Systematyka Królestwo bakterie Typ proteobakterie Klasa betaproteobakterie Rząd Neisseriales Rodzina Neisseriaceae Rodzaj Neisseria Gatunek dwoinka rzeżączki Nazwa systematyczna Neisseria gonorrhoeae Dwoinka rzeżączki (Neisseria gonorrhoeae) zwana czasem gonokokiem – nieruchliwa, nieprzetrwalnikująca bakteria tlenowa, wywołująca jedną z chorób przenoszonych drogą płciową – rzeżączkę.
Hodowla bakterii jest stosunkowo trudna – nie rosną one na zwykłych podłożach hodowlanych, tylko na wzbogaconych (agar czekoladowy, pożywka wzbogacona białkiem, podłoże Thayera-Martina etc.). Do wzrostu należy zapewnić odpowiednie stężenie CO2[1] wynoszące 10% oraz odpowiednią wilgotność. Płytka, na której umieszcza się bakterie, powinna mieć już odpowiednią temperaturę; w przeciwnym razie istnieje ryzyko niepowodzenia hodowli. Bakterie nie wzrastają też przy temperaturze 24 stopni (cecha różnicująca w obrębie rodzaju). Po dłuższej hodowli przestają łączyć się w pary (dwoinki) a kolonia przybiera inne kształty (komórki pojedyncze, tetrady etc).
W zapaleniu ostrym są one widoczne wewnątrz makrofagów.
Podobnie jak pozostałe bakterie z rodzaju Neisseria, dwoinka rzeżączki nie jest aktywna metabolicznie. Z cukrów fermentuje jedynie glukozę, bez wytwarzania gazu. Nie wytwarza H2S oraz barwników.
Poza rzeżączką bakteria może powodować zakażenia innych układów – dotyczy to zwłaszcza pacjentów z obniżoną odpornością. Noworodki mogą być zakażone podczas porodu przez skolonizowane matki – objawia się to najczęściej zapaleniem spojówek, które nieleczone prowadzi nawet do ślepoty.
Czynniki determinujące zjadliwość[1][2]:
Bakteria jest wrażliwa na większość antybiotyków oraz na zwykłe środki dezynfekcyjne. Ginie po kilku minutach przy temperaturze 60 stopni, podobnie nie przeżywa długo w warunkach pokojowych. Jest bardzo wrażliwa na wysychanie i światło. W ciemnym i wilgotnym środowisku (bielizna, pościel, ręczniki, gąbki) utrzymuje się przy życiu około doby.
Wobec bakterii aktywność zachowują[1]:
Wobec penicylin, makrolidów, fluorochinolonów i tetracyklin może występować oporność[1].
Bakteria jest wrażliwa także na minimalne stężenia azotanu srebra. Wykorzystano to w leczeniu noworodków chorych na zapalenie spojówek, wkraplając im do oka roztwór tego związku (tzw. zabieg Credégo).
Dwoinka rzeżączki (Neisseria gonorrhoeae) zwana czasem gonokokiem – nieruchliwa, nieprzetrwalnikująca bakteria tlenowa, wywołująca jedną z chorób przenoszonych drogą płciową – rzeżączkę.
