron una molestia antes de atraparlas.[104] A partir de 2003 la grajilla occidental ha sido catalogada como una posible especie para la caza dirigida en la Directiva de Aves de la Unión Europea, y las asociaciones de caza alemanes han estado promoviendo la caza de esta especie.[103] En Chipre es permitido matar la grajilla occidental durante la primavera y el verano ya que se cree (erróneamente) que se alimenta de aves de caza.[60]
La grajilla occidental (Coloeus monedula) es una especie de ave paseriforme de la familia Corvidae. Se distribuye por Europa, el occidente de Asia y África del Norte, y por lo general, es una especie sedentaria, aunque las poblaciones del norte y el oriente suelen migrar hacia el sur en el invierno. Existen cuatro subespecies reconocidas que se diferencian principalmente por la coloración del plumaje de la cabeza y la nuca. Linneo fue el primero en describir la especie, asignándola el nombre de Corvus monedula. El análisis de ADN sugiere que su pariente más cercano es la grajilla oriental (Corvus dauuricus), con la que constituye una ramificación temprana del género Corvus, considerada en la actualidad un género separado, Coloeus.
La grajilla occidental tiene una longitud de 34-39 cm, un plumaje negro con una nuca gris y el iris de un gris blanquecino característico. Es un ave gregaria y ruidosa, que vive en pequeños grupos con una compleja estructura social. Habita en tierras de cultivo, bosques abiertos, acantilados costeros y ambientes urbanos, y es un omnívoro oportunista que se alimenta de una gran variedad de invertebrados, materias vegetales, así como de los residuos de alimentos que encuentra en las zonas urbanas. Es monógama y construye sencillos nidos de ramitas en las cavidades de árboles, acantilados o edificios. La hembra pone e incuba unos cinco huevos de color azul pálido o azul verdoso con manchas marrones. Las crías abandonan el nido a las cuatro o cinco semanas.
See artikkel on linnuliigist; viljavihkude kuhila kohta vaata artiklit Hakk (heinakoristus). Hakk (Corvus monedula) on värvuliste seltsi vareslaste sugukonda varese perekonda kuuluv linnuliik.[1]
Linnuliigi põhiline leviala jääb Euroopasse, Loode-Aafrikasse ja Lääne-Aasiasse. Hakid on vareslaste sugukonna kõige väiksemad esindaja Euroopas.
Ladinakeelse liiginime autor on Carl von Linné (1758).[1] Liigiepiteet monedula tähendab mündisööjat.[2]
Hakil on neli alamliiki. Eestis ja Euraasias levinud alamliik on kaelushakk (Corvus monedula soemmeringii).
Hakk pesitseb Euroopas, Loode-Aafrikas ja Lääne-Aasias.
Euroopas ei leidu hakki Püreneedes, Lõuna-Prantsusmaal, Fääri saartel ja Islandil ning Skandinaavia, Soome ja Venemaa põhjaosas.
Osa hakke on rändlinnud, kes sügiseti lendavad Lääne-Euroopasse ja naasevad veebruaris-aprillis, kuid lõuna-Soomes, Baltimaades ja Skandinaavia lõunaosas pesitsevad linnud jäävad talveks paigale.[2] Eestis enamik vanalinde niisiis ei lahku, vaid jääb talveks siia. Üksnes noored linnud rändavad lõuna poole: Ida-Saksamaale, Poolasse ja Kaliningradi lähistele. Osa hulgub talvel ringi, lennates pesapaikade ümbruses siia-sinna.[3]
Hakk on Eestis üldlevinud harilik haudelind ja talvituja, põhja- ja idapoolsed asurkonnad rändavad meilt septembris-novembris läbi teel Lääne-Euroopasse.[4]
Hakke on maailmas 15–45 miljonit.[5]
Eestis on hakke 20 000–40 000 paari, talvel 80 000–150 000 lindu.[2]
Hakk on varesest vilkam ning osav lendaja, kes teeb tihti purilendu. Parved sooritavad tuult ja tõusvaid õhuvoole kasutades meisterlikke lennutrikke, eriti õhtuti, mil kogunetakse ühisesse ööbimispaika.[4]
Hakk on levinud üle Eesti, kuid enim võib teda kohata linnades, kus ta eelistab vanemat kõrghoonestust ja parke. Samuti on hakk levinud järvede ligiduses asuvatel kaljudel ning laiuvatel metsaavarustel või avamaastikel.[1] Hakk on seltskondlik lind, kes elutseb peamiselt kolooniatena, kuhu võib kuuluda sadu linde. Samal ajal pole ka üksikud paarid eriti haruldased.[3]
Hakipaar veedab terve elu koos, isegi toitu otsitakse sageli paarikaupa. Pesitsevad nad seltsinguliselt kirikutornides, müürides ja teisteski ehitistes, varemetes ja puuõõntes nii linnades ja külades kui ka laialehistes metsades, puiesteedel, parkides ja paljandites. Toitutakse peamiselt põllu- ja rohumaadel, teiste lindude pesi rüüstavad hakid harva.[4] Hakkide käitumine pakub huvi ka teadlastele, näiteks on leitud, et hakid jagavad omavahel toitu, on nad siis sugulased või mitte.[6]Hakid on inimese suhtes üsnagi mittepelglikud või pigem isegi ükskõiksed. Vabalt võib juhtuda, et aias toimetavast inimesest 1-2 meetri kaugusel toimetab hakk omi asju. Sageli liiguvad hakid ringi künnivareste seltskonnas. Hakkide ja künnivareste segaparved liiguvad toitudes mööda linna ja põldusid.
Hakk toob inimesele kasu, hävitades suurel hulgal kahjurputukaid, kuid samal ajal võib ta väikelinde nende pesadest välja tõrjudes pidurdada nende pesitsemist.[3]
Hakid alustavad pulmamänge varakevadel. Isaslind tiirleb emase ümber, pidevalt kummardudes, et oma kaunist halli kaela esitleda. Paar jääb harilikult kokku kogu eluks ning igal aastal naasevad nad ühte ja samasse pesitsuspaika.[1] Hakkidel on risust pesa puuõõnsustes, korstnates ja varemetes, aga ka näiteks ventilatsioonilõõrides ja seest õõnsates kõrgepingepostides. Seal pesitseda tahtvad väiksemad linnud aetakse minema. Pesaks kuhjavad nad nii looduslikku materjali, oksi, karvu ja rohtu kui kõikvõimalikku prahti, mida inimeste läheduses leidub. On nähtud, kuidas hakid tirivad villa isegi lammaste seljast. Sama pesa kasutatakse tavaliselt mitu aastat. Emahakk muneb aprilli keskpaigas või mais 4–7 rohekas-sinakat pruunikirjalist muna ning haub neid 18–20 päeva. Hakipojad omandavad lennuvõime 30–35 päeva pärast ja lendavad pesast välja umbes juuni keskel.[7][3][2] Pesitsemise ajal toob isaslind emaslinnule süüa ning vahetab emase pesal ka lühikeseks ajaks välja. Linnupoegi toidavad mõlemad vanemad, kes toovad pesasse palju toitu. Pojad püsivad pesas mitu kuud, kuigi lennuvõime saavutatakse kiiresti.[1]
Hakkide häälitsust võib iseloomustada kui küllaltki läbilõikavat kisa. Nad on ka suurepärased erinevate häälitsuste ja helide imiteerijad.[1] Häälitsused on varese omadest kaikuvamad ja musikaalsemad: enamasti metalne lajatav “kjak” ja käre “kärrr”.[4]
Hakke söövad rebased, kassid, röövlinnud ja teised kiskjad, kellest osa toituvad ka hakimunadest.[6] Vaenlasele osutab hakk väga vintsket ja lärmakat vastupanu. Näiteks Tartu kesklinna linnupeletitest kostab just ohvriks langenud haki hädakisa.
IUCN kategooriate järgi on 2008. aastal hakk määratud ohuväliseks (soodsas seisundis).[1]
Matthias Johann Eisen toob raamatus "Eesti vana usk" hakkide kohta välja mitu seika. Haki tekkimist seletanud rahvasuu kahel viisil. Ühe teate järgi nõidunud nõid kirikuõpetaja hakiks. Et hakid kirikuõpetajast tekkinud, armastavat hakid ikka kirikute juures viibida. Rahvas võrrelnud veel Eiseni päevilgi kirikuõpetajaid hakkidega. Teise teate järgi saanud hakk alguse rongast. Jeesuse ristilöömise ajal lennanud kaaren valjusti kraaksudes üle Jeesuse risti. Jeesus ütelnud seepeale, et kui ronk tema surmapäevaks mune ära ei ole munenud, toogu ta võõraid lapsi, hakkisid, ilmale. Hiljemini munetud ronga munadest tekkinudki hakid.[9]
Et hakkide saamisloo kohta on vaid üksikud üleskirjutused, annab tunnistust sama loo kordumine ka teistes allikates. Kaaren lennanud kraaksudes üle ristil oleva Jeesuse pea. Selle eest, et sa mu surmatundi häirid, öelnud Jeesus, saagu su poegadest hakid, kui sa munemisega hiljaks jääd. Teise üksikteate järgi moondanud nõid pastori hakiks; ka on öeldud, et hakk on varese poolvenda.[10] Võrreldes ronga ja varesega on hakk rahvaluules palju vähem populaarne.
Ometi esinevad ka hakid ronkade ja vareste kombel rahvaluules õnnetuse ettekuulutajatena:
Haljalas iseloomustati hakki nõnda: “Jäme pea otsas, must mantel seljas, hall rätt kaelas.[7]"
Ka välismaal on hakkidele erinevaid tähendusi omistatud. Norras, Inglismaal ja Šveitsis arvati, et nende karjumine ennustab vihma, Saksamaal ennustas see aga külma. Veel on arvatud, et nad ennustavat sõda ja isegi katku. Sigtunas arvatakse, et hakid on munkade hinged. Kuna nad eluajal pidid oma kongis vaikima, siis teevad nad selle nüüd linnu kujul tasa.[2]
Hakk (Corvus monedula) on värvuliste seltsi vareslaste sugukonda varese perekonda kuuluv linnuliik.
Linnuliigi põhiline leviala jääb Euroopasse, Loode-Aafrikasse ja Lääne-Aasiasse. Hakid on vareslaste sugukonna kõige väiksemad esindaja Euroopas.
Le Choucas des tours (Coloeus monedula), aussi appelé corbeau choucas, choucas ou corneille des clochers[1], est une espèce d'oiseaux de la famille des corvidés.
Le nom du choucas des tours a probablement une origine onomatopéique. Il serait relié au provençal caucala (qui désigne la corneille) et chouca (qui désigne le cri de la corneille). De la même racine sont issus le néerlandais kauw qui désigne le choucas des tours, et l'anglais chough qui a également une origine onomatopéique et désigne le crave à bec rouge. En français, les trois espèces, choucas des tours, crave à bec rouge, chocard à bec jaune, sont fréquemment confondues et couramment appelées indistinctement choucas ; elles partagent une même étymologie[2].
Il était appelé vulgairement Chochotte. À l'origine affectueux comme en témoigne « Allons-y Chochotte » d'Erik Satie, le qualificatif est devenu plus hostile de nos jours.
En slovène et en tchèque, le choucas est appelé kavka[3], dont le dérivé a donné le patronyme Kafka[réf. nécessaire].
Le choucas des tours est un corvidé du genre Coloeus, qui est un genre à part entière du genre Corvus. Seules deux espèces appartiennent au genre coloeus ; la deuxième étant le Choucas de Douarie.
Son nom binomial est également composé du terme monedula, dérivé de la racine latine moneta[4] signifiant "monnaie"[5], car on attribuait au choucas un comportement cleptomane et une attirance pour les pièces et autres objets brillants[6].
Cet oiseau est représenté par quatre sous-espèces :
De taille moyenne parmi les corvidés (33–39 cm), cet oiseau présente un plumage noir avec la nuque et les côtés de la tête gris aux reflets bleus. Ses yeux ont la particularité d'avoir un iris allant du bleu très clair au gris presque blanc, particulièrement visible.
Si le mâle et la femelle sont semblables d’aspect, les femelles sont en moyenne plus petites que les mâles (même si les amplitudes des dimensions se chevauchent). Ainsi elles font entre 193g et 250g, tandis que les mâles peuvent faire entre 224g et 257g[7].
Chez les juvéniles, le plumage est terne, teinté de brun et l’iris est bleu.
Individu adulte
Oiseau en vol
Détails de la tête
Juvénile
Les choucas des tours peuvent être confondus avec d'autres corvidés, notamment la Corneille noire ou le corbeau freux, mais ils restent reconnaissables par la couleur de leurs iris et leur plus petite taille. Leur cri facilite leur identification lorsque ceux-ci se trouvent en bandes mixtes ou en vol[7].
Choucas est utilisé à tort pour nommer le chocard à bec jaune (Pyrrhocorax graculus), un autre corvidé de taille et de poids approximativement équivalents, vivant essentiellement en zone montagnarde. Les deux espèces se distinguent en particulier par la couleur du bec, noire chez le choucas et jaune chez le chocard[8], et celle des pattes, noire chez le choucas et rouge chez le chocard. Le choucas ne dépasse pas en général l'altitude de 1 000 mètres, mais on en a observé jusqu'à 2 000 mètres, alors que le chocard est un planeur des cimes hors pair.
Le choucas des tours est d'origine des steppes[réf. nécessaire]. Il vit dans une grande partie de l'Europe (à l'exception de l'extrême nord) et de l'Asie occidentale ainsi que dans le nord du Maghreb.
En France, les choucas sont sédentaires, mais ils peuvent être rejoints en hiver par des individus migrateurs du nord et de l’est de l’Europe[7].
Le choucas a une bonne capacité d’adaptation, ce qui lui permet d’occuper divers milieux (à l’exception de zones de haute montagne), qu’ils soient urbains, ruraux ou liés à l’activité humaine.
Cavernicole, il cherche toutefois un habitat offrant de nombreuses cavités pour les colonies.
Relativement peu farouche, on le retrouve en zone urbaine, même au voisinage de l'homme[9] : des ruines élevées, des châteaux-forts, des tours en pierres, une anfractuosité de falaise rocheuse, un front de carrière abandonnée, un arbre creux dans un parc... En zone rurale, il peut nicher dans des espaces liés à l’activité humaine, comme de vieux bâtiments, des carrières, etc. Enfin, on le retrouve toujours dans ses habitats traditionnels comme les falaises, les grands arbres, etc.
En hiver et le matin en automne, quand la température de l'air est assez basse et humide, le choucas et le corbeau recherchent la chaleur dans les villes en venant se poser sur les toits des maisons et immeubles, et se perchent sur les conduits de ventilation débouchant sur les toits, pour profiter de l'air chaud qui en sort.
C'est une espèce grégaire que l'on peut rencontrer en bande avec les corbeaux freux, les corneilles noires ou les étourneaux. Les choucas forment des couples monogames et sont fidèles tout au long de leur vie. Les colonies peuvent ainsi être composées de quelques couples, jusqu'à une cinquantaine[7].
Le soir, les choucas peuvent se rassembler par centaines pour passer la nuit dans des arbres-dortoirs.
Certains auteurs comme Aristote[4] leur attribuent un comportement cleptomane avec une attirance pour les objets brillants ; mais cela n'a jamais été démontré. Par ailleurs, cette attitude également attribuée à la pie bavarde, a récemment été invalidée par une étude polonaise[10].
Les mœurs du choucas ont été remarquablement étudiées et décrites par Konrad Lorenz, un des pères de l'éthologie. Récemment, il a été montré que ces oiseaux sont sensibles à la direction du regard d'un humain et aussi que certains individus ont mis au point des outils, comportements qui semblaient jusqu'alors limités aux grands singes[11]. Lorenz a également montré — dans le cadre de ses travaux sur l'empreinte — qu’un choucas élevé par un humain rejoindra s’il le peut une troupe de choucas dès qu’il sera en état de voler ; néanmoins, à sa maturité sexuelle, il adoptera un comportement de cour[pas clair] à l’égard d’êtres humains, et non de ses congénères.
D'autres travaux récents suggèrent qu'il existe une forte affinité entre les membres d'un couple, mais aussi au sein des familles et des colonies. Les choucas seraient ainsi prosociaux et capables de coopération[12].
La maturité sexuelle est atteinte par les individus autour de 2 ans[13].
Les couples se forment au début du printemps et resteront ensemble toute leur vie. Les partenaires chercheront ensuite une cavité pour y construire un nid assez sommaire fait de branchettes, d'herbes, de bouts de laine, de crins, de plumes, etc. À partir de fin avril à mi-mars, la femelle pond quatre à six œufs. Ceux-ci sont très pâles, bleu ou bleu-vert, moucheté de tâches sombres. Ils sont plus petits que ceux des corneilles ou les corbeaux. La femelle couve les œufs seule, pendant 14 à 20 jours, tandis que le mâle la nourrit. Les petits sont ensuite élevés par les deux parents et quittent le nid au bout de 30 à 45 jours.
Le choucas a une longévité pouvant atteindre 19 ans.
Couple de choucas dans un nid
Comparaison de différents œufs de corvidés (choucas: 3 rangée en partant du haut, milieu)
Œufs de choucas des tours
Nid de choucas dans un nichoir
Comme la majorité des corvidés, le choucas est omnivore : graines, fruits, légumes, insectes, vers, escargots, grenouilles et même miettes des promeneurs sont recueillis au sol ; mais il est aussi opportuniste et pille volontiers les nids[14].
Cependant, les insectes représentent une part plus importante du régime du choucas que chez d’autres corvidés[15]. Il est donc parfois considéré comme un bon auxiliaire de l'agriculture[16] quand le nombre d’individus n’est pas trop important[15].
Le choucas est présent dans le mythe de la princesse Arne Sithonis, qui apparaît dans les Métamorphoses d'Ovide[17]. Cette princesse, cupide et avide d'or, trahit son peuple en échange de pot-de-vin. Elle fut punie par les dieux qui la transformèrent en oiseau noir (qui fut assimilé au choucas), et condamnée à être attirée par les objets brillants.
Cet oiseau est aussi mentionné dans diverses fables d'Ésope :
On le retrouve également dans une fable des Frères Grimm « Der schweidnitzer Rathsmann », dans laquelle un vieil homme dresse un choucas à dérober de la monnaie.
Le choucas est associé dans la Chrétienté à l'image du philosophe, mais de manière négative, qui aurait un discours trompeur, ou de l'hérétique[2].
Le choucas est évoqué dans Watten, récit de Thomas Bernhard[18].
Dans le jeu-vidéo Assassin's Creed Black Flag le navire du héros est baptisé Jackdaw, il s'agit du nom anglais du choucas des tours[19].
Le choucas a parfois été capturé et élevé comme animal de compagnie[20]. En effet, comme pour d'autres espèces d'oiseaux, les individus imprégnés restent ensuite proches de l'Homme.
En France, cette pratique est aujourd'hui interdite.
Comme d'autres espèces de corvidés, les choucas peuvent causer des dégâts aux cultures, notamment en Bretagne et Pays de la Loire[21]. Ceci s'explique par le fort accroissement du nombre d'individus depuis plusieurs années[22],[23].
Bien que protégés, les choucas font donc l'objet d'arrêtés préfectoraux dans certains départements qui autorisent leur destruction, soit plusieurs milliers d'individus[24].
Des associations de protection de l'environnement se mobilisent pour faire suspendre ces arrêtés préfectoraux et mettre en place des alternatives à la destruction des choucas[25].
À la différence d'autres corvidés (pie bavarde, corbeau freux et geai des chênes), les choucas ne sont pas considérés comme nuisibles[29] et ne figurent pas sur la liste des espèces susceptibles d'occasionner des dégâts en France.
Ils font cependant régulièrement l'objet d'arrêtés préfectoraux autorisant leur destruction dans plusieurs départements : Finistère, Côtes d'Armor, et Morbihan.[30]
Le Choucas des tours (Coloeus monedula), aussi appelé corbeau choucas, choucas ou corneille des clochers, est une espèce d'oiseaux de la famille des corvidés.
A gralla cereixeira,[5] ou gralla pequena,[Cómpre referencia] Coloeus monedula, é unha especie de ave paseriforme da familia dos córvidos, unha das dúas que integran o xénero Coloeus.
Desde que a describiu Linneo en 1758, até hai moi poucos anos, coñeceuse cientificamente como Corvus monedula.
A especie foi descrita en 1758 por Linneo na 10ª edición do seu Systema Naturae, baixo o nome de Corvus monedula,[2][6] nome que se mantivo vixente durante moito tempo.[3]
Durante moitos anos Coloeus considerouse como un subxénero de Corvus, pero na actualidade clasifícase como un xénero separado na familia dos córvidos.[7][8][9]
Para a o xénero, ver Coloeus
Debido á súa suposta afección a coleccionar moedas, Linneo deulle o nome específico de monedula, elixindo o termo do latín clásico mǒnēdŭla, que era o nome que os romanos lle daban a esta ave (e de cuxa raíz deriva a palabra «moeda»).[10][11]
Mide 33 cm, e os dous sexos son iguais. A maior parte da súa plumaxe é negra ou negra agrisada agás polas fazulas, caluga e pescozo, que son de cor gris clara ou prateada. O iris dos adultos é branco agrisado ou branco prateado,[12]. O iris das grallas inmaturas é celeste.[Cómpre referencia]
A ave é sociable, movéndose en pares (macho e femia) ou en grandes grupos, aínda que as parellas mantéñense xuntas entre as bandadas.[Cómpre referencia]
As grallas atópanse sobre un ampla área espallándose dende o Noroeste de África a través de virtualmente toda Europa, Irán, o Noroeste de India e Siberia, onde habitan estepas, bosques, terras de cultivo, praderías, cantís costeiros e vilas.
A gralla cereixeira comunmente toma comida do chan pero consegue algunha das árbores. Come insectos e outros invertebrados, sementes da herba e grans, o lixo que aproveitan dos vertedoiros, restos de alimento que atopan nas praias, e comida de casas para paxaros.
A gralla adoita aniñar en colonias nas cavidades das árbores, cantís ou en ruínas de edificios, ás veces tamén en densas coníferas. Os ovos, normalmente 4-5, son chocados durante 17 ou 18 días e os pitos están completamente desenvolvidos logo de 30-35 días.
O seu canto é un "tchak-tchak" ou "kieek-kieek".
Konrad Lorenz estudou as complexas interaccións sociais que acontecían en grupos de grallas e publicou as súas observacións detalladas do seu comportamento social no seu libro King Solomon's Ring (O Anel do Rei Salomón). A razón de estudar a gralla, Lorenz colocou aneis de cores nas patas das grallas que vivían ao redor da súa casa en Altenberg, Austria, para identificalas, e os engaiolou no inverno polo súa migración anual fóra de Austria. O seu libro describe as súas observacións nas estruturas de grupos xerárquicos, as aves en maior xerarquía dominantes das de menor xerarquía. O libro tamén grava as súas observacións nos fortes enlaces macho-femia; el notou que nun par cada ave ten o mesmo rango na xerarquía, e que unha femia de gralla con rango baixo subiu na escaleira social cando se converteu na compañeira dun macho de alto rango.
Observouse ás grallas compartindo comida e obxectos. O activo dar de comida é raro nos primates, e en aves é atopado principalmente no contexto do coidado paternal. As grallas amosaron niveis máis altos á hora de compartir comida cós documentados en chimpancés. A función do seu comportamento non é totalmente entendida, aínda que se pescudou que é compatible coa hipótese de mutualismo, reciprocidade e evasión do hostigamiento.[13] Defenden aos seus conxéneres que se atopan en perigo: "As aves ameazaban a cantos pasaban xunto ás súas crías, que caeran do niño ao chan, ata que a policía local rescatounas para levalas a un centro zoolóxico."
A outra especie do xénero Coloeus é Coloeus dauuricus, do Extremo Oriente (sueste de Siberia, sur de Mongolia e gran parte da China). A gralla cereixeira e maila dáurica xuntas formaron durante moito tempo o subxénero Coloeus, do xénero Corvus.
Por outra parte, en Galicia algúns lle chaman gralla grande á especie Corvus frugilegus, que outros denominan gralla calva.[12]
A gralla cereixeira, ou gralla pequena,[Cómpre referencia] Coloeus monedula, é unha especie de ave paseriforme da familia dos córvidos, unha das dúas que integran o xénero Coloeus.
Desde que a describiu Linneo en 1758, até hai moi poucos anos, coñeceuse cientificamente como Corvus monedula.
Čavka (lat. Corvus monedula) je jedna od najmanjih ptica iz porodice vrana. Naraste od 34–39 cm duljine, prepoznatljiva je po perju crnosive boje sa svjetlijim trbuhom i bijelim šarenicama. Živi po cijeloj Europi i u Zapadnoj Aziji te Sjevernoj Africi.
U Wikimedijinu spremniku nalazi se članak na temu: Corvus monedula
Wikivrste imaju podatke o: Corvus monedula
Nedovršeni članak Čavka koji govori o pticama treba dopuniti. Dopunite ga prema pravilima Wikipedije.
Čavka (lat. Corvus monedula) je jedna od najmanjih ptica iz porodice vrana. Naraste od 34–39 cm duljine, prepoznatljiva je po perju crnosive boje sa svjetlijim trbuhom i bijelim šarenicama. Živi po cijeloj Europi i u Zapadnoj Aziji te Sjevernoj Africi.
Dvergkráka (fræðiheiti: Corvus monedula) er einn minnsti fuglinn af ætt hröfnunga, 34-39 sentimetrar að lengd.
La taccola o taccola eurasiatica (Coloeus monedula (Linnaeus, 1758)) è un uccello passeriforme appartenente alla famiglia dei corvidi[2].
Il nome scientifico della specie, monedula, deriva dall'unione delle parole latine moneta ed edulis ("mangereccio"), col significato di "mangiatrice di monete", con riferimento al mito di Arne (per il quale si rimanda alla sezione mitologia) ed all'attrazione di questi uccelli per gli oggetti luccicanti.
Il nome comune di questi uccelli deriva invece dall'alto-tedesco antico tache, divenuto poi tāhe/tāchelein in alto-tedesco medio e, appunto, "taccola" in italiano (mentre in tedesco questi uccelli sono noti come dohle, di identica derivazione, con diverse varianti dialettali fra le quali tach, dähi, däche e dacha).
Misura 34–39 cm in lunghezza, per 136-265 g di peso e un'apertura alare di 67–74 cm[3].
Si tratta di uccelli robusti, dalla grossa testa arrotondata con collo taurino, occhi frontali, becco conico robusto e allungato dalla punta lievemente adunca, forti zampe, lunghe ali digitate e coda dall'estremità squadrata: nel complesso, la taccola può somigliare a una cornacchia in miniatura, tuttavia questi uccelli sono inconfondibili per la taglia minore, il becco più corto in proporzione alle dimensioni totali e per gli occhi chiari. In volo, la taccola si distingue dagli altri corvidi per le ali più assottigliate e dalla digitazione meno profonda ed il sottoala uniformemente grigio, oltre che per la tendenza a volare in piccoli gruppi compatti.
Il piumaggio è quasi interamente di colore nero lucido, con presenza di riflessi metallici bluastri (nelle sottospecie soemmerringii e cirtensis) o purpurei (nella sottospecie nominale e in spermologus) su fronte, vertice e remiganti e copritrici secondarie, mentre gola, primarie e coda presentano riflessi verde-azzurri: guance, nuca e collo tendono a essere più chiari, tendenti al grigio cenere o al grigio argenteo, e lo stesso vale per l'area pettorale e ventrale, che (così come i fianchi e la superficie inferiore delle ali) è di color grigio-ardesia.
Il dimorfismo sessuale è trascurabile, sebbene i maschi tendano ad incanutire con l'età, soprattutto prima della muta: sussiste invece una certa variazione a livello individuale della colorazione (con maggiore o minore estensione delle aree grigie e nere e diversa tonalità dei riflessi metallici), mentre altre caratteristiche fisiche, come la taglia e le dimensioni di ali e becco in rapporto a questa, sembrano seguire un gradiente in direttrice O-E[3].
Il becco e le zampe sono di colore nerastro, mentre l'iride è di un caratteristico colore chiaro, bianco-grigiastro o bianco-argenteo.
Le taccole sono uccelli dalle abitudini di vita essenzialmente diurne e gregarie, che vivono in coppie che a loro volta fanno parte di stormi anche consistenti, più numerosi durante i mesi freddi[4]: vari stormi possono riunirsi verso sera su posatoi comuni, fino a formare colonie che possono contare decine di migliaia di individui (il record è di circa 40.000 esemplari a Uppsala), talvolta in associazione col corvo, al quale (così come alle cornacche grigie, alle pavoncelle, alle gavine e agli storni) questi uccelli si associano anche durante la ricerca del cibo, soprattutto in autunno[5].
Al suolo, dove trascorrono gran parte del tempo alla ricerca di cibo, le taccole si muovono camminando velocemente: questi uccelli sono tuttavia ottimi volatori, capaci di virare in spazi ristretti e di muoversi a velocità sostenuta (fino a 11 metri al secondo[6]), emettendo con le penne un caratteristico rumore durante il volo, che tuttavia sparisce durante la migrazione[6].
All'interno di uno stormo vige una gerarchia lineare (che si traduce nell'ordine di accesso alle risorse), studiata e descritta nel dettaglio da Konrad Lorenz, nella quale ciascuna coppia occupa una propria posizione, dominante su alcune coppie e sottomessa nei confronti di altre. Gli esemplari non accoppiati occupano un ruolo subalterno rispetto alle coppie, e le femmine sono subordinate rispetto ai maschi, sicché si evince che le femmine non accoppiate rappresentano il livello gerarchico più basso: i maschi si creano una propria posizione gerarchica prima di trovare una compagna, la quale acquisisce lo stesso livello del compagno una volta formatasi la coppia. Le coppie rafforzano il proprio legame mediante frequenti azioni di toelettatura reciproca su nuca e collo, oltre che stando assieme per la stragrande maggioranza del proprio tempo.
La "scalata" alla gerarchia di uno stormo avviene principalmente mediante comportamenti di minaccia, ai quali eventualmente fanno seguito combattimenti veri e propri: fra gli atteggiamenti minacciosi più comuni vi sono la postura col becco puntato verso l'alto tenendo il collo allungato e le penne assottigliate, oppure il becco tenuto puntato verso il basso con le ali semiaperte e le penne della testa erette, o ancora il più estremo (utilizzato per risolvere contenziosi sulle femmine o sui siti di nidifcazione) con ali e coda spiegate e testa dalle penne erette che annuisce col becco tenuto puntato verso il rivale. Le taccole possono inoltre spingere il rivale dal proprio posatoio, occupandone automaticamente il posto ed il rango qualora esso non combatta per riaverlo indietro.
I combattimenti fra taccole sono perlopiù aerei ed avvengono coi due contendenti che si lanciano l'uno contro l'altro, afferrandosi per le zampe con le quali si spingono, mentre si assestano potenti beccate su testa e ali, mentre il resto dello stormo osserva la scena ciacolando rumorosamente.
Anche in virtù della loro elevata socialità, le taccole presentano una certa varietà di richiami: oltre al caratteristico richiamo ciacolante (che suona letteralmente come un ciac, ciac metallico, nasale e acuto), emesso principalmente in volo come richiamo di contatto o di saluto, questi uccelli ne emettono uno più nasale quando chiamano la prole o il partner per offrire il cibo, oppure una versione più rauca quando sono loro stessi a chiedere il cibo. Al momento di prendere posizione per la notte, le colonie sono particolarmente rumorose, coi vari uccelli che interagiscono fra loro, ed un altro momento di grande rumorosità avviene all'apparizione di un eventuale pericolo (soprattutto durante il periodo della cova), quando tutto lo stormo comincia ad emettere aspri gracchi, seguiti in genere dall'attacco verso il predatore, che viene accompagnato a suon di beccate lontano dal territorio di cova o di sosta dello stormo[7]. Talvolta, quest'ultimo atteggiamento può essere attuato nei confronti di esemplari feriti o malati, che non di rado vengono uccisi.
La taccola, inoltre, similmente ad altri corvidi è in grado di imitare la voce umana, ripetendo singole parole o suoni.
La taccola è un uccello onnivoro adattabile e opportunista, che si nutre indifferentemente di cibo di origine animale o vegetale a seconda della disponibilità del momento: questi uccelli, tuttavia, sono meno carnivori e spazzini rispetto agli altri corvidi, e fino all'84% della loro dieta è rappresentata da vegetali per gran parte dell'anno[3].
Il cibo principale delle taccole è rappresentato da semi e granaglie, in particolare dai cereali: questi uccelli si nutrono inoltre di bacche, ghiande e frutta matura, non di rado razziando le coltivazioni e le piantagioni. Un'altra importante fonte di nutrimento sono gli insetti (che costituiscono la maggior parte della dieta durante la stagione degli amori, per far fronte all'aumentato fabbisogno energetico) e le loro larve (soprattutto cicale, maggiolini, bruchi e curculionidi, favorendo le prede sotto i 2 cm di lunghezza[5]), uova e nidiacei di piccoli uccelli (allodola[8], berta minore, gazza marina, uria, airone cenerino, tortora dal collare e piccione), lumache, vermi, ragni e sporadicamente anche topolini e pipistrelli[9]: le taccole frequentano inoltre assiduamente le carcasse, le pile di letame e i banchetti di rifiuti trascinati sul litorale dal mare, sia per piluccare pezzettini di carne o cibo parzialmente indigerito che per cibarsi degli insetti saprofagi.
La taccola cerca il cibo principalmente al suolo, servendosi del becco per spostare detriti e ciuffi d'erba e mettere in tal modo allo scoperto le risorse di cui nutrirsi: questo uccello è aiutato in ciò dagli occhi in posizione frontale, che favoriscono la visione binoculare e l'accuratezza nella stima delle distanze[10]. Più raramente, questi animali usano il becco per sondare il terriccio morbido o per scavare assieme alle zampe, così come altrettanto raramente essi cacciano le prede in volo. Soprattutto durante le prime ore del mattino (quando c'è minore probabilità di incontrare l'uomo), la taccola cerca il cibo nelle mangiatoie dei giardini, nei cassonetti e nelle discariche: di tanto in tanto, questi animali possono essere inoltre osservati sulla groppa di pecore o altri armenti, piluccando i parassiti che si annidano nella pelle e nel pelo.
Per meglio digerire il cibo, le taccole sono solite inoltre ingerire sabbia e sassolini (principalmente rocce a base di silice e carbonato di calcio), che nel ventriglio aiutano a triturare il bolo ingerito[11].
La taccola è solita donare parte del cibo reperito ad altri esemplari conspecifici, non necessariamente imparentati col donatore (spesso l'offerta di cibo è legata all'alimentazione della prole o ai rituali di corteggiamento), tendendo a fare ciò specialmente coi cibi preferiti dall'esemplare che sceglie di donarli[12]: sebbene i motivi di tale comportamento (paragonabile per volume, o forse anche maggiore, rispetto a quanto osservabile fra le scimmie antropomorfe) rimangano ancora oscuri, si ritiene che esso sia legato a qualche forma di mutualismo o di rafforzamento del proprio ruolo gerarchico nell'ambito dello stormo[13]. Le taccole inoltre praticano sporadicamente il cleptoparassitismo[14].
La taccola è un uccello monogamo: le coppie si formano a partire dal secondo anno di vita e, sebbene alcune possano separarsi nei primi sei mesi di durata, durano per tutta la vita, senza che si verifichino nel frattempo relazioni extraconiugali, come in molti altri corvidi[4]. Le coppie rimangono assieme anche se non riescono a procreare e, alla morte di uno dei due componenti, l'altro cala vertiginosamente nel ranking gerarchico dello stormo, passando generalmente il resto della propria vita in solitudine.
La stagione riproduttiva comincia in aprile, cominciando via via più tardi man mano che si va verso est, con le popolazioni siberiane che nidificano in maggio[3]: il nido, a forma di coppa, è molto voluminoso, e consta di una grossolana piattaforma di stecchini e rametti, al centro della quale si trova una conca foderata di fibre vegetali, piumino e lanugine, all'interno della quale vengono deposte le uova. Il nido viene costruito in cavità sopraelevante (sebbene sia stato osservato un nido costruito in una tana di coniglio) della roccia o degli alberi, generalmente in boschi primari ricchi di vecchi alberi o su strapiombi rocciosi, nonché non di rado in aree abitate con vecchi edifici, dei quali vengono solitamente sfruttati i comignoli. Le taccole utilizzano inoltre senza problemi i nidi scavati da altri uccelli (specialmente dal picchio nero[15]), non di rado sfrattandone i precedenti occupanti (come l'allocco o la colombella)[16].
Le taccole nidificano in colonie, con le coppie che nella fase iniziale della riproduzione (scelta del sito di nidificazione e costruzione del nido) litigano fra di loro per ottenere i posti migliori, che cercano di difendere anno dopo anno: talvolta, le colonie nidificanti di taccola sono situate ai margini di colonie riproduttive di altri corvidi (come i gracchi), e spesso ai loro margini sono a loro volta situati nidi di altri corvidi (come il corvo comune, il corvo imperiale o la gazza)[5].
Le uova, in numero di 2-9 (generalmente 4-5)[17], sono lucide e di colore azzurrino, con rada maculatura di colore bruno-grigiastro: esse tendono a crescere lievissimamente in dimensioni medie seguendo una direttrice N-SO.
Le uova vengono covate dalla sola femmina (col maschio che rimane costantemente di guardia nei pressi del nido, pronto a scacciare aggressivamente eventuali intrusi, e che si occupa inoltre di reperire il cibo per sé e per la compagna) per 17-18 giorni, al termine dei quali schiudono pulli ciechi ed implumi. I nidiacei schiudono in maniera asincrona, perché la femmina depone un uovo al giorno e comincia a covare immediatamente dopo la deposizione del primo uovo, il che fa sì che i primi nati siano più grandi e forti rispetto agli ultimi, che solitamente muoiono nei primi giorni di vita[18].
I nidiacei vengono imbeccati e accuditi da ambedue i genitori: essi s'involano fra i 28 e i 35 giorni di vita, tuttavia anche dopo l'involo continuano a rimanere coi genitori ancora per almeno un mese, quando si uniscono agli altri giovani appena affrancatisi dalle cure parentali, rimanendo nello stormo d'appartenenza dei genitori e cominciando a definire le gerarchie già durante il primo inverno di vita.
La taccola subisce parassitismo di cova da parte del cuculo dal ciuffo[19].
La taccola ha distribuzione paleartica, popolando gran parte dell'Europa (dalla penisola iberica al mar Caspio, comprese le isole britanniche e le isole del Mediterraneo, a nord fino alle coste meridionali della Fennoscandia), l'Anatolia, il Levante (dove sono residenti sin fai primi anni '60, mentre in precedenza erano visitatori invernali), il Caucaso e il nord-ovest dell'Iran, oltre all'area ad est del lago d'Aral fino all'Uiguristan occidentale e nord-occidentale: una piccola popolazione è diffusa anche in Nordafrica, fra il Marocco centro-occidentale e l'Algeria nord-occidentale, mentre le taccole sono localmente estinte da Malta e dalla Tunisia[1].
La taccola è residente in gran parte del suo areale europeo ed africano: le popolazioni più settentrionali e quelle nord-orientali (Scandinavia, Asia centrale e Siberia) tendono invece a migrare verso sud fra settembre e novembre, svernando a sud o nelle aree urbane fino a febbraio-maggio e spingendosi nel fare ciò fino in Mesopotamia, Afghanistan e Kashmir[20][21]. Singoli esemplari in dispersione sono stati registrati alle isole Fær Øer, in Islanda, in Nordamerica nord-orientale (Canada atlantico, Saint-Pierre e Miquelon e New England fino alla Pennsylvania), in Mauritania, in Egitto e sulle sponde occidentali del lago Bajkal[1].
L'habitat di elezione di questi uccelli è rappresentato dalle aree erbose aperte con presenza di macchie boschive più o meno estese e di aree rocciose, anche artificiali (ad esempio muretti di demarcazione o case diroccate), lasciando le aree prative più aperte al corvo e quelle più alberate alle ghiandaie: tuttavia, le taccole sono uccelli molto adattabili, che possono essere osservati in ambienti disparati, come steppe o scogliere, avendo dimostrato nei secoli di tollerare molto bene la presenza umana ed avendo colonizzato anche le aree urbane e le coltivazioni.
Se ne riconoscono quattro sottospecie[2]:
Maschio tassidermizzato della sottospecie nominale.
Femmina tassidermizzato della sottospecie spermologus.
Maschio tassidermizzato della sottospecie soemmerringii.
Alcuni autori proporrebbero inoltre le sottospecie turrium, brehmi e hilgerti della Germania (tutte sinonimizzate con la nominale), ibericus dell'Andalusia, nigerrimus del Marocco (ambedue sinonimizzate con spermologus), tischleri e sophiae della Polonia, schluteri della Bielorussia, collaris della Macedonia del Nord, pontocaspicus di Cipro e ultracollaris del Tien Shan (tutte sinonimizzate con soemmerringii)[3].
Fino a tempi recenti le taccole sono state perseguitate come animali nocivi, sebbene in maniera meno severa rispetto ad altri corvidi: durante il XVI secolo, Enrico VIII prima ed Elisabetta I poi emisero una serie di decreti in questo senso, che hanno portato alla rarefazione di questi uccelli in vaste zone del Regno Unito, specialmente del Norfolk[22]. Le taccole venivano uccise in quanto viste come una minaccia per i raccolti di cereali e frutta, nonché per i loro effetti nocivi sulle popolazioni degli uccelli pregiati per la caccia, dei quali razziavano le uova. Ancora oggi, in Inghilterra è legale l'uso delle taccole come zimbelli per adescare e ingabbiare altri esemplari[23]: questi uccelli sono inoltre una delle potenziali specie in lista per l'abbattimento selezionato secondo la Direttiva Uccelli (ascrizione caldeggiata in particolar modo dalle federcaccia tedesche), e a Cipro è possibile abbatterli in primavera ed estate.
Nella pratica, l'effettiva dannosità di questo uccello per l'uomo è estremamente limitata, tanto che anche il Brehm, nelle sue descrizioni di questi animali, non menziona né accenna mai ad essa, come invece era solito fare[24]: la taccola, tuttavia, è stata associata ad alcuni casi di gastroenterite da Campylobacter jejuni occorsi a Gateshead (dovuti verosimilmente all'abitudine di questi uccelli di aprire le bottiglie di latte lasciate sugli usci delle case per prelevarne parte del contenuto[25])[26] e in Spagna[27].
La taccola compare spesso nel folklore e nella mitologia dell'Antica Grecia: per i Greci, questi uccelli erano queruli e vanitosi, facili da catturare con un piatto pieno d'olio, nel quale sarebbero sicuramente caduti rimirando la propria immagine riflessa. Un esempio di questa vanitosità è raccontato nelle favole di Esopo, in un episodio delle quali una taccola si fregia di alcune lunghe penne di pavone spacciandole per proprie, per poi essere scoperta e mortificata.
Anche la passione delle taccole (comune anche ad altri corvidi) per gli oggetti luccicanti trova posto nei miti su di esse: l'origine mitologica di questi uccelli risale infatti ad Arne di Tracia, la cui lealtà venne comprata da Minosse con un ingente quantitativo d'oro e la cui bramosia di denaro venne punita dagli dei appunto con la trasformazione in un animale irresistibilmente attratto dagli oggetti luccicanti, le taccole.
Il proverbio greco (mutuato in latino) "il cigno canta quando le taccole tacciono" è anch'esso un riferimento alla natura chiassosa di questi uccelli: sentire questi uccelli gracchiare più forte del solito, tuttavia, veniva considerato nell'antichità classica un presagio di pioggia, come raccontano Claudio Eliano, Teofrasto e Ovidio[28][29]. Plinio il Vecchio, invece, nota come la taccola fosse un uccello tenuto in grande considerazione da Tessali e Illiri e a Lemno, per la sua solerzia nel nutrirsi di cavallette, oltre a menzionare la credenza che i Veneti fossero riusciti a convincere dietro compenso questi uccelli a risparmiare i loro raccolti.
Anche durante il Medioevo la taccola veniva considerata una portatrice di pioggia, specialmente se osservata sul campanile di una cattedrale. Le varie culture dell'Europa centrale differivano tuttavia nella percezione di questi uccelli, pur avendo in comune la loro visione come portatori di novità, buone o cattive che siano: se in Galles le taccole erano considerate sacre per la loro abitudine di nidificare nelle chiese, e nei Fens vederne una durante un matrimonio era un buon auspicio per la sposa, in Inghilterra la loro nidificazione in una casa era foriera di morte fra i suoi inquilini, e in Boemia sentire questi uccelli gracchiare era associato a una guerra imminente, tanto che San Procopio li bandì da Sázava (dove infatti le taccole non nidificano).
Konrad Lorenz, in numerosi libri (fra tutti L'anello di Re Salomone e Osservazioni sulle taccole), ne descrive dettagliatamente il comportamento sociale.
La taccola è inoltre molto presente nella letteratura inglese: se da un lato non è ancora certo che Chaucer e Shakespeare si riferiscano specificamente a questi uccelli (entrambi usano il termine chough, anticamente utilizzato per designare la taccola, ma in seguito indicante il gracchio corallino), Gilbert White, William Butler Yeats, Smollett e Cowper dedicano loro interi componimenti.
Il nome di questo uccello in lingua ceca è Kavka, dal quale deriva il nome del famoso scrittore Franz Kafka (il cui padre Hermann raffigurava una taccola accanto al nome nell'insegna del negozio di famiglia)[30]: il suo nome in lingua inglese invece è jackdaw, da cui prende il nome la nave di Edward Kenway, protagonista di Assassin's Creed IV: Black Flag.
La taccola viene inoltre rappresentata nel vecchio stemma della città ucraina di Halych, il cui nome deriva dal termine in antica lingua slava orientale stante ad indicare appunto questi uccelli. La taccola rappresenta inoltre l'uccello simbolo della Finlandia sud-occidentale.
La taccola o taccola eurasiatica (Coloeus monedula (Linnaeus, 1758)) è un uccello passeriforme appartenente alla famiglia dei corvidi.
Eurazinė kuosa (lot. Corvus monedula, angl. Western jackdaw, vok. Dohle) – varninių (Corvidae) šeimos paukštis. Lietuvoje įprastai vadinama kuosa, rečiau – kniauke, pusvarne.
Kuosos kūno ilgis 34-39 cm, išskėstų sparnų tarpugalių atstumas 64-73 cm, svoris 175–280 g. Dydžiu mažesnė už naminį karvelį, o nuo kitų varninių paukščių skiriasi dydžiu, šviesiais kaklo šonais, trumpesniu snapu, greitesniu polėkiu ir būdingu balsu. Abiejų lyčių viršugalvis, nugara, uodega ir sparnai juodi, melsvo metalo blizgesio. Kaklas pilkas, jo šonai balsvi.
Išskiriami keturi eurazinių kuosų porūšiai:
Eurazinės kuosos aptinkamos beveik visoje Europoje – Britų salose, Iberijos pusiasalyje, Maroko ir Alžyro šiaurinėse dalyse, pietiniame Vakarų Sibire, Vidurinėje Azijoje, Kašmyre, vakarų Kinijos Sindziango provincijoje. Negyvena tik Europos šiaurės pakraščiuose – šiaurinėje Skandinavijoje, šiaurinėje Rusijoje, Islandijoje.
Lietuvoje gyvena Eurazinių kuosų Corvus monedula soemmerringii porūšis. Šalyje jos iš dalies sėslios, tačiau apie 40 proc. migruoja į artimiausius šiltesnius kraštus – Lenkiją, Vokietiją. Grįžtančios pas mus pasirodo apie kovo vidurį.
Gyvena miestuose, gyvenvietėse, miškų pakraščiuose, parkuose, soduose, senose sodybose. Labai vikri ir triukšminga, dažnai laikosi su savo gentainiais – pilkosiomis varnomis, kovais, paprastaisiais krankliais. Rudenį ir žiemą didžiuliai kuosų būriai nakvoja didelių miestų ir gyvenviečių želdiniuose.
Monogamės. Gyvena nedidelėmis ir didesnėmis kolonijomis. Lizdus krauna uoksuose, pastogėse, palėpėse, bokštuose, ventiliacijos angose. Lizdus krauti pradeda kovo pabaigoje. Dažniausiai peri kolonijomis. Deda 4-6 smailiais galais, žalsvos arba melsvos spalvos su rusvomis dėmelėmis kiaušinius. Peri 17-18 dienų. Perinčią patelę maitina patinas. Išsiritusius jauniklius maitina abu porelės nariai. Susmulkintą ir seilėmis suvilgytą maistą atneša žiočių maiše. Lizdą jaunikliai palieka po 30 dienų.
Kembridžo universiteto profesorius Bird teigia, jog Varninių šeimos nariai (varnos, kuosos, kovai, šarkos, kėkštai) intelektu įvairiais aspektais prilygsta primatams, ypatingai įrankių gamyboje ir naudojime.[1]
Kuosos taip pat įsimena ir atpažįsta žmonių veidus [2]. Kembridžo universiteto tyrime kuosos skleidė įspėjamuosius garsus, jei prie jų lizdo artėjo anksčiau jų perėjimo vietas lietęs žmogus.
Eurazinės kuosos yra visalesės. Per veisimosi sezoną daugiausia minta iki 18 cm ilgio įvairiais bestuburiais – vabzdžiais, jų vikšrais, kirmėlėmis, taip pat pagauna nedidelių pelinių graužikų, šikšnosparnių, pasmaguriauja paukščių kiaušiniais. Ne veisimosi metu minta augaliniu maistu – grūdais, gilėmis, padaro žalos sodams, išlesa daug ankstyvųjų veislių obuolių, kriaušių. Žiemą lankosi sąvartynuose.
Eurazinės kuosos portretas
Eurazinė kuosa (lot. Corvus monedula, angl. Western jackdaw, vok. Dohle) – varninių (Corvidae) šeimos paukštis. Lietuvoje įprastai vadinama kuosa, rečiau – kniauke, pusvarne.
Kovārnis jeb ķāķis[1] (Coloeus monedula) ir vidēja izmēra vārnu dzimtas (Corvidae) putns. Izdala 4 pasugas.[2] Kovārnis sastopams lielākajā daļā Eiropas, Āzijas rietumos un Ziemeļāfrikā. Latvijā parasts ligzdotājs un nometnieks, parasti ligzdo pilsētās un apdzīvotās vietās, kā arī to apkārtnē.[3]
Kovārnis ir sastopams visā Eiropas teritorijā, izņemot ziemeļu daļu, sasniedzot Skandināvijas vidieni un Somijas dienvidus. Ārpus Eiropas tas ligzdo arī Āzijas rietumos, sasniedzot Baikālu un Ķīnas rietumus,[3] un Ziemeļāfrikā. Tas apmetas atklātās vietās, retos mežos, parkos, piekrastes klintīs.
Latvijā kovārnis ir parasts ligzdotājs un nometnieks, parasti ligzdo pilsētās un apdzīvotās vietās, kā arī to apkārtnē. Saskaņā ar 2009. gada pētījumiem ligzdojošo pāru skaits, salīdzinot ar 2006. gadu, palielinās.[4] Nometnieks, ziemās kovārņu skaits pieaug, jo Latvijā ierodas pārziemot putni no ziemeļiem un austrumiem. Pētījumi par kovārņu pasugu piederību Latvijā nav veikti, pēc literatūras šeit ir divu pasugu pārklāšanās teritorija. Ligzdojošie kovārņi pēc vizuālām pazīmēm atbilst pasugai C. m. monedula, bet pasugas C. m. soemmerringii (austrumu kovārnis) aprakstam atbilstoši putni biežāk ir sastopami ziemā, domājams, tie ir putni, kas ierodas šeit ziemot no austrumiem.[3] Pagaidām nav informācijas par Centrāleiropā sastopamās pasugas C. m. spermologus (rietumu kovārnis) kovārņu novērošanu Latvijā, tomēr arī tā ir iespējama.
Kovārnis ir viens no mazākajiem putniem vārnu ģintī. Tā ķermeņa garums ir 34—39 cm, spārnu plētums 67—74 cm, svars 136—265 g.[5]
Apspalvojums ķermenim gandrīz viscauri melns, pavēdere zilgani pelēka, bet pakausis, kakls un vaigi gaiši pelēki. Uz galvas tam ir koši melns kronis ar violetu vai zilganu spīdumu. Spārniem, astei un rīkles melnajām spalvām ir zaļgans spīdums. Knābis un kājas ir melnas. Kovārnim tāpat kā cilvēkam ir tumša acs zīlīte, ko apņem gaiša varavīksnene. Iespējams, tādēļ kovārnis labāk izprot cilvēka skatienu.[6] Acs varavīksnene ir gaiši pelēka vai sudrabaini balta. Jaunajiem putniem acis ir gaiši zilas, tad kļūst brūnas, un apmēram gada vecumā acis kļūst baltas.[7] Abi dzimumi izskatās vienādi.[8]
Lidojumā kovārni var atpazīt pēc mazā auguma, kā arī tā lidojums ir ātrāks, spārni šaurāki. Tiem salīdzinoši ir īsāks, masīvāks kakls, īsāks knābis, un tie vienmēr uzturas barā.
Lielākā daļa kovārņu ziemo ligzdošanas areālā, izņēmums ir tālākās ziemeļu un austrumu populācijas, kas ziemas periodā pārvietojas uz rietumiem un dienvidiem.[3]
Kovārņi ir ļoti sociāli putni un parasti ir redzami baros. Pāri kovārnis veido uz mūžu, un pāra putni arī barā uzturas kopā. Rudeņos bari kļūst lielāki, tajos var būt pat vairāki simti īpatņu.[9] Vakaros viss bars kopīgi ieņem nakšņošanas vietas. Kovārņi bieži uzturas kopīgos baros ar pelēkajām vārnām (Corvus cornix) un krauķiem (Corvus frugilegus), ar kuriem bieži veido migrācijas barus. Kovārņu bars agresīvi aizstāv savējos.[10]
Tāpat kā žagatas, kovārņi zog spīdīgus priekšmetus, kurus ievij ligzdas konstrukcijā.
Kovārnis kā visi vārnu ģints putni ir visēdājs, kas barojas ar visu ko var atrast. Tas barību meklē uz zemes atklātās vietās, lai gan reizēm arī kokos tas uzlasa šo to ēdamu. Zeme tiek rūpīgi ar knābi pārmeklēta, reti rokoties, toties visu pārcilājot un izcilājot. Kovārnis mēdz pārmeklēt arī cilvēku atkritumu izgātuves un konteinerus.[7] Tas medī mušas ap liellopu mēslu kaudzēm, tās ķerot lecienā. Sliekas kovārnis speciāli nemeklē, bet svaigi uzraktā zemē tās labprāt izlasa.[11]
Pamatā kovārnis barojas ar kukaiņiem, kurus var atrast uz zemes virsmas un kuru garums ir 2—18 mm. Tas pie izdevības medī mazus putnus un dzīvniekus, kā grauzējus. Ja atradīs kādu ligzdu, izēdīs olas un putnēnus. Tas neatsakās arī no maitas, gliemežiem, zirnekļiem un citiem bezmugurkaulniekiem. Kovārnis arī mielojas ar graudiem, sēklām, ogām un augļiem.[11] Tas labprāt dalās pārtikā ar pārējo baru.[12]
Apmēram gada vecumā kovārnis sasniedz dzimumbriedumu. Pārus tas veido uz mūžu pirmajā ligzdošanas pavasarī. Tie ligzdojot veido kolonijas. Ligzda tiek būvēta gan koku dobumos, gan klintīs, gan ēku konstrukcijās, bieži skursteņos un citās pasargātās vietās. Kā ligzdas būvniecības materiālu tie izmanto ne tikai koku zarus, bet arī metāla stieples. Skursteņos kovārņu pāris pirms ligzdas būvēšanas samet koku zarus, kas saķeras un nobloķē vertikālo kanālu, pēc tam uz zaru platformas kovārnis būvē ligzdu. Ligzda tiek oderēta ar matiem, dzīvnieku vilnu, zemi un citiem mīkstiem materiāliem. Kovārņi bieži ligzdu koloniju veido netālu no krauķu kolonijām.
Dējumā parasti ir 4—5 olas. Olas kovārnim ir gaiši zilas ar nelieliem brūniem raibumiņiem. Tās ir apmēram 36 x 26 mm lielas. Inkubācijas periods ilgst 17—18 dienas, un olas perē tikai mātīte. Apspalvojums putnēniem izaug pēc 28—35 dienām. Abi vecāki rūpējas par mazuļiem.[13]
Kovārnim ir 4 pasugas:[3]
Nominālpasuga C. m. monedula ar austrumu pasugu C. m. soemmerringii nomainās pakāpeniski. Pasugu nomaiņas areāls aptver Somiju, Baltijas valstis, joslu no Polijas austrumiem ziemeļos līdz Rumānijai un Horvātijai dienvidos.[14]
Kovārnis jeb ķāķis (Coloeus monedula) ir vidēja izmēra vārnu dzimtas (Corvidae) putns. Izdala 4 pasugas. Kovārnis sastopams lielākajā daļā Eiropas, Āzijas rietumos un Ziemeļāfrikā. Latvijā parasts ligzdotājs un nometnieks, parasti ligzdo pilsētās un apdzīvotās vietās, kā arī to apkārtnē.
Kaie (Corvus monedula) er ein fugl i kråkefamilien. Han vert ofte delt i fire underartar.
Fuglen er 33 cm, svart, men har grå nakke. Hoa og hannen er like. Nebbet er kort og kraftig.
Kaia finst i heile Europa, i vestlege delar av Nord-Afrika og i Asia.
Wikimedia Commons har multimedia som gjeld: Kaie Kaie (Corvus monedula) er ein fugl i kråkefamilien. Han vert ofte delt i fire underartar.
Fuglen er 33 cm, svart, men har grå nakke. Hoa og hannen er like. Nebbet er kort og kraftig.
Kaia finst i heile Europa, i vestlege delar av Nord-Afrika og i Asia.
A gralha-de-nuca-cinzenta (Coloeus monedula), também chamada gralho,[1] chuca[2] ou cuneta,[3] é uma ave da família Corvidae (corvos)
“As vocalizações produzidas, como um grasnar metálico, são inconfundíveis e são ouvidas a distâncias consideráveis, especialmente quando se agregam em bandos de algumas dezenas de aves, em busca de alimento”.[4]
Esta ave tem uma distribuição bastante ampla. Pode ser encontrada desde o Norte de África (Marrocos, Argélia, Senegal, Egipto), até praticamente toda a Europa, e Ásia, incluindo a Sibéria.
Esta ave pode ser encontrada numa grande variedade de habitats. Desde as planícies até às montanhas, geralmente no acima dos 1200 metros de altitude, passando por falésias marítimas, florestas, campos agrícolas, parques de cidades e edifícios em ruínas.
Estas aves vivem e nidificam em grandes colónias, sendo os acasalamentos vitalícios. Os ninhos situam-se normalmente em cavidades ou nichos nas paredes. São feitos com ramos, ervas, raízes e guarnecidos com penas, lã e crinas de outros animais. A postura é de 3 a 7 ovos e ocorre durante os meses de Abril a Junho. O período de incubação é de 16 a 18 dias e as crias são alimentadas por ambos os pais e abandonam o ninho com aproximadamente um mês de idade.
A gralha-de-nuca-cinzenta é uma ave omnívora. Alimenta-se de insectos, caracóis, vermes e outros invertebrados, bem como de frutas, cereais e restos de comida humana, em zonas urbanas. Pode ainda atacar ninhos para comer os ovos ou as crias. Normalmente procura a comida no chão.
.jpg)
.jpg)
.jpg)
.jpg)
.jpg)
_d1.jpg)
_d1.jpg)
_d1.jpg)
_d1.jpg)
.jpg)
.jpg)
.jpg)
.jpg)
.jpg)
.jpg)
.jpg)
.jpg)
.jpg)
.jpg)
.jpg)
.jpg)
.jpg)
.jpg)
.jpg)
.jpg)
.jpg)
(js)03.jpg)
.jpg)
.jpg)
_(5619468643).jpg)
.jpg)
.jpg)
.jpg)
|acessodata= requer |url= (ajuda) A gralha-de-nuca-cinzenta (Coloeus monedula), também chamada gralho, chuca ou cuneta, é uma ave da família Corvidae (corvos)
Kavka tmavá (Coloeus monedula alebo Corvus monedula) alebo kavka obyčajná[3] je spevavec z čeľade krkavcovité. Je rozšírená v západnej Eurázii, na východe od Afganistanu a rieky Jenisej na sever po tundru.Žije aj na severnom okraji Afriky. Na Slovensku bolo dokázané alebo pravdepodobné hniezdenie v 40,30 % mapovacích kvadrátov.[4] Podľa Medzinárodnej únie na ochranu prírody a prírodných zdrojov kavka tmavá patrí medzi najmenej ohrozené druhy, celková populácia je stabilná, populácia v Európe bola v rokoch 1980 – 2013 taktiež stabilná.[1]
Kavka tmavá meria 32[5] - 33 cm[6] s hmotnosťou 150 - 260 g[7]. Od ostatných krkavcovitých ju odlišuje menšia postava, sivý krk a svetlá dúhovka.[6] Celkovo je telo tmavosivej farby. Krídla, chvost, nohy, zobák a temeno hlavy sú čierne. Mláďatá nemajú svetlosivé odtiene a namiesto čiernej majú hnedočiernu.[7]
Kavka tmavá sa ozýva ľahko rozpoznateľným zvučným, niekedy ostro a kovovo znejúcim "kja" a "tjak"[6] alebo "čjek" a "čjak".[5] Počas hniezdenie vydáva rôzne krákavé zvuky.[5]
Nerovnomerne sa vyskytuje na celom území Slovenska od nížin až do 1 000 m n. m. (Chočské vrchy).[4] Hniezdi najmä v mestách a obciach na rôznych budovách a stavbách. Vytratili sa z lesov.
Naša populácia v intravilánoch je stála. Na zimu k nám prilietajú populácie zo severu a severovýchodu.[4]
Odhadovaný počet hniezdiacich párov je 3 000 - 5 000, zimujúcich jedincov 6 000 - 12 000. Veľkosť populácie i územie na ktorom sa vyskytuje vykazujú mierny pokles od 20 - 50%. Ekosozologický status v roku 1995 I - nezaradený. V roku 1998 žiadny. V roku 2001 LR - menej ohrozený.[8] V roku 2014 LC* C1 - menej dotknutý.[2][9][10] Európsky ochranársky status SPEC4 - druhy, ktorých globálne populácie sú koncentrované v Európe a majú tam vhodný ochranársky status. Stupeň ohrozenia S - vyhovujúci ochranársky status.[4]
V 20. storočí hniezdili najmä v poľných lesoch a hájoch[7] v bútľavých stromoch, začiatkom 21. storočia sa z týchto hniezdisk vytratili a žijú najmä v mestách. Hniezdnym biotopom sú stavby rôzneho druhu (napríklad kostoly, kaštieľe, hrady, zrúcaniny, komíny, mosty, poľnohospodárske a priemyselné budovy).[4]
Kavka tmavá hniezdi v rôznych dutinách skál, budov a stromov. Ak je dutina tesná, nenosia žiadny materiál, ak je veľká, nanosia rôzne konáre. Materiál nosia obaja, hlavne však samička. Hniezdnu kotlinu vystelie perím, trávou a srsťou. Znesie (3)4 - 6 (7) modrozelených škvrnitých vajec a sama na nich sedí 18 - 20 dní. Mláďatá kŕmia obaja rodičia 3 mesiace. Po vyhniezdení sa spájajú do kŕdľov.[7]
Je všežravá, avšak živí sa prevažne rastlinnou potravou[11]. V jarných[7] a letných mesiacoch stúpa v jej potrave zastúpenie živočíšnych bielkovín v podobe bezstavovcov, vrátane hmyzu, pavúkov, vajec iných vtákov či dokonca netopierov[12]. V čase rojenia chrústov sa živia najmä touto potravou.[7] V zimných mesiacoch zrno (ovos, jačmeň, raž a kukurica).[7]
Kompozitná fotografia - pomôcka na ľahšie spoznanie druhu
Commons ponúka multimediálne súbory na tému Kavka tmavá
Wikidruhy ponúkajú informácie na tému Kavka tmavá
Kavka tmavá (Coloeus monedula alebo Corvus monedula) alebo kavka obyčajná je spevavec z čeľade krkavcovité. Je rozšírená v západnej Eurázii, na východe od Afganistanu a rieky Jenisej na sever po tundru.Žije aj na severnom okraji Afriky. Na Slovensku bolo dokázané alebo pravdepodobné hniezdenie v 40,30 % mapovacích kvadrátov. Podľa Medzinárodnej únie na ochranu prírody a prírodných zdrojov kavka tmavá patrí medzi najmenej ohrozené druhy, celková populácia je stabilná, populácia v Európe bola v rokoch 1980 – 2013 taktiež stabilná.
Kavka (znanstveno ime Corvus monedula) je ena od najmanjših ptic iz družine vranov. V dolžino meri 34–39 centimetrov, prepoznamo jo po perju črnosive barve s svetlejšim tilnikom in belih šarenicah. Živi po vsej Evropi in v Zahodni Aziji ter Severni Afriki.
Kavka (znanstveno ime Corvus monedula) je ena od najmanjših ptic iz družine vranov. V dolžino meri 34–39 centimetrov, prepoznamo jo po perju črnosive barve s svetlejšim tilnikom in belih šarenicah. Živi po vsej Evropi in v Zahodni Aziji ter Severni Afriki.
서양갈까마귀(western jackdaw, Corvus monedula)는 까마귀과 참새목에 속하는 새이다. 유럽, 아시아 서부, 북아프리카에서 볼 수 있으며 대부분 철새가 아니지만 북동쪽 개체들은 겨울에 남쪽으로 이주한다.
길이는 34~39 센티미터 (13~15 인치)이며 목덜미가 회색이고 홍채는 옅은 회색이다.
