赫蕉屬

Helikoniowate (Heliconiaceae (A. Rich.) Nakai) – monotypowa rodzina należąca do rzędu imbirowców. Zawiera jeden tylko rodzaj – helikonię (Heliconia L.) blisko spokrewniony z powszechnie znanym ze swoich smacznych, słodkich owoców bananowcem (Musa); niegdyś obydwa rodzaje zaliczano do tej samej rodziny bananowatych. Są to rośliny wybitnie tropikalne, pochodzące w większości z gorących i wilgotnych obszarów Ameryk, nieliczne gatunki rosną także na wyspach pacyficznych (od Samoa po Nową Gwineę i Celebes^[2]. Wyróżnia się ok. 200 gatunków^[3][1]. Kwiaty zapylane są najczęściej przez kolibry na kontynentach amerykańskich i przez nietoperze na wyspach Oceanii. Ze względu na okazałe i oryginalne kwiatostany wiele gatunków uprawianych jest jako rośliny ozdobne, stosowane także na kwiat cięty (długo zachowują świeżość w bukietach). W Melanezji pąki kwiatostanowe były pożywieniem głodowym^[2].

Morfologia

Pokrój

Okazałe rośliny zielne osiągające do 6 m wysokości (Heliconia bihai)^[4]. Łodygi kwiatonośne wyrastają z pełzających, podziemnych kłączy^[2].

Liście

Wyrastają w dwóch rzędach i osiągają od 25 cm do 3 m długości. Pochwy liściowe tworzą pozorny pień^[4]. Wyraźnie wyodrębniony jest ogonek liściowy. Blaszki liściowe są całobrzegie, z wyraźną centralną wiązką przewodzącą i równoległymi względem siebie, połączonymi przy brzegu liścia wiązkami bocznymi. Duże blaszki nierzadko pękają wzdłuż nerwów bocznych^[2].

Kwiaty

Obupłciowe, skupione w szczytowe, groniaste, dwurzędowo lub skrętolegle rozgałęzione kwiatostany. Są one bocznie spłaszczone i u niektórych gatunków przewisają, u innych są prosto wzniesione. Efektowną powabnią są duże, jaskrawo zabarwione, sztywne i łódkowate podsadki, w kątach których ukryte są liczne, niepozorne kwiaty^[4][2]. Z 6 listków okwiatu 5 jest zrośniętych łódeczkowato, a jeden listek pozostaje wolny. Do okwiatu przyrośnięte u nasady są także nitki 6 pręcików, z których jeden wykształca się jako płonny prątniczek. Dolna zalążnia jest trójkomorowa i zwieńczona jest nitkowatą szyjką słupka, na końcu którego znajduje się główkowate znamię^[2].

Owoce

Trójnasienne jagody, często o barwie niebieskiej lub metalicznej^[2].

Systematyka

Pozycja systematyczna rodziny według Angiosperm Phylogeny Website (aktualizowany system APG IV z 2016)

Klad okrytonasienne, klad jednoliścienne (monocots), rząd imbirowce (Zingiberales), rodzina helikoniowate (Heliconiaceae). Rodzina stanowi klad bazalny w obrębie rzędu^[1]:

imbirowce

bananowate Musaceae

helikoniowate Heliconiaceae

strelicjowate Streliziaceae

Lowiaceae

paciorecznikowate Cannaceae

marantowate Marantaceae

imbirowate Zingiberaceae

kostowcowate Costaceae

Wykaz gatunków^[3]

Przypisy