Multimedia w Wikimedia Commons Wątlik błotny (Hammarbya paludosa (L.) Kuntze) – gatunek rośliny z rodziny storczykowatych (Orchidaceae). Jedyny przedstawiciel monotypowego rodzaju wątlik (Hammarbya O. Kuntze, Rev. Gen. 2: 665. 5 Nov 1891)[2], często włączany do rodzaju wyblin (Malaxis)[3]. Występuje w strefie umiarkowanej i subarktycznej półkuli północnej[4]. W Polsce gatunek bardzo rzadki, występuje w pasie Pojezierzy Polski północnej oraz na kilku stanowiskach na Wyżynie Małopolskiej i Lubelskiej.
Morfologia
- Pokrój
- Niewielka bylina, dorasta do 5–20 cm wysokości.
- Łodyga
- U nasady łodygi znajdują się bulwkowate zgrubienia średnicy 5–7 mm. W dolnej części wyrastają 2–3 liście.
- Liście
- Niewielkie, długie na 2,5 cm, szerokie na 1 cm. Blaszka liściowa jajowata, nerwów 3–7. Na brzegu blaszki często występują małe bulwki przybyszowe.
- Kwiaty
- Zebrane w luźny, groniasty kwiatostan, niepozorne, zielone lub żółtozielone, osadzone na krótkich szypułkach. Warżka z wgłębieniem, zaostrzona na końcu, długości do 2 mm, skierowana ku górze, pozbawiona ostrogi. Zalążnia prawie kulista, długości ok. 1 mm.
Systematyka
- Pozycja systematyczna według Angiosperm Phylogeny Website (aktualizowany system APG III z 2009)
Jeden z kilku rodzajów plemienia Malaxideae w obrębie podrodziny epidendronowych (Epidendroideae) z rodziny storczykowatych (Orchidaceae). Storczykowate są kladem bazalnym w rzędzie szparagowców Asparagales w obrębie jednoliściennych[1][3].
Biologia i ekologia
Roślina kwitnie od czerwca do sierpnia. W szczytowej części liści powstają bulwki przybyszowe, dzięki którym może rozmnażać się wegetatywnie.
Występuje na torfowiskach przejściowych i niskich, rzadziej na torfowiskach wysokich. Preferuje miejsca otwarte do przejściowo ocienionych. Roślina światłolubna. Gatunek charakterystyczny związku Rhynchosporion albae[5]. Liczba chromosomów 2n = 28[6].
Zagrożenia i ochrona
Gatunek objęty w Polsce ścisłą ochroną gatunkową[7]. Część stanowisk znajduje się na obszarach chronionych, np. w Wigierskim Parku Narodowym, rezerwacie Białe Ługi w Górach Świętokrzyskich, rezerwacie Bagno Chłopiny i Jeziora Gołyńskie w lubuskim[8].
Kategorie zagrożenia:
Zagrożeniem dla gatunku jest zanikanie siedlisk w wyniku osuszania torfowisk i pozyskiwania torfu, ale także naturalnej sukcesji roślinności leśnej.
Przypisy
-
↑ a b Stevens P.F.: Angiosperm Phylogeny Website (ang.). 2001–. [dostęp 2010-08-05].
-
↑ World Checklist of Selected Plant Families (ang.). Kew Gardens. [dostęp 2010-08-05].
-
↑ a b Florida Museum of Natural History: Orchid Tree: a phylogeny of epiphytes (mostly) on the tree of life (ang.). [dostęp 2010-08-05].
-
↑ Hammarbya paludosa na eMonocot [dostęp 2013-11-03].
-
↑ WładysławW. Matuszkiewicz WładysławW., Przewodnik do oznaczania zbiorowisk roślinnych Polski, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2001, ISBN 83-01-13520-4, OCLC 749271059 .
-
↑ Malaxis paludosa na Flora of North America [dostęp 2013-11-30].
-
↑ Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 5 stycznia 2012 r. w sprawie ochrony gatunkowej roślin (Dz.U. z 2012 r. nr 0, poz. 81)
-
↑ Halina Piękoś-Mirkowa, Zbigniew Mirek: Rośliny chronione. Wyd. II. Warszawa: Multico Oficyna Wydawnicza, 2006, s. 340, seria: Flora Polski. ISBN 83-7073-444-8.
-
↑ Red list of plants and fungi in Poland. Czerwona lista roślin i grzybów Polski. Zbigniew Mirek, Kazimierz Zarzycki, Władysław Wojewoda, Zbigniew Szeląg (red.). Kraków: Instytut Botaniki im. W. Szafera, Polska Akademia Nauk, 2006. ISBN 83-89648-38-5.
-
↑ Kaźmierczakowa R., Bloch-Orłowska J., Celka Z., Cwener A., Dajdok Z., Michalska-Hejduk D., Pawlikowski P., Szczęśniak E., Ziarnek K.: Polska czerwona lista paprotników i roślin kwiatowych. Polish red list of pteridophytes and flowering plants. Kraków: Instytut Ochrony Przyrody Polskiej Akademii Nauk, 2016. ISBN 978-83-61191-88-9.
-
↑ Zarzycki K., Kaźmierczakowa R., Mirek Z.: Polska Czerwona Księga Roślin. Paprotniki i rośliny kwiatowe. Wyd. III. uaktualnione i rozszerzone. Kraków: Instytut Ochrony Przyrody PAN, 2014. ISBN 978-83-61191-72-8.
Bibliografia
- Halina Piękoś-Mirkowa, Zbigniew Mirek: Rośliny chronione. Wyd. II. Warszawa: Multico Oficyna Wydawnicza, 2006, s. 340, seria: Flora Polski. ISBN 83-7073-444-8.
